Информатор бр.6 / 2014 by Marija

2014

INFORMATOR

www.proagens.mk

! ВАЖНО

НОВО! НОВО! НОВО! НОВО! - 10 јуни 2014 ГОДИНА

СОВЕТУВАЊЕ ЗА

ФИНАНСИСКА ДИСЦИПЛИНА, ДАНОЧНИ НОВИНИ, ДОНАЦИИ/СПОНЗОРСТВА, РАБОТНИ ОДНОСИ И НОВИ ПРАВИЛА ЗА ГОДИШНАТА СМЕТКА - 2014

СКОПЈЕ, х. КОНТИНЕНТАЛ 10 јуни 2014 година (вторник). Пријавувањето е ЗАДОЛЖИТЕЛНО! Почеток во 10 часот. тел: 02/ 3162-979 и 3229479 ВИДИ ПОКАНА ЗА СОВЕТУВАЊЕ



juni



2014

! О В О

СКОПЈЕ, х. КОНТИНЕНТАЛ 10 ЈУНИ 2014 ГОДИНА СОВЕТУВАЊЕ за

ФИНАНСИСКА ДИСЦИПЛИНА, ДАНОЧНИ НОВИНИ, ДОНАЦИИ /СПОНЗОРСТВА, РАБОТНИ ОДНОСИ И НОВИ ПРАВИЛА ЗА ГОДИШНАТА СМЕТКА - 2014 ПРОГРАМА НА СОВЕТУВАЊЕТО / ОБУКАТА I.

ДАНОК НА ДОДАДЕНА ВРЕДНОСТ ДВА НОВИ ПРЕДЛОГ ЗАКОНИ ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ДДВ - Брза примена на најавеното намалување на ДДВ стапките (од 18% на 5%) за промет и увоз на производи важни за животниот стандард и за сточарството - прецизирање на новите добра со повластена даночна стапка - Задолжително спроведување на попис поради промена на даночната стапка - Прекнижување со и без намалување на цените - Најава на нова содржина на „уредна ДДВ фактура“ (наместо печат, друга содржина) ДДВ АКТУЕЛНОСТИ ТРЕТМАН НА АВАНСИ ВО „REVERSE CHARGE“ - Пресметка и евиденција на затворањето на старите аванси (пред примена на reverse charge) - Фактурирање и евиденција на новите аванси - Затворање на авансите по конечни фактури ГОДИШНИ ДАНОЧНИ ОБВРЗНИЦИ СО НОВ (ТРОМЕСЕЧЕН) ДАНОЧЕН ПЕРИОД ТРЕТМАН НА СТРАНСКИТЕ ДОНАЦИИ ОД 1 ЈУЛИ 2014 Г. - Промет без ДДВ - Сериски број на фактури од УЈП - Задолжителни извештаи

II. ДАНОК НА ДОБИВКА - Примена на новите обрасци за данокот на добивка (замена на старите) - Функционалност на новиот образец - Изјава за платен данок на исплатена дивиденда - Даночен третман на заемите (посебности кај трговските друштва, финансиските друштва и банките) III. ДОНАЦИИ И СПОНЗОРСТВА ВО ЈАВНИТЕ ДЕЈНОСТИ ОД ФЕВРУАРИ 2014 ГОДИНА - Даночни поттикнувања со данок на добивка и персонален данок на доход - Даночни поттикнувања за ДДВ, според нови прописи (Правилници) ТРЕТМАН НА ДОНАЦИИТЕ ЗА ПОПЛАВЕНИТЕ ПОДРАЧЈА (СРБИЈА, БИХ И ХРВАТСКА) - Донирање на финансиски средства и добра во земјата - Донирање со директен извоз на добра

IV. ИНФО ВО ВРСКА СО НОВИТЕ ОБРАСЦИ ЗА ГОДИШНА СМЕТКА ЗА ТРГОВСКИТЕ ДРУШТВА, БАНКИТЕ И ДРУГИТЕ ФИНАНСИСКИ ИНСТИТУЦИИ И ЗАКОНОТ ЗА ВРШЕЊЕ НА СМЕТКОВОДСТВЕНИ РАБОТИ V. ПОДГОТОВКИ ЗА ПРИМЕНА НА НОВИОТ ЗАКОН ЗА АДМИНИСТРАТИВНИ СЛУЖБЕНИЦИ (пред престанување на важењето на Законот за државните службеници и Законот за јавните службеници) 1) Плата на административните службеници 2) Компоненти и додатоци на плата 3) Надоместоци на плата на административните службеници 4) Компарација со актуелните решенија VI. ПОЧЕТОК НА ПРИМЕНА НА ЗАКОНОТ ЗА ФИНАНСИСКА ДИСЦИПЛИНА (воочени можности) VII. РАБОТНИ ОДНОСИ 1) Годишен одмор и новини во исплатата на регрес за годишен одмор 2) Oсновица за пресметување на додатоци на плата според закон и колективни договори 3) Основица за пресметување на надоместоци на плата според закон и колективни договори 4) Основица за пресметување на надоместоците на трошоците според закон и колективни договори VIII. ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА КАМАТИТЕ СПОРЕД БИЛАТЕРАЛНИТЕ ДОГОВОРИ - Задржан данок на исплатен приход од камата на странско правно лице - Персонален данок на исплатен приход од камата на странско физичко лице IX. ПРАШАЊА И ЗАДАЧИ ОД ОБЛАСТА НА СМЕТКОВОДСТВОТО (подготовки за испит за Овластен сметководител) За секој учесник на Советувањето е изготвен Прирачник.

ЦЕНИ! За ПРЕТПЛАТНИЦИ цената на Прирачникот изнесува 2.200 денари. За втор и нареден учесник од ПРЕТПЛАТНИЦИТЕ, цената изнесува 1.800 денари. За непретплатниците цената е единствена и изнесува 2.500 денари. Цената е со вклучен ДДВ. Во цената е вклучен и работен прибор и кафе. Прирачникот се уплатува на сметката на Про агенс, 210 - 0503940101 - 43, кај НЛБ Тутунска банка. Повикување на број: 431.

Третман на претплатник имаат оние коминтенти кои извршиле плаќање на претплатата за 2014 година. ПОЧЕТОК ВО 10 ЧАСОТ

Пријавувањето е ЗАДОЛЖИТЕЛНО!

2014 Izdava~: Agencija za ekonomsko-pravna poddr{ka i procena PRO AGENS

Glaven i odgovoren urednik: M-r Pavle G A C O V

Dizajn i grafi~ko ureduvawe: Agencija PRO AGENS

Lektor: M-r Kiril ANGELOV

Adresa: Agencija “PRO AGENS”, p. fah 272 ul. “Naum Naumovski Bor~e“, br. 68/4

VNIMANIE Nositel na materijalnite prava e izdava~ot. Zabraneto e prepe~atuvawe, kopirawe i umno`uvawe na napisite ili na nivnite delovi bez prethodna soglasnost od izdava~ot. Data na obavuvawe na ovoj broj: 30.05.2014 g.

www.proagens.mk p_gacov@proagens.com.mk d_jacimovic@proagens.com.mk r_muric@proagens.com.mk i_nikolovska@proagens.com.mk n_mladenov@proagens.com.mk v_mladenova@proagens.com.mk Izdava~ki odbor:

Informacija:

M-r Pavle GACOV

Osnovnoto izdanie izleguva edna{ mese~no, a specijalnite izdanija po potreba.

