VAM5 November 2023

5

#

nr. 05/ 2023

Vakblad Asset Management

VEILIG WERKEN Voor iedereen de normaalste zaak van de wereld!

Industrie, Gebouwde Omgeving, Infra Preventie Praktijkcases

5

#

nr. 05 / 2023

Colofon VAM is het vakblad voor Asset Management in Nederland.

Concept en realisatie Elma Media B.V. Keizelbos 1, 1721 PJ Broek op Langedijk 0226 33 16 00 www.elma.nl Art Direction Elma Media B.V. Hoofdredacteur Ellen den Broeder-Ooijevaar, Verenigings Manager NVDO VAM is een uitgave van de NVDO Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud Lange Schaft 7G Postbus 138, 3990 DC Houten 030 634 60 40 www.nvdo.nl info@nvdo.nl VAM is een samenwerking met

itanks.eu safetydelta.nl nevap.nl Auteurs Pieter Pulleman (EXR-2 robot en Goede voorbereiding Damen) Laura van der Linde, Mainnovation (Asset Management; Maak beleid van veilig werken) iTanks (Inspire: Vernieuwend Veilig werken) Robert Pronk, IFS Ultimo (EAM onderzoek 2023) Ian van den Brink, NVDO (Ontmoet en Gehoorbescherming Schoonenberg) Arjan van Dijk, SDN (Veilig Werken) Barbara van Baarsel, NEVAP (Vastgoedxploitatie in de praktijk) Ellen den Broeder-Ooijevaar (alle overige artikelen) Druk Elma Media B.V. Advertentie-exploitatie Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Sales Manager 0226 33 16 67 - s.snoek@elma.nl

VOORWOORD <

Mensenwerk Veilig Werken wordt voornamelijk gedomineerd door wet- en regelgeving. Maar het is natuurlijk nog steeds mensenwerk. De overdaad aan regels schrijft het voor, maar natuurlijk wil niemand dat zijn werklokatie ontploft, een collega een bedrijfsongeval overkomt of dat je zelf door onveilig handelen in gevaar raakt.

Veiligheid kan niet zonder gesprek, dialoog, interactie. En ook belangrijk is het oog voor elkaar. Let erop dat collega’s die minder goed in hun vel zitten ook minder alert kunnen zijn. Ken de regels, zonder twijfel, maar ken ook de mensen in het team waarin je werkt.

Let een beetje op elkaar onder de noemer van psychologische veiligheid. Psychologische veiligheid zorgt ervoor dat vertrouwen wordt gekoppeld aan vrijmoedigheid en het verlangen om het verschil te maken. Het geeft medewerkers het gevoel er bij te horen, moedig ze aan hun mening te uiten, gemaakte fouten openlijk te bespreken en ideeën aan te dragen. Het leidt tot aantoonbare verbeteringen in eigenaarschap, samenwerking, leren, creativiteit en presteren.

Amy Edmondson is Professor of Leadership and Management aan de Harvard Business School. De afgelopen 20 jaar heeft zij Psychologische Veiligheid en gedrag op de werkvloer bestudeerd. Dat maakt haar dé wereldwijde expert op dit gebied. En ik ben fan van haar. Psychologische veiligheid faalt als er sprake is van een bedrijfscultuur waarbinnen je je mening voor je moet houden volgens Amy. Mensen hebben duizend nee’s in hun hoofd, maar laten er geen los. Waarom is dat? Nou dat kan omdat het moeilijk is om een afwijkende mening te geven als er sprake is van een sterke hiërarchie of, nog erger, een hiërarchie die collega’s zelf bedenken en die er feitelijk niet is.

Amy Edmondson onderscheidt 4 dimensies van psychologische veiligheid. Het gaat hierbij vooral om de perceptie van medewerkers in hun overtuigingen over het bedrijf. De eerste komt ook terug in de nieuwste editie van het NVDO Onderhoudskompas dat over een week of drie op de mat ligt en betreft Inclusie en diversiteit – Het gevoel dat iedereen betrokken wordt in het beslissingsproces en dat er evenveel waarde wordt gehecht aan ieders mening. Dit zorgt er bijvoorbeeld voor dat teamleden sneller durven ingaan tegen de status quo, en zo zorgen voor vernieuwende perspectieven.

De tweede dimensie betreft de bereidheid om te helpen – Het team staat open om elkaar te helpen met verschillende uitdagingen. Dat maakt het makkelijker voor individuele teamleden om hulp te zoeken wanneer nodig. ‘Haantjesgedrag’ moet daarbij uiteraard altijd worden vermeden.

En dan is er Risico-gevoeligheid – Wanneer er fouten worden gemaakt hoeft er niet met vingers gewezen te worden. Is dit wel het geval, dan zullen teamleden hun fouten voortaan verzwijgen. Wijs eens met je vinger in het geval van een compliment. En ten slotte is er nog de Open dialoog dimensie – Als teamleden geloven dat productieve conflicten mogelijk zijn, zullen ze met respect voor elkaar in gesprek gaan en oplossingen zoeken.

Beste VAM-lezers, ook psychologische veiligheid is Mensenwerk. Jouw stem is missiekritisch. Gebruik het om veiligheidsproblemen en verspilling van middelen te voorkomen. En gebruik het om het welzijn van jou, je collega’s en je organisatie te verhogen. Werkgevers hebben die wettelijke plicht overigens so wie so. #Leteenbeetjeopelkaar Ellen den Broeder-Ooijevaar, Hoofdredacteur VAM en Verenigings Manager NVDO

3

VAN DE VOORZITTER <

Veiligheid, voor alle duidelijkheid Veiligheid op de werkplek is een universele prioriteit, maar de regelgeving voor veilig werken kan variëren afhankelijk van de sector binnen de industrie. Dit kan leiden tot uitdagingen en conflicten bij het handhaven van veiligheidsnormen.

Elke sector in de industrie heeft zijn eigen unieke operationele vereisten en risico’s. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van specifieke veiligheidsnormen en regelgeving om de unieke uitdagingen van elke sector aan te pakken. Dit kan variëren van de productie van chemicaliën en de bouwsector tot de voedingsindustrie en de gezondheidszorg. Deze sectorgerichte aanpak heeft echter geleid tot conflicterende normen en voorschriften die moeilijk te harmoniseren zijn.

Wanneer organisaties in meerdere sectoren opereren, ontstaan er vaak uitdagingen bij het naleven van de uiteenlopende veiligheidsnormen. Dit kan leiden tot verwarring, inefficiëntie en, nog erger, onveilige werkomstandigheden. Werknemers moeten zich bewust zijn van en voldoen aan meerdere sets van regels, wat het risico op menselijke fouten en ongevallen kan vergroten.

Regelgevende instanties en wetgevers spelen een cruciale rol bij het creëren van veiligheidsnormen voor specifieke sectoren. Het is belangrijk dat deze instanties samenwerken om overlappingen en conflicten in regelgeving te minimaliseren. Bovendien moeten ze streven naar een meer uniforme benadering van veiligheidsnormen, waarbij de nadruk wordt gelegd op de basisprincipes van veilig werken die in alle sectoren van toepassing zijn.

4 november 2023

Om de uitdaging van conflicterende veiligheidsnormen aan te pakken, moeten organisaties in de industrie streven naar een proactieve samenwerking. Dit kan onder andere het delen van beste praktijken en het ontwikkelen van gestandaardiseerde veiligheidstrainingen omvatten. Het opzetten van een interdisciplinair veiligheidsteam dat zich bezighoudt met het identificeren en aanpakken van regelgevingsconflicten kan eveneens helpen.

Veiligheid op de werkplek is een absolute prioriteit, maar conflicterende veiligheidsnormen in verschillende industriële sectoren kunnen de naleving bemoeilijken. Het is essentieel dat alle belanghebbenden, waaronder werkgevers, werknemers, regelgevende instanties en wetgevers, samenwerken om deze uitdaging aan te pakken. Door coördinatie en harmonisatie van veiligheidsnormen kunnen we de veiligheid en het welzijn van werknemers in alle sectoren van de industrie bevorderen.

Als onafhankelijke en onpartijdige organisatie in het onderhoud als overkoepelende sector, heeft de NVDO hier een belangrijke rol te vervullen. Veilig werken moet altijd voorrang hebben, ongeacht de sector waarin men actief is.

Bas Kimpel Voorzitter

Inhoud

01 02

03 Voorwoord 04 Van de voorzitter

03 04 05 06 07

08 Een goede voorbereiding is het halve werk

08 09

06 In de Techniek zou iedereen een basis EHBO moeten hebben > Bijna zeventien jaar lang werkte Frank Gierman bij Smurfit Kappa.

10 11 12 13 14

14 Uitkomsten Enterprise Asset Management onderzoek 2023

Veilig werken: de verantwoordelijkheid van ons allemaal 12

15 16 17

Vernieuwend Veilig werken 16

18

19 De hardnekkigheid van onveilig gedrag

19 20 21

Een goed noodplan zekert veilig werken 20

22

23 Kort

23 24 25 26

27 5 redenen waarom bedrijven VR als een leermiddel zouden moeten beschouwen

30 Stillegging asbestsaneerder: een straf, maar ook een kans

Gehoorschade is een van de meest voorkomende beroepsziekten 24

27 28 29

Bescherming omwonenden industrie moet beter 28

30 31 32 33

De inspectierobot neemt gevaarlijk werk over 32

34

35 Kort

42

35 36 37

38 Veilig werken op hoogtes en in dieptes

38 39 40 41

Naar een cultuur van proactieve veiligheid

42

in duurzaam slopen

44 46

Defensie neemt aanbevelingen Inspectie over na onderzoeken ongevallen 44

47 48 49

50 Casus

Van ‘Dat deden we altijd al zo’ naar Bekend en Bekwaam’ 40

43 45

46 Veiligheid en gezondheid

Maak beleid van veilig werken 36

Cursuskalender 48

50 51 52

5

Frank Gierman Foto: privé collectie 6 november 2023

ONTMOET Frank Gierman <

Wie

Frank Gierman

Wat

Maintenance Engineer

Bijna zeventien jaar lang werkte Frank Gierman bij Smurfit Kappa. Hij begon in de golfkartonfabriek te Loenen. “Het was dicht bij huis en bekend, want mijn opa en oom werkten daar ook. Ik ben begonnen als stagiair en kreeg al voor het afronden van mijn stage een vaste baan aangeboden. Destijds was er al een groot tekort aan technici”.

Er was genoeg om te leren op de werkvloer. “Tijdens mijn opleiding Allround Operationeel Technicus ging het vooral om de theorie.

Aanvankelijk onder het toeziend oog van senior monteurs, maar al snel zelfstandig. Ik werd verantwoordelijk voor een aantal machines en ben me continue blijven ontwikkelen door opleidingen te volgen”.

Later volgde een teamleiders, Lean Six Sigma en Maintenance & Asset Management opleiding. Met onderzoek op het internet, veel collega’s over de hele wereld lastig vallen en het kijken van video’s, heeft Gierman zich SAP PM eigen gemaakt en het systeem ingericht voor drie fabrieken en gaf hij bij andere fabrieken in Nederland en België trainingen. Dit deed hij in de rol als Maintenance Engineer.

> Nieuwe fase. Toen de unieke kans zich voordeed om door te stromen naar Technical Projectmanager binnen de Benelux was de keuze, na een kort moment van twijfel, snel gemaakt. “Mijn doel was om met Asset en Maintenance Management de betrouwbaarheid van het machinepark te verhogen. Ik werkte daarbij nauw en veel samen met de safety afdeling om gezamenlijk één veiligheidsstandaard op te zetten binnen het gehele bedrijf voor meerdere machines om zo veilig werken te bevorderen”. > Het volgende avontuur. Verschillende telefoontjes en uitnodigingen verder, is het Owens Corning bijna anderhalf jaar geleden gelukt om Gierman aan boord te krijgen. “Na 17 jaar wilde ik graag de uitdaging aangaan om de groei en professionalisering ook in een andere organisatie toe te passen, een mooie aanvulling op

‘

mijn CV”. Momenteel ligt de focus op de wettelijke verplichtingen waar voldoende tijd voor is doordat een groot deel van de utilities is uitbesteed. “Om veilig te kunnen werken is het uiteraard belangrijk dat we aan alle verplichtingen voldoen. Ik heb twee collega’s op de safety afdeling en drie engineers die veel van veiligheid weten en ons daarin ondersteunen. Daarnaast zijn we bezig met checklists en vergunningen om te zorgen dat onze medewerkers veilig kunnen blijven werken”. Gierman is enthousiast in deze nieuwe rol.

> Veilig werken begint bij jezelf. Gierman heeft veilig werken niet als basis meegekregen tijdens opleidingen, maar dit voornamelijk ‘on the job’ geleerd. “Veiligheid staat gewoon voorop. Je weegt altijd de risico’s tegen de kosten af en moet daarin keuzes maken. Toch is het niet altijd te analyseren. Je krijgt ook te maken met emotie. Die twee thema’s moet je constant afwegen. Het belangrijkste is gewoon dat we aan het einde van de dag allemaal weer veilig naar huis kunnen”.

Veilig thuiskomen is niet alleen belangrijk als je naar je werk gaat.

Dat geldt voor Gierman net zo goed als hij met vrienden een avondje uit is, van een verre vakantie geniet of gaat sporten. “Ik heb daarom enkele jaren geleden het initiatief genomen om samen met een aantal collega’s een EHBO & BHV cursus te volgen. Die waren er namelijk niet binnen onze afdeling. Ik vind het ontzettend belangrijk dat ik, op het werk of in de privésfeer, weet wat ik moet doen als er onverhoopt toch iets mis gaat”. <

‘In de Techniek zou iedereen een basis EHBO moeten hebben’ 7

THEMA ARTIKEL <

Een goede voorbereiding is het halve werk

Veilig werken betekent niet dat je bepaalde activiteiten ‘automatisch’ verbiedt, maar juist dat je dingen mogelijk maakt, zegt Quinten de Bruine van Damen Services. De HSSEQ-manager zet vooral in op de intrinsieke motivatie van mensen en hun wil om veiliger te werken. “Mijn motto is ‘het kan altijd, tenzij’.”

De Bruine; “Op een schip loop je bij wijze van spreken kniehoog door de HSE-procedures. Daar nog meer procedures aan toevoegen, is geen goed idee. Door in te haken op het emotionele aspect kom je uit bij iemands intrinsieke motivatie. Zijn verantwoordelijkheidsgevoel naar zijn familie, bijvoorbeeld. Het gaat om veilig willen zijn en daar help ik de mensen bij. Iemand die bij 50 graden in de machinekamer met een haakse slijper aan de slag gaat, moet een helm en bril op en handschoenen aan. Dat is niet fijn bij die temperatuur.

Dan kijk ik of het anders kan, bijvoorbeeld ’s ochtends als eerste de werkzaamheden verrichten, als het nog niet zo warm is. Doordat ik wat verder van het operationele werk sta, kan ik anders ernaar kijken. Het is niet alleen een theoretisch verhaal. Het gaat ook om ‘wat betekent veilig werken voor jou?’”.

> Ondersteunen. Damen Services houdt zich onder meer bezig met garantie, reparatie, onderhoud en re-fit van schepen voor klanten wereldwijd. “Wij doen eigenlijk alles wat een klant nodig heeft nadat een boot is opgeleverd. Denk aan het installeren van een dekkraan, of het geven van vaartraining of onderhoudstraining”. Er werken ruim driehonderd medewerkers, waaronder zestig field engineers voor de divisie. De werkzaamheden die Damen Services uitvoert, vinden doorgaans plaats op de werf van de klant. “We werken op heel veel verschillende locaties die risico’s met zich meebrengen. Het is hartstikke belangrijk om de safety en security goed te regelen. Ik ben misschien wel een beetje een atypische HSE-manager. Mijn motto is namelijk ‘het kan altijd, tenzij’. De business moet door en wij willen

FSE working on engine Foto: Damen

8 november 2023

FSE on bridge Foto: Damen

tevreden klanten. Onze slogan is daarom ‘together we make it work’. Wij ondersteunen de business en maken dingen mogelijk”.

We hadden een klant een nieuwe gear box geleverd die we ook zouden installeren. Toen we ter plaatse kwamen, bleek dat de klant tijdens het lossen uit de zeecontainer de gear box uit de takels had laten vallen. Het proefdraaien zou hierdoor bijvoorbeeld een verhoogd risico vormen: denk aan schade aan de tandwielkast, zoals het vastlopen van de lagers met als mogelijk gevolg wegspringede onderdelen van de tandwielkast en de flexibele koppeling. Samen met de afdeling HSEQ, de afdeling Projects en de klant is er een gedetailleerde Go/ No go flow chart gemaakt met diverse meetpunten om toch veilig en stap voor het werk uit te voeren. Met onder andere extra beschermkappen, afstand houden en testen op een laag toerental konden we de gear box toch installeren en testen. Zo los je het samen op.”

> Aandacht geven. De veiligheidsprocedures zijn bij Damen op groepsniveau vastgelegd in uitgebreide procedures. Dat moet ook, zegt De Bruine, maar de doelgroep leest niet graag, dus ontwikkelde hij samen met collega’s een handboek Job Safety Analyses. Elke risicovolle taak staat erin, geënt op de te volgen procedure en op maximaal een pagina. Dat maakt het behapbaar voor de doelgroep.

Daarnaast is awareness creëren het speerpunt bij Damen Services.

“Procedures schrijven en een poster ophangen is makkelijker dan awareness creëren. Je moet het onderwerp constant aandacht geven, het levend en relevant houden. Alle monteurs komen eenmaal per jaar voor een gezamenlijke bijeenkomst naar Nederland en dan ga ik met ze in gesprek. We publiceren over veiligheid in de interne nieuwsbrief. We reiken een Gouden Helm-award uit aan een afdeling of project dat buitengewoon heeft gepresteerd. Ik voer persoonlijke gesprekken, bezoek werven. En ik geef een zelf ontwikkelde vijfdaagse Safety Awareness Training aan klanten, leveranciers en collega’s. We proberen het traditionele vingertje achterwege te laten en

Engine transfer Nigeria Foto: Damen

te laten zien wat we samen goed doen. Zo proberen we de mensen druppelsgewijs te voeren als het ware en niet de hele emmer ineens over ze uit te storten”.

