MIXpro 2013-4

voor de totale bouwgroothandel

Evert de Goede, Hornbach

‘Groei dankzij professional’ Gunters en Meuser

De klant bepaalt het assortiment

Stiho sluit zich aan bij Veris

Slimmer werken met Bouwmaat XL

Bouwmaterialenhandel als co-maker

4e jaargang, nummer 4 - november 2013

COVER.indd 1

07-11-13 14:20

Martens PVC binnenhuisriolering

Het bedrijf Het Koninklijk familiebedrijf is al sedert 1881 actief in het bedrijfsleven.

Met ruim 40 jaar ervaring produceert Martens o.a. een breed assortiment PVC binnen- en buitenriolering. Op het industriegebied Weststad IIII in het brabantse Oosterhout, staat de meest geavanceerde co-extrusie fabriek van de wereld.

Binnenhuisriolering: PVC wit In de afgelopen jaren heeft de vertrouwde kleur grijs er een kleurconcurrent bijgekregen. In de diameters 32 en 40mm wordt er binnen het binnenhuisrioleringssegment veel PVC in de kleur wit toegepast. Het assortiment van Martens bestaat uit buizen, T-stukken, bochten, moffen, verlopen, eindkappen en sifons. Uiteraard voorzien van het KOMO keurmerk.

De producten zijn bestemd voor toepassing in kunststof leidingsystemen voor binnenriolering onder vrij verval.

Hiervoor gelden onderstaande toepassingsvoorwaarden: - NEN 2672 Aanleg van binnenriolering van ongeplastificeerd PVC - NEN 3213 Aanleg in woningen en woongebieden Ontwerp en aanleg - eisen - NEN 3215 Binnenriolering in woningen en woongebieden Eisen en bepalingsmethoden - NPR 3216 Binnenriolering in woningen en woongebieden Ontwerp en uitvoering

Neem voor verkoopinformatie contact op met ons verkoopteam tel +31 (0)162 - 422900 www.martensgroep.eu

adv_MARTENS08.indd 1

07-11-13 09:56

VOORWOORD

Crisis voorbij?

Het is nog pril. Een nieuwsberichtje hier, een meninkje daar. Langzamerhand lijkt het er echter op dat we opkrabbelen uit de diepste dalen van de crisis. voor de totale bouwgroothandel

Raar eigenlijk hoe de perceptie van dat woord veranderd is. Het grootste gedeelte van mijn leven, kende ik het vooral uit de geschiedenisboeken. In de toekomst zal ik het associëren met de eerste jaren van mijn werkzame leven, waarbij de berichten over massa-ontslagen, dalende huizenprijzen en over de kop gaande bedrijven je om de oren vlogen.

Evert de Goede, Hornbach

‘Groei dankzij professional’ Gunters en Meuser

De klant bepaalt het assortiment

Stiho sluit zich aan bij Veris

Slimmer werken met Bouwmaat XL

Het is overigens niet zo dat deze berichten nu plotsklaps tot het verleden horen, want laten we eerlijk zijn. Nederland zucht nog onder de crisis en zal dat, net als onze branche, nog wel een aantal jaren blijven doen. Dat het sentiment nu enigszins lijkt te veranderen, is een goede start.

Bouwmaterialenhandel als co-maker

4e jaargang, nummer 4 - november 2013

07-11-13 14:20

COVER.indd 1

De huizenmarkt is daar een goed voorbeeld van. Het aantal starters dat het nu het juiste moment vindt een huis te kopen, is niet eerder zo hoog geweest, blijkt uit een rapport van ING. Nu maar hopen dat ze ook toeslaan. Een nieuwe badkamer hier, een andere vloer daar en de kas van de lokale bouwgroothandels en bouwmarkten is toch weer wat gespekt.

Ondertussen blijft de bouwgroothandel bezig met het omlaag brengen van de kosten om een gezondere financiële huishouding te kunnen voeren. Dat samenwerken met de concurrent daardoor allang geen taboe meer is, zien we terug in deze MIXpro, bijvoorbeeld in het verhaal over opmerkelijke logistieke verbanden op pagina 28. Om je zaken logistiek goed op orde te houden, is het wel noodzakelijk dat ook je automatisering staat. En daar kunnen best nog wel wat haken en ogen aan zitten. Welke? Dat lees je in ons thema ERP-systemen.

Gelukkig is er aan de voorkant nog genoeg te concurreren. Kennis, een uitgebalanceerd assortiment en de juiste service geven daarbij een juiste zet in de richting. Of een spiksplinternieuwe drive-in.

Hornbach zette er een neer in Nieuwerkerk aan den IJssel en hoopt daarmee weer wat extra professionele klanten naar de winkel te lokken. Reden genoeg, ook voor de bouwgroothandel, om het ‘oranje gevaar’ goed in de gaten te houden.

Robert Dingemans Hoofdredacteur MIXpro

PS: Uw tips voor de volgende MIXpro zijn van harte welkom op mixpro@mixpress.nl.

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

VOORWOORD.indd 3

3

07-11-13 16:03

CO LOF ON

MIXpro Vakblad voor de totale bouwgroothandel Hoofdredactie Robert Dingemans Redactie Tim van Dorsten Bert Hoogeland Ramona Kezer Marc Nelissen Column Wim Bak

FORMULES

‘Als de klant misgrijpt, is dat dodelijk’ Door veel meer in te zetten op de professionele gebruiker, wist dhzspeler Hornbach ook in de afgelopen, lastige jaren een tevredenstellend resultaat te halen. Zeker de komst van de drive-in in Breda was een positieve impuls. “Onbekend maakt onbemind, dus je moet de voordelen communiceren. Uiteindelijk resulteert dat in 15% meer klanten.”

10

Close Ups Advertorials

Vormgeving Inpladi, Cuijk

Redactieadres MIXpress Postbus 55 5240 AB Rosmalen T: 073.503.43.47 F: 073.503.81.53 E: mixpro@mixpress.nl W: www.mixpro.nl

FORMULES

Stiho bundelt krachten met Veris Stiho treedt toe als aandeelhouder tot Veris bouwmaterialengroep (Bouwcenter). Met deze krachtenbunbdeling ontstaat de grootste groep in de hout- en bouwmaterialenhandel. De 15 Stiho-vestigingen gaan profiteren van inkoop, logistiek en centrale facturering maar blijven als Stiho in de markt staan.

Abonnementen los nummer: € 10 (ex 6% btw) Per jaar: € 34 (ex 6% btw) Abonnementsvoorwaarden check www.mixpress.nl/abo

Stopzetten abonnement Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

Advertenties Bureau van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort Frank Oudman 023.571.47.45 f.oudman@bureauvanvliet.com Algemene voorwaarden Alle advertentie-opdrachten worden uitgevoerd volgens de AlgemeneLeverings- en Betalingsvoorwaarden van Bureau van Vliet B.V. zoals die gedeponeerd zijn bij de K.v.K. Haarlem onder nr. 34037301 alsmede de Regelen voor het Advertentiewezen.

Copyrights Alle rechten voorbehouden.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd op welke wijze dan ook,worden opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar worden gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

ISSN 2214-4811

15 KIJKJE IN DE KEUKEN

Slimmer werken met Bouwmaat XL Dat de Bouwmaat XL in Amsterdam Amstel met zijn 8.500 m2-vloeroppervlakte groot is, staat buiten kijf. Maar na de verhuizing uit het oude pand is de bouwmaterialenhandel zijn lokale functie niet uit het oog verloren. Vestigingsmanager Frederik Liem heeft zijn glazen kantoor pal naast de uitgang en groet bijna iedere klant.

18 KIJKJE IN DE KEUKEN

‘Onze klanten bepalen het assortiment’ Renovaties aan monumentale panden zijn aan Gunters en Meuser wel toevertrouwd. De laatste jaren heeft deze ijzerwarenhandel onder meer gewerkt aan De Hermitage, het Koninklijk Paleis en Theater Carré in Amsterdam. “Onze kracht is om oud en nieuw te combineren. We richten ons hierbij vooral op de regio groot Amsterdam.”

24 4

INHOUD.indd 4

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

07-11-13 14:37

INHOUD

VOORWOORD

VA K T U E E L

Met je concurrent in één vrachtwagen Logistiek is even belangrijk als een goed assortiment.

Heb je als bouwgroothandel je productaanbod goed op orde, maar kun je niet op tijd of in de juiste hoeveelheden leveren? Dan haken je klanten af. Om de gevraagde logistieke performance te kunnen bieden, rijden ‘gezworen concurrenten’ soms via hetzelfde magazijn en met één gezamenlijke vrachtwagen naar hun klanten.

3

BRANCHENIEUWS Branchenieuws

7

FORMULES Hornbach

10

Stiho bundelt

28

D A K PA N E L E N

krachten met Veris

15

MARKTCIJFERS Bouwprognoses

16

KIJKJE IN DE KEUKEN

Alle kanten op met dakpanelen

Bouwmaat XL,

Op het gebied van dakpanelen staan de ontwikkelingen niet stil, zeker niet nu de renovatiemarkt steeds belangrijker wordt. Leveranciers denken er allemaal over na hoe zij hun producten zo veelzijdig mogelijk kunnen maken. Met of zonder zonnepanelen bijvoorbeeld. En uiteraard worden de isolatie-eisen en geluidsnormen ook scherp in de gaten gehouden. “Voor iedere situatie is er een passend renovatieproduct beschikbaar.”

36

Amsterdam Amstel

18

Gunters en Meuser

24

VAKTUEEL Rabobank sectorprognoses

22

LOGISTIEK Opmerkelijke verbanden

28

ERP-SYSTEMEN Transparantie is toverwoord

VA K T U E E L

Veel meer dan tegels

32

DAKPANELEN

De bouwmaterialenhandel als co-maker? Voor een gigantisch onderhoudsproject van woningcorporatie Portaal levert BMN Nieuwegein niet alleen de tegels, maar regisseert de CRH-bouwmaterialenhandel ook het complete tegelwerk. Belangrijker dan de tegels is het gemak van één aanspreekpunt en complete garantie.

Misschien wel dé reden voor de gunning. Corporatie blij, aannemer blij, tegelzetters blij. BMN een boterham.

Alle kanten op met dakpanelen 36 Dakpanelen producten

38

VAKTUEEL Bouwmaterialenhandel

40

als co-maker

40

PRODUCTEN Productnieuws

42

B R A N C H E PA G I N A H I B I N COLUMN

Vier pagina’s Hibin-nieuws

Wim Bak

Renovatie en onderhoud krijgen een stevige stimulans in 2014. Hibin is tevreden met de verlenging van de 6%-btw-regeling tot 1 januari 2015. De langere werkingsduur geeft consumenten vertrouwen en zal er naar verwachting toe leiden dat er meer animo komt voor onderhoud- en renovatieklussen die een langere voorbereidingstijd vergen.

47

CLOSE UP Bosch

23

Slimstock

30

Tremco Illbruck

39

BRANCHEPAGINA’S VVNH

46

Hibin

47

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

INHOUD.indd 5

45

5

07-11-13 14:37

Onze merken:

illb_ad 215x285mm_MixPRO_NLBA000000.indd 1 adv_TREMCO06.indd 1

30-10-13 15:12 07-11-13 09:55

BRAn c h e n i e u w s

Dozon neemt Töniës over Dozon, de bouwtechnische groothandel met verkoopvestigingen in Doetinchem, Ede, Haaksbergen, Lichtenvoorde, Tiel, Veenendaal en Zevenaar heeft collega Töniës te Enschede overgenomen. Het verzorgingsgebied van laatstgenoemde sluit naadloos aan op dat van Dozon. Om de continuïteit in een steeds verder opschalende markt voor de lange termijn te waarborgen, zocht Töniës aansluiting bij een grotere partij. Beide bedrijven zijn Ferney-lid, dus waren geen onbekenden voor elkaar. Töniës zal verder door het leven gaan als Dozon Töniës.

Leon Gaalman, zoon van de vorige eigenaar Ben Gaalman, zal aan het roer staan en het Twentse gezicht en geluid van het bedrijf waarborgen. De definitieve integratie van de activiteiten is gepland voor 31 december 2013.

Raab Karcher fietst voor Make-A-Wish

Carpentier-Mooren kiest nieuw ERP Handelsonderneming de Carpentier-Mooren Groep gaat het nieuwe Unit4 Agresso Wholesale gebruiken als centraal systeem voor de logistiek en financiële administratie van verschillende bedrijfsonderdelen. De bouwgroep koos voor het ERP-systeem, vanwege de flexibiliteit van het pakket en de functionaliteit voor de bouwmaterialenhandel.

De handelsgroep gaat gefaseerd implementeren en verwacht de eerste fase begin 2014 te voltooien. Met de implementatie wil de groep een verdere professionalisering doorvoeren. Onderdeel daarvan zijn een verder ontwikkelde winkelautomatisering met bijvoorbeeld een loyaliteitsprogramma voor klanten en de afhandeling van de verkoop aan de balie. Ook was er behoefte aan geïntegreerde factuurscanning en rapportagemogelijkheden ontstaan.

Polyclose populair Van 16 t/m 18 januari staat Flanders Expo te Gent in het teken van Polyclose. Voor de zestiende keer alweer. De vakbeurs voor raam-, deur-, zonwering-, gevel- en toegangstechniek trok begin vorig jaar 14.000 bezoekers (waarvan 23% uit Nederland) die belangstellend de 200 exposanten in drie beurshallen gadesloegen. Beursmanager Guy Martens blikt dan ook met optimisme vooruit op de komende editie.

“Kwaliteit en aanbod blijven voor Polyclose voorop staan.

Ondanks de economische crisis sinds 2008 blijven we onze strenge toelatingscriteria qua exposanten behouden. Zowel bestaande als nieuwe exposanten, grote en kleine, nemen deel. Het is ons opgevallen dat het aantal bezoekende bedrijven sinds 2008 gestegen is met meer dan 25%. Hun kwaliteit blijft toenemen.” De toegang tot het evenement is gratis voor professionals uit de branche met uitnodiging. Die kan aangevraagd worden via: www.polyclose.be. Daar treft u ook meer informatie aan.

Begin september reden 136 wielrenners de tiende Raab Karcher Fietstoertocht. Dit jaar waren de start en finish van de 112 km lange tocht bij Raab Karcher in Wolvega.

Er werd een bedrag van € 5.550 bijeengebracht door klanten en medewerkers van de bouwmaterialengroothandel voor Make-A-Wish Nederland, een goed doel dat wordt ondersteund door Raab Karcher.

Dit geldbedrag wordt nog eens verhoogd met de opbrengst van een loterij; nog eens € 274,53. Make-AWish Nederland zet zich in om een wens in vervulling te laten gaan voor kinderen en jongeren met een levensbedreigende ziekte.

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

BRANCHENIEUWS.indd 7

7

07-11-13 16:53

Aandacht Vertaz voor jonge managers Het nieuwe bestuur van Vertaz, onder voorzitterschap van Jacqueline Beer, heeft het initiatief genomen om jeugdige eigenaren, toekomstige bedrijfsopvolgers en hoger management (MT) van de bij Vertaz aangesloten leden met elkaar in contact te brengen onder de naam Jong Vertaz. Voor deze opzet is gekozen omdat het bestuur van Vertaz grote waarde hecht aan actieve participatie van jongeren binnen de ijzerwarengroothandel. Coördinator en initiatiefnemer binnen het bestuur is Bas Willemsen. De opzet van Jong Vertaz moet in ieder geval ‘attractief’ zijn. Het gaat om het netwerk- maar uitdrukkelijk ook om het leeraspect. Jong Vertaz streeft ernaar om tenminste twee sessies per jaar te organiseren.

‘Verdacht hout bij kleine winkels’ Vooral kleinere Nederlandse bedrijven verkopen illegaal hout.

Dat blijkt uit een winkelinspectie van Greenpeace onder negentien winkels. De uitslag van dit onderzoek werd door de actiegroep gepresenteerd tijdens het Vara-programma Vroege Vogels. Naar aanleiding hiervan roept Greenpeace de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit op om de vloerensector aan strenge controles te onderwerpen. Ook wil ze dat er sancties komen op de verkoop van illegaal hout. Volgens Greenpeace hebben grote ketens als Jongeneel, Bouwmaat en Gamma hun inkopen al aangepast en het illegale hout uit hun schappen verwijderd. Het gaat vooral om kleinere bedrijven, die niet in het bezit waren van de documentatie over de herkomst van het hout of weigerden mee te werken aan het onderzoek.

AkzoNobel en Henkel zijn ‘groen’ Waar Philips en Unilever hun plaats in de Sustainability Index als industryleaders zijn kwijtgeraakt, is Henkel juist tot deze groep toegetreden. Ook AkzoNobel blijft het goed doen. Milieuvriendelijke producten van de verffabrikant waren vorig jaar goed voor meer dan een vijfde van de omzet, aldus het juryrapport. Verder werkt het bedrijf als een van de besten samen met zijn keten van toeleveranciers.

8

KeurTec-video Twee Vertaz-leden, Mastermate Willemsen uit Gemert en Pijnenburg Bouw en Industrie uit Tilburg maakten met medewerking van Kiwa een promotievideo waarin de voordelen van het KeurTec-keurmerk worden belicht. De video is te bekijken op Youtube (zoeken op keurtec)

Meebouwen aan ‘aardehuizen’ Vereniging Aardehuis Oost Nederland realiseert in Olst een ecowijk van zelfvoorzienende gebouwen, grotendeels opgebouwd uit lokaal aanwezige grondstoffen en hergebruikte materialen. Voor de bouw van de 23 ‘aardehuizen’, een bezoekerscentrum en een gemeenschapshuis is de vereniging continu op zoek naar vrijwilligers.

Onlangs meldden medewerkers van Velux Nederland zich bij de bouwers om gezamenlijk de handen uit de mouwen te steken. Tijdens de bouw is er voor iedereen wat te doen, van simpele klussen tot gespecialiseerd werk. De Velux-medewerkers hebben zich gestort op het bouwen van een muur van autobanden.

Privatisering bouwtoezicht Cobouw organiseert op 11 december in samenwerking met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Bouwforum het congres Bouwbesluit, De privatisering van het bouwtoezicht vanaf 2014. De bijeenkomst vindt plaats in theater Spant! in Bussum. Het congres gaat over de aangekondigde wijzigingen in de bouwregelgeving, met als grootste verandering de wijze waarop gecontroleerd wordt. Vanaf 2014 ligt deze taak bij de markt zelf. Minister Stef Blok is een van de sprekers en zal onder andere ingaan op kansen voor ontwikkelaar, architect, adviseur, bouwondernemer en toeleverancier. Meer informatie vind je op www.congresbouwbesluit.nl.