Danijela JA]IMOVI], dipl. pravnik

Pretplatata se vr{i so uplata na smetkata na Agencijata “PRO AGENS”-Skopje 210-0503940101-43; Deponent na Tutunska banka-Skopje. Rakopisite se ispra}aat na adresa: Agencija “PRO AGENS”, p. fah 272, 1000 Skopje. Rakopisite ne se vra}aat. Tel./faks: 02 / 3162-979, 3298-763 i 3229-479. “PRO AGENS” e registriran obvrznik za DDV so dano~en broj za DDV:

D-r Zoran MINOVSKI

D-r Refika MURI] Irena NIKOLOVSKA, dipl. ek. D-r Gligor BI[EV D-r Zorica BO@INOVSKA D-r Dragoqub ARSOVSKI M-r Elena MARTINOVSKA Vesna ZMAJ[EK, dipl. ek. Slavko LAZOVSKI, dipl. ek. Bor~e IVANOVSKI, dipl. ek. Katja NIKOLOVA, dipl. ek. Mirjana ARSOVSKA-QAMOVA, dipl. ek.

6 S O D R @ I N A: РАБОТНИ ОДНОСИ 1) ГОДИШЕН ОДМОР

www.proagens.mk

ПРАВА ОД РАБОТЕН ОДНОС 2) НОВИ ПРАВИЛА ЗА ИСПЛАТА НА РЕГРЕСОТ ЗА ГОДИШЕН ОДМОР („К-15“)

АВАНСИТЕ ВО СИСТЕМОТ НА REVERSE CHARGE 3) АВАНСИТЕ ВО СИСТЕМОТ НА REVERSE CHARGE

ПЛАТА И НАДОМЕСТОЦИ НА АДМИНИСТРАТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ 4) ПЛАТА И НАДОМЕСТОЦИ НА АДМИНИСТРАТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ ПОЧНУВАЈЌИ ОД 13.02.2015 ГОДИНА

ДОНАЦИИ И СПОНЗОРСТВА 5) СПРОВЕДУВАЊЕ НА ИЗМЕНИТЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ДОНАЦИИ И ЗА СПОНЗОРСТВА ВО ЈАВНИТЕ ДЕЈНОСТИ, ВО ПРАКСА

ЗАДРЖАН ДАНОК 6) ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА КАМАТИТЕ ИСПЛАТЕНИ НА СТРАНСКИ ЛИЦА ОД АСПЕКТ НА ОДАНОЧУВАЊЕТО СО ЗАДРЖАН ДАНОК И ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК (ПРИМЕНА НА ДОГОВОРИТЕ ЗА ОДБЕГНУВАЊЕ НА ДВОЈНО ОДАНОЧУВАЊЕ)

ИНФОРМАЦИЈА - ИГРИ НА СРЕЌА 7) ЕВИДЕНЦИЈА ЗА ОСТВАРЕНИ ДОБИВКИ НАД 10.000 ДЕНАРИ ВО ИГРА НА СРЕЌА И НИВНИТЕ ДОБИТНИЦИ - НОВ ОБРАЗЕЦ



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

ГОДИШЕН ОДМОР 1. Правото на годишен одмор - уставно загарантирано право

Данијела ЈАЌИМОВИЌ *

леновите 137 – 145 од Законот за работните односи (во натамошниот текст: ЗРО) - „Службен весник на РМ“, бр. 62/05, 106/08, 161/08, 114/09, 130/09, исправка-149/09, 50/10, 52/10, 124/10, 47/11, 11/12, 39/12, 13/13, 25/13, 170/13 и 187/13; како и 10 одлуки на Уставниот суд на РМ: 3/06, 44/06, 65/06, исправка-66/06, 16/07, 57/07, 77/07, 63/09, 10/10, 58/10 и 132/10; пречистен текст на ЗРО: 54/13) со кои е уредено правото на работникот на годишен одмор, во изминатиот период беа изложени на неколку измени и интервенции од страна на Уставниот суд на РМ. Позначајна е измената од 4 септември 2008 година („Сл. весник на РМ“, бр. 106/08) со која целосно се новелирани условите за стекнување на право на користење на цел годишен одмор и за траењето на годишниот одмор. Не помалку е значајна и измената на ЗРО („Службен весник на РМ“, бр. 11/12), во сила од 1 февруари 2012 година, со која уште еднаш се менуваат условите за плаќање на неискористениот дел на годишен одмор, за што станува збор подолу во овој текст (член 145 од ЗРО; види точка 8 од овој текст). Правото на платен годишен одмор е едно од основните слободи и права на човекот и граѓанинот утврдено со членот 32 став 4 на Уставот на РМ, во рамки на економските, социјалните и културните права. Уставот на РМ става посебен акцент на неприкосновеноста на правото на одмор за неговиот носител, со определба дека од ова право вработениот не може да се откаже. Доследно на оваа уставна одредба, евентуалната изјава со која вработениот би се откажал од правото на годишен одмор, односно од надоместокот на плата за годишен одмор, во правна смисла е ништовна, а тоа значи дека не произведува правно дејство (правни последици). Истото важи и за евентуална спогодба меѓу работодавачот и работникот со која прашањето за правото на годишен одмор би било третирано како диспозитивно прашање, што би значело да се остави на волјата на договорните страни да одлучат за негово користење. ЗРО во членот 145 став 2 ја презема уставната одредба за ништов носта на било каква спогодба со која што работникот би се откажал од правото на годишен одмор.

* Правен советник

Во продолжение се дадени важечките одредби за правото на работникот на годишен одмор.

d_jacimovic@proagens.com.mk

www.p

roagens.mk

 

2. Траење на годишниот одмор

то на годишниот одмор за уште 3 работни дена. Тоа се:

РАБОТНИ ОДНОСИ

2.1. М инимално и максимално т раење н а годишниот одмор Основните одредби за траењето на годишниот одмор се содржани во членот 137 ставови: 1 и 2 од ЗРО. Според нив, работникот има право на платен годишен одмор од најмалку 20 работни дена, со тоа што со колективен договор или договор за вработување годишниот одмор може да се продолжи до 26 работни дена. Произлегува дека доколку во колективен договор (општ акт) или во договорот за вработување (поединечен акт) не е внесена клаузула за подолг годишен одмор - до 26 работни дена, одморот може да трае најмногу 20 работни дена, а тоа значи дека минималното траење од член 137 став 1 едновремено ќе претставува и максимално дозволено траење на годишниот одмор, бидејќи нема правен основ за негово продолжување до 26 дена. Но, во важечките општи колективни договори (ОКД) кои се задолжителни за сите субјекти од приватниот и јавниот сектор, како и во гранските, односно на ниво на оддел колективни договори е пропишано правото на работникот на годишниот одмор во траење од најмалку 20 до најмногу 26 работни дена (член 40 став 1 од ОКД за приватниот сектор од областа на стопанството ОКДПС, 1 односно 27 став 1 од ОКД за јавниот сектор на РМ - ОКДЈС 2 ), така што условот што го поставува ЗРО по ова прашање, целосно се исполнува преку актите на колективното договарање.

2.2. З големено траење на годишниот одмор за одредени категории на вработени ЗРО во членот 137 став 2 определил неколку групи на вработени на кои поради одредени причини им го зголемува траење-

1) повозрасен работник (жени над 57 и мажи над 59 години - член 179 од ЗРО), 2) инвалид, 3) работник со најмалку 60% телесно оштетување и 4) работник кој негува и чува дете со телесен или душевен недостаток. Овие вработени имаат право на уште 3 работни дена годишен одмор, што значи дека минималната граница на годишниот одмор за нив изнесува 23, односно максималната 29 работни дена. ЗРО не содржи одредба со која би предвидел меѓусебно исклучување на наведените основи за зголемување на траењето на годишниот одмор, поради што во случај на нивно паралелно постоење кај ист работник ќе има „продолжување“ на годишниот одмор за по 3 работни дена. Работникот помлад од 18 години, согласно со членот 176 од ЗРО, има право на зголемен годишен одмор за 7 работни дена. Наведините категории на вработени уживаат посебна заштита и поповолен третман во однос на другите, поради спецификите поврзани со полот, возраста, здравствената состојба односно инвалидноста, со што ЗРО се афирмира како закон кој го прифаќа принципот на позитивната дискриминација во работниот однос.

