MAGAZYN sierpień 2010
tel. 33 875 23 13 NOWINY ANDRYCHOWSKIE www.nowiny.andrychow.eu
Lato należy do teatru
Druga połowa lipca i pierwsza połowa sierpnia w Andrychowie bez wątpienia należała do teatru. Wszystko za sprawą projektu „Lato w teatrze” oraz towarzyszących mu spektakli.
O akcji „Lato w teatrze” szeroko piszemy wewnątrz numeru. W tym miejscu chcielibyśmy w fotograficznym skrócie przybliżyć ciężką pracę młodych andrychowian, którzy zamiast rozrywki dwa tygodnie wakacji postanowili spędzić na nauce i nie bójmy się tego słowa - harówce. W I turnusie akcji wzięło udział 24
uczestników (23 andrychowian i jeden rodzynek z Wadowic). Przez 14 dni, po sześć godzin dziennie pod okiem profesjonalistów przygotowywali oni spektakl „Rzeczy-wistość”, który następnie pokazali: 31 lipca w Miejskim Domu Kultury i 1 sierpnia na plantach miejskich.
PROPOZYCJE KULTURALNE www.kultura.andrychow.eu
„Lato w Teatrze” WARSZTATY TEATRALNE
Projekt zainicjowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i koordynowany przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie. CZĘŚĆ II: 2.08 – 15.08 Miejski Dom Kultury - warsztaty teatralne dla młodzieży szkół średnich 14.08 – MDK, 15.08 - Planty Miejskie - prezentacja spektaklu Wycieczka: Bieszczady – Łańcut 21 - 22 sierpnia (sobota, niedziela). Program: I dzień: wyjazd z Andrychowa o godz. 5.00, przejazd do Łańcuta, po drodze zwiedzanie Skansenu Budownictwa Ludowego, przyjazd do Łańcuta – zwiedzanie zespołu pałacowo – parkowego Lubomirskich (pałac, ogrody, powozownia), zakwaterowanie w domu wczasowym, obiadokolacja i nocleg; II dzień: śniadanie, wyjazd na Pętlę Bieszczadzką: Baligród, Jabłonki, Cisna, wejście na Połoninę Wetlińską, Ustrzyki Górne, Ustrzyki Dolne (Muzeum Bieszczadzkiego PN), powrót do Andrychowa w późnych godzinach nocnych. Uwaga! Zastrzegamy możliwość zmiany kolejności realizacji poszczególnych punktów programu. Cena - 235 zł/os obejmuje: 1 noclegi w ośrodku wczasowym lub domu wycieczkowym, pokoje 2, 3, 4-osobowe, łazienki na piętrach, 2 śniadania, 2 obiadokolacje, przejazd autokarem klasy turystycznej, wszystkie opłaty parkingowe, pilota-przewodnika na cała trasę, ubezpieczenie NNW i KL w PZU Voyager. Cena nie obejmuje: wstępów do zwiedzanych obiektów – około 25 - zł/os. Zapisy i
Plan imprezy godz. 9.45 – 10.15 - Przemarsz korowodu dożynkowego godz. 11.00 – Msza Święta Dożynkowa w Kościele Św. Macieja Parking przy basenie: godz. 15.00 - koncert kapeli podwórkowych m.in. „Andrusiki”, „Beka” godz. 17.00 - występ Ludowego Zespołu Pieśni i Tańca ANDRYCHÓW godz. 19.00 – koncert zespołu MR Z U.B. godz. 21.00 – koncert Formacji Nieżywych Shabuff
szczegółowe informacje: Andrychów, ul. Krakowska 35, tel. 33 875 26 28, 875 39 45. 14.08 (sobota) - PIKNIK ROMSKI – impreza plenerowa (parking przy ul. Batorego) 5.09 (niedziela) – Gminne Dożynki (szczegóły poniżej) MIEJSKI DOM KULTURY W ANDRYCHOWIE ul. Szewska 7, tel. 33 875 31 05 SIERPNIOWE NIEDZIELNE KONCERTY PAMIĘCI OJCA ŚWIĘTEGO JANA PAWŁA II 15 sierpnia 2010 godz. 19.15 - „Przeboje, przeboje”. Arie z operetek, pieśni neapolitańskie, przeboje z lat dwudziestych i trzydziestych: Stan Meus (tenor) i Emilia Bernacka-Głowala (fortepian) 22 sierpnia 2010 godz. 19.15 - „Nokh Amol” - muzyka klezmerska – zespół „Di Galitzyaner Klezmorim” 29 sierpnia 2010 godz. 19.15 - „Pieśni bałkańskie” - Paulina Bisztyga z zespołem Koncertom towarzyszy wystawa fotografii Agence France-Presse „Szukałem was i teraz przyszliście do mnie”. Wystawa udostępniona przez Wadowickie Centrum Kultury AKCJA EKO-LATO. Twórcze spotkania dla dzieci w wieku 6 – 10 lat 16.08 (poniedziałek) - spotkanie organizacyjne - zabawy integracyjne, „TO TEM(at) lata”- warsztaty z wykorzystaniem naturalnych materiałów 17.08 (wtorek) - wyjazd CIUCHCIĄ z Andrychowa do Mini ZOO KUCYK w Inwałdzie - zwiedzanie ZOO, zabawy
Ponadto w programie: degustacja potraw regionalnych, wystawa ptaków ozdobnych, wystawa prac Grupy Twórców MY, wesołe miasteczko, akcja „Książka za złotówkę” i inne atrakcje. Organizatorzy: Parafia św. Macieja w Andrychowie Parafia św. Stanisława w Andrychowie Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie Patronat: Burmistrz Andrychowa i Rada Miejska w Andrychowie Patronat Medialny: Nowiny Andrychowskie, Twoje
