Jaarverslag 2022 MLSO

JAARVERSLAG 2022

Voorwoord

Beste lezer

De Waaslandhaven en het draagvlak voor de haven versterken is een van de opdrachten van Maatschappij Linkerscheldeoever (MLSO). Daarom besliste de Raad van Bestuur eind 2021 om jaarlijks een budget van 2,5 miljoen euro vrij te maken voor de (co)financiering van maatschappelijke projecten die een link hebben met de duurzame ontwikkeling van de Waaslandhaven. In het eerste werkingsjaar werden zeven projecten goedgekeurd, en zijn de eerste daarvan in uitvoering of zelfs al uitgevoerd.

Zonder draagvlak voor de haven, kan MLSO het havengebied niet verder ontwikkelen en dit is broodnodig, want de vraag naar concessieterreinen voor bedrijven blijft sterk aanhouden. Voorafgaand moeten de braakliggende terreinen in de haven wel vrij gemaakt worden van natuurwaarden. Port of Antwerp-Bruges en MLSO werken samen een oplossing uit om de zogenaamde ‘restgronden’ vrij te maken door foerageergebied voor de bruine kiekendief elders te creëren. Zo heeft u twee mooie voorbeelden van hoe MLSO zich inzet voor de Waaslandhaven, haar bedrijven én haar buren.

Hoewel heel wat bedrijven ook in 2022 moeite hadden om openstaande vacatures ingevuld te krijgen, is de directe tewerkstelling in de Waaslandhaven opnieuw gestegen. Met 22.086 vte in 2022 noteren we een stijging van 4,14 %. Vooral het aantal uitzendkrachten stuwde de Waaslandhaven naar een nieuw tewerkstellingsrecord. Enkel de categorie ‘havenarbeiders’ daalde, maar de reden hiervoor leest u hieronder.

Minder positief nieuws is er op het vlak van de goederenoverslag. In 2022 kwam er immers een einde aan de groeireeks: de maritieme trafiek in de Waaslandhaven kende een terugval van 9% en daalde daarmee sterker dan de haven van AntwerpenZeebrugge, die een daling van 0,7% liet optekenen. De maritieme trafiek blijft wel ver boven de 100 miljoen ton en blijft dus een gigantische hoeveelheid die tot ieders verbeelding spreekt.

Veruit de meeste goederen in de Waaslandhaven werden via containers gelost en geladen (84%). Met een aandeel van 63% van de containertrafiek van de haven Antwerpen-Zeebrugge, bevestigt de Waaslandhaven haar rol in de containertrafiek binnen deze fusiehaven. Het is dan ook heel logisch dat voor een uitbreiding van de containerkaden en containerterminals naar de Waaslandhaven wordt gekeken en meer bepaald het complex project ECA.

U ontdekt in dit jaarverslag nog veel meer interessante info. Ik wens u dan ook veel leesplezier!

Boudewijn Vlegels Voorzitter Maatschappij Linkerscheldeoever

MLSO in 2022

Strategisch beleid

De algemene doelstelling van Maatschappij Linkerscheldeoever (MLSO) is statutair en wettelijk vastgelegd in de wet-Chabert van 19 juni 1978 en de wijziging die daaraan werd aangebracht door het havendecreet van 2 maart 1999. Ze is als volgt omschreven:

“De Maatschappij heeft tot doel het grondbeleid voor het havengebied in het Linkerscheldeoevergebied, het industrialisatiebeleid van de industriële zone gelegen binnen dit havengebied en het uitstippelen van het subregionale beleid inzake de verdere ontwikkeling en fasering van het havengebied in het Linkerscheldeoevergebied.”

De drie grote pijlers van de MLSO-activiteiten zijn dus:

• grondbeleid;

• industrialisatiebeleid;

• subregionaal beleid.

Hoe MLSO aan deze algemene doelstelling beantwoordt, wordt verduidelijkt in de vooropgestelde strategie.

Deze strategie is vooruitziend, aangezien ze de langetermijnvisie, missie, kernwaarden en doelstellingen omvat. Tegelijk is ze erg dynamisch en flexibel, dankzij de jaarlijkse verfijning en aanpassing aan de actuele context door het uitstippelen van acties.

In de strategische doelstellingen wordt gespecifieerd wat MLSO op lange termijn als organisatie, in samenwerking met haar partners, wil bereiken. Naast de strategische doelstellingen, worden ook ondersteunende doelstellingen vooropgesteld over de algemene werking van MLSO. MLSO heeft een significante rol als netwerkorganisatie, waarbij de belangrijkste partners in de Raad van Bestuur zetelen. Verder is MLSO ook een organisatie met eigen middelen, die zorgzaam en

adequaat dienen te worden ingezet, vanuit een duidelijke leiderschapsvisie. Daarom worden de doelstellingen met betrekking tot bestuur, management & communicatie en interne werking van MLSO ook in de strategische nota opgenomen.

Om deze doelstellingen te verwezenlijken, koppelen we sinds 2015 in onze jaarlijkse strategische nota concrete acties aan de strategische doelstellingen. Deze acties kunnen een continue activiteit van MLSO vormen of een eenmalig karakter hebben. Sommige acties neemt MLSO zelfstandig op, andere verlopen in samenwerking met bepaalde partners. MLSO kan een wisselende rol opnemen: initiatiefnemer, uitvoerder, of procesdeelnemer, waarbij MLSO kan lobbyen en beïnvloeden, eerder dan iets rechtstreeks te bewerkstelligen.

Nadat in strategische nota 2021 de strategische doelstellingen en hun acties opnieuw in overeenstemming gebracht werden met de huidige situatie, werd de oefening in 2022 verdergezet. Voor elk van de acties werd nagegaan aan welke van de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (SDG’s) ze bijdragen. Daarbij werd in de eerste plaats gekeken naar de focus SDG’s die in het Sustainability Trends Rapport 2021 voor de havengemeenschap naar voren geschoven werden:

1.1. Evaluatie strategische nota

De Raad van Bestuur van 25 januari 2023 evalueerde de opvolging van de strategische nota 2022. Deze strategische nota bevatte 52 acties die de totaliteit van het takenpakket van MLSO goed in beeld brengen. De periodieke opvolging van elk van deze acties gebeurde ook dit jaar volgens het ‘SMART’-principe en werden - waar nodig - bijgestuurd. Uit de lijst van 52 acties werden 14 acties als ‘strategisch’ gedistilleerd.

Deze 14 strategische acties vallen telkens onder een specifieke strategische doelstelling en werden hieronder op die manier gebundeld.

GRONDBELEID

Strategische doelstelling

De verwerving van gronden door MLSO gebeurt aan de hand van verantwoordbare prijs-kwaliteitsverhoudingen. De verwervingen en overdrachten gebeuren met aandacht voor de kwaliteit van het proces zelf, zodat het proces op een integere manier verloopt.

Strategische actie

Laten vaststellen van de bestuurlijke kaarten voorkooprecht en verdeling maritieme/industriële zone door Vlaamse Regering. MLSO volgt de procedure bij de Raad van State en eventuele gevolgen op.

Strategische doelstelling

We dragen bij aan natuurprojecten, zodat er een dynamisch ruimtelijk evenwicht tussen natuur en economische ontwikkeling is in de Waaslandhaven, deel van de haven van Antwerpen.

Strategische actie

Voor alle braakliggende terreinen binnen de havenafbakening, die mogelijk ontwikkeld worden in de toekomst, wordt in samenwerking met het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge in een globale studie de natuurwaarde en compensatieplicht bestudeerd, waarbij zuinig ruimtegebruik in acht genomen dient te worden. MLSO neemt deel aan het hele proces: van de Gebiedsdekkende Passende Beoordeling, de Strategische MER en het openbaar onderzoek, de ADC-toets, tot de uitvoering van de compensatie op het terrein,…

Resultaat in 2022

Alvorens verder te spreken met het Departement Mobiliteit en Openbare Werken van de Vlaamse overheid (MOW) over afbakeningslijnen, werd de dading met Katoen Natie afgewacht. Na afronding van de dading werd contact opgenomen met MOW om deze zaken te kunnen bekijken.

Resultaat in 2022

De kennisgeving van het Strategische MER over de restgronden ging in openbaar onderzoek, na overleg met de partners en betrokken bedrijven (zie p.39). Er kwamen geen inspraakreacties van particulieren. Naast overheidsinstanties en de gemeente Zwijndrecht bracht enkel Natuurpunt Waasland vzw suggesties aan. De richtlijnen voor het MER zelf werden opgesteld, dus kan gestart worden met de studies die onderdeel vormen van het Strategische MER. Ondertussen wordt ook verder gewerkt aan de uitwerking van de nodige compensaties. Hiervoor werd gezocht naar terreinen. Er werden veel ondersteunende acties ondernomen, zoals de voorbereiding van een inrichtingsnota. Dit is noodzakelijk omdat compensaties enkel kunnen als ook instandhoudingsmaatregelen worden genomen. Daarnaast werd in detail uitgewerkt welke maatregelen op het terrein wenselijk zijn en hoe ze tot stand kunnen komen.

INDUSTRIALISATIEBELEID

Strategische doelstelling

We geven de beschikbare concessies zo uit, dat ze in overeenstemming zijn met de visie inzake uitgiftebeleid.

Strategische actie

MLSO tekent de visie op het uitgiftebeleid uit, rekening houdend met clusters, en betrekt daarbij overheden en de academische wereld. Deze visie vertaalt MLSO in de strategie per terrein en in de bevraging. Samen met het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge herwerkt MLSO de Algemene Voorwaarden.

Resultaat in 2022

De herwerking van de Algemene Voorwaarden werd met het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge besproken. Er wordt nog verder gewacht op feedback vanuit de havengemeenschap via een aantal werkgroepen.

Strategische doelstelling:

De industriële zone beschikt over de passende karakteristieken: zoals ontsluiting, adequate landgebonden infrastructuur, … zodat bedrijven aangetrokken worden, blijven of kunnen uitbreiden in lijn met de visie op het industrialisatiebeleid.

Strategische actie

MLSO wordt intensief betrokken bij de aanleg van infrastructuur van derden zoals de noodweg Fort Liefkenshoek, de herinrichting van de N451, CP ECA (incl. WOW),… MLSO kan gevraagd worden als medefinancier van een aantal van deze projecten.

Resultaat in 2022

De omgevingsvergunning voor de heraanleg van de N451 werd ingediend en de werken werden in het najaar opgestart (zie p.51).

De dijkwerken Fort Liefkenshoek werden verder uitgevoerd (zie p.54)

MLSO nam deel aan diverse overlegmomenten in het kader van het CP ECA (zie p.53).

De teksten voor MER Westelijke Ontsluiting Waaslandhaven (WOW) en MER Containercluster Linkerscheldeoever (CCL) zijn in opmaak. Voor MER WOW werd een eerste versie van het MER afgewerkt in

augustus-september. De eerste teksten MER CCL werden opgemaakt, MLSO gaf mee opmerkingen. Voorschriften en plan GRUP WOW en GRUP CCL worden opgemaakt. MLSO ondertekende mee de Verbondstekst die door 13 partijen werd goedgekeurd. De Raad van Bestuur keurde de overdracht patrimonium naar aanleiding van de ondertekende Verbondstekst goed (zie p.35). De landschapsstudie liep verder.

Vergaderingen omtrent de opmaak van het Projectbesluit en de omgevingsvergunning werden opgestart. Er werd een projectteam Bieshoek georganiseerd. Bieshoekbos werd opgenomen in het projectbesluit CCL. MLSO organiseerde een werkgroep Logistiek in december.

Strategische actie

Opmaken van de strategie inzake inrichting: verdere uitwerking van het masterplan door het opmaken van inrichtingsplannen, MER-onderzoek Bieshoekbos, omgevingsvergunning Bieshoekbos en boscompensatie Bieshoekbos. Via het platform ‘Bieshoek’ samenwerken en informatie uitwisselen met het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge. Samen met de betrokken partners bewaakt MLSO de inpassing in de geïntegreerde aanpak van CP ECA.

Resultaat in 2022

Tijdens het tweewekelijks intern Projectteam werd de voortgang bewaakt.

Er werd op regelmatige basis overlegd met partners zoals ANB, VMM, Natuurpunt, Erfgoed en OVAM. Omtrent het spoortraject werden besprekingen gevoerd. De resultaten van de marktconsultatie werden besproken met de Raad van Bestuur en op het platform 'De Bieshoek' met het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge. Het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge startte een haalbaarheidsstudie in functie van de aanleg van een kade langs de Schelde in de omgeving van De Bieshoek. Door de verandering in timing en procedure binnen CP ECA liep de boscompensatie moeizaam, maar na de ondertekening van de Verbondstekst -en omdat een groot deel van de boscompensatie binnen het project kan- werd dit terug opgestart (zie p.52). De samenwerking met VLM werd goedgekeurd door de Raad van Bestuur van MLSO. VLM biedt ondersteuning in de uitwerking van het boscompensatiedossier voor Bieshoekbos: mee zoeken naar geschikte percelen, opmaken van beplantingsplannen en voorbereiden van het vergunningsdossier.

Strategische actie

MLSO verleent (omgevings-)adviezen in de Waaslandhaven in functie van exploitatie door concessionarissen/ projecten van andere overheden. Bewaken van de adviesbevoegdheden van MLSO.

SUBREGIONAAL BELEID

Strategische doelstelling

Langetermijninitiatieven op vlak van ruimtelijke ordening, energie, natuur, milieu, streekontwikkeling, tewerkstelling en mobiliteit worden zo ontworpen, dat ze in lijn zijn met de ontwikkelingsvisie voor de Waaslandhaven. De impact van deze initiatieven is gekend, zodat het als basis dient voor eventuele bijsturing wanneer nodig.

Strategische actie

Samen met relevante partners zet MLSO de Waaslandhaven als een aantrekkelijke werkplek op de kaart door het organiseren van een jobbeurs, delen van vacatures, samenwerking met scholen, …

Resultaat in 2022

MLSO verleende adviezen (gunstig, soms met aandachtspunten/voorwaarden). De mogelijkheid om de lacune in het omgevingsdecreet op te vangen via aanpassing van de wet-Chabert/Havenafbakening werd besproken met de provincies Oost-Vlaanderen en Antwerpen.

Resultaat in 2022

Op 17 mei vond de jobbeurs voor het eerst in twee jaar na Covid 19, opnieuw plaats in het Freethielstadion (SK Beveren). Deze jobbeurs werd breed aangekondigd via onder andere de website van MLSO, Halo en de socialemediakanalen (zie p.20).

Tijdens de Bedrijvenavond op 15 november konden bedrijven uit de Waaslandhaven kennismaken met andere grensbedrijven in zowel België als Nederland. De Staat van de Waaslandhaven van 17 november werd samen met VDAB Oost-Vlaanderen georganiseerd en stond volledig in het teken van rekruteren en de huidige situatie op de arbeidsmarkt, met speciale aandacht voor de situatie in de Waaslandhaven (zie p.21).

Strategische actie

MLSO blijft de multidisciplinaire aanpak voor de herbestemming van Fort Sint-Marie bewaken en voortgang in het project stimuleren. Nadat de resultaten van het bodemonderzoek gekend zijn kan de aankoop van Fort Sint-Marie op de agenda komen.

Resultaat in 2022

Resultaat in 2022

De Raad van Bestuur nam kennis van de resultaten uit het oriënterend bodemonderzoek. Tevens gaf hij de goedkeuring om een opdracht uit te schrijven voor de opmaak van een beschrijvend bodemonderzoek in het kader van eigendomsoverdracht en herbestemming van het gebied én om hierover met het ministerie van Defensie te onderhandelen. De Raad van Bestuur van november gunde de opdracht voor het beschrijvend bodemonderzoek.

Strategische actie

MLSO ontwikkelt een visie over het mobiel houden van de Waaslandhaven, over de realisatie van de modal shift en over hoe verkeersveiligheid gegarandeerd kan worden aan het toenemend aantal (elektrische) fietsers. Samen met de betrokken partners bekijken we de toekomst van Antwerp Railport.

Resultaat in 2022

De Raad van Bestuur keurde de intentieverklaring regionale aanpak sluipverkeer Waasland goed, MLSO bracht mobiliteit onder de aandacht in het klimaatplan Interwaas en streefde naar een grensoverschrijdende aanpak (cfr. pijpleidingen). MLSO nam deel aan workshops rond de modal shift en leverde input aan het VRP-rapport 'Ruimte voor Logistiek'.