2.3. Г одишен одмор над 26 работни дена – предмет на колективно договорање на ниво на гранка односно оддел ОКД за приватниот сектор, со членот 41 предвидува дека за работниците кои работат во исклучително тешки услови за работа со колективен договор на ниво на гранка, односно оддел може да се опре-

„Службен весник на РМ“, бр. 88/09, 60/10, 81/12 и 189/13; У. суд - 94/10 и 50/12; Пречистен текст 150/12. 2 „Службен весник на РМ“, бр. 10/08, 85/09; У. суд - 88/08 и 122/08. 1

INFORMATOR 6 I JUNI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

дели траењето на годишниот одмор над 26 работни дена.

3. Определување на годишниот одмор одделно за секој вработен

ОКД за јавниот сектор не содржи одредба во горенаведената смисла, но, тоа не ја исклучува можноста со колективен договор на ниво на одделна дејност од јавниот сектор да се предвиди поповолно право за работникот.

3.1. К ритериуми за определување на должината на годишниот одмор

2.4. Г одишен одмор на вработен со неполно работно време

Според членот 48 став 4 од ЗРО, работникот кој склучил договор за вработување со неполно (скратено) работно време има право на годишен одмор со минимално вре метрање од десет работни дена. Одредбата се однесува на вработените кои работат со работно време пократко од полното работно време кај работодавачот. На нив, ЗРО дозволува да им се определи годишен одмор во пократко траење, при што минималното траење не може да биде под десет работни дена. Минималниот одмор од десет работни дена кај скратеното работно време кој е еквивалент на минимумот од 20 работни дена кај полното работно време, може да се определи само доколку работникот го исполнува условот од член 139 од ЗРО, а тоа значи доколку остварил непрекината работа од најмалку 6 месеци кај ист работодавач, за што станува збор во потточката 4.1. од овој текст.

Пример:



Во членот 138 од ЗРО, се нагласува дека траењето на годишниот одмор во секој одделен случај се определува според времето поминато во работен однос, условите за работа и други критериуми утврдени со колективниот договор. ОКДПС во членот 40 став 2 и ОКДЈС во член 27 утврдуваат некои од основните критериуми според кои се определува траењето на годишниот одмор на работникот. Тоа се: - времето поминато во работен однос; - с ложеноста на работите на работното место; - условите за работа; - здравствената состојба на работникот; - п осебна заштита на работник помлад од 18 години - според ОКДПС. Во колективните договори на ниво на гранка, оддел, односно на ниво на работодавач (или во правилникот за работни односи на работодавачот), можат да се предвидат и други критериуми за определување на должината на годишниот одмор, бидејќи на работодавачот му се остава голема слобода во определување на основите и бројот на работните денови што се врзуваат за секој од нив. Но, по сите можни критериуми, збир но, работникот има право на годишен одмор само до 26 работни дена (член 40 став 4 од ОКДПС), со исклучок на вработените кои уживаат посебна заштита поради здравствената состојба и возраста.

Одредбите од интерниот правилник со кои се уредува траењето на годишниот одмор би можеле да гласат на следниот начин: „Член ___

Траењето на годишниот одмор се утврдува како збир на основицата од 20 работни дена и на бројот на додадените работни денови остварени врз основа на следните критериуми: www.p

roagens.mk

РАБОТНИ ОДНОСИ

 

а) Вкупен работен стаж: - до 5 години

1 работен ден,

- о д 5 до 10 години

2 работни дена,

- од 10 до 15 години

3 работни дена,

- о д 15 до 20 години

4 работни дена,

- о д 20 до 25 години

5 работни дена,

- н ад 25 години

6 работни дена,

б) Сложеност на работата според степенот на стручната подготовка: - за високо стручна подготовка

3 работни дена

- за виша стручна подготовка или ВКВ

2 работни дена

- за средна стручна подготовка

1 работен ден

в) Условите за работа и одговорност:

- на работи, ____________________

1 работен ден

- на работи, ____________________

2 работни дена

- на работи, ____________________

3 работни дена

г) Тешка (хронична) здравствена состојба

до 3 работни дена

д) Три или повеќе деца

1 работен ден и

ѓ) Други критериуми.“ Доколку работникот го надминува максимумот по основ на критериумите во овој член има право на годишен одмор само до 26 работни дена.

3.2. Д енови што не се пресметуваат во годишниот одмор

На траењето на годишниот одмор влијае и одредбата од член 138 став 2 од ЗРО со која е утврдено кои денови не се пресметуваат во годишниот одмор. Тоа се: - празниците, - саботите и неделите и слободните денови, - отсуствата поради боледување и - другите случаи на оправдано отсуство од работа. Како други случаи на оправдано отсуство од работа што не се пресметуваат во годишниот одмор се сметаат деновите на платено отсуство, односно неплатено отсуство согласно со ЗРО. Случаите на платено отсуство до 7 работни дена годишно се утврдени во член 42

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

од ОКДПС и се однесуваат на: склучување на брак; склучување на брак на дете; раѓање или посвојување дете; смрт на сопружник или дете; смрт на родител, брат, сестра; смрт на родител на сопружник; смрт на дедо или баба; полагање на стручен или друг испит за потребите на работодавачот; елементарни непогоди. ОКДЈС, покрај наведените, во член 28, предвидува уште три случаи на платено отсуство: за селидба на семејство од едно во друго место, за селидба во исто место и за прв училишен ден на прваче. Карактеристично за овие случаи е дека отсуството од работа се обезбедува и се користи во деновите на траењето на осно вот, без оглед на барањето на процесот на



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

работа. Со оглед на тоа, доколку случајот на платеното отсуство се случи за време на користење на годишниот одмор, работникот е должен за тоа веднаш да го извести работодавачот. Само под тој услов, врз основа на остварен увид од страна на работодавачот, годишниот одмор може да се продолжи за онолку дена колку што според ОКД работникот има право на платено отсуство по одреден основ.

Истото важи и доколку се случи боледување за време на траењето на годишниот одмор. Работникот нема право според ЗРО самиот да го продолжи одморот за деновите на траење на боледувањето, туку е обврзан за боледувањето да го извести работодавачот. Преостанатиот, неискористен дел од годишниот одмор кој е прекинат поради новонастанатата правна ситуација (боледување) би се искористил во спогодба со работодавачот, непосредно по истекот на боледувањето, или во некој друг временски период согласно со ЗРО. Според член 138 став 3 од ЗРО, при определување на траењето на годишниот одмор за секој работник одделно, како ден на го дишен одмор се смета секој работен ден на конкретниот работник одреден спо ред распоредот на работното време кај работодавачот. Од наведената одредба произлегува дека, на пример, ако во неделата работникот има 4 работни дена и три слободни, во годишниот одмор се пресметуваат само четирите работни дена неделно. Меѓутоа, ако работното време му е распоредено во 6 работни дена, тогаш би се судриле со ситуација и саботата, односно неделата која е негов редовен работен ден да му се вкалкулира во траењето на одморот, на кој начин би му се „скратило“ трањето на одморот гледано во календарска смисла. Поради ова, сметаме дека и овие работници, без оглед на реалниот распоред на нивното работно време, заслужуваат во однос на годишен одмор ист третман како и нивните колеги кои работната недела ја трошат во пет дена (понеделник-петок), дотолку повеќе што и самиот законодавец во основниот став од член 138 став 2 од ЗРО утрдува дека во деwww.p

новите на годишен одмор не се пресметуваат саботите и неделите.