w indiańskiej wiosce, ognisko, małe warsztaty animowania przestrzeni 18.08 (środa) - wyjazd do Stanicy HUCUŁ w Sułkowicach-Łęgu - zwiedzanie stadniny, przejażdżka konno, konkurencje sportowe na świeżym powietrzu, ognisko 19.08 (czwartek) - piesza wycieczka edukacyjną ścieżką przyrodniczo-leśną w Zagórniku - zabawy dydaktyczne, technika frotażu w terenie 20.08 (piątek) - wizyta w piekarni U BYLICÓW - zapoznanie się z pracą w piekarni, przyspieszony kurs na małego piekarza. Pożegnalna mini dyskoteka w MDK Odpłatność: 25,- zł. Bliższe informacje i zapisy w MDK, ul. Szewska 7, tel. 33 8753105 WARSZTATY: 18 i 19.08 (środa, czwartek) - warsztaty taneczno-ruchowe (na podstawie hip-hopu i funky): godz. 10.00-11.00 - dzieci w wieku 913 lat, godz. 11.30-12.30 – gimnazjum i szkoły średnie. Prowadzenie: Robert Nicieja 23.08 (poniedziałek) godz. 10.0014.00 - warsztaty fotograficzne. Prowadzenie: Ada Karcz-Zielińska 23,24 i 25.08 (poniedziałek, wtorek, środa) godz. 11.00-13.00 - warsztaty plastyczne: gimnazjum i szkoły średnie. Prowadzenie: Zbigniew Bury 24.08 wtorek) godz. 17.00 - „ŚPIEWAĆ KAŻDY MOŻE” – impreza dla dzieci i młodzieży zapraszamy
Radio Andrychów Formacja Nieżywych Schabuff – jeden z najpopularniejszych polskich zespołów, grających muzykę z pogranicza rocka i popu. Muzycy wylansowali takie przeboje, jak np.: „Klub Wesołego Szampana”, „Faja 89”, „Baboki”, czy „Lato”. MR Z U.B. (Mr. Zoob) – polska formacja założona w 1981 roku. Muzyka MR
tel. 33 875 23 13 NOWINY ANDRYCHOWSKIE www.nowiny.andrychow.eu
magazyn
wszystkich śpiewających i grających na instrumentach do występu na scenie MDK Udział w warsztatach jest bezpłatny. Bliższe informacje i zapisy w MDK, ul. Szewska 7, tel. 33 8753105 ŚWIETLICA CKiW W SUŁKOWICACH – BOLĘCINIE Sułkowice-Bolęcina, ul. Racławicka 123, tel. 33 870 13 64 18-27 sierpnia - wakacyjne zajęcia dla dzieci i młodzieży 26.08 (czwartek) godz. 18.00 - dyskoteka dla młodzieży szkolnej 27.08 (piątek) godz. 12.00 - Jak zrobić różne fajne rzeczy? cz. I –NOTESwakacyjne warsztaty plastyczne dla dzieci. Org. Filia Biblioteki Publicznej i Świetlica CKiW w Sułkowicach- Bolęcinie ŚWIETLICA CKiW W RZYKACH Rzyki, os. Młocki Dolne 71, tel. 33 875 37 83 23 – 28.08 - zajęcia adaptacyjne dla 4 i 5 - latków. W programie zajęcia artystyczno-edukacyjne w godz. 9.00 – 12.00. Odpłatność: 50 zł
Z U.B. to mieszanka rocka, ska, reggae. Zespół znany jest z takich utworów, jak m.in.: „Kartka dla Waldka” i „Mój jest ten kawałek podłogi”.
NR 8 (237), SIERPIEŃ 2010
3
kultura
Na góralską nutę 1 sierpnia Miejski Dom Kultury w Andrychowie rozbrzmiewał dźwiękami skrzypiec, piszczałek, kontrabasów, trombit. A to za sprawą zespołu „Trebunie Tutki”. Takiej frekwencji nikt się nie spodziewał. 1 sierpnia na pierwszy z Sierpniowych Koncertów Niedzielnych poświęconych pamięci Ojca Św. Jana Pawła II do MDK przybyły tłumy melomanów. Zanim na scenie pojawili się muzycy, wszystkich zgromadzonych na koncercie powitał Łukasz Dziedzic, dyrektor Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie. O postaci Ojca Świętego Jana Pawła II a także o naszym przywiązaniu do Niego mówił ks. Józef Jania, proboszcz parafii św. Stanisława w Andrychowie. A potem cała uwaga słuchaczy skupiła się na tym, co grali, co śpiewali i co mówili artyści z Podhala. W Andrychowie zespół zaprezentował program, na który złożyły się muzyczne wspomnienia z pielgrzymek Jana Pawła II do Polski i
Jego wizyt na Podhalu, utwory autorskie z płyty „Podniesienie”, dedykowanej Ojcu Świętemu i wręczonej mu podczas specjalnej audiencji, osobiste wspomnienia rodziny Trebuniów-Tutków, ulubione przez papieża melodie góralskie oraz utwory z albumu „Pieśni Chwały” nagranej z jamajską formacją „Twinkle Brothers”. Niemal wszystkie utwory prezentowane przez zespół spotykały się z żywiołową reakcją publiczności. Ponad półtoragodzinny występ zakończyły dwa bisy. Trzeba dodać, że w tym roku Sierpniowym Niedzielnym Koncertom towarzyszy wystawa fotografii Agence France-Presse „Szukałem was i teraz przyszliście do mnie”. Ekspozycja upamiętnia ostatnie dni życia Karola Wojtyły, uroczystości pogrzebo-
4
we oraz reakcje całego świata na wieść o chorobie i śmierci Jana Pawła II. Zdjęcia pochodzą z wielu krajów, czasem bardzo odległych jak: Australia, Meksyk, Argentyna czy Filipiny. Wystawę CKiW udostępniło Wadowickie Centrum Kultury. Organizatorami tegorocznych koncertów są: Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie, parafia św. Macieja w Andrychowie, parafia św. Stanisława w Andrychowie. Patronatem imprezę objął burmistrz Andrychowa Jan Pietras. Muzyczne spotkania sponsorują: Bank Spółdzielczy w Andrychowie, Skup złomu i metali kolorowych - skład węgla „Fabryczna” w Andrychowie, Czanieckie Makarony Sp. z o.o., Energia Odnawialna TOMI SOLAR w Andrychowie, Całodobowa Stacja Paliw inż. Wita Ziółkowskiego, Wimat - Świat Podłóg Chocznia, Zajazd Złota Rybka – Inwałd oraz Pracownia Cukiernicza Gałuszka z Żywca, Wosana S.A. – producent napojów i soków, Sklep Ogrodniczy „Pamiętajcie o ogrodach”. (as) Ps. Program kolejnych niedzielnych koncertów wewnątrz, na 3 stronie Magazynu.