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

BRANCHENIEUWS.indd 8

07-11-13 16:53

BRAn c h e n i e u w s

E-gereedschapmarkt Europa groeit De Europese e-gereedschapmarkt groeide in 2012 met 2% naar € 900 mln. Gelijktijdig daalde het aantal verkochte apparaten met 1% naar 13,1 mln stuks, zo blijkt uit cijfers van Bosch. Daarmee wordt de trend voortgezet dat gebruikers steeds meer kiezen voor hoogwaardige machines. De regio’s Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland deden het met een procentje groei goed. De belangrijkste reden voor de totale groei ziet Bosch in de toenemende populariteit van accugereedschap. In vijf jaar tijd groeide het aandeel binnen het totale aanbod van 22% naar 38%. In dezelfde periode groeide de gemiddelde prijs met 21%

KOMO-keurmerk voor Bison Bison Professional behaalde het KOMO-keurmerk op Houtlijm ST10, Houtlijm ES30 en Houtlijm VB20. Dit keurmerk bevestigt dat de PVAc houtlijmen voldoen aan de hoge duurzaamheids- en sterkte-eisen conform beoordelingsrichtlijn BRL 2339.

Bison Professional heeft een complete range witte houtlijmen voor het verlijmen en lamineren van vrijwel alle harde, zachte en exotische houtsoorten. Deze hele lijn is nu voorzien van KOMO-keurmerk.

Nieuw kantoor Jac. Lowie Jac. Lowie & Zn., Benelux-agent van HecoSchrauben, heeft Eemnes verruild voor Soest.

Eigenaar Maarten Lowie merkte vanuit zijn klantenkring een behoefte om gebruik te maken van demonstraties en trainingen. Hij ging op zoek naar een geschikt optrekje met een grote demonstratieruimte en betere parkeermogelijkheden, zodat klanten er veel makkelijker terecht kunnen. “Het is steeds belangrijker om je als vakman te onderscheiden van je concurrent”, legt Lowie uit. “Daardoor zijn bijscholing en kennis van nieuwe producten een must geworden. In ons oude pand hadden we maar een kleine demonstratieruimte die niet zo geschikt was voor trainingen en omdat we graag nauw samenwerken met onze klanten hebben we besloten om te investeren in een nieuw pand met een grote presentatiezaal die voorzien is van alle moderne faciliteiten.” En die plek vond het bedrijf, dat inmiddels al 35 jaar prettig met Heco samenwerkt, in Soest.

Raab Karcher en Rensa bundelen kennis

Bouwmaterialenhandel Raab Karcher gaat een strategische samenwerking aan met Rensa, groothandel in verwarming en ventilatie. De bundeling van kennis uit de bouw- en installatiesector moet ervoor zorgen dat duurzaam geïntegreerde oplossingen gemeengoed worden in de bouwkolom. De samenwerking vindt plaats onder de Greenworks-vlag.

Greenworks is de verzamelnaam voor duurzame bouwmaterialen van Raab Karcher.

Remeha en ‘Iceman’ samen tegen kou Remeha ondersteunt sinds kort Wim Hof, alias ‘The Iceman’, in het bereiken van zijn uitzonderlijke lichamelijke overwinningen in het trotseren van kou. De leverancier van warmte- en warmwatercomfort ziet in de topprestaties van de ijskoude wereldrecordhouder sterke overeenkomsten met haar eigen producten, wat voor beide partijen aanleiding was om hun krachten te bundelen in de strijd tegen kou. Wim Hof staat internationaal bekend als trotseerder van kou en heeft al diverse wereldrecords op zijn naam gezet. Zo heeft hij een marathon boven de poolcirkel in korte broek gelopen en zwom hij ooit op één ademteug onder ijs. De samenwerking tussen Remeha en Wim Hof bestaat onder meer uit een tweetal recordpogingen en verschillende mindsetsessies.

Wiltec genomineerd Wiltec is in de regio Veghel-Uden-Schijndel één van de zes genomineerden, die kans maken op de MVOprijs, een tweejaarlijkse prijs voor ondernemingen die succesvol zijn door maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Na een online-stemming kiest een jury de winnaar uit drie finalisten.

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

BRANCHENIEUWS.indd 9

9

07-11-13 16:53

Evert de Goede:

‘Als de klant misgrijpt, is dat dodelijk’

10

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

Formules Hornbach_3pag.indd 10

07-11-13 12:13

formules

Door veel meer in te zetten op de professionele gebruiker, wist dhz-speler Hornbach ook in de afgelopen, lastige jaren een tevredenstellend resultaat te halen. Zeker de komst van de drive-in in Breda was een positieve impuls. “Onbekend maakt onbemind, dus je moet de voordelen communiceren. Uiteindelijk resulteert dat in 15% meer klanten.”

Nederland is klaar voor de drive-in.

R

ijd van Rotterdam naar Utrecht en je kunt de gigantische Hornbach in Nieuwerkerk a/d IJssel niet over het hoofd zien. De teller komt daarmee op tien, waarmee de Duitse keten ongeveer op de helft van het gestreefde aantal zit. “Ik denk dat we met twintig tot vijfentwintig vestigingen de marktgebieden met tenminste 100.000 inwoners hebben ingevuld”, vertelt directeur Evert de Goede. “En we doen dat zonder druk vanuit Duitsland. In het begin was die er zeker, want de expansielat lag hoog. Maar we hebben de vertragingsfactoren niet onderschat. We waren ons er altijd al van bewust dat Nederland wat lastiger was.”

Lokale switch Nieuwerkerk a/d IJssel is een sprekend voorbeeld. Hornbach nam de bestaande Intratuin-vestiging in 2001 over met de intentie om deze snel te transformeren. Dat proces liep vertraging op. Vijf jaar later werd het bestaande pand gesloopt en was het wachten op alle vergunningen. “We zijn er altijd van uitgegaan dat we konden gaan bouwen. We hebben in die zeven jaar regelmatig de grond bewerkt zodat die alle tijd kreeg om in te klinken”, glimlacht De Goede.

Hornbach is tot dusverre de enige buitenlandse dhz-keten die vaste grond onder de voeten heeft én het, volgens De Goede, goed doet. Hij schrijft dat toe aan de ‘lokale switch’ in het concernbeleid: het werken met lokale mensen die weten wat er leeft. “Daarop moet je, binnen concernkaders, anticiperen om te overleven. En sommige zaken moet je gewoon uitproberen om te kijken of het werkt. Onze drive-in, bijvoorbeeld. In 2010 is Breda open gegaan en we weten dat Nederland klaar is voor de drive-in. Ook voor de toekomst, dus zetten we op dit winkeltype (20.000-plús met drive-in, red.) in. Maar je moet de voordelen uitleggen en met name de communicatie naar de klant was lastig. Onbekend maakt onbemind, dus moet je dat duidelijk maken. Het vergemakkelijken van de handeling, de parkeermogelijkheid, de mogelijkheid om van de drive-in de bouwmarkt in te lopen

én het afrekenen op één plek vragen om nadere uitleg naar de klant toe. Uiteindelijk resulteert dat in 15% meer klanten.”

25% professionele klanten De professionele klant maakt daar ook deel van uit. Vijf jaar geleden maakte Hornbach serieus werk van die doelgroep.

Een gouden zet aan de vooravond van een periode waarin de markt ging slinken. “Eigenlijk heeft de profi het gat gedicht dat de consumenten hebben laten vallen. Op basis van de geregistreerde profi’s mogen we dat concluderen, maar we hebben uiteraard ook niet-geregistreerde professionals. Uiteindelijk moeten de profi’s 25% van onze omzet gaan uitmaken. Momenteel zitten we op 15%, maar daar is nog heel wat terrein te winnen. Dat kunnen we doen op basis van de voordelen die we bieden, zoals een langere terugbrengtermijn. Standaard hebben we 40.000 tot 50.000 artikelen op voorraad, waardoor we als een soort magazijn fungeren. Ook bieden we het gemak van het op rekening kopen én uiteraard onze drive-in.”

De Goede erkent dat de nieuwe doelgroep ook op de winkelvloer om een andere insteek vraagt. Op de winkelvloer loopt er altijd een speciaal aanspreekpunt voor de professional, maar eigenlijk is de hele focus verscherpt. “Natuurlijk”, legt De Goede uit, “als je de professionele klant serieus neemt, moet je het assortiment professionaliseren. Als je dat doet, moet het kennisniveau van je personeel meegroeien. En geloof me, ook een professionele klant heeft uitleg nodig. Zelfs meer dan we verwacht hadden. Een schilder weet hoe hij professionele verf moet verwerken, maar iemand die verantwoordelijk is voor het onderhoud van huizen, is ook een profiklant. Om die goed te kunnen bedienen, heb je kennis van zaken nodig.”

Veranderende klantenbehoefte Onlangs maakte Hornbach bekend mbo- en hbo-opleidingen te gaan verzorgen voor haar personeel. Met name uit de studie voor eerste verkopers en bedrijfsleiders spreekt de

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

Formules Hornbach_3pag.indd 11

11

07-11-13 12:13

A.S.F. FIS CHER BV uw partner in...

W

WOODIES

®

De voordelen van Woodies Ultimate schroeven: ®

WOODIES U

L

T

I

M

A

T

E

Mét SHR-keurmerk!

De schroeven zijn voorzien van een extra diepe TX indruk

Schachtribben maken het inschroeven makkelijker en verminderen de spanning op de schroef.

Freesribben onder de kop voor het beter verzinken van de kop.

Speciale punt voor hout op hout bevestiging, voorboren is niet noodzakelijk en het vermindert de kans op scheurvorming bij het inschroeven.

Speciale schroefdraad maakt sneller inschroeven mogelijk.

De Woodies Ultimate schroeven zijn allen voorzien van het SHR-keurmerk.

www.woodies-ultimate.nl

A.S.F. FISCHER BV PARTNER IN FASTENERS Postbus 98 | 8200 AB Lelystad | Tel. (0320) 285610 | info@asf-fischer.nl | www.asf-fischer.nl

WIN

VIP TRIP TO

NIEUW

BEWEGINGSGESTUURDE SCHROEVENDRAAIER

ACCU GEREEDSCHAP

APAN HOME OF

NOOIT MEER STILVALLEN

KOOLBORSTELLOZE VS KOOLBORSTEL SCHROEFMACHINES

1,800

DCD780C2 XR Schroefmachine XR 1.5Ah

1,600

BEZOEK MOTEGI 1,400 JAPAN MOTO GP 1,200 VIP ONTVANGST 1,000 FABRIEKSBEZOEK YAMAHA RACING TEAM 800 600 1 WEEK SIGHTSEEING IN TOKYO 400

1737

649

200

OM DEEL TE NEMEN0 GA NAAR: Gemiddeld aantal schroeven

www.DEWALT.com/WIN

Gebaseerd op een gemiddeld aantal 30mm schroeven in zacht hout met één acculading

Uw DEWALT verkooppunt

www.

.eu

ONSITE OFFERS

P OK

ACTIES

• • • •

DCD790D2 XR Brushless Schroefmachine XR 2.0Ah

PERFORM & PROTECT

DOOR EEN LEGE ACCU

EDITIE 3 SEPTEMBER 2013- JANUARI 2014 Naamloos-1 1

07-11-13 13:57

formules

waarde die het concern hecht aan de mogelijkheden tot persoonlijke ontwikkeling. “Daar zien wij ook toekomst in”, vult De Goede aan. “Je hebt dat nodig als organisatie en meerdere mensen hebben het positief opgepakt. Eigenlijk is het ingegeven door onze eigen ontwikkeling: we komen van zelfbediening en zijn gegroeid naar informatie op de stellingen. De laatste drie, vier jaar is de klantenbehoefte veranderd. Ze willen uitleg krijgen en daar hadden we in het begin wat moeite mee. Samen met een opleider hebben we dat traject serieus opgepakt.”

Ook puur op de winkelvloer heeft een aardverschuiving plaatsgevonden. Stapje voor stapje zijn alle processen in kaart gebracht waardoor de medewerker anno nu in beginsel de klanten actief benadert. “Dat heeft ook prioriteit één.

Mensen moeten alert zijn en meer tijd besteden aan actieve verkoop. Dat kan ook omdat we onze interne logistiek hebben herzien. En natuurlijk, je kunt heel veel automatiseren, maar een fysieke controle blijft noodzaak op de minder drukke momenten. Ook een waterdicht systeem kan vervuilen. En wij willen niet dat onze klant misgrijpt. Daarvoor rijdt hij niet naar ons toe.”

Expansieplannen Nog steeds staat het vizier op expansie. Best, Almelo, Zwolle en Geleen zijn behoorlijk concreet en de brede grijns van De Goede verraadt dat hij nog een paar locaties heeft waarvoor

het sein weliswaar nog niet op groen staat, maar beslist op oranje. Anderzijds wil ook Bauhaus het Nederlandse retaillandschap met megawinkels veroveren. “Ik zie het als een uitdaging, die ik graag aanga. Wij hebben het vertrouwen van de Nederlandse klant gewonnen, getuige ook de retailprijzen die we in de wacht sleepten. Hornbach heeft in die zeventien jaar iets opgebouwd. Dat is een voorsprong die je hebt, ook bij gemeentes. Ze weten wat ze aan ons hebben.”

Hornbach gaat dus uit van zijn eigen kracht, ook als de concurrentie ter sprake komt. Zoals de prijzenslag die De Goede onverstandig noemt. “Natuurlijk, want als je korting geeft, zul je wat je weggeeft ook weer terug moeten verdienen. Wij hebben standaard een lage prijs en een hoge voorraad, maar dat is onze kracht. Grijpt onze klant mis, is dat dodelijk voor ons. Dus voeren wij een heel nauwkeurig kostenmanagement, zonder overigens onredelijk te zijn naar ons personeel. Door processen te stroomlijnen en te kijken naar bijvoorbeeld telefoon- of schoonmaakkosten of door energie beter of zelfs centraal in te kopen, kunnen we slagen maken. En een webshop? Ik denk dat het schromelijk overschat wordt. Als ik zie wat er aan klanten binnenkomt, ben ik ervan overtuigd dat onze kracht in de fysieke medewerker, dus de fysieke winkel ligt. En daarin kunnen we nóg verder verbeteren.”

Door Bert Hoogeland

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

Formules Hornbach_3pag.indd 13

13

07-11-13 12:13

ng 14, 2012

Weten wat uw klanten weten ?

Raam en Deur Altijd op de hoogte van de laatste stand van de techniek 3

design | techniek | toepassing | productnieuws | regelgeving

jaargang 15, 2013

de sig n | te ch nie k | to ep Vakblad as sin g voor g | pr od uc evelope tn ieuws ningen, | re ge beveilig lgevin g ing , raa m- en de urtechnie k

4

Vakblad voor gevelopeningen, beveiliging, raam- en deurtechniek

cover 5-20

13.indd

04-06-12 16:29

CoverNr4.indd 1

design | techniek | toepassing | productnieuws | regelgeving jaargan

g 15, 20 13

5

Vakblad voor gevelopeningen, beveiliging, raam- en deurtechniek

1

20-08-13 10:08

Cover_nr 6.indd 1

14-10-13

15:15

☞ productnieuws ☞ toepassing ☞ projecten ☞ regelgeving

6 maanden voor € 25

Neem een proefabonnement op www.raamendeuronline.nl/proefabo Adv_raamendeur_215x285.indd 1

07-11-13 16:54

jaarga

formules

Stiho bundelt krachten met Veris Stiho treedt toe als aandeelhouder tot Veris bouwmaterialengroep (Bouwcenter). Met deze krachtenbunbdeling ontstaat de grootste groep in de hout- en bouwmaterialenhandel. De 15 Stiho-vestigingen gaan profiteren van inkoop, logistiek en centrale facturering maar blijven als Stiho in de markt staan.

V

eris-directeur Andries Baks is blij met de samenwerking. “Wij hebben de afgelopen jaren enorm ingezet op uitbreiding en verbetering van onze diensten richting onze aandeelhouders, wat de saamhorigheid binnen de groep heeft versterkt. Op meer en meer terreinen bundelen wij inmiddels onze krachten, al blijft het lokale ondernemerschap uiteraard de spil waar het allemaal om draait. Door de ontzorging van een flink aantal essentiële bedrijfsprocessen, kunnen onze aandeelhouders hun kosten laag houden en dicht bij de markt blijven met een maximale focus op hun klanten. Zeker in deze tijd een belangrijke asset. Deze ontwikkelingen zijn in de markt niet onopgemerkt gebleven, gezien de samenwerkingsverzoeken die wij dit jaar hebben gehad.” Stiho past volgens Baks goed binnen de groep.

“Een familiebedrijf met duidelijke toekomstvisie. En niet onbelangrijk voor de bestaande aandeelhouders is dat de

komst van Stiho geen gevolgen heeft voor de ombouw van Imabo tot Bouwcenter en het omvangrijke ERP-project. Deze kunnen conform planning worden uitgevoerd.”

Overeenkomsten Pieter Pelt, directeur van Stiho-groep, ziet overeenkomsten tussen beide organisaties. “Net als de collega-aandeelhouders binnen Veris zijn wij een zelfstandig familiebedrijf en verantwoordelijk voor onze eigen exploitatie. In de markt Pieter Pelt:

‘In de markt blijven we concurrenten’ zullen wij concurrenten van elkaar blijven. Maar door onze krachten en inkoopvolumes te bundelen, zijn wij uitstekend in staat concurrerend te zijn in de markt, daar waar de grote concerns momenteel een dominante positie hebben.”

Meer dan 100 vestigingen De voorbereidingen voor de samenwerking zullen direct aanvangen en vanaf 1 januari 2014 zal Stiho volledig gebruikmaken van de diensten van Veris. Door de samenwerking van Veris en Stiho ontstaat een inkoopgroep met meer dan 100 vestigingen en een verkoopvolume van ruim € 650 mln. Hiermee is het de grootste groep hout- en bouwmaterialenhandelaren van Nederland.

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

Formules Veris en Stiho_1pag.indd 15

15

07-11-13 12:11

Krimp materiaalgebruik nieuwbouw In 2013 komen er 40.00- nieuwbouwwoningen gereed en dat is 17% minder dan in 2012. Deze daling heeft grote gevolgen voor de materialen die gebruikt worden.