4. Стекнување право на годишен одмор 4.1. С текнување право на цел годишен одмор Според членот 139 од ЗРО, работникот кој за прв пат заснова работен однос се стекнува со правото на цел годишен одмор (од 20 до 26 работни дена), кога ќе оствари не прекината работа од најмалку шест ме сеци кај ист работодавач, без оглед на тоа дали работникот работи полно работно време или пократко работно време од полното. Ако е во прашање пократко работно време од полното (т.е. скратено работно време), по шест месеци непрекината работа работникот ќе има право на годишен одмор со минимално времетрање од десет работни дена (член 48 став 4 од ЗРО). Условот, работникот да оствари непрекината работа од најмалку шест месеци за да се стекне со право на цел годишен одмор, по измената на ЗРО („Службен весник на РМ“, бр. 106/08) од 4 септември 2008 година, важи само за работникот кој за прв пат заснова работен однос. Со тоа е напуштено старото решение со кое се бараше од работникот, при секое ново вработување а не само при првото, да го исполни условот од непрекината работа од најмалку шест месеци за остварување на право на цел годишен одмор. Вториот услов за цел одмор од членот 139 на ЗРО - непрекината работа од најмалку шест месеци да се оствари кај ист работодавач - е дел од дополнувањето на ЗРО (25/13), во сила од 19.02.2013 година. Важно е да се знае дека под непрекинато траење на работа од најмалку 6 месеци не можат да се подведат случаи на работен однос на определено време, кога работникот во тие 6 месеци заснова два, три или повеќе пати работен однос во траење од по два или три месеци, кај истиот работодавач, без разлика што помеѓу нив нема

roagens.mk

РАБОТНИ ОДНОСИ

пауза во временска (техничка) смисла. Во правна смисла, меѓутоа, секое одјавување и ново пријавување на работникот во работен однос, значи засновање на нов работен однос, па затоа во наведените случаи недостасува битен услов за стекнување на право на цел годишен одмор: „непрекинатоста“ на траењето на работниот однос во правна смисла. Но, доколку стиктно се почитува правната логика, можна е и апсурдна ситуација лицето под режимот на непрекинати пријави/одјави на куси временски периоди да оствари завиден работен стаж, а при тоа да не го исполни условот за цел годишен одмор. Затоа предлагаме полиберален пристап кон примената на условот за непрекината работа.

4.2. П раво на пропорционален д ел од годишниот одмор Условувајќи го полното траење на годишниот одмор со претходна непрекината работа од шест месеци само во случај на прво вработување, ЗРО ги уредува и случаите кога работникот, поради неисполнување на условот за цел годишен одмор, има право на пропорционален дел од годишниот одмор. Пресметувањето на пропорционалниот дел на одморот се врши на начин утврден во член 140 од ЗРО, според кој работникот има право на користење на пропорционален дел на годишниот одмор во вкупен износ од по два дена за секој месец работа. Во ЗРО се утврдени следните два случаи во кои се пресметува пропорционален дел на годишниот одмор: 1) ако во календарската година во која склучил работен однос, работникот не се стекнал со правото на цел годишен одмор и 2) ако на работникот му престанал работниот однос пред изминувањето на рокот, по чие истекување тој би се здобил со право на цел годишен одмор.

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

 

Наведените два случаи на пропорционалниот одмор се однесуваат на работникот кој по прв пат заснова работен однос, односно кој при претходно/и вработување/а нема остварено непрекината работа од 6 месеци кај ист работодавач (што е услов за целосен годишен одмор), и притоа: а) во календарската година во која се вработил (на пр. септември тековната година) не остварува шест месеци непрекината работа до крајот на годината или б) работниот однос му престанува пред истекот на рокот од шест месеци непрекината работа. (Потсетување на стари решенија: Третиот случај од некогашниот член 140, став 1 точка 3) од ЗРО, кој предвидуваше пропорционално утврдување на годишниот одмор и за оние работници на кои работниот однос им престанува пред први јули, без оглед на должината на претходниот стаж, е бришан од ЗРО и не важи по 4 сеп тември 2008 година. Членот 140 од ЗРО, по 4 сепетември 2008 година целосно се однесува на работниците кои по прв пат засноваат работен однос.)

5. Користење на годишен одмор 5.1. Можност за користење на годишен одмор во два дела Годишниот одмор по правило се користи во текот на календарската година - член 141 став 1 од ЗРО. Во однос на можноста за користење на годишен одмор во делови, ЗРО допушта негово користење во два дела, со тоа што првиот дел од одморот мора да трае нај малку 12 работни дена - член 141 став 2 од ЗРО. Според член 141 став 3 од ЗРО: Работодавачот е должен на работникот да му обезбеди искористување на 12 работни дена го дишен одмор до крајот на тековната ка лендарска година, а остатокот до 30 јуни идната година.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Според член 144 став 1 од ЗРО: Годишниот одмор се користи земајќи ги предвид потребите на работниот процес, како и можностите за одмор и рекреација на ра ботникот водејќи сметка за неговите се мејни обврски.

Практиката потврдува дека многу често потребите на работниот процес или на работникот, бараат одморот да се користи во повеќе од два дела, не ретко и да се прекине поради околностите на работниот процес кои не трпат одложување. Затоа, одредбата според која годишниот одмор може да се користи во два дела би требало послободно да се толкува, во смисла дека ЗРО зазема императивен став само во однос на барањето најмалку 12 работни дена од одморот да се искористат во тековната календарска година (2014) а остатокот до 30 јуни следната година (2015), но не и во однос на начинот на нивното искористување во смисла искористување во континуитет, бидејќи начинот на користење треба да произлезе од потребите на работодавачот и на работникот и според нив да се определи. Во прилог на ова размислување е и одредбата од член 144 став 2 од ЗРО според која работникот има право еден ден од годишниот одмор да го искористи на ден којшто самиот ќе го оп редели ако тоа посериозно не го загрозува работниот процес, што наведува на заклучок дека самиот законодавец дозволува годишниот одмор да се користи во повеќе од два дела, релативизирајќи ја смислата на одредбата од членот 141 став 2 од ЗРО за користење на годишен одмор во два дела. Но, исто така, на ова место мораме да укажеме и на цврстиот став на инспекторите на трудот по ова прашање, кои користењето на годишен одмор во повеќе од два дела, без оглед на потребите на работникот и работодавачот, го третираат како прекршок по ЗРО.

www.p

5.2. М ожност за користење (пренос) на цел годишен одмор во наредната календарска година Според членот 141 став 4 од ЗРО, работникот кој годишниот одмор не го искористил во тековната календарска година поради боледување или повреда, породилно отсуство и одмор за нега и чување на дете, може да го пренесе во наредната календарска година и да го искористи до 30 јуни. Со наведената одредба децидно се утврдуваат случаите (причините) кога неискористениот одмор за календарската година (2014) може во целосно траење (од 20 - 26 ден) да се искористи во наредната година до 30 јуни (до 30 јуни 2015). Оваа одредба, претставува отстапување (исклучок) од членот 141 став 3 од ЗРО бидејќи дава можност работникот целиот годишен одмор да може да го искористи (пренесе) во наредната календарска година, а не само ос татокот над 12 дена. Гледано низ призма на условите што треба да постојат на страна на работникот за ваквиот начин на користење на одморот, ЗРО бара: - работникот во тековната календарската година (2014) да не бил во можност да го искористи одморот за таа година и - неможноста за искористување да произлегла од една од следните причини: боледување или повреда, породилно отсуство или одмор за нега и чување на дете. (Потсетување на стари решенија: Инаку, пред измената на член 141 став 4 од ЗРО („Сл. весник на РМ“, бр. 106/08) т.е. пред 4 септември 2008 година, за пренесување на целиот годишен одмор во наредната календарска година, покрај наведниот услов се бараше и кумулативно исполнување на уште еден (сега неважечки) услов, а тоа е: работникот да работел нај-

roagens.mk

РАБОТНИ ОДНОСИ

малку 6 месеци во календарската година во која бил определен одморот.)