NR 8 (237), SIERPIEŃ 2010
Po naukę na Słowację Zostali laureatami konkursu i w nagrodę pojechali na Słowację.
Członkowie Grupy Twórców „MY” - Zdzisław Harężlak oraz Lesław Najbor otrzymali nagrody w konkursie filmowo – fotograficznym „Byłem tu”, zorganizowanym przez Dom Kultury w Kętach w ramach projektu „Pomosty Beskidzkie sposobem na pobudzanie transgranicznej aktywności kulturalnej”. Obaj panowie postanowili skorzystać z propozycji skierowanej do laureatów i pojechali na trzydniowe bezpłatne warsztaty do słowackiej Czadcy (9-11 lipca). Zajęcia poprowadził Aleksander Dyl - fotograf, autor wielu cykli dla TVP (np. „Małe Ojczyzny”), operator Tony’ego Halika oraz Elżbiety Dzikowskiej. (opr. as)
Żeby się nie nudzili
Od warsztatów muzycznych rozpoczął się cykl wakacyjnych propozycji przygotowanych przez Miejski Dom Kultury w Andrychowie, a skierowanych do dzieci i młodzieży z naszej gminy. Przed nami jeszcze kilka atrakcji, m.in. akcja „Eko Lato” oraz kolejne zajęcia warsztatowe. Szczegóły wewnątrz magazynu, na stronie 3. (as)
Nowa wystawa Od 16 sierpnia Galeria Sztuki Współczesnej „Rynek 7” zaprasza na wystawę prac Daniela Ludwiczuka. Artysta urodził się w 1957 roku w Rabce. Studiował na Politechnice Warszawskiej. Mieszka na Podlasiu, gdzie prowadzi profesjonalną winnicę. Rzeźby z drewna wiązowego, olszowego, akacjowego i lipowego tworzy od ponad 20 lat. Od 3 lat wykonuje także rzeźby stalowe spawane z elementów maszyn rolniczych wyrzuconych na złomowiska. Uczestniczy w plenerach i wystawach w kraju i za granicą. Wystawa trwać będzie do połowy września. (opr. as)
magazyn
www.nowiny.andrychow.eu NOWINY ANDRYCHOWSKIE tel. 33 875 23 13
rozmaitości
Nazwy rozmaite, Pod względem geograficznym, Kaczyna leży u podnóża góry Gancarz (798 m) w Beskidzie Małym, w dolinie rzeki Choczenki. Z kolei pod względem administracyjnym, Kaczyna położona jest w gminie Wadowice, w powiecie wadowickim. W środkowej części wsi wznosi się murowana kaplica pod wezwaniem św. Marii Magdaleny z 1879 r. z zabytkowym rokokowym ołtarzem. Kaczyna należy do nazw dzierżawczych, które stanowią grupę nazw miejscowości powstających jako nazwy osad. W encyklopedii „Polskie nazwy własne” czytamy: - Nazwy miejscowe dzierżawcze wyrażają fakt posiadania wsi i ziemi wokół niej przez osobę, której imię stanowi podstawę nazwy. Z reguły było to imię lub przezwisko pierwszego właściciela
cz. 15
lub założyciela wsi. Zdarzało się, że wraz ze zmianą właściciela nazwa wsi również ulegała zmianie, było to jednak zjawisko rzadkie. – Jeżeli chodzi o etymologię nazwy to większość onomastyków przychyla się do stwierdzenia, iż nazwa wsi pochodzi od wołoskich wyrazów: „kacia” ( z jęz. rumuńskiego – miejsce kocenia się owiec), albo „kocina” ( z jęz. rum. – chlew lub zagroda dla bydła). W języku czeskim Kaczina to Katarzyna. Pierwsza pewna wzmianka o nazwie Kaczyna pochodzi z XVII w., mimo że w aktach lustracji starostwa zatorskiego z 1765 r., widnieje nazwa Kocyna. Prof. Lubaś w „Nazwach miejscowych południowej części dawnego województwa krakowskiego” , podaje dwie nazwy gwarowe: Kacyna oraz Kacona. Julian
Zinkow w przewodniku monograficznym „Wadowice i okolice”, na temat Kaczyny pisze tak: - Wiadomo, że wieś została osiedlona przez Wołochów, prawdopodobnie w XVI w. W lustracji starostwa zatorskiego w 1564 r., do którego wówczas należały okoliczne tereny i lasy, przy omawianiu sąsiedniej wsi Ponikwi, między innymi wspomniani zostali czterej koloniści, którzy nie składali do starostwa żadnych danin bo na Woli siedzą. Mogło tu chodzić tylko o Kaczynę jako przysiółek Ponikwi, ponieważ wszystkie okoliczne wsie istniały już wcześniej i
miały swe nazwy. – Kaczyna była wsią wołoską i zarębniczą, czyli taką, która powstała na terenach leśnych. W wielu przewodnikach zaliczana jest do trudno dostępnych miejscowości. Zabudowania wsi rozłożone są na dnie doliny tzw. Doliny Choczenki. Marta Paczyńska
Patroni naszych ulic, odc. 8 Ulicą, której nazwa została nadana Uchwałą Rady Miejskiej z dnia 6 lipca 1935 r., jest ul. Stefana Batorego. Ulica ta łączy się z ul. Krakowską (w kierunku Wieprza). Pierwotna nazwa tej ulicy to ul. Zatorska. Nazwa została nadana Uchwałą Rady Miejskiej z dn. 26 listopada 1932 r., a następnie zmieniona na ul. Stefana Batorego. Kolejna zmiana nastąpiła podczas okupacji niemieckiej: Wrangel Straße (Carl Gustaf Wrangel – szwedzki feldmarszałek, naczelny dowódca armii szwedzkiej w Niemczech z czasów wojny trzydziestoletniej), tak wówczas była określana. Po II wojnie światowej nazwa ulicy powróciła do nazwy bieżącej. Jeżeli chodzi o Stefana Ba-