Strategische actie

Vormgeven, opvolgen, ondersteunen of deelnemen aan relevante projecten in de omgeving op het vlak van erfgoed, ontsluiting, educatie, recreatie: Prosperpolder, Havencentrum 2.0, Havenland, Grenspark Groot Saeftinghe, Uitbreiding Fort Liefkenshoek, …

De Raad van Bestuur legde het kader vast waaraan een maatschappelijk project moet voldoen om in aanmerking te komen voor een projectsubsidie. De eerste projecten werden goedgekeurd (zie p.26). MLSO organiseerde opnieuw een actie naar aanleiding van de jaarlijkse Port Clean Up in het kader van World Cleanup Day (zie p. 22). BAKEN nam deel aan de Wase Erfgoedprijs en werd bekroond (zie p.48).

De renovatie van de Maalderij werd verder ondersteund. MLSO ondersteunde de ontwikkeling van de Prospersite en werkte mee aan het dossier voor het verkrijgen van Interreg-steun (zie p.28).

Strategische doelstelling

Het evenwicht tussen de lasten en de lusten van de Waaslandhaven wordt bewaakt zodat het evenwicht enerzijds objectief aantoonbaar is en anderzijds ook zo ervaren wordt door de stakeholders.

Strategische actie

MLSO organiseert (sub)werkgroepen en overlegcommissies en begeleidt besprekingen met het oog op het afsluiten van een beleidsovereenkomst in het kader van CP ECA.

Strategische doelstelling

We blijven bedrijven prikkelen en inspireren inzake duurzaamheid en innovatie, zodat zij zelf actie hierin ondernemen.

Strategische actie

MLSO neemt actief deel aan duurzaamheids- en innovatieplatformen en organiseert zelf meetings met bedrijven over recente ontwikkelingen, duurzaamheid en innovatie: vormgeven van een nieuw duurzaamheidsverslag en duurzaamheidsaward, Green Deal bedrijventerreinen uitrollen, onderzoeken van potentiële samenwerking met hogescholen en universiteiten en samenwerken met het Havencentrum rond het thema duurzame haven. Uitzoeken welke acties MLSO kan ondernemen om de uitstoot van broeikasgassen of stikstofemissie te compenseren.

Resultaat in 2022

In afwachting van de Verbondstekst en de financiële afspraken tussen het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge en de Vlaamse Overheid werden de besprekingen over de beleidsovereenkomst on hold gezet. Aan de Raad van Bestuur werd de verlenging gevraagd van de termijn voor het afsluiten van de beleidsovereenkomst (zie p.34).

Strategische actie

MLSO monitort de effecten op de gezondheid van omwonenden en medewerkers van bedrijven in samenwerking met het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge, gemeente Beveren, gemeente Zwijndrecht om zo de impact van de Waaslandhaven zo veel mogelijk te beperken.

Resultaat in 2022

MLSO organiseerde een verkennend overleg tussen ILVO en Grenspark Groot Saeftinghe om duurzaamheid en innovatie te stimuleren in de omgeving van de haven. Tijdens de Staat van de Waaslandhaven voor buren werden duurzame projecten, zoals de buffer Logistiek Park Waasland, Logrid, duurzame mobiliteitsinitiatieven, ... getoond (zie p.24)

Voor de bedrijven in de Waaslandhaven werd een infosessie rond hernieuwbare energie georganiseerd (zie p.46). In het najaar werd een nieuwe duurzaamheidsaward voorbereid en gelanceerd (zie p.42)

Resultaat in 2022

Er zijn verkennende gesprekken geweest met de UAntwerpen en Vlaamse overheid. Voorlopig worden in het kader van het humaan biomonitoringsprogramma geen onderzoeken opgestart, behalve het lopende PFAS-bloedonderzoek in de vastgelegde perimeter. MLSO volgt dit op, maar kan hier niet op wegen. In 2022 waren er nog geen definitieve cijfers gekend voor de discipline ‘Mens en gezondheidsaspecten’ van het MER CP ECA. De discipline ‘Geluid’ werd binnen het MER CP ECA onderzocht door de betrokken partijen.

BESTUUR, MANAGEMENT & COMMUNICATIE

Strategische doelstelling

We zetten blijvend in op communicatie, zodat er een regelmatige informatie-uitwisseling en dialoog is met en tussen alle relevante stakeholders voor het linkerscheldeoevergebied.

Strategische actie

Netwerken bij (hogere) overheden om de belangen van MLSO en haar omgeving te verdedigen: MLSO steunt onder andere de betrachting van het Grenspark Groot Saeftinghe om de natuurdoelstellingen grensoverschrijdend te halen. MLSO wil via inbreiding maximaal kansen aan bedrijven geven.

Resultaat in 2022

Na de beslissing van de Raad van Bestuur op 23 maart om voorwaardelijk de Verbondstekst mee te ondertekenen, vonden bilaterale onderhandelingen plaats met de bemiddelaar om de belangen van MLSO te verdedigen. Op 30 maart was er een persconferentie waarop alle 13 partijen, waaronder MLSO, zich achter het Verbond schaarden. De overdracht van woonpatrimonium op basis van de Verbondstekst werd voorbereid en, met uitzondering van een 8-tal woningen, goedgekeurd door de Raad van Bestuur (zie p.35)

© Kristof Pieters

Verwervingen & overdrachten

Het grondbeleid in het havengebied op de linker-Scheldeoever behoort tot de kerntaken van Maatschappij Linkerscheldeoever. MLSO verwerft op verschillende manieren gronden en geeft deze soms ook weer uit handen (overdracht).

2.1. Verwervingen

De vier belangrijkste manieren waarop terreinen worden verworven, zijn:

• minnelijke verwervingen;

• geprefinancierde gronden ingebracht door het Vlaamse Gewest;

• verwervingen door voorkooprecht;

• onteigeningen.

De Raad van Bestuur van 23 maart 2022 besliste over te gaan tot de verwerving van een aantal percelen, gelegen in Kallo, met een totale oppervlakte van 67.449,74 m². De akte werd op 5 oktober 2022 verleden.

2.2. Overdrachten

• De Raad van Bestuur van 24 maart 2021 stemde ermee in dat de onroerende goederen Spaans Fort 23 en 25 (9130 Verrebroek) vervreemd kunnen worden omdat deze onroerende goederen niet meer in het door MLSO te ontwikkelen gebied liggen en zij door de stedenbouwkundige voorschriften (woongebied) niet aangewend kunnen worden voor bijvoorbeeld natuurontwikkeling of havengerelateerde activiteiten. Het recht van wederafstand werd aangeboden aan de voormalige eigenaars, die dit recht uitoefenden. Op 21 november 2022 werd de akte verleden van de wederoverdracht van Spaans Fort 25. De akte van Spaans Fort 23 zal begin 2023 worden verleden.

• De Raad van Bestuur van 8 juni 2022 gaf zijn akkoord om de adressen Engelsesteenweg 98 en 100, Oostlangeweg 7 en 34 en Westlangeweg 15 en 179 over te dragen aan de afdeling Maritieme Toegang van de Vlaamse overheid. De akte dienaangaande werd in 2022 nog niet verleden.

• Op 18 mei 2011 werd in dossier 46003/148/35III - plan AMT/ S/2450/E de akte verleden waardoor de percelen op genoemd plan door het Vlaamse Gewest bij Maatschappij Linkerscheldeoever ingebracht werden. Er werden aandelen B gecreëerd voor deze inbreng. Tevens werd er een perceel in dezelfde zone verworven vanwege de Provincie Oost-Vlaanderen (dossier 46003/328/1) tegen de prijs van 7.710 euro.

• Havenbedrijf Antwerpen-Brugge besloot in 2021 beroep te doen op artikel 11 van de wet-Chabert en tot verwerving van deze zone over te gaan. Op 31 december 2022 werden de volledige percelen betrokken in deze vraag overgedragen. De percelen zonder nummer of delen van percelen worden later overgedragen.

Juridische kwesties3

3.1. Bestuurlijke afbakeningslijn havengebied vastgesteld en aangevochten

Het decreet houdende wijziging van de wet van 19 juni 1978 betreffende het beheer van het Linkerscheldeoevergebied ter hoogte van Antwerpen en houdende maatregelen voor het beheer en de exploitatie van de haven Antwerpen werd op 30 maart 2018 aangenomen. Het Grondwettelijk Hof verwierp (arrest nr. 113/2019 van 18 juli 2019) het beroep tegen dit decreet. Sinds deze decreetwijziging kan de bestuurlijke havenafbakening gebeuren via een besluit van de Vlaamse Regering.

Besluit Vlaamse Regering

Er werd in 2020 vervolgens verder gewerkt aan het besluit van de Vlaamse Regering betreffende de afbakening in het Linkerscheldeoevergebied van het havengebied en het gebied waarbinnen het voorkooprecht kan worden uitgeoefend door MLSO. Dit besluit werd op 10 april 2020 principieel aangenomen door de Vlaamse Regering. Voor wat betreft de afbakeningslijn werd bepleit deze te aligneren op de contouren voor havenontwikkeling, zoals voorzien in het ontwerp van voorkeursbesluit CP ECA. Op 3 juli 2020 werd dit besluit definitief aangenomen door de Vlaamse Regering.

Verzoekschrift tot vernietiging bij Raad van State

Katoen Natie Bulk Terminals en Kallo Industries dienden bij de Raad van State een verzoekschrift tot nietigverklaring in van bovenstaand regeringsbesluit. De Raad van Bestuur besloot tot tussenkomst, samen met Havenbedrijf Antwerpen-Brugge, in de procedure ingeleid bij de Raad van State en dit ter ondersteuning van de wettigheid van het bestreden besluit.

In deze procedure formuleerde de auditeur op 9 juli 2021 zijn advies. De auditeur adviseerde vernietiging van het bestreden besluit.

Aangezien MLSO en Katoen Natie echter tot een finale dading besloten, werd er door de verzoekende partijen overgegaan tot afstand van geding in deze procedure

voor de Raad van State. Onderdeel van de dading was immers ook dat de onderlinge procedures stopgezet zouden worden. De Raad van State bevestigde in het arrest van 1 juli 2022 akte te nemen van de afstand van geding, waardoor de procedure werd stopgezet. Het betwiste besluit blijft bijgevolg overeind. De kaarten voor de afbakening van het voorkooprechtgebied en van de maritieme/industriële zone dienen nog vastgesteld te worden.

3.2. Katoen Natie

Wat betreft de procedure hangend voor de rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaanderen, afdeling Dendermonde (rolnummer 07/1585/A – nieuw rolnummer 18/2165/A) kwam er een uitspraak op 22 januari 2021. In deze uitspraak ten gronde werd besloten dat de erfpachtovereenkomst tussen Lanxess en Katoen Natie nietig wordt verklaard. De rechtbank besloot dat MLSO wel degelijk over een voorkooprecht op de betwiste terreinen beschikt. Verder beoordeelde de rechtbank de feiten als een poging om aan de toepassing van het wettelijk

voorziene voorkooprecht te ontsnappen. De rechtbank bevestigde dat de taken en de middelen van MLSO tot de openbare orde behoren, waardoor de nietigheid van overeenkomsten, strijdig met deze taken en middelen, kan worden gevorderd.

De Raad van Bestuur van 24 maart 2021 bepaalde de verdere acties aangaande het huidige onrechtmatige gebruik door Katoen Natie op de betrokken percelen. De Raad van Bestuur van 30 juni 2021 bepaalde dat er verdere onderhandelingen met Katoen Natie mochten plaatsvinden en dat kon worden overgegaan tot het opstarten van de facturatie tegen de gebruikelijke tarieven. De onderhandelingen werden gedurende de rest van 2021 voortgezet.

Op 23 februari 2022 werd aan de Raad van Bestuur verdere toelichting gegeven bij de stand van zaken over de onderhandelingen. Katoen Natie stelde voor om vier percelen in eigendom te verwerven tegen een correcte hedendaagse prijs.

De Raad van Bestuur bepaalde in dezelfde zitting dat het door Katoen Natie geformuleerde voorstel principieel goedkeuring krijgt, mits verdere afstemming van een aantal voorwaarden in de dading of overeenkomst. Dit betekent dat de percelen gelegen te Beveren, 8e afdeling, sectie A met nummer 660X, 660W, 662F en een gedeelte van 662K in volle eigendom worden overgedragen.

Conform het aan de directie van MLSO gegeven mandaat werd verder onderhandeld over een dading en een onderhandse verkoop- en aankoopbelofte. De finale tekst van deze overeenkomsten werd op 23 mei 2022 door twee gemandateerde bestuurders goedgekeurd en ondertekend.

Artikel 11 van de wet betreffende het beheer van het Linkerscheldeoevergebied ter hoogte van Antwerpen en houdende maatregelen voor het beheer en de exploitatie van de haven van Antwerpen dd. 19 juni 1978, bepaalt dat elke verkoop door MLSO afhankelijk is van de goedkeuring van de Vlaamse Regering. Bijgevolg werd via het Agentschap Binnenlands Bestuur, die de toezichthoudende overheid vertegenwoordigt, een goedkeuringsaanvraag ingediend. De goedkeuring wordt verleend via een ministerieel besluit.

Op 23 december 2022 en op voorstel van viceminister-president Bart Somers en Vlaams minister Lydia Peeters, werd het volgende besloten:

“De Maatschappij voor het haven-, grond- en industrialisatiebeleid van het Linkerscheldeoevergebied (MLSO) wil 4 percelen grond in Beveren-Kallo verkopen aan Katoen Natie. De verkoop van deze percelen maakt onderdeel uit van een dading. Met het afsluiten van deze dading willen MLSO en Katoen Natie de geschillen en betwistingen rond de geldigheid van de zakelijke rechten van beiden op 3 van de percelen definitief beëindigen en toekomstige procedures hierover uitsluiten. De Vlaamse Regering keurt nu de verkoop van de 4 percelen door de MLSO goed.”

De formele eigendomsoverdracht wordt begin 2023 verder door de notaris voorbereid.

3.3. Complex Project ‘Realisatie van extra containerbehandelingscapaciteit in het havengebied van Antwerpen’ (CP ECA)

Het op 31 januari 2020 definitief vastgestelde voorkeursbesluit betreffende het complex project werd via drie procedures bij de Raad van State aangevochten. De Raad van Bestuur besloot tot tussenkomst in deze procedures bij de Raad van State, ter ondersteuning van de wettigheid van het bestreden besluit, samen met Havenbedrijf Antwerpen-Brugge.

Na het uitwisselen van memories in elk van de drie procedures betekende de auditeur op 20 mei 2021 zijn verslag in de procedure van de ‘Polder Land van Waas’ met het rolnummer G/A 230.528 / X – 17703. De auditeur adviseerde vernietiging van het bestreden besluit. In onderling overleg kwamen partijen overeen om de geplande zitting voor de Raad van State op 14 januari 2022 uit te stellen naar 29 april 2022 in afwachting van het bereiken van een akkoord met alle betrokken partijen.

Aangezien de Verbondstekst tijdig werd ondertekend door alle partijen, formuleerden alle verzoekende partijen in alle procedures tegen het voorkeursbesluit, afstand van geding aan de Raad van State. In het arrest van 9 mei 2022 verleende de Raad van State akte van de afstand van geding in hoofde van de Polder Land van Waas.

Op 10 juni 2022 volgden ook de arresten in de procedures ingesteld door vzw erfgoedgemeenschap Doel en Polder en Landbouwgemeenschap Wase Polders en andere. De Raad verleende ook in deze arresten akte van de afstand in hoofde van de verzoekende partijen. Daarmee werden alle procedures tegen het voorkeursbesluit voor het complex project beslecht.

3.4. Hooghuis

In de zaak ten gronde, die werd ingeleid op 12 mei 2017, wordt gevraagd om aan vzw Casueele verbod op te leggen om het (beschermd monument) Hooghuis af te breken (of te laten afbreken), te (laten) verplaatsen en te (laten) herbouwen aan de Hertog Prosperstraat 16 (in Prosperpolder) en dit onder verbeurte van een dwangsom van 50.000,00 euro per vastgestelde inbreuk na betekening van de te wijzen beschikking.

MLSO en Havenbedrijf Antwerpen-Brugge traden hier op als tussenkomende partijen. De zaak werd voor behandeling uitgesteld naar de zitting van 13 december 2019, met het oog op het eventueel bereiken van een dading. Aangezien de zaak niet in staat was om behandeld te worden, door een gebrek aan standpunt vanwege de eisende partijen over een door de voorzitter opgeworpen kwestie, is deze zaak naar de bijzondere rol verwezen.