Alle bouwmaterialen krijgen een harde klap in 2013, maar de marktomvang voor buitenkozijnen en buitendeuren daalt het hardst. Dat blijkt uit de jaarlijkse BouwKennis Marketing Score Card Marktomvang Nederland.

Het aantal gereedmeldingen bereikt in 2014 hoogstwaarschijnlijk zijn dieptepunt met 38.000 woningen.

Voor 2015 wordt een stijging naar 45.000 nieuwe woningen verwacht. De daling van 17% in 2013 is niet één-opéén door te vertalen in het materiaalgebruik. Het woningtype is hierbij bepalend en met name de verhouding tussen meer- en eengezinswoningen. Er worden kleinere en goedkopere woningen gebouwd waardoor het materiaalgebruik sterker daalt dan 17%.

Ontwikkeling marktomvang bouwdelen in de woningnieuwbouw (in %) Bouwdeel

Verschil 2013 t.o.v. 2012

Binnendeuren

-25

Buitendeuren

-34

Buitenkozijnen

-32

Gevels

-18

Constructievloeren

-17

Dekvloeren

-21

Hellende daken

-23

Platte daken

-17

Isolatie

-19

Tegels

-18

Krimp bedrijfsinvesteringen minder groot In augustus 2013 was het volume van de bedrijfsinvesteringen in materiële vaste activa 7% kleiner dan in augustus 2012. De krimp was daarmee kleiner dan in juli, toen de bedrijfsinvesteringen 9% lager waren dan een jaar eerder. Augustus is de tweede maand op rij waarin de krimp van de bedrijfsinvesteringen kleiner werd.

Augustus telde in 2013 een werkdag minder dan in 2012. Juli had in 2013 daarentegen een werkdag meer dan in 2012. De cijfers over de bedrijfsinvesteringen zijn niet gecorrigeerd voor werkdageffecten.

De Investeringsradar laat aan de hand van zes indicatoren zien of de omstandigheden voor de Nederlandse investeringen gunstiger of minder gunstig zijn geworden. Volgens de Investeringsradar van oktober 2013 zijn de omstandigheden voor de investeringen verbeterd.

Bedrijfsinvesteringen in materiële vaste activa (volume) 25 20 15 10 5 0 -5 -10 -15 -20 -25

%-mutatie t.o.v. jaar eerder

s o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a

2009

2010

2011

2012

2013

Bron: CBS

Bron: BouwKennis Marketing Score Card Marktomvang Nederland, september 2013

Minder faillissementen In september 2013 zijn 595 bedrijven en instellingen (exclusief eenmanszaken) failliet verklaard. Dat is iets minder dan in augustus en het laagste aantal tot nu toe in 2013. Het aantal faillissementen is wel nog 7% hoger dan in september 2012. Van de in september 2013 failliet verklaarde bedrijven waren de meeste actief in de handel (146) en de bouwnijverheid (100), aldus het CBS. Het aantal in een bepaalde maand uitgesproken faillissementen hangt nauw samen met het aantal zittingsdagen van de rechtbank in die maand. Voor een beter beeld van de ontwikkeling van het aantal faillissementen wordt daarom doorgaans gekeken naar de ontwikkeling van het voortschrijdend driemaandsgemiddelde. In september kwam dit gemiddelde uit op 661. Het gemiddelde is voor de tweede achtereenvolgende keer lager dan in de voorgaande maand.

16

Er zijn in de eerste drie kwartalen van 2013 veel faillissementen uitgesproken. Met 6353 is het aantal failliet verklaarde bedrijven en instellingen 15% hoger dan in dezelfde periode in 2012.

Faillissementen van bedrijven en instellingen (excl. eenmanszaken)

800

aantal (driemaandsgemiddelde)

700 600 500 400 300 ‘09

2010

2011

2012

2013

Bron: CBS

mi x p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

Marktcijfers.indd 16

07-11-13 16:58

Ma rk tc i jf e r s

Bestaande koopwoningen goedkoper Bestaande koopwoningen waren in september 4,1% goedkoper dan in september 2012. De prijsdaling ten opzichte van een jaar eerder is een fractie kleiner dan in de voorgaande maand, toen bestaande koopwoningen 4,4% goedkoper waren. De index van het CBS en het Kadaster geeft de prijsontwikkeling weer van bestaande particuliere koopwoningen in Nederland.

De prijzen van bestaande koopwoningen lagen in september 2013 op hetzelfde niveau als begin 2003. Ten opzichte van augustus 2008, toen de huizenprijzen een piek bereikten, bedraagt de prijsdaling 19,6%.

In de eerste drie kwartalen van 2013 zijn 74.126 woningen van eigenaar gewisseld. Dat is een daling van 9,1% in vergelijking met een jaar eerder. In het derde kwartaal van 2013 echter was het aantal transacties elke maand hoger dan een jaar eerder.

Prijzen van bestaande koopwoningen

Prijsindex bestaande koopwoningen

%-mutatie t.o.v. dezelfde maand een jaar eerder

110

2 0

105

-2

100

-4

95

-6

90

-8

2010 = 100

85

-10

80

-12 o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a s

NL_HT-CC_187x126_4c_OK 13:10 Seite 1 2012 ‘09 2010 16.10.13 2011

2013

‘09

2010

2011

2012

2013

Bron: CBS, Kadaster

Bron: CBS

HECO-TOPIX -CC – De perfecte houtbouwschroef met aantrekkingskracht voor de professional ®

Trekt op grond van veranderende schroefdraadspoed bij het schroeven van de te verbinden delen direct aan Dankzij de HECO-TOPIX -punt en cilinderkop zijn ook de kleine schroefafstanden zonder voorspannen te realiseren Calculatieprogramma via HECO -HCS of dimensioneringsservice Europese Technische Goedkeuring ETA-12/0132 ®

®

HECO-Schrauben GmbH & Co. KG Dr.-Kurt-Steim-Str. 28, D-78713 Schramberg Telefoon: +49 (0) 74 22 / 9 89-0, Fax: +49 (0)74 22 / 9 89-200 E-mail: info@heco-schrauben.de, Internet: www.heco-schrauben.de

Marktcijfers.indd 17

Agent Benelux: Jac. Lowie & zoon bv, Bramenberg 21, 3755 BW EEMNES Telefoon: +31 (0) 35 / 54 159 58, Fax: +31 (0) 35 / 54 176 61 E-mail: office@lowie.nl, Internet: www.heco-schrauben.de

07-11-13 16:58

Slimmer werken met Bouwmaat XL Vestigingsmanager Frederik Liem

18

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

Kijkje in de Keuken_Bouwmaat_4pag.indd 18

07-11-13 14:25

Kijk je in d e K e uke n

Dat de Bouwmaat XL in Amsterdam Amstel met zijn 8.500 m2-vloeroppervlakte groot is, staat buiten kijf. Maar na de verhuizing uit het oude pand is de bouwmaterialenhandel zijn lokale functie niet uit het oog verloren. Vestigingsmanager Frederik Liem heeft zijn glazen kantoor pal naast de uitgang en groet bijna iedere klant.

T

oen de Bouwmaat-vestiging aan de rand van de stad Amsterdam zo’n 25 jaar geleden geopend werd, was het de derde Bouwmaat van Nederland en met zijn 6.500 m2 winkeloppervlak nu niet bepaald klein te noemen.

Toch was de Amsterdamse vestiging uit zijn jasje gegroeid.

Vestigingsmanager Frederik Liem legt uit: “Het pand was te klein geworden voor de omzet die we draaiden en dat probleem zat hem vooral in de logistiek. Er was een smalle doorgang naar achter en dat gaf een bottleneck, omdat heftrucks elkaar niet meer konden passeren. Vroeger was dat niet zo erg, want toen hoefden er nog niet zo veel spullen in, maar in de loop van de jaren werd het steeds moeilijker om de winkel snel genoeg te kunnen bevoorraden. Daar kwam nog eens bij dat de indeling in onze vestiging anders was dan in de gemiddelde Bouwmaat-vestiging. Voor onze klant maakte dat niet zo veel uit, die wist de weg wel, maar in de operatie gaf dat wel een hoop haken en ogen. Bijvoorbeeld bij het doorvoeren van een assortimentswijziging.” Hoewel de vestiging van Frederik Liem in de tussentijd werd ontlast met een nieuwe Bouwmaat in Amstelveen, was ‘Amsterdam

Amstel’ toe aan een vernieuwing. Marketingmanager Harry Straten springt in. “De formule moet wel up-to-date blijven en dat geldt zeker voor deze vestiging die zowel in vloeroppervlakte als omzet belangrijk is. Ook de veranderende klant zorgde ervoor dat de oude vestiging niet meer van deze tijd was. Door de logistieke problemen was het niet mogelijk om af te halen op de vestiging. Dat moest ergens anders. Dat bracht ook op het personele vlak moeilijkheden met zich mee.” We moesten op zoek naar een nieuwe locatie.” Die locatie kwam sneller dan verwacht. Liem: “Door de crisis kwam dit pand vrij, op 600 meter afstand van onze oude vestiging. Die kans hebben we gegrepen.” November 2012 opende de nieuwe Bouwmaat in Amsterdam en was daarmee de eerste die het predicaat Bouwmaat XL kreeg.

“Eigenlijk liepen we daarmee voor op schema”, zegt Straten.

“We zaten midden in de ontwikkeling van een compleet nieuw winkelconcept en zouden dit voor het eerst uitrollen in Amsterdam Noord; een hele nieuwe vestiging en een extra locatie in Amsterdam, maar dit pand konden we niet laten lopen. We zijn als Bouwmaat zeker met de kosten bezig, maar we schromen niet om te investeren, ook niet in moeilijke tijden. Alleen op deze manier kunnen wij voorop blijven lopen en dat zijn onze klanten ook van ons gewend.”

Uitdaging De snelle overgang nam wel een hoop uitdagingen met zich mee. “We wilden natuurlijk niet de nieuwe vestiging openen en deze een jaar later weer restylen, dus moest onze nieuwe huisstijl gelijk in het nieuwe XL-concept toegepast worden”, zegt Straten. “Daarbij kwam nog eens dat we midden in de tweede dip van de crisis terechtkwamen”, vult Liem aan. “Al met al kwamen er dus een aantal zaken samen die de opening uitdagend maakten. Gelukkig zijn we hier behoorlijk

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

Kijkje in de Keuken_Bouwmaat_4pag.indd 19

19

07-11-13 14:25

24 uur afhalen

Op een XL-vestiging past een XL-bord

Touw en Blok, typisch Amsterdams

goed in geslaagd, maar het was hard werken. In één weekend gingen we over. Op vrijdagmiddagmiddag gingen we op de normale sluitingstijd dicht, zaterdag waren we gesloten en op maandag stonden we ineens in ons nieuwe pand, 600 meter verderop. Dat was erg onwerkelijk.” De nieuwe concepten kenden de medewerkers alleen van papier.

Gevolg was dat Liem met zijn team samen met de klant de winkel moest ontdekken. “Natuurlijk waren we er al vaak geweest, maar het was toch allemaal nieuw. In totaal kwamen er 3.000 artikelen bij, verdeeld over 263 secties, waarvan er 200 bestonden uit bekende productgroepen, maar ook 63 productgroepen met nieuw XL-assortiment.”

20

Learnings uit Amsterdam “En zo ga je met elkaar op zoek naar de wensen en behoeften van de klant”, gaat Straten verder. “We evalueren het nieuwe assortiment continu. Een aantal productgroepen lopen goed, andere minder. Van de hardlopers zijn we natuurlijk aan het kijken in hoeverre we dat kunnen uitrollen over alle Bouwmaatvestigingen. De slow-movers worden uitgefaseerd, zodat we weer andere assortimenten kunnen testen.” Niet alle hardlopers kunnen zomaar door andere vestigingen in het land overgenomen worden. “We hebben hier in Amsterdam nu eenmaal een andere materiaalbehoefte”, aldus Liem. “Zo zijn veel van onze klanten vastgoedbeheerders. Die komen hier voor een totaalpakket. Een typisch Amsterdams product is bijvoorbeeld ook het ‘touw en blok’, dat vind je nergens anders in Nederland en wordt gebruikt om meubels bij de typische Amsterdamse panden via het raam naar binnen te takelen.” Voor de evaluatie van het XL-concept is een werkgroep in het leven geroepen, waar zowel Liem als Straten zitting in heeft. “We bespreken natuurlijk niet alleen het assortiment”, zegt Straten.

“Maar ook: hoe gaat het met het personeel, hoe draaien de nieuwe initiatieven, wat vindt de klant en is de bewegwijzering goed. De centrale vraag daarbij: hoe kan het beter?” Voorbeelden van missertjes zijn er ook te noemen. “Onderdeel van onze nieuwe stijl was bijvoorbeeld de betonlook van de balie.

Een prachtig gezicht, maar het vlekte en kraste ontzettend.

Een ander voorbeeld: in de vernieuwde koffiehoek was de pantry gedraaid met hun rug naar de winkel. Ook dat doen we

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

Kijkje in de Keuken_Bouwmaat_4pag.indd 20

07-11-13 14:25

Kijk je in d e K e uke n

Overdekt in- en uitladen

Om de zoveel tijd een

De koffiehoek

ander thema

De puinzak

Diepe gangen

nu dus anders.” De learnings konden worden doorgevoerd in de volgende Bouwmaat die de nieuwe stijl aangemeten kreeg, de nieuwe vestiging in Amsterdam-Noord. “Gelukkig zijn het maar relatief kleine dingen die anders moeten. We hebben het hier dus in één keer behoorlijk goed neer kunnen zetten. Dat is een fijne gedachte.”

Slimmer werken De Xl-vestiging sluit aan op de veranderende klant. Liem: “De toekomstige klant wil op een slimmere manier werken en daarbij willen wij hem graag ondersteunen.” Twee initiatieven springen er uit. Eén daarvan is de 24-uurs afhaalbox.

Als je iets bestelt, krijg je een code. Daarmee kun je de box openen en je spullen ophalen, ook buiten de openingstijden dus. Nog een groter succes is de puinzak. “Kijk, normaal bestel je een container voor je afval of rijd je langs de stortplaats. We dachten: hoe mooi zou het nu zijn als je dat hier kon achterlaten. Voor het grote afval blijven we natuurlijk de container aanbieden, maar juist voor het kleine afval hebben we naast onze doorzichtige puinzak nu ook de oranje. Die is een paar euro duurder, maar heeft als grote voordeel dat je die hier bij Bouwmaat kunt inleveren. Dat scheelt weer een ritje naar de stort. Vantevoren wisten we niet hoe dit zou gaan uitpakken, maar onze klanten omarmden het direct.”

Bouwmaat heeft dit concept dan ook al direct uitgerold over al haar vestigingen. “Het past allemaal in de omnichannelomgeving die we voor onze klanten ontwikkelen”, vult Stra-

ten aan. “Daar begeleiden we ze in, want we hebben natuurlijk wel te maken met een vrij traditionele groep klanten.

Langzaam zien we ze veranderen. Natuurlijk is er de jongere generatie die veel meer op internet beweegt, maar ook de vakman van middelbare leeftijd loopt niet weg voor nieuwe technieken, is in het bezit van een smartphone en loopt binnen met een tablet. Belangrijke ontwikkelingen waar wij graag op inspelen. Een voorbeeld waarmee wij ze helpen is zichtbaarheid op internet. Dit doen we met onze kluswebsite. Dat doen we natuurlijk niet alleen hier, maar Bouwmaatbreed. Als ze daar een profiel aanmaken, kunnen ze niet alleen in contact komen met eindklanten via dat platform, maar zijn ze ook meteen goed te vinden via Google.”

Wennen De klant moest in het begin nog wel wennen aan de nieuwe vestiging. “Niet zo gek”, vindt Liem. “Als je gewend bent om twintig jaar blindelings je producten bij elkaar te pakken, is het frustrerend als je nu ineens moet zoeken.” Toch is het merendeel van de reacties positief. “Iedereen vindt het XLassortiment top en het overdekt parkeren prachtig.” En hoewel het er tegenwoordig allemaal wat strakker uitziet, is de warmte behouden. “Daar waren we in het begin wel bang voor”, besluit Straten. “Dus daar hebben we onderzoek naar gedaan. En wat blijkt: het voelt nog steeds goed.”

Door Robert Dingemans

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

Kijkje in de Keuken_Bouwmaat_4pag.indd 21

21

07-11-13 14:26

Va k t u e e l

2014: het blijft sappelen Laag vertrouwen en weinig binnenlandse dynamiek zijn de oorzaak van krimp in de bouw. En dus ook voor de bouwgroothandel. Ketensamenwerking en toegevoegde waarde in de keten kunnen bijdragen aan herstel, aldus de analisten van de Rabobank.

R

abobank blikt in haar sectorprognoses vooruit op 2014. In dat jaar zal de economische groei van onze internationale handelspartners versnellen. Daardoor kan het exportvolume met 5% aantrekken en zal het invoervolume met 4,5% toenemen. Nederland is in 2014 niet alleen een doorvoerland, ook de binnenlands geproduceerde export zal meer gaan bijdragen waardoor de bijdrage aan het BBP-volume groter is.

Van de binnenlandse dynamiek moeten we het in 2014 nog niet hebben, aldus de Rabobank. Na een verwachte krimp van de ­consumentenbestedingen met 2% in 2013 zal die consumptie ook in 2014 nog dalen: met 1,5%. Die zwakke dynamiek remt ook de private investeringen (bedrijfsinvesteringen en investeringen in woningen).

Bouwkrimp neemt af Kijk je per sector, dan zullen de exportgerichte sectoren profiteren van de economische groei in het buitenland. Het beeld in de transportsector is divers: internationaal gerichte bedrijven zullen groeien, nationale transporteurs voor de bouw en de retail zullen hun volume niet zien groeien.

Voor de bouw ziet de bank nog steeds krimp, maar wel in afnemende mate. Door stabilisatie van de transactieaantallen en mogelijk in 2014 stabilisatie van het aantal bouwvergunningen zijn de vooruitzichten voor de bouw in 2014 iets beter dan in 2013. Al zal van productiegroei nog geen sprake zijn. Rabo tekent wel aan dat deze voorspellingen uiterst onzeker zijn.

Ketensamenwerking must Het vertrouwen bij consumenten en bedrijven blijft laag waardoor de bouwproductie ook in 2014 krimpt. Het tempo en de mate van daling zullen echter afnemen. Vanaf 2015 kan de bouwproductie weer aantrekken al verwachten de kenners niet dat het niveau van 2008 realistisch is.