> Voorbereiden. Voordat medewerkers op locatie aan de slag gaan, brengt De Bruine eerst alle veiligheidsrisico’s in kaart en bepaalt hij samen met de betrokken projectleider hoe die zijn te mitigeren. Hij neemt een recent project in een Afrikaans land als voorbeeld. De safety-standaarden liggen er anders dan in West-Europa, maar toch is het mogelijk om er veilig te werken, zegt hij. “Als je echt goed voorbereid bent, kun je ook in dit soort landen veilig werken. Ik ben zelf voor aanvang op locatie geweest om de situatie in te schatten. Als er een ongeval gebeurt, wat zijn dan de mogelijkheden? Ik bezocht het lokale ziekenhuis en omdat dat beperkt was, sloot ik een contract af met een partij die iemand die medische hulp nodig heeft binnen 24 uur repatrieert en naar een beter geoutilleerd ziekenhuis brengt. We gaan bij het inrichten van dit soort projecten dus niet over een nacht ijs”. > Hoog-risicotaken. In het project werkten 45 man zes maanden lang aan een schip in een droogdok. “Dat is altijd complex omdat je, ondanks de inspectie, die vooraf plaatsvindt niet honderd procent weet wat je aantreft”. Bij een droogdokoperatie komen alle hoog-risicotaken voor. Denk aan werken in besloten ruimtes, werken op hoogte, werken met gevaarlijke chemicaliën en het hijsen van zware lasten. “Elke ochtend voor het werk start, is er een team meeting waarin ook safety aan de orde komt. Er is wekelijks overleg waarin we terugblikken op de afgelopen week: wat ging er goed, wat kan er beter? En we kijken vooruit: welke werkzaamheden komen eraan en welke maatregelen moet we treffen? Voordat iemand aan de slag gaat, moet hij een last minute risk assessment uitvoeren: ben ik veilig, is mijn equipment in orde en is mijn omgeving > veilig? Als daar drie keer een ja op volgt, kan hij aan de slag”.

9

zijn er te gast en dan heb je niet altijd de controle. En vanaf kantoor is het makkelijk roepen dat veilig werken voorop staat, maar als op de werf de klant in je oor brult dat het werk af moet, kan het lastig worden. Maar iedere Damen-medewerker weet dat als hij een situatie onveilig vindt dat hij mag stoppen. Daarin hebben ze onze support en nog belangrijker: ook die van het hoogste management van Services. In de praktijk betekent dit dat we samen een oplossing zoeken. Het is meestal geen onwil, maar eerder onbekendheid.

Safety awareness staat niet overal bovenaan”. De Bruine ziet nog verbetermogelijkheden in de werkvoorbereiding. “Het vastleggen van de afspraken is soms moeilijk en hangt soms ook samen met de locatie. We hadden een overhaul in Afrika goed voorbereid en dan sta je daar en komt er ineens extra werk bij. Wij zijn servicegericht en pakken dat op, maar uit oogpunt van veiligheid wil je dat eigenlijk aan de voorkant weten”.

Quinten de Bruine Foto: Damen

>

> Geen concessies. Tijdens de hele operatie deed zich dan ook geen enkel noemenswaardig incident voor, vertelt De Bruine.

“Er zat een ervaren projectleider op die safety veel aandacht geeft en dat straalt af op de medewerkers. En er was een safety officer op de werkvloer. Toch kom je soms voor lastige situaties te staan.

Voor het werken in besloten ruimtes zou de klant de gasdokter regelen. Op het moment dat we de werkzaamheden wilden starten, was hij echter niet aanwezig en besloot de projectleider om niet te starten. We vlogen zelf een gasdokter in en later kwam die van de klant alsnog, maar het gaat erom dat je op het moment suprême geen concessies doet. Dat je niet zegt ‘Ok, ga er maar even snel in en dan weer eruit’”.

>Te gast. Op de eigen werf van Damen in Zuid-Afrika gelden dezelfde veiligheidsprocedures als in West-Europa. “En als we met lokale bedrijven samenwerken, gelden onze standaarden. Maar het merendeel van ons werk vindt plaats op de werf van onze klant waar we soms ook maar een onderdeel van het werk uitvoeren. We

‘

> Security. De Bruine is ook verantwoordelijk voor de security van de medewerkers in verre oorden. “In Mexico heb je bijvoorbeeld te maken met het bendegeweld van de drugskartels. In Nigeria is kidnapping een risico. Collega’s die daar heen gaan, krijgen een extra training, want ze moeten extra alert zijn. Gaat iemand voor de eerste keer, dan nemen we zorgvuldig het hele protocol met alle do’s en don’ts door. Voelt iemand zich niet fijn met de omstandigheden, dan mag hij afzien van de trip. Dat is overigens nog nooit gebeurd”.

De Bruine gaat zelf ook met regelmaat naar hoog-risicolanden om de situatie ter plekke te leren kennen. “Om te kijken of we wellicht moeten op- of afschalen”. De onderliggende vraag is altijd of hij zelf naar een potentieel gevaarlijke bestemming zou afreizen, zegt hij. “Ik heb zelf ook vrouw en kinderen en voel me verantwoordelijk voor mijn collega’s”. Voor het inschatten van lokale veiligheidsrisico’s werkt Damen samen met een gespecialiseerd bureau. “Als we ergens langer zitten, dan updaten we de analyse tussentijds”.

“Om bij Afrika te blijven; men zegt al snel ‘this is Africa’ en ‘it comes with the job’ en accepteer het maar. Maar zo zitten wij niet in de wedstrijd. Ongevallen met verzuim komen bij ons nauwelijks voor, maar het kan altijd beter. Het veiligheidsbewustzijn neemt gelukkig overal toe. Together we make it work”. <

‘Iedere Damen-medewerker weet dat als hij een situatie onveilig vindt, dat hij mag stoppen’

10 november 2023

Netwerken Beheer en Onderhoud Asset Management Techniek Branchevereniging

Conditiebewaking Prestatiemanagement Maintenance Academy Kennisontwikkeling

Onderhoud je netwerk en Deel kennis en ervaring

Maak onderdeel uit van Europa’s grootste netwerk

>> Word lid!

De Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud (NVDO) is dé toonaangevende brancheorganisatie die middels belangenbehartiging, kennisontwikkelingen en -overdracht en netwerken ondersteuning biedt aan bedrijven en personen die bij de besluitvorming op het gebied van Beheer en Onderhoud/Asset Management betrokken zijn en daarmee de Nederlandse onderhoudssector als ’s werelds beste helpt te presteren.

De NVDO doet dit door in de sector een onafhankelijke positie in te nemen en alle relevante bedrijfssectoren met behulp van voorlichting, advisering, kennisontwikkeling, (wetenschappelijk) onderzoek en kennisuitwisseling ten dienste te staan en zo op weg te helpen naar excellent Asset Management.

Het NVDO-lidmaatschap biedt vele voordelen!

Het NVDO-Lidmaatschap geeft toegang tot

•

•

• • • •

Grootste netwerk van Europa (fysiek en digitaal) Regionale activiteiten Vakinhoudelijke kennis en netwerk Compleet portfolio Maintenance Academy Collectieve abonnementen op vakbladen

• • • •

Kengetallen, Trends, Visie (NVDO Onderhoudskompas) Platform Materiaalkunde (wetenschappelijke) Publicaties, waaronder Visiedocumenten Kortingen op ons cursusaanbod van de NVDO Maintenance Academy Jongerenboard

Asset Management, Duurzaamheid, Veilig Werken en Energie-efficiency zijn belangrijke thema’s waaraan de NVDO regelmatig en in breder verband aandacht besteedt!

Ga naar www.nvdo.nl en meld je aan >> Lange Schaft 7G - 3991 AP Houten | Postbus 138 - 3990 DC Houten 030 - 634 60 40 | info @ nvdo.nl | www.nvdo.nl

11

IMPROVE <

Veilig werken:

de verantwoordelijkheid van ons allemaal Veilig werken. Het klinkt als iets vanzelfsprekends, maar is het dat wel? Waarom vinden we regels als ‘de trapleuning altijd vasthouden’ al snel overdreven, terwijl we het dragen van speciale schoenen in een fabriek niet meer dan logisch vinden?

Het is een verantwoordelijkheid van ons allemaal om de veiligheid onder werktijd te waarborgen. Laten we dus eens kijken hoe iedereen zijn bijdrage kan leveren.

12 november 2023

‘ ’ ‘Veilig Werken,….

Vanzelfsprekend!’

> De cruciale rol van de mens. De menselijke factor is de

zwakste schakel in het proces om de veiligheid te verbeteren. Het zijn mensen die inschatten of iets een risico met zich meebrengt.

En het zijn mensen die maatregelen opstellen om de veiligheid te handhaven, de maatregelen naleven en de maatregelen uitvoeren.

Dit maakt de rol van de mens cruciaal. Het is daarom belangrijk dat iedere werknemer deze rol uiterst serieus neemt.

> Training voor iedereen. Een veiligheidstraining is voor engineers die in een fabriek werken niets nieuws, maar ook mensen

Foto: Ideo

op kantoor hebben er baat bij. Confronteer werknemers met behulp van een verplichte training met de regels en maatregelen die er gelden ten behoeve van de veiligheid. Zorg ervoor dat deze trainingen jaarlijks herhaald worden, bijvoorbeeld door een persoonlijke herinnering uit te sturen. Heeft iemand de betreffende training niet gevolgd? Dan wordt deze persoon daar door het management op aangesproken. Op deze manier wordt veilig werken iets waar je samen verantwoording voor draagt.

> Risico’s in kaart brengen. Kijken we naar de fabrieksvloer, dan gaat het waarborgen van veiligheid iets anders in zijn werk.

Bij het opstellen van onderhoudsplannen wordt een risicoanalyse uitgevoerd. Daarna worden de benodigde werkzaamheden om deze risico’s te mitigeren, vastgelegd. Maar, ook voor het uitvoeren van deze werkzaamheden vindt vooraf een risicoanalyse plaats. Op basis van het resultaat van deze analyse worden noodzakelijk veiligheidsmaatregelen vastgesteld. De engineer die de werkzaamheden uitvoert, moet aan deze maatregelen voldoen. Denk aan: pbm’s, een tweede man en vergunningen. Houdt hij zich hier niet aan, dan mag hij het werk niet uitvoeren. > De software helpt een handje. De beschrijving van de onderhoudswerkzaamheden en de bijbehorende veiligheidsmaatregelen, moeten gecombineerd aangeboden worden aan de uitvoerende partijen. Zo wordt veilig werken altijd geborgd. Bas Horvers, Enterprise Asset Management consultant bij Ideo, geeft aan; “Gelukkig zijn er tegenwoordig hele goede geïntegreerde softwareoplossingen die deze combinatie ondersteunen. De software bevat procedures voor de beoordeling van risico’s, waarna passende veiligheidsmaatregelen worden vastgesteld, gekoppeld aan de werkzaamheden. Zo heeft SAP onlangs ook de ondersteuning voor Lockout/Tagout (LOTO)-procedures aan haar mobiele oplossing ‘SAP Service & Asset Manager’ toegevoegd. Hiermee worden ongevallen en letsel voorkomen, die worden veroorzaakt door het onverwacht opstarten van een nog draaiende installatie. > De sterkste schakel. Horvers; “Hoe slim software ook is, het moge duidelijk zijn dat er meer nodig is om veilig werken op elke afdeling van een bedrijf te waarborgen. Alleen wanneer ook menselijke interactie en heldere processen worden geïntegreerd in de werkwijze, kun je mooie stappen zetten. Van een zwakke schakel is dan geen sprake meer, met deze combinatie heb je de sterkste schakel in handen”! <

13

ONDERZOEK <

Foto: IFS Ultimo

Uitkomsten Enterprise Asset

Management onderzoek 2023

Elk jaar voert Enterprise Asset Management softwareleverancier IFS Ultimo een grootschalig onderzoek uit onder honderden asset managers en onderhoudsprofessionals. De resultaten van dit onderzoek worden gepresenteerd in het Enterprise Asset Management Trend Report.

De editie van 2023 verschijnt in november.

VAM presenteert de belangrijkste uitkomsten van dit jaar en kijkt samen met relevante stakeholders onder andere naar enkele toekomstontwikkelingen en de resultaten rondom veiligheid op de werkvloer. Maar liefst 430 respondenten hebben dit jaar input gegeven. Tweederde van deze respondenten geeft aan gebruik te maken van een EAM systeem, waarbij work order management en onderhoudsplanning worden aangemerkt als meest gebruikte features.

> Het thema ‘Veiligheid’ in het Trend Report. 33% van de respondenten met een EAM Systeem in gebruik, maakt gebruik van Health, Safety en Environment (HSE) functionaliteiten. Nog eens een derde is van plan dit te gaan implementeren in de toekomst. Hier zijn dus nog veel stappen te zetten door eindgebruikers.

Op de vraag ‘Wat zijn voor jouw organisatie de grootste voordelen van het gebruik van EAM technologie’ wordt ‘Het beter beheren van (ouder wordende) assets’ als meest gekozen (50%). Iets meer dan een derde geeft aan dat zij hiermee compliance, veiligheid en duurzaamheid optimaliseren.

Asset Management: de weg naar volwassenheid IFS Ultimo begeleidt organisaties op weg naar een grotere mate van volwassenheid van Asset Management.

Het integreren van Asset Performance Management, optimaliseren van veiligheid en het vergoten van de samenwerking tussen Onderhoud en Operatie zijn belangrijke pijlers van deze reis naar verdere volwassenheid. Het volledige rapport is in te zien via de website van IFS Ultimo.

14 november 2023

De samenwerking tussen afdelingen Onderhoud en Veiligheid waardeert men over het algemeen als Goed (47%) of Gemiddeld (28%).

22% is minder tevreden over deze samenwerking en is van mening dat deze beter kan. Een enkeling geeft aan dat er zelfs helemaal geen samenwerking tussen beide afdelingen is.

Kijkend naar de topprioriteiten voor de komende twaalf maanden, geeft 23% aan dat ze een veiligere werkomgeving willen creëren.

Het beter gebruik maken van rapportages en analyses (61%) en het

verder implementeren van digitale transformatie en nieuwe technologie (44%) lijken veel meer voorrang te genieten.

> Toekomstplannen: APM, IoT, AI? IFS Ultimo vroeg ook naar toekomstplannen en opkomende technologieën. Meer dan 50% van de ondervraagden gaf aan dat IoT-sensors en voorspelbare data hun onderhouds- en bedrijfsprocessen positief gaan beïnvloeden.

Ook van Artificial Intelligence (AI) en Automation & Robotics (beiden aangevinkt door 36% van de ondervraagden) wordt veel verwacht.

54% van de respondenten geeft aan dat assets bij hen momenteel al daadwerkelijk gemonitord worden. Daarnaast zegt 57% geïnteresseerd te zijn in de mogelijkheden van Asset Performance Management (APM) om de prestaties van hun assets verder te verbeteren.

26% zegt hier (nog) geen interesse in te hebben. > Veiligheid en Asset Management in de praktijk. IFS Ultimo vroeg enkele klanten om input als het gaat om Asset Management en de relatie met veiligheid binnen hun organisatie.

Solidus Solutions is expert op het gebied van massiefkarton. Het bedrijf waarborgt het gehele productieproces, van het fabriceren van karton tot het uiteindelijke verpakkingsproduct. Meinhard van der Laan, QESH Facilitator bij Solidus Solutions; “Het creëren van een veilige werkplek voor alle medewerkers volgens wet- en regelgeving is altijd al van groot belang geweest voor Solidus. Daarom moeten álle incidenten worden gemeld en geanalyseerd. Dit doen wij middels de HSE suite van IFS Ultimo. Doordat ook de onderhoudsprocessen in dit systeem worden geborgd, kunnen we profiteren van de integratie tussen onderhoud en HSE. Dit werkt heel efficiënt: gegevens hoeven niet meervoudig in verschillende systemen worden ingegeven. Dit scheelt veel tijd én de samenwerking tussen productie en technische dienst wordt daardoor enorm bevorderd”.

‘

‘Bijna een miljoen Nederlanders werken dagelijks in schadelijke geluidsniveaus’

Mark Mulder Foto: MaxGrip

Vesta Terminals opslag- en overslagdiensten, met name voor ruwe olie, geraffineerde aardolieproducten, biobrandstoffen en petrochemicalien. Vesta bezit en runt onder andere opslagterminals in Vlissingen en Antwerpen. Jessy Sipido, Coordinator Projects and Communications; “Onze slogan bij Vesta Terminals is ‘iedereen elke dag veilig naar huis’. Veiligheid voor iedereen die bij onze terminals werkt is onze belangrijkste prioriteit. De onderhouds- en veiligheidsprocessen bij al onze terminals zijn eenduidig. Met onze toewijding, visie en slimme stappen en digitalisatie en automatisering van processen, zijn we in staat om onze processen voor inspecties, werkvergunningen en incidentmanagement te professionaliseren. Voor ons is het daarbij ook van belang om te kunnen voldoen aan lokale wetgeving. Het EAM systeem stelt ons in staat ons veiligheidsniveau continu te verbeteren”.

VTTI is wereldwijd één van de meest vooraanstaande opslagaanbieders voor energie en andere essentiële producten zoals chemicaliën. Het bedrijf heeft onder andere locaties in Amsterdam en Rotterdam. Nils Planken, Technisch Manager; “Gezondheid en veiligheid zitten ingebakken in de dagelijkse bedrijfsvoering van VTTI en zijn fundamenteel voor de bedrijfscultuur. Het operationele kader van VTTI richt zich op veiligheid en gezondheid op het werk, milieubescherming, duurzaamheid, betrouwbaarheid en kwaliteit. Het EAM systeem helpt ons om de onderhouds- en veiligheidsprocessen te standaardiseren en kennis te delen. Binnen deze standaardisering biedt het systeem flexibiliteit waardoor het uitstekend past bij de bedrijfsvoering. Dit is erg belangrijk voor ons, aangezien we terminals van verschillende groottes hebben en de wetgeving per land kan verschillen”.