5.3. К ористење на годишен одмор од работници кои работат во странство Според членот 141 став 5 од ЗРО работниците кои работат во странство можат во целост да го искористат годишни от одмор до крајот на идната календар ска година, ако е така определено со колективниот договор на работодавачот.

5.4. Е ден ден од годишен одмор с е користи по желба на работникот Според ЗРО работникот има право еден ден од годишниот одмор да го искористи на ден којшто самиот ќе го определи, ако тоа посериозно не го загрозува работниот процес. Услов за претходното е работникот да мора да го извести работодавачот за намерата најдоцна три дена пред користењето на денот на одморот - член 144 став 2 од ЗРО. Во некои колективни договори на ниво на гранка (на пр. КД за вработените во тутунско стопанство „Службен весник на РМ“, бр. 135/09, 140/10, 161/11 и 75/12 - пречистен текст), е предвидено дека два дена од годишниот одмор работникот може да ги искористи тогаш кога самиот ќе определи.

6. Решение за годишен одмор Според член 137 став 3 од ЗРО, работодавачот е должен на работникот да му издаде решение за право на користење на годишен одмор. Во однос на врачување на решението за годишен одмор, по аналогија ќе се примени членот 75 од ЗРО, во кој е уредено врачување на отказот. Решението за годишен одмор мора да му биде врачено на работникот. Работодавачот е должен да му го врачи лично на работникот, по правило во просториите на работо-

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

  давачот, односно на адресата на живеалиштето, односно престојувалиштето, од кое работникот дневно доаѓа на работа. Ако работникот не може да се пронајде на адресата на престојувалиштето од кое дневно доаѓа на работа (освен во случаите на оправдано отсуство од работа) или нема трајно или времено престојувалиште во Република Македонија или одбие врачување, решението за годишен одмор се објавува на огласната табла во седиштето на работодавачот. По изминувањето на осум работни дена од објавувањето на огласната табла се смета дека врачувањето е извршено.

7. Потврда за искористен годишен одмор Под наслов: „Користење на годишен одмор во случај на склучување на договор за вработување со друг работодавач“, ЗРО, во рамки на член 143, ги уредил следните прашања: Прво: Работникот го користи годишниот одмор кај работодавачот кај кого стекнал право на негово користење, освен ако со ра ботодавачот не се договорил поинаку - став 1 и Второ: По престанувањето на работниот однос работодавачот е должен да му даде на работникот потврда за искористен го дишен одмор - став 2. Од формулацијата на ставот 1 на член 143 произлегува дека примарната важност при определувањето на „местото“ на користење на годишниот одмор, при престанување на работниот однос и вработување кај друг работодавач, ја има договорот на работодавачот со работникот. Во отсуство на договор важи законското супсидијарно правило дека работникот го користи годишниот одмор кај работодавачот кај кого стекнал право на негово корис-тење. Во членот 143 став 2 од ЗРО е утврдена обврска за работодавачот по престанувањето на работниот однос да му издаде на работникот потврда за искористен годишен



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

одмор. Издавањето на потврдата има за цел да го информира новиот работодавач со кој работникот склучува договор за вработување дека работникот го искористил (т.е. не го искористил, ако така се договорил со стариот работодавач - член 143 став 1 од ЗРО) годишниот одмор за тековната календарска година. Намерата е да се избегне ситуација на двојно користење на годишен одмор во една календарска година, што во минатото во практиката се случуваше поради отсуство на законски утврдените форми на комуникација на релација стар - нов работодавач.

Ако работникот кај претходниот работодавач искористил дел од годишниот одмор, би имал право кај новиот работодавач да го искористи остатокот, согласно со правилата за утврдување на траењето на годишниот одмор кај новиот работодавач.

8. Плаќање за неискористен годишен одмор 8.1. У слови за плаќање за неискористениот дел на годишниот одмор според актуелното решение во примена од 1 февруари 2012 година Според член 145, став 1 од ЗРО, цитираме: „Работникот има право на надомес ток на неискористениот дел од годишни от одмор пред престанок на работниот однос, ако претходно побарал користење на годишен одмор, а не му било овозмо жено користење на годишен одмор, а ра ботниот однос му престанал не по него ва вина и волја“. Ова е актуелната содржина на членот 145 став 1 од ЗРО, производ на измената на ЗРО („Службен весник на РМ“, бр. 11/12) во сила од 1 февруари 2012 година. Со неа се заменува (напушта) одредба според која: „Ра ботни кот по пре ста ну ва ње то на ра бот ни от од нос по кој било основ има пра во на обеште ту ва ње за не ис ко ри сте ни от го диш ен одмор“.

www.p

(Постетување на стари решенија: Напуштената одредба инаку беше во примена од 5 ноември 2009 година (измена на ЗРО - 130/09) до 1 февруари 2012 година, и дојде на местото на решението кое му овозможуваше на работодавачот користењето на годишниот одмор да го замени со парично обештетување на работникот (во висина на просечната плата на работникот за тие денови), а кое Уставниот суд го укина со Одлуката У. бр. 200/2008 од 13 мај 2009 година, со правно дејство од 20 мај 2009 година, објавена во „Службен весник на РМ“, бр. 63/09, оценувајќи го како неуставно бидејќи го ускратуваше загарантираното право на користење на платен годишен одмор на работниците, од кое тие не може да се откажат.) Анализирајќи ги условите за исплата на надоместок за неискористениот дел од годишниот одмор од актуелната одредба произлегува дека, почнувајќи од 1 февруари 2012 година, ова право ќе го имаат само мал број на вработени и тоа тие што ги исполнуваат следните услови: 1) да имаат неискористен дел од годишниот одмор пред престанок на работниот однос; 2) претходно да побарале користење на годишен одмор, а истото да не им било овозможено, 3) работниот однос да им престанал не по нивна вина и волја. Поедноставувајќи ги наведените услови низ призма на позитивен (афирмативен) пристап произлегува следното: право на надоместок има вработен на кој не му било овозможено користењето на годишниот одмор на негово барање пред престанокот на работниот однос и на кој работниот однос му престанал по вина и волја на рабо тодавачот. Понатаму, ако се изземаат двата основи за престанок на работниот однос на работникот кои ја интегрираат неговата вина: лич

roagens.mk

РАБОТНИ ОДНОСИ

ни причини и причини на вина од членот 76 став 1 точки: 1 и 2 од ЗРО, под наслов „Основани причини за отказ“, како и отказот од страна работникот кој ја содржи неговата во лја (член 71 став 1 од ЗРО), останува само еден основ за престанок на работниот однос за кој е „виновен“ работодавачот, а тоа се деловни причини (економски, организациони, технолошки, структурни или слични причини на страна на работодавачот - член 76 став 1 точка 3 од ЗРО) и евентуално изминување на времето за коешто бил склучен договор за вработување на определено време - член 64. Престанок на работниот однос по волја на работодавачот, не претставува основана причина за отказ и како таков не е уреден со ЗРО, но ја индицира ситуацијата на незаконско престанување на работниот однос, во кој случај работникот исто така би имал право на надомест за неискористен одмор. Остануваат многу дилеми околку примената на оваа одредба, на пример, дали надоместокот треба да се исплати при раскинување на договорот за вработување со спогодба, затоа што договорното раскинување ја афирмира заедничката волја на двете страни за престанок на работниот однос. Исто така, посебен предмет на критика претставува условот работникот претходно да побарал користење на годишен одмор, а истото да не им било овозможено. ЗРО во ниту еден член користењето на годишниот одмор не го условува со поднесување на барање за користење од страна на работникот, што би било и целосно неуставно, слично кога правото на исплата на плата би зависело од поднесеното барање на работникот истата да му се исплати. Барањето, според тоа, може да биде само во функција на прецизирање на периодот на користење на одморот со оглед на потребите на работниот процес и работникот, но не и главен услов за користење на годишен одмор. Ова го потврдува и самиот законодавец во членот 145 став 2 од ЗРО во кој е недвосмислено утврдено дека е ништовна било каква спогодба со која што работникот би се откажал од правото на годишен одмор. Ако е тоа така,