22

Ketensamenwerking kan in de ogen van de analisten bijdragen aan herstel in de bouw. Betere ontwerpen, lagere kosten, betere coördinatie, meer prefab, minder faal- en opleverkosten. Het zijn de elixers van de bank tegen de crisis.

Ontzorg de keten Groothandels die afhankelijk zijn van de binnenlandse vraag ­bevinden zich in een lastige fase, stelt het rapport. Zeker als je aan de bouw toelevert. Over 2012 rapporteert de bank een volumedaling van -7,5%, over 2013 van -5% en over 2014 verwachten de ­kenners een daling van 1%.Het leveren van toegevoegde waarde is essentieel, ontzorg partijen in de keten met ­omnichannel-distributie. Een geavanceerd managementinformatiesysteem is dan wel een vereiste om klantgegevens snel, uniform en transparant te kunnen delen binnen en buiten de organisatie.

En die verregaande automatisering stelt dan weer hoge eisen aan de competenties van de medewerkers: het human capital.

Op www.mixpro.nl/rabo vind je een pdf met de sectorprognoses van de Rabobank.

Volumegroei

2012

2012

2013

Bouw

-7,5%

-6%

-1,2%

Woningbouw

-9,5%

-9%

-1,6%

Utiliteitsbouw

-7,5%

-5%

-1,1%

-6%

-4,5%

-0,8%

Groothandel

-0,6%

-0,3%

+1,3%

Bouwgroothandel

-7,5%

-5%

-1%

Installateurs

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

Vaktueel_Rabocijfers_1pag.indd 22

07-11-13 12:14

close up

Bosch richt zich op eindgebruiker Krampachtig vasthouden aan vroeger en hopen dat oude tijden herleven. Bij Bosch doen ze er niet aan.

Directeur Powertools Stefaan Bourgonjon is helder.

Stefaan Bourgonjon: “We gaan de eindgebruiker actiever benaderen.”

De markt zal volgens hem in 2014 niet groeien, maar heeft nog genoeg te bieden. “Meerwaarde bieden aan de eindgebruiker”, dat is het streven.

B

ij Bosch gaan ze er vanuit dat er in het komende jaar niet meer machines verkocht zullen worden dan afgelopen jaar. “Om toch te kunnen groeien, zullen we dus marktaandeel van onze concurrenten af moeten snoepen”, stelt Bourgonjon. “Meer machines aan een hogere gemiddelde prijs verkopen. Bij dat laatste komt innovatie kijken.

“Door specifieke waarde toe te voegen, kan de prijs van onze producten omhoog.”

Bosch wil kortingen vermijden en de eindklant iets extra’s bieden. Bijvoorbeeld: een gratis radio voor op de bouwplaats bij € 500 aan bestedingen aan professioneel gereedschap.

“Op deze manier helpen we de handel in doorverkoop zonder dat ze marge op de producten inleveren.”

Innovatie

Eindklant

Bij Bosch moet 40% van de verkochte producten bestaan uit modellen die niet meer dan twee jaar oud zijn. Hiermee waarborgt de fabrikant de drang naar innovatie binnen de organisatie. “En dat zorgt weer voor extra toegevoegde waarde”, stelt Bourgonjon. Voorbeelden zijn er bij Bosch genoeg. Zo zorgen de nieuwe EC-motoren ervoor dat accu’s langer mee gaan. “Ook gaan we mee in de trend van stofvrij werken. Dat is een topic, dus daar spelen wij op in met onze innovaties. Een voorbeeld daarvan is de GSB 19-2 REA Professional, de eerste professionele klopboormachine met geïntegreerde stofafzuiging.”

Het actiever benaderen van de eindklant komt bij Bosch niet uit de lucht vallen. “Ook de dealers waarmee wij samenwerken geven aan dat ze dat willen. Op een beurs die wij vorig jaar voor handelaren organiseerden, gaven zij aan ons aan: besteed dit geld nu aan de eindklant.” Het nieuwe beleid van Bosch komt ook naar voren in het takenpakket van de demonstrateurs. “In het verleden bezochten ze vooral de events van handelaren. Daar spraken ze met name zzp’ers en kleine aannemers. In het vervolg gaan ze meer de grote bouwplaatsen bezoeken. Direct naar de gebruiker. Hiervoor zijn nu vier mensen voltijds in dienst.”

Marktaandeel

Communicatie

Het vergroten van het marktaandeel ten opzichte van concurrenten wil Bosch bewerkstelligen door het actiever benaderen van de eindklant. “Uiteindelijk gebeurt daar de besluitvorming. In het verleden vertrouwden we blindelings op de distributie. Dat kon toen ook. Klanten kwamen bij de dealer binnen en kochten onze producten. Zo simpel was het. Die tijd is nu voorbij. Onze promotiebudgetten zullen voor 2014 meer gericht zijn op activiteiten die de doorverkoop stimuleren.”

Voor communicatie naar eindgebruiker zet Bosch in op traditionele middelen als pers en point-of-sale-materiaal bij de handel. Maar nog meer gaat de gereedschapleverancier zich richten op internet, sociale media en gebruikersfora. De website moet meer spreken naar de gebruiker. In Duitsland doen we dat al met een actieve community van gebruikers die discussiëren over onze producten en elkaar helpen bij eventuele problemen. We gaan dat ook in de Benelux introduceren.”

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M i X p ro

Close up_bosch_1pag.indd 23

23

07-11-13 12:28

Peter (links) en Erik Olthof voor hun pand in Amsterdam-Noord.

‘Onze klanten bepalen het assortiment’

Kijkje in de keuken Gunters en Meuser_3pag_new.indd 24

07-11-13 12:24

Kijk je in d e ke u ke n

Renovaties aan monumentale panden zijn aan Gunters en Meuser wel toevertrouwd. De laatste jaren heeft deze ijzerwarenhandel onder meer gewerkt aan De Hermitage, het Koninklijk Paleis en Theater Carré in Amsterdam. “Onze kracht is om oud en nieuw te combineren. We richten ons hierbij vooral op de regio groot Amsterdam.”

I

n de zomer van 1966 was Gunters en Meuser één van de eerste ijzerwarenhandelaren die haar producten op een nieuwe manier presenteerde. “We zorgden destijds voor een hypermoderne semi-zelfbedieningswinkel”, vertelt mededirecteur Erik Olthof. “Voorheen stonden onze medewerkers achter een toonbank en haalden ze de producten voor de klanten in het magazijn. Door deze innovatie lieten wij onze klanten zelf hun producten uit het schap halen. Het personeel stond klaar voor lastige vragen en extra hulp. Dat is sindsdien niet meer veranderd.”

Historie De familie Olthof is sinds 1946 betrokken bij Gunters en Meuser, dat sinds 1826 bestaat. Destijds nam C.F.C Meuser jr. André Olthof – vader van Peter en Erik – aan als compagnon/opvolger. Ook oudere broer Hans is directeur geweest en is op de achtergrond nog steeds bij de zaak betrokken.

Beide broers hechten veel waarde aan deze rijke geschiedenis, want in elk van de acht vestigingen zijn historische foto’s te zien. Daarnaast bevindt het administratieve hoofdkantoor zich in het Amsterdamse centrum aan de Egelantiersgracht, waar Gunters en Meuser sinds 1826 is gevestigd in een statig pand.

Het logistieke hoofdkantoor staat in Amsterdam-Noord, waar de groothandel sinds 1974 een filiaal heeft. Daarnaast beschikt ­Gunters en Meuser over vestigingen in AmsterdamZuid, -Zuidoost, -Westerpoort, Almere-Stad, Halfweg en sinds eind vorig jaar in Purmerend. “We hebben veel vestigingen dicht bij elkaar staan”, bevestigt Erik. “We willen dat onze klanten binnen een kwartier in één van onze vestigingen kunnen zijn. De factor ‘tijd’ is in deze belangrijker dan ‘afstand’, gezien het drukke verkeer in Amsterdam.”

Groep

Sterker nog, waar de meeste andere groothandels kiezen voor een steeds kleiner assortiment dat ze tentoonspreiden, breidt de Amsterdamse ijzerwarenhandel haar assortiment steeds verder uit. En dat laten ze ook in de winkels zien. “We willen dat onze klanten weten wat we verkopen”, legt mededirecteur Peter Olthof uit.

Door de diversiteit van haar klanten beschikt Gunters en Meuser over verschillende manier om haar producten aan te bieden. “In de winkel, via onze webshop, telefonisch, via onze buitendienst”, somt Peter op. “Sommige klanten willen zelfs nog een catalogus ­ontvangen. Geen probleem, die versturen wij gewoon.”

Naast deze acht vestigingen horen ook Dirk Stam IJzerwaren in Mijdrecht, ToolRent en Weijntjes tot de Gunters en Meuser-groep. “Gezien hun naamsbekendheid in hun specifieke branche en regio hebben we bij deze bedrijven ervoor gekozen om hun naam in stand te houden en alles zo veel mogelijk intact te houden”, vertelt Peter. “Het grootste compliment kregen we van een klant van Dirk Stam. Hij had geen verschil gemerkt sinds wij die Mijdrechtse winkel hadden overgenomen.”

Mede dankzij het klantenbestand van Weijntjes, dat gespecialiseerd is het restaureren van authentiek hang- en sluitwerk, komt Gunters en Meuser op erg bijzondere plekken. “Hierbij gaat het vooral om authentiek hang- en sluitwerk. Dankzij onze moderne domotica-oplossingen kunnen we mooie,

met aandacht voor goede productpresentaties.

Een overzichtelijke winkelvloer…

Ruim assortiment

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro 2 5

Kijkje in de keuken Gunters en Meuser_3pag_new.indd 25

07-11-13 12:24

A.S.F. FIS CHER BV uw partner in...

Compleet assortiment pluggen en ankers voor de professional

A.S.F. FISCHER BV PARTNER IN FASTENERS Postbus 98 | 8200 AB Lelystad | Tel. (0320) 285610 | info@asf-fischer.nl | www.asf-fischer.nl

WETEN WAT CORPORATIES WETEN? ABONNEER U OP CORPORATIEBOUW

CORPORATIE BOUW

bouw, renovatie en onderhoud voor alle corporaties

CORPORATIE BOUW

bouw, renovatie en onderhoud voor alle corporaties

Top-5 Centraal Fonds Rentedekking als graadmeter Centrada in Lelystad Uitgekiend slopen

Slopen of renoveren?

Portiekwoningen passief gemaakt

Ymere en Stadgenoot Samenwerken in Oostpoort

Samenwerking met liftindustrie

Prijswinnend Amsterdam

Vincent Deckers, Wonen Zuid

“Asbestsanering, wat treffen we aan?”

Eric Smulders, Woonstad Rotterdam ‘Passiefbouw in ijskast’

Blik op bewoner

‘Dit symboliseert wie wij zijn’

Nu tijd voor herbestemming?

Langste gebouw van NL

1e jaargang - nummer 5 - december 2012

1e jaargang - nummer 4 - november 2012 001 cover.indd 1

12-11-12 13:43

001 cover.indd 1

12-12-12 11:32

€ 25

voor een halfjaar

www.corporatiebouw.nl/proefabo

Naamloos-1 1

07-11-13 14:07

Kijk je in d e ke u ke n

unieke combinaties maken. Dit hebben we onder meer gedaan in het Koninklijk Paleis en De ­Hermitage in Amsterdam. Daar was de vraag om het authentieke hang- en sluitwerk te renoveren, maar ook om moderne ­toegangscontrole te leveren. Wij geven opdrachtgevers als voordeel dat wij beiden kunnen leveren en hij dus slechts één aanspreekpunt heeft”, aldus Peter.

Oplossingen aanbieden Deze uitspraak staat bij het gehele bedrijf centraal: Gunters en Meuser wil oplossingen aanbieden waarbij klanten voordeel hebben. “Bijvoorbeeld kostenefficiëntie door een enorm breed assortiment aan te bieden of door ze te helpen in de automatisering van hun bedrijf”, legt Peter uit.

Gunters en Meuser gaat zelfs zover dat klanten meebeslissen over het assortiment. “We doen steeds meer voor de wensen van de klant”, geeft Peter toe. “Niet alleen wordt onze menukaart steeds groter, maar we leveren bestellingen ook direct de volgende dag op de bouwplaats. Dat geldt ook voor bestellingen via onze ­webshop.”

Het pand in het centrum van Amsterdam.

Interne vakopleidingen De klanten zorgen namelijk voor het succes, vinden de broers. “Om hen zo goed mogelijk van dienst te kunnen zijn, verzorgen we voor onze medewerkers, van baliepersoneel tot marketingmedewerkers, iedere maandagavond interne vakopleidingen”, vertelt Peter. “We willen al onze mensen in de breedte scholen, zodat klanten altijd een goed technisch advies krijgen. De leden van het MT geven zelf de vakopleiding. Dit gebeurt al vijftig jaar en de passie voor ­ijzerwaren wordt zo doorgegeven aan de nieuwe ­generatie.”

Die combinatie van kennis, betrouwbaarheid en klantgerichtheid zorgt er volgens Peter voor dat de meeste medewerkers lang bij Gunters en Meuser actief zijn. “Ik denk zelfs dat we de meeste medewerkers van boven de veertig jaar zelf hebben opgeleid”, aldus Peter.

Dagelijks rijden zeven bussen met bestellingen naar klanten.

Vernieuwingen omarmen Ondanks de heersende crisis opende Gunters en Meuser eind vorig jaar een nieuwe vestiging in Purmerend. “De eerste resultaten zijn zeer bemoedigend, maar het is nog te vroeg om te spreken over een heel groot succes”, zegt Erik.

“Het is ons doel om te blijven groeien en minimaal in de eredivisie van deze branche te blijven spelen. En het liefst in de Champions League. Daarom omarmen we elke vorm van vernieuwing.”

Ook de veranderde concurrentie houden ze in de gaten. “Dit is de laatste jaren wel lastiger geworden”, vindt Peter. “Vroeger werd de concurrentie vooral gevormd door lokale bedrijven. Tegenwoordig is die concurrentie ‘onzichtbaar’ door de komst van allerlei ­webshops van internationale bedrijven.”

Medewerkers parkeren op het dak in Amsterdam-Noord

Desondanks gaan ze uit van hun eigen kracht. “Wij houden vast aan onze voornaamste waarden binnen de bedrijfscultuur: een breed assortiment, vakkennis, klantgerichtheid en ­betrouwbaarheid”, legt Peter uit. “Het feit dat meer dan 90% van onze klandizie uit vaste klanten bestaat, betekent dat dit erg gewaardeerd wordt.”

Door Tim van Dorsten

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro 2 7

Kijkje in de keuken Gunters en Meuser_3pag_new.indd 27

07-11-13 12:24

Met je concurrent in één vrachtwagen Logistiek is even belangrijk als een goed assortiment. Heb je als bouwgroothandel je productaanbod goed op orde, maar kun je niet op tijd of in de juiste hoeveelheden leveren? Dan haken je klanten af. Om de gevraagde logistieke performance te kunnen bieden, rijden ‘gezworen concurrenten’ soms via hetzelfde magazijn en met één gezamenlijke vrachtwagen naar hun klanten.

L

ogistiek-expert Walther Ploos-Van Amstel kan het niet vaak genoeg zeggen: de bouwgroothandel moet zijn distributie anders organiseren. Zeker wanneer het binnenstedelijk vervoer betreft. “Binnenkort mag je met je oude busje de binnenstad niet meer in.” Partijen als DHL ontfermen zich over de bouwlogistiek in de grote steden. In London regisseren ze al grote logistieke knooppunten waar grote aannemers de tussenhandel overslaan. “Een kwestie van tijd voor ze dat ook in de rest van Europa zo doen.”

Langzame dwarsverbanden De bouwgroothandel zit niet stil. Er ontstaan allerlei kruisrelaties en samenwerkingsverbanden. Met efficiënte logistiek, schaalvergroting en kostenbesparing als belangrijkste drijfveren. Maar het gaat langzaam en gebeurt eigenlijk pas sinds kort.

Dat Stiho zich bij Veris aan zou sluiten, was een paar jaar geleden bijvoorbeeld ondenkbaar. De Veris-formules Bouwcenter en Imabo concurreren op de markt met die van Stiho en daarom bleven partijen verre van elkaar. Maar de markt is veranderd, het bouwvolume is sterk afgenomen en daardoor is de basis onder een eigen logistiek platform bij veel partijen weggeslagen. Zo ook bij Stiho.

Concurrent én leverancier Hoe regelt Stiho zijn distributie en logistiek nu dan? Via derden. Derden die in de core-business concurrent zijn maar op het gebied van logistiek nu ook dienstverlener. Kijk naar de Veris-combinatie die zijn Veris Logistiek Centrum in Echt nu ook openstelt voor Stiho. En daarmee, ogenschijnlijk

28

Descours & Cabaud-magazijn draait voor het Belgische Imes en Van den Broeck maar ook voor het Nederlandse Laman: in 24 uur geleverd binnen de Benelux.

vreemd, een voormalig concurrent helpt in zijn business, maar daarmee tegelijkertijd ook de basis onder het eigen distributiecentrum vergroot. Met alle voordelen voor de oorspronkelijke aandeelhouders van dien: schaalgrootte, efficiëntie, prijsvoordeel en niet te vergeten de continuïteit überhaupt. En voor Stiho geldt: niet de lasten van een eigen distributiecentrum, wel de lusten van dat van Veris. Dat sinds de aansluiting eigenlijk ook een beetje van Stiho zelf is.

Strategische schaalvergroting Op dezelfde manier besteedde Stiho ook de distributie van ijzerwaren en gereedschappen voor haar Giebels- en Bouwplein-formules uit. Aan Destil, een concurrent, maar ook collega-lid van inkoopcombinatie Zevij. Destil is familiebedrijf en met 31 vestigingen een van ’s lands grootste ijzerwarenhandelaren. Samen met de grootaandeelhouder Descours & Cabaud werkt Destil aan een strategie van schaalvergroting.

Dat Destil zijn automatische magazijn in Tilburg ter beschikking stelt aan derden, is dus niet alleen een nieuw businessmodel, het past ook in de strategie. Zelfde artikelen, zelfde klantensoort, zelfde logistieke eisen, volop schaalvoordeel.