> MaxGrip, IFS Ultimo implementatiepartner over veiligheid op de werkvloer. “Een Enterprise Asset Management (EAM) systeem is meer dan een tool die je in staat stelt om efficiënter te worden en kosten te reduceren”, aldus Mark Mulder CEO MaxGrip. “het systeem is ook essentieel voor de veiligheid op de werkvloer en het voldoen aan normen en regelgeving. Data, systemen en tools zoals een EAM zijn belangrijk om dat te borgen (waarborgen of moet dat zijn borgen????) in processen. Minstens zo belangrijk zijn de mensen: rollen en verantwoordelijkheden, cultuur en manier van werken. Een goed geïmplementeerd EAM-systeem draagt bij aan een cultuur van continue verbetering, waarbij elk risico grondig wordt geëvalueerd en gemitigeerd. Als implementatiepartner van IFS Ultimo zien wij dagelijks bij klanten hoe belangrijk het is om een veiligheidsbewuste organisatie te creëren waarin best practices worden omarmd en constant nagestreefd. Het is geen sinecure om dit voor elkaar te krijgen.” <

15

INSPIRE <

Blusboot Foto: Kotug

Vernieuwend Veilig werken

Een veilige werkplek wordt steeds belangrijker. Er is gelukkig steeds meer aandacht voor en de definitie omvat steeds meer facetten. Om die veilige werkplek bij te houden, zijn ook vernieuwingen beschikbaar. Een rondje langs de velden in het iTanks-netwerk geeft een aantal verrassende nieuwe ideeën.

Arjan Bijl is als regional operations manager verantwoordelijk voor zeven productielocaties van Struyk Verwo Infra. Dit bedrijf levert alle bestratingsmaterialen die je tegenkomt in de inrichting van de publieke ruimte. Daarbij zijn duurzaamheid en veiligheid belangrijke waarden, ook op de productielocaties. De groep medewerkers die daar de bestrating producerert of bijvoorbeeld de machines reinigt, is een mix tussen vaste en tijdelijke collega’s, vaak met uiteenlopende achtergronden.

> Onboarding op maat. Het overbrengen van kennis over veilig werken is daarbij een aandachtspunt. Bijl; “We hebben natuurlijk een

16 november 2023

algemene introductie en er zijn per klus en proces ook uitgeschreven instructies. Toch willen we verder. Daarom gaan we met bewegend beeld, gesproken tekst en veel interactie werken om de juiste boodschap over te brengen”. Struyk Verwo Infra gaat aan de slag met het bedrijf Play-IT dat een omgeving aanbiedt waarin zelf korte en interactieve trainingen kunnen worden samengesteld. “We hebben bijvoorbeeld 360 graden foto’s van onze fabrieken en werkplekken en kunnen die verder invullen met tekst, beeld en zelfs met gesproken teksten in zo’n 20 talen. Zo gaan we er voor zorgen dat de informatie écht bij de mensen binnenkomt. Eerst voor tijdelijke krachten die snel en goed aan het werk moeten kunnen, later ook voor de vaste medewerkers”.

‘

‘Risico’s veranderen, de maatregelen ook. Voor een veilige werkplek zijn steeds nieuwe maatregelen nodig én beschikbaar. Van blusboot tot kegelzetter’ In de afgelopen maanden zijn er modules ontwikkeld die uiteenlopen van ‘waar vind ik wat’ tot belangrijke LOTO (Lock Out Tag Out) sessies voor mensen die daar mee te maken krijgen. Bijl; “Dat pakket aan modules wordt later ook uitgebreid met bijvoorbeeld ergonomie-trainingen”. Het maken van goede trainingen vraagt wel een schaarse combinatie van vakkennis, didactische vaardigheden en vormgeving. “Eigenlijk zoek je een vloggende veiligheidskundige die ook nog lekker kan photoshoppen”. Maar het is gelukt en vanaf november wordt het na interne testen uitgerold bij de bedrijven. Over zijn hoop of verwachting bij de uitrol zegt Bijl; “Als we met Play-IT in eerste instantie een middel hebben waarmee we een nieuwe werknemer snel en op maat kunnen helpen om veilig en goed zijn of haar werk te doen, dan is dat een succes”!

> Veilige brandbestrijding op het water. Koos Smoor vertelt als manager fleet perfomance & innovation van Kotug trots over een oplossing voor het relatief gevaarlijke werk van het blussen van een brand door middel van een blusboot. “Branden aan en op het water worden normaliter geblust met speciale brandblusboten of door sleepboten met speciale brandblus apparatuur aan boord. Om veilig deze operatie uit te voeren, met name voor de bemanning van de blusboot, is het altijd belangrijk om ‘boven de wind’ te blijven om zo vrij te blijven van schadelijke gassen. Ook moeten ze ver genoeg verwijderd van de brand zijn in geval van mogelijke explosies. De expertise om écht efficiënt de brand te bestrijden is ook vaak niet aan boord van de blus- of sleepboot omdat de schepen worden bemand door kapiteins en zeevarenden. Dat zijn geen brandweerlieden of experts op dit gebied”.

’

al autonoom naar de calamiteit gestuurd worden door de brandweer. Het voordeel is dat de blusboot dan al heel snel ter plaatse is en dat op locatie, de kapitein, de blusboot kan ‘overnemen’”.

> Automatisch kegelzetten. Veiligheid, efficiëntie en duurzaamheid zijn drie drijfveren voor Wilchem om als eerste in Nederland een unieke en automatische kegelzetter te ontwikkelen, samen met EBO van Weel uit Rhoon. Het apparaat heeft de capaciteit om 4 tot 5 km aan verkeerskegels uit te zetten. Aan het einde van deze afstand zet de automatische kegelzetter 3 kegels op een rij, als een zogenoemd 0-punt. Daarnaast is het ook mogelijk om de kegels weer op te halen.

Het apparaat kan het met deze geavanceerde technologie worden ingezet op locaties zoals tunnels, viaducten en bruggen.

Omdat tijd een cruciale rol speelt bij het beheren van verkeersincidenten en het waarborgen van veiligheid op de weg, zijn ook snelheid en efficiëntie meegewogen in het ontwerp. Snel en nauwkeurig handelen zijn immers essentieel voor incident management, vooral bij het opzetten van verkeersafzettingen. De kegels worden met één >

> Oplossing gevonden. Kotug heeft voor dit soort situaties een onbemande op afstand bedienbare brandblusboot ontworpen.

Het voordeel hiervan is dat de bemanning geen gevaar loopt omdat deze simpelweg niet aan boord aanwezig is. Een bijkomend voordeel is dat de brandweer naast de kapitein kan zitten in eenzelfde ruimte en instructie kan geven over waar precies geblust moet worden. Iets wat met een bemande blus of sleepboot niet eenvoudig te realiseren is. Smoor; “Eventueel kan de afstand bediende blusboot

op afstand bedienbare brandblusboot Foto: Kotug

17

> Vakkundig competenties verbeteren. “Wij begrijpen hoe be-

Foto: Vonk

langrijk het is om medewerkers en onderaannemers up-to-date te houden en tevens te voldoen aan de vereisten van audits en compliance”.

Dat zegt Wim Zweerts als hij meer vertelt over de VakQundig Safety App. “Het is een slimme leer- en informatie applicatie die is ontworpen om continue kennis, training en betrokkenheid van medewerkers en onderaannemers te bevorderen. Een krachtige tool waarmee medewerkers en onderaannemers kunnen trainen met behulp van korte vragensets, ook wel bekend als toolboxen”. Zweerts noemt enkele voordelen; “Het bespaart kostbare tijd en geld voor trainingen en creeert inzicht en monitort het kennis- en veiligheidsniveau. De app staat altijd in direct chatcontact met de medewerkers en biedt zo bijvoorbeeld de gelegenheid om situaties of incidenten melden in diverse talen. Op deze manier dragen wij ook bij aan een veilige werkplek”.

> Communicatie is key. Een belangrijke factor voor een veilige >

druk op de knop nauwkeurig geplaatst en verkorten zo ook de tijd dat een medewerker op de weg doorbrengt, waardoor het risico van gevaarlijke verkeersomstandigheden afneemt.

> Explosieveilig. Yrana Breel van Vonk moest even nadenken wat zij wilde aandragen voor veilige werkplekken en pakte toen veilige verlichting uit het brede assortiment. Breel; “Er zijn heel veel lampen op de markt met zeer uiteenlopende specificaties. Onze kracht ligt in het maken van de vertaalslag van de wensen van de klant, naar de te kiezen technische specificaties van de lamp. De lamp met de meeste lumen of lichtopbrengst is niet automatisch de beste keuze. Bij werk op korte afstand bijvoorbeeld, is te veel licht alleen maar verblindend en dus juist niet veilig”.

werkplek is snelle en goede communicatie. Cathy Scheffers-Gresel van Flash draagt daarom de Smart Com aan als middel voor veilig werk. Dit is een geborgde push-to-talk-dienst voor smart devices met gegarandeerde beschikbaarheid en prioriteit op het 4G-netwerk van Odido (voorheen T-Mobile). Dat betekent dat met één druk op de knop communicatie met alle medewerkers mogelijk is, ongeacht waar ze zich bevinden. In combinatie met de extra diensten en (nood) applicaties van Flash is Smart Com hierdoor een krachtige oplossing voor bedrijfs- en missiekritische communicatie. Ook omdat er bijvoorbeeld beeld en (data)berichten, maar ook GPS-locatiebepaling voor onder meer directe hulp ter plaatse via het systeem verzonden kan worden en een noodknop voor noodoproepen beschikbaar is, draagt het systeem bij aan snelle en veilige communicatie. <

Je staat er misschien niet bij stil, maar het laten keuren van je machines en werkmaterieel is net zo belangrijk en onmisbaar als het onderhoud.

Overal waar gewerkt wordt met gereedschappen en machines kunnen ongelukken gebeuren.

Als goede werkgever wil je natuurlijk een veilige werkplek voor je medewerkers creëren.

Machines en voertuigen die door gebruik aan slijtage onderhevig zijn, kunnen een gevaar vormen voor die veiligheid en die laat je daarom onderhouden en keuren door een deskundige keurmeester die werkt bij een gecertificeerd VA-keur bedrijf.

VA-keur: veilig, veelzijdig en handig • Alle VA-keur bedrijven zijn gecertificeerd conform de VA-keur Richtlijn.

• Deze certificering voldoet aan de hoogste normen mbt veiligheid, kwaliteit en milieuzorg.

• Het is breed toepasbaar voor vrijwel al uw machines en gereedschap.

• De keuring is eenvoudig te combineren met het onderhoud.

• Met het VA-keur heb je als klant 24/7 toegang tot de keurrapporten.

• De keurkwaliteit is geborgd door onafhankelijk uitgevoerde steekproeven.

• Alleen gediplomeerde en gecertificeerde keurmeesters mogen keuren volgens het VA-keur.

Kijk voor één van de keuringslocaties op www.va-keur.nl Adv_185x118mm_A.indd 1

18 november 2023

17-10-2023 14:37

De hardnekkigheid van onveilig gedrag Wie klauterde niet graag als kind? Op daken en in bomen. Als er een dakpan los ligt, is het ook logisch dat mensen hun vroegere behendigheid aanspreken. Het is in Nederland vaak een hellend dak, je schuif de pannen omhoog en klimt over de pannenlaten naar boven. Een gecalculeerd risico.

Maar oliedom als je naar de cijfers kijkt. Dat zijn cijfers die ontstaan als we over individuele situaties heen een analyse doen. Die cijfers schreeuwen ‘zelfoverschating’ én ‘een ongeluk zit in een klein hoekje’.

Voor zonnepanelen geldt dat die meestal op een dak moeten worden geïnstalleerd. De cijfers spreken boekdelen. Ten eerste de meldingen over zonnepaneleninstallatie. Mensen melden bij de Inspectie wat ze zien bij hun eigen huis, in de straat of op een willekeurige andere plek. 80 procent daarvan gaat over het risico op vallen. Ten tweede wat inspecteurs aantrefen als ze toezicht houden. In 70 procent van de gevallen wordt dan ter plekke een boete voor valgevaar aangezegd.

Tot slot zijn er die situaties waarbij een ongeval te betreuren is en inspecteurs onderzoek doen. In 80 procent van die gevallen is iemand van of door het dak gevallen. Die cijfers, met name de combinatie van die cijfers, geven een ijzersterke indicatie dat er te vaak niet veilig wordt gewerkt. Terwijl het bekend is wat je moet doen. De arbocatalogus geef echt uitstekende veiligheids-maatregelen aan, zoals steigers bouwen of dakrandbeveiliging aanbrengen.

‘

‘Daken met lichtplaten zijn blijkbaar extra gevaarlijk’

KIJK OP <

Rits de Boer Foto: Nederlandse Arbeidsinspectie

Rits de Boer Inspecteur-generaal Nederlandse Arbeidsinspectie Waarom is het verkeerde gedrag dan toch zo hardnekkig? De literatuur toont dat we als mensen de neiging hebben onze vaardigheden te overschaten. We zien onszelf als bovengemiddeld en onderschaten risico’s en de kans dat iets verkeerd afoopt. Ter illustratie: het merendeel van de mensen vindt zichzelf een beter dan gemiddelde chaufeur. Aan de kennis en middelen ligt het in elk geval niet. Want bij inspecties blijkt vaak dat werkgevers en werknemers best wel weten wat nodig is.

Maar weten is nog geen doen. Het komt regelmatig voor dat de hulpmiddelen voorhanden zijn, maar in de bus ongebruikt achterblijven.

Ook komt het voor dat er, ondanks instructie en hulpmiddelen, alleen veilig gewerkt wordt als de baas er bij gaat staan. De betrefende werknemers ontslaan lost het probleem voor de werkgever tijdelijk op, maar veroorzaakt direct een nieuw probleem: de noodzaak een nieuwe installateur te vinden en er dan voor te zorgen dat die wel veilig werkt. En vergeet niet, installateurs en andere werknemers kunnen in de huidige arbeidsmarkt relatief makkelijk elders aan de slag.

Leiden deze waarnemingen dan tot fatalisme en berusting in de onvermijdelijkheid van het ‘menselijk tekort’? Nee. Want bedrijven die wel veilig werken, bereiken dat niet zonder slag of stoot. Daar wordt onderkend dat menselijk gedrag taai is, maar ook dat dagelijkse aandacht, zeer regelmatige instructie en herhaling door de werkgever en een open cultuur om te leren van fouten, de sleutel tot succes zijn.

Ik ontsnap op dit onderwerp niet aan de volgende noodzakelijke waarschuwing en alertering. Daken met lichtplaten zijn blijkbaar extra gevaarlijk! Lichtplaten zijn vaak niet sterk genoeg (meer) om een persoon te kunnen dragen. Ik houd me aanbevolen voor reacties van mensen die hier specialistische kennis over hebben, want in de afgelopen periode hebben we meerdere dodelijke ongevallen gezien als gevolg van vallen door lichtplaten heen. Ga het dak dus nooit op zonder veiligheidsmaatregelen en wees extra voorzichtig bij lichtplaten. <

19

VEILIG WERKEN <

Een goed noodplan zekert veilig werken

Veilig werken betekent altijd voorbereid zijn op en effectief omgaan met noodsituaties. De Brzo wetgeving vereist noodplannen voor bedrijven die omgaan met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen.

Arjan van Dijk, Safety Delta Nederland legt een hypothese voor; “Stel, u bent dit weekend de dienstdoende leidinggevende van het Brzo bedrijf waar u al jaren werkt. Uw bedrijf houdt zich bezig met de opslag en distributie van brandstoffen. Het is vrijdagavond en na een lange werkweek wordt u gebeld door de portier van uw bedrijfslocatie….”

stoffen. Het alleen hebben van een noodplan is niet voldoende.

Zo’n plan moet regelmatig geoefend worden. Je weet immers niet wanneer er echt een noodsituatie ontstaat. Laten we dit illustreren met een scenario dat is opgebouwd uit elementen die echt hebben plaatsgevonden.

> Scenario - notificatie. “Uw portier meldt dat er het afgelopen > Veilig werken. Veilig werken betekent altijd voorbereid zijn op noodsituaties en er effectief mee kunnen omgaan mocht zo’n situatie zich voordoen. De Brzo wetgeving vereist noodplannen voor bedrijven die omgaan met grote hoeveelheden gevaarlijke

Foto: NVDO

20 november 2023

uur hebben drie omwonenden gebeld hebben met de mededeling dat het in hun toilet stinkt naar benzine. U belt met de dienstdoende operator, die wel afwijkingen heeft gezien, maar geen signalen die duiden op eventuele lekkages. Dat voelt niet pluis. U heeft

chronic unease, het weten niet alles te kunnen weten. U neemt het besluit om het verladen van benzine tijdelijk te stoppen en vraagt het operatie team om extra checks te doen. Recent heeft u met uw collega’s de werking van een noodplan geoefend. U besluit naar de locatie te gaan en het Emergency Crisis Team (ECT) te mobiliseren”.

er aan de hand is. Enkele omwonenden hebben stankklachten ingediend. De eerste beschuldigende berichten verschijnen al op social media. Bij aankomst op uw bedrijfslocatie zijn de meeste leden van het ECT al aanwezig. U heeft de rol van Emergency Incident Manager (EIM) en u heeft er gelukkig voor geoefend”.

> Intermezzo - wat is een noodplan? Een noodplan beschrijft mogelijke scenario’s van zware incidenten en welke acties te nemen om escalatie te voorkomen en de situatie weer onder controle te krijgen. Een voorbeeld van een scenario is het ongecontroleerd vrijkomen van een gevaarlijke stof door bijvoorbeeld een gat in een pijp ten gevolge van corrosie. Onderdelen van de uitwerking van een noodplan zijn de notificatie, de mobilisatie van het ECT, een beeld schetsen van het incident, het in kaart brengen van de juiste stakeholders, het bepalen van acties en het monitoren van de opvolging ervan, het verzorgen van de juiste communicatie naar belanghebbenden en uiteindelijk het demobiliseren van het ECT als de situatie weer onder controle is. Een belangrijke taak van het ECT is om continue een beeld te hebben van wat er gaande is.

Het regelmatig nemen van een time-out helpt daarbij.