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

  произлегува дека работодавачот има обврска на работникот задолжително му го овозможи користење на годишен одмор и дека секаков вид на условување во поглед на остварувањето на ова право е незаконско и неуставно и поради тоа ништовно. Решението од членот 145 став 1 од ЗРО, ќе отвори простор и за други дилеми во процесот на неговата практична примена, не е исклучено ниту преиспитувањето на неговата уставност која е дискутабилна во контекст на погоре кажаното - загарантираното, беузусловно право на користење на годишен одмор.

8.2. Н адоместок за неискористен дел од годишен одмор како дел од основицата за придонеси и данок на доход Одредбата од членот 145 став 1 од ЗРО и покрај голем бој нејаснотии, сепак се чини донекаде разреши една мошне важна дилема која постоеше од аспект на третманот на плаќањето за неискористениот одмор, т.е. дали при плаќањето постои обврска за пресметка и уплата само на персонален данок или и обврска за плаќање на придонеси. Оваа дилема всушност беше наметната од формулацијата на старата одредба од членот 145 став 1 според која работникот по престанувањето на работниот однос по кој било основ имаше право на обештетува ње за неис користениот годишен одмор. Со оглед на фактот дека обештетувањето за неискористен годишен одмор не е ниту плата ниту дополнително примање од работен однос (т.е. исплатите по основ на деловна успешност на работодавачот и надоместоци на плата - категории кои според член 14 од Законот за придонеси од задолжително социјално осигурување претставуваат основица за пресметка и плаќање на придонеси), туку е еден вид на мерка против работодавачот за нереализирана законска обврска за овозможување на работникот на правото на користење на годишен одмор, беше правно издржано при неговото исплаќање, работодавачот да пресметува и уплатува персона-



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

лен данок, но не и придонеси од здолжително социјално осигурување (здравство, ПИО и вработување). Во прилог на овој став одеше и фактот дека претпоставка за обештетување на работникот е работниот однос да престанал, како што гласеше формулацијата, а одморот да не е искористен. Сега, меѓутоа актуелното решение од членот 145 став 1 од ЗРО отфрлајќи го терминот обештетување за не ис ко ри сте ни от го диш ен од мор и прифаќајќи ја формулацијата според која работникот има правото на „надоместок на неискористениот дел од годишниот одмор пред престанок на работниот однос“, го вклучува ова плаќање во основицата за персоналниот данок, но и на придонесите од социјално осигурување, како надоместок кој произлегува од работниот однос којшто е во тек. Сепак, за целосна оправданост на ваквото толкување, потребно е воведување на прецизна норма во нашиот правен систем за социјално-даночен третман на овој надоместок, која меѓу другото, ќе им ја олесни работата и на инспекторите, склони, во ваквите нејасни ситуации, кон заземање на став дека секое плаќање коешто е поврзано со работникот, без оглед од кој основ произлегува, треба да се третира како при-мање од работен однос и целосно да се вклучи во основицата за придонеси и данок на доход. Во некои соседни законодавства на пр. во Хрватска, постои децидна одредба според која на овој надоместок се плаќаат и придонеси, покрај данокот.

9. Надоместок на плата за годишен одмор 9.1. В исина на надоместокотна плата за годишен одмор Приватен сектор Висината на надоместокот на платата за годишен одмор, е утврдена во членот 112 став 8 од ЗРО и членот 28 став 2 од ОКДПС. За годишен одмор на работникот му припаѓа надоместок на плата во висина на неговата просечна плата од последните 12 месе-

www.p

ци, доколку со закон поинаку не е опредлено. Доколку работникот во овој период не примал плата му припаѓа надоместок во висина на најниската плата (т.е. во гранки, односно оддели во кои нема утврдена најниска плата, во висина на минималната плата утврдена во согласност со Законот за минимална плата на РМ „Службен весник на РМ“, бр. 11/12). Јавен сектор За јавниот сектор важи членот 19 од ОКДЈС, според кој за време на годишниот одмор на работникот му припаѓа надоместок на плата во висина од неговата просечна исплатена плата во последните три месеци, во која не се вклучува додатокот на плата за прекувремена работа. Доколку работникот за периодот кој се зема како основица не примал плата, му припаѓа надоместок во висина од најниската плата утврдена на ниво на дејност, односно на ниво на работодавач.

9.2. О сновица за плаќање на придонеси и персонален данок на надоместокот за годишен одмор Основица за плаќање на придонесите од задолжително социјално осигурување (ПИО, здравство и вработување) за работникот за време на траење на годишниот одмор претставува надоместокот на пла та согласно со член 14 став 1 точка 1 од Законот за придонеси од задолжително социјално осигурување. При утврдување на основицата ќе се води сметка за примена на членот 15 од Законот за придонеси според кој основицата за пресметување и плаќање придонеси не може да биде пониска од 50% од просечната (бруто) плата по работник во РМ објавена во јануари во тековната година според податоците на Државниот завод за статистика (согласно со податокот објавен во месец јануари 2014 година, просечната (бруто) плата из-

roagens.mk

РАБОТНИ ОДНОСИ

несува 30.902 денари, а 50% од од овој износ е 15.451 денари).

10.

 

Висина на глобите за необезбедување на годишен одмор

Императивниот карактер на одредбите со кои е уреден годишниот одмор го потврдуваат и Прекршочните одредби од ЗРО (член 265 став 1 точка 14, став 2 и став 3), со кои е предвидена прекршочна одговорност на работодавачот ако на работнико: A) не му обезбеди годишен одмор во согласност со ЗРО и B) не издаде решение за годишен одмор.

Глобите за наведните прекршоци изнесуваат: - за работодавачот: правно лице - од 2.000 до 3.000 евра / физичко лице од 1.000 до 2.000 евра во денарска противвредност и - за директорот, односно друго одговорно лице кај работодавачот - од 500 до 1.000 евра, во денарска противвредност. Напомена:



За регресот за годишен одмор види текст на стр. 18 од овој Информатор.

НАЈНОВО !

Повластена можност за Полугодишна претплата на Проагенсовите изданија за 2014 година! Почитувани,

татусот на Проагенсов претплатник се стекнува преку режимот на годишна претплата. Предностите на овој режим им е познат на сите наши корисници. На колегите кои не се стекнале со ваков статус им даваме повластена можност да станат наши претплатници преку Полугодишна претплата. Во пакетот „Полугодишната претплата", покрај списанијата „Информатор" за 6 месеци (до крајот на 2014 година), вклучуваме плус: - Информатор бр. 6-12 (јуни-декември 2014) - Инфо-регистар (ажуриран за цела 2014) - 24/7 повластен пристап до скриениот дел на www.proagens.mk - б рзо и редовно информирање за тековните обврски, новини во прописите и сл. преку ЕДНА Ваша службена е-маил адреса - непосредни консултации од помал обем преку телефон и службено електронско сандаче - попусти на советувања и обуки - попусти на прирачници и посебни изданија и - два прирачника како подарок. Подарок плус - ДВА Прирачници ! Со извршената полугодишна претплата за 2014 година добивате и ДВЕ изданија како ПОДАРОК - Прирачник за персоналниот данок на доход (издание од 2013 година) и Прирачник за ДДВ (издание од 2013 година). Не заборавајте дека даночните инспектори се враќаат по неколку години назад при даночните контроли. Затоа и изданијата од изминатите години треба да ви бидат секогаш при рака. Цената на полугодишната претплата изнесува 8.500 денари (со вклучено ДДВ кое имате право да го одбиете)! Поштенските трошоци се на наша сметка. Плаќањето се врши на сметката на Агенција Про агенс, 210 - 0503940101 - 43 кај НЛБ Тутунска банка АД Скопје, со цел на дознака: „Претплата за 2014 година" и повикување на број: 400.



