Van Verre 296 - NL

NYENRODE ALUMNI

HORLOGE-EXPERT MAURICE JANSSEN:

“Haute couture horloges worden professionele beleggingsproducten.”

THEMA: HET GEHEIM VAN ZWITSERLAND

*Jan Driessens, ex Europe Ball Packaging: Respect voor succes!

*Hans van der Loo, Integrated Economic Research: Donutcomplex van Zwitserland

*Olivier Mulder, commodity trader: “Strenge compliance bij Trafigua!

*Madeleine Kemna, Chief Economist: Hart van kapitalistisch bolwerk!

* Annemarie Braunius, marketingexpert: Stropdassen af bij Nestlé!

*Carel Jongbloed, ondernemer: Elke schurk welkom bij Zwitsers bankwezen?

* Youssef Khayali, biotechnoloog: Idealisme van Hoffman-familie bij Roche.

*Allard Vogelpoel, marketeer: Roger Federer en Robert de Niro halen toeristen terug!

*Marjol Nijnens, onderhandelaar M&A: Kansen voor ABB in de Verenigde Staten.

*Jeffry de Jong, businesscontroller: Mammut outdoor-equipment moet levens redden.

*Pipsa Ylänkö, topvrouw: carrière in Zwitserse non-profitsector.

INHOUD VAN VERRE nr.296

S ERIE

52 TOPVROUWEN

Global manager Pipsa Ylänkö: Een carrière gericht op de non-profitsector in Zwitserland

THEMA: HET GEHEIM VAN ZWITSERLAND

08

INLEIDING THEMA

10 Jan Driessens (19925105), ex president Europe Ball Packaging: Wat Zwitserland anders maakt is het respect voor succes!

15 Hans van der Loo (19990459), Integrated Economic Research: Het Donutcomplex van Zwitserland.

17 Grondstoffenhandelaar Olivier Mulder (20110049): “De compliance bij Trafigura was zeer streng!”

20 Madeleine Kemna (19850036) Chief Economist bij Hoofbosch: In het hart van een kapitalistisch bolwerk!

22 Horloge-expert Maurice Janssen (20005440): “Haute couture horloges worden professionele beleggingsproducten.”

28 “Met een Duitser als CEO gingen stropdassen af bij Nestlé!” Zo zegt marketing expert Annemarie Braunius-Zondag (19840139).

30 Ondernemer Carel Jongbloed (19720024): “Gewetensvraag: moet Zwitsers bankwezen elke schurk welkom heten?”

35 Roche gedreven door idealisme van Hoffman-familie!

Youssef Khayali (20070409).

38 Topmarketeer

Roger Federer en Robert de Niro worden ingezet om toeristen terug te halen!

44 Marjol Nijnens (20030070), M&A bij ABB: “De grootste kansen voor overnames liggen nu in de Verenigde Staten.”

50 Jeffry de Jong (Msc20070059

Businesscontroller Mammut: In de ban van de Zwitserse Alpen.

Over 1000 chirurgen komen in december samen in Davos voor de jaarlijkse AO Foundation top-meeting. Het zijn professionals met de beste handen, die worden getraind door de Zwitserse organisatie. Pipsa Ylänkö (20060525) waakt nu over duurzaam succes van het Flagship Event.

COLUMNS

03 HOOFDREDACTIONEEL

Oele Steenks: Zwitserland blijft mystiek karakter houden!

07 Comparing Swiss & European Banking. Prof. Dr. Dennis Vink (Professor of Finance & Investment Nyenrode Business Universiteit) & Vivian van Breemen (PhD graduate Finance & Investment Nyenrode Business Universiteit)1

43 Helvetofiel; Kapé Breukelaar

VCV NIEUWS

Decennialang heeft Zwitserland door het bankgeheim enorme bedragen op bankrekeningen bijgeschreven zien worden. Aangezien het om geheimhouding ging, nemen financiële experts aan dat er ook veel fout geld is gestald in het land, maar het is een ‘educated guess.’ In de vorige eeuw ging het in de eerste plaats om belastingontduiking door ondernemers en vrije beroepsbeoefenaren, die dikwijls het bezit van een vakantiewoning combineerden met het openen van een Zwitserse bankrekening. Ernstiger was het welkom heten door banken van dictators uit Afrikaanse landen en van zakenlieden die westerse sancties tegen bijvoorbeeld Iran en Noord-Korea aan hun laars lapten. Op het eerste gezicht lijkt de situatie sterk verbeterd met de aanpassing van de bankregels onder bepalingen van de OECD. Simpel gezegd, het zou gedaan zijn met het bankgeheim.

In de interviews die we hebben gehad, voeren diverse alumni die in Zwitserland wonen, de praktijken van Zwitserse banken aan als discutabel. Het echec van het door mismanagement geteisterde Credit Suisse zal zeker hebben bijgedragen aan deze openhartigheid. Zo voert de succesvolle ondernemer Carel Jongbloed (19720024) aan dat Zwitserse banken zeer behendig zijn geworden in het schuiven met bedragen naar de laatste belastingparadijzen in de wereld.

Voormalig topmanager Jan Driessens (19925105), die na een mooie carrière in de verpakkingsindustrie, domicilie heeft gekozen in Zwitserland, voert aan dat een buitenstaander niet kan weten hoe rijk het land eigenlijk is.

Het is aannemelijk dat Zwitserse banken in de nabije toekomst verder onder druk worden gezet vanwege de Russische miljardairs die in Zwitserland bankieren en op de sanctielijst staan in verband met het steunen van president Poetin bij het voeren van de oorlog in Oekraïne. Dit valt in zekere zin samen met de politieke druk van de VS, EU en VK op

REAGEREN? josteenks@planet.nl

ZWITSERLAND BLIJFT MYSTIEK KARAKTER HOUDEN!

de Zwitsers om hun wapenindustrie in dienst te stellen van het ondersteunen van het Oekraïense leger. Met name in Brussel is men niet erg gecharmeerd van de neutraliteitspolitiek van Zwitserland op militair terrein en dan gaat het vooral om de exportvoorwaarden van oorlogsmaterieel. Waarschijnlijk behoort de omvang van de Zwitserse wapenindustrie ook tot de zaken die door het land buiten het zicht van het grote publiek worden gehouden. In veel opzichten is Zwitserland een redelijk gesloten front.

De veel geprezen politieke stabiliteit in het land maakt dit mogelijk. Op nationaal niveau hebben de vier grootste politieke partijen – de SVP, FDP, SP en Mitte – al sinds de Tweede Wereldoorlog de touwtjes stevig in handen. Onze alumni roemen het Principe van Concordance, waarbij is bepaald dat de vier partijen een vaste sleutelverdeling van zeven ministersposten toepassen in de Bundesrat (het Zwitserse kabinet), zolang ze meer dan 70% van de stemmen krijgen bij nationale verkiezingen.

Verder treedt de Bundesrat als een eenheid naar buiten. Bij het nemen van politieke beslissingen wordt gecommuniceerd dat de Bundesrat het volgende besluit heeft genomen. Wie precies wat vond en heeft gezegd in de Bundesrat, blijft binnenskamers. Verder hebben de Zwitserse kiezers een grote mate van invloed, omdat de gemeenten en kantons een hoog democratisch gehalte hebben. Dat geldt zeker voor de kantons die hun eigen belastingtarieven mogen bepalen – met de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting als belangrijkste peilers.

Mochten Zwitserse kiezers vinden dat er buiten de Bundesrat en het nationaal parlement om iets dringend moet veranderen, dan kunnen ze een referendum op touw zetten. Het is een politiek wapen dat waarschijnlijk nergens anders zo effectief werkt. De Zwitsers worden via het verspreiden van een

gedetailleerde informatiebrochure geïnformeerd over de kwestie en het bijbehorend besluit, waar een Ja of Nee over moet worden uitgesproken. Dikwijls liggen de voors en tegens dicht bij elkaar -bijvoorbeeld 51% voor en 49% tegen. In zo’n geval telt de meerderheid en is er een politieke vertrouwensband dat de verliezers zich bij de uitspraak neerleggen. Er wordt niet verder over gezeurd, of zoals de Zwitsers zeggen het is een kwestie van Obrigkeit.

De politieke stabiliteit en de milde belastingtarieven in een aantal kantons -met het kanton Zug als koploperhebben veel multinationals naar Zwitserland getrokken. Tot op heden zorgt dit voor de nummer 1 positie (Prosperity Index) van Zwitserland als ideale zakelijke omgeving. Opvallend is dat onder de grootste ondernemingen in het land zich ongeveer de helft aan internationale handelsmaatschappijen bevindt, zoals Glencore, Vitol, Trafigura, Cargill, Mercuria Energy Trading en Gunvor. Deze maatschappijen zijn redelijk verankerd in Zwitserland, maar in principe kunnen ze ook in andere werelddelen of metropolen neerstrijken.

Dat geldt niet voor echt Zwitserse ondernemingen zoals Nestlé en Hoffman-laRoche. Annemarie BrauniusZomer( 19840139) heeft voor Nestlé gewerkt en Youssef Khayali (20070409) bij Hoffman-laRoche. Zij geven een inkijk in de innovatiekracht en efficiency van beide ondernemingen. Madeleine Kemna (19850036) is Chief Economist bij Hoofbosch, en komt met drie voorbeelden van Zwitserse ondernemingen die succes hebben met technische innovatie en perfectie. Juwelier en beleggingsadviseur Maurice Janssen (20005440) deelt achtergrondinformatie over de Zwitserse horlogeindustrie. Met name dure modellen van topmerken zijn aantrekkelijk geworden als belegging voor family offices! ♦

Veel leesplezier gewenst!

Oele Steenks, hoofdredacteur

OELE STEENKS (19720057)

VAN HET BESTUUR

Stabiliteit door verandering

Een nieuw voorjaar een nieuw geluid. Dit voorjaar hebben de jaarvertegenwoordigers namens de leden van de vereniging een nieuw bestuur gekozen. Ik ben vereerd daarin te dienen als de nieuwe voorzitter. Daarmee is er ook een einde gekomen aan mijn samenwerking met Corina Blokland, onze vorige voorzitster, met wie ik zo’n 11 jaar heb mogen samenwerken. We wensen haar veel geluk met haar jonge nieuwe gezin! En daarnaast is toch zeker een eervolle vermelding op zijn plaats voor Niels Aerts, die heeft afgezwaaid als penningmeester. Niels, jij ook veel dank voor je jarenlange inzet en alle goeds!

Het nieuwe bestuur gaat met veel energie aan de slag. Een aantal speerpunten wil ik graag benoemen, waar we met name hard aan zullen werken de komende jaren. Op de eerste plaats willen we de toegevoegde waarde van het lidmaatschap duidelijker inzichtelijk maken en vergroten. We hopen leden vaker te kunnen treffen en ze meer activiteiten te kunnen bieden, voor de verschillende doelgroepen die we kennen. Lid zijn moet lonen. Voor het netwerk, voor de activiteiten, om op de hoogte te blijven van het wel en wee van Nyenrode en haar alumni, voor kortingen op vervolgopleidingen, et cetera.

Op de tweede plaats hebben we een speerpunt geformuleerd om meer leden te gaan werven. In de diepte, door te werven onder de huidige studies waar we gedurende de jaren leden zijn kwijtgeraakt. Maar ook in de breedte, onder de studies die de vereniging

AGENDA

03-07-2023

Nyenrode Alumni VCV Golfdag 14-07-2023

Kring Commissarissen BBQ  02-09-2023

HV tuinfeest 04-09-2023

Opening Academisch jaar 04-10-2023

Kring Interim managment 11-11-2023

Jazznight 20-11-2023

minder goed weten te vinden. Voorwaarde voor dat laatste is dat we elkaar wel wat te bieden hebben. Overigens is goed inzicht in de huidige ledenaantallen en -mutaties van wezenlijk belang voor dit speerpunt, iets dat beter zou kunnen.

Het derde speerpunt is om optimaal te gaan samenwerken met Nyenrode en daardoor de vereniging slagvaardiger en toekomstbestendiger te maken. We werken momenteel al samen in een gezamenlijk ‘Development Office’ en weten elkaar beter te vinden. Ook onze administratieve processen en ‘backoffice’ kunnen door een effectieve samenwerking naar een hoger plan worden getrokken. We hechten veel waarde aan de samenwerking met Nyenrode en dragen bij aan de doelstellingen van onze alma mater, zonder de zelfstandigheid van de vereniging op het spel te zetten. Juist die zelfstandigheid is wat ons als vereniging en netwerk zo eigen heeft gemaakt.

Het doel van dit alles? Net zo sterk, actief, bevlogen en gecommitteerd blijven als we altijd al zijn geweest. Stabiliteit is een groot goed en om dat te bereiken moet men soms de bakens wat verzetten. Iets wat overigens ook nauw aansluit bij het thema van dit magazine, Zwitserland. Bij uitstek een land dat een stabiel (financieel) klimaat weet te cultiveren in een wereld die steeds verandert. En wat voor Zwitserse banken werkt, dat zou toch best ook eens voor Nyenrodianen kunnen werken? ♦

Van Verre

Dies Natalis Nyenrode 30-11-2023

Refreshmentday

Voor aanmeldingen en meer informatie: nyenrodealumni.nl en Nyenrode Alumni VCV Office, info@nyenrodealumni.nl, telefoon 0346 - 291 513

VACATURE MARKETING & COMMUNICATIE

Het hoofdbestuur van Nyenrode Alumni VCV heeft een vacature voor de functie Commissaris Marketing & Communicatie. We zoeken een bevlogen lid (m/v) met enige achtergrond in het vakgebied, maar vooral tijd en passie om zich in te zetten voor het Nyenrode netwerk.

De Commissaris M&C is verantwoordelijk voor de ‘look and feel’ van alle uitingen van de vereniging, waaronder het magazine Van Verre en de nieuwsbrieven. Ook kan deze persoon een belangrijke bijdrage leveren om de toegevoegde waarde van het lidmaatschap beter tot uiting te brengen. Je komt te werken in een collegiaal bestuur dat ongeveer 1x per maand vergadert (in de avond). Je zal nauw samenwerken met de collega’s op het Development Office van Nyenrode. Denk qua tijdsbesteding aan gemiddeld ongeveer 20 uur per maand.

BUILDING A BETTER WORLD TOGETHER IN RETAIL

Op donderdag 1 juni kwam een grote delegatie van Retail Nederland naar Nyenrode voor het seminar: Building a better World together in Retail. Het verduurzamen van onze consumptiemaatschappij is een van de belangrijkste uitdagingen van deze tijd. Niets meer weggooien maar hergebruiken, of het nu gaat om voeding, kleding, de bouw of inrichting van gebouwen/winkels. Het blijkt echter moeilijk om ons gedrag en de (voedsel)systemen te veranderen.

NBU Prof. André Nijhof nam de zaal mee in zijn reis naar een duurzamere wereld en de transformaties die gaan plaatsvinden. “De transitie vraagt om pioniers, ondernemers met lef die tegen de stroom durven op te roeien,” aldus prof. Nijhof, die als co-auteur van het boek Changing The Game algemeen is doorgebroken als duurzaamheidsexpert!

Tijn Leussink, DGA van Leussink Retail Groep en Jumbo ondernemer, hield een boeiend en amusant betoog. “De gemeente Goor wil koploper zijn in duurzaamheid. Samen met mijn broer heb ik de uitdaging aangenomen. Nu staat in Goor een splinternieuwe Jumbo, de meest circulaire supermarkt van de Benelux! ABN Amro belde vanuit het hoofdkantoor of ze dit mochten financieren.”

Adviseur Courtney Holm (Capgemini Invent), speciaal ingevlogen uit London, is werkzaam geweest voor Unilever en de Britse supermarktketen Tesco. Haar boodschap kwam hard aan. “Aanbod van en vraag naar voedsel komt niet meer in evenwicht. De consument moet wennen aan seizoensgebonden producten in de schappen. Als het zo doorgaat wordt koffie een luxeproduct omdat er te weinig boeren zijn die koffie telen.” Met dergelijke pittige uitspraken wist Courtney een sprankelende dialoog met de zaal op te zetten.

Fashion retailer Wouter van der Leij heeft samen met Marjan Haselhoff het eerste volledig circulaire warenhuis TOMO geopend. “Mijn dochter heeft me uitgedaagd, maar ik was zelf ook klaar met snelle mode. Vergeet niet dat de textielindustrie de grootste CO2 uitstoter is, dat textiel voor 2/3 uit plastic bestaat en dat er 50 miljoen mensen in moderne slavernij -grotendeels in textiel- werken. Dat moet stoppen. Bij TOMO zijn alleen echt duurzame merken te koop; we geven zelfs vijf jaar garantie op de kleding. Bij ons is duurzaam het nieuwe normaal,” aldus Wouter van der Ley. Meer weten ga naar: https://tomo-store.com/missie

Afsluitend interviewde moderator Simone Daniëls (19960021) van het Nyenrode Development Office twee bevlogen vrouwen van HEMA, communicatiemanager Yvette Moll (19830159) en duurzaamheidsmanager Eva Ronhaar. HEMA heeft duurzame veranderingen toegepast in twee nieuwe filialen in Hilversum en Alkmaar. Nu is het evalueren. “We werken bewust met kleding en artikelen van goede kwaliteit binnen de prijsbandbreedte die onze klanten gewend zijn. Onze producten gaan gewoon langer mee. Daarbij worden we stapsgewijs duurzamer. Zo gebruikten we in 2022 23% minder plastic,” aldus Yvette en Eva.

Simone Daniëls ging ter afsluiting door de zaal om spontane reacties te vragen. “Ik moet beslist naar dat TOMO warenhuis.” “Ik ga meer letten op duurzaamheid in de supermarkt.” “Ik heb van Wouter meegekregen dat enthousiast personeel helpt bij het brengen van duurzame producten.” Het was duidelijk dat Building a Better World together in Retail zijn uitwerking niet had gemist!

Groepsfoto van de sprekers.

Er waren in totaal 140 deelnemers.

Simone Daniëls moderator.

Borrel na afloop van het event.

STUDENTEN BESTUURS NIEUWS

KENNISOVERDRACHT, PADEL EN FEESTEN!

De JCV kijkt terug op een zeer productieve periode. Hulde aan de business commissie die op haar evenement de bedrijven Mazars, Randstad en Capgemini had aangetrokken. Onze leden waren zeer onder de indruk van de toekomstmogelijkheden die deze bedrijven kunnen bieden. Het enthousiasme van de sprekers over hun eerste stappen in het werkende leven spatte ervan af.

Tijdens de JCV x IGC Ontbijtsessie mochten we consultant Vincent Oomes van Deloitte en Matthias Koln, Head of Strategy van Philips, als sprekers verwelkomen. Beide sprekers zorgden voor een eye opener in de consultancy tak en vulden elkaar zeer goed aan. De manier waarop men in de consultancy werkt was meteen te gebruiken voor de opdrachten in het verschiet van de Msc studenten.

Na de kennisbijeenkomsten, was het tijd voor sportiviteit! Het eerste JCV Padel toernooi is een feit! JCV leden deden mee op verschillende niveaus en er werd met veel inzet gestreden! Het toernooi was een groot succes, wie weet wordt het een traditie!

Op 2 juni vond het eerste grote JCV- alumni feest in Pllek Amsterdam plaats. Alle oud JCV leden en huidige studenten waren uitgenodigd en kwamen naar deze unieke locatie met als thema “Hawaiian Night".

Het XIIe Collegie der JCV

HET STUDENTENLEVEN BRUIST!

Waar het levensritme typerend is voor een harmonieuze combinatie van werk en vrije tijd in Zwitserland, is dit ook te herkennen in het campusleven. Studenten werken naast hun studie hard om een divers scala aan evenementen te bieden aan studenten en alumni. De organisatie van zulke activiteiten is niet alleen leerzaam, maar ook de perfecte manier om te ontspannen en te genieten van het campusleven Zo konden nieuwe studenten en hun families tijdens de recente Dies Siblings & -Parentes kennismaken met onze activiteiten en een kijkje nemen in het bruisende studentenleven op campus.

De Studenten Rally was een groot succes, waarbij de studenten een prachtige rit door heel Nederland reden. Na dit succesvolle voorproefje belooft de Nyenrode Rally een spektakel te worden dat ook u als alumni niet wilt missen. En wat dacht u van de Homecoming Alumni Wedstrijd van Rugby Club Nyenrode? Alumni nemen het op tegen het huidige rugbyteam om de huidige lichting te laten zien hoe het er vroeger aan toeging.

Studenten zijn niet alleen actief op de campus. Zo heeft het ROTC-team van Nyenrode onlangs een derde plaats bemachtigd tijdens een zeilweek tegen andere universiteiten in uitdagende weersomstandigheden.

Naast dergelijke sportieve activiteiten werkt de Heeren VIjf samen met organisaties zoals 'Door het Geluid' en 'Waar trek jij de Lijn' om workshops te organiseren over drugs- en alcoholgebruik en mentaal welzijn. Deze initiatieven dragen bij aan het doel om de toekomstbestendigheid van de vereniging NCV te optimaliseren.

Kortom, het studentenleven op Nyenrode bruist van de energie en activiteiten. Het is inspirerend om te zien hoe de studenten zich inzetten om een levendige gemeenschap te creëren op de campus. Als alumni kunt u trots zijn op deze prestaties.

Van Verre!

Het LXXVIIIe Collegie der Heeren Vijf

Switzerland ranks among the richest and most advanced economies in the world. The country is historically famous for its neutrality, national sovereignty, and economic stability. Yet despite this excellent track record, its banking sector recently experienced a period of considerable turbulence: a good reason to ask ourselves what makes the Swiss banking sector so unique and how it compares to the rest of Europe.

What are salient features of the Swiss banking sector?

Switzerland has a long history of financial discretion and client confidentiality reaching back to the early 1700s. Swiss banking secrecy was codified in 1934 with the passage of the landmark federal law (the Federal Act on Banks and Savings Banks), making it a criminal offense to reveal client data without permission. This presents a stark contrast with the European banking sector, where secrecy was lifted at latest in 2017. European legislation requires all 28 countries to disclose assets held in their financial institutions by foreign EU nationals.

Some argue that Swiss banking secrecy has led to a significant number of cases involving illegal tax evasion, money laundering, and terrorist financing. International pressure for transparency has led the country to implement a number of changes to its legal framework and align it with international standards, for example those formulated by the Organization for Economic Cooperation and Development. Despite these changes, Swiss banks continue to remain strongly committed to client confidentiality within the boundaries of the law.

It is this commitment on client confidentiality which allows them to continue to focus on private banking and wealth management, catering to high-net-worth individuals and offering a wide range of (green) financial services. The European banking landscape, on the other hand, exhibits greater diversity in terms of business models and areas of specialization.

What happened with Credit Suisse, and who supervises banks? Until recently, Switzerland was home to two global systemically important banks (G-SIBs), Credit Suisse and UBS. To the surprise of many, Credit Suisse’s stock prices collapsed in March 2023. According to the Financial Market Supervisory Authority (FINMA), the

By Prof. Dr. Dennis Vink (Professor of Finance & Investment Nyenrode Business Universiteit) & Vivian van Breemen (PhD graduate Finance & Investment Nyenrode Business Universiteit)

Comparing Swiss & European Banking

Credit Suisse Group was experiencing a crisis of confidence that resulted in considerable outflows of client funds. This development, in combination with the upheavals in the US banking market, made the bank’s stock prices collapse and led to its takeover by rival UBS.

The supervision of Swiss banks falls within the powers of FINMA; this institution is solely responsible for the Swiss markets. Banking supervision in Europe is centrally arranged by the European Central Bank (ECB) in collaboration with the National Competent Authorities of the country involved. The relative seclusion of Swiss banking supervision and its own unique history makes this, at times, a complex landscape for Financial Institutions. This was also cited as one of the reasons of replacing the Dutch CEO of UBS, Ralph Hamers, with his more historic Swiss predecessor Sergio Ermotti.

What about monetary policy and financial stability?

In Switzerland, a separate authority is established to take care of monetary policy (e.g., interest rates) and financial stability: the Swiss National Bank. In Europe, monetary policy is formulated and under the auspices of a common European umbrella organization: the ECB. The goal of both institutions is alike, namely ensuring price stability (2% inflation rate) while taking due account of economic developments. The difference, however, is that the ECB must deal with all euro countries in determining monetary policy; Switzerland operates completely independently.

