Publicaties
Als goede onderwijsprofessional wil je graag je vakkennis verruimen en ben je altijd op zoek naar informatie over bepaalde actuele thema’s waarmee je te maken krijgt. In het GO! publicatieaanbod vind je een hele waaier aan kwaliteitsvolle werken die je kunnen helpen om je job in het onderwijs met nog meer professionalisme uit te oefenen.
Vanuit de dagelijkse praktijk is er in het GO! heel wat expertise
opgebouwd. Kennis en vaardigheden die professionals op het terrein heel goed van pas kunnen komen.
In deze folder vind je het hele gamma.
Wil je een publicatie bestellen? Dat kan heel eenvoudig op de website van Uitgeverij Politeia: www.politeia.be
Wil je op de hoogte blijven van onze publicaties? Bekijk het allemaal via onze sociale media.
ZEG HET MAAR
Een interactieve communicatie tussen de school en de ouder is van groot belang. Op deze manier creëer je een leer-krachtig klimaat dat de leerprestaties van de leerling positief beïnvloedt.
Om onder andere moeilijke communicatieve situaties uit de weg te gaan, biedt deze publicatie tips en realistische oefenkaarten die als houvast kunnen dienen voor de leerkracht.
Auteur: Vera Van De Velde
BASISONDERWIJS WISKUNDE
Om te achterhalen hoe je een brug slaat tussen de theorie en de praktijk, kun je deze cahiers als leidraad nemen. Deze reeks is namelijk opgebouwd rond de methode van het ijsbergrekenen.
Deze volledig didactisch uitgewerkte reeks bevat leerinhouden voor kinderen van de eerste kleuterklas tot en met het zesde leerjaar.
Auteur: Pedagogische Begeleidingsdienst GO!
1 2 3
HET GETALBEGRIP
OPTELLEN EN AFTREKKEN
VERMENIGVULDIGEN EN DELEN
Dit geheel herziene waardenboek (januari 2017) vertaalt het pedagogisch project van het GO! naar 23 waarden die kenmerkend zijn voor het onderwijs van het GO! vandaag en in de toekomst. Het beschrijft ook de aan elke waarde verbonden attitudes en handelingen voor directeurs, leerkrachten, leerlingen en ouders, en biedt praktische tips om er op school mee aan de slag te gaan.
‘Samen leren samenleven’, de baseline van het PPGO!, loopt als een rode draad door dit inspirerende schriftje, dat voortaan het PPGO! dagboek van elke GO! leerkracht moet worden. Persoonlijke ideeën, indrukken, dromen, plannen, ervaringen: je kunt het er allemaal in kwijt. De leuk getekende, frisse tussenbladen met citaten die naar het PPGO! verwijzen, kunnen je zeker inspireren voor je dagelijkse praktijk.
Nederlands
Dit leerplan Nederlands vervangt vanaf september 2013 vorige leerplannen Nederlands voor het kleuter- lager onderwijs (1998), evenals het deelleerplan Taalbeschouwing (2010) van het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. De afgelopen jaren verschafte de wetenschap nieuwe inzichten, zowel op het vlak van taalverwerving als op dat van leren en onderwijzen. globaal nieuw leerplan werden die inzichten geconcretiseerd. Interactief taalonderwijs wordt daarbij centraal gesteld de praktijk van elke leraar. Interactief taalonderwijs streeft naar een geïntegreerd aanbod van (taal)vaardigheden, naar inhoudsgericht taalonderwijs, naar een doorgaande lijn ontwikkeling en naar een goede balans tussen leraargestuurd en leerlinggestuurd leren. In meer dan één opzicht verschilt leerplan van de vorige:
• we opteren voor één duidelijk doorgaande lijn kleuter- en lager onderwijs en breken dus met traditie om aparte leerplannen ontwikkelen voor elk onderwijsniveau;
• in de formulering van doelen gaan we voor meer helderheid, dat wil zeggen duidelijke, operationeel genoteerde doelen en meer duidelijkheid de opbouw, namelijk jongste kleuters, oudste kleuters elk leerjaar apart;
De leerplannen
Leerplannen het GO! hebben een dubbele functie: enerzijds leraren duidelijkheid verschaffen over ‘de doelen die moeten gerealiseerd worden en de inhouden die aan bod moeten komen’, anderzijds leraren inspireren op welke manier ze die doelen inhouden in de concrete praktijk kunnen realiseren en evalueren. De wat- en de hoe-vraag met andere woorden.