torego, to warto krótko przypomnieć jego dzieje. Urodził się w 1533 r., od 1571 r. książę siedmiogrodzki, a od 1576 r. król polski po ślubie z córką Zygmunta I Starego – Anną Jagiellonką. Jak czytamy w Encyklopedii PWN, Batory przez wielu historyków uważany był za jednego z najwybitniejszych królów elekcyjnych. Był synem wojewody siedmiogrodzkiego Stefana Batorego i Katarzyny Thelegdi. W 1577 r. prowadził wojnę z przeciwstawiającym się mu Gdańskiem. Utworzył Trybunał Koronny i Trybunał Litewski, oba uzyskały uprawnienia najwyższego sądu apelacyjnego. Oprócz spraw wojennych, Batory interesował się nauką. Owocem jest założona przez
niego Akademia Wileńska, która powstała w miejsce kolegium jezuickiego (1578 r.). Jej pierwszym rektorem został Piotr Skarga. Jeżeli chodzi o politykę zagraniczną Stefana Batorego, to najważniejszym punktem była wojna z Moskwą o Inflanty. Na mocy rozejmu w Jamie Zapolskim (1582 r.), przyłączył do Polski Inflanty i ziemię połocką. Batory prowadził politykę zrozumienia w stosunku do innowierców. Jego wiel-
kim zamiłowaniem były polowania. Był człowiekiem otwartym i przyjaznym ludziom. Bardzo wymagającym zarówno od siebie, jak i od innych. Zmarł w 1586 r., został pochowany w Katedrze Wawelskiej w Krakowie. Marta Paczyńska
Goście i zwycięzcy konkursów „Nowin Andrychowkich” i „Twojego Radia Andrychów”
tel. 33 875 23 13 NOWINY ANDRYCHOWSKIE www.nowiny.andrychow.eu
magazyn
NR 8 (237), SIERPIEŃ 2010
5
„L a t o w T e a t r z e” Andrychów 19 lipca 2010 – 15 sierpnia 2010
Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie Wydział Edukacji i Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Andrychowie Od 19 lipca do 1 sierpnia w Andrychowie trwały letnie warsztaty teatralne przeznaczone dla dzieci. W zajęciach udział wzięły 24 osoby. Przez sześć dni w tygodniu, po sześć godzin dziennie na terenie placówek podległych Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie prowadzone były zajęcia w czterech grupach: aktorskiej, kostiumowo – scenograficznej, muzycznej oraz dziennikarsko – promocyjnej. W ramach warsztatów dzieci pracowały nad tekstami Wandy Chotomskiej „Od rzeczy do rzeczy” i na ich podstawie przygowywały spektakl. Przedstawienie „Rzeczy – wistość” można było obejrzeć dwukrotnie: 31 lipca w Miejskim Domu Kultury w Andrychowie oraz 1 sierpnia na plantach miejskich (spektakl plenerowy). Obecnie w ramach akcji „Lato w teatrze” trwają letnie warsztaty teatralne dla młodzieży (15 – 20 lat). Podobnie jak podczas turnusu dla dzieci zajęcia prowadzone są w czterech grupach: aktorskiej, kostiumowo – scenograficznej, muzycznej oraz dziennikarsko – promocyjnej. Młodzież pracuje nad tekstem „Nie pytaj diabła” Neila Gaimana. Efektem jej pracy będzie przedstawienie „Pudełko z diabłem w środku”, które zaprezentowane zostanie 14 sierpnia w Miejskim Domu Kultury w Andrychowie oraz 15 sierpnia na plantach miejskich w Andrychowie. Na program zajęć składają się m.in.: ćwiczenia na świadomość ciała, ćwiczenia psycho-ruchowe, ćwiczenia wypracowujące odpowiedzialności za partnera na scenie, moderowane rozmowy na temat budowania spektaklu, elementarne zadania aktorskie, etiudy, improwizacja, teatr lalek cieniowych, teatr formy (grupa aktorska), etiudy stylizowane z tańców azjatyckich, hiszpańskich, tradycyjnych ludowych polskich, barokowych, afrykańskich plemiennych, rozśpiewania, praca nad emisją głosu, ćwiczenia rytmiczno – ruchowe z zastosowaniem gesto-dźwięków, praca nad ekspresją ruchu (grupa muzyczna), tworzenie lalek, masek, elementów kostiumu (grupa kostiumowo – scenograficzna), warsztaty w studiu „Twojego Radia Andrychów” i redakcji „Nowin Andrychowskich”; nauka podstawowych zasad reportażu i montażu radiowego, pisania recenzji i relacji prasowych (grupa dziennikarsko-promocyjna). Lato w Teatrze – atrakcyjna oferta teatralna dla młodych ludzi, którzy z różnych przyczyn spędzają wakacje w mieście. Między 5 lipca a 15 sierpnia 2010 roku w kilkunastu miastach Polski odbywają się teatralne półkolonie, podczas których młodzież poznaje „alfabet teatru” pod opieką profesjonalnych artystów, wspólnie przygotowując spektakl. Dzięki realizacji projektu „Lato w teatrze” teatr może stać się atrakcyjnym ośrodkiem działań twórczych i edukacyjnych również w czasie wakacji. Projekt Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest koordynowany przez Instytut Teatralny im. ������������������������������������ Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.
partnerzy medialni:
6
NR 8 (237), SIERPIEŃ 2010
magazyn
www.nowiny.andrychow.eu NOWINY ANDRYCHOWSKIE tel. 33 875 23 13
kino
Repertuar kina „Beskid” SAGA ZMIERZCH: ZAĆMIENIE
ŁOWCY SMOKÓW
Horror/romans; prod. USA; �������������� reż. David Slade; wyk. Robert Pattinson, Kristen Stewart, Taylor Lautner;czas: 124 min; od 15 lat.