What is the role of social media? Trust has always been a key factor in the banking sector. The viral nature and rapid dissemination of (dis-)information on social media can significantly impact customer behavior towards financial institutions and may even exacerbate the impact of bank runs. The speed with which credibility and stock prices of financial institutions are impacted is unprecedented and has led, in the case of Credit Suisse, to a very immediate need for action by both the FINMA and the market. With the rise of artificial intelligence, the impact on engineered (fake) social media is clearly a significant risk which both banks and regulator will need to acknowledge and manage (much) better in order for financial institutions to manage their stock value on the long run. ♦

THEMA: HET GEHEIM VAN ZWITSERLAND

In het thema van deze editie fungeren alumni als kenners van Zwitserland en als gids in dit prachtige Alpenland. Hun ervaringen en beschouwingen variëren van het bankwezen, de politiek, het succes van ondernemingen, de passie voor innovatie en technische precisie, arbeidsmarkt en vrije tijd. Verheugend is dat een aantal alumni zijn eigen verhaal heeft geschreven, wat de betrokkenheid van Nyenrodianen bij hun alma mater positief ondersteunt!

Als voorproefje volgen enkele saillante quotes.

Jan Driessens (19925105):

“Het is hier veilig, maar je kunt niet zomaar een pilsje pakken op een terras.”

Hans van der Loo (19990459):

“De Zwitsers zitten in het centrum van de donut, maar maken er geen deel vanuit.”

Olivier Mulder (20110049:

“Bij Trafigura kwam ik doorgaans na twaalf uur ‘s nachts thuis en zat de volgende ochtend voor achten weer op kantoor.”

Annemarie Braunius-Zondag (19840139):

“Met een Duitser als CEO gingen stropdassen af bij Nestlé!”

Carel Jongbloed (19720024):

“Gewetensvraag: moet Zwitsers bankwezen elke schurk welkom heten?”

Youssef Khayali (20070409) : “Roche wordt gedreven door idealisme van Hoffman-familie.”

Allard Vogelpoel (20080524):

“Roger Federer en Robert de Niro worden ingezet om toeristen terug te halen.”

Marjol Nijnens (20030070):

“Ik kwam voor de liefde naar Zwitserland.”

Wat Zwitserland anders maakt is het respect voor succes!

JAN DRIESSENS, EX-TOPMAN IN BLIKJES:

Vraag: Kun je jezelf kort introduceren?

JD: “Ik kom uit een echt ondernemersgezin en heb destijds de HTS gedaan in Eindhoven. Daar heb ik marketingopleidingen Nima A en B aan toegevoegd en vervolgens heb ik bedrijfskunde gestudeerd aan de TU Eindhoven en daarna het AMPprogramma van Nyenrode gevolgd. Ik ben in 1974 begonnen in verkoopfuncties, waarbij ik al een tijdje in Zwitserland heb gewerkt. In 1982

Jan Driessens (19925105) heeft het met een HTS-opleiding als basis ver geschopt in de internationale productie van blikjes voor frisdrank en bier. Zo werd hij president Europe voor het Amerikaanse Ball Packaging. Op zijn 55ste hield de Limburger het voor gezien met topfuncties en verhuisde hij naar Zwitserland om daar van het leven te gaan genieten. Hij gaat in op de voor-en nadelen van het land waar hij inmiddels 17 jaar woont. “Het is hier veilig, maar je kunt niet zomaar een pilsje pakken op een terras.”

ben ik voor de tweede maal in Zwitserland gaan werken voor het bedrijf Wandfluh dat hydraulische en elektronische besturingscomponenten maakt. Voor dit bedrijf heb ik in Chicago een nieuwe dochteronderneming opgezet. Toen deze klus was geklaard bleek het niet mogelijk om terug te keren op het hoofdkantoor van Wandfluh, dus ben ik met mijn vrouw en dochter naar Maastricht verhuisd. Vervolgens ben ik in de verpakkingsindustrie terecht gekomen voor respectievelijk Bates

Cepro, Continental Can Europe, en Ball Packaging. Bij de laatste 2 ging het om de productie van blikjes voor de bier- en frisdrankindustrie. Ik ben steeds gevraagd voor de functie van CEO of president voor Europa of EMEA en Asia-Pacific. Het was altijd mijn plan om te stoppen met topfuncties op mijn vijfenvijftigste. Dat is gelukt. Sindsdien heb ik een consultancybedrijf onder de naam OZO Concepts gerund en ben actief als investeerder in private equity. Ik heb op Nyenrode en bij IMD-Lausanne de

DOOR OELE STEENKS

commissarissenopleiding gedaan. Ik zat sindsdien, erg internationaal, in verschillende Raden van Commissarissen of Toezicht.”

Vraag: Waarom heb je wederom voor Zwitserland gekozen?

JD: “Ik ben in 2006 naar Zwitserland gegaan om daar privé te gaan wonen in Puidoux. Zwitserland heeft enkele grote voordelen als woonplaats. Er is een veelzijdige cultuur, er wonen veel interessante mensen en het land is uitstekend georganiseerd en internationaal verbonden. Het is daarnaast een veilig land. Ik zeg echter, je kunt in Zwitserland ‘wonen’, echter ‘leven’ is lastiger. Het sociale aspect ligt aanmerkelijk minder positief, zeker voor mij als geboren Limburger. Je kunt hier niet zomaar een pilsje drinken op een terras. Je kunt wel naar een hotelbar of restaurant gaan, maar de prijzen liggen extreem hoog. Dan gaat de dorst snel over. Gelukkig woont onze dochter, en onze kleinzoon, ook in Zwitserland, wat voor de nodige gezelligheid zorgt.”

Vraag: Zwitserland heeft de reputatie dat de maatschappij zwaar gereguleerd is. Wat ervaar je daar zelf van?

JD: “De hoge organisatiegraad in Zwitserland heeft een schaduwzijde. Er hangt hier vaak een beklemmende sfeer. Er zijn veel regeltjes en daarop wordt actief gecontroleerd. Woon je bijvoorbeeld in een appartementencomplex, dan word je geacht na tien ’s avonds het toilet niet door te trekken. Doe je het wel, dan zijn er buren die je rapporteren bij de politie. Ik woon zelf in een landelijk gebied. Grasmaaien op zondag is daar niet geoorloofd. Die sociale beklemming vind je eerder in het Duitsprekende deel van Zwitserland, zoals in het kanton Zug dat bij expats het meest populair is vanwege het

milde lokale belastingregime voor de internationale ondernemingen die daar gevestigd zijn. Aan de zuidzijde van de Alpen zijn de Italiaanssprekende Zwitsers al een stuk ruimer van opvatting. De Franssprekende zitten er zo’n beetje tussenin.”

Vraag: Vertaalt die benepenheid zich ook in afgunst?

JD: “Wat Zwitserland echt anders maakt, is het respect voor succes. Het land is aantrekkelijk voor hoogopgeleide jongeren uit het buitenland die hier een hoog salaris kunnen verdienen bij multinationals. De jongeren uit eigen land hoeven niet per se naar het gymnasium en de universiteit te gaan, om het hier te maken. Er is een zeer effectief leerlingwezen en veel fabrieken hebben hun eigen bedrijfsopleiding. Goed opgeleide en getrainde beroepsbeoefenaren bereiken vaak een hoger inkomen dan academici in administratieve functies. Een top bouwvakker of loodgieter kan hier hoge tarieven rekenen. Als je hier echt wil werken, dan kun je het financieel heel ver schoppen.”

Vraag: Hoe liggen in dit kader de kansen voor asielzoekers?

JD: “Voor veel asielzoekers heeft Zwitserland het imago van een walhalla. Worden ze binnengelaten, dan kunnen ze aanspraak maken op een sociaal vangnet. Het minimumloon in Zwitserland is ca. 4000 ZF bruto. In vergelijking met Nederland lijkt dat een enorm bedrag, maar afgezet tegen het hoge prijsniveau van dit land, is het niet voldoende om van te leven. De huur van een klein appartement komt al gauw op 2000 tot 3000 ZF. Je moet dus als tweeverdieners aan de slag zien te komen. Als je geen opleiding hebt gevolgd die toegevoegde waarde biedt, wordt het heel lastig om je staande te houden. De keerzijde van

het welvarende Zwitserland is dat anderhalf miljoen inwoners op of onder de armoedegrens zitten. Daarvoor is maar een beperkt sociaal opvangnet beschikbaar.”

Vraag: Hoe werkt jouw specialistische technische achtergrond door in je huidige bestaan?

JD: Ik heb een onderneming voor de productie van metalen flessen, ‘Prime Metal Bottle’ en ‘Fresh Cap’, opgezet. Met het ontwerp heb ik in 2017 een internationale innovatieaward binnengehaald. De metalen flessen kunnen duurzaam worden ingezet door de drankenindustrie. Het bedrijf heeft echter geen internationale vlucht genomen, hoewel ik nog steeds bezig ben met het concept en de productietechniek. Ik sprak laatst met een mij bekende partner van PWC; die zei als je 45 jaar was geweest en er zelf een paar miljoen had ingestoken, was het waarschijnlijk een wereldsucces geworden. Het is soms frustrerend, want ik voel me absoluut niet te oud. Op dit moment ben ik bezig met een investeerder uit Libanon, die een fabriek wil neerzetten in Guinee voor de productie van zo’n 50 miljoen flessen per jaar. Hij verwacht dat aluminium flessen een statussymbool kunnen worden in Afrika. 50 Miljoen lijkt veel maar toen ik president van Ball Packaging Europe was, produceerde Ball wereldwijd 120 miljard blikjes per jaar voor de frisdrank- en bierindustrie.”

Vraag: Ondertussen heb je een bijdrage geleverd aan de duurzaamheidsagenda in Zwitserland. Kun je dit nader toelichten?

JD: Ik werd benaderd door de Zwitserse golffederatie om te helpen met een duurzaamheidsprogramma. Nu wist ik van flora en fauna niet veel, maar ik begrijp wel het nodige

van procedures, processen en de omgang met Ngo’s. Als eerste actie heb ik een overeenkomst met het Wereld Natuurfonds (WWF) gesloten. Dat was niet zo eenvoudig want het WWF was bang voor het mislopen van sponsorgelden, die zich niet per se willen identificeren met de golfsport. De samenwerking heeft echter prima uitgepakt, waardoor de Zwitserse golfbanen internationale aantrekkingskracht hebben door hun duurzaamheidslabel, waarmee ook het gebruik van pesticiden en kunstmest is aangepakt.”

Vraag: Hoe is het gesteld met de klimaatproblematiek in Zwitserland?

JD: “Ik ben van mening dat Zwitserland, als onderdeel van Europa, niet veel kan uitrichten tegen het klimaatprobleem, aangezien China en India de grote vervuilers zijn van de atmosfeer met CO2 en methaan uitstoot. Per slot van rekening veroorzaakt Europa slechts 20% zelf van het wereldwijde vervuilingsprobleem. Bij de vorige nationale verkiezingen vier jaar geleden, speelde het klimaat een belangrijke rol, waardoor de Groenen flinke winst behaalden. De Zwitsers zien bijvoorbeeld dat de sneeuw-zekerheid in de Alpen een groeiend probleem is, wat weer zorgt voor een waterprobleem en afnemende diversiteit van de natuur. Ik verwacht echter dat bij de verkiezingen dit jaar, de Groenen zullen verliezen. Voor de meeste Zwitserse kiezers, te vinden bij de vier gevestigde partijen SVP, FDP, SP en Mitte, gaat de economie en het behoud van welvaart voor alles. Ook maken ze zich zorgen over de nationale veiligheid en het binnenlaten van vluchtelingen. En het is duidelijk dat energie een belangrijk thema wordt.”

Vraag: Het waterprobleem zal invloed gaan hebben

op energieopwekking via waterkrachtcentrales, maar Zwitserland had al een geconcentreerd kernenergieprogramma. Wat is de status daarvan?

JD: “In 2017 heeft de Bondsraad besloten om de vijf kerncentrales in Zwitserland gefaseerd te sluiten, in reactie op de kernramp in Fukushima. Echter, onder invloed van de recente energiecrisis heeft een deel van de Zwitsers spijt gekregen van die beslissing. Het kan zijn dat de actieve centrales langer open zullen blijven.”

Vraag: In de wereld wordt de politieke stabiliteit van Zwitserland geprezen. Hoe kijk je daar zelf naar?

JD: “Sinds 1948 kent Zwitserland een politiek systeem dat is gebaseerd op een politiek van Concordance. Dat bepaalt dat het kabinet bestaat uit een vaste Bundesrat van zeven personen die worden geleverd door vier grote politieke partijen, mits die goed zijn voor minimaal 70% van de stemmen bij nationale verkiezingen. Nu wil het dat de Groenen bij de laatste verkiezingen, vier jaar geleden, zoveel stemmen kregen dat de vier traditionele partijen niet verder kwamen dan een totaal van 65% van de stemmen. Voor buitenstaanders zou het logisch zijn dat in een democratisch bestel de verkiezingswinst van de Groenen vertaald zou zijn geweest in een zetel in de Bundesrat. Zo werkt het dus niet in Zwitserland. Er moet een oneven aantal Bundesratleden zijn, aangezien er intern een meerderheid van stemmen is gegarandeerd. Besluiten van de Rat worden naar buiten altijd als uniform besluit gecommuniceerd, het zogenaamde collegialiteits principe. Om de Groenen tot de Rat toe te laten, zouden

theoretisch negen zetels beschikbaar hadden moeten zijn en dat kan niet zomaar in dit land!”

Vraag: Hoe zit het met de eveneens veel geprezen referenda en het initiatiefrecht die de Zwitserse bevolking veel inspraak geeft vanuit de dorpen, respectievelijk de kantons?

JD: Het buitenland begrijpt de werking van de Zwitserse democratie dikwijls niet goed. Dit land wordt bestuurd op basis van een groot compromis. Wat de stemmingsverhoudingen zijn binnen de Bundesrat wordt niet naar buiten gebracht. Er wordt simpel gezegd: de Bundesrat is tot het volgende besluit gekomen! De democratie begint op gemeentelijke niveau gaat vervolgens naar kantonnaal niveau, kantons hebben een hoge mate van autonomie op verschillende beleidsterreinen, en bereikt daarna het nationaal parlement, terwijl de Bundesrat het kabinet vormt. Het is een getrapt systeem, waardoor elke Zwitser nauw betrokken is bij wat er speelt in het land. De referenda of initiatieven zijn in principe altijd kwesties die door een oppositie als tegenstanders worden aangezwengeld. Je moet 50000 handtekeningen verzamelen voor een referendum en 100.000 handtekeningen voor een volksinitiatief hebben, en dan kan er nationaal gestemd worden. Het is goed om te weten dat de stemmingen vaak eindigen in minimale verschillen, dus 51% is voor en 49% is tegen. In zo’n geval telt het principe van Obrigkeit. De meerderheid heeft gewonnen en de minderheid legt zich hierbij zonder verder protest

of actie, bij neer. Het stemvolk wordt ook wel omschreven als ‘der souverain’. Het stemvolk heeft het laatste woord gesproken. Het zou Zwitserland niet zijn, als er geen uitzonderingen op de politieke gang van zaken mogelijk zijn. Bij de redding van Credit Suisse is er bijvoorbeeld gebruik gemaakt van een noodwet, waardoor de Bundesrat binnen een weekend goedkeuring kon verlenen aan de overname door UBS. De goedkeuring zal door het parlement pas achteraf plaatsvinden.”

Vraag: Alain Berset is dit jaar de Bondspresident; hoe doet hij het?

JD: “Berset is afkomstig van de socialistische SP. Hij is erg geliefd onder het volk. Dat heeft zeker te maken met het feit dat Berset het kleine kanton Fribourg vertegenwoordigt, als tegenhanger voor de grote kantons Bern, Basel en Zürich.”

Vraag: Welke rol speelde hij bij de redding van Credit Suisse?

JD: “Het ging om een uiterst complex samenspel tussen de Bundesrat, de SNB (Zwitserse Nationale Bank) en de financiële toezichthouder Finma en natuurlijk de UBS. Als gevolg van Concordance zullen we nooit weten, wie wat heeft gezegd of besloten. Dat Ralph Hamers weg moest als CEO van UBS had niet zoveel te maken met de vraag of hij wel of niet een goede bankdirecteur is, als niet Zwitser had hij geen of in elk geval te weinig connectie met de nationale politieke top van dit land om de zeer complexe overname te doen slagen. Het is wel met zekerheid te stellen dat ook de FED en de ECB hun invloed hebben laten gelden. De overname door UBS gaat nog heel wat voeten in de aarde hebben. Credit Suisse heeft nog steeds een beursnotering, alleen de obligatiehouders hebben alles verloren. Het gaat om een bedrag van 16 miljard ZF. De aandeelhouders hebben een verlies moeten nemen, maar hun aandelen staan nog steeds genoteerd. Het kan zijn dat de Retail bank van Credit Suisse wordt

verzelfstandigd voor Zwitserse de markt, waar aandeelhouders dan van kunnen profiteren, echter dat is een speculatieve veronderstelling.”

Vraag: Zal het debacle lang doorwerken in de internationale positie van Zwitserland?

JD: “Zwitserland is op vele terreinen een beetje vertrouwen van de wereld aan het verliezen. Het is een optelsom van financiële schandalen zoals die bij Credit Suisse hebben gespeeld, de reputatie van Zwitserland op het gebied van belastingontduiking, de diensten bij het witwassen van internationaal crimineel geld, het van dienst zijn van Afrikaanse dictators en de omgang met rekeningen van Russische miljardairs die op de sanctielijst staan in verband met de Oekraïne oorlog. Zo heeft de Zwitserse financiële autoriteit na lang zoeken voor 10 miljard ZF boven water te halen van te blokkeren tegoeden. Dat is voor insiders echt een lachertje.”

Vaag: Verliest Zwitserland aan populariteit bij de EU?

JD: “Zwitserland leeft op gespannen voet met de EU. Er is een aantal bilaterale verdragen die verlengd moeten worden. De concept regelingen raken grondrechtelijke zaken. Zo wil de EU dat Zwitserse wettelijke bepalingen getoetst kunnen worden door het Hof in Straatsburg. Daar zijn de Zwitsers faliekant tegen, maar de EU stelt zich tot dusver hard op. De Zwitsers gaan overigens wel mee in het verdrag van Schengen en het Dublin Akkoord. Als pressiemiddel gebruiken de Zwitsers nu als voorbeeld de aanpassing van de spoortunnels door de Alpen die het noorden van de lidstaten, met Duitsland voorop, verbinden met de zuidelijke lidstaten, met als belangrijkste markt Italië. De tunnels moeten verhoogd respectievelijk verbreed worden om goederentreinen met standaard containers te kunnen bedienen. Het is een extreem dure operatie die wel nodig is om de duurzaamheidsagenda

van de EU mogelijk te maken; dus meer goederentransport over het spoor in plaats van over de weg. Het spreekt voor zich dat de Zwitsers hier niet voor willen opdraaien.”

Vraag: Gaat Zwitserland zijn militaire inspanning verhogen?

JD: “Zwitserland gaat zijn militaire inspanning zeker opvoeren. Uiteraard is de Bundesrat geschrokken van de oorlog in Oekraïne, maar ook hier speelt het economisch belang. Dit land heeft een goed draaiende oorlogsindustrie die tanks, pantservoertuigen en ammunitie levert. Duitsland is een grote afnemer. Tot op heden bepaalt het neutraliteitsstreven van de Zwitsers, dat ze toestemming moeten geven voor de doorzetting van geleverd militair materiaal van bijvoorbeeld Duitsland naar Oekraïne. Dat verklaart gedeeltelijk waarom de sfeer tussen Zwitserland en de EU gespannen is. Dat wordt nog eens versterkt doordat Zwitserland zelfstandig F35’s heeft besteld in de VS. Europese alternatieven zijn daarbij zonder verdere verklaring door de Bundesrat afgewezen.”

Vraag: Hoe rijk is Zwitserland nu eigenlijk?

JD: “De rijkdom van Zwitserland is onmetelijk groot. Ik woon bij elkaar 20 jaar in Zwitserland, maar als buitenstaander kom je er zeker niet achter hoeveel geld er op de rekeningen van 350 Zwitserse banken en de SNB staat.” ♦

HET DONUTCOMPLEX VAN ZWITSERLAND

Zwitserlands top vijf ondernemingen 'naar omzet' betreffen trading outfits, die weinig fysieks doen en dus ook geen fysieke haven nodig hebben. Voor hen is vooral de status van Zwitserland als 'tax haven' belangrijk. Daarom vind je deze bedrijven vooral hoofdzakelijk in het kanton Zug, of met ’tax rulings’ in andere kantons. Voor bedrijven die echt werkgelegenheid bieden en waarde toevoegen is Rotterdam via Bazel de belangrijkste invoer- en uitvoerhaven.

Wat Zwitserland vooral interessant maakt is zijn ver ontwikkelde directe participatiedemocratie. Waar de reactie van Nederlanders op een referendum “Nee, wat is de vraag ?” is en vooral een bliksemafleider van algemeen ongenoegen is (EU Grondwet & Ukraine referendum), zijn referenda in Zwitserland een soort Volksuniversiteit: 'Formation et Information’, waarbij iedere stemgerechtigde burger een boekje krijgt met info over het issue, en argumenten waarom je JA of NEE zou moeten zeggen. Helaas begint daar de klad in te komen, omdat er nu meer dan vroeger door het JA- of Neekamp sterker gelobbyd wordt, waardoor het referendum eigenlijk kracht aan het verliezen is, aangezien het steeds meer gemanipuleerd wordt.

De CH-EU relatie is heel precair. Zwitserland is het doorvoerland van Noord naar Zuid, per spoor en over de weg, maar de Zwitsers lijden aan het donut

complex: ze zitten in het centrum van de donut maar maken daar geen deel van uit. Zolang het goed gaat is dat een voordeel, wanneer het niet goed gaat (bijvoorbeeld wanneer ook de nieuwe UBS-Credit Suisse combinatie zou omvallen) dan is dit een nadeel.

Er is al aangekondigd dat in Zwitserland de pensioenen niet aangepast zullen/kunnen worden, mede omdat de garantstelling door de overheid voor UBS-CS groter is dan het Zwitsers GDP. Overigens zijn de prijsstijgingen in Zwitserland minder groot dan elders in EU, mede doordat de CHF nu sterker is dan de Euro terwijl nog maar kortgeleden de Euro 10% sterker was dan de CHF.

Daarnaast vertegenwoordigt de Zwitserse bankensector een groot aandeel van de economie, die veel goedbetaalde werkgelegenheid biedt, wat die economie weer ondersteunt. Anderzijds ondervindt de financiële sector steeds meer kritische internationale belangstelling en is het de vraag of het conservatieve, voorzichtige Zwitserse banken systeem wel opgewassen is tegen de competitieve uitwassen in deze sector. Het ‘Graaien & Gokken’ dat bij Credit Suisse plaatsvond is wellicht een bewijs daarvoor.

Zwitserland maakt met IJsland, Liechtenstein en Noorwegen deel uit van de EEA maar is geen lid van de EU, noch van de Euro. Dat laatste is wellicht een voordeel omdat een gemeenschappelijke munt alleen werkt in een politieke unie. Dat is een belangrijke

HET DONUTCOMPLEX VAN ZWITSERLAND

weeffout in de huidige EU-structuur. Interessant is dat de Noorse Missie bij de EU pal tegenover het EU Commissie kantoor ligt en de Zwitserse Missie bij de EU ligt direct naast het Europees Parlement in Straatsburg.

Zoals men wellicht weet heb ik acht jaar in Brussel gewerkt en ben ook Commissaris geweest bij A/S Norske Shell en ken beide landen goed. De Noren zijn vaak sneller met de transpositie van EU besluiten in hun nationale wetgeving dan sommige lidstaten, met uitzondering van de Energie & Visserij politiek. De Zwitsers zijn iets langzamer met het overnemen van EU besluiten door hun complexere - maar meer participatieve - besluitstructuren.

Dit vertaalt zich ook in de belasting verdeling in CH, waar je communale, kantonnale en federale belasting betaalt, waarbij de grootste afdracht op kantonnaal niveau ligt, wat heel veel zegt.