dit leerplan Frans zijn beide aspecten sterk geïntegreerd. nagenoeg elk doel vindt de leraar voorbeelden van inhouden specifieke pedagogisch-didactische tips om dat doel te realiseren. Gebruikers van het leerplan ervaren dit als een grote toegevoegde waarde. Voor leraren is het niet voldoende om goed zicht hebben op doelen en didactiek. De visie achter de leerplannen moet ook helder
Wereldoriëntatie
Bonjour
• een ondubbelzinnige focus op taalvaardigheid, zowel in de visie, de doelen als pedagogische wenken, waarbij vaardigheidsontwikkeling strategisch leren hand hand gaan;
• een geïntegreerde aanpak van taalbeschouwing, die zich uit in het formuleren van taalbeschouwelijke
doelen binnen de verschillende taalvaardigheden dus taalbeschouwing niet (meer) ziet als een apart domein; • een aantal vernieuwende inzichten, onder meer over de ontwikkeling van geletterdheid;
• een sterkere integratie van leergebiedoverschrijdende doelen (leren leren, sociale vaardigheden, ICT), binnen het leergebied Nederlands. We hopen dat de studie het gebruik van dit leerplan leraren en toekomstige leraren zal inspireren en ondersteunen om het uiteindelijke doel van het leergebied Nederlands realiseren, namelijk taalvaardige leerlingen vormen die plezier beleven aan hun taal.
worden ontwikkeld door de Pedagogische begeleidingsdienst van het GO!. Sinds
2010 worden voor
elk leergebied de ontwikkelingsdoelen
(kleuteronderwijs) en de eindtermen
(lager onderwijs) samengebracht in één leerplan voor het basisonderwijs.
978 90 5718 307
nederlands
LEERPLAN NEDERLANDS
Taalvaardigheid staat centraal. De doelen zijn gegroepeerd in mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid. Ze zijn consecutief opgebouwd en maken de brug tussen kleuter- en lager onderwijs.
“Waarom het gras groen? Praten vissen met elkaar? Waarom mag niet meespelen? Hoe werkt een lamp? In welke huizen wonen mensen Afrika? Hoe leefden ridders? Wanneer het vakantie? Waarom stijgt de zee? …” Kinderen zijn van nature nieuwsgierig stellen continu vragen over zichzelf,de anderen en hun omgeving. Wereldoriëntatie pikt hierop en stimuleert hen om hun omgeving waar nemen, verkennen, onderzoeken, ordenen en duiden. Wereldoriëntatie laat kinderen vaardigheden verwerven om goed met zichzelf, anderen en de wereld om gaan helpt hen een kritisch-creatieve houding ontwikkelen. Kortom, het helpt hen om hun leefbelevingswereld verruimen, verdiepen en inzichtelijk te maken. onze complexe en continu veranderende wereld neemt het volume aan kennis met dag toe. Het is onbegonnen werk om kinderen die kennis aan reiken. Wereldoriëntatie benadert de wereld exemplarisch vanuit een aantal specifieke invalshoeken zoals mens, maatschappij, techniek, natuur, tijd en ruimte. Kinderen hebben een aantal basisinzichten nodig om goed in de wereld kunnen functioneren maar bovenal vaardigheden en de wil om zelf de nodige kennis leren verwerven en toepassen. Omdat de mens als een sociaal wezen beschouwen, als “knooppunt van relaties” en omdat wij streven naar een kwaliteitsvol leven voor iedereen, leggen in Wereldoriëntatie de klemtoon op het ontwikkelen van respect en verantwoordelijkheid ten aanzien van mens natuur. “Het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap voedt tot sociaal engagement, verantwoord gebruik van de ruimte, wereldsolidariteit, verdraagzaamheid en brede belangstelling voor het culturele gebeuren hier elders” (uit Pedagogisch Project GO!).