Familijny; prod. Francja, Niemcy; reż. Arthur Qwak, Guillaume Ivernel; czas: 80 min; bez ograniczeń.
Kontynuacja dwóch pierwszych części sagi - “Zmierzch” i “Księżyc w nowiu” autorstwa bestsellerowej pisarki Stephenie Meyer. “Zaćmienie” opowiada o najtrudniejszym wyborze głównej bohaterki - Belli Swan. Isabella Swan podjęła decyzję - decyzję, którą mylnie uważała za najważniejszą w całym swoim życiu... Kocha Edwarda i chce spędzić z nim wieczność jako wampirzyca. Termin przemiany został wyznaczony, pozostaje tylko czekać... Tymczasem miastem Seattle wstrząsa seria tajemniczych morderstw. Nikt nie wie, kto za tym stoi, policja jest bezradna. Jedynie rodzina Cullenów zdaje się coś przeczuwać... Ale oni mają inne zmartwienie - do lasów wokół Forks wraca żądna zemsty i krwi Belli wampirzyca Victoria. Teraz najważniejszą misją dla całej rodziny Cullenów jest zapewnienie Belli ochrony do czasu jej przemiany... Niestety wszystko wymyka się spod kontroli i bohaterowie znajdują się w wielkim niebezpieczeństwie. Bella tymczasem zdaje sobie sprawę, że decyzja dotycząca jej przemiany, była zaledwie dziecinną igraszką. Dziewczyna stanie przed nowym wyborem, który może doprowadzić do odnowienia odwiecznego konfliktu wampirów i wilkołaków. Jej ukochany Edward czy zakochany w niej przyjaciel, Jacob? Wampir czy wilkołak? I znów... życie czy śmierć...? 14 sierpnia, godz. 20.00 15 sierpnia, godz. 20.00
Bilety: 11 zł ulgowy, 13 zł normalny
LISTY DO JULII Komedia rom.; prod. USA; reż. Gary Winick; wyk. Christopher ������������������ Egan, Amanda Seyfried, Vanessa Redgrave;czas: 105 min; od 12 lat. Po przyjeździe do Verony, do domu słynnej kochanki Julii Kapulet z „Romea i Julii”, młoda Amerykanka (Amanda Seyfried) przyłącza się do grupy ochotników, którzy odpisują na listy z zapytaniem o miłosne porady do Julii. Odpowiadając na pewien list wysłany w 1951 roku, dziewczyna inspiruje jego autorkę (Vanessa Redgrave) do podróży do Włoch w poszukiwaniu dawno zaginionej miłości i zapoczątkowuje łańcuch wydarzeń, dzięki którym zupełnie niespodziewana miłość zawita w ich życiu. 21 sierpnia, godz. 20.00 22 sierpnia, godz. 20.00
Bilety: 11 zł ulgowy, 13 zł normalny
Smok chce zniszczyć Królestwo! Mała Zoe pragnie pomóc wujowi Lordowi Arnoldowi i wyrusza w świat z misją odnalezienia wielkich bohaterów, rodem z baśni. Na drodze swej spotyka dwóch Łowców Smoków o imionach Lian-Chu i Gwizdo. Wszystko, o czym Łowcy marzą, to błogi odpoczynek do końca swych dni na ganku wiejskiego domku, który zamierzają kupić. Jednak dziewczynka widzi w nich upragnionych bohaterów. W przekonaniu tym stara się ją utrzymać chytry mały Gwizdo, zachłanny na złoto jej wuja. Rozpoczynają więc niebezpieczną podroż na koniec świata... 19 sierpnia, godz. 15.00
Bilety: 4 zł
WYSPA NIM Familijny; prod. USA; reż. Mark Levin, Jennifer Flackett; czas: 96 min; bez ograniczeń. Film producentów „Opowieści z Narnii” i „Mostu do Terabithii”. W obsadzie: Gerard Butler i Jodie Foster, zaś w polskiej wersji językowej: Robert Więckiewicz, Joanna Jeżewska i Justyna Bojczuk. Nim jest wielką fanką opowieści o najsłynniejszym poszukiwaczu przygód, Aleksie Roverze. Dziewczynka mieszka na egzotycznej wyspie i ma tutaj wielu przyjaciół, od jaszczurki agamy brodatej zaczynając, na lwie morskim kończąc. Kiedy zaginie jej ojciec, zrobi wszystko, aby go odnaleźć… nawet, jeśli wymagałoby to sprowadzenia samego Alexa Rovera. 26 sierpnia, godz. 15.00
Bilety: 4 zł
CZWARTY STOPIEŃ Thriller; prod. USA; reż. Olatunde Osunsanmi; wyk. Milla Jovovich, Will Patton, Hakeem Kae-Kazim; czas: 98min; od 15 lat. W roku 1972 wprowadzono skalę oceny spotkań z istotami pozaziemskimi. Zauważenie UFO określane jest jako spotkanie pierwszego stopnia. Zebranie dowodów znane jest jako spotkanie drugiego stopnia. Nawiązanie kontaktu z obcymi to spotkanie trzeciego stopnia. Czwarty stopień - uprowadzenie, był najtrudniejszy do udokumentowania... aż do teraz. W Nome na Alasce, psycholog dr Abigail Tyler zaczęła rejestrować na wideo sesje z pacjentami, cierpiącymi na traumę i przypadkowo odkryła niezwykle poruszające dowody, potwierdzające porwania ludzi przez istoty pozaziemskie. 28 sierpnia, godz. 20.00 29 sierpnia, godz. 20.00
tel. 33 875 23 13 NOWINY ANDRYCHOWSKIE www.nowiny.andrychow.eu
magazyn
Bilety: 11 zł ulgowy, 13 zł normalny
NR 8 (237), SIERPIEŃ 2010
7
historia
Z archiwum x proboszcza
odc. 79
Przed stu laty w Wieprzu powstała Spółka Mleczarska. Założyli ją miejscowi rolnicy, a ściśle mówiąc – utworzyli ją z myślą o tutejszych chłopach wybitni, rodowici wieprzowanie. Często nie mieszkali już w swej wsi, robiąc kariery w świecie, pamiętali jednak o rodzinnych stronach. Jak zobaczymy, w powołaniu do istnienia spółdzielni ważną rolę odegrała też miejscowa parafia.