Er heerst in Zwitserland duidelijk geen Atlantische respectievelijk internationale mentaliteit. Wellicht dat er een kern van waarheid zit in de veronderstelling dat het landschap waarin men leeft ook de ‘mindset’ vormt. Overwegend levend in valleien tussen bergkammen beperkt dat ook in overdrachtelijke zin de visie. Er zijn veel onderlinge verschillen tussen valleien en Kantons. Tot en met verschillende talen toe, alhoewel jongeren nu vaak Engels met elkaar spreken, omdat het Frans van de Duitstaligen en het Duits van de Franstaligen vaak minder goed is dan hun beider Engels, dit tot ongenoegen van de oudere generatie.

Ook denken veel Zwitsers - wellicht daarom - dat ze afgeschermd zijn van veel ontwikkelingen in de wereld. In werkelijkheid zijn ze zeer import- & export afhankelijk. Ook ontkomen ze niet aan de effecten

van klimaatverandering. Weliswaar zullen ze niet zoals Nederland en andere kustgebieden land & asset verlies gaan lijden door zeespiegelstijging, als gevolg van het versneld afsmelten van de Arctics, maar de migratiedruk en de effecten op de economie zullen ze wel merken.

Een direct effect van het opwarmend klimaat voor Zwitserland is natuurlijk het verlies van gletsjers wat zowel hun waterkracht elektriciteitsopwekking als hun wintersport toerisme sector negatief zal beïnvloeden. Des te vreemder dat ze in navolging van Duitsland besloten tot ‘AtomAusstieg’ wat ook hier voor problemen zal gaan zorgen, tenzij de Zwitsers in staat zijn om de energievraag net zo sterk af te bouwen als het energie-aanbod, want ‘renewables’ kunnen de energiebehoefte van deze maatschappij niet afdekken.

Het zijn deze grotere problemen waar IIER - Institute for INTEGRATED Economic Research, zich mee bezighoudt. Mede in mijn capaciteit als medeoprichter van het Blue Cooling Initiatief was ik in Japan waar we in april een panel georganiseerd hebben op het Arctic Circle Forum aan het begin van het Japanse G7 Voorzitterschap. ♦

In de tweede helft van de vorige eeuw streek de omstreden handelaar in grondstoffen Marc Rich neer in Zwitserland. Twee van zijn top oliehandelaren begonnen voor zichzelf. Daarmee waren respectievelijk Glencore en Trafigura geboren, het zijn de nummers een en drie qua omzet in het land. Olivier Mulder (20110049) werkte voor Trafigura in de ratrace tussen beide handelshuizen. “Ik kwam doorgaans na twaalf uur ’s nachts thuis en zat de volgende ochtend voor achten weer op kantoor,” aldus de alumnus die begon als student vliegtuigbouwkunde en een Msc haalde in Breukelen.

GRONDSTOFFENHANDELAAR OLIVIER MULDER:

“De compliance in Genève was zeer streng!”

De reputatie van Zwitserland is voor een deel in negatieve zin bepaald door het binnenlaten van de termijnhandelaar Marc Rich. (oorspronkelijke naam Reich). Deze in Antwerpen geboren zakenman wist in de Tweede Wereldoorlog uit handen van de Duitsers te blijven en vestigde zich in de Verenigde Staten. Daar startte hij in 1974 met Marc Rich & Co., een handelshuis dat floreerde, maar ook in opspraak kwam vanwege illegale praktijken zoals het omzeilen van diverse VN-embargo’s en politieke corruptie.

In 1983 vaardigde de officier van Justitie in New York Rudy Giuliani (later burgemeester van New York), een arrestatiebevel uit tegen Marc Rich wegens belastingontduiking en illegale olietransacties met Iran tijdens de Iraanse gijzelingscrisis. Rich ontvluchtte daarop de VS en kon zijn bedrijf voortzetten in Zwitserland.

Hij liet zich niet hinderen door internationale embargo’s en de moraliteit van politieke machthebbers. Zo deed hij zaken met Iran, Zuid-Afrika, Joegoslavie, Noord-Korea, Cuba, de Sovjet Unie en Roemenië. Ook stond hij aan de basis van de spot market voor ruwe olie in Londen. Daarnaast was hij investeerder in vastgoed in onder andere Spanje en Zwitserland. Eenmaal in Zwitserland gearriveerd, meed Rich de publiciteit en hield zich schuil. Hij veranderde de naam van zijn bedrijf in Glencore en dat is tot op de dag van vandaag een multinational en het grootste bedrijf van Zwitserland. Overigens ontving Marc Rich in 2001 een generaal pardon van president Bill Clinton op diens laatste dag in het Witte Huis, tegen de betaling van $100 miljoen. Rich stierf door een hersenbloeding en ging de geschiedenis als “Koning van de Grondstoffenhandel.”

Hoe er ook over de mysterieuze zakenman werd gedacht en geoordeeld, hij zelf was geobsedeerd door ‘international dealmaking.’

Marc Rich

Marc Rich & Co

Rudy Giuliani Glencore

Hij stelde dat er niet veel verwijtbaars zat in het profiteren van het wereldwijde spel van vraag en aanbod. De man had geniale eigenschappen, zoals naar verluid stalen zenuwen, was bereid ook grote financiële risico’s te nemen en kon goed overweg met de machthebbers in de tweede helft van de twintigste eeuw.

Twee van zijn beste oliehandelaren besloten echter om afscheid te nemen van Glencore en voor zichzelf te beginnen. Fransen Claude Dauphin en Eric de Turckheim richten in 1993 Trafigura op. Ze deden dit in Amsterdam en gebruikten een lege BV die toevallig de naam Trafigura had, hetgeen de heren wel beviel als bedrijfsnaam. De handelsactiviteiten bestaan uit de levering en het transport van ruwe olie, olieproducten, steenkool, metalen zoals koper, lood, zink en aluminium; metaalertsen en concentraten. Hoewel de holding Trafigura Beheer BV nog altijd een Nederlandse registratie kent, vindt momenteel de aansturing van de onderneming plaats vanuit Genève en staat een nieuwe holding ingeschreven in Singapore. Wie nu Trafigura goochelt, komt slechts enkele incidenten tegen met het verlies van schadelijke stoffen, maar afgezet tegen het CV van Marc Rich, hebben de oprichters een ‘clean sheet.’ Ze hebben een uiterst lucratieve private business in het leven geroepen, met een laatst bekendgemaakte omzet van 318 miljard CHF en een nettowinst van 6 miljard. Dit bedrag wordt verdeeld onder de ongeveer 1000 werknemers die aandelen mogen hebben in Trafigura.

Deze uitgebreide inleiding helpt om de carrière van Olivier Mulder bij Trafigura in het juiste perspectief te plaatsen. Jaarlijks krijgt de afdeling Human Resources zo’n 2000 tot 3000 applicaties van ambitieuze academici voor het interne graduate programma, terwijl er twintig stoeltjes zijn te vergeven bij de grote concurrent van Glencore.

Vraag: Hoe ben je bij Trafigura terecht gekomen?

OM: “Nadat ik een bachelors in aerospace science had gehaald aan de TU delft, heb ik me aangemeld voor het Msc programma op de NBU. Voor de internationale stage kon ik terecht bij Trafigura op het landenkantoor in Peru. Die stage was een succes, zeker omdat ik daar mijn vrouw heb leren kennen. Helaas besloot Trafigura om het kantoor in Lima te sluiten, waardoor ik een baan heb geaccepteerd bij een Peruaanse handelsfirma in vis. Dat was toch niet helemaal mijn ding, maar Trafigura bracht uitkomst door me te vragen voor een functie in Montevideo, Urugua. Daar zijn we in 2014 naar toe gegaan. Bij deze baan hoorde deelname in het graduate programma, dus dat was een bonus. Ik heb daar enkele standaard functies bekleed, zoals risk & market analyse, oil trade finance, en finance analyse voor algemene commodity deals. Blijkbaar beviel mijn werk, want ik ben in 2016 naar het hoofdkantoor in Genève gehaald.”

Vraag: Was je daar geplaatst om aan grotere deals te gaan werken?

OM: “In eerste instantie werd ik oil operator, daarna heb ik aan de deals desk gewerkt als risk & market analist. Met die functies kon ik het graduate programma afsluiten. Daarna ben ik vijf jaar lang derivaten trader geweest. Het ging hoofdzakelijk om het opzettten van hedge transacties die aankopen, vervoeren en leveren van metalen als nikkel, koper, zink, lood en goud moesten afdekken. Ik werd hiermee na enige tijd verantwoordelijk voor het zogenaamde Foreign Exchange Book. Met enige regelmaat kon ik ook speculeren rond fysieke deals, maar die heb ik op zich nauwelijks gedaan in Genève.”

Claude Dauphin

Eric de Turckheim

Trafigura

Olivier Mulder

Vraag: In hoeverre was op het werk sprake van een Zwitserse omgeving?

OM: “Ik had een Zwitserse baas, verder waren er twee Zwitsers werkzaam op een afdeling van 20 mensen. De meeste collega’s kwamen uit Londen waar na 2000 een grote uittocht van traders heeft plaats gevonden. Enerzijds werd langzamerhand afscheid genomen van de fysieke beurs in metalen die in Londen was gevestigd, anderzijds had het topmanagement voorkeur gekregen voor een hoofdkantoor in Genève.”

Vraag: Was Genève dan in zakelijk opzicht een goede keuze?

OM: “Zwitserland biedt een fijn werkklimaat. De politieke en economische stabiliteit is gunstig, ook voor de internationale handel. De overheden zijn heel pragmatisch in het benaderen van ondernemingen. Daarbij zijn Zwitserse salarissen heel aantrekkelijk en zijn de belastingen aangenaam. In het kanton van Genève is de inkomstenbelasting relatief hoog, maar in de omringende kantons is die weer heel laag. Ga je daar wonen, dan profiteer je van een laag IB tarief. Verder heeft Genève een prachtig vliegveld en ben je binnen de kortste keren in populaire steden in Europa. En dan is er natuurlijk de wintersport. Vanaf Genève kon je binnen een uur op de ski’s staan. Dit alles heeft een grote aantrekkingskracht op jonge talentvolle mensen.”

Vraag: Waarom is Trafigura zo succesvol geworden?

OM: “Het bedrijf heeft heel goed uitgelegd aan de bankwereld wat het doet. Trafigura is geen onderdeel van de internationale beurzen en is geen prijszetter. Het faciliteert de handel, waarbij de deals vaak betrekking hebben op relatief kleine transacties die worden vervoerd, verzekerd en gefinancierd. Daarbij gebruikt Trafigura hoofdzakelijk brokers die aan de poort klaar staan, waardoor de onderneming de druk op de eigen kosten laag kan houden. Zo kan de onderneming bij voorbeeld precies uitleggen aan een bank; hier is de tanker, daar zit die partij ruwe olie in, die vertrekt uit die haven en komt vervolgens op die datum ergens aan, en dit is de hedge.

Vanwege die zekerheid, dus het ontbreken van een financieringsrisico, kunnen banken tegen een laag rentetarief instappen. Dan telt vervolgens dat al die transacties bij elkaar opgeteld tot een grote omzet en dito winstmarge leiden. Zo worden de marges door Trafigura gemaakt. Het bedrijf heeft in dit kader 66 kantoren in 38 landen.”

Vraag: Maakt het uit dat er zoveel banken in Zwitserland zijn gevestigd?

OM: “Niet echt, de handel van Trafigura vindt voor het grootste deel via elektronische handelsplatforms plaats verspreid over de hele wereld. Veel internationale grootbanken zijn daar vertegenwoordigd, hoewel commodity trading onderhand een financieel specialisme is geworden. Het vraagt om constante aanwezigheid en alertheid, terwijl de rentemarges laag zijn. Zo is ABN Amro uit commodity finance gestapt. In Zwitserland hebben we tot voor kort wel zakengedaan met Credit Suisse.”

Vraag: Voor trader mag je geen negen tot vijf mentaliteit hebben, of wel?

OM: “Het is topsport. Ik kwam heel vaak pas na twaalf uur ’s nachts thuis en zat voor acht uur alweer op kantoor. Veel collega’s hadden de instelling dat ze dit werk tot hun veertigste wilden doen, om daarna uit te stappen en door te gaan als private investeerder. Als je weet door te dringen tot de top 1000 van aandeelhouders, zit dat er wel degelijk in. Dan kun je de rest van je leven op de Bahama’s gaan zitten.”

Vraag: Hoe verloopt het compliance proces binnen Trafigura?

OM: “De compliance collega’s briefen je voortdurend over embargoregels en andere handelsbepalingen. Er is een blacklist van counterparties. Je bent als trader verantwoordelijk voor het kennen en toepassen van de interne manual die op je scherm staat. Over je hoofd wordt daarbij meegekeken door de compliance afdeling. We deden lange tijd zaken met het Russische oliebedrijf Rosneft, maar daar kwam abrupt een einde aan onder invloed van de sancties als gevolg van de invasie in Oekraïne. Zulke maatregelen geven grote risico’s. Wordt in de Verenigde Staten een wettelijke bepaling of een politieke sanctie tegen bijvoorbeeld een olieproducerend land overtreden, dan is de standaard boete 10% van de omzet die in de VS wordt gemaakt. Dus het management van Trafigura is constant bevreesd dat er eventueel fout geld wordt aangeraakt.”

Vraag: Je bent nu terug in Amsterdam met je gezin; wat was de reden?

OM: “In Genève hebben we een moeilijke tijd gehad door medische problemen bij de geboorte van onze dochter. Ik realiseerde me dat ik onvoldoende tijd kon besteden aan het gezin en dat het beter was om voor de omgeving van mijn familie in Nederland te kiezen, zodat er altijd hulp beschikbaar zou zijn.

Ik was waarschijnlijk goed op weg om bij Trafigura partner te worden, maar ik vond het belang van mijn gezin voor gaan. Ik werk nu voor de STX Group, die zich bezighoudt met de handel in groene certificaten. Mijn ervaring als trader kan ik nu combineren met het internationale milieubelang, en dat is op zich een mooie voortzetting van mijn carrière.”

Olivier Mulder met Peruaanse vrouw, kinderen en hond

CHIEF ECONOMIST

MADELEINE KEMNA:

Madeleine Kemna (19850036) is Chief Economist bij Hoofbosch, het in 2006 door Martien van Winden (19890722) opgerichte beleggingsfonds dat zich voornamelijk richt op de SUN landen (Switzerland, United States en Nederland). Ze vertelt hier waarom Zwitserland zo’n belangrijke rol inneemt in de Hoofbosch portefeuille en belicht drie minder bekende bedrijven die symbool staan voor het huidige Zwitserland.

Het hart van een kapitalistisch bolwerk

Kennis en betrouwbaarheid liggen aan de basis van het Zwitserse succes. Bij het samenstellen van de jaarlijkse Prosperity Index analyseert het Legatum Institute hoe welvaart wordt opgebouwd. In het geval van Zwitserland (nummer 5 in de wereldwijde ranking) spelen de zakelijke omgeving waarin bedrijven weten waar ze aan toe zijn (het gemak waarmee een bedrijf kan worden gestart, uitgebreid en waarmee concurrentie plaatsvindt wordt als nummer 1 in de wereld beoordeeld) en onderwijs (nummer 4 in de wereld) een belangrijke rol. Bovendien heeft de Zwitserse overheid een zeer solide trackrecord als het gaat om het management van de staatsschuld. Deze bedraagt ongeveer 20% van het BBP en is altijd terugbetaald.

Ook vandaag de dag is de Zwitserse

economie kerngezond. Credit Suisse was wat ons betreft een buitenbeentje in een oerdegelijk land. Gezien de appreciatie van de Zwitserse frank sinds het debacle kunnen we wel zeggen dat de Zwitserse munt nog altijd fungeert als vluchtvaluta voor eurosceptici en beleggers.

Geen wonder want het land is, net als Nederland in het guldentijdperk, een financieel paradijs met een structureel lage inflatie (vorig jaar 2,8% versus 9,2% in de eurozone), een lage rente en weinig werkloosheid. De inkomstenen vennootschapsbelasting is relatief laag terwijl de afwezigheid van een minimumloon Zwitserland econo misch flexibeler maakt. Ook biedt dit immigranten meer kans op werk. De mediaan qua inkomen is 6665 frank per maand terwijl bijvoorbeeld het instapsalaris voor iemand die bij McDonald’s achter de counter staat

24 frank per uur is. Daarnaast heeft Zwitserland doorgaans geen tekort, maar een overschot op de begroting. De harde frank en de kleine thuis markt zijn een effectieve prikkel voor Zwitserse bedrijven om zich te blijven onderscheiden van de concurrentie. In de meeste recent ranking van innovatieve landen van de World Intellectual Property Organization (WIPO) bezet Zwitserland voor het achtste jaar op rij de eerste plaats. Dat laatste zien we terug in de Zwitserse bedrijven. Het budget voor onderzoek en ontwikkeling bij Roche is net zo hoog als dat van Nederland in totaal. Over dit prachtige farmaciebedrijf wordt echter al genoeg geschreven. In dit artikel besteden we aandacht aan drie bedrijven die misschien wat minder bekend zijn, maar o.i. fungeren als uitstekende voorbeelden van Zwitserse innovativiteit. Let op: dit is geen beleggingsadvies! ♦

DOOR MADELEINE KEMNA FOTOGRAFIE MADELEINE KEMNA

Met dank aan Team Hoofbosch voor het delen van informatie

Een paar keer per dag duwen we allemaal op een knopje en verwachten dat de toiletpot wordt doorgespoeld. Als op dat knopje de naam Geberit staat worden we nooit teleurgesteld. Het bedrijf is sinds jaar en dag quasi monopolist op het gebied van sanitaire spoelsystemen. Het nam in Nederland Sphinx over en sinds de acquisitie van Sanitec in 2015 biedt Geberit ook een compleet badkamerassortiment inclusief inloopdouches en elegante opbergmogelijkheden. Allemaal van de hoogste kwaliteit. Het bedrijf traint jaarlijks tienduizenden professionele

klanten uit de bouw en retail in eigen centra verspreid over de hele wereld. Ook online kunnen installateurs, ontwikkelaars en architecten een cursus volgen. Verder zijn Geberit vertegenwoordigers altijd paraat met advies op maat. Geen wonder dat een loodgieter die eenmaal met dit merk werkt, het een leven lang trouw blijft. De relatie tussen producent en installateur is zo goed dat concurrenten er niet tussenkomen.

Dit is het resultaat van jarenlange inspanningen. Het bedrijf begon in 1874 en investeert al bijna 150 jaar in mensen en kwaliteit. Er wordt er veel aandacht besteed aan het op peil houden van de kennis van medewerkers door

uitwisseling tussen de verschillende vestigingen en training. Bovendien besteedt men jaarlijks ongeveer 2,5% van de omzet aan onderzoek en ontwikkeling. Een groot deel van de productie vindt plaats in Zwitserland en Duitsland, maar door vergaande robotisering blijven de kosten beheersbaar. Dankzij de prijzen die Geberit voor de kwaliteitsproducten kan vragen en de efficiënte bedrijfsvoering ligt de marge rond de 22%. Dat maakt het mogelijk jaarlijks een stabiel of zelfs licht stijgend dividend te betalen.

Geur- en smaakstoffenproducent

Givaudan, opgericht in 1895, besteedt jaarlijks 10% van de omzet aan onderzoek en ontwikkeling. Of het nu gaat om schoonmaakmiddelen, parfum, cosmetica of vleesvervangende producten die de look, feel en smaak van het orgineel hebben, de kans is groot dat je meerdere keren per dag met een creatie van Givaudan in aanraking komt. Zo aten mijn collega’s laatst bij een bedrijfspresentatie faux gras van eigen makelij. Hoewel je op een flesje parfum of de verpakking van je wasverzachter

de naam Givaudan niet zult tegenkomen, zijn de neuzen van het bedrijf (geurexperts met een jarenlange opleiding achter de rug) in staat om de instructies van klanten als L’Oreal, Procter & Gamble of Unilever om te zetten in een product dat bij ons een associatie met de Provence, avontuur of comfort oproept.

Ook loopt het bedrijf voorop bij de pogingen microplastics uit te bannen. Dat zijn stukjes plastic van minder dan 5 millimeter groot. Deze deeltjes belanden in het milieu en hopen zich daar op. Ze zijn niet afbreekbaar, maar vallen uiteen in steeds kleinere stukjes. Zulke minuscule dingen zijn onmogelijk op te ruimen. Microplastics, en de nog kleinere nanoplastics, komen voor in

de oceanen (99% van de plastics in oceanen zijn microplastics), in rivieren, in de lucht en in de grond. En in ons voedsel. Ze ontstaan onder meer door toevoeging aan producten die we dagelijks gebruiken zoals cosmetica (bijvoorbeeld shampoo), verzorgingsproducten (denk aan tandpasta) en schoonmaak- en wasmiddelen. Givaudan is de eerste die een oplossing biedt, vooruitlopend op het door de ECHA (European Chemicals Agency) voorgestelde verbod op microplastics. Men heeft zogenoemde PlanetCaps ontwikkeld, die microplastics kunnen vervangen en volledig duurzaam en afbreekbaar zijn.

De derde onderneming, Lonza, is een zogenoemde Contract Development Manufacturing Organization (CDMO). Bij de ontwikkeling en introductie van nieuwe medicijnen komen steeds meer ingewikkelde technieken en procedures kijken. Vaak kloppen farmaciebedrijven al snel na de ontdekking van een werkzame stof bij Lonza aan. Er zijn meerdere CDMO’s, maar Lonza heeft een uitzonderlijk goede reputatie, geen wonder: het bedrijf besteedt 3,5% van de omzet aan onderzoek en ontwikkeling. Lonza onderzoekt samen met de researchers wat de meest effectieve

manier is om het medicijn toe te dienen en helpt soms ook met het organiseren van de testen die moeten worden gedaan voor de autoriteiten besluiten een medicijn al dan niet goed te keuren. Als het medicijn op de markt wordt toegelaten volgt productie in de fabrieken van Lonza. Zo profiteerde Lonza van het succes van het Covidvaccin van Moderna waarmee het een tienjarige strategische alliantie heeft voor alle potentiële medicijnen in de Moderna pijplijn. Daarnaast werkt het Zwitserse bedrijf ook met vele andere grote en veelbelovende namen in de wereld van farmacie en biotechnologie. Lonza heeft dus toegang tot de vruchten van de onderzoek en ontwikkeling van een heleboel knappe koppen in de sector. In Zwitserland is voldoende

gekwalificeerd personeel voor dit soort bedrijven. Ook het aantrekken van mensen uit het buitenland blijkt niet moeilijk gezien de kwaliteit van leven en de goede secundaire arbeidsvoorwaarden. Het land staat dan ook op nummer 8 in de Happiness Index ranking van de Verenigde Naties. Kortom: Zwitserland, volgens Che Guevara ‘het hart van het kapitalistische monster’, is aantrekkelijk voor bedrijven, managers, wetenschappers en beleggers.

Haute couture horloges zijn het bekendste exportproduct van Zwitserland. Tegenwoordig investeren private banking klanten en asset managers voor enorme bedragen in luxe horloges. Vintage is absoluut gewild! Er zijn horlogeveilingen in Genève, Londen, Monaco en New York. Het is de wereld van Maurice Janssen (20005440), expert in het beleggen in horloges, edelstenen en ‘collectables.’

HORLOGE-EXPERT MAURICE JANSSEN:

HAUTE COUTURE HORLOGES WORDEN PROFESSIONELE BELEGGINGSPRODUCTEN!

Vraag: Je bent letterlijk opgegroeid in het horlogebedrijf. Kun je dit toelichten?

MJ: Mijn vader is oorspronkelijk een horlogemaker, hij heeft 50 jaar geleden de Vakschool Schoonhoven voor horlogemakers, juweliers en edelsmeden gedaan en ik was bijna in Genève geboren. Na het afronden van de vakopleiding wilde mijn vader voor Rolex gaan werken en toen mijn moeder acht maanden zwanger van mij was, heeft hij gesolliciteerd bij Rolex om distributeur te worden op de Nederlandse Antillen. Hij kreeg de positie, waardoor ik op Curaçao ben geboren. Vanaf dat moment is hij 35 jaar werkzaam geweest voor Rolex en een aantal andere merken en heeft hij acht juwelierszaken opgezet op Bonaire, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten.