Daarnaast werd er op 27 maart 2019 door vzw Casueele een dagvaarding uitgebracht aan het Vlaamse Gewest om een aantal zaken te bekomen, kaderend binnen het voorkomen van verder verval van het Hooghuis. Op 18 april 2019 werd er een dagvaarding in gedwongen tussenkomst betekend betreffende het geding tussen vzw Casueele - Het Schorrenhuis & Het Hooghuis en het Vlaamse Gewest, vanwege het Vlaamse Gewest, waarbij gevraagd wordt MLSO en Havenbedrijf Antwerpen-Brugge te betrekken in genoemd geding in gemeenverklaring en ter veroordeling tot de kosten van het geding. De Raad van Bestuur van 8 mei 2019 nam kennis van de aanstelling van een raadsman door een bijzondere lasthebber. MLSO en Havenbedrijf Antwerpen-Brugge werden opgeroepen te verschijnen ter zitting op 3 mei 2019 voor de Rechtbank van Eerste Aanleg Oost-Vlaanderen, afdeling Dendermonde, sectie burgerlijke rechtbank.

Er volgde een tussenvonnis van de rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaanderen, afdeling Dendermonde op 28 juni 2019. De rechtbank machtigt daarbij het Vlaamse Gewest om de instandhoudings- en onderhoudswerken uit te voeren, zoals door deze partij werd voorgesteld. Ook wordt het Vlaamse Gewest gemachtigd tot het indienen van de aanvragen tot het bekomen van de nodige omgevingsvergunning voor deze werken. Alle overige punten van geschil hield de rechtbank aan. Er werden conclusietermijnen en een pleitdatum bepaald, doch aangezien er sprake was van een mogelijk akkoord of dading, werd de zaak telkenmale uitgesteld. Door de rechtbank werd ambtshalve besloten tot verder uitstel, namelijk tot 15 april 2022 en tot 16 december 2022. Op verzoek van de verzoekende partijen werden er nieuwe conclusietermijnen gevraagd, aangezien er volgens hen nieuwe elementen zijn, namelijk de pogingen tot dading, om nieuwe termijnen te verantwoorden. Er werd een dading uitgewerkt tussen de vzw Casueele en het Vlaamse Gewest. Deze dading zou op 16 december door de Vlaamse Regering behandeld worden. Aan de Raad van Bestuur van MLSO werd als partij bij het Convenant gevraagd in te stemmen met de dading, wat ook gebeurde tijdens de zitting van 14 december 2022.

In 2022 werden er nieuwe raamovereenkomsten afgesloten voor drukwerk, grafisch ontwerp, video en animaties. Om ook hier bij te dragen aan een verduurzaming van de werking van MLSO, werden een aantal duurzaamheidscriteria opgenomen in de respectieve offertevragen. Zo kon bij de toewijzing van deze overeenkomsten extra aandacht geschonken worden aan de mate waarin kandidaten voor de MLSO-opdrachten gebruik maken van duurzame werkprocessen en/of grondstoffen.

Communicatie4

Het project ‘Pendelbus Haven van Antwerpen’ kreeg een volledig nieuwe website (zie p.47).

5.1. Evenementen

Vanaf het voorjaar versoepelden de maatregelen tegen de verspreiding van COVID-19, waardoor heel wat evenementen opnieuw konden plaatsvinden.

Evenementen & sponsoring 5

Lenteconcert Cantabile + Anna Rune

Op 29 april nodigde MLSO een honderdtal vertegenwoordigers van bedrijven uit de Waaslandhaven en Cantabile uit voor een uniek lenteconcert waarbij de piano centraal stond. De Verlatzaal in Kasteel Cortewalle (Beveren), vormde het bijpassende decor van deze verrassende avond. Tijdens het eerste deel van de avond gaven vier jonge laureaat-finalisten van de Cantabile-pianowedstrijd editie 2022 een demonstratie van hun kunnen. In het tweede deel van de avond werden de genodigden getrakteerd op een stemmig concert van de Wase singer-songwriter Anna Rune, zelf ooit laureaat-finalist bij Cantabile.

Waaslandhaventornooi voor bedrijven

Op 14 mei was er de 25ste editie van het Waaslandhaventornooi voetbal voor bedrijven, op de terreinen van KSK Kallo. Een 60-tal bedrijfsploegen namen het in duels van vijf tegen vijf spelers tegen elkaar op. Net zoals bij de vorige edities werden zowel een dames- als een herenreeks ingericht.

Waas volleybaltornooi voor bedrijven

Een week later was er opnieuw sport te beleven: op zaterdag 21 mei ontving de Topsporthal in Beveren de allereerste editie van het Waas volleybaltornooi voor bedrijven. Asterix Avo en Bedrijfssport Waasland zorgden voor een perfecte organisatie, waardoor de deelnemende ploegen een fijne sportieve namiddag beleefden.

Jobbeurs

Na twee digitale edities opende de grensoverschrijdende jobbeurs op 17 mei opnieuw de deuren in het Freethielstadion van SK Beveren. 650 bezoekers, waaronder heel wat laatstejaarsleerlingen van scholen uit de omgeving, maakten kennis met de 87 bedrijven die er een stand hadden.

Met in totaal 2.697 vacatures was het aanbod dit jaar zeer groot. Naast de vele vacatures voor technische profielen, waren er ook werkaanbiedingen voor poets- en huishoudhulpen, administratieve krachten en winkelbedienden. Verder konden bezoekers enkele jobs ter plekke uittesten dankzij de simulatoren van VDAB, een virtual reality-stand en de legomodule van het Havencentrum Lillo, of konden ze een workshop bijwonen of een ideale profielfoto maken in de photobooth.

De jobbeurs werd zowel door de standhouders als door de bezoekers positief ervaren.

Het aantal aanmeldingen van bedrijven voor deelname aan deze jobbeurs toonde aan dat er nood is aan een dergelijk initiatief in de grensregio Oost-Vlaanderen – Nederland.

De jobbeurs is een sterke samenwerking tussen EGTS

Linieland van Waas en Hulst, VDAB, SK Beveren, MLSO, Interwaas, Eures Scheldemond, UWV, Werkservicepunt Zeeuws-Vlaanderen, ondersteund door de gemeentebesturen van Beveren, Hulst, Sint-Gillis-Waas en Stekene.

Ontbijt-infosessie restgronden

Tijdens een ontbijtsessie in het kantoor van MLSO werden de betrokken bedrijven op dinsdag 28 juni geïnformeerd over de stappen die Havenbedrijf Antwerpen-Brugge en MLSO ondernamen voor de mogelijke ontwikkeling van de zogenaamde ‘restgronden’ (zie p.39).

Staat van de Waaslandhaven

Op 28 juni kwamen bedrijfsleiders van de bedrijven uit de Waaslandhaven samen tijdens de Staat van de Waaslandhaven. In het jeugdcentrum in Prosperpolder vernamen ze meer over het nieuwe Soortenbeschermingsprogramma (zie p.44), het GRUP E34 en de duurzaamheidsopties voor bedrijven. Nadien werden de deelnemers in de nabijgelegen infokeet van het Hedwige-Prosperproject verwacht voor een toelichting over het project en over het Grenspark Groot Saeftinghe.

Staat van de Waaslandhaven voor buren

Op zondag 19 juni verwelkomden Aertssen Logistics en MLSO de buren van de Waaslandhaven tijdens de ‘Staat van de Waaslandhaven voor buren’. Bezoekers konden genieten van een begeleid bedrijfsbezoek in het nieuwe hoofdkantoor van Aertssen Logistics in het Logistiek Park Waasland, waarna ze kennis maakten met diverse projecten rond de thema’s mobiliteit, duurzaamheid en natuur. In totaal vonden net geen 300 buurtbewoners de weg naar het Logistiek Park Waasland (zie p.24).

Bezoek gedeputeerden provincie

Oost-Vlaanderen

In het kader van de samenwerking tussen provincie Oost-Vlaanderen en MLSO rond het verder verduurzamen van de Waaslandhaven, ontving MLSO op 12 augustus gedeputeerden Ann Vervliet en Kurt Moens voor een bezoek aan de Waaslandhaven.

De najaarseditie van de Staat van de Waaslandhaven die VDAB Oost-Vlaanderen en MLSO samen organiseerden op 17 november in het Van der Valk Hotel Beveren, stond dan weer volledig in het teken van de meest recente trends op de arbeidsmarkt.

Prof. Dr. Stijn Baert, econoom en arbeidsmarktspecialist, deelde zijn inzichten met het aanwezige publiek. Daarna vervoegde hij het debat over de arbeidsmarkt in het algemeen en de situatie voor bedrijven in de Waaslandhaven in het bijzonder. De andere deelnemers aan het debat waren Freddy Van Malderen, directeur VDAB Oost-Vlaanderen, Jens De Wael, hr-manager BeNe bij Bilfinger en Peter van de Putte, directeur MLSO.

Tenslotte volgden nog toelichtingen over de campagne ‘Jobs in de haven’ van Alfaport-Voka en over de tools die VDAB bedrijven aanbiedt ter ondersteuning van hun zoektocht naar nieuwe medewerkers.

“Het event Staat van de Waaslandhaven is telkens een kers op de taart van onze samenwerking met MLSO, die voor ons een belangrijke partner is. Wij bereiken immers niet alle bedrijven in de Waaslandhaven en dankzij deze samenwerking raken wij beter bekend. Dat het event in het teken stond van de arbeidsmarkt heeft ervoor gezorgd dat er verschillende vacatures vanuit de bedrijven uit de Waaslandhaven onze kant op kwamen en dat was vroeger niet altijd het geval."

Opruimactie zwerfvuil

Naar aanleiding van World Cleanup Day (18 september) organiseert de havengemeenschap gedurende de maand september telkens verschillende opruimacties in en rond de haven van Antwerpen. Op 15 september verwijderden de medewerkers van MLSO, samen met een uitgebreide delegatie bewoners van De Klaproos, het zwerfvuil in het centrum van Kallo (zie p.41)

Abdelouahab Kerrou, accountmanager transport & logistiek Oost-Vlaanderen

Evenement hernieuwbare energie

Op 6 oktober organiseerde MLSO in haar kantoor een evenement rond hernieuwbare energie voor de bedrijven in de Waaslandhaven. Na een inleidende sessie door Fluvius over de structuur van de nieuwe nettarieven, kregen de deelnemers meer info over zonne-energie en peak shaving (zie p.46)

Bezoek ABVV

Op 22 oktober bezocht een delegatie van ABVV MLSO en de Waaslandhaven. Het bezoek werd afgesloten met een rondrit door de Waaslandhaven.

5.2. Sponsoring

MLSO is er al jaren van overtuigd dat een sterke externe communicatie noodzakelijk is voor haar werking. De verbreding van het maatschappelijk draagvlak blijft voor MLSO, en bij uitbreiding de hele Waaslandhaven, immers een belangrijke uitdaging. Sponsoring en publiciteit dragen actief bij aan de uitbouw van dat maatschappelijk draagvlak voor de Waaslandhaven, als onderdeel van de haven van Antwerpen, en maken dus integraal deel uit van de communicatiestrategie van MLSO. MLSO sponsort reeds verschillende jaren diverse clubs en verenigingen. Door een breed scala aan activiteiten te ondersteunen, staat MLSO maximaal in de kijker bij alle stakeholders van de Waaslandhaven.

Als hoofdsponsor van de G-ploeg van SK Beveren, was MLSO te gast tijdens een community-event. Leerlingen van SBSO Baken uit Sint-Niklaas genoten samen met spelers van de G-ploeg van een demotraining op een oefenterrein van SK Beveren.

“SK Beveren heeft al een jarenlange positieve samenwerking met MLSO als maatschappelijke partner. De communitywerking van de club wordt gesteund door MLSO. Zo hebben wij met onze G-ploeg en Younited-elftal twee teams opgericht die ervoor zorgen dat iedereen binnen de samenleving kansen krijgt om te voetballen. De club zet haar schouders ook onder andere sociale projecten als omnisportkampen, jobbeurs, School’s Day ... Zonder de steun van MLSO en onze andere sociale partners zou dit niet mogelijk zijn. We zijn dan ook heel fier dat we afgelopen seizoen door de Pro League werden bekroond met de award voor beste ‘Football & Community’-werking.”

Valy Van de Merlen, Community & Event Manager SK Beveren

Participatie & maatschappelijke projecten

6.1. Participatie

Staat van de Waaslandhaven voor buren

Nadat de ‘Staat van de Waaslandhaven voor buren’ zowel in 2020 als in 2021 noodgedwongen uitgesteld werd, kon er op 19 juni opnieuw een editie georganiseerd worden. Net geen 300 buurtbewoners brachten een bezoek aan het gloednieuwe hoofdkantoor van Aertssen Logistics in het Logistiek Park Waasland, en aan de infomarkt die in een van de hallen ingericht werd. Daar konden bezoekers kennismaken met diverse projecten rond de thema’s mobiliteit, duurzaamheid en natuur:

• het pilootproject ‘Logigrid’ werd voor het eerst aan het grote publiek getoond;

• de invulling van de groene rand in en rond Logistiek Park Waaslandfase West werd toegelicht;

• bezoekers konden kennis maken met de verschillende duurzame mobiliteitsacties die door de partners van MLSO en overheden in de omgeving van de Waaslandhaven georganiseerd worden;

• de plannen voor de heraanleg van de N451 werden getoond;

• bezoekers konden hun input geven over het fietspotentieel rond de E34;

• het aaneengesloten bufferlandschap dat de grens zal vormen tussen de haven en de polders werd voor het eerst aan het publiek getoond in de vorm van een tapijt met bijbehorende panelen waarbij enkele experten de diverse segmenten verduidelijkten.

De keuze voor deze thema’s vloeide rechtstreeks voort uit de resultaten van de enquête die MLSO in 2021 liet uitvoeren bij haar diverse stakeholders, waaronder omwonenden.

6.2. Maatschappelijke projecten

Subsidie maatschappelijke projecten

Tijdens de Raad van Bestuur van januari werden de voorwaarden vastgelegd voor het toekennen van de subsidie maatschappelijke projecten.

Om in aanmerking te komen voor een subsidie moeten projecten aan volgende voorwaarden voldoen:

• de streek rond de Waaslandhaven is indirect betrokken bij de havenontwikkeling. Hierdoor is het een streek in reconversie. De maatschappelijke projecten dienen een rol te spelen in deze reconversie en dienen een duurzaam karakter te hebben;

• de maatschappelijke projecten hebben een link met de ontwikkeling van de Waaslandhaven en/of dragen bij aan de draagkracht voor de haven. De natuurcompensaties vormen een noodzakelijk onderdeel van deze havenontwikkeling;

• de (co-)financiering betreft een eenmalige projectsubsidie;

• het maatschappelijk project moet een blijvende impact hebben. Idealiter speelt het maatschappelijk project tevens een stimulerende rol voor verdere lokale ontwikkelingen;

• er wordt maximaal ingezet op medefinanciering, zodat de betrokkenheid en verantwoordelijkheid steeds gedragen wordt door verschillende overheden.

In het eerste werkingsjaar van deze subsidie werden volgende projecten financieel ondersteund:

• Fort Liefkenshoek: aanleg parking, voetgangersbrug/tweede noodontsluiting en herstelling omwalling, zodat Fort Liefkenshoek kan evolueren naar een volwaardige onthaalpoort voor de Waaslandhaven en Havenland;

• steiger DeWaterbus: DeWaterbus krijgt er op termijn een nieuwe halte bij in Burcht. De gemeente Zwijndrecht startte hiervoor met de opmaak van de plannen. Verwacht wordt dat in 2023 kan gestart worden met de aanleg;

• afrastering Paardenschor, Schor Ouden Doel: Natuurpunt lanceerde binnen Grenspark Groot Saeftinghe een pioniersproject om schapen buitendijks te laten grazen in het Paardenschor en Schor Ouden Doel. De schapen, afkomstig van de nabijgelegen Arenberghoeve, dragen op die manier bij aan het natuurbeheer van dit gebied;

“Het was voor het eerst dat we onze schapen lieten kennismaken met een nieuwe vorm van begrazing. Ze zijn verarmde natuurgebieden gewend en dat is toch iets anders dan een schorrengebied of een rietveld en we wisten niet hoe ze daarop gingen reageren.

Tussen 1 mei en 26 september hebben er 68 schapen gegraasd en ze zijn in goede conditie teruggekomen. Het project is dus zeker voor herhaling vatbaar, want we zitten daar in een gebied met veel uitdagingen met bijkomende opportuniteiten."

Alexander Cerpentier, polyvalente landbouwer, Arenberghoeve

• toeristische rondrit Waaslandhaven: Toerisme Beveren organiseerde een nieuwe rondrit ‘Rondje Waaslandhaven’ die in het vaste gidsenaanbod opgenomen werd. Om kwalitatieve gidsbeurten aan te bieden, werd geïnvesteerd in de aankoop van audiomateriaal;

• Brasserie De Molen: Brasserie De Molen is een baken op de dijk in het dorp Doel. De gemeente Beveren liet plannen opmaken voor de renovatie. MLSO ondersteunt de gemeente hierbij;

• De Maalderij: De Maalderij in Prosperpolder wordt gerenoveerd door vzw Prospersite. MLSO ondersteunt de verdere afwerking van deze totaalrenovatie en de installatie van speciale technieken zoals elektriciteit, HVAC, sanitair, …;

• Boelwerfkraan Temse: De historische link tussen de Boelwerf in Temse en de haven is groot. De Boelwerfkraan is het laatste relict dat verwijst naar de oude scheepswerf en heeft een grote maatschappelijke waarde voor de gemeente Temse. MLSO draagt bij aan de cofinanciering voor de renovatie van deze kraan.