Ireneusz Żmija Koniec wieku XIX i początek XX był okresem sprzyjającym powstawaniu rozmaitych „ludowych” - jak się wtedy mówiło, inicjatyw. Były to najczęściej działania kulturalne, oświatowe, ale coraz częściej także gospodarcze. Istotny element tej działalności stanowiły sprawy narodowe. Ludność polska poszukiwała różnorodnych form organizacyjnych, które zapewniałyby wzajemne wsparcie i samopomoc w różnych sferach działalności. Spółdzielczość w Polsce Pierwsze spółdzielnie na terenie Polski utworzono w Wielkopolsce i na Pomorzu (w 1882 roku - w Pawłówku powstała „Mleczarnia Bukowska”). W naszych stronach, w Galicji spółdzielnie mleczarskie zaistniały w latach 90-tych XIX wieku. Organizujące się grupy rolników mogły liczyć na wsparcie prawne i finansowe Patronatu Spółdzielni Rolniczych Wydziału Krajowego Sejmu Galicyjskiego. Jego referentem był dr Franciszek Stefczyk, wielki zwolennik spółdzielczości rolniczej. Od czasów wydanej w 1891 roku encykliki papieża Leona XIII pt. Rerum Novarum kwestiom społecznym i gospodarczym więcej uwagi zaczął poświęcać także Kościół katolicki. Proboszczowie obok stowarzyszeń religijnych starali się powoływać do istnienia lub wspierać inicjatywy „przemysłowe”: spółdzielnie czy chrześcijańskie związki zawodowe. Po I wojnie światowej, już w wolnej Polsce wielkie trudności go-
8
spodarcze spowodowały regres spółdzielczości. Później jednak, po reformie walutowej i uchwaleniu ustawy o spółdzielczości ruch spółdzielczy się odrodził. 20 lat później, w latach 30-tych Kościół nie był już tak przychylny działalności spółdzielczej. Powodem zmiany nastawienia stało się to, że coraz częściej inicjatywy te realizowano bez patronatu proboszcza, a bywały, że angażowali się w nie ludzie wrogo do Kościoła nastawieni. W 1930 roku andrychowski proboszcz ks. Klemens Tatara tak pisał: Skrajna nędza zagląda w oczy rodzinom robotniczym. W gminie Sułkowice powstała pierwsza organizacja o charakterze komunistycznym pod nazwą: „Samopomoc chłopska”. W zapisie sporządzonym dwa lata później czytamy: W Targanicach uprawia wywrotową robotę Pasternak, który po powrocie z Francji założył sklep, gromadzi chłopów i szerzy wśród nich ateizm. W Sułkowicach niejaki Cabak ateista pod płaszczykiem pracy prorządowej szerzy obojętność religijną. Dobry klimat Tworzeniu pozytywnego klimatu dla spdzielczości
NR 8 (237), SIERPIEŃ 2010
magazyn
sprzyjała kiepska sytuacja bytowa w Galicji na początku XX wieku. Ludzie, zwłaszcza mężczyźni w sytuacji kryzysu gospodarczego masowo wyjeżdżali za pracą do Ameryki, „do Saksów”, na Śląsk i do Prus. By stworzyć sobie miejsca pracy na miejscu, musieli się organizować w grupy czyli spółki. Dodatkowo coraz częściej na rynku – także w Andrychowie i okolicach pojawiać zaczęły się drogie produkty żywnościowe z importu. Na Andrychowszczyźnie - szczególnie po klęsce suszy w
1904 roku. Jako konkurencję należało im przeciwstawić produkty lokalne. Powstawały więc spółdzielnie, jak w Wieprzu czy sklepy, jak w Andrychowie. O tej ostatniej inicjatywie ówczesny proboszcz, ks. Wawrzyniec Solak pisał w Kronice parafialnej pod rokiem 1910: W dalszym ciągu kapłani miejscowi pracowali nad ludem – odbyto zrazu kilka zgromadzeń, wśród których ostatecznie uchwalono założenie sklepu Spółki spożywczej. Jak dużą wagę do tych działań przywiązywał andrychowski proboszcz, musi świadczyć, że o innych osiągnięciach swych wikarych (utworzeniu Czytelni ludowej i związku zawodowego chrześcijańskich robotników) wspomniał dopiero później, na plan pierwszy wysuwając sklep. W Wieprzu dla utworzenia spółki mleczarskiej i s t nia-
www.nowiny.andrychow.eu NOWINY ANDRYCHOWSKIE tel. 33 875 23 13
historia ły bardzo dobre warunki. Przede wszystkim tutejsza hodowla bydła była bardzo dobrze rozwinięta. Mleka produkowano dużo, nie było ono jednak odpowiednio wykorzystane. Brak zbytu na tak dużą ilość mleka decydował o małej opłacalności jego produkcji. Przetwory mleczne (sery i masło) produkowane metodami domowymi sprzedawane były prawie wyłącznie na targu w Andrychowie po bardzo niskich cenach, co nie satysfakcjonowało gospodarzy. Spółka W takiej sytuacji powstał pomysł utworzenia w Wieprzu spółdzielni. W roku 1909 kilkunastu gospodarzy zebrało się w domu Bartłomieja Frasia i tam jeden z nich, Ludwik Saferna opowiedział im o działalności Spółdzielni Mleczarskiej w Rybnej działającej tam od 1902 roku. Wkrótce niektórzy z rolników postanowili przyjrzeć się,
jak to robią inni. Delegacja wybrała się do Rybnej. Działalność tamtejszej spółdzielni mleczarskiej na tyle się wieprzowianom spodobała, że postanowili te zasady przeszczepić na rodzimy grunt. By zdobyć potrzebne kwalifikacje z zakresu mleczarstwa Władysław Gabryl, późniejszy kierownik mleczarni odbył w Rybnej praktykę, a potem jeszcze kurs mleczarski w Rzeszowie. Po powrocie wraz z Ludwikiem Saferną i Ignacym Sordylem przystąpili do zakładania spółki. W Wieprzu istniały dogodne warunki do tego przedsięwzięcia. Pierwsza połowa roku 1910 to zbieranie chętnych do udziału w spółce. Początkowo gospodarze z obawą przystępowali do członkostwa, lecz z biegiem czasu przekonali się o opłacalności i coraz liczniej angażowali się w spółkę. Drugą ważną