Hij ging elk jaar naar Genève en Bazel om inkopen te doen, dus ik kan wel zeggen dat ik kind aan huis was in de Zwitserse horloge-industrie. Op een gegeven moment is mijn vader na de periode bij Rolex voor zichzelf begonnen in Aruba, waar hij het Amsterdam Juwelry Center heeft opgezet.”

Wat doe jezelf in de horloge-industrie?

MJ: “Net als mijn vader heb ik de Vakschool Schoonhoven gedaan; het is een vierjarige opleiding waarin je de basis leert van alles wat met goud, zilver, platina en horloges te maken heeft. Ik heb me gespecialiseerd als professionele juwelier, deskundig op het gebied van edelstenen en diamanten, en als horloge-expert. Ik heb bij de juwelier Asscher gewerkt op de Dam in, bij het Amsterdam Diamond Center Amsterdam en bij juwelier Leon Martens in Maastricht. In 2003 heb ik een Executive MBA in Finance aan de Ashridge Business School afgerond in Engeland en ik heb een general managementopleiding gedaan op Nyenrode. Uiteindelijk ben ik acht jaar geleden naar Zwitserland verhuisd om iets te gaan doen met mijn passie voor het horloge vak, want in Zwitserland gebeurt het nu eenmaal allemaal. Ik ben woonachtig in Genève. Als zakenman ben ik me gaan richten op het high end van juwelen, edelstenen en horloges en heb daarvoor Global Diamond Investment ltd opgezet in London met branche offices in Switzerland, Parijs en Zürich.

Daarmee kunnen wij internationale Family Offices klanten goed bedienen. Als ondernemer concentreer ik me op de ontwikkeling van een Centre of Excellence in Genève en een Fintech bedrijf vanuit Zürich. Ik heb een softwarepakket ontwikkeld voor enkelvoudige en meervoudige family offices. Hiermee kunnen wealth managers ‘bankable’ en ‘non-bankable assets’ vergelijken en managen. Bij bankable gaat het om klassieke beleggingen als equity, aandelen, obligaties en fondsen. De non bankable assets zijn edelstenen, goud, zilver, platina, horloges, sierraden, kunst. In principe alles dat fysiek is en collectors waarde heeft, dus ook vintage auto’s en wijn collecties. We maken het mogelijk om een waarde vergelijking te maken voor klassieke beleggingsinstrumenten tegenover of samen met luxe non bankable collecties. We adviseren klanten bij het opbouwen van een portfolio in bijvoorbeeld horloges, sierraden, diamanten en edelstenen. Dit alles op een gestructureerde manier, dus de non bankables kunnen gekocht en verkocht worden net als de normale assets voor family-offices en of vermogende klanten wereldwijd. Daarbij kunnen we als speciale service voor topbeleggers gepersonaliseerde horloges bestellen. Die worden niet aan winkels uitgeleverd. Voor hele bijzondere horloges van Patek Philippe moeten we dan aan directeur de heer Stern vragen of hij een speciale Patek Philippe voor je wil maken.”

Vraag: Waar hebben we het dan specifiek over?

MJ: “De horloge industrie in Zwitserland is grotendeels een familie business. Men kent doorgaans vermogende klanten die unieke horloge modellen verzamelen. Als die een uniek model bestellen met aanpassingen of inscripties wensen, dan willen de meeste huizen wel extra moeite doen voor zo’n klant. We moeten aangeven dat de bestelling niet voor de verkoop is, maar voor een speciale gelegenheid. Als het puur handel betreft, dan zeggen de merken, sorry, je moet op een wachtlijst gaan staan.”

Waarom is de horloge-industrie juist in Zwitserland tot een mondiale bedrijfstak uit gegroeid?

MJ: “Als je teruggaat in de tijd tot het jaar 1300, zijn er enkele momenten belangrijk geweest in het horlogemakers vak. Er waren in London al vroeg horloge en -klokkenmakers, en edelsmeden gehuisvest die uurwerken maakten voor welgestelde klanten uit de rooms-katholieke cultuur die graag de nieuwste uurwerken en klokken in de woonkamer wilden hebben staan. Met de kerkhervorming onder leiding van Johannes Calvijn in 1541 verdween voor de juwelenmakers in Zwitserland en Duitsland de markt voor religieuze kettingen, ringen en armbanden. Daarop zijn de Zwitsers naast tafelklokken kleine uurwerken en zakhorloges gaan produceren. Zo werd er in 1601 door een aantal gerenommeerde horlogemakers in Genève een horlogemakers gilde opgericht.

De volgende en belangrijkste mijlpaal was de ontwikkeling van het anker, het balans in uurwerken, door Christiaan Huygens in 1665. De Nederlander was ook uitvinder van het moderne mechanische horloge. De horloge-industrie had dus theoretisch gesproken in Nederland kunnen opbloeien, maar de expertise zat al in Zwitserland en daardoor wordt deze innovatie tot op heden in alle mechanische uurwerken gebruikt. Het was een voorbeeld van wat tegenwoordig duurzame innovatie wordt genoemd. De uitvinding van Huygens maakte het vak van uurwerkmaker populair en kwam tot volle bloei in Genève. Het aantal vakmensen werd al snel te groot voor de stad.

Zodoende zijn vele horlogemakers uitgeweken zijn naar kleinere plaatsen, voornamelijk in het Jura gebergte. Dorpen als Vallee de Joux, Neuchatel, La Chaux-de-Fonds, Biel, Grenchen en Schafhausen zijn later wereldberoemd geworden door luxe horlogemerken zoals IWC, Jaeger Le Coultre, en Omega die als belangrijke werkgever een positieve bijdrage hebben geleverd aan de sociaaleconomische ontwikkeling in diverse kantons van Zwitserland. In 1790 exporteerde de stad Genève alleen al 60.000 zakhorloges per jaar. In 1842 ontwikkelde

Adrienne Philippe het pendant-opwindend horloge en werd daarmee grondlegger van Patek Philippe, het luxe horlogemerk bij uitstek. Het einde van de Eerste Wereldoorlog ging gepaard met de uitvinding van het polshorloge, als opvolger van het vestzakhorloge.

In 1926 kwamen de Zwitsers met het eerste automatisch opwindend polshorloge op de markt. Vanaf dat moment is de horlogerie in Zwitserland een internationaal begrip geworden.

In 2022 steeg de export van Zwitserse horloges tot 24,8 miljard ZF, waarmee de prestaties uit 2021 met 11,4% werd overtroffen. Horloges profiteerden in grote lijnen van de sterke vraag naar luxeproducten en de toename van de wereldwijde welvaart. Ook de 'Swiss made' instaphorloges waren een doorslaand succes en sloten het jaar af met een positief resultaat. Polshorloges vertegenwoordigden meer dan 95% van de exportwaarde en genereerden 23,7 miljard frank, 11,6% meer dan in 2021. Het aantal verkochte items steeg tot 15,8 miljoen.”

Vraag: Op welke wijze wil je het Fintech platform in een hoogst competitieve markt voor de vermogende klanten opzetten?

MJ: “Wij hebben net een overeenkomst afgesloten met Bloomberg om te kijken of we onze Family Office services kunnen aanbieden via hun terminals aan family offices. Het product is ontwikkeld en in principe zijn we klaar om het wereldwijd uit te gaan rollen. Ik reken 60.000 Zwitserse franken per jaar voor gebruik van het softwarepakket met een Bloomberg terminal en een retainer van 5.000 per maand. Met die investering van 120.000 ZF per jaar wordt het een premium product, maar wel relevant voor mijn klantensegment. Elk gerenommeerd Family Office kan het

pakket gebruiken om Global Assets te managen. Wij kunnen dagelijks alle rapportages consolideren met meer als 100 banken op ons platform. Ik werk reeds samen met een Zwitsers bedrijf dat zo’n 100 family-offices als klant heeft, waarbij in totaal zo’n 200 miljard aan asset under management uitstaat.”

Vraag: Voor welke prijs heb je een premium horloge?

MJ: “In de prijsklasse tussen van 20.000 tot 50.000 Zwitserse frank, kun je van bekende horlogemerken al een mooi horloge kopen. Als je echt gaat voor de speciale topmodellen, moet je denken in de range van twee ton tot een half miljoen Zwitserse frank. Als je doorgaat naar heel gecompliceerde uurwerken dan zijn topprijzen van een miljoen tot anderhalf miljoen frank niet ongewoon.”

Vraag: Hoe bepaal je de marktwaarde op langere termijn van zo’n exclusief en luxe horloge?

MJ: “Voor die lange termijn waarde kunnen we afgaan als richtlijn op de horlogeveilingen die er met grote regelmaat zijn. Er zijn vier veilinghuizen internationaal toonaangevend. Christies, Sotheby’s, Bonhams en Phillips. Ze hebben allemaal een juweliers en horloge afdeling. Voor horlogeveilingen doet Phillips het nu het beste, omdat een zekere heer Bachs, hun portfoliomanager, de beste contacten in de business heeft. Modellen van Patek Philippe, Vacheron Constatin en Audemars Piguet breken regelmatig veilingrecords. Dat zijn al jaren de echte top merken. Daar onder worden speciale series van bijvoorbeeld Rolex en Omega tegen behoorlijke prijzen verkocht op de veilingen.”

Vraag: Wat maakt een horloge tot een topproduct?

MJ: “De laatste halve eeuw hebben de grote horlogemakers allemaal de technische hoogstandjes leren beheersen, zoals Grande complication, een minute repeater, een moon

phase en een dubbele tourbillon. Er zijn genoeg modellen die deze luxe gimmicks combineren. De prijs zit hem in het gebruik van de beste materialen, het handwerk dat eraan te pas komt en het exclusieve design. Uiteraard speelt ook het prestige van bepaalde merken een grote rol.”

Vraag: Het is dus niet zo dat Rolex de absolute top is, ook al zouden horloge-leken dit snel kunnen veronderstellen?

MJ: “In elk geval is Rolex de grootste producent van horloges in Zwitserland met vier fabrieken in Genève en Biel. De coronapandemie heeft gezorgd voor een boost in de vraag naar luxeproducten die online besteld kunnen worden. Een grote Zwitserse horlogeproducent zoals de Richemont Group heeft de omzet razendsnel zien groeien. De omzet bereikte in het verslagjaar een recordhoogte van € 19,2 miljard, een stijging van 46% ten opzichte van vorig jaar. Dat is nog nooit eerder gebeurd. Het is echter niet zo dat die goed gevulde orderboeken in een jaar tijd uitgeleverd kunnen worden. Een nieuwe Rolex wordt alleen op bestelling geleverd. Het iconische merk heeft moeite om de wereldwijde vraag bij te houden. Er wordt nu een nieuwe Rolex fabriek bijgebouwd om het leveringsprobleem op te kunnen lossen. Omega heeft daarentegen een ander beleid gevoerd door op voorhand meer productiecapaciteit te creëren. Het merk kan nu wel uit voorraad leveren en van de meeste modellen liggen er exemplaren bij de retailers in de winkel.”

Vraag: Houden Patek Philippe, Audemars Piguet en

Vacheron Constantin hun productie bewust beperkt om de exclusiviteit te bewaken?

MJ: “Nee, ook Patek Philippe heeft een nieuwe fabriek gebouwd waar voor 350 horlogemakers plaats is. Ook Audemars Piguet heeft zijn productiecapaciteit uitgebreid. We zien de opkomst van een generatie die echt veel geld meekrijgt van ouders. Ik kom tieners tegen die rustig een dubbele Tourbillon van Audemars Piguet van drie ton kopen. Daar doen ze dan niet moeilijk over. Dat raakt de markt waarop we ons concentreren: de transfer van rijkdom van de ene generatie op de andere. We gaan dure horloge producten inzichtelijk maken, we laten zien wat het nu waard is en wat het waard gaat worden. We willen ook bij erfenissen een rol spelen bij het verdelen van luxe erfstukken, zoals horloges, door onderlinge waardes te vergelijken.”

Vraag: Zijn er nog voldoende jonge mensen te vinden in Zwitserland die het ambacht van horlogemaker willen leren?

MJ: “In Genève heb je de Ecole de Horlogerie, die is vergelijkbaar met de Vakschool Schoonhoven. Het is een vierjarige opleiding. Er komen per jaar slechts 200 horlogemakers vanaf. Dat is veel te weinig om aan de vraag naar personeel te voldoen. Daarom hebben de topmerken geïnvesteerd in eigen training en bijscholing. Rolex heeft bijvoorbeeld al enige tijd een eigen vakopleiding, voor hun eigen personeel en horlogemakers. Audemars Piquet en Hublot die onderdeel zijn van LVMH Group hebben nu ook besloten om een eigen horlogemaker school te beginnen. Dus de industrie is volop in beweging en educatie speelt een belangrijke rol voor toekomst van ons bijzondere vak.”

Vraag: Wat betekent het keurmerk Swiss Made nog onder deze marktdruk?

MJ: “De hele Zwitserse horloge industrie draait op de keurmerken Swiss Made en Swiss. Het is een bekend probleem dat in het Verre Oosten op grote schaal imitaties van bekende horloges van Rolex en Omega worden gemaakt, waartegen de Zwitserse horlogeautoriteit FH voortdurend strijd voert. Om de totale Zwitserse markt te beschermen, zijn de protectiemaatregelen aangescherpt. In juni 2013 is in het Zwitserse parlement een wet aangenomen, die bepaalt dat minimaal zestig procent van de waarde van een Zwitsers uurwerk in het land zelf gecreëerd moet worden, anders kan het niet als Swiss Made worden uitgebracht. Gezien de complexiteit van hedendaagse horloges mogen de kosten van Research & Development en opleiding bij de waarde worden opgeteld. Dat geldt ook voor de kosten van certificering.

Een daaropvolgende maatregel is dat de Swiss Made en Swiss ook in de VS en in Hong Kong zijn geregistreerd als officiële Zwitserse merken. Er zijn nu verschillende certificaat systemen in Zwitserland in gebruik. Genève heeft een eigen goedkeuringsstempel voor horloges die in de stad worden gemaakt die Poncoin de Geneva heet.

Hypermoderne productielocatie van Patek Philippe in Genève

Het Hallmark of Geneva is het kwaliteitskeurmerk van de horlogemakerij dat in 1886 door de Grote Raad van het kanton Genève is vastgesteld. COSC is een volgend keurmerk. Het staat voor ‘Guarantor of the Swiss Watchmaking Tradition of Precision.’ Het belangrijkste doel van het COSC-instituut is het meten en verifiëren van de precisie van de horloge-uurwerken en afgewerkte horloges die door fabrikanten zijn toevertrouwd, om ze de officiële gecertificeerde chronometertitel te geven.

De gecertificeerde "chronometer"-titel, die het hoge niveau van precisie en uniekheid van tijdwaarnemingsinstrumenten certificeert, is een garantie voor extreme kwaliteit, evenals de knowhow die tijdens het hele productieproces wordt toegepast. Op de markt biedt het een toegevoegde waarde die begunstigden in staat stelt om zich te onderscheiden van hun concurrenten. Als er chronometer op het uurwerk staat, moet daar dus ook een apart Zwitsers certificaat voor worden verkregen. Voor heel Zwitserland heb je een certificeringsysteem dat onder andere door Omega wordt gebruikt. Het is een garantie dat het horloge onder bepaalde omstandigheden is getest. Merken als Rolex, Omega en Chopard hebben verder een in huis certificaat systeem ontwikkeld.

Er is tenslotte een nationaal platform voor de horloge industrie, dat een apart kwaliteitsstempel voor luxe kleine merken aanbiedt die niet de middelen hebben om een certificeringssysteem op te zetten. Als je een Zwitsers horloge koopt is er in elk geval altijd een waarborgcertificaat aanwezig. Ik kan verzekeren dat Rolex en Omega strenger zijn voor hun eigen producten dan het nationale waarborgsysteem.”

Vraag: Wat is jouw favoriete horloge?

MJ: “Dat is zondermeer een Vacheron Constantin, model Fifty Six.” ♦

Vacheron Constantin, model Fifty Six.

“Met een Duitser als CEO gingen stropdassen af bij Nestlé!”

Annemarie BrauniusZondag (19840139) woont in Zwitserland en werkte daar voor het grootste voedingsconcern ter wereld Nestlé. Ze was verantwoordelijk voor de internationale marketing van babyvoeding; een productcategorie van meer dan 150 jaar want het succes begon ooit met een Zwitserse apotheker die babypap ontwikkelde. “Met een druk op de knop kan het topmanagement de wereldwijde stand van zaken overzien. Het is een geoliede machine,” aldus Annemarie.

Vraag: Je hebt 13 jaar voor gewerkt Nestlé in Zwitserland; in hoeverre heb je het bedrijf als echt Zwitsers ervaren?

ABZ: “Ik ben begonnen onder het bewind van CEO Peter Brabeck-Letmathe, een Oostenrijker, met een strakke controle over de onderneming. Echt op z’n Zwitsers. De cultuur op het hoofdkantoor was erg formeel. Tijdens de lunchpauze werd er gegeten in het bedrijfsrestaurant waar de heren nog in pak en met stropdas hoorden aan te schuiven. Toen de Duitser Mark Schneider in 2017 werd benoemd tot CEO gingen die stropdassen direct af.”

Vraag: De onderneming publiceert dat 30% van de managementposities wordt bekleed door (inclusieve) vrouwen; klopt dat ook in het thuisland?

ABZ: “Het kan zijn dat er over het hele concern inmiddels 30% vrouwelijke managers aanwezig is, maar voor de top, dus de Executive Board, was een inhaalslag nodig. Op 16 personen zijn er nu vijf vrouwen, dus dat is een score van 32%.”

Vraag: Er zijn nu twee topmannen: CEO Mark Schneider en voorzitter van de Board of Directors, de Belg Paul Bulcke. Beinvloeden deze heren het DNA van Nestlé?

ABZ: “De cultuur op het hoofdkantoor is in snel tempo minder Zwitsers en meer internationaal geworden. Tot een jaar of tien geleden werden vooral Europese managers vanuit het hoofdkantoor of vanuit hun eigen land als expat over de hele wereld uitgezonden. Dit proces is onder Mark Schneider steeds vaker omgekeerd. Jongere managers worden nu vanuit de lokale markten van over de hele wereld naar Zwitserland gehaald om vervolgens na een jaar of twee, drie in hun eigen land een meer senior positie te gaan bekleden. De bevolking

van het hoofdkantoor is daarmee zeer divers en internationaal geworden en de voertaal is Engels. Dat internationale tintje op het hoofdkantoor is superleuk. Het echte Zwitserse karakter van Nestlé is nu nog wel bij de lokale Zwitserse werkmaatschappij te vinden.”

Vraag: Je hebt de laatste zes jaar bij Nestlé gewerkt als global manager infant nutrition, het onderdeel waarmee Nestlé destijds begon. In hoeverre kwam je hiermee dicht bij de bron van het langdurig ondernemingssucces?

ABZ: “Het bedrijf is ontstaan in 1866 toen een Zwitserse apotheker een oplossing zocht voor jonge moeders die problemen hadden met het geven van borstvoeding. Daarvoor deed hij zelf onderzoek en product ontwikkeling. De passie voor innovatie was daarmee direct aanwezig. Babymelkpap was een nieuw product, maar de stap naar babyvoeding en daarna kleutervoeding was vrij snel gemaakt.”

Vraag: Wat kun je zeggen over de ‘purpose’ van Nestlé?

ABZ: “Nestlé heeft een idealistische missie, zo heeft het concern binnen de holding een nieuwe divisie opgezet genaamd Nestlé Health Science, die zich richt op preventie en ondersteuning van de behandeling van bepaalde ziektes in de vorm van voedingsmiddelen en supplementen. Een logische uitbreiding van het concern gezien het algemene belang van R&D binnen het concern en met name op het gebied van voeding. De company slogan Good Food- Good Life blijft hiermee als een leidraad gelden.”

Vraag: Nestlé kende 2000 merken; je bent global marketingmanager en global brand strateeg geweest. Hoeveel aansturing en controle kwam er vanuit het hoofdkantoor in Vevey-Funi?

ABZ: “Door de decennia heen had Nestlé

Annemarie Braunius-Zondag

lokale merken ontwikkeld en binnengehaald door middel van acquisities. Met de move van een decentraal naar een meer centraal geleide organisatie zijn deze lokale merken veelal overgegaan in een van de global brands.”

Vraag: De belangrijkste afzetmarkt is Noord-Amerika? Hoe werkt het Zwitsers basismodel in zo’n grote markt met een Amerikaanse cultuur die in veel aspecten zal afwijken van de Europese cultuur?

ABZ: “De USA is een grote markt met een eigen karakter. Nestlé werkt binnen een matrix structuur, waarbij op het hoofdkantoor de mondiale strategie en de speerpunten van de onderneming worden bepaald. Daarvan is babyvoeding er een. Wat betreft de geografische organisatie is de wereld verdeeld in vijf geografische blokken, te weten Noord-Amerika; de America’s; Europa/Midden-Oosten/Afrika; Verre Oosten/Oceanië; en de Volksrepubliek China. Daar worden nu strategische deelplannen ontwikkeld als afgeleide van de koers van de Executive Board. In deze beweging heeft de USA een grote markt met een eigen karakter. Daarin werd jaren geleden bijvoorbeeld een acquisitie gedaan van het bedrijf Gerber dat de grootste speler op de markt voor babyvoeding was in de VS. In het begin heeft Gerber als een gevestigd merk in de VS kunnen opereren, maar langzamerhand werd het geïntegreerd. Nu is het een volledig onderdeel van de Infant Nutrition divisie. Dit betekent niet dat het Amerikaans karakter van producten en merken onder de vlag van Nestlé per se wordt ondermijnd. Bij Nespresso wordt het tegendeel bewezen. Amerikanen drinken hun koffie in grote mokken en dus werden er grote Nespresso coffeecups ontwikkeld met bijbehorende machines. Die combinatie begint nu ook in Europa gewild te worden.”

Vraag: Zwitsers staan bekend om hun hang naar perfectie en efficiency; wat heb je daarvan gekregen bij Nestlé?

ABZ: “Het project Globe was daar een uitstekend voorbeeld van. Het concern wilde een systeem waarmee alle bedrijfsactiviteiten in de wereld gekoppeld konden worden aan alle financiële informatie richting hoofdkantoor. Simpel gezegd, met een druk op de knop kon de Executive Board op elk moment zien hoe Nestlé er voorstond. Daarvoor is twintig jaar

geleden een samenwerking met SAP opgezet. Het was een enorm project om alle gegevens in het systeem te krijgen, maar tegelijkertijd was het enorme driver voor meer efficiency en effectiviteit. De ontwikkeling en implementatie heeft veel geëist van de organisatie, maar inmiddels is Nestlé een gestroomlijnde machine geworden.”

Vraag: Je bent inmiddels werkzaam bij C&A; van waarvan de overstap?

ABZ: ”Nestlé had besloten om de divisie waar ik voor werkte te verhuizen naar Singapore. Een logische move om dichter bij de consument te zijn. Echter voor mij op dat moment niet echt aantrekkelijk. Tijd voor iets anders dus. En dat werd C&A. Een familiebedrijf dat midden in een mega reorganisatie zit. Alles moest moderner: van de kledingcollecties tot de branding, de online verkoop en de positionering. Anders dan bij Nestlé is C&A een echt familiebedrijf. Maar net als Nestlé is C&A nu ook meer centraal geleid dan ooit tevoren. Met een Europees hoofdkantoor in Düsseldorf is het roer om en zitten we midden in de transformatie naar een strak geleide organisatie.

Waar Nestlé een van de grootste is in Fast Moving Consumer Goods is het interessant te zien dat fashion retail misschien nog wel faster is. Kledingcollecties veranderen met de seizoenen en uiteraard met de mode. In zo’n snelwerkende organisatie kan ik de ervaring in efficiency en effectiviteit van Nestlé heel goed gebruiken. Overigens blijf ik in Zwitserland wonen. Ik kan het thuiswerken vanuit Zwitserland goed combineren met een week of twee per maand in Düsseldorf.” ♦

Selectie van Nestlé producten

“Gewetensvraag: moet Zwitsers bankwezen elke schurk welkom heten?”