02/ 3162-979 i 3298-763

INFORMATOR 6 I JUNI 2014



kontakt@proagens.com.mk



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

НОВИ ПРАВИЛА ЗА ИСПЛАТА НА РЕГРЕСОТ ЗА ГОДИШЕН ОДМОР („К-15“) 1. ПОСТОИ ЛИ ОБВРСКА ЗА ИСПЛАТА НА РЕГРЕС ЗА ГОДИШЕН ОДМОР („К-15“)?

а 1 јануари 2014 година влезе во сила: „Спогодба за изменување и дополнување на Општиот колективен договор за приватниот сектор од областа на стопанството“ (во натамошниот текст: Спогодбата), објавена во „Службен весник на РМ“, бр. 189 од 31.12.2013 година.

Данијела ЈАЌИМОВИЌ *

Некои од новите решенија на Спогодбата, инкорпорирани во Општиот колективен договор за приватниот сектор од областа на стопанството (во натамошниот текст: ОКДПС) се однесуваат на правото на регрес за годишен одмор. Со оглед дека „сезоната на К-15 пристигна“, одново се актуелизираат бројни прашања поврзани со овој надоместок, сега додатно инспирирани од новите аспекти на неговото определување и исплата, на кои укажуваме во продолжение. Пред се, доколку некој се уште има дилема дали исплатата на регрес за годишен одмор е обврска или право на работодавачот кое му остава можност да калкулира со исплатата, особено во услови на проблематична ликвидност кога и исплатата на платите претставува проблем, одговорот е јасен и недвосмислен - Исплатата на регресот за годишен одмор (популарно: К-15) е ЗАДОЛЖИТЕЛНА. Нужно се надоврзува прашањето дали овој надоместок е задолжителен за сите работодавачи или и тука постојат привилегирани групи кои „успеале“ легално да ја избегнат оваа обврска. И ова прашање ќе го расветлиме во продолжението на овој текст.

Напоменуваме дека написите во некои дневни весници и интернет портали дека исплатата на регресот за годишен одмор може „да се замени“ со плаќање на пропишаната глоба од Законот за работни односи не се точни и истите погрешно ги наведуваат работодавачите на кршење на прописите, без да се нагласи дека со платената глоба не се брише законската обврска за исплата на задолжителниот надоместок.

2. ЗАДОЛЖИТЕЛНОСТ НА КОЛЕКТИВНИТЕ ДОГОВОРИ * Правен советник d_jacimovic@proagens.com.mk

Од моментот кога ОКДПС стана задолжителен за работодавачите и вработените во приватниот сектот и на нив непосредно да се применува /почнувајќи од 30 април 2010 година ОКДПС (60/10) се усогласи со член 205 став 1 од ЗРО (139/09) кој пропишува задолжителна и непосредна примена на ОКДПС/, проwww.p

roagens.mk

ПРАВА ОД РАБОТЕН ОДНОС

излезе дека фирмата не мора да е потписник на ОКДПС, непосредно или преку асоцијации на работодавачи, за да ја обврзуваат правата на работникот утврдени со него, меѓу кои и исплатата на надоместокот за годишен одмор. Ова јасно стои и во членот 2 од самиот ОКДПС според кој, цитат: „Овој колективен договор се применува непосредно и е задолжителен за работодавачите и вработените во приватниот сектор.“ (истата одредба е уредена и во членот 205 став 1 од ЗРО). Во однос на правниот основ на регресот за годишен одмор во приватниот сектор, нема промени, односно и понатаму овој надомесок постои само во колективните договори и не е дел од нормативниот концепт на ЗРО. Но овој факт нема влијание во врска со прашањето за задолжителната исплата на регресот, со оглед на членот 1 став 2 од ЗРО во кој стои дека работниот однос се уредува со овој (ЗРО) и со друг закон, КОЛЕКТИВЕН ДОГОВОР и договорот за вработување, што влече корени од Уставот на РМ според кој остварувањето на правата на вработените и нивната положба се уредуваат со закон и со КОЛЕКТИВНИ ДОГОВОРИ (член 32 став 5 од Уставот на РМ). Понатаму, во членот 12 став 4, ЗРО утврдува дека правата од работен однос утврдени со Уставот, закон и КОЛЕКТИВЕН ДОГОВОР не можат да се одземаат или ограничат со акти и дејствија на работодавачот. Сите овие одредби укажуваат на задолжителоста на колективните договори за работодавачите, бидејќи самиот Устав на РМ ги става во ист ранг со законот во однос на правата на вработените и нивната положба. Но, меѓу самите колективни договори постои разлика во поглед на опфатот на субјектите за кои се задолжителни. Различно од ОКДПС, колективен договор на ниво на гранка, односно оддел, се применува непосредно и е задолжителен за работодавачите кои се членови на здружението на работодавачи потписници на колективниот договор или кои дополнително му пристапиле на тоа здружение (член 205 став 3 од ЗРО). Со оглед дека со колективен договор на ниво на гранка, оддел,

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

 

односно на ниво на работодавач, може да се утврдат и други права и обврски, како и поголеми права на работниците од оние утврдени со закон или со ОКДПС (член 3 од ОКДПС), произлегува дека ОКДПС всушност ги содржи минималните обврски за работодавачите, кои понатаму можат се прошируваат со пониските колективни договори (гранка/оддел/работодавач) типувани само за одредена група на деловни субјекти. Заклучок што неминовно ќе произлезе е дека доколку фирмата не сака да има други (посебни) и поголеми обврски кон вработените, не треба да потпишува колективни договори (гранка/оддел/работодавач), бидејќи во таков случај ќе биде обврзана само со ОКДПС и тоа со минималните задолжителни износи за исплата.

3. ИЗНОС НА РЕГРЕСОТ СПОРЕД ОКДПС За прв пат, со измената на ОКДПС во примена од 1 јануари 2014 година, се утврдува не само правото туку и минималниот износ на регресот за годишен одмор, задолжителен за сите субјекти од приватниот сектор кои, како што нагласивме, не се вклучени во системот на колективното договарање на ниво на гранка/оддел/дејност/работодавач кој систем познава поголеми износи на регрес (види табела од точката 4 на овој текст). Новите правила за исплата на регресот за годишен одмор, утврдени во членот 35 став 1 алинеја 7 од во ОКДПС се следните: - м инимален задолжителен износ на регресот е 40% од основицата (просечна месечна нето плата по работник во РМ исплатена во последните три месеци) - с е исплатува под услов работникот да работел најмалку 6 месеци во календарската година кај ист работодавач, - се исплатува еднаш во текот на годината, - и зносот се утврдува според основицата која важи на денот на донесувањето на Одлуката за исплата и - с о колективен договор на ниво на дејност или колективен договор на ниво на рабо-



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

тодавач може да се утврди регрес за годишен одмор во поголем износ од износот утврден со ОКДПС.