Havenland

Bekendheid vergroten en opstart Havenlandlabel

Havenland wil de educatieve en recreatieve mogelijkheden in en rond het havengebied van Antwerpen bundelen en onder de aandacht van de ruime omgeving brengen. Daarom werd tijdens de zomer een grootschalige online campagne uitgerold, waarbij de diversiteit van het gebied in de kijker werd gezet. Parallel aan deze campagne werd het Havenlandlabel gelanceerd. Het label is een kwaliteitslabel voor initiatieven die in de categorieën educatie, cultuur en erfgoed, sport en recreatie of horeca vallen. Door deze samenwerking met lokale ondernemers zal het Havenlandaanbod versterken en nog meer verbinden. De labelhouders kregen als Havenland-toppers een eigen plek op de website en werden voor het eerst ook opgenomen op de Havenlandfietskaart.

Havenland Run & Walk

Op zondag 13 november ontdekten zo'n 2.800 wandelaars en lopers Grenspark Groot Saeftinghe tijdens de Havenland Run & Walk. Over een afstand van 8,5, 12,5 of 19 km maakten de deelnemers kennis met het unieke gebied nét naast het havengebied, op de grens tussen Vlaanderen en Nederland. Met hun deelname konden de deelnemers er ook voor kiezen om een goed doel te steunen. Dit jaar ging de opbrengst naar VOC Kieldrecht

Havenlandklassen

De Havenlandklassen konden in het najaar van 2022 opnieuw opstarten. In september namen twee scholen deel, in oktober volgde een derde. Om de Havenlandklassen terug onder de aandacht van de scholen te brengen, werd een nieuwe informatiecampagne opgestart.

Grenspark Groot Saeftinghe

Het Strategisch Project Grenspark Groot Saeftinghe werd opgestart. Daarbinnen zullen een reeks projecten ontwikkeld, opgevolgd en/of gecoördineerd worden:

• masterplan onthaalpoorten en grensparkhart;

• bufferdijk;

• dijkennetwerk parkhart;

• gidsenwerking.

Verder zette het Strategisch Project ook in op de verkenning en uitwerking van een Interreg-projectaanvraag voor de versterking van duurzaam onthaal en toerisme. De projectaanvraag werd ook aan de Raad van Bestuur van MLSO ter kennisneming voorgelegd. Er werd beslist dat MLSO binnen het masterplan grensparkhart een financiële ondersteuning zal bieden voor de ontwikkeling van de Prospersite tot onthaalpoort.

EGTS Linieland van Waas en Hulst

Sinds 2016 is MLSO een van de partners binnen EGTS Linieland van Waas en Hulst. Deze groepering omvat acht Vlaamse en Nederlandse besturen die de grensoverschrijdende samenwerking bevorderen en de economische en sociale samenhang in het Zeeuws-Wase grensgebied versterken: de gemeentes Beveren, Hulst, Sint-Gillis-Waas en Stekene, de provincies Oost-Vlaanderen en Zeeland, Interwaas en MLSO.

In 2021 bestond EGTS Linieland van Waas en Hulst 10 jaar. Door de geldende maatregelen tegen de verspreiding van het COVID 19-virus werden toen enkel een werfbezoek aan het Hedwige-Prosperproject georganiseerd en het nieuwe EGTS-logo voorgesteld.

Op vrijdag 30 september werden de partners ter gelegenheid van de elfde verjaardag van EGTS uitgenodigd voor een echte viering en een terugblik op 10 jaar grenzeloze samenwerking.

Op vrijdag 23 september werd grenspaal 269a officieel ingehuldigd door de commissaris van de Koning in Zeeland en de gouverneur van de provincie Oost-Vlaanderen. Deze grenspaal werd in 2020 weggenomen voor de inrichting van het nieuwe getijdennatuurgebied in het kader van het Hedwige-Prosperproject. Met de terugplaatsing en inhuldiging werd een belangrijke mijlpaal bereikt in de afwerking van dit project.

Op zaterdag 12 november werd in Stekene, vlakbij grenspaal 281, Uitzichtpunt Niemandsland feestelijk ingehuldigd. Deze uitkijktoren is dé blikvanger van het transnationale LEADER-project ‘Boergondische Buren’. De 22 meter hoge toren symboliseert de verbondenheid tussen Zeeuws-Vlaanderen en het Waasland.

Streekfonds Oost-Vlaanderen

Sinds eind 2020 kunnen Wase projecten die zich inzetten voor mens en omgeving een beroep doen op het Streekfonds Oost-Vlaanderen. Via ‘Een hart voor Waas’, waaraan MLSO sinds 2021 als gouden partner deelneemt, werden in 2021 negen projecten ondersteund. In het voorjaar rondden enkele van die projecten hun crowdfunding succesvol af, waardoor ze konden rekenen op de verdubbeling van het door hen opgehaalde budget. In het najaar volgde een nieuwe projectoproep. In december kwam de jury samen en werden zeven projecten goedgekeurd.

Personeel

In december 2022 nam een collega ontslag. De Raad van Bestuur keurde de opstart van de procedure voor de aanwerving van een management assistent goed.

In 2022 gebeurden geen nieuwe aanwervingen, maar het aantal voltijds equivalenten (VTE) daalde wel van 13 naar 12,70 door meer deeltijdse tewerkstelling.

Karolien Buytaert

Administratief juridisch medewerker - 100%

Christa Schaut

Adviseur natuur, milieu en energie - 80%

Martien Segers

Adviseur maatschappelijke opdrachten - 100%

Maxim Schroeyers

Medewerker duurzame opdrachten - 100%

Peter Van De Putte Directeur - 100%

Els Jennen Adjunct-Directeur

Els Jennen Bedrijfsjuriste - 100%

Sigrid Borgmans Communicatieverantwoordelijke - 100%

Harold Ketels

Patrimoniumbeheerder - 80%

Liesbeth Van Driessche

Nancy Vandersnickt HR & directiesecretaresse - 100%

Mieke Deprettere

Administratieve assistente - 80%

Cathy Verschelden

Administratieve assistente - 100%

Stafmedewerker infra & R.O. - 80%

Marjan Van Avermaet projectcoördinator - 60%

Liselotte Eeckhoudt

Stafmedewerker financieel en economisch beleid - 100%

8 Raad van bestuur

Samenstelling

In 2022 waren er geen wijzigingen in de samenstelling van de Raad van Bestuur.

Afvaardiging gemeente Beveren

Bram Massar (raadgevende stem) Sinds oktober 2021

Laura Staut Sinds maart 2019

Boudewijn Vlegels (voorzitter) Sinds maart 2019

Afvaardiging gemeente Zwijndrecht

Kris Herremans Sinds maart 2019

Danny Van Hove (raadgevende stem) Sinds maart 2019

Afvaardiging Havenbedrijf Antwerpen-Brugge

Guy Janssens Sinds maart 2019

Jackie Joossen Sinds maart 2019

Koen Kennis Sinds juni 2019

Jacques Vandermeiren (ondervoorzitter) Sinds juni 2019

Afvaardiging Interwaas

Lieve Truyman Sinds maart 2019

Marc Van de Vijver (ondervoorzitter) Sinds maart 2019

André Van de Vyver Sinds maart 2019

Afvaardiging Vlaamse Gewest

Freddy Aerts Sinds maart 2019

Miet Deckers Sinds maart 2019

De Raad van Bestuur kwam in 2022 11 keer samen (maandelijks, behalve in april en augustus, en dit jaar uitzonderlijk tweemaal in maart). Er werden 110 agendapunten behandeld.

De Raden van Bestuur van 2022 werden grotendeels terug fysiek georganiseerd. Enkel de Raden van Bestuur van 26 januari en 23 februari waren nog volledig digitaal. Voorafgaandelijk aan de behandeling van de agendapunten nam de Raad van Bestuur daarbij telkens een gemotiveerde beslissing over de digitale wijze van vergaderen. De goede werking en de continuïteit van taken van publiek belang, uitgevoerd door MLSO als opdrachthoudende vereniging, worden beschouwd als voldoende hoogdringende reden tijdens de COVID-19 periode en de nasleep daarvan. Het toepassen van een virtuele vergaderwijze kan zo gemotiveerd worden.

De zitting van 14 december 2022 werd hybride georganiseerd op vraag van de bestuurders die niet fysiek aanwezig konden zijn.

Op 8 juni 2022 behandelde de Algemene Vergadering volgende agendapunten: goedkeuring jaarrekening 2021 en bestemming van het resultaat, goedkeuring jaarverslag 2021, het verslag van de commissaris-revisor en de gebeurlijke kwijtingen.

Op 14 december 2022 behandelde de Buitengewone Algemene Vergadering de volgende agendapunten: voorstelling en bespreking van de te ontwikkelen activiteiten en de te volgen strategie voor het boekjaar 2023 en voorstelling en bespreking resultaats- en inkomsten/ uitgavenbegroting 2023.

Van links naar rechts: André Van de Vyver, Peter Van de Putte (directeur), Bram Massar, Lieve Truyman, Kris Herremans, Freddy Aerts, Boudewijn Vlegels (voorzitter), Danny Van Hove, Marc Van de Vijver, Miet Deckers, Jackie Joossen, Els Jennen (secretaris), Laura Staut Niet op de foto: Jacques Vandermeiren, Koen Kennis, Guy Janssens

9 Fusie haven van Antwerpen en haven van Zeebrugge

Aan de Raad van Bestuur van januari werd gemeld dat de fusie tussen Havenbedrijf Antwerpen en Zeebrugge in april 2022 zou voleindigd zijn. Bij een eerstvolgende statutenwijziging zal de benaming van deze aandeelhouder ook in de statuten van MLSO aangepast worden. Het strategisch plan van de Haven Antwerpen-Brugge werd aan de Raad van Bestuur van 5 oktober 2022 toegelicht.

Heropstart beleidsovereenkomst

De werkzaamheden om tot een beleidsovereenkomst te komen zijn sinds 2015 lopende. Toen betrof dit nog de Ontwikkelingszone Saeftinghe.

Ten gevolge van de beslissing van de Vlaamse Regering van 17 mei 2019, waarbij het ontwerp van voorkeursbesluit van het Complex Project “Realisatie van Extra Containerbehandelingscapaciteit in het havengebied van Antwerpen” definitief werd vastgesteld, besloot de Raad van Bestuur in juni 2019 dat het aangewezen was de werkzaamheden omtrent het afsluiten van een beleidsovereenkomst opnieuw op te starten.

Een eerste bijeenkomst van de werkgroep vond vervolgens plaats op 6 oktober 2020. Noch in 2021, noch in 2022 waren er bijeenkomsten. Op vraag van Havenbedrijf Antwerpen-Brugge dienen eerst een aantal andere financiële afspraken met de Vlaamse Overheid gemaakt te worden over de aanleg van het nieuwe dok.

Aangezien voor de werkzaamheden van de werkgroep de deadline van 23 december 2022 gold, diende deze termijn opnieuw verlengd te worden, namelijk tot 23 december 2023. Artikel 15bis wet-Chabert stelt dat de Raad van Bestuur deze termijn kan veranderen en/of verlengen. De werkzaamheden zullen in 2023 verdergezet worden.

1 1 Verbond Linkerscheldeoever

Op woensdag 30 maart bezegelden 13 partners, waaronder MLSO en actiegroepen zoals Doel2020, aan de kerk van Doel het globaal akkoord dat na intensieve onderhandelingen bereikt werd over havenontwikkeling, erfgoed, wonen, landbouw en natuur op de linker-Scheldeoever. De officiële ondertekening volgde op 20 april. Met het ‘Verbond voor de toekomst en leefbaarheid van het ommeland van de haven van Antwerpen, de polders op Linkerscheldeoever’ spraken havenspelers, actiegroepen en de landbouw- en natuursector af om voortaan samen te werken voor de realisatie van het complex project ECA. Deze langetermijnafspraken zorgden er niet alleen voor dat de ingestelde procedures bij de Raad van State ingetrokken worden, ze maken het ook mogelijk dat MLSO op termijn opnieuw tegemoet kan komen aan de vele vragen naar nieuwe haventerreinen.

Aandelen A

Er waren geen wijzigingen; noch in het aantal aandelen A, noch in de verhouding tussen het aantal aandelen per verschillende partner.

Aandelen B

Aan het Vlaamse Gewest worden aandelen B toegekend voor de gronden die hij (of vroeger de Belgische overheid) heeft ingebracht in MLSO. Dezelfde aandelen B worden eveneens aan het Vlaamse Gewest toegekend wanneer het verwervingen van MLSO prefinanciert voor de verdere havenuitbouw. Naarmate MLSO over deze verworvenheden wenst te beschikken

(bijvoorbeeld door ze in erfpacht of concessie te geven of over te dragen aan het Havenbedrijf AntwerpenBrugge wanneer het gaat om terreinen in de maritieme zone) wordt een evenredig aantal aandelen B vernietigd en terugbetaald aan het Gewest. We maken het onderscheid tussen aandelen B ten gevolge van gronden, ingebracht door het Vlaamse Gewest, en aandelen B ten gevolge van geprefinancierde verwervingen.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal aandelen B op 31 december 2022.

1 2 Aandeelhouders & inbreng

Aandeelhouder Aantal aandelen A Geplaatst kapitaal (euro) Opgevraagd kapitaal (euro)

MLSO in de Waaslandhaven

1Concessies

Na de goedkeuring door de Raad van Bestuur van Havenbedrijf Antwerpen-Brugge van de herwerkte beleidskaders voor overdrachten, termijn(verlenging)en, bevragingen, subconcessies en informatieplicht, werden deze ook op de Raad van Bestuur van MLSO besproken. Er werd ingegaan op de redenen voor de modernisering van de algemene voorwaarden en op de doelstellingen daarvan. Door middel van het inzetten van het concessiebeleid als instrument willen Havenbedrijf Antwerpen-Brugge en MLSO bepaalde thema’s en ambities realiseren. De aanpassing van de algemene voorwaarden werd ook in 2022 verder uitgewerkt. Aan de Raad van Bestuur van 14 december 2022 werd de laatste stand van zaken toegelicht.

Sinds 1982 verleent MLSO concessies aan bedrijven. Hieronder vindt u:

• een overzicht van de concessies en tijdelijke gebruiksrechten die MLSO in 2022 verleende;

• de acties die bedrijven ondernamen op eerder verleende concessies;

• de stappen die genomen werden voor de ingebruikname van de restgronden.

Concessies verleend in 2022

• De Raad van Bestuur van 23 maart keurde de onderverhuur goed van een deel van het terrein aan de Molenweg door Group Van Loon aan de firma Airflow Belgium.

• In mei werden de aandelen van Group Van Loon, waaronder die van ATSL en GETS met concessie aan de Molenweg, verkocht aan Van Moer Cleaning & Repair nv. Hierdoor werd Van Moer Cleaning & Repair de nieuwe concessionaris van ATSL en GETS. De Raad van Bestuur gaf op 9 november zijn goedkeuring voor de vervanging van deze concessies.

Tijdelijke gebruiksrechten

MLSO zet zich continu in opdat bedrijven hun activiteiten optimaal kunnen ontplooien. Ondanks de huidige schaarste aan bedrijventerreinen in de haven, tracht MLSO aan kortetermijnprojecten een plaats te bieden op restpercelen in de Waaslandhaven.

• Op 31 mei 2019 werd een precaire gebruiksovereenkomst afgesloten met DEME voor een terrein aan de Scheldedijk in Zwijndrecht. Deze gebruiksovereenkomst had een looptijd van 1 jaar, met de mogelijkheid tot drie verlengingen van één jaar. Op 29 november 2021 ontving MLSO opnieuw de vraag om de precaire gebruiksovereenkomst nog een

vierde keer stilzwijgend te verlengen met één jaar, met de mogelijkheid (mits wederzijds akkoord) nog te verlengen tot uiterlijk 31 december 2025. Gezien de momenteel ingeschatte timing van de ontwikkeling van De Bieshoek keurde de Raad van Bestuur op 26 januari een verlenging goed van de precaire gebruiksovereenkomst tot 31 december 2024.

• Op 12 december 2018 werd een tijdelijke concessie toegekend aan Borealis Polymers nv: een terrein aan de Sint-Jansweg in Kallo, dat gebruikt wordt in het kader van de constructie van de nieuwe DEHY-installatie. Door de wereldwijde COVID 19-crisis liep de bouw hiervan een vertraging op van één jaar. De Raad van Bestuur stemde er op 8 juni mee in om de huidige tijdelijke concessie te verlengen tot 31 december 2023.