częścią działalności organizatorów spółki było gromadzenie funduszy (wpłaty od członków). Za tak zebrane pieniądze zakupiono konieczne urządzenia mleczarskie, które pozwoliły 9 lipca 1910 roku uruchomić mleczarnię z prawdziwego zdarzenia. Pierwszym miejscem działalności były piwnice w domu ówczesnego organisty Stanisława Medonia. Po trwającym rok takim funkcjonowaniu udało się członkom spółki wpisać ją do rejestru sądu w Wadowicach, co nastąpiło w lipcu 1911 roku. Oficjalna nazwa brzmiała: Spółka Mleczarska w Wieprzu. Ludzie Jako najważniejszych inicjatorów całego przedsięwziecia wymienia się: ks. Marcina Krzysicę – wieloletniego proboszcza parafii w Wieprzu i pierwszego prezesa zarządu Spółdzielni Mleczarskiej, Albina Jurę – wieprzowianina, syna za-
możnego chłopa, Prezesa Małopolskiego Towarzystwa Rolniczego w oddziale krakowskim (pracującego jako nauczyciel w Krakowie), Józefa Gabryla – profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, który założył jeszcze w Wieprzu Kółko Rolnicze i Czytelnię Ludową, Władysława Gabryla – pierwszego kierownika mleczarni (1911 – 1938). Pierwszy Prezes mleczarni, ks. proboszcz Marcin Krzysica, pełnił tę funkcję w latach 1911 –14. Kasjerem i równocześnie członkiem zarządu utworzonej spółki został Ludwik Saferna, zaś kierownikiem - Władysław Gabryl. W skład zarządu weszli ponadto Jan Jura – ojciec Albina, Franciszek Gałuszka i Władysław Mokwa. Własny budynek Dość szybko okazało się, że do-
tychczasowe pomieszczenia w piwnicach są za ciasne dla rozwijającej się mleczarni. Postanowiono zbudować nową mleczarnię. Parcelę pod budynek ofiarował proboszcz. W Banku Galicyjskim we Lwowie Spółdzielnia uzyskała kredyt w wysokości 60 tys. koron. Kredyt ten członkowie gwarantowali własnym majątkiem. Spłacono go po I wojnie światowej. Rada Gminna przeznaczyła na budowę 300 zł reńskich. Budowę okazałego budynku na Mleczarnię i Dom Ludowy rozpoczęto w 1912 roku a zakończono już w roku następnym. Uroczystego otwarcia i poświęcenia dokonano 4 stycznia 1914 roku. Z okazji uroczystości Koło Młodzieży przygotowało wyreżyserowaną przez Albina Jurę sztukę „Karpaccy Górale” Józefa Korzeniowskiego. Budynek mleczarni przez kolejne dziesięciolecia należał do najbardziej funkcjonalnych obiektów we wsi. Tu skupiało się całe życie kulturalne, gospodarcze i społeczne wsi. Oprócz sal produkcyjnych mieścił on biura Urzędu Gminy, obszerną salę teatralną ze sceną, czytelnię ludową, Kasę Stefczyka, Straż Pożarną, sklep wiejski, Kółko Rolnicze. Tutaj też znalazły swoją siedzibę organizacje młodzieżowe. W ramach współpracy ze spółdzielnią Kółko Rolnicze wykonywało usługi, dowożąc mleko ze zlewni do zakładu. W roku 1928 Dom Ludowy gościł prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego. Tę niecodzienną wizytę zorganizował Albin Jura, który jako sekretarz Małopolskiego Towarzystwa Rolniczego w różny sposób promował rodzinną miejscowość (Dom Ludowy odwiedzili także: studenci uczelni rolniczych z Włoch, Francji, Jugosławii, Słowacji i Węgier). Produkty Spółdzielnia Mleczarska to jednak przede wszystkim produkty. W Wieprzu na przestrzeni lat niezmiennie podnoszono jakość i wy-
tel. 33 875 23 13 NOWINY ANDRYCHOWSKIE www.nowiny.andrychow.eu
magazyn
dajność produkcji. W 1916 roku w mleczarni zainstalowano lokomobilę i zmechanizowano niektóre czynności produkcyjne. Początkowo praca mleczarni polegała na odciąganiu z dostarczonego mleka tłuszczu i przerabianiu go ma masło. Chude mleko zwracano dostawcom. Później pomyślano o wytwarzaniu tłustych serów szwajcarskich. Na przeszkolenie w dziale serownictwa wysłano Władysława Mokwę, który wkrótce okazał się dobrym fachowcem. Produkowane tutaj sery i masło cieszyły się wielkim popytem w okolicy oraz na rynkach w Białej i Bielsku, dokąd było dostarczane koleją przez drobnych kupców. Spółdzielnia Mleczarska była dobrze prowadzona i prosperowała nieprzerwanie w czasie I wojny światowej i w okresie międzywojennym. Była wówczas najlepszą wśród kilkunastu w powiecie. W 1925 roku mleczarnię wizytowali delegaci Ogólnoświatowego Kongresu Rolniczego odbywającego się w Krakowie. Na koniec trochę liczb. W 1929 roku Spółdzielnia Mleczarska w Wieprzu zrzeszała 318 członków, którzy hodowali w sumie 569 krów. W roku tym dostarczono do mleczarni 632 tys. litrów mleka o średnim procencie tłuszczu 3,3. Wyprodukowano z niego 24 522 kg masła po cenie 7zł 24gr za kg. Była to najwyższa w województwie cena i jakość masła. Za miesiąc napiszemy o tym, jak rozwijała się wieprzowska Spółdzielnia Mleczarska w czasie II wojny światowej i w latach następnych. Prezesowi Spółdzielni Mleczarskiej w Wieprzu, Józefowi Szłapie za udostępnienie materiałów umożliwiających powstanie tekstu o historii Spółdzielni dziękuję Ireneusz Żmija
NR 8 (237), SIERPIEŃ 2010
9
biblioteka
Z legendą w bibliotece
„Dajmy świadectwo...” I Małopolski Konkurs Poetycki Wadowicka Biblioteka Publiczna zaprasza od udziału w I Małopolskim Konkursie Poetyckim. Celem imprezy jest m.in. integrowanie mieszkańców Małopolski wokół przesłania nauki Jana Pawła II. Wiersz konkursowy winien być związany tematycznie z postacią Jana Pawła II, Jego pontyfikatem, nauczaniem i twórczością. Praca może zawierać treści związane z małą ojczyzną Papieża – Wadowicami, liryka może także odzwierciedlać przemyślenia, uczucia, wspomnienia i przeżycia autora inspirowane spotkaniami z Papieżem, lekturami jego homilii, encyklik i utworów literackich. Konkurs przeznaczony jest dla mieszkańców Małopolski. Ma charakter otwarty, adresowany jest do dzieci, młodzieży i dorosłych. Uczestnikami konkursu mogą być poeci amatorzy oraz osoby zrzeszone w związkach twórczych.