Naast het DC van Destil opende Descours & Cabaud onlangs een gloednieuw DC met een oppervlakte van 12.000 m2 en 85.000 artikelen op voorraad. Van daaruit verzorgt de groep de distributie voor dochters Imes (B), Van den Broeck (B) en Laman (NL). De multichannel-aanpak via de 50 groothandels van Laman, Van den Broek en Imes, de webshops, telefoon en fax eist 24-uurs-levering binnen de Benelux. Vandaar het eigen DC.

Inkoopcombinatie mét voorraad De bouwmaterialencombinatie Sakol (23 bedrijven) werkt samen met Transferro voor ijzerwaren en gereedschappen. Toen Sakol-lid Van de Pol uit Kootwijkerbroek de ijzerwarenhandel

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

Logistiek_Logistieke samenwerking_2pag.indd 28

07-11-13 14:30

va k t u e e l

Probin Amersfoort overnam, was de link naar Transferro snel gelegd. Transferro is niet alleen franchisegever van Probin, maar ook inkoopcombinatie voor de ijzerwarenhandel. Met een groot eigen magazijn en dito voorraad biedt Transferro een propositie die de bouwmaterialenhandelaren van Sakol kennelijk goed past. Zij kopen ijzerwaren en gereedschap nu waarschijnlijk scherp in via Transferro, hoeven zelf geen voorraden aan te leggen, maar hebben de hardlopers wel snel tot hun beschikking.

Transferro geniet op haar beurt dezelfde voordelen als Veris door de aansluiting van Stiho: schaalvoordeel, continuïteit en vollere vrachtwagens tussen Zwolle en de vestigingen.

Klein en zelfstandig

Veris Logistiek Centrum: bevoorraadt niet alleen de ‘eigen’ Bouwcenters en Ima-

De bouwmaterialenhandelaren van 4Plus roeien eigenlijk een beetje tegen de stroom in. Op 60 verkooppunten houden zij een eigen centraal magazijn aan. Een kunst die directeur John Kannekens afkeek in zijn tijd bij Imabo’s logistieke bedrijf Imbos. Dat de 4Plus-leden behoefte hebben aan zo’n DC staat als een paal boven water. Of 4Plus de schaal heeft om zo’n eigen DC te kunnen onderhouden, vragen logistiekkenners zich misschien af. Zoja, dan is het in ieder geval een mooie propositie voor een club van die omvang.

Van veel kleinere schaal is de IJzerwarenunie. Onder deze naam verkopen twee ijzerwarenhandelaren (allebei lid van inkoopcombinatie Ferney Group) hun assortiment gezamenlijk aan klanten: Scholte & De Vries-Estoppey (SV&E) en Peijnenburg. Ze delen dan wel geen magazijn, maar beleveren wel elkaars klanten als dat dat zo uitkomt.

bo’s maar ook voormalig concurrent Stiho: win-win voor alle betrokkenen.

Verschillende namen, één vrachtwagen

gen. Maar de dochter van het Ierse CRH exploiteert acht formules onder hun oorspronkelijke en lokaal sterke namen.

De vestigingen van deze formules hebben uiteraard ieder een eigen voorraad, maar hun volumineuze distributie loopt voor een groot deel via een centraal platform. Onder het motto ‘Bouwmaterialen snel bezorgd’ bevoorraden neutrale maar opvallende oranje vrachtwagens voor alle vestigingen van iedere formules van dit centraal gestuurde concern bouwplaatsen door heel het land. Zo combineert CRH de kracht van de eigen lokale naam met de schaalvoordelen van centrale distributie.

Ook in de Polvo-groep zie je de logistieke samenwerking heel gestructureerd gestalte krijgen. Binnen twaalf-en-eenhalf jaar groeide de groep uit tot een conglomeraat van zes ijzerwarenhandels, namelijk Leys, Holtgrefe, van der Stad, Lekkerkerker, Kruyt en Dubson met 30 vestigingen door heel Nederland. Stuk voor stuk gerenommeerde namen die het vroeger in de markt tegen elkaar opnamen. En ook heden ten dage nog steeds onder eigen naam hun eigen broek moeten ophouden op het strijdtoneel van de markt. Maar achter de schermen staat er een state-of-the-art distributiecentrum in Moerdijk dat niet alleen het gemeenschappelijke magazijn van al deze groothandels is, maar ook de distributie naar vestigingen én klanten verzorgt. In vrachtwagens waar de logo’s van de ‘concurrenten’ tegenwoordig gebroederlijk onder elkaar op de achterklep staan. En verwonder je niet als de leveringen binnenkort ook geschieden in uniforme dozen, met alle logo’s er op. Efficiëntie optima forma.

Polvo: zes gezworen concurrenten bestrijden elkaar in de markt, maar delen één gezamenlijk DC en gebruiken openlijk dezelfde vrachtwagens.

Financiële noodzaak

Snelle bouwmaterialen

Langzaam maar zeker tekent zich dus een nieuw speelveld af.

Het logistieke speelveld waar schaalvergroting aan de orde van de dag is. Binnen dezelfde bedrijfskolom (bouwmaterialenhandel onderling), maar ook tussen bedrijfskolommen (bouwmaterialenhandel en ijzerwarenhandel). In sommige gevallen eerder vanuit financiële noodzaak dan vanuit strategische visie. Al kunnen die twee ineens ook heel snel samenvallen.

Ook bij CRH Bouwmaterialenhandel is de distributie centraal geregeld. Nogal logisch voor een filiaalbedrijf, zou je zeg-

Door Marc Nelissen

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

Logistiek_Logistieke samenwerking_2pag.indd 29

29

07-11-13 14:30

Close Up

Fors lagere voorraad Optimaliseren van de voorraden en een verdere verbetering van de leverbetrouwbaarheid. Het waren de belangrijkste logistieke doelen bij de fusie van Lecot en Raedschelders in 2009. Dankzij het voorraadoptimalisatiesysteem Slim4 van Slimstock wist de Belgische marktleider beide doelen in recordtempo te verwezenlijken.

B

ij een omzetstijging van 17% daalde de voorraad in de dc’s met 20%. De leverbetrouwbaarheid nam voor het complete assortiment gemiddeld met 1% toe en er zit nog veel meer in het vat. Als totaalleverancier voor bouw en industrie wil Lecot-Raedschelders niet alleen de grootste, maar ook de beste zijn. “Size matters. Zeker als het gaat om inkoop en distributie. Daar valt met de juiste schaalgrootte heel wat winst te boeken”, verwoordt directeur ICT & Logistiek Eddy Evens de visie. “Als je daarnaast de beste wilt zijn, is het belangrijk dat je goed luistert naar de markt en waar mogelijk je processen continu optimaliseert”, voegt hij toe.

Eddy Evens:

‘Dankzij Slim4 konden we de voorraad met 20% reduceren’ En dat is precies wat Lecot-Raedschelders sinds de fusie van de twee afzonderlijke bedrijven in 2009 heeft gedaan. Het heeft de onderneming zeker geen windeieren gelegd.

De beste Met het samengaan van Lecot en Raedschelders moesten ook het assortiment van de twee bedrijven en de voorraden in de distributiecentra in Maaseik en Kortrijk op elkaar worden afgestemd. Voor de bijbehorende informatiestromen werd een nieuw IT-platform ontwikkeld dat de twee oude

30

ERP-systemen vervangt. Maar zelfs al voordat dat nieuwe platform operationeel was, wist Lecot-Raedschelders met behulp van het voorraadoptimalisatiepakket Slim4 van Slimstock significante verbeteringen te verwezenlijken.

Hoge beschikbaarheid “Bij een omzetstijging van ruim 17% hebben we tussen 2010 en 2012 een voorraadverlaging gerealiseerd van 20% in de twee dc’s. Dat komt neer op een daling van de voorraadpositie van € 3 mln”, vertelt Evens trots.

Door de dc’s te specialiseren verwacht de directeur, bij een beoogde omzetstijging van 8% en dankzij Slim4, de komende twee jaar nog een verdere voorraadverlaging van 10% te verwezenlijken. Buiten de beide dc’s mikt de Belgische marktleider eveneens op verdere groei. De plannen liegen er niet om. Het aantal filialen – eind 2012 nog 33, strategisch verspreid over het land – moet in 2020 zijn uitgebreid naar 75.

Het kan altijd beter Met die groei stijgt logischerwijs ook de voorraad bij de verkooppunten. “En daarmee de behoefte aan een optimale beheersbaarheid van onze voorraden op de schappen”, weet Evens. Ook hier vertrouwt Lecot-Raedschelders op de expertise van Slimstock. Dankzij Slim4 verwacht Evens vóór 2015 de voorraden in de filialen met ongeveer 15% terug te dringen. Omgerekend naar euro’s betekent dat een reductie van meer dan € 2 mln.

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

Close Up_slimstock_lecot_1pag.indd 30

07-11-13 12:20

M I X P R O T H EMA

In elke uitgave van MIXpro zetten we twee thema’s expliciet in de schijnwerpers.

Daarbij gaat het om bepaalde productsegmenten, omdat ze innovatief, complex of gewoon belangrijk, maar in ieder geval interessant zijn voor de handel. Algemenere zaken ontbreken evenmin.

Bijvoorbeeld belangrijke en interessante brancheevenementen of voor de bedrijfshuishouding zeer relevante diensten. Bij de concrete invulling komen technieken aan bod, tekenen we meningen op, laten we deskundigen aan het woord, portretteren we interessante leveranciers en bieden we zicht op productinnovaties of trends.

ERP-systemen

- Transparantie is toverwoord

De thema’s in deze editie zijn: - ERP-systemen - Dakpanelen

Themapagina.indd 31

32

Dakpanelen

- Alle kanten op met dakpanelen - Productnieuws

36

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

31

07-11-13 14:18

Angst voor ERP-implementatie vaak niet terecht

Transparantie is toverwoord

Als moderne groothandel kun niet zonder een goede automatisering. Je wilt immers je klanten goed bedienen, eventueel een webshop starten en je voorraadbeheer op orde hebben. Maar als er zo veel op je af komt, kan dat beangstigend zijn. Wat komt er allemaal kijken bij de implementatie van een zogeheten ERP-systeem?

D

arja Schuurmans van softwareleverancier AGP snapt dat een ERP-implementatie soms tot een angstig gevoel kan leiden, terwijl dit eigenlijk niet het geval hoeft te zijn. “Bij een ERP-implementatie worden vaak alle facetten binnen een organisatie geraakt. Daarom is het zaak de juiste medewerkers binnen de organisatie te betrekken.

32

Ook is het belangrijk dat je goed met elkaar kijkt wat de huidige situatie is en de gewenste uitkomst. Zo kun je op een duidelijke manier infaseren. Een ERP-implementatie is vaak onbekend terrein. Daardoor weet men niet altijd wat te verwachten en welke zaken er op het bedrijf afkomen, laat staan welke voorbereidingen er concreet getroffen moeten worden. Zeker de softwareleverancier, maar ook een externe consultant, kan daar in begeleiden, waardoor bedrijven zonder problemen de ERP-implementatie kunnen doorlopen.” De angst voor een nieuw systeem kan er volgens Schuurmans toe leiden dat bedrijven te lang met een verouderd systeem blijven werken. “Het kan één van de redenen zijn. Toch zie je dan vaak wel dat zo’n bedrijf op een gegeven moment tegen de limieten van een verouderd systeem aanloopt en komt er alsnog behoefte aan een switch. Als we dergelijke bedrijven vervolgens begeleiden tijdens de implementatie, blijkt na afloop dat de angst ongegrond is geweest en men probleemloos is overgegaan.”

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

ERP-Systemen.indd 32

07-11-13 14:38

ERP - s y s tem e n

Verantwoordelijkheden Eén van de belangrijkste problemen die zich bij een ERPimplementatie kunnen voordoen, is volgens Schuurmans dat er te weinig betrokkenheid is binnen de gehele organisatie.

“Werknemers houden soms te veel vast aan oude werkwijzen, waardoor er weerstand kan zijn tegen een nieuw systeem. Om ervoor te zorgen dat een ERP-implementatie soepel verloopt, moet je duidelijke doelen stellen en helder de verantwoordelijkheden per persoon vastleggen. Ook is het belangrijk dat je als bedrijf gedurende het traject in overleg blijft met de leverancier, zowel over de fasering als de vastgestelde doelen van de implementatie.”

AGP Trade is specifiek ontwikkeld voor en door de technische groothandel en bouwmaterialenhandel. Het betreft een breed opgezet en modulair opgebouwd ERP-systeem voor alle disciplines van een bouwmaterialengroothandel en ijzerwarenhandel. Van inkoop tot verkoop en van administratie tot magazijnbeheer. Het pakket biedt een bedrijfsbrede oplossing voor onder andere de processen inkoop, verkoop, voorraadbeheersing, artikelbeheer, relatiebeheer, logistiek, magazijnadministratie, facturering, werkplaats, planning en service en financiële administratie. Daarnaast worden verschillende uitbreidingen ondersteund, zoals het werken met een geïntegreerde webshop, koppelingen met portals, etc.

Voorbereiden “Een ERP-implementatie levert een belangrijke bijdrage aan het versterken van de positie en het rendement van een technische groothandel”, zegt Adriaan Buijs van Abecon.

Ondanks de voordelen die een ERP-implementatie oplevert, is er volgens hem soms toch ook angst voor een ERP-implementatie. “We merken dat veel bedrijven de indruk hebben dat een implementatie vaak langer duurt en meer kost dan begroot. Toch is dit vaak niet het geval. Belangrijk is dat bedrijven zich goed voorbereiden.” Ook de factor personeel is volgens Buijs belangrijk. “Voor een vlekkeloze ERP-implementatie heb je een aantal mensen binnen je organisatie nodig die procesmatig kunnen denken en die overzicht hebben over het hele bedrijf. Voldoe je met je organisatie aan die voorwaarden, dan is angst voor een implementatie niet terecht.”

dering. Daarvoor heb je meer nodig dan alleen een ERPoplossing. Zo hebben wij onze PIM(Product Informatie Management)-tool Perfion voor het artikelbeheer en maken we gebruik van Slim4 voor voorraadoptimalisatie.” De complexiteit van een ERP-systeem zit hem onder andere in het vele maatwerk dat vaak toegepast wordt. Buijs: “Onze oplossing is gebaseerd op Microsoft Dynamics NAV. Microsoft komt regelmatig met een update. Als je veel bent afgeweken van de standaardoplossing, wordt updaten tijdrovender.

Bedrijven laten updates dan vaak maar zitten en kunnen dan geen gebruik maken van nieuwe mogelijkheden. Als je elk jaar geüpdate hebt, is die overgang makkelijker. En ook de stap naar nieuwe technologieën (zoals werken op tablets) wordt dan eenvoudiger. We proberen klanten met deze snel veranderende markt te helpen door een gestandaardiseerd pakket te leveren dat het makkelijker maakt mee te groeien met de veranderende markt. Naast krachtige branchespecifieke functionaliteit biedt NAV365 Commerce ook telkens de mogelijkheid om tegen geringe kosten te updaten.”

Abecon NAV365 Commerce is een oplossing voor de automatisering voor technische en ijzerwarengroothandels die alle bedrijfsactiviteiten ondersteunt. De basis van het programma is Microsoft Dynamics NAV, een volledig geïntegreerde financieel/logistieke bedrijfsoplossing. In NAV365 Commerce zijn specifieke features toegevoegd. Klanten betalen een vast bedrag per gebruiker per maand voor deze oplossing, afhankelijk van het aantal gebruikers en de benodigde functies.

Artikelbeheer

Beeldvorming

Abecon levert het pakket NAV 365 Commerce aan de technische,- en ijzerwarengroothandel. Buijs: “Eén van de belangrijkste factoren in deze branche is het artikel,- en voorraadbeheer. Daar moet je een heldere visie op hebben. Meer dan 10.000 artikelen op voorraad is in deze sector geen uitzon-

Jean-Marc van Daalen van Unit4 snapt de angst ook wel.

“Een ERP-implementatie is een groot project, waar vanuit allerlei disciplines mensen uit het bedrijf bij betrokken zijn.

De angst die klanten initieel hebben, is dat zo’n project kan uitlopen met bijbehorende kosten van dien.” Ook de beeld-

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

ERP-Systemen.indd 33

33

07-11-13 14:38

Wendbaarder zijn dan de concurrent in een constant veranderende markt

Met software waar u op kunt bouwen De bouwbranche verandert. Door prijsdruk, ketensamenwerking en behoefte aan transparantie. De noodzaak tot technologische innovatie is groot. En wat doet u?

U bouwt rustig verder, want UNIT4 Agresso Wholesale beweegt mee met de dynamiek. Zodat u optimaal ge誰nformeerd blijft en snel uw bouwstenen kunt aanpassen op veranderingen.

Met ERP-systeem UNIT4 Agresso Wholesale bieden wij bouwmaterialen- en houtgroothandels een ge誰ntegreerde totaaloplossing met specifieke bouwfunctionaliteit. Een oplossing die met u meegroeit, waarmee u snel en eenvoudig aanpassingen doorvoert. U voorziet van de juiste stuurinformatie, ook in turbulente tijden. En dit tegen de laagst mogelijke kosten.

UNIT4 Agresso Wholesale zorgt dat u in business blijft met software waar u op kunt bouwen.

Kijk voor meer informatie op www.unit4.nl/bouw-en-hout of scan de qr-code

Groothandel VooruitGedacht AW_MixPro_215x285_def.indd 1 adv_UNIT12.indd 1

06-08-13 17:18 07-11-13 10:10

ERP - s y s tem e n

vorming kan negatief zijn. “Je hoort en leest vaak zatdat ellendige ERP-implementaties grote financiële gevolgen kunnen hebben voor zowel de klant als de softwareleverancier, dus een beetje angst is verklaarbaar. Toch zien we vaak dat de noodzaak tot een vernieuwing van de software dusdanig groot is dat men uiteindelijk toch die angst overwint.”

Transparantie Om ervoor te zorgen dat een implementatie soepel verloopt, moet je volgens Van Daalen gestructureerd te werk gaan, direct vanaf het begin. Stel duidelijke doelen en gewenste uitkomsten op die de implementatie moet gaan leveren.

Formeer een projectorganisatie, met projectgroep, stuurgroep, enz.” Het toverwoord is transparantie. “Een softwareleverancier moet tijdens de salesfase al duidelijk aangeven wat wel en niet kan met een systeem. De klant daarentegen dient zijn verwachtingen en behoeftes zo specifiek mogelijk te verwoorden. Daardoor ga je elkaar begrijpen en worden beslissingen beter genomen. Het werken met de noodzakelijke tools als projectplannen, planningen, checklists, conversietools en issuelogs geven de nodige structuur om het gehele project op tijd, naar tevredenheid en binnen de afgesproken kosten te voltooien.”