> Intermezzo - situatie beoordeling. Bij noodgevallen is

> Scenario - onduidelijkheid. Van Dijk vervolgt de hypothese; “Terwijl u in de auto zit belt opnieuw de portier. De gemeentelijke rioolwaterzuivering heeft gebeld. Het binnenkomende rioolwater, waaronder afvalwater afkomstig van uw Brzo bedrijf, is vervuild met benzine. De bacteriën in de biologische afvalwaterzuivering kunnen dit niet aan en de zuivering werkt niet goed meer. Het stinkt er enorm. Direct daarop belt uw HSE contact persoon. Zij is gebeld door de Omgevingsdienst die onderweg is om te komen kijken wat

het voor de besluitvorming door het ECT belangrijk te herkennen wat de mate van zekerheid rond de situatie is. Het Cynefin model, ontwikkeld door Snowden in 1999 toen hij bij IBM werkte en vervolgens verbeterd, kan hierbij helpen. Het model gaat uit van vier verschillende in elkaar overlopende situaties: chaotisch, complex, ingewikkeld en eenvoudig. Elke situatie vereist een andere aanpak. Het begin van een incident is meestal chaotisch. Het is vaak onduidelijk wat er gaande is. Informatie is beperkt en soms onjuist. De benadering is dan act-sense-respond. De beste aanpak is dan om onmiddellijk actie te nemen om verdere escalatie te voorkomen, en om informatie te verzamelen. In dit voorbeeldscenario wordt de operatie stilgelegd en wordt er op onderzoek uit gegaan.

Wanneer meer informatie over het incident beschikbaar is, gaat de situatie over in complex. De benadering is dan probe-senserespond. Het gaat dan om onzekerheden verminderen door experimenteren en aanpassen, in combinatie met snelle flexibele reacties om de mogelijke gevolgen van het incident te beperken.

Als duidelijk is wat er ongeveer gaande is wordt de situatie ingewikkeld. Daarbij is de benadering sense-analyse-repond. Raadpleeg vanaf dat moment experts om het probleem op te lossen.

Laat hen de beschikbare gegevens analyseren en kies dan de beste handelswijze. Veelal wordt dit een toepassing van good practice.

Ten slotte als de situatie nagenoeg onder controle is, wordt de situatie eenvoudig. De benadering is dan sense-categorise-respond.

Het gaat daarbij het toepassen van standaard werkprocessen en > van best practices.

‘

‘Wat je zelden doet, gaat zelden goed, als je het toch een keer doen moet’ 21

> > Het Emergency Response Team gaat aan de slag. “U heeft als EIM de rollen van de teamleden vastgesteld” vervolgt Van Dijk de hypothese. “Het hele team is goed op gang gekomen na een 15 minuten time-out waarbij het eerste beeld van de situatie werd vastgesteld. De informatie stroomt binnen. De situatie verschuift snel van chaotisch naar complex. De verbindingspersoon met operatie heeft namelijk vernomen dat er waarschijnlijk tengevolge van een passerende afsluiter benzine via het tank drainage systeem naar het afvalwatersysteem van de locatie is gelekt. De olieafscheiders van het afvalwater raakten overbelast met als gevolg dat benzine naar het riool liep. Verderop in het leidingwerk is een tweede afsluiter gevonden. Na sluiting lijkt er geen benzine meer te lekken.

van het riool benzine / afvalwater wordt verwijderd. De HSE focal point heeft met de omgevingsdienst gesproken. Zij zijn akkoord met het plan. Als EIM heeft u de communicatie goedgekeurd naar personeel, omwonenden, overheid en de media, die is opgesteld door uw communicatie deskundige. De situatie verschuift nu naar eenvoudig en de ECT wordt gedemobiliseerd. Volgende week zal de onderhoudsorganisatie zorgen voor reparatie van de afsluiter en HSE verzamelt informatie voor het incident onderzoek en het verkrijgen van de lessons learne”.

Van Dijk eindigt de hypothese; “Het is zaterdagmorgen. U heeft veel baat gehad bij uw eerdere oefeningen en uw weekend kan beginnen!” <

> ECT kan weer naar huis. Verder heeft operatie een manier gevonden om de stroom met benzine verontreinigd afvalwater naar het gemeentelijk rioolbedrijf tijdelijk te stoppen. De verwachting is dat de situatie bij de rioolwaterzuivering snel stabiliseert en het stank minder wordt. De situatie is nu verschoven van complex naar ingewikkeld. Uw experts gaan aan de slag om een oplossing te vinden om het vervuilde rioolsysteem schoon te krijgen. Het wordt een slimme inzet van een vacuümzuiger zuiger waarbij uit secties

Uitgebreide informatie over het uitvoeren van noodplannen

Foto: SDN / Edwin Stoop

22 november 2023

Kort Nieuwe handreiking bij meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag Bij een melding van seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer is het vaak lastig om te bepalen wat de precieze vervolgstappen zijn. Wat voor soorten interventies zijn er en wanneer gebruik je welke? Met een nieuwe handreiking probeert regeringscommissaris Mariëtte Hamer antwoord te geven op deze en vele andere vragen.

Helaas komt het vaker voor dan men verwacht: seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer. Natuurlijk doet een werkgever er alles aan om het te voorkomen maar als er toch een melding komt van een geval is het van groot belang om de beslissingen te maken.

Mariëtte Hamer is regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld en komt met een rapport met concrete stappen om deze beslissingen nog makkelijker te kunnen maken.

Fases Volgens de handreiking zijn er 4 fases voor de opvolging van een melding. De eerste fase is fase 0 en gaat erover dat je je er bewust van bent dat er een melding kan komen en dat je hier dan ook voorbereid op bent. Hierop volgt fase 1. Dit is de beslissingsfase.

Tijdens deze fase beslis je wat voor opvolgingen er moeten komen

en informeer je de betrokkenen. Hierop volgt logischerwijs fase 2.

Tijdens deze voer je de opvolging die je hebt gekozen tijdens fase 1 uit. Uit deze opvolging kunnen consequenties volgen. Als laatste heb je fase 3. In fase 3 reflecteer je op het hele proces en kijk je wat je er van kan leren voor de toekomst.

Opvolgingen In fase 1 en 2 wordt de opvolging gekozen en uitgevoerd. In het de handreiking definieert Mariëtte Hamer 5 soorten opvolging. Ten eerste een informeel gesprek tussen de melder, de leidinggevende en de beschuldigde. Als tweede een correctief gesprek tussen de beschuldigde en de leidinggevende en als derde een groepsgesprek met het team en een deskundige. De vierde opvolging is bemiddeling tussen de melder en de beschuldigde, die wordt geleid door een bemiddelaar. De laatste soort opvolging is mediation tussen de melder en de beschuldigde, die wordt geleid door een mediator. Naast deze soorten opvolgingen kan er ook een onderzoek worden gestart naar ofwel de specifieke melding, de organisatiecultuur of de aanpakstructuur binnen de onderneming. Deze laatste twee soorten onderzoek pasen goed binnen fase drie. <

VPK Packaging Raamsdonksveer ontvangt oorkonde veilig werken VPK Packaging uit Raamsdonksveer heeft een oorkonde ontvangen voor 500 dagen ongevalsvrij zonder verzuim. Deze oorkonde wordt gegeven aan golfkartonbedrijven waar langere tijd geen ongevallen met verzuim tot gevolg hebben plaatsgevonden. VPK Packaging produceert golfkarton verpakkingen voor food, non-food en allerlei (droge) industriële producten.

10 geboden voor veiligheid “Voor de hele groep van VPK bedrijven is er nu een eigen veiligheidscampagne, met wisselende onderwerpen die centraal staan”, vertelt VPK directeur Jan Willaert. “De ene keer is het persoonlijke beschermingsmiddelen die alle aandacht krijgen, een volgende keer is het veiligheid bij het wisselen van machine onderdelen. Per thema wordt er enkele weken campagne gevoerd en zijn er sessies voor het personeel”.

En dat werkt goed zo blijkt nu. Er zijn brochures gemaakt en via een QR code kan alle informatie op de VPK site worden gevonden. De hoofdregels zijn in de vorm van ‘10 geboden voor veiligheid’ samengevat en het beïnvloeden van goed gedrag rond veiligheid staat centraal.

Aantrekkelijk voor jongeren “De golfkartonindustrie heeft mede door dit goede veiligheidsbeleid het imago van een schone en moderne maakindustrie gekregen’, aldus Jan Willaert. ‘Dit draagt zeker bij aan het aantrekken van jonge en goed opgeleide medewerkers. Werken bij deze procesindustrie is daardoor steeds aantrekkelijker en biedt perspectief en kansen voor wie verder wil komen. De oorkonde krijgt een mooie plek in het bedrijf ”. <

23

INNOVATIE <

Gehoorschade is een van

de meest voorkomende beroepsziekten

Gehoorschade is volgens het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een van de meest voorkomende beroepsziekten. VeiligheidNL geeft bovendien aan dat jaarlijks ruim 3.000 medewerkers zich bij de bedrijfsarts melden met gehoorklachten. “Bewustwording is de eerste stap naar actie en dat zie je nu volop in het maatschappelijk debat” aldus Conny Polleunis, Hoofd Audiologie en Stakeholder Management bij Sonova Audiological Care Nederland (Schoonenberg).

typische-Otoplastieken voor o.a. industrie Foto: Schoonenberg

24 november 2023

Het woord is al duidelijk: gehoorbescherming is er om je gehoor te beschermen. “We kennen het allemaal, een piep in je oor als je te lang onbeschermd in een omgeving met te hard geluid bent. Dat is een duidelijk signaal dat je risico loopt. Het is goed om te beseffen dat gehoorschade door lawaai onomkeerbaar is”.

> Het belang van de juiste gehoorbescherming. Gehoorschade is een belangrijk gevolg van overmatige blootstelling aan te hard geluid en kan op den duur ernstige gevolgen hebben. Denk aan gehoorverlies of tinnitus (oorsuizen). Daarnaast kan een omgeving met te hard geluid ook leiden tot een verhoogde bloeddruk, stress, concentratieverlies, vermoeidheid e. Vervolgens kan gehoorschade leiden tot sociale isolatie. “Bovendien is er een duidelijke relatie tussen horen en cognitie, een goed gehoor draagt namelijk bij aan een fit brein”, zegt Polleunis.

Conny Polleunis Foto: Schoonenberg

> De blootstelling mag niet hoger zijn dan 80 decibel.

Slechthorende medewerkers zijn sneller vermoeid, hebben eerder burnoutklachten en melden zich vaker ziek. “Te veel geluid in de omgeving of gehoorverlies door schadelijk geluid kan bovendien leiden tot een hogere kans op ongevallen. Bijvoorbeeld omdat je een voertuig niet aan hoort komen of waarschuwingssignalen niet opmerkt”. Vanuit de Arbowet is het voor werkgevers verplicht om ervoor te zorgen dat werknemers veilig en gezond kunnen werken, ook op plekken waar ze worden blootgesteld aan hoge geluidsniveaus.

Is het geluidsniveau (te) hoog? Dan moeten er maatregelen worden genomen tegen gehoorschade. In het kort komt het neer op het inventariseren van risico’s, het voorkomen van blootstelling aan te hard geluid, het laten testen van het gehoor van de werknemer en het geven van voorlichting. “Het beschikbaar stellen van gehoorbeschermingsmiddelen is eigenlijk de laatste optie uit de reeks. Een werkgever kan namelijk in de eerste plaats verschillende maatregelen treffen om schadelijk geluid op de werkplek te reduceren.

Denk aan het aanschaffen van stillere machines, het ontwikkelen van stillere productie-middelen, het plaatsen van machines in geluiddempende cabines en het goed onderhouden van assets. Als deze maatregelen niet mogelijk zijn of te weinig effect hebben op de hoogte van het geluidsniveau, dan moet er gebruik worden gemaakt van gehoorbeschermingsmiddelen”.

‘

> Wanneer moet je als werkgever aan de slag? In de Arbowet is opgenomen dat werknemers, om schade te voorkomen, maximaal mogen worden blootgesteld aan 80 decibel (dB), gedurende 8 uur per dag. Bij blootstelling aan een dagelijkse dosis boven de 80 dB(A) moet de werkgever gehoorbeschermers beschikbaar stellen.

Bij dagelijkse blootstelling aan een dosis boven de 85 dB(A) zijn werknemers verplicht om gehoorbeschermers te dragen en dient de werkgever een plan van aanpak te maken. Als de grenswaarde van 87 dB(A) gemeten wordt in het oor, moet er direct voor gezorgd worden dat het geluid onder de grenswaarde wordt teruggebracht.

In alle gevallen dienen werkgevers hun personeel voldoende voor te lichten over de gevaren van geluid te geven en hebben werknemers altijd recht op een gehoortest om vast te stellen dat de getroffen maatregelen effectief zijn.

Met de verplichte voorlichting breng je werknemers op de hoogte, maar wat als werknemers geen gehoorbeschermingsmiddelen willen dragen? “Mijn advies zou zijn om het niet aan te pakken vanuit bangmakerij, maar vanuit een positieve boodschap. Geef ze mee dat je hoopt dat ze nog ontzettend lang, optimaal kunnen blijven genieten van geluid ” zegt Polleunis. >

‘Bijna een miljoen Nederlanders werken dagelijks in schadelijke geluidsniveaus’ 25

>

> Innovaties. Als je naar gehoorbeschermers kijkt, lijken ze voor een leek op het eerste gezicht allemaal op elkaar. Toch is er een groot verschil in bijvoorbeeld de uitvoeringsvorm en gekozen filter.

Dat laatste is sterk van invloed op het klankbeeld ofwel de geluidskwaliteit. “Sommige filters beïnvloeden de verhouding tussen lage en hoge tonen, met meestal dan meer bas en minder hoge tonen tot gevolg. Maar, er zijn ook filters met een vlakke demping die perfect zijn voor het beluisteren van muziek en filters met de mogelijkheid om specifieke impulsgeluiden supersnel en effectief te weren. De nieuwste innovatie zit voornamelijk in het ontwikkelen van een filter met een zo mooi mogelijk klankbeeld en toch een beperkte grootte”.

Ook bij het op maat maken van de geschikte gehoorbeschermers is er volop innovatie. “Een hele mooie ontwikkeling is het gebruik van een oorscanner om een digitale afdruk van het oor te maken. Dat is zonder meer de veiligste, maar ook absoluut de meest innovatieve methode. Deze scanners gebruiken we momenteel in onze World of Hearings (flagship stores)”. Waar je nu nog naar de oorspecialist moet om gehoorbescherming op te laten meten, kan dat in de toekomst wellicht vanuit de luie stoel. “Er wordt gekeken naar mogelijkheden om zelf je oor te scannen met je smartphone. Door middel van doorrekenmethodes op basis van AI bestel je dan gemakkelijk gehoorbescherming op maat. Een mooie blik op de toekomst, die al ingezet is met de komst van de 3D-geprinte otoplastieken die vroeger altijd met de hand werden vervaaardigd.

> De wereld verandert. Bij vrachtwagenchauffeurs kwam vroeger veel gehoorbeschadiging aan het linkeroor voor. Chauffeurs reden namelijk als het warm was vaak met een open raam met continue suizen in het linkeroor tot gevolg. Elektrificatie van machines, betere isolatie en zelfs de airco zijn allemaal innovaties die voor minder geluidsoverlast hebben gezorgd. “Hoe stiller we alles kunnen maken, he minder gehoorbescherming er nodig is. “Het grootste verschil zit in het maatschappelijke debat” vindt Polleunis. “We zijn ons gelukkig allemaal steeds meer bewust van de gevolgen van lawaai. Ik werkte voorheen in Limburg en sprak daar regelmatig mijnwerkers met gehoorschade. Die vertelden haar dat buitenlandse collega’s vroeger wel eens door hen werden uitgelachen wanneer ze natte papieren propjes in hun oren stopten, maar eigenlijk was dat wel een verstandige zet (bij gebrek aan beter).

Gratis oordopjes op festivals, KNO-artsen en audiologen die aandacht geven aan de gevolgen van gehoorschade, kinderen die vaker gehoorbescherming dragen en de maatschappelijke bewustwording. We zijn goed op weg om beter voor onszelf te zorgen en veiliger te werken, maar we zijn er nog niet. “Ik vind het dan ook ontzettend goed om te zien dat er vanuit verschillende sectoren aandacht aan dit onderwerp wordt gegeven. Want, veiligheid is niet per ongeluk”. <

Oorscan Foto: Schoonenberg

26 november 2023

5 redenen waarom bedrijven VR als een leermiddel zouden moeten beschouwen Werkgevers staan vaak voor training uitdagingen bijvoorbeeld het aanleren van vaardigheden aan jong en onervaren personeel, bestaande training capaciteit opschalen, of binnen bepaalde tijd grote groepen personeel begeleiden door een compliance-training.

GAST COLUMN <

Willem Peuscher

Virtual Reality (VR) training helpt om deze uitdagingen aan te gaan en ontwikkelt zich snel als een geavanceerde leertechniek. Terwijl bedrijven zich voorbereiden op het gebruik van VR, is het belangrijk om een aantal veel voorkomende vragen over VR te bespreken.

Is VR-training alleen voor een nichemarkt en zijn VR-headsets duur?

Tot 2019 was VR alleen voor experts met een dure en krachtige pc in een studio om een VR-omgeving op te zetten. Sinds 2019 is VR-training echter snel geëvolueerd van een nichemarkt naar een kosteneffectieve algemene trainings methode. Sinds 2019 kwamen namelijk geavanceerde stand-alone VR-headsets beschikbaar voor prijzen variërend van 400 tot 700 euro per headset. Deze headsets werken “stand-alone” zonder het gebruik van een pc of internet.

Het is “plug and play”. Typische handelsmerken zijn Oculus Quest en Pico.

Is VR-training alleen voor professionals of experts?

VR-headsets worden veel gebruikt in de consumentenmarkt voor gamers. Veel mensen kopen nu deze headsets en spelen games.

Ook de professionele markt voor serieuze training ontwikkelt zich snel. De Oculus Quest verkoopt bijvoorbeeld miljoenen headsets aan zowel consumenten- als zakelijke markten. Veel mensen raken inmiddels gewend aan VR Headsets. Ze waarderen het vermogen om complexe zaken te leren met slimme leermethodes. Iedereen, jong of oud, praktijkman of kantoorwerker, kan leren van VR-training en nieuwe vaardigheden leren die niet zo eenvoudig in een trainings lokaal of on-line training te leren zijn. Zo ook in Beheer en Onderhoud van installaties waar VR-trainingen reeds worden ingezet om nieuwe werkers snel te trainen in veiligheidsrisico’s van het werk.

VR-headsets bieden de mogelijkheid om de training op verschillende manieren te geven: training op de werkplek van de cursist of bij de cursist thuis en op het tijdstip dat de cursist het beste uitkomt. In feite brengt VR een privé interactieve trainings omgeving

naar de cursist in plaats van dat de cursist naar de training locatie moet komen. Daarnaast zijn er ook geen docent en reis kosten.