Udział w konkursie zapewnia nadesłanie prac konkursowych w terminie i formie określonej regulaminem. Praca konkursowa – krótki utwór poetycki, nie przekraczający 50 wersów, powinien być nadesłany w dwóch formach: w formie wydruku na papierze formatu A 4, czcionka 12, interlinia 1,5 oraz w formie elektronicznej – CD. Warunkiem uczestnictwa jest przesłanie na adres organizatora do pięciu utworów poetyckich, nie publikowanych dotychczas w wydawnictwach zwartych w 4 egzemplarzach każdy. Prace nadsyłać w nieprzekraczalnym terminie do 1 października 2010 r. na adres: Wadowicka Biblioteka Publiczna, 34-100 Wadowice, ul. Legionów 1 z dopiskiem ‘’Konkurs poetycki’’, Szczegółowy regulamin konkursu dostępny jest na stronie internetowej Wadowickiej Biblioteki Publicznej: www. biblioteka-wadowice.pl (iż)
Do biblioteki zamiast do skupu Makiety i plakaty przedstawiające Tatry, Bałtyk, Syrenkę Warszawską, Smoka Wawelskiego i śląskie kopalnie, biżuteria z muszli, magiczne kule z piasku i muszli, wypiekanie toruńskich pierników, „ubieranie” górala i góralki – wszystko to złożyło się na wakacyjne zajęcia w Miejskiej Bibliotece Publicznej. Przez cały lipiec, trzy razy w tygodniu (poniedziałek, środa, piątek), Oddział dla Dzieci i Młodzieży zapraszał swych najmłodszych czytelników do poznawania polskich legend.
10
W trakcie spotkań dzieci wykonywały karty, które utworzyły pamiątkową kronikę, poznawały polskie tradycje, historię (600 lecie bitwy pod Grunwaldem). Wszystkie działania służyły przygotowaniu przedstawienia pt. „Z legendą po Polsce”, które dzieci zaprezentowały swym rodzicom. W każdym z 11 półtoragodzinnych spotkań udział brało od 10 do 16 dzieci. Na zakończenie akcji wszyscy uczestnicy otrzymali upominki.(red.)
NR 8 (237), SIERPIEŃ 2010
magazyn
Miejska Biblioteka Publiczna w Andrychowie prowadzi nieustającą akcję „Książka za złotówkę”. Wielu andrychowian może nabyć interesującą ich pozycję. Jest to możliwe dzięki tym wszystkim, którzy ofiarowali część swego księgozbioru Bibliotece. Aby akcja mogła trwać i się rozwijać, apelujemy do naszych Czytelników, aby podarowali Bibliotece Miejskiej te ze swoich książek, które przestały im być potrzebne. Czas letnich porządków domowych sprzyja przeglądnięciu księgozbioru. Zamiast do skupu makulatury, lepiej oddać książkę do Biblioteki. Na pewno znajdzie się ktoś, kto po nią
sięgnie. Za pieniądze uzyskane z akcji „Książka za złotówkę” Biblioteka zakupi nowości wydawnicze i nowe wydania dzieł klasycznych. Często zdarza się, że książki przynoszone do Miejskiej Biblioteki trafiają nie na sprzedaż lecz są włączane do jej księgozbioru lub do księgozbioru jednej z sześciu filii bibliotecznych. Za pośrednictwem „Nowin” Miejska Biblioteka Publiczna składa podziękowania wszystkim ofiarodawcom. Zbędne książki można przynosić do Biblioteki w Andrychowie lub do jej filii w godzinach pracy instytucji.(red.)
www.nowiny.andrychow.eu NOWINY ANDRYCHOWSKIE tel. 33 875 23 13
Lato należy do teatru
Pałeczkę po najmłodszych artystach przejęła młodzież. Podobnie jak w I turnusie, zajęcia zaplanowano na dwa tygodnie. Kiedy piszemy te słowa, młodzi andrychowia-
nie przygotowują przedstawienie „Pudełko z diabłem w środku”. Spektakl pokazany zostanie dwukrotnie: 14 sierpnia w MDK i 15 sierpnia na plantach miejskich.
Dla tych, którzy kochają teatr, Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie przygotowało tego lata jeszcze dwie propozycje. 30 lipca w Miejskim Domu
Kultury mogliśmy obejrzeć tragikomedię „Babe” w wykonaniu Sekcji Teatralnej S.T.O.S Koła Naukowego Polonistów Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Z kolei w piątek, 6 sierpnia teatromani spotkali się na plantach miejskich. Czekała na nich „Lisia intryga” w wykonaniu Teatru Bez Rzędów. Ze względu na ulewę, spektakl trzeba było przerwać. Ale ani aktorzy, ani organizatorzy nie
należą do ludzi, którzy ot tak poddają się losowi. Co nie udało się w piątek na plantach, „wypaliło” następnego dnia w MDK.