Branchespecifiek Belangrijk voor een ERP-oplossing voor groothandels in bouwmaterialen of ijzerwaren is volgens Van Daalen dat het voldoende ondersteuning biedt voor de branchespecifieke wensen en eisen die daar gelden. “Een generieke oplossing leidt vaak tot inefficiënte werkwijzen, omdat er ‘work arounds’ gevonden moeten worden om alsnog een specifiek proces te ondersteunen. Dat kan resulteren in inefficiëntie en daardoor irritatie bij gebruikers. Voor beide branches geldt het belang van een nauwe integratie van uniforme productgegevens. Bijvoorbeeld datapools zoals Hibin of EZbase en uiteraard het gebruik van de communicatiestandaards S@les in de bouw, GS1 en ETIM.” Unit4 heeft de ERP-oplossing UNIT4 Agresso Wholesale voor groothandels in bouwmaterialen en ijzerwaren. Het pakket is voorzien van alle generieke functies voor administratie, verkoop, inkoop en logistiek. Naast deze generieke zaken is Agresso Wholesale verder ontwikkeld speciaal voor de bouwmaterialen- en ijzerwarengroothandels. Bijvoorbeeld met een geavanceerde eenhedenstructuur, die eenheden omrekent vanuit de verkoop naar de logistiek. Agresso Wholesale onderscheidt zich door aanpasbaarheid, ook na implementatie.

Verleden Volgens Hans Broer van HSO ligt de oorzaak van angst voor een ERP-implementatie deels in het verleden. “Eind jaren negentig werd er verschrikkelijk veel beloofd en bijzonder weinig waargemaakt. Daardoor zijn bedrijven meer op hun hoede en proberen ze zekerheden in te bouwen en risico’s zo veel mogelijk te vermijden. Toch zullen bedrijven die willen overleven wel moeten investeren in technologie. Alleen met een goede multichannelstrategie en een gestroomlijnd logistiek apparaat kun je klanten blijven binden.” Problemen kunnen zich volgens Broer voordoen als er te weinig betrokkenheid vanuit het management is of als bedrijven per se vast willen blijven houden aan de werkwijze van een zelfgebouwd systeem. “Dat veroorzaak veel maatwerk.”

Helder Heldere doelstellingen zijn volgens Broer belangrijk voor een vlotte implementatie. “Maak een top 3 met de belangrijkste drivers en stuur daarop het project en zorg daarnaast voor een gefaseerde uitvoering.” In een oplossing voor de bouwgroothandel zijn er een aantal zaken belangrijk: “De ondersteuning van hoge volumes, direct leveren van leveranciersproducten op de bouwplaats, maar voor grote spelers moet een systeem ook een sterk geautomatiseerd DC voor de logistieke afhandeling kunnen ondersteunen. Ook balieverkopen (en in elkaars voorraad kijken) zijn vrij specifieke zaken voor de bouwmaterialen- en ijzerwarenhandel.”

HSO levert Microsoft Dynamics AX 2012 for Wholesale.

Onderscheidend zijn de prijs en bonus, commissiestructuren en het feit dat HSO hiermee een ERP en WMS geïntegreerd in één systeem levert. Ook beschikt Microsoft over een uitgebreide multichanneloplossing die het verkopen via verschillende kanalen met één systeem ondersteunt.

Door Robert Dingemans

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

ERP-Systemen.indd 35

35

07-11-13 14:38

Alle kanten op met dakpanelen Op het gebied van dakpanelen staan de ontwikkelingen niet stil, zeker niet nu de renovatiemarkt steeds belangrijker wordt. Leveranciers denken er allemaal over na hoe zij hun producten zo veelzijdig mogelijk kunnen maken. Met of zonder zonnepanelen bijvoorbeeld. En uiteraard worden de isolatie-eisen en geluidsnormen ook scherp in de gaten gehouden. “Voor iedere situatie is er een passend renovatieproduct beschikbaar.”

“W

e merken nog steeds een duidelijke verschuiving van een nieuwbouw- naar een renovatiegeoriënteerde markt’” aldus Christel Verbiesen-van Rens, manager marketing en communicatie bij Kingspan Unidek.

“Qua nieuwbouw wordt er nog steeds seriematig gebouwd, maar aanzienlijk minder dan voorheen. Op dit moment is het vooral de vrijstaande woningbouw waarvan de meeste aanvragen binnenkomen. De renovatiemarkt blijft nog steeds één van de belangrijkste markten op dit moment.”

Rendement Dakisolatie loont en levert het hoogste rendement bij isoleren van een gebouwschil, meent Verbiesen. Er is een onderscheid tussen nieuwbouw en renovatie (na-isolatie van ongeïsoleerde daken) bij de keuze voor dakelementen. “Voor vrijstaande of geschakelde nieuwbouw in woningbouw met dakpannen hebben we het Unidek Aero dakelement. Dit dakelement heeft voor iedere bouwsituatie een passende oplossing: vrijstaand of geschakeld en met kleine of grote overspanning, het is allemaal mogelijk. Daarnaast bestaat de Unidek Aero productfamilie nog uit drie andere varianten: voor rietbedekking, voor passiefhuis en een variant met zonnecollectoren.

Voor renovatie bieden we een uitgebreid assortiment aan met betrekking tot na-isolatie op bestaand dakbeschot, tegen bestaand dakbeschot en in plaats van bestaand dakbeschot.”

Uiteraard houdt ook Kingspan Unidek rekening met de eisen aan producten voor de renovatiemarkt. “Door de vele ‘sma-

36

ken’ die we aanbieden in ons renovatieassortiment is er voor iedere situatie wel een passend renovatieproduct beschikbaar. Unidek Reno Fast is bijvoorbeeld een kleiner dakelement dat aan de binnenzijde van het dakbeschot wordt geplaatst. Het is extra smal, 60 cm, zodat het gemakkelijk via een vlizoluik naar de zolder kan worden getild.”

Onbrandbare schil De eisen worden steeds verder aangescherpt, vertelt Gerard Sleegers, marketingmanager bij Isobouw. In het nieuwe Bouwbesluit (1 april 2012) is vastgelegd dat bij nieuwbouw de minimale isolatiewaarde Rc 3,5 moet zijn. “Daarnaast zijn de eisen met betrekking tot de brandreactie aangescherpt.

Was er voorheen geen eis, nu moeten dakelementen bij nieuwbouw, waarvan de vergunning na 1 april 2012 is verleend, een minimale brandklasse D hebben. Wij lossen dit op met een nieuwe assortiment dakelelementen: SlimFix XT. Deze dakelementen bevatten een dunne en onbrandbare schil waardoor we de brandklasse B en C halen. Dat is dus beter dan de eis in het Bouwbesluit.”

Een andere ontwikkeling is de toepassing van dakelementen die speciaal zijn afgestemd op renovatieprojecten, zoals elementen voor op bestaand dragend dakbeschot (SlimFix Reno+) en dakelementen voor de vroeger vaak toegepaste, sporenkappen (SlimFix Spoor).

Daarnaast speelt Isobouw in op de toekomstige eisen met betrekking tot energieneutraal bouwen. Bijvoorbeeld met

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

thema Dakpanelen.indd 36

07-11-13 14:29

D a k pa n e l e n

zijn van onder voorzien van een witte afwerklaag, waardoor de binnenzijde meteen esthetisch is afgewerkt.” Er zijn ook panelen verkrijgbaar (SlimFix Deco) die aan de binnenzijde tussen de gordingen worden geplaatst. Deze panelen worden in luchtdicht afsluitende profielen geplaatst, zijn esthetisch afgewerkt aan de binnenzijde en zijn zeer snel en eenvoudig toepasbaar.

Ook voor zzp’er

dakelementen met een zeer hoge isolatiewaarde, zelfs tot Rc 12 (SlimFix XT Passief).

Volop mogelijkheden

Met dakpanelen kun je alle kanten op. Sleegers: “Dakpanelen kunnen toegepast worden bij renovatie en nieuwbouw, bij gording- en sporenkappen. De panelen kunnen afhankelijk van uitvoering met diverse materialen bedekt worden zoals pannen en riet. Qua isolatiewaarde zijn er Rc-waarden mogelijk van Rc 2.5 t/m Rc 12. Naast losse dakpanelen kunnen er ook complete kappen geleverd worden die in de fabriek al helemaal projectspecifiek op maat zijn gemaakt.“ De isolatie is altijd geïntegreerd in de dakpanelen. Alle voorkomende nieuwe energie-opwekkers zoals zonneboilers en zonnepanelen kunnen bij dakelementen toegepast worden. “Meestal gebeurt dit op de pannen, waardoor de dakelementen bijna nooit belemmerend zijn”, aldus Sleegers.

“De mogelijkheden bij renovatie zijn afhankelijk van de aanwezige situatie en het beschikbaar budget. Als er een bestaand dragend dakbeschot aanwezig is, dan kunnen de pannen eraf gehaald worden en dakpanelen direct op het dakbeschot gelegd worden. Voordeel hiervan is dat de zolder dicht blijft gedurende de werkzaamheden en de bewoners beperkte overlast hebben. Bij grondige renovatie komt het gehele dak open te liggen en worden er nieuwe sandwich-dakpanelen op de gordingen gelegd. Deze dakpanelen

Monier heeft twee typen daksystemen, vertelt Daan de Mooij, productmanager Roof System Components bij Monier. “We hebben de renovatie-elementen, waarbij bestaand dakbeschot blijft zitten en er enkel een extra laag op wordt aangebracht. Daarnaast hebben we sandwichelementen; dat zijn complete elementen met afgewerkte binnenzijde. De zichtzijde hiervan is wit. Hierbij wordt de hele kap verwijderd en vervangen door sandwichpanelen.

Die leveren we al jaren, vooral aan het b-to-b-segment.”

Monier is van huis uit dakpannenleveranciers, maar levert inmiddels een compleet pakket van isolatie tot dakbedekking. De Mooij: “We zijn druk bezig met het ontwikkelen van een systeem voor de enkele woning, waardoor deze productgroep voor zzp’ers ook interessant is. Daarnaast zijn deze systemen makkelijk op voorraad te leggen voor de handel.“ Volgens De Mooij is op het gebied van isolatie alles mogelijk met dakpanelen. “Het gaat erom wat de opdrachtgever wil en wat het Bouwbesluit voorschrijft. In sommige gevallen moet je naar de nieuwbouwsituatie.”

Monier breng binnenkort een nieuw systeem op de markt, waarbij de zonnepanelen in het dak geïntegreerd zijn, en dus niet meer op de dakpannen rusten. “Daar kiezen we bewust voor. Het zonne-energiesysteem neemt zo de plaats van de dakpannen in. Het is esthetisch mooier, de opbrengst is hetzelfde en het is technisch verantwoord.”

Door Ramona Kezer

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

thema Dakpanelen.indd 37

37

07-11-13 14:29

D A K PA N E L E N

Voor kleinschalige projecten

Alles-in-een

Monier introduceert onder de naam Clima Comfort sandwichdakelementen en renovatie-elementen, ook voor kleinschalige bouwprojecten. Ze voldoen aan alle bouwfysische eisen uit het Bouwbesluit en de normen op het gebied van thermische isolatie, geluidswering, duurzaamheid en brandveiligheid. Daarnaast beschikken de elementen over een KOMO-attest met productcertificaat. De Clima Comfort Basic renovatie-elementen zijn geschikt voor het na-isoleren van hellende daken die zijn voorzien van dakbeschot. De elementen zijn voorzien van drie tengels en kunnen worden afgewerkt met panlatten en dakbedekking van Monier.

De Clima Comfort Basic sandwichelementen lenen zich uitstekend voor bouwprojecten van beperktere omvang en renovatieprojecten waar het bestaande dakbeschot wordt verwijderd. Ze zijn licht van gewicht en dus gemakkelijk te hanteren, hebben een fraaie afwerking en beschikken over uitstekende isolerende eigenschappen.

Monier, Montfoort, 0348.47.65.00, www.monier.nl

Unidek Aero is het nieuwe alles-in-een dakelement van Kingspan Unidek: sneller, sterker en de dakelementen bieden meer (geluids)comfort. Bij toepassing van Unidek Aero dakelementen in vrijstaande of geschakelde nieuwbouw hoeft de ontwerper minder maatregelen te nemen ter verlaging van de epc. Unidek Aero en toebehoren bieden namelijk standaard: • verbeterde energieprestatie door middel van hoge thermische isolatie; • uitstekende luchtdichtheid; • minder koudebruggen; • duurzame keuze (DUBOkeur); • mogelijkheid tot montage van zonnecollectoren en andere installaties; • technische informatie voor iedere bouwsituatie.

Kingspan Unidek Nederland, Gemert, 0492.37.81.11, www.kingspanunidek.nl/verlaag-de-epc

Aangescherpte eisen De SlimFix XT-dakelementen van Isobouw zijn het antwoord op de aangescherpte eisen ten aanzien van de isolatiewaarde en brandklasse in het nieuwe Bouwbesluit. Met SlimFix XT Passief kan de verwerker op eenvoudige wijze extreem hoge Rc-waarden bereiken van 8, 10 of 12 m2K/W. SlimFix XT Passief is dubbel duurzaam. Niet alleen de hoge isolatiewaarden, maar ook het gebruik van louter milieuvriendelijke, recyclebare componenten maken het de meest ‘groene’ keuze voor het isoleren van het hellende dak. De elementen zijn vochtongevoelig, licht in gewicht en hebben een door Efectis gecertificeerde brandreactieklasse C-s2,d0.

Daarnaast is er SlimFix Deco; toepasbaar bij het na-isoleren van hellende daken tussen de gordingen aan de binnenzijde van het dak. Het systeem is snel verwerkbaar. Naast hun decoratieve functie zorgen de profielen ervoor dat de constructie luchtdicht wordt afgesloten.

38

Isobouw, Someren, 0493.49.81.43, www.isobouw.nl

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

Dakpanelen Pi.indd 38

07-11-13 12:25

Close up

‘ Distributiebelang voorop’ Tremco Illbruck introduceert een nieuwe merkenstructuur. Ingedeeld op toepassingsgebied en optimaal afgestemd op de wens van de klant. Van de 86 merken die het bedrijf ooit had, blijven er vier over. Illbruck, Nullifire en Tremco voor de bouwsector en Pactan voor de industrie. “We bouwen voort op de bestaande naamsbekendheid met een duidelijke identiteit.”

Constanz Bothof (l.) en Paul Visser

T

remco en Illbruck fuseerden in 2005. Met de fusie werd een proces in gang gezet dat nu wordt afgerond. Salesdirector Benelux Constanz Bothof: “Na de fusie in 2005 waren er een hoop eilandjes binnen het bedrijf.

We voerden meer dan tachtig merken en productnamen.” In 2007 zette het bedrijf een stip op de horizon wat betreft de missie voor een duidelijke merkenstrategie. “Voor 2015 waren ambitieuze doelstellingen gedefinieerd en dat maakte volgende stappen met branding noodzakelijk. Je kunt niet met 86 merken een traject in, dus moest het aantal dalen. In de periode van 2009 tot en met 2011 zijn er zo’n zeventig omgezet. Nu gaan we naar vier.” Het creëren van de nieuwe merkidentiteit zal het ontwikkelen en presenteren van innovaties makkelijker maken. “Een nieuw product moet passen bij de structuur en identiteit van het merk”, zegt marketingmanager Paul Visser. “Daarnaast kunnen we onze budgetten en resources nu allemaal merkspecifiek inzetten.”

Huis van merken Tremco Illbruck is het bedrijfsmerk waaronder activiteiten als R&D, verkoop en kwaliteitscontrole gebundeld blijven. Hiervoor wordt een nieuwe huisstijl en logo geïntroduceerd.

Alles wat te maken heeft met producten en toepassingen wordt voortaan gecommuniceerd onder één van de productmerken. Illbruck omvat het gehele pakket voor de afdichting en verlijming van kozijnen, gevels, interieur- en exterieurtoepassingen. Tremco zal zich vooral richten op vloerafwerking, waterdichting en beglazingsproductie. Nullifire verving Flameshield al in 2011 op de Nederlandse markt en blijft het merk voor passieve brandveiligheid. Pactan wordt exclusief ingezet om aan de behoefte van de industrie te voldoen.

“Tremco verkopen wij hier beperkt en Nullfire is al een aantal jaar geleden geïntroduceerd. De grootste verandering op

korte termijn is de visuele rebranding van Illbruck-producten en de nieuwe huisstijl van het bedrijfsmerk Tremco Illbruck”, aldus Paul Visser.

Distributiebelang Voor het nieuwe design van de groene Illbruck-verpakking heeft het bedrijf zich laten leiden door distributiebelang.

“Voor de handel, en zeker de dealer die uit het rek verkoopt, is herkenbaarheid van groot belang”, zegt Visser. “Dus keken we kritisch op verschillende niveaus. Zo hebben we een felgroene verpakking. Een klant komt de winkel binnen en ziet meteen dat groene schap. Iets dichterbij herkent hij accentkleuren per productgroep. Komt de klant nog dichterbij, dan ziet hij nog een extra accentkleur per product, de productcode, naam én pictogrammen die het verwerkingsgebied aangeven. Dit concept wordt doorgevoerd in alle media, waaronder de nieuwe website www.illbruck.nl. Internationaal had het Nederlandse team een belangrijke stem in de keuzes die gemaakt werden. Bothof: “Wij hebben in Nederland een nauwe samenwerking met de handel. De sterke distributiemarkten hebben in feite verteld hoe het moet.”

Efficiënte samenwerking De nieuwe verpakking maakt het makkelijker voor de klant om zijn spullen te vinden, maar helpt ook de medewerker van de handel op weg. Daarvoor heeft hij ook de website (binnenkort online) en documentatie tot zijn beschikking.

Visser: “Bij alles staat efficiënte samenwerking voorop.

Natuurlijk helpen wij onze klanten met de overgang. Eind 2013 moet de eerste transitie compleet zijn. Volgend jaar krijgen de andere productmerken hun nieuwe identiteit. Dan zijn we klaar voor de toekomst.”

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

Close up Tremco illbruck_1pag.indd 39

39

07-11-13 14:27

Veel meer dan tegels De bouwmaterialenhandel als co-maker? Voor een “ gigantisch onderhoudsproject van woningcorporatie Portaal levert BMN Nieuwegein niet alleen de tegels, maar regisseert de CRH-bouwmaterialenhandel ook het complete tegelwerk. Belangrijker dan de tegels is het gemak van één aanspreekpunt en complete garantie. Misschien wel dé reden voor de gunning. Corporatie blij, aannemer blij, tegelzetters blij. BMN een boterham.

