Jest to romanizm nieznany na północ od Alp w okresie średniowiecza. Następnym miejscem będzie sąsiedni Będzin - historyczna stolica Zagłębia Dąbrowskiego. Najstarsza wzmianka o mieście pochodzi z roku rozpoczynającego wiek XIV. Jego największym dobroczyńcą był Kazimierz Wielki, który w latach czterdziestych tego samego wieku uczynił z miejscowości twierdzę niemal nie do zdobycia. Mieszkańcy byli wdzięczni za ten gest tak bardzo, że postanowili owego władcę uwiecznić na zawsze w legendzie jako autora nazwy miasta. Gdy przebywał na zamku miał rzec: „Tam rosną dąbrowy, tam sosnowy, tutaj będziem My, tam Pogoń, a tam czeladź nasza, a jeżli tu mało będzie miejsca, to reszta stanie za górą”.
Miasto to jednak jest warte uwagi nie tylko ze względu na swój wiek i romantyczne historie. Jest to przede wszystkim jedno z najważniejszych miast dla żydów, które nie jest położone w Izraelu. Nasi bracia w wierze potwierdzają ten fakt każdą wycieczką do naszego kraju, gdyż program takiego wyjazdu musi zawierać trzy miejsca: Auschwitz, Kraków i Będzin właśnie. Związane jest to z działalnością wielu uznanych rabinów oraz z zachowanymi w mieście oryginalnymi prywatnymi synagogami. Niestety z ok. 80, które istniały tu przed wojną, dziś wiemy o położeniu tylko trzech, a dwie z nich możemy zwiedzać. Są to Brama Cukermana oraz Mizrachi. W obu zachowały się oryginalne freski i pewne informacje o ich losie. Pierwsza z nich swą wyjątkowość
źródło: kadry z filmu
/ m at e r i a ł y d y s t r y b u t o r a
[ 52 ]
zawdzięcza posiadaniu dwóch poziomów. Druga natomiast jako jedna z nielicznych w Europie zachowała freski niemal wszystkich znaków zodiaku. Co równie ważne, można zwiedzić wspomniany wcześniej zamek będziński, który jest początkiem lub końcem Szlaku Orlich Gniazd. Budowla jest wyjątkowa nie tylko ze względu na architekturę, ale również zbiory uzbrojenia oraz wystawy czasowe na szczycie wieży. Niestety należy się spieszyć z jego zwiedzaniem, ponieważ wydobycie węgla w tym rejonie uruchomiło… nieczynny uskok tektoniczny. Jest to jeden z niewielu przykładów (o ile nie jedyny) na całym świecie takiego zjawiska geologicznego. Niejako całość z twierdzą stanowi podziemny schron z czasów II wojny światowej oraz Pałac Mieroszew-