Hij had een onrustige, woelige ouderloze jeugd, maar Carel Jongbloed (19720024) beschikte als zoon van een vroeg overleden Unilever directeur over het juiste DNA om in Zwitserland te slagen als consultant en ondernemer. Het land bleek een ideale uitvalsbasis voor het uitvoeren van projecten in o.a. de VS, Duitsland, Italië, Oostenrijk, Mexico, Bangladesh, Koeweit, Qatar en China. Hij heeft 34 jaar lang actief deelgenomen aan het politieke systeem in zijn tweede vaderland. Het betekent niet dat hij een warme band met de bevolking heeft. “Ik ga vooral niet met expats om maar met veel Zwitsers, toch is het moeilijk met ze te binden en vrienden te worden.”

raag: Wat was je eerste kennismaking met Zwitserland?

CJ: “Daarvoor moet ik eerst iets over mijn achtergrond vertellen. Mijn vader was hoofddirecteur bij Unilever voor Zuid-Europa en Afrika. We woonden in Italië toen mijn vader is overleden aan de gevolgen van verwondingen die hij als piloot van de RAF had opgelopen in de Tweede Wereldoorlog. Ik was toen acht jaar. Daarna heb ik mijn moeder verloren toen ik zestien was. Dus vanaf die leeftijd was ik ouderloos. In 1963 heb ik voor het eerst in Zwitserland op kostschool gezeten en in 1965 op Instituut Montana Zugerberg. Die opleiding was een begrip onder expats. Ik heb er anderhalf jaar opgezeten; maar het ging niet zo goed met me. In die eerste periode heb ik weinig geleerd van de volksaard, maar ik werd wel verliefd op de bergen en de Zwitserse natuur. Daarna ben ik in Canada terecht gekomen en vervolgens in Engeland, waar ik weer op kostscholen zat. Na een onsamenhangende middelbareschooltijd ben ik in 1972 naar Nyenrode gegaan.

Vraag: Hoe verliep jouw leven na Nyenrode?

CJ: “Ik had daar een Nederlandse vrouw ontmoet op de secretaresseopleiding De Cloese in Maarssen. Ik werd door haar gevraagd voor een galafeest in Maarssen en vanaf dat moment heeft het lange tijd tussen ons geklikt. We zijn samen direct naar het buitenland gegaan; naar de V.S., België, Duitsland en weer

naar de V.S., waar ik 9 jaar heb gewerkt in business development. Nadat de 4 kinderen kwamen zijn wij in 1991 teruggekeerd in Europa. Ik ben op sollicitatie tour gegaan in Frankrijk, Engeland en Spanje, maar dat liep niet zo gemakkelijk. Hierna kwam ik terecht bij een klein Zwitsers familiebedrijf. Een producent van haute couture mode en textiel, die dringend gereorganiseerd moest worden. Ik was de geschikte persoon om noodzakelijke maatregelen te nemen, maar de eigenaren hadden grote moeite om sleutelpersonen te laten gaan, terwijl die niet naar behoren presteerden. Na een jaar moest ik melden dat een noodzakelijke sanering er zo niet in zat en dat het bedrijf geen kandidaat voor een overname kon worden. Daarop heb ik ontslag genomen. Vanuit Zürich ben ik weer gaan solliciteren, maar weer bleek het lastiger dan gedacht.

Op basis van die ervaring heb ik besloten om een eigen bedrijf te starten, zodat ik mijn eigen richting kon bepalen en kon sturen op een ondernemersstrategie naar eigen inzicht. Het bedrijf heet Basegroup AG. De Zwitserse autoriteiten waren tegemoetkomend, want ik had al een verblijfsvergunning, die nu werd gekoppeld aan de inschrijving van een eigen onderneming. Officieel kon dit niet, aangezien de overheid niet meer wilde dat rijke buitenlanders zich konden inkopen, alleen maar om een verblijfsvergunning te bemachtigen.”

Vraag: Waarom werd Zürich jouw thuisbasis?

CJ: “Het voordeel is dat Zwitserland een neutraal land is waardoor je wereldwijd een goede zakelijke entree hebt. Ik had niet zozeer de behoefte aan Zwitserse bankproducten. De kinderen waren in de leeftijd van een tot negen jaar en wij wilden niet graag weer verhuizen. Dus Zwitserland was niet een duidelijk vooropgezet plan.”

Vraag: wat deed Basegroup?

CJ: “Basegroup is begonnen als een consultancy, waarbij ik onder andere in de textiel/confectie industrie in Oostenrijk en Duitsland ondernemingen heb geleid en gesaneerd. Ik heb twee jaar onder contract met Levi Strauss eigen productiefaciliteiten in Mexico en Bangladesh ingericht. Vanuit Italië heb ik tevens een zijde printproductie kunnen overplaatsen naar China. Daarna heb ik een tijd in de ziekenhuisbouw in Arabische landen gezeten. Die projecten vonden plaats in Koeweit en Qatar. Het voordeel was dat ik daarvoor in Zwitserland veel expertise kon vinden, zowel strategische als logistieke.”

Vraag: in hoeverre speelde het fiscaal klimaat in Zwitserland een rol?

CJ: “Zwitserland heeft de naam om een vriendelijk belastingklimaat te hebben. Dat is niet in alle opzichten gunstig geweest. Ik heb er zelfs wel last van gehad, want in fiscaal opzicht werd het steeds lastiger om vanuit Zwitserland facturen te schrijven voor vooral Duitse ondernemingen. In 2003 kwamen de nodige constructies van gefortuneerde Duitse families die in Zwitserland grote bedragen hadden gestald op geheime rekeningen, aan het licht. Daarna sprong de Duitse fiscus fanatiek op alle transacties tussen private en familieondernemingen met Zwitserse bedrijven en banken. Ik ben toen gaan factureren via een Nederlands contactadres. Als ik dit vanuit een Nederlandse fiscaliteit had gedaan was er zeker met argusogen naar gekeken, maar de Zwitsers bleken daar zeer makkelijk in. Ik hoefde geen zakelijke identiteit te koppelen aan een Nederlandse bankrekening. De bedragen die werden overschreven, konden gewoon in de boekhouding van Basegroup worden meegenomen!”

Vraag: heb je kunnen profiteren van het Zwitserse bankwezen?

CJ: “Ik heb geen voordeel gehad van het Zwitserse bankwezen; dat heb ik eerder als zelfgenoegzaam en traag ervaren. Als ik een kredietfaciliteit nodig had, dan was dit bij voorbeeld bij een Nederlandse bank doorgaans binnen enkele dagen geregeld, terwijl na een week de heren van bekende Zwitserse banken nog geen tijd hadden gevonden om naar het verzoek te kijken. Ik kreeg dit ook te horen van zakelijke contacten; Zwitserse bankiers hebben het hier altijd “makkelijk” gehad.”

Vraag: Dat is een opmerkelijk geluid, aangezien het bankgeheim en de dienstverlening door Zwitserse banken als redelijk uniek in de wereld golden?

CJ: “Zwitserse banken hebben historisch gezien een enorm voordeel gehad aan het bankgeheim. Wel is Zwitserland net als Nederland een pragmatisch ingesteld land als het gaat om internationaal zakendoen en het omgaan met geld. Dit heeft ertoe geleid dat talloze rijken der aarde hun geld hebben gestald op Zwitserse bankrekeningen. Ik las onlangs dat 40% van het Zwitserse BNP draait om de financiële sector. Zonder al te veel inspanning van banken kwamen honderden miljarden dollars, ponden en later euro’s naar Zwitserland; bedragen waar de meeste landen alleen van kunnen dromen in termen van hun BNP. Begin jaren 2000 heeft dit een knauw gekregen toen de VS en Duitsland tegen het Zwitserse bankgeheim begonnen te beuken. Dat moesten de Zwitsers destijds formeel opgeven, maar in de praktijk is het ten dele overeind gebleven. Rekeninghouders genieten nog steeds veel bescherming van hun banktegoeden! Dat sloot toevallig mooi aan op de economische ontwikkeling in Aziatische landen, met name de volksrepubliek China. Internationale financiële adviseurs hebben ervoor gezorgd dat die nieuwe rijken hun geld in veiligheid konden brengen in Zwitserland vlak nadat de industrielanden werk begonnen te maken van fiscale controles op de groeiende klasse van miljonairs en miljardairs. Je hoeft nu alleen maar in Zürich en Genève over straat te lopen en je ziet aan de hoeveelheid niet-Europese mensen, waar het grote geld vandaan komt.

Wat ik de Zwitserse banken kwalijk neem, is bij voorbeeld de hoeveelheid derde wereld potentaten die werd binnengehaald en die nu in dure pakken en Rolls Royces het straatbeeld bepalen. Dit werd de laatste 25 jaar aangevuld met een groot contigent Russen. Als mensen grote bedragen meenemen, worden ze nog steeds graag binnengehaald door Zwitserland via ingewikkelde constructies. Het land leeft daarom in een spagaat – het volk heeft geen trek in dit soort praktijken, terwijl de “economie” er wel naar schreeuwt om die 40% te beschermen. Hetzelfde dilemma heerst sinds kort als het gaat over (wapen)hulp in de wereld.”

Vraag: Worden buitenlands rekeninghouders in Zwitserland niet verder in het nauw gedreven, zeker nu er boycots lopen van Russische oligarchen?

CJ: “Het internationaal belastingverdrag (CSR) van ca. 120

landen bepaalt dat rekeningnummers, rekeninghouders en jaarsaldi bij Zwitserse banken ook toegankelijk zijn voor de belastingdiensten van de deelnemende landen. Dus voor bij voorbeeld Nederlandse belastingbetalers is het niet meer zomaar mogelijk om niet-gemelde rekeningen in o.a. Zwitserland te houden. Maar wat wel nog gebeurt is dat Zwitserse banken op bepaalde data enorme bedragen van rekeninghouders voor korte tijd op rekeningen bij andere, niet aangesloten belastingparadijzen parkeren. De eindejaarsaldi zeggen dus niet alles, dus is het ook moeilijk om te bepalen hoeveel buitenlands geld er exact langdurig aanwezig blijft in Zwitserland.

De conclusie is dat de Zwitserse financiële wereld na een paar moeilijke jaren in de gaten heeft dat het allemaal zo’n vaart niet loopt met sluitende internationale belastingcontroles. Voor elke regel zijn er wel drie sluiproutes te bedenken, om het zo maar te zeggen. Maar het is zeker zo dat Zwitserse banken meer op hun hoede zijn geworden t.o.v. westerse klanten. Het wordt elk jaar lastiger om buiten het bereik van andere belastingdiensten te blijven. Sinds kort wordt dit ook kritischer voor vermogenden uit Chinese en andere Aziatische landen waar overheden ook beginnen om vaderlandse miljardairs in de nek te hijgen. Een kernkwestie die Zwitserland bijzonder onderscheidt met de meeste andere ontwikkelde landen is dat het Zwitsers recht nog steeds (ouderwets) kijkt of iemands specifieke handelingen legaal zijn, terwijl elders ook naar de achterliggende intenties gekeken wordt.”

Vraag: Wat vinden de Zwitsers zelf van de reputatie van hun land?

CJ: “Er is in Zwitserland al enige tijd een discussie gaande of dat ze elke schurk met geld zomaar willen bedienen onder het mom van neutraliteit of dat nieuwkomers ook een zekere maatschappelijke bijdrage aan hun eigen land horen te leveren. Ikzelf spreek vloeiend Duits/Zwitser-Duits, Frans, Italiaans, Engels en Nederlands. Ik doe ook mee aan de lokale activiteiten in mijn woonplaats, een klein dorpje dicht bij Chur (voorheen bij Zürich). En ik doe actief mee aan referenda in mijn kanton. Daarmee heb ik voeling met de opvattingen van doorsnee Zwitsers, die zich, extra in verband met de oorlog in Oekraïne, afvragen of Zwitserland bijvoorbeeld de internationale wapenhandel met Rusland of Oekraïne mag ondersteunen of juist blokkeren. Ik denk dat de bevolking

worstelt met tweeslachtigheid op dit terrein; nog niet lang geleden werd de levering van Zwitsers oorlogsmateriaal aan wie dan ook als geen probleem ervaren en nu komen er geluiden dat deze handel geblokkeerd moet worden.”

Vraag: Heeft de bankrun op Credit Suisse het zelfvertrouwen van de Zwitsers aangetast?

CJ: “Insiders meldden al langere tijd dat er moeilijkheden waren bij Credit Suisse. Met Credit Suisse was in Europa als zakenbank weinig mis, maar aan de kant van private banking werd echte dienstverlening wat lichtzinnig opgevat. Ik heb van bankmensen begrepen dat intern scoren bijna belangrijker was dan fatsoenlijk bankieren. De bonussen die werden betaald, waren gigantisch. In de Verenigde Staten lagen de zaken anders. Ik heb als consultant te maken gehad met First Boston, de door Credit Suisse overgenomen investment bank, en toen merkte ik al dat er een cowboysfeer heerste. (Er was sprake van fraude, witwassen en onverantwoorde transacties, red.). Die losbandige instelling werd tevens ook onvoldoende gecorrigeerd door de Amerikaanse toezichthouders en de top van Credit Suisse in Zürich, die een hautaine houding ten aanzien van de Amerikaanse risico’s aannam. De teloorgang van Credit Suisse was dus een kwestie van mismanagement en gebrek aan compliance van alle kanten. De bankrun bij Credit Suisse wordt in Zwitserland niet als een incident beschouwd, maar ik denk niet dat er sprake zal zijn van een langdurige beschadiging van het Zwitserse bankwezen. Wel zal in de politiek e.e.a. wakker geschud worden om de enigszins vleugellamme Toezichthouder op te beuren.”

Vraag: Straalt het debacle dan niet af op het imago van het Zwitserse bedrijfsleven?

CJ: “De kracht van Zwitserland zit enerzijds in de combinatie van bankgeheim en politieke stabiliteit. Anderzijds heeft het land zich ontwikkeld tot een succesvol hoge lonen land. Daarmee wordt een excellente industrie in machinebouw en fijnmechanica (zoals horloges en meetapparatuur) ondersteund. Er zijn tal van kleine en middelgrote bedrijven in de technische sfeer die een hoogwaardige internationale nichespeler zijn. Deze bedrijven hebben vaak een eigen opleidingscapaciteit voor jongeren die zich willen bekwamen in unieke technologieën. De Zwitsers hebben niet als Nederlanders het idee dat iedereen naar een hogeschool of universiteit moet om te slagen in het leven. Technisch

onderlegde jongeren kunnen nog altijd een prima bestaan opbouwen via het leerlingenstelsel. Wel is het zo dat in de meeste technische ondernemingen de digitalisering hard gaat. Het wordt daardoor steeds moeilijker om jongeren intern of via stageplekken in grotere ondernemingen een vak te leren als ze niet beschikken over een hogere opleiding in digitalisering. Het feit blijft dat Zwitsers een extreem precies volk zijn dat letterlijk en figuurlijk zijn straatje schoon weet te houden. Ze zijn technisch en detail georiënteerd. Als ze iets doen, dan willen ze het goed doen. Duits-Zwitsers hebben een Germaanse mentaliteit; als ze iets leveren moet het kloppen. Frans-Zwitsers daarentegen houden graag de touwtjes van ondernemingen op z’n Frans in eigen regie. Ze zijn als mens niet per se erg geliefd. Ik heb nu bij elkaar 34 jaar in Zwitserland gewoond en ken veel Zwitsers, maar om te zeggen dat ik goede vrienden heb kunnen maken, gaat te ver.”

Vraag: Hoe zie je de toekomst van Zwitserland?

CJ: “Er zit een bepaalde dynamiek in het Zwitserse politieke systeem dat iedereen wakker houdt. Hier worden beslissingen op gemeentelijk en kantonnaal niveau genomen door referendum raadpleging bij de hele bevolking, terwijl in Nederland meer naar Den Haag wordt gedelegeerd waar de regering de problemen van het land met veel verzwakkende compromissen moet oplossen. Als je met Zwitsers op straat praat over politiek, zijn ze meer dan waar dan ook in Europa, betrokken bij het bestuur van het land. Het is wat dat betreft een integrale maatschappij. Zwitserland heeft verder het voordeel dat het land al voor een deel klimaatneutraal werkt. Door de aanwezigheid van waterkrachtcentrales is er veel energiegebruik op basis van elektriciteit. Daarnaast beschikt het land over vier draaiende kerncentrales en enkele “zwaartekracht” centrales. Veel topmensen in het bedrijfsleven, de wetenschap of medische sector komen uit vooral taalgenoot Duitsland, hoewel er sinds de Tweede Wereldoorlog nog altijd een minderende negatieve houding van Zwitsers ten opzichte van Duitsland bestaat. De Zwitsers, zeker de Duitstalige, zijn zakelijk en pragmatisch ingesteld en stappen tegenwoordig over het sentiment heen. Daardoor worden ondernemingen hier voor een belangrijk deel geleid door toptalent uit Duitsland, Frankrijk of zelfs Italië. Dit brengt ook het grote voordeel dat vanuit het management vaak al een culturele brug bestaat met de buurlanden. Zo is ook, ondanks hun weerstand om bij de EU te komen, wel een vergaande praktische eenwording ontstaan.”

Vraag: Hoe loopt de Basegroup de laatste tijd?

CJ: “Vanaf 2004 heb ik mijn zakelijke activiteiten teruggeschroefd tot zeventig procent van wat ik daarvoor deed. Ik was een workaholic en zag in dat dit niet zou veranderen. Dus ben ik me terug gaan trekken uit allerlei projecten. Het werk als internationaal consultant levert per slot van rekening de nodige stress op, waar ik gedeeltelijk onderuit wilde. Ik wilde iets meer van het leven gaan genieten. Daar is Zwitserland een uitstekend land voor. Als ik hier op een zondagochtend de deur uitstap ben ik zo op 2200 meter hoogte, waar het altijd zonnig is. Ik ben een hartstochtelijk skiër. Mijn vrouw en ik zochten verder naar een plek in de wereld waar onze kinderen altijd naar terug konden komen. Dat werd een landgoed in Toscane, waar we een aantal vakantiewoningen voor de verhuur hebben neergezet. Op het terrein stonden 900 olijfbomen. Daarmee kon een beperkte productie van olijfolie worden gerealiseerd. Zo kwam ik in aanraking met de oprichters van Oil & Vinegar. Ze waren net bezig om hun eerste filiaal te openen en ik heb mijn eerste 100 lt. olijfolie uit de achterbak van de auto aan ze geleverd. We zijn toen met boeren rond het landgoed gaan praten met het aanbod om de productie van olijfolie voor hen te gaan verzorgen. Veel van die boeren hebben geen opvolger, dus ons aanbod was een aantrekkelijke manier op weer meer inkomsten te generen op de lange termijn. Zodoende heb ik een handelsactiviteit onder Basegroup opgezet met de brand name “Bonsecco”, topkwaliteit olijfolie vanuit Italië. Binnen drie jaar was mijn olijfolie te koop in meer dan 100 winkels in de Benelux en EU. Nu lever ik zo’n 400.000 liter olijfolie per jaar die hoofdzakelijk naar Benelux, Duitsland, Engeland, de Verenigde Staten en Australië gaat. Het is een premium niche product dat draait om kwaliteit en gourmet smaak. De afnemers zijn echte kookliefhebbers en restaurateurs.

Het International Olive Oil Council in New York gaf ons in 2018 de zilveren medaille uit ca. 1800 ingezonden concurrenten!”

Vraag: heb je nog contact met Nyenrode?

CJ: “Ik ben inmiddels met een tweede vrouw getrouwd, weer een Nederlandse. Ik heb ook een huis in Voorthuizen op de Veluwe. Hierdoor ben ik enkele jaren actief geweest als mentor voor startende ondernemers in Zwitserland en Nederland, en heb ik o.a. geparticipeerd in de dungeons & dragons en investor day programma’s op de NBU.

Het heeft me persoonlijk goed gedaan. Ik heb tijdens mijn studie vanwege mijn drukke internationale achtergrond, niet echt meegedaan aan het sociale leven op de campus. Het was een kardinale fout die ik in mijn leven heb gemaakt. Ik heb later tegen mijn kinderen gezegd dat ze het optimale uit hun studententijd moesten halen. Er is geen ander land als Nederland waar je als student zoveel uit zowel het sociale leven, als uit het onderwijsniveau kan halen. Dat geldt helemaal voor Nyenrode!” ♦

Boven: het landgoed van Carel Jongbloed in Toscane. Onder: het gezin Jongbloed arriveert in 1992 in Zwitserland.

Als MBA student op Nyenrode werd Youssef Khayali (20070409) aangenomen als executive trainee door Hoffman-laRoche. Het hoofdkantoor in Bazel domineert als hoogste gebouw van Zwitserland het landschap, maar is geen ivoren toren. Een op de vier werknemers werkt met internationale R&D. Khayali hield zich vooral bezig met de modernste diagnostiek. Daarmee wordt ‘value based medicine’ mogelijk gemaakt. Dus niet vooraf betalen voor dure medicijnen, maar afrekenen op basis van effectieve bestanddelen die de patiënt hebben geholpen of genezen!

Roche gedreven door idealisme van Hoffman-familie!

Vraag: Hoe zag je opleiding eruit?

YK: “Ik heb biotechnologie gestudeerd met de motivatie om vele mensen per uur te kunnen redden in plaats van een chirurg die wellicht een enkele patiënt kan redden in een uur tijd. Ik deed mijn studie aan de universiteit van Leiden en was betrokken bij de startup van enkele briljante medici van het Leids universitair ziekenhuis. Tot mijn verbazing ging de startup failliet. De les die ik hieruit heb moeten trekken is dat je de beste wetenschappelijke ideeën kunt hebben, maar je moet ze ook aan de man kunnen brengen. Ik ben na mijn drs. studie naar Nyenrode gegaan om te leren hoe bedrijfskunde werkt.”

Vraag: Hoe kwam je bij

Hoffman-laRoche terecht?

YK:”In de economisch zware periode 2008/2009 was het voor een bedrijfskundige moeilijk om stageplekken te vinden. Initieel zou ik naar de Boston Consulting Group gaan, maar een partner daar raadde me aan om de industrie in te gaan, aangezien dat

mijn toegevoegde waarde sterker kon vergroten. Dat ik bij HoffmanlaRoche (verder Roche te noemen, red) terecht ben gekomen heb ik min of meer aan mijn vrouw te danken. Zij heeft ook biotechnologie gestudeerd in Leiden en net als ik een bedrijfskundige vervolgstudie gedaan, in haar geval Science Based Business aan de universiteit van Leiden. Zij werd door Roche Nl gerekruteerd en heeft mijn naam genoemd bij een HR-manager. Daarop ben ik uitgenodigd om te solliciteren naar het een plek in het traineeprogramma van Roche voor aanstaande corporate executives. Daarvoor moest ik een presentatie geven op het hoofdkantoor van Roche in Bazel. Overigens was ik nog niet afgestudeerd aan de NBU en had al de zekerheid van een baan.”

Vraag: Hoe verliep de eerste kennismaking?

YK: “Bij de sollicitatieprocedure merkte ik al dat onderscheidende factoren als

Differential Leadership en Differential Competiveness , die ons bij Harvard colleges tijdens de NBU opleiding, waren bijgebracht, direct tastbaar waren. Vanaf mijn eerste kennismaking was de focus gericht op groei door innovatie.”

Vraag: Wat speelde er toen je begon?

YK: “Ik kwam bij Roche in een woelige periode, aangezien de onderneming afscheid nam van de productie van geur- en smaakstoffen, waarmee enkele incidenten hadden plaats gevonden. De Raad van Bestuur had besloten dat Roche zich moest concentreren op de ontwikkeling van medicijnen, waarvoor al een stevige basis was door de productie van allerlei vitaminepreparaten, en op farmaceutische diagnostiek. Zo’n 30 tot 40% van de omzet werd in R&D gestoken. “

Vraag: Hoe Zwitsers is Roche?

YK: “De manier waarop Roche is gestructureerd lijkt op hoe de Zwitserse maatschappij is ingericht.

Hoewel er een Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen is, die een duidelijke koers bepalen, is er veel ruimte voor in house partnerships en innovatie vanuit de werkmaatschappijen wereldwijd. Voor wetenschappelijke ontwikkelingen geldt dat een op vier werknemers bezig is met R&D, maar als je innovatie breder trekt naar alle bedrijfsactiviteiten, denk aan productie, commercie en compliance, dan is een op twee innovatief bezig. Die bottom up innovaties zijn zeer waardevol.”