• De Raad van Bestuur verleende op 29 juni zijn goedkeuring voor een precaire gebruiksovereenkomst aan Monument Chemical bv. Het gaat hierbij om enkele percelen van MLSO, gelegen naast de bedrijfssite aan de Ketenislaan (Kallo). De percelen zullen worden gebruikt voor de heraanleg van de huidige parking en de aanleg van een tweede toegangsweg.

Activiteiten eerder verleende concessies

• Aertssen Logistics: Op 24 juni werd het nieuwe hoofdkantoor in het Logistiek Park Waasland officieel ingehuldigd.

• Indaver: Begin december nam Indaver de nieuwe houtverbrandingscentrale (E-Wood) in gebruik op zijn site in Doel. Het betreft een investering van 95 miljoen euro, die werk geeft aan een 15-tal medewerkers. De fabriek zal jaarlijks zo’n 150.000 à 180.000 ton zwaar verontreinigd niet-recycleerbaar hout verwerken. De energie en stoom die daarbij worden opgewekt zullen onder andere afgevoerd worden naar het stoomnetwerk Ecluse. In totaal gaat het jaarlijks om 20MW elektriciteit en 11,5 MW stoom.

• Ingebrekestellingen: In 2022 werden door MLSO twee bedrijven in gebreke gesteld wegens het niet naleven van de concessievoorwaarden.

• Tabaknatie: In functie van een verdere diversificatie van de goederenbehandeling van Tabaknatie op de concessie ‘Albatros’ diende het bedrijf een nieuwe omgevingsvergunningsaanvraag in.

Restgronden/haveninbreiding

Binnen de havenafbakening zijn er voor meer dan 270 ha verspreid liggende gronden waarvan een groot deel niet gebruikt kan worden voor industriële ontwikkelingen. Dit omdat de cumulatieve impact van de inname van deze gronden een betekenisvolle aantasting kan hebben op de doelstellingen van het vogelrichtlijngebied. Deze zogenaamde ‘restgronden’ zijn op basis van hun planologisch voorschrift nochtans wel ontwikkelbaar en behoeven geen bijkomende publieke infrastructuur.

Omdat deze gronden wel belangrijk zijn voor de verdere economische ontwikkeling wordt er gewerkt aan een oplossing. Daarom initiëren het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge en Maatschappij Linkerscheldeoever een proces dat moet uitmonden in een beslissing over een programma met als doel om de economische groeimogelijkheden voor de aanwezige bedrijven in de Waaslandhaven ruimtelijk te accommoderen in het licht van de Europese verplichtingen die voortvloeien uit de aanduiding van (een deel van) het havengebied als SBZ-V.

Bij dit proces wordt een onderzoek gevoerd in de vorm van een Strategische MER. Hierbij wordt onder meer ook een onderzoek gevoerd naar mogelijke programma-alternatieven. De kennisgeving van dit Strategische MER ging van 19 september tot 18 oktober in openbaar onderzoek. Vervolgens ging het studiebureau aan de slag met de richtlijnen van de dienst MER. Vanaf 19 april tot en met 17 juni 2023 is het Strategische MER zelf in openbaar onderzoek. Het document omvat als bijlage ook de bespreking van de natuurcompensaties. Deze natuurcompensaties werden in 2022 bestudeerd.

Duurzaamheid

Duurzaamheid zit ingebakken in het DNA van MLSO. Niet alleen zijn er de participaties in Ecluse en Wind aan de Stroom, ook voor het recent volledig ingevulde Logistiek Park Waasland (Verrebroek) trekt MLSO de duurzame kaart. Naast de inspanningen op het vlak van mobiliteit, natuur en erfgoed, verduurzaamt MLSO haar interne werking steeds verder.

2.1. Intern duurzaamheidsbeleid MLSO

Laureaat Voka Charter Duurzaam Ondernemen

Sinds oktober 2020 neemt MLSO officieel deel aan het Voka Charter Duurzaam Ondernemen. Op donderdag 30 juni mocht MLSO, samen met 24 andere bedrijven uit de regio Antwerpen-Waasland, het certificaat in ontvangst nemen. Voor het tweede jaar op rij slaagde MLSO met glans en mag zich nu ‘laureaat’ noemen.

Om het VCDO-charter te behalen werd opnieuw een divers actieplan uitgewerkt. Een greep uit de acties:

• op 31 maart organiseerde MLSO een workshop gezonde voeding vr alle medewerkers. Deze actie stond nog open uit het vorige actieplan door de toen geldende maatregelen tegen de verspreiding van COVID-19;

• in het voorjaar werd het grondwaterkerend scherm in de groenknolorchiszone geplaatst (zie p. 44);

• begin 2022 werden de groenpartijen rond het MLSO-kantoor heringericht met insectvriendelijke bloemen en planten. In de tuin werden ook twee bijen- en een vlinderhotel geplaatst om de insecten bijkomende bescherming te bieden;

• tijdens de jaarlijkse jobbeurs op 17 mei werd een nieuw accent gelegd door de toevoeging van educatieve partners. Zo was er onder andere

© Voka

een virtual reality-stand en de legomodule van het Havencentrum Lillo, een photobooth in samenwerking met de Sint-Maarten Bovenschool en de Grenstech stagetool van EGTS. Dankzij het partnerschap met VDAB konden bezoekers ook kennismaken met hun eventuele toekomstige job via een heftrucksimulator, een lassimulator en een vrachtwagensimulator (zie p. 20);

• in het najaar konden de Havenlandklassen doorgaan. Er was hierbij speciale aandacht voor duurzaamheid (zie p.28);

• op 15 september organiseerde MLSO opnieuw een zwerfvuilactie, ditmaal in samenwerking met De Klaproos (zie p. 22);

• MLSO startte met een nulmeting van de waterkwaliteit van de wadi in het Logistiek Park Waasland-fase West: een grote gemeenschappelijke wadi zou in theorie een betere kwaliteit en diversiteit met zich meebrengen. Om deze theorie te staven, startten we met de meting van de waterkwaliteit en biodiversiteit;

• MLSO werkte samen met Grenspark Groot Saeftinghe aan een workshop rond voedselbewustzijn (zie p. 28);

• op 9 juni plaatsten enkele studenten van het GTI het insectenhotel dat de leerlingen van verschillende klassen realiseerden tijdens de lessen houtbewerking.

Raamovereenkomst groenonderhoud patrimonium Waaslandhaven

MLSO doet op regelmatige basis een beroep op partners uit de sociale economie voor groenwerken en -onderhoud, zoals in het Logistiek Park Waasland (zie p. 50). In 2022 werd een bestek ‘Groenonderhoud patrimonium MLSO Waaslandhaven’ gelanceerd. De opdracht werd tijdens de Raad van Bestuur van 29 juni toegewezen aan Jomi vzw die voor deze opdracht samenwerkt met W-green. Beide maatwerkbedrijven zijn gespecialiseerd in groen-, milieu- en landschapszorg.

Jomi vzw creëert duurzame groene jobs voor mensen uit kwetsbare groepen in onze samenleving en zoekt voortdurend naar een gezond evenwicht tussen haar

2.2. Duurzaamheidsaward

economische doelstellingen en de sociale omkadering van haar werknemers.

W-green is de groendivisie van Wase Werkplaats vzw, het grootste maatwerkbedrijf van Oost-Vlaanderen. Sinds 1965 biedt zij werk op maat en met de nodige omkadering aan personen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Zo zette MLSO niet alleen in op het rein houden van de Waaslandhaven, maar ondersteunde ze ook de duurzame tewerkstelling van kwetsbare groepen en droeg zo bij aan de verbetering van de arbeidsmarktpositie van deze langdurig werklozen.

In 2023 reiken Havenbedrijf Antwerpen-Brugge, Alfaport Voka, Apzi-Voka en MLSO de Sustainable Port Award uit. De Sustainable Port Award is de opvolger van de Sustainability Award en bekroont een duurzaam project in het havengebied. Het is de eerste editie die de verschillende partners organiseren sinds de fusie van de havens van Antwerpen en Zeebrugge. Daarnaast krijgt een jongerenjury voor het eerst een plek in de organisatie en kunnen jongeren mee oordelen over de projecten. In 2022 startten de voorbereidingen en werd de deelnemingsoproep gelanceerd.

De Sustainable Port Award focust opnieuw op de vijf duurzame doelen (SDG’s) waarin de haven kan uitblinken:

2.3. Samenwerkingsovereenkomst provincie Oost-Vlaanderen

Voor de periode 2021-2025 sloot MLSO een samenwerkingsovereenkomst ‘Duurzame Waaslandhaven’ af met provincie Oost-Vlaanderen. Deze samenwerkingsovereenkomst heeft tot doel de Waaslandhaven nog duurzamer te maken en de verbinding tussen de provincie en MLSO te intensifiëren. Zo wordt verder ingezet op:

• een efficiënt gebruik van de beschikbare ruimte door middel van een duurzaam en innovatief parkbeheer, bedrijventerreinmanagement en de opvolging van het project Logigrid;

• de energietransitie, waarin de Waaslandhaven een voortrekkersrol speelt, zeker inzake hernieuwbare energie.

In 2022 werden onder andere volgende acties ondernomen:

• verkennen van nieuwe partnerschappen zoals bijvoorbeeld met Capture (Centre for Advanced Process Technology for Urban REsource recovery), met Catalisti, de speerpuntcluster voor de chemische en plastiekindustrie in Vlaanderen, en met verschillende Oost-Vlaamse kennisinstellingen;

• input leveren voor de opmaak van het regionaal klimaatplan en voor het voorontwerp van het beleidsplan ruimte ‘Maak ruimte voor Oost-Vlaanderen 2050’;

• overleg faciliteren tussen bedrijven uit de Waaslandhaven en het Emma-Leclercfonds (Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij Oost-Vlaanderen), een financiële hefboom die duurzame, lokale samenwerkingsprojecten tussen bedrijven wil mogelijk maken;

• bedrijven prikkelen om in te zetten op verdere verduurzaming van hun organisatie door het delen van subsidie-oproepen via de online MLSO-kanalen en door het (mee) organiseren van evenementen zoals het evenement dat MLSO op 6 oktober organiseerde rond hernieuwbare energie (zie p. 46).

2.4. Duurzaam Logistiek Park Waasland

Beheerplan groene buffers/boscompensatie

Logistiek Park Waasland

Samen met Natuurpunt maakte MLSO een beheerplan op voor de groene buffers rond het Logistiek Park Waasland-fase West. De basis van dit plan werd met de betrokken bedrijven besproken tijdens de verschillende overlegmomenten in het kader van bedrijventerreinmanagement. Het beheerplan verdeelt de groene buffers in zones. In elke zone wordt een specifieke beeldbeleving

nagestreefd, waardoor elke zone een aangepaste inrichting zal krijgen. De centrale wadi bleef behouden als belangrijk beeldbepalend element. In 2022 werd de vergunningsaanvraag voorbereid. De werken zullen starten in 2023 (zie p. 50)

De ontheffing voor het verbod op ontbossing in het Logistiek Park Waasland-fase West werd goedgekeurd. De boscompensatie voor het Logistiek Park Waasland-fase West zal in het Waasland gebeuren (Lokeren) (zie p. 52).

“Met de groenzones rond het Logistiek Park Waasland-fase West willen we de biodiversiteit versterken door de juiste omstandigheden te creëren voor allerhande planten en insecten. Daarmee willen we voor de bedrijven en hun werknemers een gezondere werkomgeving creëren. Studies tonen immers aan dat een groenere omgeving een positief effect heeft op de mensen, maar biodiversiteit legt daar nog een laagje bovenop. Denk aan het rustgevende effect van fluitende vogels, het zicht op een groene berm met verschillend gekleurde bloemen, rondvliegende vlinders en zoemende bijen.

Daarnaast willen we aan het water zoveel mogelijk brede overgangen creëren tussen land en water. Hierdoor ontstaat een natuurlijke oeverzone die meer planten en dieren zal aantrekken en opnieuw zorgt voor meer biodiversiteit. Ten slotte willen we in de zuidelijke zone de afwateringsgracht zodanig herpositioneren dat deze via allerhande zijtakken ervoor gaat zorgen dat het water zal opgevangen worden, waardoor we het landschap beter zullen kunnen wapenen tegen verdroging."

Johan Baetens, projectleider Antwerpse Haven Natuurlijker

Logigrid

Logigrid, het pilootproject van VIL, Flux50 en MLSO onderzocht hoe logistieke bedrijven optimaal kunnen samenwerken rond energie. In 2022 werd het onderzoek afgerond. Dat alle bedrijven van het Logistiek Park Waasland deelnamen aan dit project, gaf een bijzonder grote meerwaarde en zorgde ervoor dat het een voorbeeldproject is voor andere logistieke bedrijven(terreinen).

Bij de start van het project werd gedacht aan de toepassing van Lokale Energie Gemeenschappen, maar al snel werd duidelijk dat de nieuwe regelgeving niet de mogelijkheden bood waarop men in de sector had gehoopt. Toch was Logigrid een zinvol project waarvan de conclusies gepresenteerd werden tijdens het slotevenement in Mechelen op 16 juni.

2.5. Bedrijventerreinmanagement (BTM)

De bedrijven van het Logistiek Park Waasland-fase West kwamen in 2022 twee keer samen:

• tijdens de bijeenkomst in maart werd het project Logigrid geëvalueerd;

• tijdens de bijeenkomst in december werden lokale mobiliteitsprojecten zoals de heraanleg van de N451 en het dossier van de E34 besproken.

Filip Deproost van Interwaas werd aangeduid als bedrijventerreinmanager voor het Logistiek Park Waasland.

Op 23 juni en 1 december nam MLSO deel aan het burenoverleg in het noordelijk deel van de Waaslandhaven. Tijdens de bijeenkomst van december konden de aanwezigen in primeur de nieuwe E-Woodinstallatie bekijken (zie p. 39)

2.6. Natuur

Het afgelopen jaar werkte MLSO samen met de diverse partners verder aan de reeds eerder opgestarte trajecten. 2022 was opnieuw een intensief jaar voor de Beheercommissie Natuur Linkerscheldeoever en de verschillende werkgroepen die er deel van uitmaken. Binnen dit overlegorgaan werkte MLSO mee aan diverse initiatieven en aan de bespreking van verschillende (ontwerp)teksten. Daarnaast stelde MLSO vragen in de Beheercommissie Natuur Linkerscheldeoever over de vooruitgang van de beheerplannen en informeerde zich over de realisaties op het terrein.

Nadat het vorige soortenbeschermingsprogramma afliep, werd er een nieuw opgesteld voor de periode 2022-2027. Op 21 september organiseerden Havenbedrijf Antwerpen-Brugge en MLSO een gezamenlijke infosessie voor bedrijven rond het soortenbeschermingsprogramma en biodiversiteit in het havengebied.

In het Ecologisch Infrastructuur Netwerk (EIN) werden terreinen van MLSO opgenomen. Ook werd het grondwaterkerend scherm tussen het Logistiek Park Waasland-fase Oost en de site van de groenknolorchis in het voorjaar geplaatst. Omdat het verschillende jaren duurt voor een gekiemd zaadje uitgroeit tot een bloeiende groenknolorchis, is het effect van deze werken nog niet zichtbaar. MLSO plant wel de verderzetting en uitbreiding van het netwerk van peilbuizen zodat het effect van het grondwaterkerend scherm in alle seizoenen kan bestudeerd worden.

Het grondwaterkerend scherm wordt machinaal geplaatst.

De Raad van Bestuur kreeg op 9 november een overzicht van de uitgevoerde werken in 2022 en een doorkijk naar de uit te voeren werken in 2023. Hiervoor werd het benodigde budget voorzien in de begroting.

Binnen de Beheercommissie Natuur Linkerscheldeoever werd verder gewerkt aan de beheerplannen:

• ter voorbereiding van de opmaak van beheerplannen en van de concrete uitvoering van optimalisatiewerken werden er allerlei studies uitgevoerd;

• de beheerplannen voor Rietveld Kallo en Groot Rietveld, Verrebroekse Plassen, Drijdijck en Spaans Fort werden goedgekeurd;

• voor alle natuurgebieden zijn er ondertussen goedgekeurde toegankelijkheidsreglementen. Zo is het duidelijker wat in elk van de gebieden kan of niet, zodat toezicht en (indien nodig) verbalisatie efficienter kan gebeuren.