Frans
LEERPLAN FRANS
Het doel is om met een moderne vreemde taal te kunnen communiceren. De focus moet liggen op communicatieve taaltaken en het correct begrijpen en overbrengen van eenvoudige boodschappen.
leerplannen basisonderwijs
Wereldoriëntatie
LEERPLAN WERELDORIËNTATIE
In Wereldoriëntatie gaat het om het ontwikkelen van respect en verantwoo+ eid ten aanzien van mens en natuur. Het GO! voedt op tot sociaal engagement, verantwoord gebruik van de ruimte, wereldsolidariteit, verdraagzaamheid en brede belangstelling voor het culturele gebeuren hier en elders.
Lichamelijke opvoeding
Via dit leerplan wil het GO! zijn scholen leraren het basisonderwijs ondersteunen om eindtermen ontwikkelingsdoelen lichamelijke opvoeding een kwalitatieve wijze gestalte geven.
We ontwikkelden hiervoor leerlijnen die draaien om vier grote doelen
Aanzetten tot een gezonde en actieve leefstijl Kernwoorden hierbij zijn motivatie en attitudevorming voor een blijvende deelname aan bewegingsactiviteiten. Lichamelijk opvoeden Een brede motorische ontwikkeling maakt deel van de gehele persoonlijkheidsontwikkeling.
We leren kinderen plezier beleven bewegen, veilig bewegen, fitheid ontwikkelen een positief zelfbeeld ontwikkelen.
Samen leren bewegen Lichamelijke opvoeding voor een groot deel een sociaal gebeuren. Om samen te kunnen
bewegen en spelen zijn sociale vaardigheden nodig en daar willen de lessen ook sterk op inzetten. Wegwijs maken onze sport- bewegingscultuur
Wij willen kinderen oriënteren die sport- en bewegingscultuur. Daarom is het belangrijk dat kinderen school kunnen proeven van een breed aanbod aan mogelijkheden en ontdekken welke activiteiten passen bij hun competenties, hun motieven hun voorkeuren.
We hopen dat de studie en het gebruik van leerplan leraren en toekomstige leraren zal inspireren en ondersteunen om deze doelen realiseren. Concrete didactische ondersteuning bij het implementeren van dit leerplan zal geboden worden via de elektronische pedagogische cahiers.
Muzische vorming
concretiseert dit leerplan de ontwikkelingsdoelen kleuteronderwijs en de eindtermen lager onderwijs voor het leergebied Muzische vorming. “Ieder kind is een kunstenaar. kunst een blijven als groot wordt.” (Pablo Picasso). Muzische vorming leert kinderen anders naar de wereld en zichzelf te kijken laat hen kennismaken met de wereld van kunsten (impressie). Muzische vorming leert hen naar het voorbeeld van de kunsten om zich creatief expressief uiten door gebruik maken van beeld-, drama-, bewegings-, muziek- en/ of mediataal (expressie). dit leerplan kozen we voor de volgende accenten:
Een duidelijke visie op het hele leergebied en op de verschillende muzische domeinen.
Voor elk domein een leerlijn met concrete doelen. Daarbij kiezen voor het afbakenen van vaardig-
heden, inhouden en mogelijke werkvormen.
Een overkoepelend ‘domein’ muzische grondhouding dat de doelstellingen bevat op het vlak van algemene attitudes en vaardigheden die elk domein apart en integratie van de domeinen
worden ingezet.