Vraag: Waarmee kun je de onderneming vergelijken?

YK: “Als ik een vergelijking maak voor hoog innovatieve multinationals, dan denk ik aan 3M die voortdurend investeren in productverbetering en nieuwe patenten. Maar vlak ons eigen Philips niet uit, dat een aantal patenten heeft waarop Nederland trots kan zijn, zeker als we het succes van de afsplitsingen ASML en ASMI laten meewegen.”

Vraag: Welke invloed heeft de familie Hoffman?

YK: “De grootste aandeelhouder in Roche is nog altijd de Hoffman familie, die het bedrijf in 1934 oprichtte. Die familie zorgt voor consistentie en wil zich inzetten voor het beter maken van het leven op de planeet. Een lid van de familie heeft ook aan de basis gestaan van het Wereld Natuurfonds. De Hoffman familie houdt er een redelijk eenvoudige levensstijl op na. Je kunt zomaar naast ze zitten in de tram. De Hoffman familie heeft Roche al decennia een gecentraliseerde filosofie meegegeven. Het

principe van een onderneming met ‘purpose’ is al lang te vinden in Bazel. Dat geldt ook voor het principe van ‘agile’ werken. Er is een centraal aangestuurde portfolio, maar in werkmaat-schappijen en hun afdelingen is er veel ruimte voor individuele inbreng. Landenorganisaties mogen in ruime mate innovaties ontwikkelen die aansluiten op de lokale markt en het helpen van de bevolking ondersteunen. Zelf heb ik voor Roche een tijd in China gewerkt als manager. Daar is de onderneming inmiddels al dertig jaar actief. Daar is Roche verantwoordelijk geweest voor de ontwikkeling van software, waarmee het proces van laboratorium testen geautomatiseerd kon worden.”

Vraag: Is de wetenschappelijke basis van Zwitsersland voldoende?

YK: “De wetenschappelijke wereld van Roche is echt internationaal te noemen. Nieuwe vindingen en patenten kunnen uit de hele wereld komen. Het is een Global Business. Roche kan dus niet teren op een louter Zwitserse wetenschappelijke basis, hoewel er nauw samen wordt gewerkt met ziekenhuizen en universiteiten in het land. Dat gaat op een pragmatische manier, die typerend is voor Zwitserland. Als er een test faciliteit moet worden opgezet in een ziekenhuis, zijn enkele telefoontjes van uit het ziekenhuis naar de betrokken managers op het hoofdkantoor van Roche en naar andere stakeholders, voldoende om de zaak te regelen.”

Vraag: Wat is de ‘purpose van Roche?

YK: “Roche zet in op de transitie van productgerichte gezondheidszorg naar oplossingsgerichte gezondheidszorg. Het draait tegenwoordig om Value-based Healthcare. Roche draagt bij aan een internationale ontwikkeling, waarbij verzekeraars, artsen en uiteindelijk patiënten niet langer vooraf betalen voor het aanbieden van medicijnen. We willen gaan afrekenen op de

individuele impact dat een medicijn heeft gehad bij de patiënt. De grote vraag waar alles om draait, is: hoe weet je nu welke elementen van een middel werkelijk effectief zijn geweest? Dit klinkt misschien eenvoudig, maar het is een complexe materie, zeker als je bedenkt dat een patiënt een serie van ziektebeelden kan vertonen. In de eerste plaats is het ontwikkelen, testen en het laten goedkeuren van een nieuw medicijn een dure operatie, waarvoor je een groot internationaal publiek moet aanspreken. Tegelijkertijd moeten de diagnostische testen die we aanbieden, en waarmee kan worden bepaald welke geneesmiddel past bij de afwijkende waardes die worden gevonden, tijdig en op de juiste manier worden ingezet in ziekenhuizen of artsenpraktijken. Daarvoor zijn veel trainingen van doctoren nodig in de lokale markten. Die inspanning wordt zeker terugbetaald. Zo is er bij de diagnose borstkanker een percentage vrouwen dat de HRE2mutatie heeft. Dit betekent dat er een bepaald eiwit rond de kwaadaardige tumor zit. Roche heeft een vitaminepreparaat Trastizumab, op de markt gebracht als Herceptin, ontwikkeld dat de kracht van het eiwit versterkt en de groei van de tumor blokkeert. Roche komt niet alleen met het medicijn, maar levert een totaalbijdrage aan het genezen van borstkanker. We hebben de diagnostische test en de algoritmes ontwikkeld, we trainen de artsen en we komen met vervolgonderzoek. Zo willen we weten wat de eventuele impact van het middel is op kinderen. Ik heb een mooie bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling van de diagnostiek. We moeten niet vergeten dat artsen het doorgaans razend druk hebben. Ze teren vaak op wat ze tijdens de studie geneeskunde en specialisatie hebben geleerd en functioneren in een kleine kring van collega’s. Het kennisniveau is daarmee beperkt tot wie je kent en wat je weet. Stel dat er in een ziekenhuis jaarlijks 2000 vrouwen worden gediagnosticeerd met

Borstkanker medicijn Herceptin is een succes

borstkanker.

Dan zullen circa 400 vrouwen de HER2-mutatie hebben. Rest een groep van 700 vrouwen die het vermoedelijk aan het ontwikkelen zijn, maar die worden niet direct herkend. Doordat Roche de best practices van verschillende ziekenhuizen samen weet te brengen, is het mogelijk om meer patiënten tijdig te screenen. We willen met geperfectioneerde testen zo snel mogelijk zoveel mogelijk vrouwen onderzoeken. Daarmee kunnen wachtlijsten worden teruggedrongen en worden veel meer vrouwen gered.”

Vraag: Wat kan Roche betekenen in ontwikkelingslanden?

YK: “Roche is bij voorbeeld actief in de Sub Sahara landen. Ik heb bijgedragen aan de ontwikkeling van een spoortreinstel, met alle diagnostische laboratorium vereisten en met de nodige medische behandelingsfaciliteiten. Op die manier kunnen we lokale artsen bijstaan. Voor hen gaat het om snelle diagnose en adequate behandeling. Zo heeft Roche een basis cocktail van medicijnen voor de behandeling van onder andere malaria, typhus en cholera ontwikkeld. Anders dan met gedifferentieerde medicijnen, proberen we hier de slagkracht van artsen in afgelegen gebieden te verhogen. Ik zie dat als een voorbeeld van innovatie gedragen door lokale marktomstandigheden.”

Vraag: Wordt het idealisme van Roche overal begrepen?

YK: “We hebben geprobeerd, op basis van onze idealistische bedrijfsfilosofie, om in ontwikkelingslanden een gedifferentieerd prijssysteem toe te passen. Dure medicijnen werden dus goedkoper gemaakt voor bepaalde landen. Dat heeft geleid tot twee reality checks. In de eerste plaats waren mensen beledigd, zoals bijvoorbeeld in Ethiopië. Die hadden het idee dat ze werden weggezet als een land van arme, zielige gezinnen zonder een geregeld inkomen en

vatbaar voor ziektes. Waarom worden we als hulpbehoevend behandeld, wanneer er zoveel welvarende Ethiopiërs zijn in moderne steden? In de tweede plaats hebben we te maken gehad met de factor hebzucht in ontwikkelingslanden. Roche heeft donaties gedaan aan ontwikkelingslanden met leveringen van medicijnen. Die bereikten de lokale bevolking helaas niet, want leiders van dictatoriale regimes verkochten de medicijn zendingen door aan ander landen en staken de winst in hun zak. Dan stel je jezelf de vraag, waar stopt mijn verantwoordelijkheid? Gaat die helemaal terug naar de mogelijke eindgebruiker of tot op het vliegveld waar Roche de medicijnen aflevert? Niet alle regeringsleiders hebben een ideële agenda.”

Vraag: Hoe wordt er samen gewerkt met de volksrepubliek China?

YK: “De Zwitsers komen wellicht wat soft over, maar het zijn bepaald geen doetjes. Het topmanagement van Roche weet uitstekend om te gaan met partijfunctionarissen. Zo heeft de onderneming een fabriek staan in de Volksrepubliek China. Daar wordt de productie nu flink opgevoerd, ondanks de spanning die er internationaal heerst ten aanzien van kennisoverdracht op de Chinezen.

Ikzelf was er toen de covid-pandemie uitbrak. Ik heb respect gekregen voor de snelheid waarmee de regering in Beijing heeft gehandeld. We mogen niet vergeten dat het een immens land is met een enorme populatie. Een vorm van pragmatisme is nodig om grote problemen het hoofd te bieden. Ik heb een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van machines waarmee testen automatisch worden verricht en de resultaten met speciale software worden uitgelezen.

Hierdoor

hebben Chinese artsen meer tijd gekregen om de resultaten te interpreteren. Het heeft geholpen om de volumes die ziekenhuizen daar moeten verwerken, beter aan te kunnen.”

Vraag: Wat is ervaring met het leven in Zwitserland?

YK: “Zwitserland blijft iets mystieks hebben. We wonen er nu 14 jaar in de buurt van Zürich en ik verbaas me nog steeds dat als ik de kinderen naar school breng, dat we Roger Federer, de baas van de FIFA of de bestuurders van UBS of Credit Suisse tegen komen. Die mensen kunnen nog ongehinderd over straat, terwijl het land schatrijk is. De Zwitsers zijn zeer beleefd en sociaal, maar je kunt niet echt tot ze doordringen. Wel is het zo, dat wanneer je als buitenlander na vijf tot tien jaar, afhankelijk van het kanton, een Zwitsers paspoort weet te bemachtigen, dan ben je ook Zwitser. In die periode ben je overigens gewend geraakt aan het prijsniveau, hoewel ik nog steeds weiger om een stuk pizza van zeven frank te bestellen. Voor de Zwitsers ligt dit anders, want de salarissen, uitkeringen, zeker na ontslag, en de belastingpercentages maken het voor hen betaalbaar.”

Vraag: Hoe ziet je toekomst eruit?

YK: “Ik heb 14 jaar lang met veel plezier bij Roche gewerkt. Toen ik op Nyenrode studeerde had ik al het ideaal om op een dag mijn eigen onderneming te beginnen. Dit interview sluit mijn periode bij een geweldig Zwitsers bedrijf af, maar we blijven in het land wonen.” ♦

Roger Federer en Robert de Niro worden ingezet om toeristen terug te halen!

Of hij interesse had in een job als Head of Marketing voor een Indiase scale-up in de Europese markt van vakantiewoningen? Binnen twee weken hakten Allard Vogelpoel (pt-MBA 20080524) en zijn vrouw Maaike de knoop door en lag er een getekend contract op tafel van OYO. Dus… het gezin met twee kinderen verhuisde razendsnel naar Zwitserland. Met hun passie voor de wintersport, hebben ze geen dag spijt gehad!

Wat bewoog je om naar Zwitserland te verhuizen? Voordat we in 2019 naar Zwitserland verhuisden, werkte ik in Nederland als Head of Marketing bij Magnitude, een Amerikaans softwarebedrijf. Daarvoor had ik er al een behoorlijke carrière opzitten in marketing managementfuncties bij onder andere Coöperatie VGZ en Holland Casino. Ik ben getrouwd met Maaike, die werkzaam is in het management van een Medisch Specialistische instelling. Samen hebben we twee zoons. Wij waren al wintersportfanaten en gingen graag naar Zwitserland waar we een appartement hebben. Ik zat nog niet zo lang in mijn baan toen ik gebeld werd voor een mogelijke andere job. De baan klonk interessant; helpen vormgeven aan de groei van OYO Vacation Homes, een scale-up uit India met hyper-groei ambities in vacation rental in Europa. Het bedrijf had net een aantal acquisities in Europa gedaan en het klonk als het juiste moment om in te stappen. Aan het einde van het gesprek gaf de headhunter aan dat het alleen wel in Zwitserland zou zijn en of dat geen probleem was.

Gelukkig is mijn gehele gezin liefhebber van sneeuw en bergen en kwamen we dus al graag in Zwitserland. Met kinderen in de bovenbouw van de middelbare school, mijn vrouw Maaike met een goede job in Nederland, en met veel vrienden om ons ons heen, moesten we wel heel wat zaken afwegen en uitzoeken. Maar het avontuur trok ons dermate dat we relatief snel de knoop hadden doorgehakt. Na twee weken had ik een getekend contract.

Wat kun je zeggen over de achtergrond van OYO?

OYO is een Indiaas bedrijf dat in 2012 is opgericht en relatief onbekend in Europa. In Azië is het wel zeer bekend als keten van budget hotels. Na de acquisitie van het Amsterdamse @Leisure in 2019 (met onder andere het Nederlandse Belvilla merk) is OYO ook in Europa actief geworden, maar dan vooral in de vakantiehuizen. SoftBank is de grootste aandeelhouder en de oprichter Ritesh Agarwal heeft bijna een derde aandeel in het bedrijf. Verder zitten er ook nog tal van andere investeerders achter als Greenoaks Capital, Sequoia India, en AirBnB. In 2021 was de omzet $520 Mio.

Is Zwitserland dan zo groot in Vacation Rental?

Voor Zwitserland is toerisme belangrijk met bijna 3% van GDP en bijna 4,5% van de werkgelegenheid. Echter binnen Europa is het zeker niet de grootste speler. De vestiging van een hoofdkantoor in Zwitserland heeft vooral ook een fiscale reden. Met “substance requirements” wil de Zwitserse overheid voorkomen dat zich hier allerlei postbus firma’s vestigen die verder weinig aan het land bijdragen. Daarom moeten vastgestelde strategische functies ook hier bezet zijn en moeten bepaalde werkzaamheden hier plaatsvinden. Een duidelijk voorbeeld hoe de Zwitsers goed voor hun land zorgen en de lokale economie stimuleren.

Hoe ontwikkelt het toerisme zich op dit moment in Zwitserland?

Corona heeft een enorme knauw aan het toerisme gegeven. Voor de epidemie was Duitsland de grootste bron van toeristen met 2,2 miljoen aankomsten. Als tweede en derde stonden China en de VS met 1,1 miljoen aankomsten. Nederland was zevende na Frankrijk, het VK en Italië. De omzet van internationaal toerisme was tijdens Corona met 48% gedaald tot CHF 9,4 miljard en het aantal buitenlandse overnachtingen daalde zelfs met 56%. In 2022 zijn veel toeristen teruggekomen uit Amerika en Europa. Dit jaar zou het herstel moeten zijn

Allard Vogelpoel in zijn element.

Twee Nyenrode maatjes.

Met vrouw Maaike en twee zoons.

van de Aziatische gasten. Maar dat is nog niet terug op niveau, pas recentelijk zijn de restricties in China weer soepeler geworden. Toerisme blijft een zeer belangrijke pilaar in de Zwitserse economie en er wordt daarom veel geïnvesteerd om dit weer op te krikken. Zelfs de nationale tennisheld Roger Federer wordt samen met Robert de Niro hiervoor ingezet met een voor Zwitsers best wel humoristisch filmpje. Ook blijven de investeringen niet uit in toeristische gebieden.

Wat is het perspectief voor de wintersport?

Voor Zwitsers blijft skiën heilig en zullen ze er naar mijn verwachting alles aan doen om het groots aan te kunnen blijven bieden. Dat hebben we ook gezien tijdens alle Corona restricties, toen skiën als in een van de weinige landen voor de lokale bevolking toch mogelijk bleef. We kunnen er echter niet omheen dat de stijgende temperatuur en het tekort aan neerslag hun tol hebben geëist aan sneeuw plezier, zeker het afgelopen jaar. Er zijn veel discussies opgestart over de toekomst van skiën, over het gebruik van kostbaar water voor de kunstsneeuw en discussies over het hoge energieverbruik. Hierbij worden door het proski kamp vergelijkingen gemaakt dat een middelgroot skigebied niet meer energie verbruikt dan een zwembad. Zoals we hebben gezien is het afgelopen winter met het nodige kunst en vliegwerk in de meeste plekken goed geweest om te skiën, maar toch wordt er rekening gehouden met kortere skiseizoenen en door stijgende kosten ook hogere prijzen. De toeristen in de winter zijn echter tot nu toe minder prijsgevoelig geweest dan toeristen in de zomerperiode. De verwachting is dan ook dat dat geaccepteerd zal worden. Veel skigebieden zetten naast skiën ook in op alternatieven als (sneeuw)wandelen en investeren groots in mountainbiken en andere outdoor activiteiten. Maar het skiën zit in de Zwitserse DNA en zal blijven.

Is het makkelijk om als buitenlander een vakantiehuis in Zwitserland te kopen?

Op zich kan het prima, maar je moet je goed verdiepen in de federale, kantonnale en gemeentelijke regelgevingen. Als buitenlander zonder verblijfsvergunning kan je bijvoorbeeld alleen vastgoed kopen in vastgestelde toeristische gebieden en niet in steden als Bazel of Zürich. Sommige gemeenten hebben hoge threshold op minimum aanschafprijs (CHF 750.000), of een quotum op buitenlandse aankopen om de lokale markt te beschermen. Daar moet je je goed in verdiepen voordat je een aankoop wil doen. Hierdoor is de markt voor buitenlanders in sommige gebieden zeer moeilijk of zoals in Zermatt zelfs vrijwel onmogelijk.

Een uitzondering is Andermatt waar een ongelofelijk grote herontwikkeling plaatsvindt op toeristisch gebied met enorme investeringen in skigebied en ontwikkeling van grote resorts. De Egyptische investeerder Samih Sawiris heeft er CHF 1,5 miljard geïnvesteerd. Met het project “Andermatt Swiss Alp” worden vakantiewoningen, resorts, een 18 holes golfbaan en meerdere hotels gerealiseerd, waaronder het prominente 5 sterren Chedi Hotel. Ook het Amerikaanse Vail Resorts heeft afgelopen zomer een 55% belang genomen in het skigebied. Om van het project een succes van te maken zijn, met medewerking van de overheid, de regels hier voor buitenlanders een stuk soepeler dan in andere gebieden. Ik ben erg benieuwd hoe dit zich zal ontwikkelen, de ambities zijn erg groot, maar het moet de naam nog verdienen die andere gebieden historisch al hebben.

Goed om te weten is dat het als buitenlander mogelijk is om een hypotheek af te sluiten bij een Zwitserse bank met lage rentes. Houd er wel rekening mee dat je minimaal 30% zelf mee moet nemen.

Wat zijn de voordelen van Zwitserse vakantiewoningen als belegging?

In vrijwel alle populaire toeristische gebieden is het niet meer toegestaan om nieuwe tweede/vakantie woningen te bouwen. Aangezien de vraag hoog blijft heeft dit een positieve ontwikkeling op de waarde. Ook een stabiele CHF draagt hieraan bij. Vooral in duurdere bestemmingen als Gstaad, St Moritz of Zermatt is er een relatief grote prijsstijging geweest, maar verwacht in een evenwichtig land als Zwitserland geen megastijgingen (of dalingen). Ook is het vaak niet mogelijk, of heel moeilijk, om binnen 5 jaar na de aankoop weer te verkopen. Je moet een belegging hier dan ook vooral als lange termijn zien. De prijzen variëren enorm. In dure gebieden betaal je met gemak €10.000 per m2 en hoger. Maar er zijn ook nog tal van betaalbare plekken te vinden, ook in skigebieden. Mijn tip is het kanton Wallis waar nog betaalbaar aanbod te vinden is in mooie skigebieden, zeker als je voor een wat ouder woonhuis of appartement kiest. Naast een steady belegging heeft een vakantiewoning ook het grote voordeel dat je er zelf gebruik van kan maken en te genieten van alles wat het land te bieden heeft.

Welke trends zijn er m.b.t. vakantiewoningen?

Vakantiehuizen worden steeds luxer. Mensen die op zoek zijn naar een vakantiehuis willen meer luxe dan thuis, van whirlpools en zwembad tot volledige automatisering. Met de groei van thuiswerken moeten ook alle faciliteiten aanwezig zijn om dat met comfort vanuit het vakantiehuis te kunnen doen. Voor verhuur help dit ook, aangezien je dan minder last hebt van het dal seizoen. Veel huiseigenaren investeren hier dan ook in met aanpassingen in hun huis. Daarnaast wordt er ook steeds meer om duurzaam aanbod gevraagd en natuurlijk mogelijkheden tot opladen van de auto. Tenslotte, is er de afgelopen jaren ook een Europese trend geweest om in eigen land iets aan te kopen. Lekker idee om iets in de buurt te hebben waar je altijd naartoe kan.

Wat zijn je carrière-ambities in Zwitserland? Ondertussen zijn we al redelijk verankerd in Zwitserland. Maaike werkt nog steeds voor haar oude werkgever, echter nu remote. Onze oudste zoon studeert “International IT management” in Luzern en werkt ernaast als Ethical Hacker bij een Zwitsers security bedrijf. Onze jongste zoon heeft na afronding van zijn school hier in Zwitserland gekozen om in Nederland te studeren. Hij is dit jaar begonnen aan de hogere hotelschool in Leeuwarden.

Mijn ambities in Zwitserland zijn springlevend! Sterker nog, in verband met een geplande beursgang zal veel werk naar het moederbedrijf in India verplaatst worden. Daarom zal ik op zoek gaan naar een nieuwe uitdaging. We hebben besloten dat we de komende jaren zeker in Zwitserland willen blijven. Met het enorme aanbod aan internationale werkgevers en tech scale-ups hier in de buurt van Zürich hoop ik snel een keuze in mijn volgende stap te kunnen maken. En ook het moment te pakken om van het land te genieten. ♦

Allard links en Matthijs op mountainbikes.

Allard, zoon en Maaike.

Matthijs Stillebroer (20080521) links en Allard Vogelpoel.

COLUMN

KAPÉ BREUKELAAR (19860015)

BBA Nyenrode, is partner van investeringsmaatschappij Amlon Capital. Hij schreef eerder achttien jaar voor De Telegraaf en was vaste medewerker van het televisieprogramma Kassa.

Helvetofiel

Mijn vader noemde zichzelf met trots een ‘Helvetofiel’. Hij was daarbij geïnspireerd door de teksten van de indertijd beroemde Drs P, een naar Nederland geëmigreerde Zwitser. Mijn vader voelde zich een halve Zwitser en wist ook ongelooflijk veel van het land. Daarnaast was hij treinfanaat wat een uitstekende hobby is voor een Helvetofiel. Hij kende alle mooie spoorlijnen en adembenemende bergtrajecten. Thuis in Nederland had hij ook altijd een actueel Zwitsers spoorboekje. Als kind kwam hij voor de Tweede Wereldoorlog al in het land en het had hem nooit meer losgelaten.

Zwitserland was dan ook de vanzelfsprekende vakantiebestemming met ons gezin. In de zomer gingen we naar de meren van het Berner Oberland en wandelen in de bergen. Uiteraard maakten we mooie ritten met de trein over de favoriete trajecten van mijn vader. Mooie bergtrajecten zoals de Jungfraujoch, de Brienzer Rothorn en de Montreux Oberlandbahn waren favoriet. En dan het liefst in een panorama- of de restauratiewagon. Maar we kwamen er ook in de winter, dan bonden we in de kerstvakantie twee weken lang de ski’s onder.

Iedere keer dat we met de auto de grens bij Bazel passeerden verscheen er een dikke grijns op het gezicht van mijn vader, hij was weer thuis. Het kwam zelfs zo ver dat mijn ouders een vakantieappartement in de bergen kochten om er vaker te kunnen zijn. Ook de gedachte om in het neutrale Zwitserland een eigen plek te hebben sprak mijn ouders zeer aan. Ze waren van de generatie die als tieners de tweede wereldoorlog meemaakten. Uitwijken naar Zwitserland was voor hen een reële optie bij een eventuele derde wereldoorlog. Onder het appartementengebouw was dan ook een ‘Atomschutzraum’ die met dikke kluisdeuren afgesloten kon worden. In die jaren was dat in Zwitserland een verplicht onderdeel van ieder nieuw te bouwen huis.