Werken in natuurgebieden

In 2022 werden voornamelijk onderhoudswerken uitgevoerd: maaiwerken, rijten van grachten, frezen van vlaktes die open moeten blijven, weghalen van wilgenopslag op broedeilanden, … Maar er werd ook geanticipeerd op komende projecten. Zo werd bekeken hoe het broedeiland op de zone ‘C59’, gelegen langs de Hogendijk, eventueel verplaatst kan worden. Dit omdat er te veel hinder zou zijn op het broedeiland als de Westelijke Ontsluiting Waaslandhaven wordt aangelegd.

Doordat er PFAS-verontreiniging werd vastgesteld, moesten de geplande werken aan het Groot Rietveld bijgesteld worden.

Tijdens de wintermaanden werd in verschillende rietzones water bijgepompt. Zo hadden de droge periodes een minder extreme invloed.

Resultaten op het terrein

Door de aanhoudende inspanningen voor de optimalisa tie van verschillende natuurgebieden lijkt de neerwaartse trend in broedaantallen en broedsucces sinds 2019 omgebogen voor verschillende soorten, voornamelijk rietbroeders en strand- en plasbroeders. Ook in 2022 werd deze positieve trend verdergezet, met onder andere een stijging van het aantal broedparen bij de kluut en de kleine plevier. Door de kleine en grotere visdiefvlotjes die in verschillende plassen zijn aangebracht, is het aantal visdieven sterk toegenomen. Ook al zijn verschillende jonge visdiefjes door de hitte en de vogelgriep gestorven, toch bleef de algemene balans positief.

2.7. Energie

Ecluse

Het afgelopen jaar werd er gewerkt aan de voorbereiding van een uitbreiding van het netwerk naar de rechter-Scheldeoever. Het project kreeg de naam Ecluse 2 en wordt eveneens ontwikkeld door de cvba ECLUSE. De uitdagingen die gepaard gaan met het vervoer van stoom op hoge druk en aan een hoge temperatuur én het gegeven dat er voor dit project een tunnel onder de Schelde nodig is voor de buis waarmee de stoom van Ecluse 2 vervoerd wordt, maken dit geen gemakkelijk project. Bij de constructie van de tunnel moet er immers rekening mee gehouden worden dat de buis kan uitzetten onder

© Geert Spanoghe

Wind aan de Stroom

In 2022 werden twee nieuwe turbines in gebruik genomen. Daarmee is bouwfase 3, die in 2021 begon, afgerond en zijn er in totaal acht nieuwe windturbines bijgeplaatst. Het totaal aantal turbines van Wind aan de Stroom in de Waaslandhaven komt daardoor op 29. Samen hebben deze turbines een vermogen van 91,4 MW en leveren ze 225.000 MWh stroom per jaar. Dat komt overeen met het elektriciteitsverbruik van maar liefst 65.000 gezinnen en betekent een besparing van 90.000 ton CO 2 .

Op 6 oktober organiseerde MLSO een ontbijtsessie voor de bedrijven in de Waaslandhaven rond hernieuwbare energie. 55 deelnemers van verschillende bedrijven kregen uitleg over het vernieuwd capaciteitstarief voor bedrijven. Daarna volgden twee debatten met toelichting over thema’s als controle op piekverbruik, beheer van verbruik in het kader van peak shaving en de combinatie van eigen afname en productie van energie door

© Wind aan de Stroom

2.8. Milieu

Naar aanleiding van de PFAS-vervuiling in Zwijndrecht, werden op diverse locaties in de Waaslandhaven bodemonderzoeken uitgevoerd. Het ging hierbij om gronden die gekend waren als risicogronden, maar ook om Fort Sint-Marie en het toekomstige industrieel/ logistiek terrein De Bieshoek. Ook in het Logistiek Park Waasland-fase West gebeurde bodemonderzoek, waar geen PFAS-vervuiling werd vastgesteld. MLSO volgde de ontwikkeling van het wetgevend kader rond PFAS verder op.

2.9. Haven en Hinter

In 2022 kwam de stuurgroep drie keer samen. De partners werkten gezamenlijk aan een evaluatie van het project, wat resulteerde in een tussentijds rapport. Daaruit bleek een driemaandelijks overleg zinvol met het oog op onderlinge kennisuitwisseling en ondersteuning vanuit de gemeenschappelijke doelstelling om de juiste bedrijven op de juiste locaties te krijgen. Het overleg zal verder ook gebruikt worden om elkaar te informeren over processen of onderzoeken die relevant zijn voor meerdere deelnemers. Daarnaast kan het ook een platform bieden voor herallocatie- of allocatievraagstukken waarmee de stuurgroepleden geconfronteerd worden en de andere partners mogelijk een sleutel kunnen vormen voor een verder positief verloop.

2.10. Mobiliteit: Pendelbus Haven van Antwerpen

2022 was een jaar van stabilisatie. De Pendelbus kon voor het eerst in twee jaar opnieuw rijden volgens het oorspronkelijke schema. In totaal registreerde de Pendelbus 71.818 daggebruikers, goed voor 138.955 ritten. Dat is een vergelijkbaar cijfer met het werkingsjaar 2021 (72.214 daggebruikers en 142.076 ritten).

Gemiddeld gebruikten dagelijks 282 personen de Pendelbus Haven van Antwerpen. Het aantal maandelijkse pendelaars bleef in 2022 vrij constant.

Ondanks de stabilisatie van 2022 tegenover 2021 kent de Pendelbus sinds 2019 een daling van het aantal pendelaars. Daarvoor zijn meerdere oorzaken:

• in 2020 opende DeWaterbus een halte in Zwijndrecht (DEME) en een in Kallo (Katoen Natie). De medewerkers van de nabijgelegen bedrijven werden gestimuleerd om DeWaterbus te gebruiken voor hun woon-werkverkeer. Met de overname van DeWaterbus door de Vlaamse overheid, valt dit vervoersmiddel onder de noemer ‘openbaar vervoer’ en is het sociaal abonnement van toepassing;

• de afgelopen jaren lanceerden verschillende bedrijven promotieacties voor het gebruik van de (elektrische) fiets voor het woon-werkverkeer. In de provincie Antwerpen kende dit initiatief bijzonder veel succes;

• in de nasleep van de wereldwijde COVID 19-crisis blijven heel wat vaste medewerkers deeltijds telewerken;

• tijdens de COVID 19-crisis steeg het aandeel e-commerce sterk door de tijdelijke sluiting van de detailhandel. In die sector werd veel beroep gedaan op uitzendkrachten. Deze bijkomende werkkrachten namen de Pendelbus. Sinds 2021 is de detailhandel terug open en verminderde het aandeel e-commerceaankopen opnieuw, waardoor de vraag naar uitzendkrachten daalde.

De Pendelbus Haven van Antwerpen vervulde ook in 2022 een belangrijke maatschappelijke rol. De Pendelbus ontsluit het openbaar vervoerarme havengebied voor wie geen rijbewijs en/of wagen bezit. De Pendelbus profileerde zich opnieuw als alternatief vervoersmiddel voor ‘autosolisten’.

Door de energiecrisis noteerde het Pendelbus-project het afgelopen jaar een sterke stijging van de uitgaven. Daarom moest de Pendelbus vanaf 1 december haar ritprijzen met 10 % verhogen.

Sinds dit najaar steekt de website van de Pendelbus Haven van Antwerpen in een nieuw kleedje en werd het achterliggende systeem gemoderniseerd (zie p.19). Dankzij de nieuwe website kan deze vervoermodus opnieuw op een overzichtelijke manier gebruikers informeren over het project, de routes en de voordelen voor bedrijven en medewerkers.

2.11. Erfgoed

Masterplan Onthaalpoort Prospersite

De Raad van Bestuur keurde een cofinanciering goed voor de renovatie en inrichting van de Vollemanschuur, de aanleg van de parking en de aanleg van het middenplein. In dat kader moet ook de goedkeuring van de cofinanciering voor de renovatie van de Maalderij gezien worden: dit laatste past binnen het geheel van de ontwikkeling van de Prospersite en draagt bij aan de opwaardering en het in stand houden van het waardevol materieel en immaterieel erfgoed in de streek.

Fort Sint-Marie

Het terrein van Fort Sint-Marie kent door zijn lange en specifieke geschiedenis een bodemverontreinigingsproblematiek. Daarom werden in het verleden al verschillende bodemonderzoeken uitgevoerd. Volgens het bodemdecreet van 1 januari 2015 is de onteigenende instantie bij een onteigeningsprocedure ook saneringsplichtig. Daarom wenste de gemeente Zwijndrecht de mogelijke vervuiling en bijbehorende saneringskosten in kaart te brengen, ook op locaties die nog niet eerder werden onderzocht. Na analyse van de stalen zijn onder andere verhoogde PFAS-concentraties gevonden in het vaste deel van de aarde, het grondwater en de waterbodem. Een beschrijvend bodemondonderzoek zal nodig zijn.

Kunstwerk BAKEN

Op zaterdag 22 oktober reikten Erfpunt en Erfgoedcel Waasland de Wase Erfgoedprijs 2022 uit. Het project BAKEN was een van de 12 genomineerde projecten en de uiteindelijke winnaar. De jury had bij haar keuze aandacht voor het hele traject: van het archeologisch onderzoek, over de publiekswerking, tot de participatie van de buurtbewoners bij de totstandkoming van het kunstwerk.

BAKEN is een creatie van het Wase kunstenaarskoppel Lut Vandebos en Niko Vanstichel.

© Stefaan Van Hul/Erfpunt

"BAKEN stelt permanent zichtbaar wat veelal onzichtbaar is. Het kunstwerk in cortenstaal is een tastbare en blijvende herinnering aan een van de grootste vindplaatsen uit de steentijd in Vlaanderen ooit. Het gaf aanleiding tot de erkenning van de beschermde archeologische zone van Vrasenepolder.

De inspanningen om de plek open te stellen voor het brede publiek is bewonderenswaardig. De site met zijn kunstwerk zal een archeologische ontmoetingsplaats blijven.

Door de toekenning van de Wase Erfgoedprijs 2022 wordt MLSO beloond voor zijn inzet voor het archeologisch erfgoed op haar grondgebied en voor haar bereidheid om haar maatschappelijke rol op erfgoedvlak op te nemen.

Het project kan gelden als een baken en lichtend voorbeeld voor het creëren van een maatschappelijk draagvlak voor (steentijd)archeologie in Vlaanderen."

2.12. Doel

Samen met de gemeente Beveren en de Vlaamse overheid (afdeling Maritieme Toegang) bleef MLSO zich in 2022 inzetten om de veiligheid en de rust van de resterende bewoners in Doel te garanderen. Zo werden er in het verleden stalen platen aangebracht om de niet-bewoonde panden te beveiligen en ontoegankelijk te maken. Ook zijn er sinds 2015 dorpsstewards aanwezig tijdens de weekends en in vakantieperiodes. Zij houden een oogje in het zeil en vragen bezoekers om zich correct te gedragen en geen overlast te veroorzaken. Uit de wekelijkse rapportering van de twee vaste stewards blijkt dat er nog steeds nood is aan hun aanwezigheid. Dit omwille van het geregeld betreden van de eigendommen door vandalen, dealers of inbrekers of door toeristen die de draagwijdte van hun daden verkeerd inschatten.

De bewakingsfirma G4S en de lokale politie patrouilleren dagelijks, zowel overdag als ’s nachts, en manen ongewenste bezoekers (amokmakers, vandalen, graffitispuiters, …) aan om het dorp te verlaten. Wanneer het nodig is, schrijven ze GAS-boetes uit of worden er pv’s opgemaakt. Dit alles werpt zijn vruchten af: dankzij de doorgedreven inspanningen van alle partners waren er het afgelopen jaar minder meldingen van overlast en vandalisme.

Johan Smet, voorzitter Erfpunt

3.1. Logistiek Park Waasland-fase West

In 2022 werd een raamovereenkomst voor het groenonderhoud van onder andere het Logistiek Park Waasland afgesloten met Jomi vzw en W-green (zie p.42)

Archeologische opgravingen

De rapportering van de opgravingen enkele jaren geleden, kwam eind 2022 in de laatste fase. Momenteel wordt de publicatie ervan voorbereid.

Uitwerking natuurvriendelijke

inrichting buffers

Natuurpunt Waaslandhaven-Noord werkte de plannen voor de buffers rond het Logistiek Park Waasland-fase

West verder uit (zie p.43). Er werd gekozen voor een gefaseerde aanpak, waarbij in eerste instantie een vergunning voor de zuidelijke zone werd aangevraagd. In die zone zijn volgende elementen voorzien:

• het grachtenstelsel wordt uitgebreid voor extra waterbuffering en lijnvormige rietelementen;

• de poldergracht wordt omgelegd;

3Eigen infrastructuurwerken

• er komt een onderhoudspad dat ook zal dienen als wandelpad;

• de aanvraag tot ontheffing op het verbod tot ontbossing werd goedgekeurd.

Dit alles moet leiden tot een kwalitatief landschapsbeeld van een open wastinelandschap met verspreide bosschages.

Heraanleg N451

In augustus verkreeg de gemeente Beveren deels de bouwvergunning voor de heraanleg van de N451. De Raad van Bestuur keurde tijdens de zitting van 5 oktober de gunning voor de uitvoering van de werken goed. Op maandag 17 oktober startten de werken aan de Verrebroekstraat (N451). Tijdens de eerste fase van de werken werd een vrijliggend fietspad aangelegd aan de kant van het Logistiek Park Waasland. Het fietspad werd geïntegreerd in de westelijke buffer van het Logistiek Park Waasland-fase West.

BAKEN Vrasene Verrebroek

3.2. Logistiek Park Waasland-fase Oost

In 2021 werden de voorbereidende werken voor de plaatsing van het grondwaterkerend foliescherm uitgevoerd. In maart werd het eigenlijke scherm geplaatst (zie p. 44). Om het effect van het scherm te kunnen monitoren, lopen de metingen via de huidige peilbuizen verder. In overleg met het Agentschap Natuur en Bos (ANB), Natuurpunt Waaslandhaven-Noord en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) werden nieuwe peilbuizen besteld. Deze peilbuizen zullen voorzien zijn van zogenaamde ‘divers’ zodat er een continue reeks van meetgegevens kan worden bijgehouden.

3.3. De Bieshoek

Begin 2021 werd het bestek voor de technische uitwerking van het inrichtingsplan voor De Bieshoek gegund. Daarbinnen werden een vijftal deelopdrachten geformuleerd, waarvan de voornaamste: ontwerp van de infrastructuur op het terrein, opmetingen van de bestaande toestand en grondonderzoek.

In 2022 keurde de Raad van Bestuur de uitbreiding van deelopdracht 1 goed. In het kader van deelopdracht 4 werd een passende beoordeling opgemaakt in functie van de aanleg van een spoorweg. In het kader van deelopdracht 5 en 5bis werden infiltratieproeven uitgevoerd. De Raad van Bestuur ontving tijdens de zitting van 5 oktober een overzicht van het studiewerk.

Met het oog op de opmaak van de aanvraag voor de omgevingsvergunning werd verder gewerkt aan de opmaak van de plannen.

Tijdens zitting van de Raad van Bestuur van 8 juni werd beslist om het boscompensatiedossier opnieuw op te starten. Om de lokale biodiversiteit zoveel mogelijk te ondersteunen, lag de nadruk op lokale boscompensatie.

Maar omwille van de toepassing van het uitzonderingsartikel in het Bosdecreet kan de boscompensatie ook in de buffers van het project. Voor De Bieshoek betekent dit dat het mogelijk is om te compenseren in de Defensieve Dijk en op de buffer binnen het deelproject Containercluster Linkerscheldeoever (CCL). De samenwerkingsovereenkomst die MLSO in 2020 hiervoor afsloot met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) en die verlengd werd, werd opnieuw geactiveerd. De beplanting van de compensatiebossen zal uitgevoerd worden na de goedkeuring van het projectbesluit ‘Containercluster Linkerscheldeoever’ binnen het complex project ECA.

Er werd verder onderzoek gevoerd naar de samenwerkingsmogelijkheden voor een spoorontsluiting ten dienste van De Bieshoek. Verder werd er onderzoek gevoerd naar mogelijke locaties en haalbaarheid van een binnenvaartkade.

De Raad van Bestuur nam tijdens de zitting van 26 januari kennis van de resultaten van de marktbevraging die in 2021 uitgevoerd werd.