Afhankelijk van de training kunnen werkgevers met één VR-headset gemakkelijk 200-400 mensen in een maand trainen.

Hoe kun je de voortgang van een VR cursist monitoren?

De leerresultaten van de cursist kunnen worden opgeslagen in het Learning Management System. Als onderdeel van de VR training worden competenties getest. Daarnaast heeft de VR-headset sensoren waarmee gedrags kenmerken kunnen worden gemeten, zoals reactie snelheid, toepassen van geleerd lesmateriaal.

Zelf ervaren bij de NVDO Op 21 november neem ik je bij de NVDO mee in mijn trainingswereld tijdens een eenmalig en uniek Maintenance College. Je gaat naar huis met nieuwe vakinhoudelijke kennis hoe je onderhoudswerkzaamheden veiliger kunt maken. Maar ik geef je ook bruikbare veiligheid praktijkvoorbeelden die direct toe te passen zijn in het werk. We doen een praktische oefening met de nieuwste Virtual Reality training technieken en ik beloof je een inspirerende interactieve middag voor iedereen die veilig wil werken.

Tot dan!

<

Willem Peuscher partner VIRSAT

27

WET EN REGELGEVING <

Bescherming omwonenden industrie moet beter

Overheid en bedrijven moeten de gezondheid van omwonenden van industrie beter beschermen. Gezondheid moet volwaardig worden meegenomen bij het maken van beleid en in het toezicht. Ook moet het contact met de omwonenden beter. Het kabinet gaat hiermee aan de slag. Dat schrijft staatssecretaris Vivianne Heijnen (milieu) in een reactie op het rapport ‘Industrie en Omwonenden’ van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV).

De OvV stelt dat het niet vanzelfsprekend is dat de gezondheid van omwonenden voldoende wordt beschermd. En dat bedrijven nog onvoldoende aandacht hebben voor de gezondheidseffecten van hun productieprocessen op omwonenden. Zowel bedrijven als betrokken overheden zijn aan zet om dat te veranderen. De OvV heeft gekeken naar drie casussen: de omgeving van Tata Steel, Chemours en Asfaltcentrale Nijmegen.

“Dat zijn serieuze conclusies, die het kabinet zich aantrekt. Het is onacceptabel dat de gezondheid van omwonenden onvoldoende wordt beschermd. Het gaat hier om een grondwettelijke zorgplicht”, reageert staatssecretaris Vivianne Heijnen. “We moeten aan de bak.

Met we bedoel ik overheden, maar ook de bedrijven zelf. Het moet duurzaam, schoon en gezond. We moeten er samen voor zorgen dat de gezondheidsrisico’s van omwonenden van de industrie omlaag

28 november 2023

gaan en we moeten het vertrouwen terugwinnen. Dat is geen makkelijke, maar wel een noodzakelijke opgave”.

> Gezondheid centraal. Het kabinet ziet de noodzaak om actie te ondernemen en gaat hier samen met decentrale overheden, bedrijven en omwonenden mee aan de slag. Uitgangspunt is dat gezondheid altijd volwaardig en ook als sturend principe moet worden meegenomen. Bij het maken van industrie- en milieubeleid, bij het werken aan nieuwe vergunningen en bij het tussentijds aanpassen van bestaande vergunningen. Het kabinet wil bedrijven in Nederland behouden, want de industrie levert producten die we nu en in de toekomst in ons dagelijks leven nodig hebben. Maar deze productie moet dan wel op een duurzame, schone én gezonde manier. Heijnen; “Het kabinet moet er, samen met de andere overheden zoals provincies en gemeenten; en met bedrijven, voor

zorgen dat mensen in een gezonde omgeving kunnen leven en dat de lucht die ze inademen schoon is”.

“We werken toe naar een gezonde leefomgeving in 2050. Dat betekent dat lucht-, bodem- en waterverontreiniging niet schadelijk is voor mens en natuur. Maar 2050 is nog ver weg. Daarom werken we aan heldere kaders met antwoorden op de vraag hoeveel gezondheidswinst op welk moment moet worden geboekt, op weg naar 2050. Daarvoor moeten keuzes worden gemaakt”.

> Actieagenda. Gezondheid moet volwaardig worden meegewogen in de vergunningverlening door overheden en in het toezicht op het naleven van de vergunningen en het handhaven daarvan. Zo moet bijvoorbeeld beter en regelmatiger gemonitord worden wat de gezondheidseffecten in de omgeving van de industrie zijn. Heijnen; “Ook willen we dat vaker gebruik gemaakt gaat worden van tijdelijke of voorwaardelijke vergunningen. Op die manier kunnen voorwaarden gesteld worden aan bedrijven, bijvoorbeeld rondom uitstoot en gezondheid”.

‘

Foto: NVDO

‘Het kabinet neemt de aanbevelingen van de OvV ter harte en vertaalt deze in een aantal acties, die nader uitgewerkt worden in een actieagenda’

Daarvoor is meer kennis nodig, ook bij de omgevingsdiensten. Daar gaat het kabinet voor zorgen. Ook komt er een rapid response team dat waar nodig kan ingezet worden. Zo’n team kan bevoegde gezagen snel en adequaat ondersteunen met kennis, onderzoek en capaciteit. De overheid gaat meer en vaker in gesprek met omwonenden van industrie, zoals nu bijvoorbeeld al gebeurt met omwonenden van Tata Steel. Problemen waar zij mee te maken hebben kunnen dan eerder worden opgepakt. “Het is van groot belang dat ook de bedrijven hierbij worden betrokken”, aldus Heijnen.

De verantwoordelijkheid om uitstoot en hinder te beperken en de leefomgeving te verbeteren ligt in de eerste plaats bij de bedrijven.

Bedrijven moeten vooruitlopend op mogelijk aanvullend beleid werken aan continue verlaging van emissies en hinder. Hiervoor lopen al verschillende acties vanuit zowel overheden als het bedrijfsleven.

Heijnen; “Binnen de maatwerkafspraken met grote uitstoters van CO2, wordt waar relevant het verminderen van de impact op de leefomgeving en de gezondheid van omwonenden ook meegenomen.

Per ‘maatwerkbedrijf’ wordt specifiek bekeken wat de belangrijkste aandachtspunten hiervoor zijn. Strengere normen op de korte termijn voor lucht- en waterkwaliteit en uitstoot van de industrie zijn het effectiefst als deze overal in de EU gelden, het kabinet zet zich hiervoor in Europa in”. Parallel kijkt het kabinet naar nationale stappen als in EU-verband niet voldoende vooruitgang kan worden geboekt.

> Gesprekken met omwonenden. Staatssecretaris Heijnen vervolgt; “In gesprekken met omwonenden heb ik hun zorgen gehoord over hun gezondheid en die van hun dierbaren en over de impact hiervan op hun dagelijks leven. Ik bewonder de vasthoudende manier waarop ze hiervoor aandacht vragen bij bedrijven en bij de overheid, en ik gun het ze tegelijkertijd dat dit niet meer nodig is. Het is cruciaal dat de gezondheid van omwonenden goed beschermd wordt en dat ze zich ook gehoord weten. Zowel door de bedrijven als door de betrokken overheden. Daar gaan we samen mee aan de slag”.

Heijnen zal de Tweede Kamer voor het einde van dit jaar informeren over de invulling van de actieagenda, de nadere uitwerking van de aanbevelingen en het bijbehorende tijdpad. <

29

MATERIAAL <

Stillegging asbestsaneerder: een straf, maar ook een kans

Foto: NVDO

Het is begin oktober 2023. De wekker van inspecteur Guido Remmers gaat die dag vroeg. Om 07.00 uur stapt hij in de auto richting een mkb bedrijf in Brabant. Daar op het dak zijn een dag eerder door de omgevingsdienst meerdere personen gezien die zonder adembeschermingsmiddelen asbest aan het verwijderen waren. Als hij die ochtend aankomt bij de loods met het dak van golfplaten, weet hij bijna zeker dat de asbestsaneerder binnenkort alle tijd heeft om zijn zonden te overdenken.

Bijna een jaar later pakt Remmers de gegevens van dit bedrijf er nog eens bij. “Een hele rits overtredingen,” constateert hij: vanaf 2017 al meer dan 20 (!) boetes. Het type overtredingen varieert van verkeerde werkplannen tot geen maatregelen nemen om valgevaar te voorkomen. “En soms staan ze gewoon materiaal in stukken te breken, terwijl dat niet hoeft en ook niet mag. Allemaal extra risico’s voor de gezondheid, omdat daarbij vezels vrij komen die op lange termijn enorme schade aan je lichaam kunnen veroorzaken”.

> Hardleers. Werknemers van hetzelfde bedrijf werkten ook al meerdere keren zonder adembeschermings-middelen. De Arbeidsinspectie legde daarvoor, net als bij de andere overtredingen, hoge boetes op. Dat gebeurde bij dit bedrijf in 2019 en 2021. Omdat deze overtreding binnen een paar jaar twee keer is geconstateerd, kreeg het bedrijf een waarschuwing preventieve stillegging (WPS).

Dat is om te voorkomen dat het bedrijf opnieuw een (soortgelijke) overtreding begaat. Het betekent ook dat een bedrijf bij een volgende keer dezelfde overtreding, stilgelegd kan worden. Soms voor de duur van een maand en soms zelfs drie maanden.

30 november 2023

“Ik wist natuurlijk dat die WPS er lag toen ik naar die locatie toe reed. En ik dacht nog: ze hebben een behoorlijke historie op dit vlak en de omgevingsdienst is gister nog langs geweest. Ze zullen toch niet zo dom zijn dat ze ook nu weer onbeschermd werken?”

Maar ook die ochtend was het weer mis. Remmers zag vier personen aan het werk zonder adembeschermingsmiddelen. “Dan denk je wel: leren ze het nu echt nooit?”

> Grote verbazing. Remmers legt de werkzaamheden meteen stil. De meeste werknemers kent hij van gezicht, ze kennen hem ook. Ook de deskundig toezichthouder asbest (DTA) die op dat moment aanwezig is, is een bekende. Een DTA houdt namens de werkgever tijdens de werkzaamheden in de gaten of alles op de juiste manier gebeurt. “Die had ik in het verleden al meerdere keren aangesproken op zijn gedrag, maar ik zag dat die DTA zelf met een vuisthamer asbestmateriaal kapot stond te slaan. Eigenlijk zegt dat vooral heel veel over de bedrijfscultuur. Als hij al niet het goede voorbeeld geeft, hoe moet het dan met de rest van de organisatie?”

‘’ ‘Een straf is ook een kans’

Eenmaal in gesprek met de inspecteur, ontkennen de betrokkenen in eerste instantie alles. Maar zodra ze de opnames die Remmers maakte zien, slaat de reactie om. “Dan is er opeens begrip en zijn er excuses. Vaak is het argument dat het slechts om kleine hoeveelheden gaat of dat het ‘even snel’ moest gebeuren. En bijna altijd snappen ze de gezondheidsrisico’s, maar die worden dan toch onderschat. Als je hier elke dag mee werkt en je haalt stommiteiten uit, dan kan het uiteindelijk heel slecht met je aflopen”.

> Asbestdaken nu grootste bron van asbestvezels. Asbestdaken zijn de grootste nu nog resterende bron van asbestvezels in het milieu. Momenteel is er in Nederland naar schatting nog 80 miljoen m2 aan asbestdaken. Asbestdaken raken na verloop van tijd verweerd en beschadigd door weer en wind. Daardoor komen steeds meer asbestvezels vrij. Deze komen in de lucht terecht en spoelen via het regenwater van het dak. Via de grond worden de vezels mee naar binnen gelopen. Bij calamiteiten zoals brand, kan een groot deel van de omgeving vervuild raken met asbest en zijn de opruimingskosten hoog. Deze kosten zijn niet altijd volledig verzekerd. Inademing van asbestvezels kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid. De aanpak van de overheid is gericht op het stimuleren en faciliteren van het vrijwillig saneren van asbestdaken.

> Terug naar de sanctie. Voor de asbestsaneerder liep het ook slecht af. De onderneming heeft opnieuw een boete gekregen en is nu voor een maand preventief stilgelegd. Natuurlijk is dat een strenge sanctie, met als doel om duidelijk te maken dat er geen plaats is voor bedrijven die de wetten niet na willen leven. Volgens Remmers moet het juist ook worden gezien als een kans. “Zie het ook als een herstelsanctie. Je geeft ze door dit handhavingsinstrument juist ook ademruimte om hun bedrijfscultuur te verbeteren.

Alle werkprocessen nagaan en de juiste maatregelen nemen. Dat is het uiteindelijke doel,” benadrukt hij. “Als je dan al zoveel boetes hebt gekregen en je bent al zo vaak aangesproken op je gedrag, ga het dan niet ontkennen of aanvechten. Dat kost je alleen maar geld en energie. Zeg dan liever: ik heb mijn les geleerd en we gaan ons aanpassen. Daar wordt uiteindelijk iedereen beter van”. <

ANDUNARA Nederlands Openluchtmuseum NVDO Jaarbijeenkomst 24 november 2023 Wordt mede mogelijk gemaakt door SAVE THE DATE

www.nvdo.nl

31

THEMA ARTIKEL <

De inspectierobot

neemt gevaarlijk werk over Het is mede te danken aan Uber dat een Nederlands bedrijf stap voor stap de wereld verovert met een autonome inspectierobot voor ATEX-omgevingen. “De robot vervangt geen mensen, maar maakt hun werk efficiënter en veiliger”.

Bij een chemische fabriek in Frankrijk doet de inspectierobot de nachtelijke inspectierondes zodat de enige aanwezige medewerker ’s nachts de controlekamer niet uit hoeft. Bij een raffinaderij in Canada hoeven de medewerkers niet meer een snikhete ruimte in om honderden buizen te inspecteren die stralingswarmte uitstralen.

De robot heeft geen last van de hitte en voert de werkzaamheden uit. In Azië gaat de robot binnenkort een jaar lang beginnende

pomp- en lagerstoringen, oververhitte leidingen en lekkages van smeermiddelen opsporen op een onbemand olieplatform.

> Explosie gevaarlijke omgevingen. Het zijn enkele voorbeelden van hoe asset owners wereldwijd de robot inzetten, zegt CEO Mark Mildon van ExRobotics. Er rijden wereldwijd op dit moment zo’n vijftig inspectierobots van het bedrijf zelfstandig rond in

ExR-2 Foto: ExRobotics

32 november 2023

gevaarlijke omgevingen. Ze verzamelen gegevens zonder menselijke tussenkomst en rijden volledig autonoom rond. Er zijn meer aanbieders van robots, elk met hun eigen toepassingsgebied, denk aan Boston Dynamics of Aibotix. “Maar wij nemen een unieke positie in omdat wij focussen op explosie gevaarlijke omgevingen (ATEX)”.

> Ontwikkelproject. ExRobotics werd opgericht in Delft in 2017. De oorsprong van het bedrijf ligt in een ontwikkelproject van Carnegie Mellon University, legt Mildon uit. “Onderzoekers werkten daar aan een autonome robot. Uber wilde een autonoom rijdende auto ontwikkelen en klopte bij het universiteitsteam aan dat vervolgens overstapte naar Uber. Het universiteitsproject werd financieel gesteund door bedrijven uit de olie- en gasindustrie die behoefte hadden aan veiligere inspectiemethoden. Een van die bedrijven vroeg Ian Peerless om de ontwikkeling voort te zetten. Hij zag dat wel zitten en betrok Iwan de Waard van ImProvia en zo ontstond ExRobotics”. > Nieuwe generatie. Het nieuwe bedrijf startte in Delft en gebruikte de background IP van de Amerikaanse robot als uitgangspunt. Dat was omstreeks 2017. Inmiddels is er een tweede generatie van de robot op de markt: de EXR-2 robot. Daar zit al met al zo’n tien jaar ontwikkeltijd in, schetst Mildon. “Het begon met de Sensabot 1 en 2 van het universiteitsproject. De eerste robot van ons borduurde daarop wel voort, maar feitelijk was het een compleet nieuwe machine, met nieuwe technologie”. De eerste versie was een remote controled robot voorzien van camera’s. De nieuwe generatie bevat meerdere sensoren en beweegt zich autonoom door een ruimte waarbij obstakels geen probleem vormen. > Sensoren. De robots zijn voorzien van uiteenlopende sensoren, waaronder gasdetectiesensoren, warmtebeeldcamera’s en ultrasone sensoren. De gasdetectiesensoren kunnen gevaarlijke gassen zoals waterstofsulfide (H2S) en koolwaterstoffen identificeren en kwantificeren. Dit is van cruciaal belang voor het vroegtijdig opsporen van gaslekken en het waarborgen van de veiligheid van medewerkers en installaties. De warmtebeeldcamera’s visualiseren temperatuurvariaties in apparatuur en infrastructuur. Dit is essentieel voor het opsporen van oververhitting, potentieel defecte componenten en het voorspellen van onderhoudsbehoeften. De ultrasone sensoren kunnen bijvoorbeeld lekkage in beeld brengen. Een laser scanner biedt 3D-beeldinformatie en een microfoon registreert

‘

Mark Mildon Foto: ExRobotics

het geluid van (bijvoorbeeld) een pomp. Door het actuele geluid te vergelijken met de eerder opgestelde benchmark, ontstaat een beeld van de staat van de asset. De informatie die de robot verzamelt kan realtime worden ontsloten via een dashboard van een softwarepartner van ExRobotics. Gebruikers kunnen ervoor kiezen om met een API-connectie de data op hun eigen systeem te laden nadat de missie van de robot is voltooid. “Het beveiligen van de data gebeurt op basis van de specifieke klantwens. Wij bewaren in elk geval geen data”.

> Tijd besparen. Bij de eerste generatie robots dachten medewerkers in de industrie dat robots hun banen overbodig zouden maken. Nu, met de tweede generatie, en gelet op de situatie op de arbeidsmarkt (vergrijzing, tekort aan technici) zien steeds meer mensen dat robots toegevoegde waarde leveren. Mildon: “De robot voert de inspectierondes uit die anders door een maintenance pro- >

‘De maintenance professional bespaart tijd die hij aan andere taken kan besteden’ 33

Foto: ExRobotics

>

fessional worden uitgevoerd. Die hoeft dankzij de robot niet meer langdurig in die onveilige omgeving rond te lopen. Als de robot iets constateert, hoeft de medewerker alleen naar dat specifieke onderdeel te gaan voor nadere inspectie of reparatie. De onderhoudsmedewerker bespaart dus tijd die hij aan andere taken kan besteden.”