Media
Dit GO! leerplan Media voor het basisonderwijs (kleuter- en lager onderwijs) wil de praktijk van ICT-integratie, mediawijsheid het gebruik van media muzische vorming basisscholen van het GO! ondersteunen richting geven. leerplan vervangt geen oudere leerplannen maar een nieuw leerplan. Het
Een duidelijke structuur, met focus op het muzisch proces (waarnemen, verwerken-vormgeven, reflecteren) de muzische grondhouding. structuur vergemakkelijkt de integratie van muzische
domeinen. Scholen stimuleren om gebruik maken van het culturele aanbod.
Het domein Media opnemen in een apart leerplan Media.
Aan dit gedrukte leerplan geen didactisch luik
Muzische vorming
LEERPLAN LICHAMELIJKE OPVOEDING
LEERPLAN MUZISCHE VORMING
Lichamelijke opvoeding
De doelen zijn verdeeld over twee grote rubrieken: persoonsdoelen (alle doelen die te maken hebben met zelfconcept, sociaal functioneren, een gezonde en veilige levensstijl) en bewegingsdoelen (alle doelen die verband houden met het ontwikkelen van motorische competenties).
Kinderen leren naar het voorbeeld van de kunsten om zich creatief en expressief te uiten door gebruik te maken van beeld-, drama-, bewegings-, muziek- en/of mediataal (expressie).
ISBN 978-2-509-02739-9
Media
leerplannen basisonderwijs 782509 027399
LEERPLAN MEDIA
Het concretiseert de ontwikkelingsdoelen en eindtermen voor het domein Media van het leergebied Muzische vorming en de leergebiedoverstijgende eindtermen ICT. Het bevat vier rubrieken: media begrijpen, media gebruiken, communiceren via media en nadenken over het eigen mediagebruik.
Techniek heeft laatste jaren aan betekenis gewonnen het onderwijs. Terecht, want kinderen en leerkrachten zijn genoodzaakt om beter en sneller om gaan met techniek een wereld waar technologische ontwikkelingen elkaar aan een hoog tempo opvolgen. Maar er meer. Via onderwijs techniek spreken we talenten van kinderen aan, realiseren we heel wat basisdoelen en werken we aan de maatschappelijke opdracht om techniek en wetenschappen toekomstgericht beeld brengen. met een goede aanpak vinden kinderen techniek bovendien boeiend en uitdagend! Over die goede aanpak het basisonderwijs gaat dit pedagogisch cahier. het eerste deel verduidelijken we hoe kinderen en leerkrachten kunnen omgaan met techniek door antwoorden geven de volgende vragen: • Wat goed onderwijs techniek de basisschool? • Welke visie ligt aan basis? • Wat zegt het leerplan? Wat verandert ten opzichte van vroeger?
• Welke activiteiten moeten aanbieden?
• Over welke inhouden gaat het? • Wat de rol van de leerkracht? Wat rol van het kind? het tweede deel van het cahier tonen we aan hand van concrete voorbeelden hoe leerkrachten de theorie naar praktijk kunnen vertalen. Daarnaast bieden we de bijlagen kijkwijzers voor de leerlingen aan, enkele hulpmiddelen bij het vastleggen van techniek een servicedocument dat het mogelijk maakt om afspraken op teamniveau maken over de inhouden van techniek. Ons uiteindelijk doel: het GO! iedereen een TGV, een technisch geletterde vip!
PEDAGOGISCH CAHIER ZICHT OP TECHNIEK
pedagogisch cahier
Zicht op techniek
ISBN 978-2-509-01369-9
782509 013699
ZICHT OP TECHNIEK
Wat betekent dagelijkse tijd voor kinderen? Hoe stimuleer als leraar ontwikkeling van het (cyclische) tijdsbegrip kleuters en lagereschoolkinderen? Hoe zorgen we op school voor een goede opbouw van het aanbod, de aanpak vorm? Dat zijn vragen waarop dit pedagogisch cahier een antwoord wil bieden. ‘Zicht op dagelijkse tijd’ ligt de nadruk vooral op het technische aspect van tijd: een jaar opgebouwd uit seizoenen maanden, weken bestaan uit dagen, een dag ingedeeld dagdelen en klokuren, enzovoort. Met het oog sociale zelfredzaamheid het belangrijk dat kinderen greep krijgen de dagelijkse tijd en vaardigheden ontwikkelen zoals kloklezen, kalenders gebruiken om te plannen en rekenen, eenvoudige uurtabellen allerlei tijdsaanduidingen correct interpreteren. Dit cahier beschrijft op zeer praktische wijze, met tal van voorbeelden, illustraties en
Dit didactisch cahier biedt tal van instrumenten, materialen en praktijkvoorbeelden om het onderdeel Techniek van het leerplan Wereldoriëntatie concreet toe te passen in de basisschool.