Bieshoekbos

TotalEnergies

TotalEnergies

Infrastructuurwerken partners

4.1. Complex Project ‘Realisatie van Extra Containerbehandelingscapaciteit in het havengebied van Antwerpen’ (CP ECA)

Naar aanleiding van de ingediende verzoekschriften bij de Raad van State volgde een eerste auditoraatsverslag. Daarin adviseerde het Auditoraat tot vernietiging van het voorkeursbesluit. Om het niet zo ver te laten komen, zette de Vlaamse overheid een bemiddeling op en stelde voormalig projectleider Freddy Aerts aan als bemiddelaar. Gedurende de rest van 2021 overlegde hij met de diverse stakeholders binnen het complex project ECA met het oog op de intrekking van de opgestarte procedures bij de Raad van State. In februari en maart nam de Raad van Bestuur kennis van de ontwerpteksten en werden adviezen geformuleerd. Op woensdag 30 maart bezegelden 13 partners, waaronder MLSO, aan de kerk van Doel het globaal akkoord dat na intensieve onderhandelingen bereikt werd over havenontwikkeling, erfgoed, wonen, landbouw en natuur op de linker-Scheldeoever (zie p.35). De officiële ondertekening volgde op 20 april. In mei werd aan de Raad van Bestuur voorgelegd om in te stemmen met de overdracht van een aantal gebouwen in Doel aan de Vlaamse overheid.

Het project ‘Bieshoekbos’ werd in 2022 opgenomen in het projectbesluit en het MER Containercluster Linkerscheldeoever (CCL). Daarmee werd de piste voor een aparte omgevingsvergunning verlaten. Zowel voor het MER Westelijke Ontsluiting Waaslandhaven (WOW) als het MER Containercluster Linkerscheldeoever (CCL) werd gewerkt aan de eerste versies. In dat kader keurde de Raad van Bestuur de bekrachtiging van deelopdracht 19 en een bijkomende offerte voor deelopdracht 23 goed.

Er werd verder gewerkt aan de buffernota, die het concept van de doorlopende westelijke buffer van de Waaslandhaven vastlegt. Daarnaast startte de afdeling Maritieme Toegang van de Vlaamse overheid met een studie naar energieopwekking in het bufferlandschap.

Ter voorbereiding van het projectbesluit werden de eerste teksten opgemaakt, evenals de plannen voor de

omgevingsvergunningsaanvraag. Verder werd gestart met de opmaak van de diverse GRUPs en startten de besprekingen omtrent het onteigeningsbesluit.

Ook in 2022 nam MLSO deel aan het tweewekelijks Programmateam en de diverse werkgroepen, projectteams en technische teams die op regelmatige basis georganiseerd werden. Het afgelopen jaar werd het actorenoverleg tweemaal bijeengeroepen:

• tijdens het actorenoverleg van 3 mei werd aan de hand van thematische gespreksrondes de stand van zaken voor een aantal onderdelen van het project toegelicht in het nieuwe gemeentehuis van Beveren. Deelnemers ontvingen meer informatie over de disciplines mobiliteit, geluid en lucht, landschap en buffer en nautische aspecten;

• het actorenoverleg van 7 november werd omwille van de beperkte agenda opnieuw digitaal georganiseerd. Naast een geactualiseerde ontwerpschets voor de Westelijke Ontsluiting Waaslandhaven en Containercluster Linkerscheldeoever werden de resultaten van het MER-onderzoek voor de disciplines klimaat en veiligheid toegelicht.

Er werd in 2022 geen ambtelijke taskforce samengeroepen, maar naar aanleiding van het Verbond Linkerscheldeoever werd er in oktober wel een politiek stuurcomité opgericht.

4.2. Dijkwerken Fort Liefkenshoek

In 2022 werkte De Vlaamse Waterweg aan de ontpolderingszone. Er werden grondwerken uitgevoerd en de dijktaluds werden bestort/afgedekt met breukstenen langs de Schelde. Voor de waterkerende wand werden damplanken in de bodem geheid zodat de verticale afdichting verzekerd werd. Naast de nodige beton- en grondwerken werd gestart met de opbouw van de kesp en keerwand. Ten slotte werden voor de aanleg van de Sigmadijk het dijkkernmateriaal en het dijkmantelmateriaal aangevoerd. Daarnaast werd grondverzet uitgevoerd in functie van de opbouw van het dijklichaam van de Sigmadijk

4.3. GRUP E34

Het voorliggend plan moet toelaten de aanpassingen aan de E34 en de op- en afrittencomplexen te realiseren en deze in te passen in de omgeving, zowel landschappelijk als functioneel. Bijgevolg is een visie nodig op de landschappelijke inpassing, de ontsluiting van de omliggende dorpen, de aanpassingen aan de bovenlokale fietsverbindingen, …

In 2022 boog de werkgroep ‘ontwerp’ van het project Watermolen zich over een ruimtebesparend alternatief met twee T-kruispunten. Ook voor de fietsontsluiting ter hoogte van complex Watermolen werden verschillende alternatieven besproken. Voor de landschappelijke inpassing werkte Tractebel samen met Studiebureau Omgeving.

De alternatieven voor het bijbehorende fietsnetwerk, gekoppeld aan de E34, waren onderwerp van een participatietraject. Zo lichtte de afdeling Maritieme Toegang van de Vlaamse overheid de voorstellen toe tijdens de Staat van de Waaslandhaven voor buren (zie p. 24).

Tijdens de stuurgroep in december werd onder meer het procesverloop geschetst, met onder andere in het voorjaar van 2023 de voorlopige vaststelling van het GRUP en het daaropvolgende openbaar onderzoek. Een definitieve vaststelling van het GRUP en de definitieve kwaliteitsbeoordeling van de effectbeoordelingen is voorzien voor het najaar 2024.

4.4. Fietsbrug E34

De effectieve aanleg van de fietsbrug ter hoogte van de Kwarikweg heeft vertraging opgelopen doordat de grond opnieuw bemonsterd moest worden in het kader van het onderzoek naar PFAS-vervuiling. Verwacht wordt dat de brug eind 2023 in gebruik zal kunnen genomen worden. Ten noorden van de E34 zal de fietsbrug aansluiten op het fietspad van de Kwarikweg. Ten zuiden is het de bedoeling dat de fietsbrug aantakt op de toekomstige fietsostrade.

4.5. Oosterweelverbinding

MLSO volgde ook in 2022 de werkzaamheden van de Oosterweelverbinding nauwgezet op en was actief betrokken in de diverse werkgroepen om de belangen van de bedrijven en hun medewerkers in de Waaslandhaven mee te bewaken.

In 2022 werd gestart met de voorbereidende werken voor de bouw van de Scheldetunnel en kreeg het knooppunt Sint-Anna steeds meer vorm. Dit knooppunt, dat de verbinding vormt tussen de E34 en de Antwerpse Ring, zal verdiept liggen en omringd worden door groene bermen. In de loop van 2023 zal dit knooppunt, net zoals het vernieuwde knooppunt Antwerpen-West, gefaseerd in gebruik genomen worden. Het is de bedoeling om het knooppunt Sint-Anna op de nieuwe Scheldetunnel aan te sluiten, zodat de Ring rond Antwerpen rondgemaakt wordt.

Trafiekcijfers

“Data is het moderne goud: 'beschikken over', 'begrijpen en interpreteren van' en vooral ook 'het rapporteren en gebruiken' is onmiskenbaar belangrijk voor de haven. Dit betekent ook dat we continu blijven inzetten op datakwaliteit en dat is niet anders wat betreft de Waaslandhaven. Hiervoor gebruiken we een combinatie van overslaggegevens van terminals en bewegingen van schepen om een coherente en consistente context analyse te maken.”

Arnout Hurkmans, Market analysis advisor at Port of Antwerp-Bruges.

De Waaslandhaven maakt onderdeel uit van het havengebied Antwerpen. Het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge oefent op exclusieve basis de havenbestuurlijke bevoegdheden uit binnen het hele havengebied. Vanuit deze exclusieve bevoegdheid worden de onderstaande cijfers over de maritieme trafieken door het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge aan Maatschappij Linkerscheldeoever bezorgd, waarvoor MLSO uitdrukkelijk dankt.

Maritieme trafiek in de Waaslandhaven: daling met 9%

De haven van Antwerpen-Brugge presenteert sinds de fusie enkel gezamenlijke maritieme trafiekcijfers, hetgeen een vergelijking in de tijd met enkel de haven van Antwerpen niet meer mogelijk maakt.

In haar geheel zag de haven van Antwerpen-Brugge in 2022 de totale goederenoverslag dalen met 0,7% tot 286,9 miljoen ton.

De maritieme trafiek op het deel linker-Scheldeoever van de haven van Antwerpen deed het minder goed, met een daling van 9%. In 2022 bedroeg de totale maritieme trafiek op de linker-Scheldeoever 108.706.589 ton tegenover 119.516.413 ton het jaar voordien.

Veruit de meeste goederen werden in de Waaslandhaven in 2022 nog steeds via containers gelost en geladen. Het aandeel van containers in het totale goederenverkeer van de Waaslandhaven daalde het afgelopen jaar opnieuw, nu met 0,6 procentpunt tot 84%. Het aandeel bleef wel veel groter dan de 51% voor de totale haven van Antwerpen-Brugge, waar het totale containeraandeel in 2022 ook dalend was: de tonnage klokte af op 145 miljoen ton (-8,6%).

63% van de containertrafiek van de haven van Antwerpen-Brugge speelde zich in de Waaslandhaven af. Omgerekend in tonnage, daalde de containertrafiek in de Waaslandhaven tot onder de 100 miljoen ton, namelijk 91.338.367 ton. Er werden in gewicht 10% minder standaardcontainers behandeld. Dit totaal van 7.855.055 TEU (standaardcontainer: ‘twenty foot equivalent unit’) betekent een daling van 8% TEU tegenover 2021.

“Deze cijfers bevestigen de rol van de haven als een van de grootste economische motoren van het land en belangrijke werkgever. Daarnaast wil Port of Antwerp-Bruges haar pioniersrol bevestigen op het gebied van de transitie naar klimaatneutraliteit. Dankzij baanbrekende lighthouseprojecten zoals de waterstofimportcoalitie en Antwerp@C/Kairos@C, voor de afvang en opslag van CO2, kunnen we die rol waarmaken en de transitie versnellen. De duurzame groei van onze haven blijft een absolute prioriteit. We hopen dan ook dat we snel de vergunning voor de vernieuwing van de Europaterminal rondkrijgen zodat we kunnen starten met de werken.”

Jacques Vandermeiren, CEO Port of Antwerp-Bruges

Goederen

In 2022 zagen we per soort goederenstroom grote evolutieverschillen. Na een stijging met bijna 28% in 2021, steeg het vloeibaar massagoed opnieuw met 3,7%. Het klokte eind 2022 af op 6.930.630 ton, wat een groeiend aandeel van 6,4% in de totale trafiek vertegenwoordigde.

De stijging in het vloeibaar massagoed is een uitzondering ten opzichte van de meeste andere goederenstromen, die dalend waren. Bij haar veruit voornaamste subcategorie ‘chemicaliën en gassen’ zijn de lossingen steeds veel groter dan de ladingen.

Het rollend materieel steeg tot 3.966.515 ton. Rollend materieel bleef met een aandeel van 3,6% de vierde belangrijkste goederensoort in de Waaslandhaven. In 2022 bedroeg het maritieme roroverkeer in de hele haven van Antwerpen-Brugge 21,5 miljoen ton, hetgeen voor het grootste deel in Brugge wordt verwezenlijkt. De metaalproducten kenden na een forse stijging van 112% in 2021, een daling met 14%. Metaalproducten verminderden hiermee hun aandeel tot 2,8% in de totale trafiek.

Het stukgoed bleef in de Waaslandhaven uiteraard de rangschikking aanvoeren. In 2022 kende het echter een serieuze terugval tot 99.863.173 ton. De subcategorie ‘rollend materieel’ steeg met 3%, maar de ‘containers’ daalden met 10% en het ‘stukgoed exclusief containers en rollend materieel’ met 13%. Deze laatste categorie, ook wel vaak het conventioneel stukgoed genoemd, kende na een mooie stijging in 2021 een terugval tot 4.558.291 ton. Deze derde grootste goederencategorie in de Waaslandhaven is relatief gezien heel belangrijk voor de maritieme werkgelegenheid in de haven.

Het droog massagoed viel in 2022 heel sterk terug met 27% tot 1.912.786 ton. Schroot, ertsen, zand en grind waren goed voor 1.789.936 ton. Hierna wordt aangegeven dat de goederensoort ‘ertsen, zand en grind’ met 28% daalde tot 815.070 ton, wat concreet betekent dat schroot 974.866 ton noteerde of 18% minder dan in 2021.

Merk op dat in 2022 de volumes van de meeste goederensoorten daalden, behalve voor chemicaliën en gassen, rollend materieel en het minder belangrijke houtcellulose. De mingetallen in bovenstaande tabel geven de dalingen weer van zowel de lossingen als de ladingen tegenover 2021. De lossingen zijn minder sterk gedaald dan de ladingen, waardoor er bijna een perfect evenwicht is tussen beide.

Scheepvaart

Vooraleer in de statistieken te duiken van het aantal zeeschepen, is een voorafgaande beschouwing nodig. Het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge maakt voor de bewegingen van zeeschepen een onderscheid tussen een ‘verblijf’ en een ‘verhaalbeweging’. Telkens een zeeschip de haven van Antwerpen aandoet, wordt er een ‘verblijf’ gecreëerd met een start- en eindtijdstip. De verblijfsduur start bij het invaren van de sluis of het aanmeren in de tijhaven (aanloop via de Schelde of een getijdendok). Als een zeeschip de haven op een later tijdstip opnieuw aanloopt, wordt er een nieuw ‘verblijf’ gecreëerd.

Veel zeeschepen lopen tijdens hun verblijf in de haven slechts één terminal aan, die ofwel achter de sluizen (op rechter- of linkeroever), op de rivier (Noordzee- en Europaterminal) of aan een getijdendok (Deurganckdok) gelegen is. Of zij doen slechts één steiger aan. Daarnaast zijn er toch heel wat schepen die tijdens hun verblijf in de haven een haveninterne reis maken van een terminal naar een andere, bijvoorbeeld van een terminal op rechteroever achter de sluizen naar het Deurganckdok. Dat wordt een ‘verhaalbeweging’ genoemd. Binnen een verblijf kan een schip meerdere haveninterne reizen maken.

In 2022 kwamen er 6.461 zeeschepen aan op de linker-Scheldeoever (achter de sluizen, aan het Deurganckdok of aan een Scheldesteiger), ofwel rechtstreeks bij de start van hun verblijf in de haven ofwel na een haveninterne reis. Dit waren er 4% minder dan in 2021.

In tonnenmaat uitgedrukt, ontving de Waaslandhaven in 2022 meer zeeschepen, namelijk 264.637.348 bt (bruto tonnenmaat). Rekening houdend met het gedaalde maritieme tonnage, betekent dit dat het gemiddelde schip in 2022 minder goed beladen was dan in 2021. De beladingsgraad van de zeeschepen die de Waaslandhaven aandeden blijft wel hoog. Zoals vorig jaar werd meer dan de helft van het aantal zeeschepen versast via de Kallo- en Kieldrechtsluis.

De grootte van de ontvangen zeeschepen nam toe in de Waaslandhaven. Opvallend is de toegenomen grootte

van de zeeschepen die de Scheldesteigers aandoen (+ 40%). De grootte steeg tot gemiddeld 40.959 bt. Aan het Deurganckdok nam de gemiddelde bt verder toe tot een record van 60.117 bt.

In 2022 deden opnieuw minder binnenschepen het Deurganckdok aan. Sedert 2017 kent het aantal binnenschepen daar een constant dalende lijn. Ook op de andere locaties daalde het aantal binnenschepen, evenals het laadvermogen en de overeenkomstige tonnen.

Aan- en afvoer

De aanvoer of lossing van goederen daalde in 2022 met 7,3%, terwijl de afvoer of lading van goederen met 10,6% daalde. Zo werd de balans tussen aan- en afvoer (met in 2020 nog de verhouding 46/54) heel evenwichtig in 2022: 49/51, met respectievelijk 52.853.054 ton aanvoer en 55.853.535 ton afvoer.

Het hoge tonnage van afvoer in de Waaslandhaven verklaart zich doordat de haven van Antwerpen vaak de ‘last port of call’ is, de laatste Europese laadhaven vooraleer de zeeschepen hun verre tocht over de oceaan aanvatten. In 2022 kwam de uitvoer vanuit België echter zwaar onder druk, zeker naar bepaalde landen en vaargebieden.

De aangevoerde goederen in de Waaslandhaven kwamen in volgorde van grootte van de continenten Azië (35%), Europa (31%) en Amerika (24%). Deze variatie in vaargebieden is een belangrijke strategische troef.

Het Nabije Oosten en het Midden- en Verre Oosten

hadden respectievelijk een aandeel van 11% (5.904.537 ton) en 24% (12.819.277 ton).

De 31% aangevoerde goederen uit Europa was opnieuw een daling met 1 procentpunt, na jaren van toename in het aandeel. De aangevoerde tonnage van Europa daalde met bijna 13% tot 16.131.648 ton.