Het onderhoud aan de robot zelf is overigens niet zo spannend, zegt Mildon. “Er is niet veel maintenance nodig. Na pakweg een half jaar moeten de rupsbanden vervangen worden. In Europa doen wij het onderhoud zelf, daarbuiten werken we met partners.”

> Optimaliseren van bedrijfsprocessen. “Meerdere grote asset owners gebruiken onze oplossing inmiddels. We zien nu dat het gebruik verschuift van de ‘digitale teams’ naar de operationele teams. Nieuwe gebruikers opleiden vraagt om een goed plan. Waarvoor wil een asset owner de robot gebruiken en wat wil hij ermee bereiken? Dat is het vertrekpunt. We beginnen meestal met het overnemen van eenvoudige taken en als dat succesvol verloopt, bouwen we het op naar meer complexe werkzaamheden. De robot kan op een dag meer dan 500 ‘points of interest’ inspecteren”. Het gaat niet alleen om veiliger werken, maar ook om het optimaliseren van bedrijfsprocessen en het minimaliseren van downtime. “Als je dankzij de robotinspectie een storing ziet aankomen, kun je tijdig

34 november 2023

onderdelen bestellen en werkzaamheden plannen. Dat is altijd veiliger en efficiënter dan correctief een storing verhelpen”.

> Certificering. Om veilig in gevaarlijke omgevingen te kunnen opereren moet de robot voldoen aan strenge eisen. ExRobotics werkt hiervoor nauw samen met keuringsinstanties, legt Mildon uit.

Het belangrijkste aspect is dat de robot geen vonk kan veroorzaken en dat de robot zelf een minimale hitte produceert. Dat realiseert het robotbedrijf onder meer door niet te kiezen voor de gangbare lithium-ion batterij, omdat die te veel warmte produceert. Meer details wil Mildon niet geven. “Dat is het geheim van de smid”. Feit is dat de robot is gecertificeerd om te werken in explosiegevaarlijke omstandigheden tot een temperatuur van 55 graden Celsius.

Het doorontwikkelen van de robot is een continu proces. “We leren van de gebruikerservaringen van onze klanten. Zo voegden we een nieuwe camera toe die niet alleen ‘normaal’ kan zien, maar ook trilling kan zien. Een andere nieuwigheid is een akoestische sensor die gaslekken zeer nauwkeurig detecteert. Ook werken we continu aan het optimaliseren van de software. Stap voor stap brengen we zo de kosten omlaag, waardoor de robot ook interessant wordt voor andere sectoren waar hoge veiligheidsstandaarden gelden”. <

Kort Veel valgevaar gezien bij controle 200 bouwplaatsen Bij een controle op 200 bouwplaatsen verspreid over Nederland zijn bij circa 140 bouwplaatsen overtredingen geconstateerd door de Nederlandse Arbeidsinspectie. In totaal ging het om meer dan 250 overtredingen.

Inspecteurs kwamen veel onveilig ingerichte werkplekken tegen en vaak was er sprake van valgevaar. In meer dan de helft van de gevallen was de situatie zo gevaarlijk dat de werkzaamheden direct zijn stilgelegd.

Onveilig werken kan leiden tot ernstig letsel en heeft soms zelfs de dood tot gevolg. “Veel van die ongevallen kunnen gewoon worden voorkomen door je te houden aan de Arbowet en de juiste veiligheidsmaatregelen te nemen,” legt projectmanager Jane Tijssen van de Arbeidsinspectie uit. Samen met 150 inspecteurs ging

zij het land in om te controleren op bouwplaatsen. Het accent van de controle lag vooral op valgevaar vanaf daken. Opvallend was het hoge aantal onveilige werksituaties in Noord-Brabant en Limburg. Ook in en rondom steden als Utrecht en Rotterdam legde de Arbeidsinspectie op meerdere plaatsen direct het werk stil. In veel gevallen gebeurde dat bij installateurs van zonnepanelen en dakdekkers. Het ontbrak dan bijvoorbeeld aan steigers, hekwerken of leuningen. Na een stillegging mag het werk pas weer verder als kan worden aangetoond dat de werksituatie weer veilig is.

In bijna de helft van de gevallen kunnen bedrijven een boete tegemoet zien vanwege het overtreden van de Arbowet. Een aantal bedrijven kwam er vanaf met een waarschuwing. Er was dan geen sprake van direct gevaar of het ging om een lichte overtreding. <

Mijn cyberweerbare zaak (MCZ) Cyberweerbaarheid is belangrijk voor de veiligheid van je onderneming. Wil je aan de slag met het verhogen van cyberveiligheid van je onderneming, maar heb je niet de financiële middelen hiervoor?

Dan is het goed om te weten dat er ondersteuning voor cyberweerbaarheid bestaat: Mijn Cyberweerbare Zaak. De subsidie geldt voor kleine bedrijven tot en met 50 werknemers en een jaaromzet van maximaal € 10 miljoen. De regeling staat ook open voor zzp’ers.

Met de subsidie van Mijn Cyberweerbare Zaak kan je producten en/ of diensten aanschaffen om de cyberweerbaarheid van je bedrijf te verhogen. Met een hoge cyberweerbaarheid zijn IT-systemen beter beschermd tegen externe bedreigingen zoals cyberaanvallen.

De cybersecuritymaatregelen waar subsidie voor aangevraagd kan worden zijn: • Veilige netwerktoegang/wifi • Wachtwoordmanager en Tweefactorauthenticatie (2FA) • Software updates en antivirussoftware • Back-ups • Autorisatiebeheer • Beveiliging website en betaalsystemen • Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) • Cybersecurity trainingen

De subsidie hiervoor is 50% van de subsidiabele kosten, met een maximum van € 1.250 per aanvrager. Het is mogelijk meerdere offertes in te dienen tot het maximale bedrag is bereikt.

CyberVeilig Check tool Je vult de CyberVeilig check van het Digital Trust Center in. Aan de hand van deze vragenlijst ontvang je persoonlijk advies over de investering die voor jou loont. Dit advies kan je downloaden als pdf en dat is nodig voor de subsidieaanvraag. Scan de QR code om bij de tool te komen. <

35

ASSET MANAGEMENT <

Maak beleid

van veilig werken Aandacht voor veilig werken neemt toe. Enerzijds om imagoschade of milieuemissies te voorkomen, maar ook omdat de human factor steeds belangrijker wordt. “Het besef dat het bedrijf verantwoordelijk is voor de veiligheid van de mensen, groeit”, zegt Frank Hoffman, Managing Consultant bij Mainnovation.

“Zero incidents is altijd en overal het streven, maar dit daadwerkelijk borgen, dat is niet altijd even goed georganiseerd”.

Foto: Mainnovation

36 november 2023

Het gestructureerd doorvoeren van veiligheid in de organisatie, begint met het in kaart brengen van de risico’s. Bij complexe en ook bij standaard onderhoudswerkzaamheden moet een taak-risicoanalyse worden uitgevoerd om veilig werken te kunnen waarborgen.

Wat zijn de risico’s en welke mitigerende maatregelen kunnen we doorvoeren om dit te verbeteren?

> Risico’s mitigeren. Om effectieve mitigerende maatregelen te kunnen uitwerken, is up-to-date asset data een voorwaarde. Maar geen vanzelfsprekendheid. Hoffman; “Wanneer we een bedrijf auditen, komt regelmatig aan het licht dat de asset data niet op orde is.

De overdracht van de complete informatie en de verwerking ervan in het Enterprise Asset Management (EAM) systeem, is vaak een moeizaam proces. Te vaak ontbreekt informatie of wordt deze te laat aangeleverd”. Ook onvolledig ‘Management of Change’ is regelmatig een oorzaak van het ontbreken van de laatste updates. “Stroperige procedures, gebrek aan resources of onvoldoende beheer, leiden tot een achterstand in de verwerking. Wie weet dan nog wat de laatste versie is? En is de assetcodering in het veld wel geactualiseerd? Vereenvoudiging van processen en een complete overdracht van gevraagde informatie verdient aandacht”.

> Borgen van veilig werken. Het borgen van veilig werken begint bij de werkvoorbereiding. Het vooraf inschatten van risico’s en bepalen van aanvullende maatregelen, zijn hierbij belangrijke stappen. Schouwing ter plaatse en een taak-risico-analyse voor meer risicovolle en complexe werken, zijn noodzakelijk. Vaak worden omwille van tijdsdruk of tekort aan resources shortcuts gemaakt.

De procedures voor veiligstellen (LOTOTO-plannen) en werkvergunningen hebben de meeste bedrijven wel op orde. “Maar de crux is het opvolgen ervan”, zegt Hoffman. “We zien vaak een overdaad van ‘papier’ waardoor de essentie ondersneeuwt, zodat het doel wordt gemist bij overdracht aan de uitvoerenden. Om dit op te vangen is dagelijkse overdracht en controle door een supervisor of voorman ter plaatse cruciaal. Want wordt een LMRA (Last Minute Risk Analyse) ook daadwerkelijk ter plaatse uitgevoerd, mét productie én uitvoerders? Worden de risico’s en eventuele gevolgen vooraf besproken? Vinkjes worden in de praktijk vaak te snel gezet”. Na afronding moeten de uitgevoerde werken worden opgeleverd, gecontroleerd en geëvalueerd. “In de praktijk is hiervoor doorgaans te weinig capaciteit ingepland of beschikbaar, waardoor controles niet of slechts gedeeltelijk plaatsvinden. Toch is het checken of de installatie weer dicht is en goed werkt, cruciaal voor een veilige opstart. Sluit de Plan-Do-Check-Act cirkel”.

Log-out-tag-out Foto: Mainnovation

> Continu verbeteren. Zijn we er dan? “Bijna”, zegt Hoffman.

“Zoek continu naar vereenvoudiging, zoals bijvoorbeeld digitale werkvergunningen, en hou regelmatig evaluaties ter verbetering. En vergeet hierbij niet de contractor – als gelijkwaardige partner – te betrekken”.

De laatste tijd neemt het tekort aan ervaren uitvoerders toe en worden anderstaligen frequenter ingezet. Voorbesprekingen, gerichte Toolbox Meetings, check van taalbeheersing en werkpakketen met meer visuele informatie en minder tekst zijn een must geworden.

“En ga als leidinggevende het gesprek aan op de werkvloer. Ga op zoek naar het ware probleem. Waardoor ervaart iemand tijdsdruk?

Waarom is iemand van de procedure afgeweken? Was de overdracht duidelijk? Durf ook werken stil te leggen indien uitvoerders onvoldoende capabel blijken of zich niet aan afspraken houden”.

Kortom, laat zien dat je veiligheid serieus neemt, dat het beleid consequent wordt doorgevoerd. Op die manier creëer je een cultuur waarin je elkaar waarschuwt en open kunt zijn over verbeteringen.

Daarmee heb je wellicht het volgende incident voorkomen. <

‘Borg de opvolging en verbetering in het veld’ 37

SAMENWERKING <

Veilig werken op

hoogtes en in dieptes De werkzaamheden die Rijkswaterstaat uitvoert voor de bouw van de Zoutdam bij het sluizencomplex IJmuiden zijn niet zonder risico’s. Ze werken op hoge hoogtes en bereiken diepe dieptes. Daarom is het belangrijk dat Rijkswaterstaat altijd veilig kan werken.

Caro Verbeek, projectadviseur integrale veiligheid bij Rijkswaterstaat en Peter Boldewijn, veiligheidskundige bij Van Hattum en Blankevoort (VHB) zorgen vanuit hun rol dat veiligheid goed is opgenomen in het project. Boldewijn; “Veiligheid is erg belangrijk. Daarom maken we hier goede afspraken over met al onze medewerkers, partners, onderaannemers en Rijkswaterstaat. We zorgen ervoor dat zij deze afspraken naleven”. Als opdrachtgever heeft Rijkswaterstaat een gewisplicht. Verbeek legt uit wat dit betekent; “Als Rijkswaterstaat zijn wij verplicht om voor een veilige werkplek te zorgen voor onze aannemer. Wij proberen deze taak als opdrachtgever goed uit te voeren”.

> Veiligheid begint aan de tekentafel. Voordat de werkzaamheden starten, bespreken VHB en Rijkswaterstaat het onderwerp al tijdens het ontwerpproces. Verbeek geeft aan waar Rijkswaterstaat bij het ontwerp op let; “We kijken vooral naar hoe de aannemer veiligheid binnen de ontwerpfase bespreekt en opneemt.

Hierbij letten we op bouwkundige, technische en organisatorische keuze”. Welke keuzes maakt VHB in het ontwerp om te zorgen voor zo min mogelijk restrisico’s? “Denk bijvoorbeeld aan bouwtechnieken, uitvoering en soort materiaal. Ook voeren we werkplekinspecties uit en checken we hoe de aannemer hun werk registreert”.

Boldewijn vult aan; “Veiligheid begint aan de tekentafel. Tijdens het

Werkzaamheden voor sluizencomplex IJmuiden Foto: Rijkswaterstaat

38 november 2023

ontwerpproces houden we ook risicosessies met betrokken partners. Tijdens deze sessies inventariseren wij welke risico’s er zijn en hoe groot de risico’s zijn, om zo gepaste beheersmaatregelen te kunnen nemen, zodat wij uiteindelijk een maakbaar, maar ook een veilig ontwerp realiseren”.

> Collectieve maatregelen boven PBM’s. De heren vertellen wat voor soort beheersmaatregelen zij onder andere nemen. Verbeek; “‘Allereerst proberen we bij elk risico een beheersmaatregel te nemen waarmee we het gevaar bij de bron aanpakken. Bijvoorbeeld binnen het ontwerp. Als dat niet haalbaar is, nemen we een collectieve maatregel en tot slot zorgen we voor een persoonlijk beschermingsmiddel (PBM)”. Boldewijn zegt; “Voor de bouw van de pijlers werken we op grote hoogte. Voor deze werkzaamheden nemen we het liefst een collectieve maatregel. Denk aan een fysieke afscherming, zoals een railing. Zo stellen we het personeel niet bloot aan valgevaar”.

Hoewel collectieve maatregelen de voorkeur hebben, zijn er zeker nog PBM’s nodig, zodat werknemers hun werk veilig kunnen uitvoeren. Werknemers dragen standaard een veiligheidsvest- en broek, schoenen met stalen neuzen en natuurlijk een veiligheidshelm, aldus Verbeek. “Deze PBM’s verzorgt de aannemer. Vanuit Rijkswaterstaat loop ik om de week een veiligheidsronde. Dan kijken we of er op de bouwplaats op een veilige manier gewerkt wordt”.

Werknemers in de bouwkeet Foto: VHB

door sterke onderstroming en de decompressieziekte als een duiker te snel naar boven komt. In het ontwerp onderzoeken Rijkswaterstaat en VHB naar mogelijkheden om duikwerkzaamheden te kunnen minimaliseren. Het voorbouwen van de pijlers op het land in plaats van in het water, is daar een mooi voorbeeld van.

Verbeek legt uit waar verder op gelet wordt, zodat duikers veilig kunnen werken; “Een duikteam bestaat minimaal uit drie personen.

Een ploegleider, de duiker en een reserveduiker. De reserveduiker staat altijd klaar om het water in te kunnen. Vooraf bespreken we hoe we het werk gaan uitvoeren. We maken duidelijke afspraken en een stappenplan. Een open gesprek voeren met de duikers is belangrijk. Net zoals de communicatie tijdens het duiken”.

> Gevaarlijke werkzaamheden - duiken op grote diepte.

Duiken is één van de gevaarlijke werkzaamheden die VHB uitvoert in de diepte. Ze duiken op locaties op 23 m diepte voor het plaatsen van de 2 pijlers van de zoutdam. Hier komen grote risico’s bij kijken. Denk bijvoorbeeld aan bekneld raken, meegetrokken worden

‘

‘De combinatie van theorie en praktijk draagt bij aan de verduurzaming van de energiesector’

> Het sociale aspect van veiligheid. De heren benadrukken ook het belang van veiligheidsbewustzijn. Boldewijn; “We kijken niet alleen of de werkzaamheden goed gaan, maar we gaan ook het gesprek aan met onze werknemers. Veiligheid is niet alleen veilig werken, het bevat ook een sociaal aspect. Waar lopen de medewerkers tegenaan en hoe voelen zij zich? En hoe maak je mensen bewust van de veiligheidsrisico’s? VHB heeft gelukkig een open cultuur en iedereen spreekt elkaar aan”. Verbeek bevestigt dit; “Vanuit Rijkswaterstaat zien we dat de commitment bij VHB groot is. Het onderwerp veiligheid is goed opgenomen binnen alle lagen van de organisatie, van de directie tot de uitvoering”. > Samen bewustwording vergroten. Veiligheidsbewustzijn wordt ook groter, doordat iedereen die werkzaamheden uitvoert eerst een project specifieke veiligheidstoets afneemt. Boldewijn; “Als werknemers deze toets halen, kunnen ze een bouwpas ophalen. Hierna krijgen zij van hun leidinggevende een taakgerichte instructie, waarbij hun leidinggevende de risico’s en beheersmaatregelen toelicht”. Eén van de aandachtspunten is stick to the plan.

“Als we iets afspreken houden we ons daaraan. Veiligheid is een kwestie van blijven herhalen en aandacht aan besteden”, vertelt hij.

> Samenwerking tussen Rijkswaterstaat en VHB. Verbeek en Boldewijn geven aan dat de samenwerking rondom veiligheid goed is. “Veiligheid is natuurlijk een gedeeld belang. Om het project veilig uit te voeren, hebben we elkaar nodig. We moeten elkaar blijven ondersteunen en scherp houden”. “Het maakt niet uit aan welke kant van het project je zit, veiligheid moet je omarmen.