W

ij kunnen met elkaar lezen en schrijven”, zegt Erik Roos van Tegelzetbedrijf Van Putten over vestigingsmanager Roy Fluit van bouwmaterialenhandel BMN Nieuwegein. In opdracht van BMN verzorgt Roos het tegelwerk in een enorme renovatieklus van woningcorporatie Portaal voor hoofdaannemer Van Ieperen, een dochter van Dura Vermeer.

Van Ieperens projectleider Wim Lobregt: “In één jaar nemen wij hier 216 portieketagewoningen en 46 galerijwoningen onder handen, in bewoonde staat. Daarom doen we er alles aan om de overlast voor de bewoners zo veel mogelijk te beperken.”

Het timmerwerk doet Van Ieperen zelf, maar het loodgieterswerk, het dak, de dakbedekking, de elektra en het tegelwerk heeft de aannemer allemaal uitbesteed aan vaste co-makers.

Geen omkijken naar De meeste comakers zijn onderaannemers. Maar in dit geval is er ook een bouwmaterialenhandel bij. BMN Nieu-

40

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

Vaktueel Tegelwerk CRH_2pag_New.indd 40

07-11-13 12:30

Va k t u e e l

Van Ieperens projectleider Lobregt is tevreden over comakership van BMN: “Zolang Rien(l) , Roy (2e van links) en Erik (zittend) er samen uitkomen, gaat alles goed en hoef ik me er niet mee te bemoeien.”

Belangrijke planning Roos: “Het is doorslaggevend om goed te plannen. Daarom is het zo fijn en belangrijk dat onze bouwmaterialenhandel hier de tegels per huisnummer en per portiek op het juiste moment aanlevert. De ene week doen we hier zes tot acht woningen en de andere week misschien maar twee. Door de omvang van ons bedrijf kunnen wij hier flexibel mee omgaan.”

Lobregt hoort het met een glimlach aan: “De prijs valt ook wel mee hoor. We hebben nu één aanspreekpunt in plaats van twee en de garantie van de tegels en het tegelwerk ligt bij één partij. Anders wijst iedereen steeds naar elkaar, nu ligt het altijd aan BMN”, lacht hij.

Gaten in de badkamer

wegein is in dit project vaste partner voor het tegelwerk. De bouwmaterialenhandel levert niet alleen de tegels en bijbehorende materialen, maar regisseert ook het complete tegelwerk.

Dat laatste gebeurt samen met een vast tegelzettersbedrijf.

En die zijn ook blij met deze constructie. “Om te beginnen zouden we het tegelwerk verzorgen in de badkamers, toiletten en keukens van ongeveer 100 van de 261 woningen, inclusief de bijbehorende portieken. Dat zijn er intussen 150 geworden”, rekent tegelzetter Erik Roos snel even na. Hij is de uitvoerder van de tegelzetters en werkt heel veel samen met BMN. “BMN haalt dergelijke projecten binnen, levert de tegels, schakelt ons in voor het tegelzetwerk en geeft 10 jaar garantie op het totale werk.”

BMN ’s Fluit: “Door met vaste tegelzetters te werken, kunnen wij de kwaliteit garanderen naar Van Ieperen. En door ons in te schakelen, heeft hij geen omkijken naar het regelwerk, de uitvoering en de garantie.”

“Nee hoor, alles loopt hier op rolletjes”, zegt Roos. “Klopt”, beaamt Lobregt: “Zo lang ik onze uitvoerder Rien niet hoor, gaat alles goed.” Fluit kan hartelijk meelachen om het dolletje en haalt met zijn tegelzetter herinneringen op aan een eerder project waar de aannemer er zelf niet uit kwam. “De galerijen waren niet op tijd geleverd, dus lagen we ver achter op schema.

We hebben toen als comakers de koppen bij elkaar gestoken en de planning toch weten te realiseren.” Roos: “Door een gat in de muur van iedere badkamer open te laten, konden we binnendoor van woning naar woning lopen. Dat was goedkoper dan een steiger bouwen. Zo konden we doorwerken en waren we nog op tijd klaar ook. Om de goede afloop te vieren, zijn we samen met de aannemer uit eten geweest.”

Door Marc Nelissen

Projectdetails 262 woningen 150 badkamers x 20 m2 130 keukens x 13 m2

140 x toiletten x 5 m2 29 entrees en trappenhuizen

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

Vaktueel Tegelwerk CRH_2pag_New.indd 41

41

07-11-13 12:30

Droge diamant

Deurdrangers

Voor het supersnel zagen in beton en natuursteen introduceert Van Voorden de Eco-Dry Exxxtra-diamantzaag. Het zaagblad is leverbaar in een diameter van 230 mm, m, heeft een diamanthoogte van maar liefst 20 mm m en is voorzien van zes speciaal gevormde lange diamantsegmenten. Dit zorgt voor nog meer vrijloop en een agressievere bite.

Van Voorden, EttenLeur, 076.502.17.50, www.vanvoorden.com

De Assa Abloy-deurdrangerserie is uitgebreid met drie instapdrangermodellen voor toepassing op standaarddeuren tot 1100 mm/80 kg; DC119, DC120, DC140.

De modellen worden inclusief schaararm geleverd, hebben een universele draairichting en zijn geschikt voor toepassing op brand-en rookwerende deuren.

Naast instelbare sluitsnelheid en eindslag beschikken de DC 120 en DC140 over instelbare openingsdemping. De modellen zijn volledig af te stemmen op de wensen van de gebruiker.

Assa Abloy Nederland, Raamsdonksveer, 088.639.46.00, www.assaabloy.nl/deurdrangers

Damesschoen

Platkopslijper

Steel Blue breidt het assortiment veiligheidsschoenen uit met de Ladies Argyle. Deze damesschoen combineert de veiligheidskenmerken van een werkschoen met een vrouwelijke leest en een stijlvolle uitstraling. In vergelijking met een herenmodel heeft de Ladies Argyle een hogere boog, een kortere enkelhoogte en een kleinere instap. Hierdoor ondersteunt de schoen de gehele damesvoet waardoor het draagcomfort en de voetgezondheid toenemen.

Ningaloo Trading, Zaandam, 075.614.60.27, www.steelblue.nl.

Metabo brengt een platkopslijper op de markt; een wereldprimeur, volgens de fabrikant. Met zijn vlakke tandwielhuis is de platkopslijper gemaakt voor nauwe ruimten. Tot in hoeken van 43˚ kan de gebruiker met de nieuwe slijper probleemloos lasnaden bewerken. Ook in tot 66 mm smalle tussenruimten en vlakke U-profielen duikt de machine er met zijn 125mm slijpschijf tot 110 mm diep in. Er zijn twee varianten; één met kabel en één met accu.

Metabo, Breukelen, 0346.25.90.60, www.metabo.nl

Renovatiekoker

Hamers

Meer luchtdoorlaat, flexibiliteit en tijdwinst, daarvoor staat het nieuwe type renovatiekoker, ontwikkeld en op de markt gebracht door Tilmar.

De renovatiekoker (T050-A) is uitermate geschikt voor gebouwen waar achteraf ventilatie moet worden aangebracht in kruipruimtes, bijvoorbeeld na het aanbrengen van spouwmuurisolatie.

Het nieuwe systeem is eenvoudig en doeltreffend toe te passen. De renovatiekoker is onder elke hoek te plaatsen, onafhankelijk van het niveau van het maaiveld en de vloer.

Tilmar, Meppen, 0591.37.16.68, www.tilmar.nl

Hitachi introduceert zes nieuwe boorhamers. De DH24PG (730W) en DH26PB (830W) met SDS-plus gereedschapopname hebben twee standen: boorhamer en boren met zeer hoge snelheid. De boorhamers zijn ook verkrijgbaar met drie standen; een extra hakstand bij de modellen DH24PH en DH26PC. Model DH28PBY (850W) heeft daarnaast het Hitachi UVP laagvibratiesysteem. Deze hamer is ook leverbaar in drie standen: type DH28PCY. De machines worden geleverd in een kunststof koffer.

Hitachi Power Tools, Nieuwegein, 030.608.40.50, www.hitachi-powertools.nl

42

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

productnieuws2pag.indd 42

07-11-13 12:09

PROD U C T N I E U W S

Permanentzuigers

Accumachines met EC-motoren

Starmix introduceert de nieuwe generatie permanentzuigers, de iPulse. Door het Permanent Clean-principe is het mogelijk om werkelijk continu te werken zonder onderbreking van de zuigkracht gedurende de filterreiniging. Die functioneert automatisch bij werken met elektrisch gereedschap en stofzuigen. Dit zorgt voor een stofvrije arbeidsomgeving met behoud van zuigkracht tijdens de reinigingscycli en bespaart tijd en kosten. De nieuwe Starmix ISP iPulse ARDL-1635 EWS, heeft een TNO A-label voor het afzuigen van kwartsstof.

Equi Nederland, Tiel, 0344.61.11.55, www.equibv.nl

Bosch breidt het assortiment accumachines met EC-motoren uit met vier nieuwe machines: de accudroogbouwschroevendraaier GSR 8 V-EC TE Professional, de accuschroefboor machine GSR 10,8 V-EC Professional, de accuschroevendraaier GSR 10,8 V-EC HX Professional en de accumultitool 14,4/18 V-EC Professional. De nieuwe machines zijn bijzonder geschikt voor serietoepassingen. De borstelloze EC-motor werkt bijzonder efficiënt en is compleet onderhoudsvrij.

Robert Bosch, Breda, 076.579.54.54, www.bosch-pt.com

Kogelwerende plaat

Handig in gebruik

Knauf introduceert een nieuwe plaat in de droge afbouw.

De Torro is een sterke gipsvezelplaat waarmee gemakkelijk een kogelwerende wand kan worden gebouwd. In de praktijk zal de Torro vooral toegepast worden in ruimtes met een bepaald veiligheidsrisico. Montagebedrijven in de droge afbouw, die vertrouwd zijn met metalen staanders, kunnen deze wanden vanaf heden gemakkelijk inpassen in hun gebruikelijke manier van werken. Hij is geclassificeerd in weerstandsklasse FB4 NS. Knauf BV, Utrecht, 030.247.33.11, www.knauf.nl

Griffon heeft de Easyfit verder doorontwikkeld en het product in een nieuw, groen Kolmat-jasje gestoken.

Kolmat Easyfit is een vloeibaar, anaeroob afdichtingsproduct voor het afdichten en borgen van conische en cilindrische metalen schroefdraadverbindingen. Het product is voorzien van een Gastec-keurmerk en zeer handig in gebruik doordat de schroefdraadverbinding tijdens de applicatie tot meer dan 360° gemakkelijk kan worden teruggedraaid.

Griffon, Temse (B), 0032.37.10.92.92, www griffon.nl

Lichte gipsvezelplaat

Links en rechts

Fermacell introduceert een ‘arboproof’-gipsvezelplaat met een afmeting van 90 bij 120 cm, een dikte van 12,5 mm en een gewicht onder de 16 kilo. De plaat voldoet hiermee aan de tilnorm van 25 kilo per persoon en 50 kilo per twee personen. De nieuwe platen zijn bij uitstek geschikt voor zzp’ers die vaak in hun eentje met gipsvezelplaten werken. Dankzij het lichte gewicht kun je hem met een hand vasthouden en met de andere monteren.

Fermacell, Wijchen, 024.649.51.11, www.fermacell.nl

De handschoenen van Snickers Workwear kunnen voor het eerst per stuk worden gekocht.

Het nieuwe concept met de naam ‘left & right gloves’ wordt gekenmerkt door verschillende modellen die optimaal aansluiten op de vorm van de hand, waarbij het gevoel in de vingers behouden blijft. Snickers hoopt met dit concept de drempel voor vervanging van versleten handschoenen te verlagen, waardoor het werk efficiënter, maar ook veiliger wordt.

Hultafors, Apeldoorn, 055.599.98.60, www.snickersworkwear.nl

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

productnieuws2pag.indd 43

43

07-11-13 12:09

Weten wat de bouwgroothandel weet?

MIXpro: het eerste en enige vakblad dat zich 100% op de bouwgroothandel richt. Dus niet op de architect, de aannemer of de zzp’er. Maar op de groothandelaar in bouwmaterialen, ijzerwaren/ gereedschappen en hout.

voor de totale bouwgroothandel

voor de totale bouwgroothandel

voor de totale bouwgroothandel

voor de totale bouwgroothandel

Destils Rene Kars:

Eén naam, één lijn

Veris-directeur Andries Baks:

“Wij kunnen niet meer als los zand doormodderen”

Ferney-directeur Fred Huurman:

“Nicovij en Ferney, gelijkwaardige samenwerking”

4Plus-directeur Kannekens:

“Wij kunnen er nog zeker de helft bijwinnen”

Debiteurenbeheer:

Kind van de rekening Technische Unie:

Sakol:

Levert ‘in de rug’ van monteur

“Kracht uit coöperatie”

Powertools:

Vooruitzichten 2012:

Toppers zijn voorzichtig

Geen geld voor merkbeleving?

Hibin Branchedag, platform voor de sector

De Jong & Roos: IJzerboeren in deuren

[

2e jaargang, nummer 3 - augustus 2011

Cover_Mixpro 3.indd 1

Verhuur en groothandel:

In potentie een mooie combi

les S@ in de bouw

Polvo-groep doordacht op koers

Houthandel Alblas: Houthandel, maar anders

[

]

2e jaargang, nummer 4 - november 2011

Bouwgroothandel moet keten in

Van de Pol doet wat hij belooft

Mastermate is in beweging

Afbouw: meer dan producten alleen

Directe levering

Komen fabrikanten er mee weg?

Veris en Ferney

Kelfort ook bij BouwCenter en Imabo

Oude bouwmaterialen: gouden handel?

3e jaargang, nummer 1 - januari 2012

15-08-11 09:43

Isero: overnames moeten passen

Voorraadbeheer: cruciaal voor marge

]

Cover_Mixpro 4.indd 1

08-11-11 08:48

Cover.indd 1

3e jaargang, nummer 2 - april 2012

17-01-12 16:48

18-04-12 09:44

Cover_nr2.indd 1

• Branchenieuws • Formulevisies • Kijkjes in de Keuken • Marktcijfers • Productnieuws • Groothandelsthema’s

wgroo otale bou voor de t

Maarten van

Neem nu een proefabonnement voor

thandel

l

Loon, Timo.n

ten ‘Geen groei les’ al n va e kost Thema gips en

€ 10

gipsplaten

n Noviteiten aa en ng re b de man

Marketing is

Kritisch kijken

aad

ng, 4e jaarga

COVER.indd

meer dan de

P van Prijs

Zevij Relatiedag

naar je voorr

e - septemb nummer 3

r 2013 27-08-13 11:55

1

Kijk op www.mixpro.nl/proefabo Naamloos-5 1

07-11-13 14:10

COLUM N

Over klein en het nieuwe groot Oud Yahoo-directeur Seth Godin schreef in 2005 de bestseller ‘Small is the new Big’. Volgens hem horen creativiteit, lef en dienstbaarheid bij kleine bedrijven die groot kunnen denken. Niet grote maar juist kleine bedrijven en lokale initiatieven hebben volgens hem de toekomst. De menselijke maat wordt de nieuwe standaard. Op dit moment is op diverse terreinen een transformatie naar kleinschaligheid waar te nemen. Kijk maar naar de opkomst van lokale energieopwekking, crowdfunding of lokaal geproduceerd voedsel.

Dit zien we ook in de bouw. De oktoberuitgave van ‘naw dossier’ heeft als thema ‘samenwerken met regionale en lokale aannemers’. In het Bouwfondsmagazine lees je waarom Nederlands grootste gebiedsontwikkelaar kiest voor deze samenwerking: minder overheadkosten, kennis van de lokale markt en de cultuur van een familiebedrijf. Logisch, want steeds meer woningbouwprojecten zijn kleinschalig.

Daarmee groeit het belang van lokaal en regionaal opererende bouwbedrijven in de woningmarkt.

‘Cijfers en trends’ van de Rabobank (oktober 2013) laat eveneens een trend naar kleinschaligheid in de bouw zien. Een verschuiving van grootschalige nieuwbouw in het buitengebied naar kleinschalige (her)bouw in de bestaande situatie. Ik ben benieuwd welk effect deze ontwikkelingen zullen hebben op de groothandel in hout, bouwmaterialen en ijzerwaren. Als er aan vraagzijde iets structureel verandert heeft dat onherroepelijk invloed op de aanbodzijde.

Ik verwacht dat de ontwikkeling gunstig kan uitpakken voor de bouwgroothandel. Die is nog beter in staat kleine en middelgrote aannemingsbedrijven dan grote aannemers te helpen bij het bouwproces. Veel bouwgroothandels zijn lokaal georiënteerd en Wim Bak kennen de lokale aannemers Marketingdeskundige goed. Ze bieden kennis van mate- Merkvast rialen, diverse distributievormen en showrooms in de buurt. Kansen liggen daar waar de bouwgroothandel aansluit op nieuwe behoeften van de regionale en lokale aannemer. Die heeft behoefte aan nieuwe kennis, digitale communicatie en aan een nieuwe invulling van distributie.

Een voorbeeld dat naar mijn idee de toekomst weergeeft, kreeg ik onlangs toen ik meekeek bij de herontwikkeling van een kantoorgebouw. Het ging hier om een grote diversiteit aan materialen die moesten voldoen aan de milieueisen van de opdrachtgever. Dat gold ook voor het transport.

Communicatie van bestelling tot en met facturatie verliep digitaal. De aannemer wilde op ieder moment online de materialenstatus in kunnen zien. Materialen werden dagelijks just in time op de bouwplaats geleverd en het afval retourgenomen. Ik zeg de oud Yahoo-directeur na: Small is the new Big, ook voor de bouwgroothandel.

De lokale groothandel kent de lokale aannemer goed.

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

column_wim bak 1pag.indd 45

45

07-11-13 12:26

Green Deal start met knelpuntenanalyse De Werkgroep Certificering zet de eerste lijnen uit voor de invulling van de Green Deal. Op korte termijn ontvangen alle voorschrijvers en bedrijven in de bouw- en houtkolom een vragenlijst om helder te krijgen welke knelpunten zij ervaren bij de handel in en toepassing van duurzaam geproduceerd hout.