Zo’n vakantiehuis is natuurlijk een droom voor ieder kind. Sommige jaren was ik wel zes weken in de bergen te vinden, verspreid over de zomer en de winter. Terugkijkend heb ik zeker een jaar van mijn leven in Zwitserland doorgebracht. Ik kende het land, sprak de taal en voelde mij er thuis. Eén van de lastige aspecten van Duitstalig Zwitserland is het gesproken dialect. Hoe hoger in de bergen, hoe platter het ‘Schwyzerdütsch’. Als klein kind begreep ik er helemaal niets van maar in mijn pubertijd kreeg ik het taaltje aardig onder de knie. Dankzij Zwitserse vrienden en vriendinnen sprak ik behoorlijk vlot Schwyzerdütsch. Die Zwitserse vrienden hanteerden een simpele inburgeringstest: je moest op zijn minst het woord Chüchichäschtli goed uit kunnen spreken wilde je slagen. Dat Zwitserse ‘keukenkastje’ had ik al snel onder de knie terwijl zij maar bleven struikelen over de uitspraak van ‘Scheveningen’.

Mijn oudste zus maakte uiteindelijk de finale stap. Zij werd aangestoken door mijn vader en besloot na de middelbare school naar Zwitserland te vertrekken voor haar studie. Ze woont er al inmiddels al decennia en heeft voor een Helvetofiel het ultieme bereikt: ze heeft sinds enkele jaren de Zwitserse nationaliteit. Die gaat er nooit meer weg. ♦

Kapé Breukelaar (19860015)

ONDERHANDELAAR VOOR M&A DEALS BIJ ABB CONCERN!

Marjol Nijnens (20030070) heeft in verschillende landen gewoond en gewerkt. Met een basis als Merger & Acquisition professional van Goldman Sachs heeft ze een fraaie loopbaan doorlopen met als resultaat dat ze nu Vice President is bij het ZwitsersZweedse technologie concern ABB. Ze werkt in het overnameteam dat over de hele wereld vijf tot tien transacties per jaar doet. Met name in de Verenigde Staten liggen er grote overname mogelijkheden.

Als het serieus wordt met een targetbedrijf, dan begeleidt Marjol het overnameproces tot en met het daadwerkelijk afsluiten van een deal!

Vraag: Je hebt een echt internationaal CV, van het opgroeien in Indonesië tot het hebben van werkervaring in Zuid-Afrika, London, Sao Paulo, Shanghai en de laatste vijf jaar Zwitserland. Kun je een snelle vergelijking maken tussen de nationale culturen van de landen?

MN: “Zo'n scala aan culturen is niet snel te vergelijken. Het was een geweldige ervaring om met lokale teams op zulke verschillende plaatsen te werken, het resulteerde in veel kleurrijke dagelijkse situaties en het snel moeten aanpassen aan verschillende manieren van werken. Hoewel ik erg geniet van Zwitserland, blijft mijn favouriete land ZuidAfrika. Ik heb daar acht jaar gewoond, het is er zo mooi, dynamisch en interessant. Het is ook een complex land in sociaal, economish en politiek opzicht. Opkomende markten vormen voor mij nog steeds de meest opwindende plekken in de wereld om in te verkeren. Nu krijg ik iets van diezelfde dynamiek mee door in een opkomende industrie werkzaam te zijn.”

Vraag: wat kun je zeggen over de verschillen in zakelijke cultuur, voor zover je die hebt meegemaakt?

MN: “Vanuit Zwitsers perspectief zijn er verschillen die bepaald worden door de volksaard, maar ook door de manier waarop ondernemingen functioneren. De Zwitsers zelf zijn relatief formeel en introvert, maar gericht op het bereiken van consensus. In Sao Paulo heb ik gewerkt met een klein team waarin de stemming doorgaans extravert, geanimeerd en soms emotioneel was. In Zuid-Afrika, Amerika en Engeland is er meer hiërarchie en zijn de beslissingen meer topdown. Dingen gaan dan sneller, maar met minder buy-in. Voor een Europeaan is het werken met Chinese teams waarschijnlijk het moeilijkst. Je kan in een meeting terecht komen met wel twintig personen aan tafel, terwijl slechts een senior het woord voert. Zo’n meeting kan binnen 25 minuten afgelopen zijn, want de anderen zeggen niets en lopen op een gegeven moment van tafel. Die mensen moet je dan later apart zien te spreken.”

Vraag: Je bent opgeleid en gevormd als M&A professional bij Goldman Sachs; hoe internationaal toepasbaar is die basis?

MN: “Ik had het geluk om al vroeg in mijn carrière bij Goldman Sachs te worden aangenomen. Ik heb in New York een aantal weken een basistraining gekregen en veel on-the-job geleerd, waar ik de rest van mijn leven profijt van heb gehad. Je leerde om de cijfers van een onderneming snel te analyseren, te waarderen, en om te doorgronden hoe de business van verschillende kanten werkte. Ik heb vijf jaar voor Goldman Sachs gewerkt, in die periode heb ik een fantastische exposure gekregen en kan ik nog gebruik maken van een waardevol netwerk. Daarna heeft een mix van M&A, strategie en financiële functies me een verscheidenheid aan perspectieven op bedrijfsplannen gegeven, aangevuld met vele jaren van bedrijfswaarderingen in veranderende marktomstandigheden.”

Vraag: je werkt nu voor het Zwitsers-Zweedse concern Asea Brown Boveri, beter bekend als ABB. Is dat een interessante werkgever?

MN: “Ja, het is een technologische multinational die centraal staat in wereldwijde thema’s zoals de energietransitie, elektrische mobiliteit, automatisering en de toekomst van de manier waarop werk gedaan zal worden. Daarbij is een bijdrage aan de duurzaamheidsagenda een absoluut drijvende factor, met de nadruk op de vraag hoe elektrische middelen efficient kunnen worden ingezet bij onze klanten en binnen onze eigen activiteiten.”

Vraag: De financiële pers en beleggingsanalisten waren kritisch over de financiële underperformance, aan het einde van het decennium richting 2020; dat was gelijktijdig met je start bij ABB. Hoe heb je dit ervaren?

MN: “Bij mijn binnenkomst was dat inderdaad het geval. Ik ben begonnen in het strategie team, en heb daar een portfolio review framework ontwikkeld om de bedrijven die ABB in bezit heeft, te beoordelen. De vragen die beantwoord moesten worden, waren: past een bedrijf nog bij de portefeuille en de concerndoelstelling van ABB, welk karakter heeft de onderliggende markt, en wat is het potentieel voor waarde creatie. Het bleek dat er enkele kandidaten voor desinvestering waren. We hebben daarna vijf ondernemingen respectievelijk business activiteiten afgestoten met een totale waarde van tien+ miljard CHF.”

Vraag: In 2021 maakte de Zweed Bjorn Rosengren zijn opwachting als CEO van ABB. Hij had indruk gemaakt als CEO van het Zweedse Sandvik, maar nu stond hij als buitenlander aan het roer van een hoofdkantoor in Zürich. Hoe ging dat?

MN: “Het moet gezegd worden dat er al veel Scandinaviërs rondliepen op het hoofdkantoor,

DOOR OELE STEENKS

dus zo bezien was zijn komst niet schokkend. Wat wel grote impact had was zijn aanpak, die hij al in Zweden had ontwikkeld. Hij zette direct een proces van decentralisatie in. Er werden twintig divisies gevormd, dat is over de hele wereld geteld, die zelf verantwoordelijk werden voor hun strategie en de implementatie daarvan. De onderliggende filosofie is dat de divisies het dichtst bij de klanten staan. Vervolgens werden en worden de divisies gemeten op hun financiële prestaties. Dit systeem vereiste een significante vermindering van de overheadkosten, zodat de divisieleiders niet worden belast met kosten waar ze niet direct controle over hebben. Het was wel een periode waarin er veel onzekerheid was onder het personeel op het hoofdkantoor.”

Vraag: In de Rosengren methodiek wordt gewerkt met een scorekaart met 15 kernindicatoren! Kunt je de belangrijkste punten toelichten en gebruik je deze scorecard ook voor M&A?

MN: “De scorekaarten werken met vergelijkbare financials voor de divisies, daarmee wordt voor elke divisie drie jaar terug en drie jaar vooruitgekeken over de KPI's (van orders tot cash). Dit heeft het prestatiebeheer vergemakkelijkt en is nu een beter gesprek over die prestaties mogelijk. Overnames worden uiteindelijk in dezelfde statistieken gesneden, maar de transactie zelf doen we meer op basis van cash.”

Vraag: Rosengren sprak over een vijf- tot tienjarige uitrol van een enorme pijplijn van M&A om de 20 businesscenters te versterken. Dat moet een hele uitdaging voor je zijn, want je bent VP M&A!

MN: “Op dit moment doen we vijf tot tien deals per jaar over de hele wereld. Voor acquisities moeten we dan in gesprek met 4-5x zoveel overnamekandidaten. Die bedrijven worden voor een deel voorgedragen door de divisies, maar we volgen ook zelfstandig bedrijven die op de markt komen bij veilingen. Via dat kanaal hebben we behoorlijke concurrentie van private equity bedrijven gehad in het afgelopen jaar toen de rentetarieven erg laag waren. Nu hebben we meer concurrentie van industriele conglomeraten die willen expanderen en of diversificeren in de sector van schone toegepaste technologie waarin ABB werkzaam is.”

Vraag: De CEO wees ook op de zakelijke druk op elektrificatie en beweging veroorzaakt door groene regelgeving op de EU-markten, terwijl de huidige federale investerings-programma's in de VS investeringen in America First lijken te bevorderen. Hoe pakt dit uit in jullie M&A praktijken?

MN: “De VS zijn voor ABB een belangrijke markt, waar we ongeveer een derde van de omzet behalen. Met een lokale productie van ruim $10 miljard voldoen we aan de Ameria First eis. Het doen van overnames in de VS is daarmee nog interessanter geworden.”

Vraag: Wat bracht je eigenlijk naar Zwitserland?

MN: “Ik heb tijdens een vakantie in Patagonie een Zwitser ontmoet, boven op een berg. Het was liefde op het eerste gezicht. Het bewijst maar dat het leven gebaseerd is op toe-vallige ontmoetingen. Het was meteen duidelijk dat we van dezelfde dingen houden, de bergen, natuur en reizen. We zijn inmiddels getrouwd en hebben een zoon en een dochter, die nu de langste en blondste kinderen op hun school zijn in een klein dorp aan de voet van het Jura-gebergte. Voor de weekenden hebben we een VW California busje, waarmee we op kampeerplaatsen bij de boer staan of we verkennen in de vakanties de regio’s om ons heen, zoals Bourgogne, Piemont, Elzas en Corsica.”

Vraag: Zou je jonge Nyenrode-alumni aanraden om in Zwitserland te werken?

MN: “Ja absoluut. Er zijn veel internationale conglomeraten, maar ook nichefirma’s die internationaal talent aannemen. Zo kun je in een klein stadje terechtkomen en merken dat het een lokaal bedrijf heeft dat 's werelds toonaangevende producent is van een gespecialiseerd precisieonderdeel voor chipmachines. De natuur is altijd dichtbij, waar je ook woont, met echt vier verschillende seizoenen. In de zomer zwemmen mensen in de rivier, in de herfst en lente verkennen ze de bossen, in de winter ligt er volop sneeuw in de bergen. Lunchverhalen in de kantine op maandag zitten vol met sport en frisse lucht.”

Vraag: Wat is jouw persoonlijke band met de NBU en Nederland?

MN: “Ik ben opgegroeid in het buitenland en heb maar kort in Nederland gewoond, maar ik beschouw mezelf wel als Nederlander, ik hou van Nederland en ik kom er graag. Mijn vader, Frans Nijnens (19700064), heeft ook op Nyenrode gestudeerd, wat een bijzondere band geeft tussen ons. Als ik beslissingen moet nemen, dan kan ik hem om advies vragen, en hij is altijd trots op mij.” ♦

De overstap naar elektrisch vervoer. ABB E-mobility begeleidt het gehele proces, van een haalbaarheidsstudie tot het realiseren van een laadinfrastructuur.

BONAPARTE TALENT FONDS EEN FEIT!

Op 17 mei jl. tekenden Dispuut BonAparte en Stichting Nyenrode Fonds de overeenkomst tot het instellen van Fonds op Naam: het “BonAparte Talent Fonds”. Hiermee is het tweede Fonds op Naam voor Nyenrode een feit!

Met dit Fonds op Naam wil dispuut BonAparte het verschil maken voor jonge vrouwen om een studie aan Nyenrode te volgen. Het is vooral bedoeld voor vrouwelijk talent dat opgroeide in families met minder draagkracht en/of andere culturele achtergronden.

“We zien het als een voorrecht om samen de weg vrij te maken en te laten zien wat vrouwen kunnen bereiken als we er gezamenlijk de schouders onder zetten. In verscheidenheid ligt onze kracht.”

De tekst op Nyenrode’s kasteelbrug “in dualitate fortitudo” of vertaald “in verscheidenheid ligt onze kracht” zijn zowel voor Nyenrode als BonAparte een bron van inspiratie.

Doordat Nyenrode een private universiteit is, bestaat er een groot verschil tussen het collegegeld op Nyenrode en dat van de publieke universiteiten in Nederland. Hierdoor kan het voor sommige, zeer capabele studenten, lastig tot onmogelijk zijn om over voldoende middelen te beschikken om aan Nyenrode te studeren. Scholarships maken het mogelijk dit talent voor Nyenrode te behouden.

Nyenrode benadrukt daarom het belang van scholarships en is zeer verheugd met dit nieuwe Fonds op Naam van BonAparte. Niet alleen maken scholarships het mogelijk dat het talent van de toekomst aan Nyenrode kan studeren, ongeacht de financiële situatie, daarnaast zorgen ze voor meer diversiteit in de collegezaal.

Nyenrode ziet de vorming van studenten als haar maatschappelijke taak. Niet alleen de overdracht van kennis is daarbij van belang, maar juist ook de bredere ontwikkeling van de studenten die ze klaarstoomt voor een rol in het internationale bedrijfsleven. Deze bredere ontwikkeling vraagt om een diverse leeromgeving en het leren omgaan met verschillende culturen en achtergronden. Om hier in de collegezalen en op de campus in Amsterdam en Breukelen invulling aan te geven, streeft Nyenrode naar een diverse studentenpopulatie, naar “verscheidenheid”. Een studentenpopulatie die een afspiegeling vormt van de maatschappij waarin Nyenrode studenten na het behalen van hun diploma gaan werken.

Het BonAparte Talent Fonds draagt op een prachtige manier bij aan deze ambitie en missie van Nyenrode. Stichting Nyenrode Fonds is de dames van BonAparte die de komende jaren bijdragen in dit Fonds en zich zo inzetten voor hun Alma Mater, dan ook zeer dankbaar.

MEER INFORMATIE

Bent u geïnteresseerd in de mogelijkheden van een Fonds op Naam binnen Stichting Nyenrode Fonds? Of wilt u meer weten over doneren ten behoeve van scholarships, bijvoorbeeld in het Nyenrode Scholarship Fund? Alle donaties, groot of klein, zijn zeer welkom. Voor meer informatie en persoonlijk advies kunt u contact opnemen met:

Anouk Reitsma

(T: +31 6 223 107 88) - a.reitsma@nyenrode.nl

GOED VOOROUDERSCHAP

Krznaric heeft een zeer inspirerend boek over goed voorouderschap geschreven. Wij leven in een wereld die we van onze voorouders hebben meegekregen. Zij zijn de erflaters die onze manier van leven grotendeels vorm hebbengegeven. Die erfenis kunnen we in dankbaarheid aanvaarden. Of we kunnen mopperen uit ontevredenheid. Maar éénding weten we zeker: voor de toekomstige generaties zijn wij de erflaters die hen een wereld nalaten. Zullen ze dankbaar zijn met onze nalatenschap of zullen ze mopperen? Zullen ze ons goede voorouders vinden?

"Een nalatenschap is niet iets wat wij achterlaten, maar iets wat wij gedurende ons leven creëren. Het is niet slechts een testamentaire schenking, maar een dagelijkse praktijk. We creëren onze nalatenschap als ouders en vrienden, als arbeiders en burgers, als scheppers en activisten, en als leden van een gemeenschap. Het gaat om het besef dat ons handelen, bijvoorbeeld in de vorm van ons consumptiegedrag of onze stem bijpolitieke verkiezingen, gevolgen heeft voor de verre toekomst" (Krznaric, 2021, p.79).

Hoe kun jij een goede voorouder zijn? Goed voorouderschap vereist mentaal tijdreizen. Een vaardigheid die niet nieuw is, maar nog veel beter ontwikkeld kan worden. Door bijvoorbeeld niet alleen aan uw eigen portemonnee of aandeelhouders te denken, maar eerst en vooral aan de 'toekomsthouders': de toekomstige mensen "wier belangenen welvaren moeten worden meegewogen bij besluiten die van invloed zullen zijn op hun leven" (Krznaric, 2021, p.82).

Een donateur aan Stichting Nyenrode Fonds doet aan mentaal tijdreizen als hij of zij nadenkt hoe Nyenrode kan worden overgedragen aan de volgende generatie. De uitdaging is nog verder kijken, hoe zorg je ervoor dat de universiteit over honderd jaar nog altijd relevant is? Hoe zorg je ervoor dat dan studenten en deelnemers ook nog op een bloeiend en groeiend landgoed de kernwaarden van Nyenrode tot zich kunnen nemen? En maak de morele kringgroter: niet alleen de studenten en deelnemers, ook de medewerkers, de faculteitsleden, maar ook de buren en inwoners van Breukelen. Al die andere mensen met wie zij een wereld delen.

U kunt ook een verschil maken. Door na te laten aan Stichting Nyenrode Fonds. Vraag de brochure aan bij:

Heleen van Hall (20070509) op 0346 291 432 of H.vHall@nyenrode.nl of download deze via www.nyenrode.nl/stichting-nyenrode-fonds/nalaten.

Voor deze tekst is gebruik gemaakt van passages uit: E. Karssing (2021), ‘Goed voorouderscha p. Over integriteit, goed bestuur en duurzaamheid’, in: R. Flören e.a. (red.), Duurzaamheid en het familiebedrijf. Passie of urgentie, RSM/Nyenrode Business Universiteit.

Later dit jaar zal professor dr. Edgar Karssing over dit onderwerp een lezing geven voor hen die interesse hebben in nalaten aan Nyenrode. Voor meer informatie hierover kunt u contact opnemen met: Heleen van Hall.

Bron: Krznaric, R. (2021). De goede voorouder. Langetermijndenken voor een kortetermijnwereld. Ten Have.

In de ban van de Zwitserse Alpen

SPORTFANAAT JEFFRY DE JONG:

Jeffry de Jong (Msc20070059) had een baan als assistent controller in Nederland, maar zijn passie lag bij outdoor sporten in de bergen. Weloverwogen vertrok hij naar Zwitserland om daar nota bene in vis te gaan handelen. Nu zit hij op z’n plek als internationaal business controller bij het kwaliteitsmerk Mammut en heeft hij een Zwitserse verloofde. Hij krijgt een inburgeringscursus van zijn aanstaande schoonfamilie!

Mijn laatste baan in Nederland was bij A.S. Watson in Renswoude, waar ik assistent commercial controller was. Ik raakte tijdens vakanties steeds meer in de ban van de Zwitserse bergen en op een gegeven moment heb ik de knoop doorgehakt. Ik wilde daar permanent wonen! Ik ben min of meer op goed geluk naar Zwitserland verhuisd en woon inmiddels al zeven jaar in het Kanton Obwalden, een bergkanton in het midden van het land.

In het begin heb ik als zelfstandig ondernemer in de internationale vishandel gewerkt, waarbij ik heel veel contact met Nederland had. In de regio was ik het bekende adres voor de beste kwaliteit vis. Ik beleverde toprestaurants, waaronder houders van Michelin sterren. De coronaperiode heeft deze handel in snel tempo weinig interessant gemaakt, hoewel ik veel ondernemerservaring heb kunnen opdoen. Echter, ik was toe aan iets meer groeipotentiaal. Mede dankzij mijn ervaring als controller bij A.S. Watson, kwam ik in aanmerking voor mijn huidige baan.

Werken voor outdoor topmerk! Sinds vorig jaar werk ik bij de Mammut Sports Group, een echt Zwitsers bedrijf gespecialiseerd in outdoor sportartikelen. Mammut is in minstens 50 landen actief via partners of met eigen kantoren en winkels. Dit is in de meeste landen van Europa, Japan, China, VS en Australië. Binnen Mammut werk ik als Business Controller Commercial en ben ik voor de wereldwijde operatie actief. Ik heb dagelijks contact met de verschillende internationale locaties over de hele wereld.

De producten van Mammut bestaan uit kleding en toebehoren voor sporten als bergklettern, toerskiën, trailrunnen, bergwandelen, freeriden en nog meer, hierbij kun je denken aan touwen, lawinerugzakken, schoenen, harnassen. Ga gerust ook eens bij een Mammut evenement langs, deze vinden over de hele wereld inclusief Nederland plaats. Mammut werkt met top- en Olympische atleten samen. Deze komen niet alleen uit Zwitserland maar van over de hele wereld

Passie voor kwaliteit Kwaliteit is in Zwitserland zeer belangrijk, dat zie je bij alle bedrijven in

het land terug. Sinds 1862 werkt Mammut hard aan het creëren van producten die functionaliteit en prestaties in de bergen herdefiniëren. Elk product is tot in het kleinste detail ontworpen voor een specifieke buitenactiviteit. Dat is precies waarom Mammut wereldwijd synoniem is geworden met hoogwaardige producten die zowel op een ontspannen wandeling als op een veeleisende beklimming uitstekend presteren. Het is vooral de connectie met de Zwitserse bergen die in de producten tot uiting komt.

Toerskiën is echte uitdaging Rond 60% van de Zwitsers doen aan Hiking en ook zo’n 60% van de Zwitsers staan elke winter minstens een keer op de ski’s. Slecht een klein deel van deze groep doet ook echt aan de wat extremere bergsporten. Hier denk ik aan bergbeklimmen (Klettern), Hoogtoeren of Toerskien. Tijdens het wandelen in de bergen of op de ski’s kom je heel Europa tegen. Als Nederlander op de toerski’s ben ik wat meer een exoot. Persoonlijk vind ik toerskiën het mooist wat er is. Dit onderdeel van de wintersport kost natuurlijk extra planning en vraagt ook om kennis van lawinegevaar. Ik ga altijd met veiligheids materiaal op pad.

DOOR JEFFRY DE JONG I.S.M. OELE STEENKS

De regels voor toerskiën zijn door de FIS aangeven. In skigebieden zijn de Zwitsers vaak niet zo blij met toerskiërs maar er is genoeg plek vrij om ergens de vrije natuur in te trekken. Een diploma kan je hiervoor niet halen maar een goede verzekering is zeer belangrijk, want eventuele hulp van een helikopter is niet voordelig. In Zwitserland loopt dit via de werkgever, voor mij is dat top geregeld.

Veiligheidsuitrusting een must!

Altijd ga ik op pad met de drieeenheid, pieper, sonde, schep; en ook de lawinerugzak mag niet ontbreken. Natuurlijk kan ik een bergführer aanraden, deze kent het gebied en zorgt voor een veilige dag. Soms ga ik in makkelijkere en bekende gebieden ook alleen of met vrienden. Wel neem ik dan ook mee, een EHBO set, reddingsdeken, droge kleding, eten, drinken (schnapps), zaklamp, twee paar handschoenen, helm, zakmes, batterijen, telefoon, ski’s, vellen, speciale schoenen, brillen en een zeer goed ski toer pak.

Ontwikkeling van het toerisme Zwitserland is een toeristisch land, sind velen jaren komen mensen uit het buitenland naar Zwitserland om hier van de natuur te genieten. Hier zien we de West-Europese wintersporters het meest op de pistes. De Duitsers, Nederlanders, Fransen en Engelsen zijn hier duidelijk vertegenwoordigd. Uiteindelijk hebben de Engelsen het toerisme in Zwitserland groot gemaakt. Er zijn ook hutten zoals de Brittaniahut en de Hollandiahut. Het skivirus gaat van generatie op generatie. Ik ben echter van mening dat iedereen het kan leren. Tijdens de pandemie waren er uiteraard geen Chinezen, maar normaal loopt Luzern vol met Chinezen en Interlaken vol met Arabieren. Wij wonen tussen Luzern en Interlaken en beide plaatsen zijn ook echt een bezoek waard. Ik lees dat de groep Chinese wintersporters aan het groeien is. China is zo groot en dat biedt altijd kansen voor de toekomst van Zwitserland.