We proberen er samen alles aan te doen om veilig te werken. Het belangrijkste is dat iedereen aan het einde van de dag weer heel thuiskomt”. <

39

INTERVIEW <

Van ‘Dat deden we altijd al zo’ naar

Bekend en Bekwaam’

Foto: NVDO

TenneT’s Teammanager Rob Tellings is door zijn collega’s genomineerd als Veiligheidsheld, omdat hij zich met onvermoeibare energie inzet voor veiligheid op de werkvloer. Hij kaart ongewenste gebeurtenissen aan en neemt initiatief om veilig en gezond werken leuk te maken. Zo initieerde hij antislip stickers op de werkvloer om de 10 life-saving rules onder de aandacht te brengen. Ook hielp hij mee bij de organisatie van een Veiligheidsdag op de vestiging van het bedrijf waar hij werkt. Met deze initiatieven werd hij binnen het bedrijf al genomineerd voor ‘veiligheidstopper’.

“Als teammanager binnen een netbeheerbedrijf is mijn hoofdtaak het coördineren en organiseren van de werkzaamheden rondom de energiedistributie, gas en elektra en al het onderhoud dat hierbij komt kijken. De gevaarlijke stoffen waarmee de teams te maken hebben tijdens de werkzaamheden zijn - naast gas zelf - ook benzeen, lood en de met PFAS vervuilde grond. Bij onderhoud kan er asbest en chroom-6 voorkomen”.

> Zorg voor het team. “Tijdens de voorbereiding van werk-

Rob Tellings Foto: privé collectie

40 november 2023

zaamheden gaan we na of er een risico is op blootstelling aan gevaarlijke stoffen.” Tellings en zijn team bepalen welke maatregelen genomen moeten worden om die blootstelling te voorkomen. Deze maatregelen leggen ze vast in een veiligheidsplan. Het team op locatie gebruikt vervolgens signalerings- en meetapparatuur, samen met de vereiste PBM’s tijdens de werkzaamheden.

“Ik zorg ervoor dat het team voldoende opgeleid is om veilig te werken in gevaarlijke situaties én met gevaarlijke stoffen. Alle medewerkers moeten gecertificeerd zijn en de juiste materialen en persoonlijke beschermingsmiddelen hebben om hun werk veilig te kunnen doen”.

> Van onbekend is onbekwaam, tot bekend en bekwaam.

“Daarnaast ben ik ook hoofdcoördinator BHV. In het verleden ben ik gestart als ploegleider BHV en heb dat daarna eigenlijk nooit meer afgegeven. Buiten de jaarlijkse herhalingen zorg ik ervoor dat we eens in de zes weken kleine BHV-oefeningen organiseren. Herhalingen van de oefeningen zorgen ervoor dat we zien waar we tegenaan lopen en hoe we het kunnen oplossen”.

De Veiligheidsdag is een initiatief vanuit Enexis, alle vestigingen hebben de opdracht gekregen om hier invulling aan te geven. Tellings; “Tijdens het evenement hebben we de kreet veiligheid in de breedste zin van het woord proberen neer te zetten. Van cybercrime tot sociale veiligheid, van gedrag tot gevaarlijke stoffen. De leidraad van het evenement zijn de 10 life-saving rules, zoals het gezond en veilig werken met gevaarlijke stoffen. Ik ben toen verder gaan denken hoe we aan deze regels meer ruchtbaarheid kunnen geven. Toen bedacht ik de grote antislip stickers voor op de werkvloer”. Inmiddels liggen deze stickers in de kantine en de koffiecorners om mensen te prikkelen en bewust te maken tijdens hun werkdag. “De tien life-saving rules nemen we elke dag mee en dat moet groeien. Dat moet je gaan ontwikkelen tot het een normale gang van zaken is. Van onbekend is onbekwaam, tot bekend en bekwaam. Dan is het cirkeltje rond”.

> Vroeger was alle niet beter. “Ik werk nu 27 jaar bij het bedrijf. In 27 jaar heb ik veel dingen zien veranderen: de oude bedrijfsveiligheidsinstructies zijn nu de VIAG (Veiligheids Instructies Aard Gas). In de bedrijfsinstructie Electra zijn zaken aangescherpt.

Vroeger mocht men werken onder spanning, werden complete verdeelkasten vervangen onder spanning. Tegenwoordig is dat uit den boze. Je moet met echt goede motivatie komen wil je iets onder spanning uitvoeren. Als je dat doet, altijd zorgen dat gereedschappen en hulpstukken in elk geval dusdanig zijn geïsoleerd dat je niet onder spanning kunt komen te staan”. Hetzelfde met gas legt Tellings uit. “Vroeger was er een gaslek, gaatje graven, plakbandje eromheen en het was opgelost. Met het voortschrijdend inzicht dat we nu hebben en de maatschappelijke verantwoordelijkheid die we allemaal dragen gebeurt dit niet meer. Dit leidt ertoe dat zaken veiliger worden uitgevoerd”.

‘

‘Veiligheid; meer dan veilig werken alleen’

Foto: NVDO

> De mens is het grootste obstakel bij veilig werken.

“Sommige mensen zitten al 30 jaar in het vak, dan sluipen er argumenten in als: ‘Vroeger deden we het altijd zo, dus nu kan dat ook wel’. Terwijl je de consequenties van onveilig werken met gevaarlijke stoffen pas merkt op lange termijn” Het grootste obstakel bij veilig werken is de mens aldus Tellings. “Het belangrijkste is de omslag van de werkcultuur van vroeger naar nu. Je moet ervoor zorgen dat de nieuwe mensen die binnenkomen de cultuur aanhouden die zij op school hebben geleerd: we werken veilig of we werken niet. Wanneer de twee culturen bij elkaar komen, dan moet je ervoor waken dat de oude cultuur niet de overhand krijgt. Bij onze werkplekbezoeken maak ik in elk geval de veiligheidsgedachte bespreekbaar: waarom doe je het op deze manier? Hoe zou je dat anders kunnen doen? Voor het team is het een uitdaging om te kijken naar de veiligheidsmaatregelen en hoe deze toe te passen zijn.

PBM’s zijn geen discussie, maar situaties moet je zelf inschatten”.

> De kracht zit ‘m in herhaling. Bij elk werkbezoek staat veiligheid op de agenda. Want de kracht zit in de herhaling. Tellings; “Hoe vaker je herhaalt, hoe beter het blijft hangen en dan wordt het natuurlijk gedrag. Daar ben ik van overtuigd. Mijn eigen doel binnen mijn team is dat ik wil blijven vasthouden aan nul ongevallen en daarbij de mensen bewust maken van de gevaren en van gevaarlijk gedrag”. <

Elke dag transporteert TenneT elektriciteit naar 43 miljoen mensen in Nederland en een groot deel van Duitsland.

Veilig en betrouwbaar. 24 uur per dag en 365 dagen per jaar. Als netbeheerder van Nederland en een groot deel van Duitsland bezit en beheert zij 25.000 kilometer aan hoogspanningskabels. Belangrijkste taak: zorgen dat het licht blijft branden en dat elektriciteit altijd en overal met een druk op de knop beschikbaar is. Met een leveringszekerheid van 99,99963% is Tennet een van de beste netbeheerders ter wereld.

In de algemene en operationele SHE-voorschriften staan de toepasselijke veiligheidsnormen voor alle leveranciers en onder-leveranciers die voor TenneT werken. Hierin worden de vereisten op SHE-gebied beschreven waaraan leveranciers (inclusief onder-leveranciers) minimaal worden geacht te voldoen. Veiligheid is een topprioriteit voor TenneT. Zij verwacht dat al haar leveranciers het beleid, deregels en de TenneT procedures naleven om zo een goede prestatie op veiligheidsgebied neer te zetten.

41

ONDERHOUD <

Naar een cultuur van

proactieve veiligheid

Foto: NVDO

Meer dan tien jaar geleden werden er al signalen gegeven dat een onderhoudsorganisatie zou moeten focussen op het creëren van een veiligheidscultuur en gedragsverandering. Dat vertelde NVDO’s Visiedocument ‘Veilig Werken’ destijds. Zowel werknemers, leveranciers, als het management zouden proactief betrokken moeten worden in de organisatie om de veiligheid van binnenuit te verbeteren. Nog steeds een belangrijk thema!

Onderhoudsorganisaties beschikken namelijk over gedetailleerde veiligheidsmaatregelen die verder gaan dan de norm, waarbij het streven naar continue verbetering centraal staat. Dat zegt het binnenkort te verschijnen geactualiseerde NVDO Visiedocument ‘Veilig Werken anno 2023’.

> Wet- en regelgeving met een plusje. Tegelijkertijd wordt de ‘risico-regelreflex’ (de neiging om onmiddellijk en zonder zorgvuldige overweging van kosten en baten veiligheidsmaatregelen te treffen na een incident) tegenwoordig anders ingeregeld. In de context van Beheer en Onderhoud wordt de risico-regelreflex meer gericht op het verschuiven van een dergelijke reflexieve benadering naar een meer proactieve, risico-gebaseerde aanpak. Denk aan het uitvoeren van risicoanalyses, flexibele regelgeving (ook als het gaat om trends als innovatie) en de focus op voortdurende verbetering. Dit leidt tot verbeteren veiligheidsprestaties en verminderde ongevallen, maar vereist ook een grote verantwoordelijkheid dan enkel het naleven van de door de overheid opgelegde wet- en regelgeving. Dit is een gevolg van de groeiende complexiteit van onderhoudstaken en de snelle technologische ontwikkelingen die leiden tot nieuwe kansen en uitdagingen.

De nadruk ligt steeds meer op toezicht en op bewustwording van Veilig Werken in plaats van de handhaving van formele wetgeving.

Onderhoudsorganisaties investeren in toenemende mate in het ontwikkelen van een veiligheidscultuur, waarbij werknemers bewust worden gemaakt van de veiligheidsaspecten van hun werk.

42 november 2023

Toezicht versus wet- en regelgeving

> De kloof tussen interne en externe veiligheidscommunicatie. Een probleem dat niet alleen voorkomt binnen onderhoudsorganisaties, maar ook in andere industrieën, is het verschil tussen de externe communicatie over veiligheid ten opzichte van de interne maatregelen die genomen worden om een veilige werkomgeving te waarborgen. Geen enkel bedrijf geeft aan dat Veilig Werken niet als hoogste prioriteit wordt gezien binnen de bedrijfscultuur, terwijl managers deze boodschap intern niet altijd even consequent uitdragen.

Zo zie je dat de externe communicatie omtrent Veilig Werken de hoogste prioriteit heeft, maar intern op de werkvloer handelen werknemers er niet altijd naar. Externe communicatie gaat hier vooral over de beperkte of rooskleurige communicatie omtrent Veilig Werken naar belanghebbende partijen, zoals De Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Interne communicatie heeft

voornamelijk te maken met medewerkers’ beperkte mogelijkheden om deel te nemen aan het verbeteren van de veiligheid van de werkomgeving. De realiteit is dat onveilige situaties op de werkvloer blijven bestaan omdat geen maatregelen genomen worden om deze op te lossen.

Hoe hoger het niveau van veiligheidsbewustzijn en veiligheidsprestaties binnen een organisatie is, hoe hoger de trede op de ladder die aan de organisatie wordt toegekend door een onafhankelijke, gecertificeerde instelling (CI)4115. De SCL is toepasbaar in alle sectoren en dus ook bijzonder relevant voor Beheer en Onderhoud.

> Safety Washing. Problemen komen dan ook niet vaak bij managers terecht. In de meest extreme vorm wordt dit fenomeen ‘Safety Washing’ genoemd. ‘Safety Washing’ is het misleiden van mensen door te suggereren dat bepaalde producten of praktijken ‘veilig’ zijn of dat veiligheid – bijvoorbeeld op de werkvloer – een grote prioriteit is voor een bedrijf, terwijl dit niet het geval is. Dit kan leiden tot een aantal consequenties.

> Safety Culture Ladder. Een ander initiatief om veiligheidsbewustzijn te creëren is de ‘Safety Culture Ladder’ (SCL) waar al eerder in VAM over is geschreven. Ter herinnering: De SCL is een meetinstrument dat is ontworpen om veiligheidsbewustzijn, houding en gedrag van werknemers binnen bedrijven te evalueren en te verbeteren. Het belangrijkste doel van de SCL is om bedrijven en hun leveranciers aan te moedigen om bewust veilig en gezond te werken, waarbij de nadruk ligt op het bevorderen van de veiligheidscultuur.

‘

Per 1 januari 2025 is trede 3 van de Safety Culture Ladder vereist bij Veiligheid in Aanbesteding (ViA), waarvoor een aantal maatregelen genomen moeten worden door onderhoudsorganisaties. Met dit besluit willen ondertekenaars van de GCVB (Governance Code Veiligheid in de Bouw), waaronder Rijkswaterstaat, bedrijven meer zekerheid bieden over de ingangsdatum van Trede 3. Sinds 1 januari 2022 moeten opdrachtgevers die de GCVB hebben ondertekend veiligheidsbewustzijn opnemen als verplichting in aanbestedingen en contracten onder de noemer van ViA (Veiligheid in Aanbesteding).

Bedrijven moeten nu aantonen dat ze minimaal trede 2 van de SCL staan. Het doel van de ViA is om samen te werken aan het bevorderen van Veilig Werken in de totale keten. Daarom is afgesproken om de lat hoger te leggen door uiteindelijk trede 3 te eisen, met de verwachting dat dit twee jaar na de invoering is gerealiseerd. Dit besluit geldt dan ook voor alle bedrijven die de GCVB ondertekend hebben en is daarmee relevant voor Beheer en Onderhoud. <

‘Wat de SCL zo interessant maakt, is dat het kijkt naar diepe, bijna verborgen lagen in een organisatie: die van bedrijfscultuur en dan met name op het gebied van Veilig Werken. Die laag is ontzettend belangrijk in de effectiviteit van veiligheidsmaatregelen’ 43

OPGELEVERD <

Defensie neemt aanbevelingen Inspectie over na onderzoeken ongevallen Defensie neemt de aanbevelingen over die de Inspectie Veiligheid Defensie (IVD) deed naar aanleiding van onderzoeken naar twee ongevallen. Bij beide ongevallen liep een militair blijvend letsel op. In een brief aan de Kamer gaven minister Kajsa Ollongren en staatssecretaris Christophe van der Maat een reactie op de IVD-rapporten.

Foto: Ministerie van Defensie

44 november 2023

De IVD onderzocht een schietongeval dat in 2021 plaatsvond op Kamp Marmal in Afghanistan. Een militair werd hierbij ongewild geraakt met scherpe munitie uit een wapen van een Nederlandse collega. Het andere ongeval waarnaar onderzoek is gedaan, gebeurde in 2019.

Hierbij viel een militair van een infanteriegevechtsvoertuig (CV90).

Dat gebeurde tijdens het uitvoeren van herstelwerkzaamheden.

De bewindslieden betuigen hun medeleven met de slachtoffers.

“Wij betreuren dat deze ongevallen hebben plaatsgevonden en leven mee met de slachtoffers”, schrijven zij in de Kamerbrief. “Wij danken de IVD voor de onderzoeksrapporten. De conclusies en aanbevelingen helpen de organisatie om verder te verbeteren. Een veilige werkomgeving is, onder alle omstandigheden, een randvoorwaarde om als defensieorganisatie effectief te kunnen optreden. Hierin speelt iedereen in de organisatie een rol, want veiligheid is van ons allemaal”.

De Inspectie Veiligheid Defensie (IVD) houdt toezicht op de fysieke en sociale veiligheid bij Defensie. Zij beoordeelt de werking van beleid en de uitvoering van regelgeving in de praktijk en onderzoekt ernstige voorvallen. Met haar toezicht wil de inspectie de veiligheidscultuur en het lerend vermogen van Defensie versterken. Het werken zo veilig mogelijk maken is een gezamenlijke opgave van de defensieorganisatie. Elke medewerker moet zich bewust zijn van veiligheidsrisico’s. Veiligheid vergt aandacht, steeds weer.

> Aanbevelingen val van CV90. Bij het onderzoek naar de > Aanbevelingen Marmal. Defensie spant zich in om veiligheidsbewustzijn, zowel op collectief als individueel niveau, uit te dragen en te vergroten. Dat begint bij het opleiden en trainen waarin medewerkers worden voorbereid op hun rol en verantwoordelijkheid op het gebied van veiligheid. Ook de Defensietop speelt hierin een belangrijke rol en blijft het belang van veiligheid en veiligheidsbewustzijn uitdragen.

val van de CV90 kon de Inspectie niet vaststellen hoe dat gebeurde. Wel hadden maatregelen gericht op veiligheid de val kunnen voorkomen of de gevolgen kunnen beperken, stelt ze. De IVD constateert dat de omstandigheden waarin de werkzaamheden plaatsvonden wijzigden. Dit werd niet doorvertaald in de risicoanalyse. De IVD beveelt de Commandant der Strijdkrachten aan om de toepassing van situationeel risicomanagement te stimuleren.

Naar aanleiding van het ongeval in Afghanistan beveelt de IVD aan om meer aandacht te hebben voor veiligheid in voorbereiding op en uitvoering van missies. Bijvoorbeeld door deze vooraf met commandanten en overige sleutelspelers al te beoefenen. Verder wordt opgeroepen beheersmaatregelen en de individuele discipline tijdens missies te stimuleren en hier ook op toe te zien. Met name op het gebied van wapens en munitie.

Defensie is hiermee al aan de slag. Zo worden commandanten steeds beter geadviseerd over veranderende omstandigheden en de mogelijke risico’s die daarbij ontstaan. Daarnaast is binnen alle Defensieonderdelen gestart met uitvoering van het programma ‘integraal risicomanagement’. Onderdeel hiervan is het ontwikkelen van trainingen en opleidingen waarmee medewerkers voorbereid worden op hun rol bij het adequaat omgaan met risico’s. <

‘

‘Veranderende omstandigheden en de mogelijke risico’s die daarbij ontstaan, constant onder de aandacht brengen’ 45

VASTGOEDEXPLOITATIE <

Veiligheid en gezondheid in duurzaam slopen

Foto: Schijf Groep

In de schijnwerpers van de bouw- en installatietechniek staat een niet te negeren prioriteit: ‘veiligheid en gezondheid’. Bij een aannemingsbedrijf dat zijn oorsprong kent in sloopwerk, mag je ervan uitgaan dat die zaken zijn verankerd in het DNA. Hoe werkt dat precies? In dit artikel duiken we dieper in de wereld van De Schijf Groep, met focus op de centrale rol die deze waarden spelen bij dit bedrijf.