Zicht op dagelijkse tijd
ZICHT OP DAGELIJKSE TIJD
Met de talrijke praktische voorbeelden, illustraties en didactische tips, opgebouwd per leerjaar, kan de leerkracht aan de slag om uit te leggen hoe bv. een jaar, een week of een dag is opgebouwd. Kinderen leren kloklezen, kalenders gebruiken, eenvoudige uurtabellen en allerlei tijdsaanduidingen correct interpreteren.
Auteurs: Jan Beerten, Alain Clits, Anne-Marie Tytgat, Hugo Vandenbroucke en Yves Cohen
Auteur: Benjamin Jacobs
“Als je vandaag wil begrijpen, moet op zoek gaan naar gisteren” (Pearl Buck). Kinderen begeleiden die zoektocht naar sporen het verleden een van de boeiende opdrachten van leerkrachten. In dit cahier geven we meer duidelijkheid over het algemeen opzet, concrete inhouden en didactische aanpak van historische tijd het lager onderwijs. We beschrijven eerst hoe het werken aan historische vaardigheden en historische attitudes bijdraagt aan de vorming van het ontluikende historisch tijdsbesef en historisch bewustzijn. Daarna staan we elk leerjaar stil bij enkele belangrijke aandachtspunten voor inhoud aanpak van het domein ‘historische tijd’. de eerste en tweede graad van het lager onderwijs pleiten we voor een geïntegreerde aanpak waarbij vanuit bredere thema’s (ikzelf, mijn ouders, mijn grootouders, ons dorp, onze stad …) onderzoeksvragen gewerkt wordt. Voor de derde graad kiest het GO! voor een nieuwe oriëntering de didactische aanpak. We pleiten voor een meer systematische benadering van geschiedenis met aandacht voor een minimum aan gemeenschappelijke kennis. We vatten die basiskennis samen een ‘foto van de tijd’.
Tot slot beschrijven we een hele reeks boeiende methodieken, reiken informatiebronnen aan geven een hulpmiddel het kaart brengen van de sporen van het verleden omgeving.
Met ‘Zicht op historische tijd’ willen we op eerste plaats leerkrachten lager onderwijs inspiratie bieden om hun
‘geschiedenis’onderwijs verrijken. We hopen ook anderen die interesse hebben voor didactiek ‘historische tijd’ te inspireren: studenten en docenten van de lerarenopleiding, nascholers, leerkrachten kleuteronderwijs, enzovoort.
pedagogisch
ISBN 978-2-509-02676-7
782509 026767
ZICHT OP HISTORISCHE TIJD
Woordenschatjes
het tweede hoofdstuk beschrijven we zeven talenten. elk talent horen basisleerervaringen basiswoordenschat met zowel woorden het natuurlijke taalaanbod als de meer complexe schooltaal. Die lijst van basisleerervaringen bijbehorende basiswoordenschat wordt een sterk hulpmiddel voor de leerkracht om functionele en uitdagende leersituaties creëren. het derde hoofdstuk reiken we verschillende evaluatiemogelijkheden aan. Hiermee kan leerkracht nagaan hoe de kleuter zich ontwikkelt binnen verschillende talenten hoe zich hierbij uitdrukt. het vierde hoofdstuk presenteren we veertien praktijkvoorbeelden waarbij de leerkracht bewust de basiswoordenschat kiest die via
W oo r denschatjes