Liefde op z’n Zwitsers

Ik ben als single naar Zwitserland

gekomen en inmiddels ga ik met een Zwitsere vrouw trouwen. Mijn partner heb ik tijdens de pandemie leren kennen via Internet. Onze eerste date was een wandeling op de Wasserfallen in de Jura. Helaas was het een regenachtige dag en gingen we snel op zoek naar kaasfondue. Uiteindelijk hebben we die pas op onze tweede date gegeten maar we zijn inmiddels wel verloofd. Dit is geweldig leuk en ze komt echt uit een traditionele Zwitserse familie. Haar familie heeft een boerderij met een eigen wijnberg in de Baselbieter Jura. Door toedoen van mijn aanstaande schoonfamilie ga ik naar jodelavonden, ‘schwingfesten’ en wijnfeesten. Schwingen is trouwens de nationale sport van Zwitserland. Het is een soort van boeren worstelen, dat in grote stadions wordt gehouden met wel 50.000 toeschouwers. Er horen concerten van artiesten uit binnen- en buitenland bij.

Hoe bevalt het (sociale) leven? Het wonen in Zwitserland is heerlijk, persoonlijk ben ik dol op het outdoorleven. In de winter ga ik graag langlaufen en skitoeren (met vellen omhoog en met ski’s offpiste omlaag). In de zomer doe ik aan kajakken en triatlons (standaard afstand) en daar train ik veel voor. Vanaf kantoor loop ik ook graag tussendoor hard door de bossen in de omgeving. Het kost wat tijd voor je mensen leert kennen en je moet echt zelf het initiatief nemen, ben je hier doorheen zijn Zwitsers echt hele gezellige mensen. Op woensdag hebben we in het boothuis altijd een BBQ-avond en dat is supergezellig.

Opmerkingen voor nieuwkomers Nederlanders spreken over het algemeen redelijk Duits, dit maakt het leven in Zwitserland een stuk makkelijker. Wat wel een grote uitdaging is voor Nederlanders die hier willen werken, is het ontbreken van een ‘arbeitszeugnis’ naar Zwitsers model. Na elke baan krijg je dit normaal mee. De werkgever beschrijft wat je goed hebt gedaan tijdens je baan en waarom je bent weggegaan. Slechte prestaties mogen ze niet vermelden. Het gebrek aan dit soort bevestigingen vanuit Nederland, is erg lastig bij het solliciteren. ♦

Jeffry: "Onze eerste date was bij de Wasserfallen in de Jura."

TOPVROUW: PIPSA YLÄNKÖ

Over 1000 chirurgen komen in december samen in Davos voor de jaarlijkse AO Foundation topmeeting, AO Davos Courses. Het zijn professionals met de beste handen, die worden getraind door de Zwitserse organisatie. Pipsa Ylänkö (MBA 20060525) waakt nu over duurzaam succes van het Flagship Event. Zij is een voorbeeld van wat een ambitieuze Nyenrode alumna kan bereiken in de non profit sector.

DOOR OELE STEENKS

-

GLOBAL MANAGER: PIPSA YLÄNKÖ:

EEN CARRIÈRE GERICHT OP DE NON-PROFITSECTOR IN ZWITSERLAND

Vraag: Je hebt een Finse achtergrond. Kun je enkele hoogtepunten van je jeugd en middelbare schoolopleiding noemen?

PY: “Op de basisschool was ik lid van de video-, computer- en schaakclub, wat veelzeggend is. Het was begin jaren 80 en ja, we gebruikten Commodore 64. Het Finse onderwijssysteem wordt geprezen en gezien als voorbeeldig. Zelfs onder de normen van Finland bezocht ik een progressieve school. Ik was een goede leerling en hield van aardrijkskunde, talen, schrijven en sport.”

Vraag: Hoe zou je jezelf als tiener omschrijven?

PY: “Net als voor elke tiener waren die jaren gevuld met nieuwsgierigheid en verkenning. Ze hebben me geholpen bij het vormgeven van mijn waarden, interesses en doelen.Terugkijkend denk ik dat ik ook erg idealistisch en naïef was. Ik was actief in organisaties als Amnesty International en ik het schreef brieven aan Frederik de Klerk, president van Zuid-Afrika. Wat me nadrukklijk heeft gevormd, was het uitwisselingsjaar van mijn middelbare school dat ik op zeventienjarige leeftijd doorbracht in de Verenigde Staten. Een vriendelijke herinnering, dit was het tijdperk vóór internet en mobiele telefoons. Het jaar was op verschillende manieren een eyeopener en diende als een belangrijke realitycheck hoe de wereld er uitziet. Ik ging met minder naïviteit terug naar Finland. Mijn tienerjaren waren ook de jaren waarin ik het idee begon te ontwikkelen om in het buitenland te studeren.”

Vraag: je wordt op Linkedin geroemd om je organisatorische vaardigheden; zit dat in het familie DNA?

PY: “Absoluut, vooral van moeders kant van de familie. Georganiseerd zijn helpt me om mijn

gedachten te structureren, gefocust te blijven en de juiste dingen op de juiste manier gedaan te krijgen, zowel in mijn persoonlijke als in mijn professionele leven.”

Vraag: Hoe ben je in contact gekomen met Nyenrode?

PY: “Tijdens mijn bachelorstudie economie in Rotterdam heb ik een stage gedaan op de marketingafdeling van Nyenrode. Ik wist toen nog niet dat ik niet alleen vele jaren voor de universiteit zou gaan werken, maar dat ik ook een Executive MBA van Nyenrode zou afronden.”

Vraag: Wat is je persoonlijke ervaring met de NBU?

PY: “Het was zeer lonend, positief en essentieel voor het vormgeven van mijn professionele carrière. Ik was in de gelukkige omstandigheid om Nyenrode door twee verschillende lenzen te zien, die van een medewerker en later door die van een student. Het beveiligingspersoneel herinnert zich waarschijnlijk nog de Finse dame die om 4 uur 's ochtends door het poortgebouw van de campus binnenkwam, zodat ik kon werken aan mijn MBA studie, voordat ik begon met mijn baan. Ik heb zoveel kennis opgedaan en zoveel waardevolle ervaringen ondergaan voor de rest van mijn leven. Mijn MBA gaf me ook het vertrouwen om deuren te openen waar ik anders niet eens op had durven kloppen. De universiteit zal altijd een belangrijk onderdeel van mij blijven, en ik bezoek de campus bijna elke keer als ik in Nederland ben.”

Vraag: Wat was de specifieke beloning van de functie MBA marketing manager bij NBU?

PY: “Onderwijs is zeer betekenisvol als sector en als veld om actief in te zijn. Het is een rode draad geweest tijdens mijn carrière. Wat ik in mijn NBU functie zeer waardeerde, was de omgang met intelligente en ambitieuze individuen. Ik genoot

DOOR OELE STEENKS

van de kans om hen te helpen hun talenten en hun persoonlijk profiel te ontdekken en te versterken. Ik kon hen begeleiden naar een leertraject, waardoor ze konden excelleren en dat bij zo'n unieke instelling.”

Vraag: Wat was je motivatie om een functie bij het World Economic Forum te aanvaarden? PY: “In 2008 keek ik op CNN naar reportages over het World Economic Forum (WEF) in Davos. Ik voelde me aangetrokken tot de organisatie. Het Forum is een wereldwijde multistakeholderorganisatie met een ambitieuze missie en biedt een platform voor leiders van alle stakeholdergroepen die in posities zijn om een positieve en concrete impact te maken in de internationale samenleving. Ik checkte de website van WEF op uitstaande vacatures. Er was een functie beschikbaar als community manager voor het Forum of Young Global Leaders. Het is een onderdeel van WEF voor mensen onder de veertig jaar die uitzonderlijke prestaties hebben verricht, afgezet tegen hun leeftijd, en die al een belangrijke maatschappelijke bijdrage hebben geleverd. Er is diversiteit van jonge leiders die het zakenleven, de politiek, sociale organisaties, wetenschap, kunst en sport en zo voort vertegenwoordigen. De functie was een uitgelezen kans om mezelf verder te ontwikkelen als wereldburger en om van waarde te worden in het proces waar we allemaal deel

van zouden moeten uitmaken, namelijk het bijdragen aan positieve verandering in de wereld. Niet alleen kreeg ik de job, maar ik werd ook uitgenodigd om deel te gaan uitmaken van het Global Leadership Fellow programma. Daarmee selecteert het WEF jaarlijks jonge talentvolle mensen om hun potentieel als waardevolle leiders te ontwikkelen.”

Vraag: Wat heb je in je functie bereikt?

PY: Ik ben erin geslaagd om de relatie met de 200 Europese YGL’s te optimaliseren. Dat uitte zich in een toenemende betrokkenheid van de jonge leiders bij initiatieven en bijeenkomsten van Forum. Wij hebben dit gedaan met inspirerende ‘content-based’ bijeenkomsten en taskforces. De magie van de YGL meetings is dat jonge topmensen op dat moment niet bloot staan aan de belangstelling van het publiek, maar zich echt onder hun gelijken bevinden. De young leaders zijn mensen die ambitieus zijn en zich tegelijkertijd bewust van hun potentieel om een positieve verandering verandering te bewerkstelligen.We hadden altijd issues op de agenda staan die wereldproblemen en ‘opportunities’ adresseren. De magie kreeg verder concrete invulling als de YGL’s naar hun eigen land terugkeerden en hun invloed gingen aanwenden om positieve verandering te bewerkstelligen.”

Vraag: De jaarlijkse topbijeenkomst in Davos heeft wereldwijde impact. Kun je wijzen op de USP's van deze mondiale top?

PY: “Er is geen ander vergelijkbaar platform dat topleiders van zoveel verschillende groepen belanghebbenden samenbrengt op een niveau dat concrete acties mogelijk maakt. Davos is een belangrijke afspraak in hun agenda.”

Vraag: Waarom ben je in 2014 overgestapt naar de AO Foundation?

PY: “Bij het WEF was ik een Global Leadership Fellow naast mijn professionele rollen. Nadat ik het programma had afgerond, wilde ik naar het Duitstalige deel van Zwitserland verhuizen (het hoofdkantoor van WEF is gevestigd in Genève) en blijven werken voor een non-profitorganisatie met wereldwijde activiteiten, een zeer zinvolle missie en met bijdragers die ik oprecht bewonder. De AO Foundation leek de perfecte match. Ik kon ook een van mijn dromen vervullen, namelijk om in de bergen te wonen, aangezien het hoofdkantoor van AO is gevestigd in Davos.

(boven) Pipsa met Philip Kotler, eredoctor NBU (onder) Achter de computer in Finland

Inmiddels ben ik verhuisd naar een dorp aan het meer van Zürich en ga ik wekelijks naar Davos.”

Vraag: Wat doet AO?

PY: “ De AO Foundation is een medisch begeleide, non-profit organisatie onder leiding van een internationale groep chirurgen gespecialiseerd in de behandeling van trauma en aandoeningen van het bewegingsapparaat. AO werd in 1958 opgericht door een groep Zwitserse chirurgen die één doel deelden: het leveren van radicaal verbeterde patiëntresultaten bij de behandeling van trauma en musculoskeletale aandoeningen. Tegenwoordig heeft AO een wereldwijd netwerk van meer dan 520.000 chirurgen, operatiekamerpersoneel en wetenschappers in meer dan 160 landen. De Foundation is werkzaam op het gebied van trauma, wervelkolom, craniomaxillofaciale, veterinaire en reconstructieve chirurgie, sports en operating room personnel. Onze missie is het bevorderen van excellentie in patiëntenzorg en uitkomsten bij trauma's en musculoskeletale aandoeningen.”

Vraag: Sinds 2018 was je global manager van AO Recon; wat waren je doelen in deze functie?

PY: “Chirurgen moeten extreem precies zijn. De organisatie heeft weliswaar een zeker Zwitsers karakter, maar het streven naar perfectie wordt wereldwijd gedeeld door chirurgen. Zij moeten daarbij kunnen oefenen met hun handen. Toen ik begon bij AO Recon verzorgden we 26 educational educational events per jaar, nu is dit aantal opgelopen tot rond tachtig. Wij zijn strategisch werkzaam geweest met de verbetering van onderwijs- en netwerkmogelijkheden om chirurgen te trainen in de mogelijkheden van atroplastiek (joint reconstruction & replacement) en hen meer impact te geven in de patientenzorg. Het laatste hangt samen ook met het probleem van vergrijzing dat in veel delen van de wereld speelt en waar een toenemende vraag is naar hoogwaardige zorg. Ik was voortdurend bezig met de huidige en toekomstige relevantie van AO Recon.”

Vraag: Hoe wordt de trainingsbehoefte van chirurgen in ontwikkelingslanden afgedekt?

PY: “De filosofie van AO is om inclusief te zijn en niet exclusief. Om in ontwikkelingslanden effectief te zijn is AO Alliance opgericht, deze organisatie speelt in op ontwikkelingslanden waar chirurgen onder zeer uitdagende omstandigheden moeten werken.”

Vraag: Op het moment van dit interview ben je begonnen aan een nieuwe functie bij AO. Wat gaat dit betekenen?

PY: “Het is een nieuwe functie waarbij ik strategisch verantwoordelijk word voor ons jaarlijkse AO Flagship Event, dat in december aanstaande weer wordt gehouden in Davos. Daar komen over duizend chirurgen bijeen. Het is een bijeenkomst die zijn gelijke niet kent. Na het WEF is dit het een na grootste event dat in het congrescentrum van Davos wordt georganiseerd. Ik ga me bezighouden met het duurzaam succes van het Flagship Event, aangezien AO ook in de toekomst alleen genoegen neemt met ‘the best of the best.”

Vraag: Hoe zouden medewerkers je omschrijven als hun leider?

PY: “Oprecht, gepassioneerd, pragmatisch, empowerend, empathisch. Ook transparant over het feit dat ik niet perfect ben als persoon of leider, maar dat ik graag continu wil luisteren en leren.”

Vraag: Wat kun je met alumni delen over je privéleven en interesses?

PY: “Mijn roots zijn heel Fins. Na 12 geweldige jaren in Nederland te hebben doorgebracht, zal mijn hart altijd gedeeltelijk oranje blijven. Na 15 jaar in Zwitserland te hebben gewoond, is het mijn derde thuis geworden. Mijn achternaam Ylänkö betekent hooglanden wat misschien iets te maken heeft met het feit dat ik me hier erg thuis voel. In mijn privéleven breng ik graag tijd door in de bergen en op de tennisbaan. Mijn professionele carrière is misschien niet de meest voorkomende voor een MBA-afgestudeerde, omdat ik me heb gericht op de non-profitsector. Toch is het een voorbeeld van hoe MBA kansen biedt die anders niet mogelijk zouden zijn geweest. Wat je individuele carrièrekeuzes ook zijn, het belangrijkste is om te luisteren naar je onderbuikgevoel over hoe je denkt dat je het beste waarde kunt toevoegen en om het te volgen.” ◆

YLÄNKÖ

KRINGEN

NIEUWE KRINGEN ACTIEF!

KRING LONDON

Na de gezellige borrel in april, nemen Ivo Knottnerus (20010413), Stef Weegels (20060348), Axl Dreesen ( 20170805) het stokje over van Els van Leeuwen (19810076) en Sjors van der Sterren (19820117). Eind mei is al de eerste vergadering geweest en is de start gemaakt van de kring! Woon of werk je in London, meld je aan!

KRING PARIJS

La douce France…twee alumni die er wonen en werken hebben zich gemeld om de kring weer nieuw leven in te blazen, zodra het eerste event plaatsvindt, zal dit op het platform te zien zijn.

KRING UTRECHT AMERSFOORT

Dertig Mei leidde Robert Enters, Futuroloog en Bankier, ons in sneltreinvaart door de toekomst naar het jaar 2060. Door terug te kijken en naar de huidige trends, naar cycli en hoe diverse krachten op elkaar inwerken is het toch mogelijk wat over de toekomst zeggen. Robert liet ons zien dat de cycli ca. 30-40 jaar duren.

Een ding is duidelijk we zitten in een chaotische fase, waarbij er “unknowable unknowns” aan de orde zijn en de wereld extreem veranderlijk is. Wat duidelijk werd, is dat de bevolkingsgroei afneemt, waardoor de economische groei ook zal gaan afnemen.

De avond eindigde in een levendige discussie tijdens onze gebruikelijke en gezellige netwerk borrel.

KRING TWENTE

Kring Oost Nederland was zo groot dat Mascha Semmekrot (20036000) en Hans ten Haaf (19680036) in goed overleg met voorzitter kring Oost Nederland, Marion Voetelink (20000153), het gebied in tweeën hebben gesplitst. Kring Twente en Kring Oost Nederland! De afstanden zijn nu voor de alumni in dit gebied weer goed te berijden. Veel succes en veel plezier!

Het is voorjaar en er zijn weer enorm veel nieuwe kringen die geactiveerd zijn of gestart. Woon je in de stad of ben je geïnteresseerd om lid te worden van de kring ga naar www.nyenrodealumni.nl en tabblad kringen. Daar staan ze allemaal beschikbaar.

TUM TUM

Redactie: Alumni Office - info@nyenrodealumni.nl Prive nieuws insturen: mail naar info@nyenrodealumni.nl - tav privé nieuws.

SCHREEUW HET VOORT!

Lorenza Nolst Trenité (20168162 ) en Merel Eggink (20160027) specialiseren zich in ‘User Generated Content’. Hun bedrijf SHOUTOUT Agency beschikt over een pool van meer dan 50 zorgvuldig geselecteerde UGC creators, die gekoppeld worden aan nationale en internationale merken. Schreeuw het voort!

EEN BLIJ CAFÉ!

Van horeca dient men blij te worden, is de kerngedachte achter het Happiness Café! van alumna Linsey van Oers (20120049) in Eindhoven. Zeven dagen per week open! Deze zomer komt er een tweede Happiness in Den Bosch.

Tom haalt geld terug!

Ruim een jaar is Tom Tempelman (19790126) bezig als mede directeur van de SpendLab groep van Jos Houben (19790050 ). SpendLab helpt bedrijven om onterechte betalingen op te sporen met behulp van 450 in- house ontwikkelde algoritmen. Dit gebeurt op no cure no pay basis voor Heineken, ASML, Jumbo, Ahold, Rabobank en vele ziekenhuizen, zorginstellingen en gemeenten. Het bedrijf groeit gestaag door in Europa en de USA.

ZES GOEDE DOELEN OP RIJ

ERKENDE INNOVATIE

De FERTI-LILY conceptie cup, hulpmiddel om de kans op zwangerschap te verhogen, heeft de LAUR KONSUMENTA prijs gewonnen in Polen. Het product is gelanceerd door Robert Stal (20040111).

Nyenrode studenten Luuk Jonk (20210823) en Jelmer Blankestijn (20210801) hebben platform ‘Charadise’ ontworpen waarmee doneren een ‘makkie’ wordt. Particulieren kunnen met een enkele inleg zes goede doelen tegelijk steunen.

TUM TUM

Redactie: Alumni Office - info@nyenrodealumni.nl Prive nieuws insturen: mail naar info@nyenrodealumni.nl - tav privé nieuws.

HET IS ENG IN SOEST!

Soester Eng is een cultuurhistorisch boerengebied dat is aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Alexandra Tom (19850138) is bestuurslid van Stichting Vrienden Soester Eng en auteur van een prachtig boek over deze parel.

PODCAST: ALTIJD EEN DEAL

FOTOGRAFIE EN AI COMBINEREN.

Is Artificial Intelligence een bedreiging voor de kunst?

Fotografie Nancy Poeran vindt van niet en is al druk aan het experimenteren met AI. Zij heeft geen angst voor onontkoombare vernieuwing!

CFO VOOR

Jeffrey Scholtens (20120057) en Niek Derks (20120019) verzorgen de podcast ‘ABC - Always Be Closing’ In aflevering 19 vertelt Rinze Verheijen (20100078) van Aegon Asset Management alternatieve bronnen van vreemd vermogen!

MAATPAK IN OPMARS

“Maatpakken duur? ” Roel Wolbrink (19940974), medeoprichter van New Tailor, beweert van niet!

De kleermakerij maakt jaarlijks zo’n twaalfhonderd pakken. Inmiddels is een derde filiaal geopend in Den Haag. New Tailor sponsort ook de pakken van het Collegie der Heeren Vijf.

Startups stranden dikwijls wegens een gebrek aan deskundig management, maar ze kunnen geen fulltime professionals betalen. In de VS kent men de fractionele executive, denk een CFO die bijvoorbeeld voor een dag inzetbaar is.

Angelique Schouten (20030096), CEO en oprichter van 10x.Team gaat hier deeltijd executives aanbieden.

GEBOREN

PRIVÉ

Jens Lammers

Geboren op 17-03-2023 te Didam

Zoon van Karlijn & Dennis Lammers (MSc17 20080050)

Broertje van Hugo & Leon

Xander van Dam

Geboren op 25-12-2022

te Leiden

Zoon van Nadia & Alexis van Dam (20050019)

Naud Mats Verhoef-Blokland

Geboren op 19-03-2023

te Amsterdam

Zoon van Geerik Verhoef & Corina Blokland (20070305)

OVERLEDEN

Bob Visser (19570113)

Frits Warmink (19500066)

Ester de Kleer (19910257)

Jan Roelfsema (19550080)

Ad Rooijmans (19590078)

Thijs Boon (19600012)

Roel van der Vlis (19580102)

Harry Haijtema (19590040)

Cees Pronk (19730516)

Rob van Eck (20010407)

Henk Tallen (19660092)

Aad Huys (19690518)

Hans Eshuis (19560025)

Karel Leeflang (19580060)

RECTIFICATIE

In de TumTum van editie nr. 295 stond per abuis vermeld dat alumnus Rob Verhoog (19760086) zijn eerste liefde Ann de Engelse nationaliteit had, maar dit had moeten zijn de Zuid-Afrikaanse nationaliteit.

COLOFON

VAN VERRE

VAN VERRE Is het officiële periodiek van de Nyenrode Alumni Voortgezette Compagnie van Verre (VCV), Vereniging van oud-studenten aan Nyenrode en verschijnt elke drie maanden in een oplage van 5.900.

65e jaargang, juni 2023, nummer 296

HOOFDREDACTIE

Oele Steenks (19720057 BBA) - josteenks@planet.nl

ART DIRECTOR: Roos Jonker - ter Kuile

COÖRDINATIE: Simone Daniëls (19960021)

MEDEWERKERS

Liselotte van Dedem-Staal; Dine van Dijk; Collegie der Heeren V; JCV; VAS Bestuur; Hans van der Loo (19990459); Madeleine Kemna (19850036); Allard Vogelpoel (20080524); Jeffry de Jong (20070059); Rose-Marie van der Weijden

COLUMNISTEN

Prof. Dr. Dennis Vink (Professor NBU) & Vivian van Breemen (PhD graduate NBU)1; Kape Breukelaar (19860015)

REDACTIEADRES EN SECRETARIAAT

Nyenrode Alumni VCV Office

Nyenrode Business Universiteit

Straatweg 25

3621 BG Breukelen

t: (+31) 346 29 15 13

e: info@nyenrodealumni.nl w: nyenrodealumni.nl bank: ING Bank Breukelen

IBAN: NL54 INGB 0657 3453 50, BIC: INGBNL2A

De contributie is 75,- euro per jaar, partnerlidmaatschap is 20,- euro per jaar

ADVERTENTIES

Nyenrode Alumni VCV Office

t: (+31) 346 29 15 13

e: info@nyenrodealumni.nl

ABONNEMENT

Als lid van Nyenrode Alumni VCV krijg je Van Verre gratis toegezonden.

ISSN 2405-626X

NUMMER 297 – DEADLINE 7 augustus 2023 –

THEMA Retail in de Etalage

De digitale edities van Van Verre in Nederlands en Engels kan je vinden op nyenrodealumni.nl. Het is mogelijk dat de inhoud van het magazine door zoekmachines, zoals Google, wordt geïndexeerd. Op het platform vind je ook de meest actuele informatie. Naast Van Verre ontvang je als lid ook acht keer per jaar de digitale nieuwsbrief, die complementair is aan deze uitgave.

De redactie behoudt zich te allen tijde het recht kopij te weigeren, in te korten of anderszins te redigeren. Het plaatsen van kopij houdt niet in dat de redactie de strekking van het geschrevene altijd onderschrijft.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Nyenrode Alumni VCV.