Het NEVAP-lid uit Uithoorn is actief op meerdere vlakken: van restauratie-, renovatie-, mutatie-, en totaalsloop tot bodemsanering en sloop ten behoeve van funderingsherstel. “In alle gevallen staan veiligheid en gezondheid bij ons hoog in het vaandel: we werken veilig of we werken niet, ongeacht de consequenties,” vertelt Tristan Frese, commercieel manager bij het aannemingsbedrijf.

> Veiligheid als Fundament. Als een onwrikbaar fundament staat dat motto bovenaan in de hiërarchie van de bedrijfswaarden. “Voordat een (sloop)project wordt gestart, moeten alle veiligheidsaspecten zorgvuldig zijn geborgd en afgetikt. Of het nu gaat om werken in vervuilde grond of omgaan met gevaarlijke stoffen, wij nemen geen genoegen met standaardprotocollen, maar streven naar de hoogste veiligheidsnormen”. > Kennisoverdracht voor veiligheid. Een sleutelaspect van veiligheid is wat Frese betreft kennisoverdracht. “Bij De Schijf Groep investeren we niet alleen in geavanceerde veiligheidstrainingen voor onze medewerkers, maar verspreiden we ook bewustwording onder onze klanten. We vinden dat veiligheid een gedeelde ver-

46 november 2023

antwoordelijkheid is en geloven in het betrekken van onze klanten bij het begrijpen van wet- en regelgeving. Het opleiden van medewerkers en het proactief informeren van klanten is een integraal onderdeel van ons streven naar een veilige werkomgeving”.

In de wereld van het bedrijf, dat inmiddels meer dan 50 jaar bestaat en zo’n 55 mensen aan het werk heeft, is veiligheid niet slechts een beveiligingsmaatregel. “Het is voor ons een drijvende kracht voor innovatie en continue verbetering,” vertelt Frese. “We gaan vaak verder dan de basisvereisten en voeren regelmatig interne trainingen uit om ervoor te zorgen dat iedereen niet alleen op de hoogte is van veiligheidsnormen, maar ze ook in de praktijk brengt”. Ter illustratie vertelt Frese over bijvoorbeeld werkzaamheden ten behoeve van funderingsherstel; “In die situaties liggen er vaak nog vijf verdiepingen boven ons waardoor we complete panden moeten opvangen met tafelconstructies. Als dat niet goed gedaan kan worden, of we nemen zaken waar die we bij voorbaat niet konden voorzien, dan leggen we het werk direct stil. Ook als een opdrachtgever meent dat alles naar behoren is, stellen we geen mensen te werk als wij de situatie onveilig achten, vanuit welk veiligheidsaspect dan ook”.

‘

’

‘Veiligheid borgen al voordat je aan een werk begint’

> Omgevingsveiligheid en -gezondheid. Gezondheid is zo’n aspect dat bijvoorbeeld aan de orde is bij het verwijderen van asbest of chroom6 en bij grondsaneringen. “Daar ligt een heel protocol aan ten grondslag, van linten en afzetborden tot het informeren van de lokale overheid. We werken dan met fysieke afschermen afzetmaterialen, en ingeval we de hoofdaannemer zijn, gebruiken we een projectgebonden bouwhekdoek waarop een uniek mailadres staat. Omwonenden en passanten kunnen dan rechtstreeks contact met ons opnemen voor vragen en opmerkingen, maar ook om zich aan te melden voor de nieuwsbrief. We communiceren dan met een wekelijkse update en delen informatie over het type werkzaamheden en in hoeverre die voor overlast kunnen zorgen”. Hiermee wordt niet alleen de opdrachtgever ontzorgd, het zorgt tevens voor de waarborging van een transparante en veilige omgeving.

De Schijf Groep ziet de omgeving overigens breder dan de fysieke omgeving. “We bedoelen daarmee dat we ook naar de wereld kijken en in dat verlengde naar onze impact daarop. Veiligheid en gezondheid zijn waarden die niet alleen hier en nu van toepassing zijn, maar ook voor toekomstige generaties geborgd moeten worden zodat we een leefbare omgeving behouden. Wij hebben daar een rol in en met onze expertise laten we die al jaren gelden.

> Ons bin zuunig. We gaan daarvoor even terug in de tijd, naar de start van het familiebedrijf in 1972, toen wijlen bloemenkweker Piet Schijf uit noodzaak houten bloemenkassen sloopte, omdat er in de periode van de oliecrisis veel vraag naar hout was om te kunnen stoken. Schijf had toen al het besef dat ‘goed hout’ te zonde was om in het vuur te gooien. “In die tijd heette het nog ‘ons bin zuunig’,” grapt Frese. “Maar het is wel de start geweest van onze circulaire pijler. Zo ontstond Schijf Restoric, een hub waar de door ons ‘geoogste’ producten en materialen een tweede leven krijgen. Er is inmiddels ook Schijf Circulaire Demontage B.V. een nieuwe werkmaatschappij!

Dat maakt ons als sloopaannemer ook meteen een grondstoffenleverancier en daar zijn we trots op, en vooral: in gespecialiseerd. Duurzaamheid zit in ons bedrijf verweven, tot in de kleinste houtsplinter”.

actief betrokken bij nieuwbouwprojecten. Door al in een vroeg stadium aan tafel te zitten met architecten en ontwikkelaars kunnen ze hun expertise delen over potentiële materialen die hergebruikt kunnen worden. “Dit gaat verder dan slopen; het is omgekeerd bouwen, waarbij de kennis van onze sloopexperts cruciaal is voor een succesvolle implementatie. Daarmee zien we dat onze functie verandert. Daar waar we eerst gezien werden als ‘lomp volk’ dat regelmatig meer kapot maakte dan de bedoeling, denken we nu aan de voorkant van een traject mee over de toekomst ervan, bijvoorbeeld door het doen van een stoffen- en materialeninventarisatie om op voorhand die materialen al te kunnen herbestemmen aan het einde van de levensduur van een pand. Zo kijken we ook naar hoe je materialen kunt hergebruiken in een nieuw ontwerp, al dan niet op die locatie, en we betrekken daar alle betrokkenen bij, zoals gemeenten, omdat juist die weten wat er nog meer in de regio speelt”.

> Toekomstperspectief. Als voorloper in duurzaam slopen heeft De Schijf Groep een duidelijke visie op de toekomst. We streven naar een terugkeer van de essentie van slopen: materialen oogsten en demonteren, net zoals halverwege de jaren ‘70.” De Schijf Groep toont aan dat sloopbedrijven niet alleen de afbraak hoeven te verzorgen, maar een cruciale rol kunnen spelen in het vormgeven van de circulaire bouwsector. “Met onze toewijding aan veiligheid, gezondheid, kennisoverdracht en creativiteit in circulaire bouwprojecten willen we inspiratie bieden aan de branche.” <

In de loods van 3.000 m2 met drie verdiepingen worden materialen gereviseerd, deuren op maat gemaakt en zijn vakmannen bezig met interieurstandbouw van oud materiaal. “Het is een proces van jaren geweest, maar we hebben met al onze ervaring en kennis steeds verder uitgebouwd; zo is er een transportbedrijf, een stagebedrijf, een restauratiewinkel, en zijn we actief met de verschillende activiteiten die we vanuit het aannemingsbedrijf uitvoeren”.

> Creatieve benadering van circulair bouwen. Een van die

Tristan Frese Foto: Schijf Groep

activiteiten is ‘circulair bouwen’. Naast het slopen is De Schijf Groep

47

CursusKalender Kennis is onze kracht! Inschrijven kan eenvoudig via de maintenance academy op www.nvdo.nl

1 december: ISO 55000 Strategisch Gebouwbeheer De NVDO-cursus “ISO 55000 Strategisch Gebouwbeheer” geeft deelnemers waardevol inzicht in de wereldwijde normering. U maakt kennis met de inhoud en heeft aan het eind van de dag een helder en compleet inzicht in de integrale eenduidige aanpak die de norm voorschrijft.

Hierbij wordt dieper ingegaan op de toepassing van ISO 55000 bij strategisch gebouwbeheer. Let op: de training gaat specifiek in op de ISO 55000 serie en behandelt slechts in hoofdlijnen het vakgebied van Asset Management, met als doel de norm te verduidelijken.

Doel

Deelnemers hebben na deze eendaagse training inzicht in de toepassingsmogelijkheden van de ISO 55000 en kennen de integrale eenduidige aanpak die de norm voorschrijft.

Ze kunnen deze kennis inzetten voor vastgoedsturing en strategisch gebouwbeheer in hun eigen organisatie.

Bij deelname aan deze eendaagse ISO 55000 cursus is de norm deel I inbegrepen!

De norm bestaat uit drie delen: • ISO 55000 Asset Management: Overview, Principles en Terminology • ISO 55001 Asset Management: Management systems, Requirements • ISO 55002 Asset management: Management systems, Guidelines for the application of ISO 55001

6 december: Life Cycle Costing, optimalisatie van Onderhoud Life Cycle Costing (LCC) is een methodiek om de totale kosten van assets zo juist mogelijk in kaart te brengen.

Hierbij wordt gekeken naar de complete life cycle van een asset, van kopen tot en met afbreken. Het toepassen van LCC kan bijdragen aan het optimaliseren van onderhoud aan assets en het bepalen van het juiste moment van vervanging.

48 november 2023

Doel

• Herkennen van valkuilen op het gebied van onderhoud • Inzicht in de methodieken van LCC • Waarde van informatie voor optimaliseren van Beheer en Onderhoud • Inzicht in het waarom en wat mee te nemen in een LCC berekening • Kunnen toepassen van de methodiek en inzicht in de levenscyclus kosten

12 en 13 december: Verkenning Conditiemeting BOEI Na het volgen van de 2-daagse cursus Verkenning Conditiemeting BOEI heeft de deelnemer inzicht in de verschillende aspecten die van belang zijn bij het inzetten van BOEI inspecties. De deelnemer herkent de toegevoegde waarde van een BOEI inspectie binnen een onderhoudscontract of bij het opzetten en beheren van een meerjarenonderhoudsplanning. De deelnemer heeft inzicht in de achtergrond van de BOEI-thema’s en in de gebruikte inspectiemethodieken binnen de verschillende vakdisciplines.

Onderwerpen

• Wat is Conditiemeting BOEI • Plaats van BOEI in de huidige onderhoudsmarkt • Brandveiligheid; achtergrond bouwbesluit en introductie • Onderhoud; algemene introductie NEN2767 • Energie; introductie EPBD-regelgeving en Energielabel • Inzicht in wet- en regelgeving: wat verlangt zorgplicht en regelgeving aan vastleggen van gegevens • Basiskennis Conditiebepaling per vakdiscipline conform BOEI; opname gebreken, verwerking en rapportage

14 december Online: Artificial Intelligence voor Maintenanceprofessionals (ONLINE) In deze eendaagse intensieve online cursus worden de bouwstenen en termen geïntroduceerd om succesvol met AI (ook wel Kunstmatige Intelligentie genoemd) aan de slag te gaan. Onderwerpen als technische aspecten zoals software en data worden besproken. Er wordt tevens aandacht besteed aan de organisatorische en menselijke impact van AI. Tevens komen ruimschoots aan bod: het identificeren van business cases voor AI en het inschatten van de maturiteit van de organisatie rond AI. De spilfunctie van Onderhoud is daarbij cruciaal.

Doel

Deelnemers maken kennis met de laatste innovaties op het gebied van AI. Hierbij gaat de cursist naar huis met kennis over de toepassingen van AI in onderhoud, hoe er kan worden

ingespeeld op de ontwikkelingen rondom AI en wat de rol van de onderhoudsprofessional wordt wanneer AI op grote schaal wordt toegepast.

Onderwerpen

• Wat is AI/wat is het niet?

• Veel gebruikte terminologie • De voordelen en opbrengsten van AI • Het belang van Data- en Cybersecurity • AI modellen monitoren en onderhouden • Toepassingen en voorbeelden vanuit de praktijk • Hoe de onderhoudssector zich (in de toekomst) kan gaan toespitsen op AI • De rol van de maintenanceprofessional na de implementatie van AI • Tips en tricks om zelf met AI aan de slag te gaan

Masterclass: Leiderschap in Asset Management Als leider in Asset Management draag je een bredere verantwoordelijkheid dan zorgdragen voor een efficiënte inzet van machines, apparaten en voorzieningen, over hun levenscyclus heen.

Je bent ook verantwoordelijk voor de strategische veranderingen en de dynamiek en interactie die daaruit voortkomen tussen mensen in de organisatie. En, bovenal draag je verantwoordelijkheid voor de veiligheid van en de synergie tussen jezelf en je collega’s om te komen tot het gewenste bedrijfsresultaat.

Onderwerpen

Doel

Geïnteresseerd?

Inzicht en inspiratie om jezelf (verder) te ontwikkelen als leider in Asset Management.

• Wat is de essentie van Asset Management?

• Wat is jouw (toekomstige) rol als leidinggevende daarin?

• Hoe word je leider in Asset Management?

• Hoe neem je daarin verantwoordelijkheid voor jezelf en anderen, zonder anderen daarbij tekort te doen?

• Hoe zoek en vind je daarin balans met de ‘business’: het reilen en zeilen van de organisatie?

Ben je geïnteresseerd in een InCompany van deze Masterclass? Stuur een mail naar info@nvdo.nl en wij sturen dan een offerte op maat.

49

PoC Risk Based Maintenance voor nutsbedrijf toont snel resultaten Met de verschuiving naar een economie op basis van koolstofarme energie, bevinden nutsbedrijven (water, elektriciteit en gas) zich midden in de energietransitie. Ze moeten bijblijven met de evoluerende behoeften van eindgebruikers en de samenleving als geheel.

Daarnaast vragen belangrijke ontwikkelingen zoals de lokalisatie van de vraag naar energie en digitale transformatie om een vernieuwde manier van werken. Een van die bedrijven vroeg NVDO partner MaxGrip om te helpen hun asset performance en onderhoudsbenadering te optimaliseren.

Bewijs dat RBM effectief is Het nutsbedrijf wilde een meer flexibele manier van werken ontwikkelen die om kan gaan met de eerder genoemde maatschappelijke veranderingen zoals de energietransitie, lokale behoeften (omgevingscondities), digitale transformatie en IIOT. Het bedrijf ziet ook dat, naarmate er meer data en technologie beschikbaar komt, de manier van werken verandert. Dit biedt uitdagingen, maar ook een grote kans om processen te optimaliseren en mensen meer geïnformeerde beslissingen te laten nemen. Met een ISO 55000-certificering neigde het energiebedrijf naar een optimalisatieprogramma voor Risk Based Maintenance (RBM). Ze wilden testen en bewijzen dat RBM een efficiënte en effectieve manier van werken kan zijn.

PoC om inzichten te verkrijgen en resultaten te behalen Ten eerste werden voor de Proof of Concept (PoC) een duidelijke scope en tijdlijn bepaald. Het doel was om binnen zes maanden resultaten te behalen door de PoC toe te passen op een elektrisch

17/18 januari; Risk Based Maintenance (RBM), Onderhoudsconcepten op basis van Risico Risk Based Maintenance (RBM) helpt prioriteiten te stellen in preventief onderhoud. Het maakt inzichtelijk waar de grootste risico’s liggen, zodat je daar op kunt anticiperen en weet welke delen van je installatie wel en welke niet mogen falen. Tot slot faciliteert RBM jouw gesprek in de boardroom. Een objectieve onderbouwing, waarbij ook gevolgkosten in beeld zijn van ‘wat als scenario’s’, is daarbij zeer behulpzaam.

Onderwerpen • Het herkennen en formuleren van bedrijfsdoelstellingen • Het definiëren van risico’s • Verschillende methodieken van risicoanalyses (een voorbeeld: FMECA) • Opstellen van een onderhoudsconcept naar aanleiding van de risicoanalyse • Optimaliseren van onderhoudsconcepten

systeem en gasinstallatie met in totaal meer dan 13.000 assets.

Binnen deze pilot is een software applicatie geïmplementeerd om FMECA studies te faciliteren. Deze oplossing stelde het energiebedrijf in staat om hun onderhoudsprestaties te optimaliseren, inclusief een bibliotheekfunctie om processen te standaardiseren. De FMECA-studies werden uitgevoerd om volledig inzicht te krijgen in de kritieke aspecten van assets om zo optimale onderhoudsstrategieën te ontwikkelen. De direct betrokken personen werden ook gecoacht en getraind om zelfstandig deze studies uit te kunnen voeren en zo de resultaten op de lange termijn ook te borgen.

Resultaten Na zes maanden was het duidelijk dat RBM zou leiden tot een efficiëntere en effectievere manier van werken voor deze assets. Al het onderhoud was afgestemd op de kritieke aspecten van het asset, wat resulteerde in minder frequent onderhoud voor de meeste assets. Voor de rest werd de onderhoudsfrequentie op hetzelfde niveau gehouden of geïntensiveerd, afhankelijk van de omgevingscondities van de asset.

Een Proof of Concept is een snelle manier om een nieuwe strategie uit te proberen. Het toetst theoretisch advies en aannames aan de praktijk en laat zien of het de resultaten oplevert waar je op mikt.

Het is leren door te doen, een aanpak die vaak zeer inzichtelijk en nuttig is. In dit geval beschouwde het nutsbedrijf de PoC als een succes en besloot om RBM in de gehele organisatie te implementeren om hun onderhoudsstrategieën in zowel de elektrische systemen als het gasnetwerk te valideren en optimaliseren.

50 november 2023

Alles voor uw onderhoud

www.rsonline.nl

HOE MAAK JE EEN GROTE SPRONG IN EFFICIËNTIE? GEEF ELKE ASSET EEN UNIEKE DIGITALE IDENTITEIT! Identificeer en lokaliseer meerdere assets, vanop afstand, in realtime, zonder dat u een zichtlijn nodig heeft. Met onze complete RFID-oplossing kunt u elke asset een unieke digitale identiteit geven en zo aanzienlijke efficiëntiewinst behalen.

Labels

Printers

Totaaloplossingen die tot in het kleinste detail aan de behoeften van de klant kunnen worden aangepast, maken RFID nu toegankelijk voor een groot aantal bedrijven, zelfs in omgevingen die voor de meeste labels en lezers als uitdagend worden beschouwd.

Ontdek onze complete RFID-oplossing www.bradyeurope.com/rfid BRADY BENELUX Tel BE: +32 (0) 52 45 78 11 Tel NL: +31 (0)70 323 62 98 salesbenelux@bradycorp.com www.brady.nl

Scanners

Softwareintegratie