Daarnaast is half oktober met bewustmethout.nl een onlineplatform gelanceerd voor het delen van kennis en praktijkervaringen. Werkgroepsecretaris Bert Kattenbroek zegt: “Een knelpuntenanalyse geeft ons inzicht in de praktische problemen die er spelen en welke knelpunten als eerste opgelost moeten worden om de toepassing van duurzaam geproduceerd hout te stimuleren. Er gaat onder andere gekeken worden naar onderlinge erkenning van certificaten, de mogelijkheden van bijmenging, bestekteksten en vermindering van de administratieve druk en kosten.”

27 ondertekenaars De Werkgroep Certificering is een uitvloeisel van de Green Deal waarin 27 zowel publieke als private partijen duurzaam hout in Nederland de norm willen laten zijn. Naast de ministeries van Infrastructuur en Milieu, Economische Zaken en Buitenlandse Zaken en de houtsector tekenen ook een groot aantal branches in de bouw-, meubel- en retailketen, FNV Bouw, CNV Vakmensen, het Initiatief Duurzame Handel en Tropenbos International de Green Deal.

Voor het delen van kennis en praktijkervaringen is het online- platform www.bewustmethout.nl in het leven geroepen.

Om praktische invulling te geven aan het toepassen van duurzaam geproduceerd hout komen bedrijven in de bouw en houtkolom naar eigen zeggen een aantal problemen tegen. Zo zien leveranciers zich geconfronteerd met bestek- teksten waarin expliciet een keurmerk wordt gevraagd, terwijl ook een ander voldoet. Ook is er een niet altijd juiste marktperceptie dat duurzaam geproduceerd hout duurder zou zijn dan ongecertificeerd hout. Ook wordt er zowel administratief als logistiek veel dubbel werk verricht omdat FSC en PEFC elkaars handelsketen niet erkennen, menging van elkaars duurzaam geproduceerd hout niet toestaan en eisen dat houtstromen strikt gescheiden blijven. Zeker in een markt waarbij steeds meer halffabrikanten gemaakt worden komen beide houtstromen samen. Het probleem van niet kunnen mengen van FSC- en PEFC-hout wordt in de toekomst dus alleen maar groter.

Alle Green Deal-partijen rapporteren jaarlijks over uitgevoerde activiteiten en de behaalde resultaten. Zie ook: www.bewustmethout.nl.

www.vvnh.nl Koninklijke VVNH | Postbus 1380 | 1300 BJ Almere | 036.532.10.20 | info@vvnh.nl

B r a n c h e pa g i n a VVNH

BRANCHE_VVNH 47

07-11-13 12:29

Koninklijke HIBIN

Bezoekadres: Westeinde 6, 1334 BK Almere-Buiten | Postadres: Postbus 1634, 1300 BP Almere | e-mailadres: info@hibin.nl website: http://www.hibin.nl | Telefoon: 088 - 442 46 00 | Fax: 088 - 422 46 01 | KvK: 40530254 (Koninklijke HIBIN te Almere)

Verlenging 6%-regeling:

tevredenheid overheerst Renovatie en onderhoud krijgen een stevige stimulans in 2014. Hibin is tevreden met de verlenging van de 6%-btw-regeling tot 1 januari 2015. De langere werkingsduur geeft consumenten vertrouwen en zal er naar verwachting toe leiden dat er meer animo komt voor onderhoud- en renovatieklussen die een langere voorbereidingstijd vergen. anuit afbouwbedrijven kwam eerder het signaal dat het effect van de regeling beperkt bleef als gevolg van de snelle invoering per 1 maart 2013 in combinatie met de beperkte looptijd. Werk dat een langere voorbereidingstijd vergt in verband met vergunningen of financiering, zouden pas zo laat op gang komen, dat profiteren van het lage btw-tarief niet meer mogelijk zou zijn. Met de tijdige verlenging tot 1 januari 2015 is dat bezwaar vervallen.

Verder is de hoop dat de 6%-btw-regeling in combinatie met een licht aantrekkende consumentenvertrouwen meer mensen beweegt tot renovatie en verduurzaming van hun woning. Organisaties als Bouwend Nederland en UNETOVNI zijn al bezig met campagnes om consumenten op de voordelen van de regeling te wijzen en hebben aangekondigd daarmee door te gaan.

Vervolgenquête

Lobby en onderzoek

Vaker plannen voor verbouwen of renovatie

Koninklijke Hibin is een van de organisaties die zich actief hebben ingezet voor verlenging van de 6%-btw-regeling en participeert in een door USP Marketing Consultancy opgezet onderzoek naar de effecten van de 6%-regeling. Daarbij gaat het om een enquête onder de achterban van de betrokken brancheorganisaties en onderzoek onder consumenten. Op basis van eerste achterbanenquête is er afgelopen zomer veel publiciteit geweest, waarmee de discussie over de wenselijkheid van verlenging levend is gehouden. In dit initiatief participeren verder: Bouwend Nederland, Aannemersfederatie Nederland, OnderhoudNL / NOA, UNETO-VNI, VHG, GBO en VNO-NCW.

Naast het meten van de effecten bij de bedrijven is ook gemeten onder consumenten en in het bijzonder bij woningeigenaren. USP ziet na een voorzichtige start dat er vanuit woningeigenaren steeds meer plannen komen om hun woning en/of tuin aan te pakken. Twee op de vijf woningeigenaren hebben plannen om iets aan of rond de woning te laten doen (verbouwen, onderhouden of renoveren). Dit consumentenonderzoek blijft USP ook de komende maanden herhalen. In het onderzoek dat in november plaatsvindt worden ook de effecten van de verlenging van de regeling meegenomen.

In het voorjaar van 2014 zal opnieuw een enquête onder de achterban van de verschillende organisaties worden uitgezet. Dan zal ook Koninklijke VVNH gaan meedoen. Uit het eerdere onderzoek, dat vijf maanden na invoering werd uitgevoerd, bleek dat als gevolg van de regeling 15% van de bedrijven uit de bouw- en installatiesector geen mensen hoeft te ontslaan. Nog eens 7% van de bedrijven heeft er minder mensen door hoeven te ontslaan.

Bedrijven concludeerden toen al dat mensen dankzij de lage btw nu over de streep worden getrokken. Bij uitvoerende bouwbedrijven komen meer aanvragen en meer opdrachten binnen, wat uiteindelijk ook een positief resultaat oplevert voor de bouwmaterialengroothandel.

n o v e m b e r 2 0 1 2 - M I X p ro

Voorstel-Branchepagina_Hibin4p-zonderachtergrond.indd 47

47

Deinformatie op de Hibin-pagina’s valt buiten de verantwoordelijkheid van de MIXpro-redactie.

V

Komen onderhoud en renovatie weer op gang?

07-11-13 16:45

Omzetverlies 2013: 14% De bouwmaterialengroothandel levert in 2013 opnieuw fors in. Dat blijkt uit de achtste editie van de Hibin Conjunctuurmeting.

Uit de door USP Marketing Consultancy uitgevoerde enquĂŞte komt een somber beeld naar voren. Het omzetverlies over heel 2013 zal naar verwachting 14% bedragen. Sinds 2009 verloor de branche al meer dan 25% van de omzet. De crisis woekert voort, het vertrouwen in herstel is tot een dieptepunt gedaald en de te nemen maatregelen snijden steeds meer in de kern van bedrijven.

Herstel laat op zich wachten Het geloof in herstel op korte termijn is tot een dieptepunt gedaald. 40% van de deelnemers aan het onderzoek verwacht herstel na 2016 of later en nog eens 38% verwacht niet dat de bouw ooit nog op het omzetniveau van 2008 zal terugkomen.

De zorgen nemen toe. Een op de zes deelnemers aan de achtste Hibin Conjunctuurmeting maakt zich ernstige zorgen. Driekwart geeft nog steeds aan zich nauwelijks of geen zorgen te maken over het eigen voortbestaan.

Minder opdrachten Vermindering van het aantal opdrachten is voor 92% van de respondenten aan de orde. Verder zijn opdrachten gemiddeld beperkter van omvang (73%), staan prijzen onder druk (84%) en heeft 71% te maken met faillissementen bij klanten.

De betaaltermijnen lopen verder op. Over heel 2013 wordt een gemiddeld betaaltermijn van 51,6 dagen verwacht, tegenover 46,9 dagen in 2012.

Kostenbesparing De bouwmaterialengroothandels hebben de omzetdaling de afgelopen jaren voornamelijk opgevangen door de loonkosten te beperken (80%), een strakker debiteurenbeleid te voeren

48

(78%), voorraden af te bouwen (74%), scherper in te kopen (72%), tarieven te verlagen (61%) en de markt actiever te bewerken (57%), 26% onderneemt nieuwe activiteiten en 22% kiest op een of andere manier voor samenwerking met andere bedrijven.

Verwachtingen Kostenreductie blijft ook de komende tijd het credo voor 74% van de groothandelsbedrijven, terwijl een op de drie nog wel kansen ziet voor verbetering door innovatie of productiviteitverhoging. Een derde van de respondenten verwacht een nog scherpere prijsconcurrentie. 15% verwacht vergroting van de bedrijfsomvang door overname of groei.

Werkgelegenheid daalt verder Besparen op loonkosten zal ook voor heel 2013 de meest genomen maatregel (58%) zijn om kosten te besparen. 63% verwacht tijdelijke contracten te beÍindigen, 54% zal ook vaste contracten opzeggen en 52% zal natuurlijk verloop niet opvangen. Eind 2013 zal het aantal fte’s met 14% zijn gedaald ten opzichte van 1 januari 2012. In de periode 20092011 liep de werkgelegenheid in de bouwmaterialengroothandel ook al met 15% terug.

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

Voorstel-Branchepagina_Hibin4p-zonderachtergrond.indd 48

07-11-13 16:45

Samenwerking VVNH en Hibin Koninklijke Hibin en Koninklijke VVNH blijven stappen zetten op de weg naar nauwere samenwerking binnen BouwtoeleveringNL. De afgelopen maanden hebben vier bestuurlijke taskforces zich over vier dossiers gebogen: cao, pensioenen, opleidingen en contributie. Ook de hoofdlijnen van de inrichting van de gezamenlijke vereniging BouwtoeleveringNL zijn voorgelegd.

Uit de rapportage aan de gezamenlijke besturen is gebleken dat er sprake is van een goede voortgang. Er is geconstateerd dat er geen wezenlijke belemmeringen voor samengaan zijn. De directies van beide organisaties hebben de opdracht gekregen een zogeheten ‘roadmap’ te maken om daarin alle activiteiten en benodigde besluiten in kaart te brengen die nodig zijn om een fusie van Hibin en VVNH per 1 januari 2015 mogelijk te maken. In november komt het bestuur van BouwtoeleveringNL bijeen.

Aanmerkelijk minder geschillen De Geschillencommissie Bouw- en Afbouwmaterialen meldt over de eerste drie kwartalen van 2013 in totaal elf aanvragen te hebben ontvangen. Dat is (fors) minder dan in 2012 (13) en 2011 (25). In 2013 zijn tot nu vier bindende uitspraken gedaan. In een geval zijn klant en leverancier onderling tot een schikking gekomen. De overige zaken zijn nog in behandeling.

Waardering voor Bouwdeelcursus nieuwe stijl De eerste bouwdeelcursus nieuwe stijl is succesvol verlopen. Op 29 september jl. vond de bouwdeelcursus Hellend Dak plaats bij Monier in Montfoort. Het is de eerste keer dat de samenwerking met Erkende Fabrikanten zich uitstrekt tot een bouwdeelcursus. Na het faillissement van KCBM is Hibin Opleidingen naarstig op zoek gegaan naar nieuwe partners om kwalitatief hoogstaande alternatieven te vinden, waarbij ook de continuïteit op lange termijn is gegarandeerd.

Voor de bouwdeelcursussen is gekozen voor samenwerking met de tien door Hibin Opleidingen erkende fabrikanten. In die samenwerking is Hibin Opleidingen verantwoordelijk voor het studiemateriaal (waaronder E-learning) en certificering, is HMC Cursus en Training verantwoordelijk voor coördinatie en docenten en verzorgen de fabrikanten de modellen en praktijkruimtes.

De bouwdeelcursus Hellend Dak is als eerste op deze manier georganiseerd. De overige gaan naar verwachting allemaal later dit najaar van start (zie ook de Hibincursuskalender op de volgende pagina).

Met de certificering van erkende fabrikantenopleidingen en het programma ‘Aan vakmanschap werk je samen’ levert Koninklijke Hibin een bijdrage aan de toegevoegde waarde van de branche. De inpassing van trainingen van fabrikanten in het totale opleidingsaanbod draagt bij aan een relevant en passend aanbod voor de professionele bouwmaterialengroothandel en bevordert een ontwikkelingsgerichte houding van werknemers in de branche.

De trainingen die gecertificeerde fabrikanten aanbieden, sluiten goed aan bij en bouwen voort op de vakopleidingen die Hibin Opleidingen biedt. Zo wordt de kwaliteit van de opleidingen gewaarborgd én zichtbaar gemaakt.

Bovendien wordt kennisontwikkeling zo een gedeelde verantwoordelijkheid; goed voor de bouwmaterialenhandel en goed voor de fabrikanten zelf. Werknemers profiteren omdat producttrainingen passen in hun professionele ontwikkeling met behulp van vakopleidingen. Het idee van een levenlang leren wordt versterkt door de aansluiting van de tot nu toe gescheiden opleidingstrajecten. De totale bouwtoelevering profiteert omdat de deskundigheid in de branche wordt vergroot.

n o v e m b e r 2 0 1 3 - M I X p ro

Voorstel-Branchepagina_Hibin4p-zonderachtergrond.indd 49

49

07-11-13 16:46

Koninklijke HIBIN

Nieuws

Bezoekadres: Westeinde 6, 1334 BK Almere-Buiten | Postadres: Postbus 1634, 1300 BP Almere | e-mailadres: info@hibin.nl website: http://www.hibin.nl | Telefoon: 088 - 442 46 00 | Fax: 088 - 422 46 01 | KvK: 40530254 (Koninklijke HIBIN te Almere)

Propedeuse voor Hbo Ad-studenten

Agenda 5 november 6 november 11 november 12 november 12 november

Aan de hogeschool Utrecht hebben studenten van de opleiding Hbo Associate Degree assistent marketeer Bouwtoelevering hun propedeuse behaald. Hiermee hebben bijna alle studenten de eerste fase van hun studie succesvol afgesloten.

Vorig jaar oktober is de eerste lichting studenten van deze op de bouwtoelevering afgestemde opleiding op hboniveau afgezwaaid. De tweede lichting binnen dit samenwerkingsverband van het Houtopleidingscentrum (HOC), Hibin Opleidingen, Technische Groothandel en Hogeschool Utrecht, was toen al van start gegaan.

De toekomst van de opleiding is onderwerp van gesprek.

Het bestuur van de hogeschool Utrecht heeft kort voor de zomervakantie onverwacht aangekondigd niet langer met de opleiding verder te willen gaan. Hibin Opleidingen is nu in gesprek met hogeschool Avans en de hogeschool Rotterdam. Beide hogescholen zijn geĂŻnteresseerd. Binnenkort worden hun voorstellen voorgelegd aan de werkgevers.

De Hbo Associate Degree-opleiding was een lang gekoesterde wens van de sector en vult een leemte in het opleidingsaanbod voor de sector. Twee jaar geleden werd het initiatief genomen om werknemers in de branche de mogelijkheid te bieden zich tot op hbo-niveau in hun eigen vakgebied te bekwamen.

De opleiding is een verrijking voor mensen met een commerciĂŤle functie binnen de bouwtoelevering. Er is sprake van een sterke koppeling met de dagelijkse praktijk van de studenten, waardoor veel van geleerde direct in de praktijk gebracht kan worden. Studenten uit verschillende sectoren vullen elkaar aan en leren van elkaar. Zij bedienen in het dagelijkse leven dezelfde doelgroepen binnen de bouw en zien de kruisbestuiving als extra stimulans om de opleiding te volgen.

50

18 november 21 november 21 november 28 november

Hibin BusinessClub Nederland Noord Hibin BusinessClub Brabant-Oost/Limburg Vergadering bestuur BouwtoeleveringNL Hibin BusinessClub Noord Holland vergadering bestuur Fonds Collectieve Belangen (FCB) Hibin BusinessClub Zuid-Holland Hibin BusinessClub Oost-Nederland Bestuursvergadering Koninklijke Hibin Hibin BusinessClub Zuid West Nederland

Cursuskalender Dit najaar wordt de start de drie Bouwdeelcursussen nieuwe stijl verwacht. Net als de Bouwdeelcursus Hellend Dak worden deze georganiseerd in samenwerking met door Hibin Opleidingen erkende fabrikanten. Kijk voor de exacte data op de website: www.hibinopleidingen.nl.

Najaar Najaar Najaar 5 november 12 november

Bouwdeelcursus Binnenwanden Bouwdeelcursus Fundering & Vloeren Bouwdeelcursus Buitenwanden Bouwen en Bouwmaterialen B (Verkoop in kort bestek) Bestek en tekening lezen

M I X p ro - n o v e m b e r 2 0 1 3

Voorstel-Branchepagina_Hibin4p-zonderachtergrond.indd 50

07-11-13 16:46

Soudal b.v. • Paardeweide 38A • NL-4824 EH Breda • Nederland Tel.: +31 76-542.49.01 • Fax: +31 76-542.49.02 • nederland@soudal.com

ADVERT157_SterkInLijmKit&Pur_187x257mm.indd 1

adv_SOUDAL10.indd 1

ADVERT158

www.soudal.com

08/02/13 16:31

07-11-13 09:57

Voor bouwprofessionals

Nieuwe generatie voegmortel PCI Nanofug Premium – de multifunctionele voegmortel, speciaal voor dubbelhardgebakken keramiek met lage

! w u e i N

wateropname.

Verkrijgbaar in 18 kleuren. Na 2 uur beloopbaar. Fijn, glad en zeer mooie oppervlak.

Water- en vuilafstotend. Goed te reinigen. Bestand tegen zure reinigingsmiddelen.

Bescherming tegen diverse soorten schimmels en bacteriĂŤn.

S M A RT M O R TA R SOLUTIONS

easyworking

waterdrop effect

resistance effect

protection effect

www.PCI-Afbouw.nl

nanofug MIXPRO.indd 1 adv_BASF01.indd 1

12/07/13 15:35 07-11-13 09:53