Amerika steeg licht naar een aandeel van 24% van het totaal, door een stabiel aandeel van Noord- en Midden-Amerika (17%) en een licht gestegen aandeel van Zuid-Amerika (7%). De aanvoer vanuit Amerika daalde in absolute cijfers dan ook minder dan het gemiddelde. De aanvoer vanuit Afrika bleef als enige stabiel met een tonnage van iets boven 5 miljoen ton.

Evolutie maritieme trafiek Linkeroever in miljoen ton

In 2022 bleef de top 3 dezelfde. De Verenigde Staten eindigden opnieuw eerste met een lichte daling van 2% tot 6,69 miljoen ton goederen. China bleef tweede in de ranglijst met 5,72 miljoen ton goederen, hetgeen een opmerkelijke stijging is met bijna 9%.

Turkije behoudt ook haar positie als derde land van herkomst met 3,42 miljoen ton goederen (- 9%).

Naast het wegvallen van Rusland uit de top 20, vallen in positieve zin de sterke prestaties op van Brazilië en Zuid-Korea.

Europa

Midden- en Verre Oosten

Noord- en Midden-Amerika

Afrika

Nabije Oosten

De afvoer of lading van goederen daalde in 2022 met 10,6%. De afgevoerde goederen in de Waaslandhaven gingen in volgorde van grootte naar de continenten Azië (38%), Europa (28%) en Amerika (20%).

In 2022 noteerden het Midden- en het Verre Oosten een daling tot 19% van het afvoeraandeel (10.885.357 ton). Het Nabije Oosten steeg daarentegen tot een aandeel van 19% (10.417.635 ton). De twee regio’s scoorden als bestemming bijna even hoog. Wanneer we het Nabije Oosten en het Midden- en Verre Oosten apart beschouwen, bleef Europa nummer 1 met 28% afvoer of 15.881.791 ton.

Het aandeel van Noord- en Midden-Amerika bleef onveranderd op 14% (7.752.754 ton). Zuid-Amerika presteerde heel zwak en daalde met 31% tot 3.315.017 ton.

Afrika zag haar afvoer stijgen met 2% tot 7.014.231 ton.

De top 3 van de belangrijkste landen van bestemming wijzigde niet tegenover 2021.

De Verenigde Staten blijven het belangrijkste land voor de Waaslandhaven, zowel qua af- als aanvoer. De afvoer naar de VS kreeg wel rake klappen met -19% tot 4,77 miljoen ton.

China kende ook een daling in de afvoer met 20% en strandde hierdoor op 4,45 miljoen ton.

Deze twee landen samen zorgden dus al voor een daling in de afvoer van meer dan 2 miljoen ton.

Turkije deed het beter als nummer 3 met 4,28 miljoen ton.

Singapore was opnieuw nummer 4 met 2,50 miljoen ton en bleef hierdoor opnieuw boven het VK, dat op de vijfde plaats afklokte op 1,75 miljoen ton (-27%).

Naast ook hier het wegvallen van Rusland uit de top 20, vallen in positieve zin de sterke prestaties op van Finland en Israël.

Tewerkstellingscijfers

Record aan uitzendkrachten stuwt

Waaslandhaven naar nieuw

tewerkstellingsrecord

Omwille van de vrij complexe structuur van hun personeelsbestand, is het verzamelen van exacte tewerkstellingscijfers bij de meeste bedrijven geen eenvoudige klus. Het zijn niet langer meer de vaste werknemers die de personeelsnorm bepalen, maar ook de tijdelijke, occasionele en deeltijdse arbeidskrachten. Denk hierbij aan havenarbeiders die al dan niet vast tewerkgesteld zijn, werknemers van onderaannemers, uitzendkrachten, e.a. Een aantal cijfers voor 2022 werden spijtig genoeg niet bekomen, waardoor voor enkele bedrijven het cijfer van 2021 hernomen werd.

Bij het verzamelen van deze cijfers moet ook rekening gehouden worden met overnames en met nieuwe bedrijfseenheden of -afdelingen die zich afsplitsen van het moederbedrijf en een eigen economische en juridische entiteit aannemen. In 2022 bleef het aantal bedrijven in de Waaslandhaven gelijk op 183.

Typisch voor de Waaslandhaven is dat een aantal grotere spelers het merendeel van hun bedienden tewerkstelt in kantoren in de stad Antwerpen. Deze bedienden worden niet in de enquête opgenomen, hoewel er heel wat onder hen gedeeltelijk aan de directe tewerkstelling in de Waaslandhaven kunnen worden toegewezen. De directe tewerkstellingscijfers slaan op de categorieën havenarbeiders, bedienden, arbeiders en uitzendkrachten.

Ten slotte kan een totaal tewerkstellingscijfer nooit volledig zijn indien we geen rekening houden met de indirecte tewerkstelling van onderaannemers/contractors, veiligheidsagenten, onderhoudslui, chauffeurs, e.a.

Om al deze redenen vergt het beoordelen van de cijfers in bijgevoegde tabel enige nuance. Heel belangrijk om weten is dat deze jaarlijkse enquête, die naar goede gewoonte wordt afgenomen bij alle ondernemingen die over een havennummer beschikken, strikt wordt uitgevoerd, waardoor vergelijkingen in de tijd mogelijk zijn.

Onverwachte stijging tot 22.086 directe werknemers

De exclusieve bevraging geeft aan dat de directe werkgelegenheid in de Waaslandhaven in 2022 steeg met 4,1%: van 21.208 voltijdse equivalenten (vte) in 2021 naar 22.086 vte. Hiermee boekt de werkgelegenheid voor het twaalfde jaar op rij een nieuw record. Wanneer we de cijfers per categorie (havenarbeiders, uitzendkrachten, arbeiders en bedienden) analyseren, merken we een sterke stijging van de uitzendkrachten met 786 vte, een stijging van de arbeiders en bedienden met 321 vte, terwijl de categorie havenarbeiders daalt met 228 vte.

In 2022 was er duidelijk heel veel vraag naar tijdelijke arbeidskrachten in de Waaslandhaven.

Uit de hiernavolgende tabel blijkt dat de werkgelegenheid in het deel van Zwijndrecht, na drie jaren te dalen, in 2022 steeg. Er werken nu 6.930 vte op het grondgebied Zwijndrecht: 350 meer dan in 2021. Vooral de categorie uitzendkrachten is voor deze mooie stijging verantwoordelijk, hetgeen de stijging tegelijkertijd ook precair maakt.

De evolutie van de tewerkstelling in het deel Beveren doet het opnieuw goed. De categorie havenarbeiders daalde niet onverwacht, gezien de daling van de maritieme trafiek in de Waaslandhaven. Deze daling wordt echter meer dan gecompenseerd door de categorieën arbeiders, bedienden en uitzendkrachten met ronduit een schitterend cijfer. Een verklaring kan zeker gevonden worden in de nieuwe concessies en uitbreidingsinvesteringen op het grondgebied Beveren. Hierdoor groeide in 2022 de tewerkstelling met 528 vte (+3,8% tegenover 2021).

Voor de gegevens per onderneming verwijzen we naar de tabellen achteraan dit hoofdstuk.

Uit de globale cijfers blijkt dat de directe werkgelegenheid in de Waaslandhaven structureel stijgt. De sterke stijging in 2022 is wel te wijten aan de categorie uitzendkrachten. Dit is een categorie die sterk afhangt van de conjuncturele evolutie en die tevens signaleert dat werkgevers voorzichtig zijn om nieuwe medewerkers vast in dienst te nemen.

Voor de raming van de indirecte tewerkstelling in de haven van Antwerpen rekent de Nationale Bank van België (NBB) met een factor directe tewerkstelling*1,26.

Dit is de laatste beschikbare factor voor jaarrekeningen van 2020, aangezien de NBB haar havenstudie niet meer jaarlijks uitvoert. Deze factor werd dus ook toegepast op de cijfers van 2022. De indirecte tewerkstelling bedraagt dan 27.828 vte. De geraamde totale tewerkstelling in de Waaslandhaven stijgt van 47.931 vte in 2021 naar 49.913 vte in 2022. Dit is een knappe winst van 1.982 arbeidsplaatsen.

Geen enquête meer naar grensarbeiders

Op vraag van EGTS Linieland van Waas en Hulst werd er gedurende enkele jaren in de tewerkstellingsenquête gepolst naar het aantal grensarbeiders die als vaste werknemer in de Waaslandhaven werkten. Aangezien de data te onvolledig waren, werd deze vraag uit de enquête geschrapt.

Tewerkstellingscijfers

Totaal 2022 (exclusief contractors en interims)

Totaal 2022 (exclusief contractors en interims)

Bedrijf 2022 Bedrijf 2022

Totaal 2022 (exclusief contractors en interims)

Bedrijf 2022 Bedrijf 2022

Financieel verslag

1. Commentaar bij de jaarrekening

De jaarrekening betreft het boekhoudkundig jaar 2022. MLSO boekte in 2022 een winst na belastingen van circa 8,6 miljoen euro, circa 0,2 miljoen euro meer dan in 2021. Deze evolutie wordt via onderstaande rubrieken van de jaarrekening verklaard.

Bedrijfsopbrengsten

De bedrijfsopbrengsten bestaan uit de omzet (circa 18,2 miljoen euro) en de andere bedrijfsopbrengsten (circa 1,6 miljoen euro). Deze andere bedrijfsopbrengsten bestaan bijna volledig uit subsidies. De belangrijkste subsidies zijn deze voor de Pendelbus Haven van Antwerpen (1.440.000 euro) en deze van de provincie Oost-Vlaanderen voor de samenwerking Duurzame Waaslandhaven (75.000 euro).

Als onderdeel van de bedrijfsopbrengsten is de omzet van MLSO opgebouwd uit de volgende categorieën:

• concessies (9,4 miljoen euro);

• erfpachten (6,1 miljoen euro);

• Pendelbus Haven van Antwerpen (1,3 miljoen euro);

• overige omzet (1,4 miljoen euro).

Concessies

De evolutie van de verschillende categorieën over de laatste drie boekjaren is weergegeven in onderstaande grafiek.

De opbrengsten uit concessies stegen met circa 0,5 miljoen euro van 2021 naar 2022 tot circa 9,4 miljoen euro, wat voornamelijk het gevolg is van de indexatie van de concessietarieven (2,73%) en de verdere ontwikkeling van de westelijke fase van het Logistiek Park Waasland. De erfpachten stegen licht met circa 0,2 miljoen euro tot circa 6,1 miljoen euro.

Daarnaast stegen de opbrengsten van het project Pendelbus Haven van Antwerpen beperkt met circa 1,4%.

Dit omvat zowel de Pendelbus als de in 2018 opgestarte Fietsbus.

De stijging van de overige omzet is voornamelijk te verklaren door een stijging van de doorgerekende kosten. Deze bestaan hoofdzakelijk uit de doorrekening van onroerende voorheffing aan de concessionarissen en erfpachters. In 2022 waren er opnieuw heel wat

rechtzettingen uit het verleden omdat MLSO geen automatische vrijstelling van de onroerende voorheffing meer verkrijgt. Dezelfde stijging doet zich ook voor bij de overige bedrijfskosten.

De ‘kernomzet’ van MLSO omvat alle omzet, behalve de opbrengsten van het project Pendelbus Haven van Antwerpen en de wachtvergoedingen voor de windturbines, vermits deze laatste aanleiding geven tot doorstortingen.

Deze ‘kernomzet’ steeg van 15 miljoen euro in 2021 naar 16,9 miljoen in 2022, wat neerkomt op een stijging met 12,5%, voornamelijk dankzij de stijging van de omzet uit concessies en van de doorgerekende kosten (wat voornamelijk de doorrekening van de aanslagen onroerende voorheffing betreft).

Bedrijfskosten

De bedrijfskosten zijn opgebouwd uit de volgende categorieën:

• handelsgoederen, diensten en diverse goederen (6,8 miljoen euro);

• personeelskosten (1,3 miljoen euro);

• afschrijvingen en waardeverminderingen (0,8 miljoen euro);

• voorzieningen (- 0,6 miljoen euro);

• andere bedrijfskosten (0,8 miljoen euro);

• niet-recurrente bedrijfskosten (3,4 miljoen euro).

De evolutie van de verschillende categorieën over de laatste drie boekjaren is weergegeven in onderstaande grafiek.

8.000.000,00

7.000.000,00

Handelsgoederen, diensten en diverse goederen Personeelskosten

Binnen de categorie ‘Handelsgoederen, diensten en diverse goederen’ stegen de kosten voornamelijk door de in 2022 opgestarte cofinanciering van maatschappelijke projecten (2,1 miljoen euro in 2022). Daarnaast was er ook een stijging van de erelonen aan derden, nl. voor het studiewerk verricht in het kader van CP ECA en andere gebiedsontwikkelingen. Tot slot werd ook nog een stijging vastgesteld van de kosten voor het Logistiek Park Waasland-fase West (groenwerken en wegbeheer en eindafrekening van het archeologisch onderzoek).

De personeelskosten stegen van circa 1,2 miljoen euro in 2021 naar 1,3 miljoen euro in 2022. Deze stijging is te wijten aan de indexering van de lonen (+10,4%): door de overschrijding van de spilindex werden de lonen in februari, april, juni, september en december 2022 geïndexeerd met 2%.

De afschrijvingskosten bleven stabiel: circa 0,6

miljoen euro. Volgens het voorzichtigheidsbeginsel werden waardeverminderingen op handelsvorderingen in 2022 verhoogd met 0,2 miljoen euro.

De terugname van de voorzieningen namen in 2022 toe tot circa 0,6 miljoen euro. Deze terugname had voornamelijk te maken met de nog te voltooien opdracht rond het archeologisch onderzoek in het Logistiek Park Waasland-fase West en het afsluiten van een dading met betrekking tot de toekomst van het Hooghuis. Hiervoor moet MLSO enkel de eigen gerechtskosten betalen. Wat betreft de ontwikkeling en uitbating van het Logistiek Park Waasland werd -ingevolge de beleidsovereenkomst van 1 juli 1999 met het Vlaamse Gewest en Havenbedrijf Antwerpen-Brugge - een overeenkomst gesloten tussen Maatschappij Linkerscheldeoever en Interwaas. Deze overeenkomst omvat de bepaling van

onder meer de modaliteiten van vaststelling en uitbetaling van de uit de beleidsovereenkomst voortvloeiende schadevergoeding. Deze schadevergoeding wordt boekhoudkundig verwerkt onder de rubriek niet-recurrente bedrijfskosten.

In 2019 overstegen de historisch gecumuleerde opbrengsten een eerste maal de historisch gecumuleerde kosten, waardoor een eerste schadevergoeding aan Interwaas werd toegekend. Hiermee waren in 2019 de historische saldi vereffend. Sindsdien wordt een positief netto-exploitatieresultaat gerealiseerd. In 2022 bedroeg het positief netto-exploitatieresultaat 3.369.005,71 euro.

Financieel resultaat

Het financieel resultaat steeg in 2022 met 1,5 miljoen euro. Dit door hogere opbrengsten uit financiële vaste activa (dividenden voortvloeiend uit onze deelname in Wind aan de Stroom nv, die in 2022 een stijging van 1,3 miljoen euro vertegenwoordigen tegenover 2021). In 2022 liep ook een langlopende belegging af (TAK 26 product), die voor een mooi positief effect op het financieel resultaat zorgde (stijging met 0,2 miljoen euro tegenover 2021). Ten slotte werd de negatieve rente, die sinds 2021 op de kasmiddelen wordt aangerekend, in september 2022 afgeschaft.

Resultaatsbestemming, risico’s en onzekerheden

Uit het bedrijfs- en financieel resultaat vloeit voort dat MLSO in 2022 een positief resultaat na belastingen realiseerde van 8,6 miljoen euro. Dit resultaat zal voor een gedeelte (2.718.239,81 euro) uitgekeerd worden aan de aandeelhouders onder de vorm van een dividend. Dit bedrag ligt in de lijn van het dividend dat in 2021 werd uitgekeerd (2.515.817,70 euro, aangepast aan de consumptieprijsindex: +8%). Hierdoor geeft het dividend over boekjaar 2022 eenzelfde economisch nut aan de aandeelhouder als het dividend over boekjaar 2021. De resterende 5,8 miljoen euro gaat naar beschikbare reserves.

Voor een extensief overzicht van de verschillende risico’s en onzekerheden waarmee MLSO wordt geconfronteerd, verwijzen wij naar de belangrijkste geschillen en andere belangrijke verplichtingen (opgenomen onder rubriek 6.20 van de jaarrekening) en naar het financieel verslag (opgenomen onder rubriek 7 van de jaarrekening).

2. Uittreksel jaarrekening

BALANS NA WINSTVERDELING

Codes

RESULTATENREKENING

Nr. -0223.944.690