środków nacisku, takich jak celowe zakłócenia dostaw czy tranzytu surowców o kluczowym znaczeniu gospodarczym198, agresywne działania informacyjne lub kombinacja tych środków w ramach wojny hybrydowej poszerza współczesny kontekst rozważań o kolektywnej obronie. W dyskusjach sojuszniczych Polska zawsze opowiadała się za solidarnym i rozważnym podejmowaniem takich wyzwań przez państwa członkowskie. Było to tym istotniejsze, że ich szczegółowe oceny – z uwagi na odmienność czynnika geograficznego czy intensywności zagrożeń – nie musiały być tożsame. Z polskiego punktu widzenia porządek doktrynalny i planowanie na wypadek nieprzewidzianych sytuacji były tak samo ważne, jak solidarność będąca warunkiem brzegowym wiarygodnej kolektywnej obrony. Bywało bowiem i tak, że zabiegi Polski o równowagę misji NATO toczyły się w trudnym klimacie stereotypowego postrzegania na Zachodzie jej stanowiska jako motywowanego rzekomo antyrosyjskimi uprzedzeniami lub argumentacji dowodzącej niezasadności określonych działań w sferze kolektywnej obrony. Najpoważniejszy w tej mierze wysiłek Polski dotyczył planowania operacyjnego sojuszu, z którego po zakończeniu zimnej wojny powoli znikało planowanie ewentualnościowe (na wypadek nieprzewidzianych zagrożeń – contingency planning)199. Odpowiadało ono na zasadnicze pytania, jak w konkretnych sytuacjach NATO i jego państwa członkowskie zareagują i jakiej pomocy nawzajem sobie udzielą, a co za tym idzie – jakich stałych przygotowań reakcja taka wymagałaby. Przy takim podejściu sojuszu redukującego od 1990 r. swój segment obronny istniało ryzyko nierozwijania podobnych planów na potrzeby nowych państw członkowskich. Byłaby to kolejna okoliczność, po decyzjach o niestacjonowaniu wojsk i infrastruktury, osłabiająca wschodnią flankę. Zabiegi Polski trwające całą pierwszą dekadę jej członkostwa w NATO
Np. odcięcie przez Rosję dostaw gazu przez Ukrainę skutkujące brakami w zaopatrzeniu w ten surowiec Rumunii i Bułgarii. Ożywiło to prace NATO w sferze bezpieczeństwa energetycznego. 198
Przykładowe plany dotyczące tego okresu odnoszące się do obrony jednego z najgorętszych możliwych punktów zapalnych, zob. Archiwum NATO: Contingency Plan for Berlin – List of Declassified NATO Documents. 199
137