Според претходните правила, минималниот износ кој мора да се исплати како регрес за годишен одмор изнесува 40% од тримесечна нето плата исплатена во РМ како основица за утврдување на трошоци од работен однос согласно со членот 35 став 2 од ОКДПС. Со оглед дека износот се утврдува според основицата која важи на денот на донесување на Одлуката за исплата, ќе има мали отстапувања во висината на истиот зависно од месецот во кој одлуката за исплата ќе се донесе. Доколку одлуката се донесе во јуни 2014 година, минималниот нето износ на регресот е 8.436 денари (нов податок од кој се пресметува регресот за годишен одмор е објавен на 28.05.2014 г. и истиот ќе се користи заклучно со 26.06.2014 г.). Во одлуката ќе се утврди и датумот на исплата, на пример 1 август 2014 година, при што датумот на исплатата кој се случува подоцна од датумот на донесувањето на одлуката, не влијае на веќе утврдениот износ во одлуката за исплата. Како да се разбере одредбата дека К-15 се исплатува еднаш во текот на годината, дали со истата се анулира можност за исплата на повеќе делови во текот на годината или значи нешто друго. Исправното толкување би одело во насока дека во една календарска година може да се исплати еден регрес,

а ратите на исплата би зависеле од можностите на работодавачот, што би требало подетално да се дефинира во одлуката за исплата. Имено, инспирацијата за ваквата одредба договорните партнери на ОКДПС очигледно ја добиле од членот 9 на Законот за исплата на платите во РМ кој се однесува на субјектите од јавниот сектор, според кој регресот се исплатува еднаш во текот на годината, а доколку се исплатува во два дела, вкупниот износ не може да биде повисок од правото утврдено при првата исплата. Условот дека работникот треба да работи најмалку 6 месеци во календарската година кај ист работодавач, за да му се исплати К-15, благо кажано е апсурден. Ако ЗРО условот од 6 месеци непрекината работа кај исти работодавач го врзува само за прво вработување заради стекнување со цел одмор од минимум 20 работни дена, тогаш од каде произлезе „генијалната“ идеја на договорачите на „поголеми права“, право на регрес секоја година да го условуваат со шест месеци работа кај ист работодавач, без оглед на претходниот стаж. Произлегува дека регресот не може да се исплати пред 1 јули. Што ако работникот замине од фирмата пред 1 јули, а претходно го искористил одморот за тековната година? Дали поради заминување, го губи правото на регрес, чија генеза се наоѓа всушност во правото на годишен одмор?! Условот е толку апсурден, што би требало едноставно да се занемари.

4. ИЗНОС НА РЕГРЕСОТ ЗА ГОДИШЕН ОДМОР ПО ОДДЕЛНИ ГРАНКИ Во приватниот сектор во поголемиот дел од важечките колективни договори на ниво на гранка/оддел, висината на регресот за годишен одмор главно е утврдена на ниво на просечната месечна плата во РМ исплатена во последните 3 месеци (види во тебела 2).

Табела: Висина на регресот за годишен одмор во важечките к олективни договори на ниво на гранка/оддел Ред. Гранка / Оддел бр. 1 Комунални дејности (107/06) 2 Тутунско стопанство (135/09, 140/10 и 161/11 и 75/12)

www.p

Пропишана висина на регресот за годишен одмор Една просечна исплатена нето плата во РМ во претходни 3 месеци. Една просечна месечна плата во РМ во претходни 3 месеци.

roagens.mk

ПРАВА ОД РАБОТЕН ОДНОС

3 4

Заштитни друштва на Македонија (119/07) Текстилна индустрија (137/07, 134/09, 149/12 и 54/13)

 

Една просечна месечна плата исплатена претходните 3 месеци. Во висина не помалку од најниската плата утврдена со колективен договор (минимум 7.500 денари).

Се исплатува доколку во вкупниот износ со новогодишниот надоместок не надминува 1/3 од нето добивката на претпријатието. 5 Угостителство Максимално една просечна исплатена нето (02/08) плата во РМ во претходните 3 месеци 6 Кожарска и чевларска индустрија Не помалку од најниската плата утврдена (21/08, 21/10, 149/12 и 54/13) со колективен договор (мин. 7.500 денари). Се исплатува доколку во вкупниот износ со новогодишниот надоместок не надминува 1/3 од нето добивката на претпријатието 7 Земјоделство и прехранбена Мин. 80% - макс. 100% од просечната месечна индустрија (пречистен текст-28/12) нето плата исплатена претходните 3 месеци 8 Прехранбена индустрија Една просечна месечна плата во РМ (54/10) исплатена во претходните 3 месеци 9 Градежната и градежната и дрвната Една просечна месечна плата во РМ индустрија (54/10) исплатена во претходните 3 месеци 10 КД за вработените од стопанството Една просечна месечна плата во РМ (54/10) исплатена во претходните 3 месеци 11 Сообраќај и врски Една просечна месечна плата во РМ (54/10) исплатена во претходните 3 месеци 12 Индустрија Една просечна месечна плата во РМ (54/10) исплатена во претходните 3 месеци 13 КД за друштвата од монетарно Минимум 60% од просечна месечна нето плата посре-дување/хартии од вредност/ исплатена во РМ во претходните 3 месеци стокови договори (97/11; важи неопред. време) 14 Хемиска индустрија (10/13) Во висина определебна со КД на ниво на работодавач, но не помала од минималната плата и треба да се исплати до 30-ти јуни наредната година 15 Енергетика (133/12) Минимум 80% - максимум 100% од просечната месечна нето плата исплатена во претходните 3 месеци

5. РЕГРЕС ЗА ГОДИШЕН ОДМОР ВО ЈАВНИОТ СЕКТОР Општиот колективен договор за јавниот сектор на Република Македонија (понатаму: ОКДЈС, почнувајќи од 5 мај 2010 година, задолжително и непосредно се применува врз органите на државната власт и други државни органи, органите на единиците на локалната самоуправа, установите, јавните

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

претпријатија, заводите, агенциите, фондовите и други правни лица кои вршат дејност од јавен интерес (член 204 став 2 од ЗРО во врска со член 48 од Законот за изменување и дополнување на ЗРО - 130/09). Овој колективен договор, различно од ОКДПС, не предвидува право на регрес за годишен одмор кај



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

трошоците поврзани со работењето (член 49). За вработените од јавниот сектор (буџетските корисници и единките корисници во нивен состав) како и за вработените во сите правни лица во кои државниот капитал учествува со повеќе од 49%, регресот за годишен одмор, во поглед на висината и можноста за исплата е пропишан со Законот за исплата на платите во РМ ЗИП („Службен весник на РМ“, бр. 70/94, ... и 170/13).

Според членот 9 на ЗИП, работодавачот може да врши исплата на регрес за годишен одмор најмногу до 60% од просечната месечна нето плата по работник во РМ објавена до денот на исплатата (види во табела 2). Во истиот член е предвидено она што веќе го кажавме кај приватниот сектор а тоа дека регресот се исплатува еднаш во текот на годината, а доколку се исплатува во два дела, вкупниот износ не може да биде повисок од правото утврдено при првата исплата. ЗИП, според тоа, создава можност, но не и обврска за работодавачите од јавниот сектор за исплата на регрес за годишен одмор.

6. ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА РЕГРЕСОТ ЗА ГОДИШЕН ОДМОР По однос на прашањето за оданочување на регресот за годишен одмор, согласно со Законот за изменување и дополнување на Законот за пероналниот данок од дохот („Службен весник на РМ“, бр. 139/06), почнувајќи од 1 јануари 2007 година при исплата на регресот за годишен одмор се пресметува и плаќа персонален данок од доход (по стапка од 11,1111% на нето износот). Или актуелниот бруто износ на регресот е 9.373 денари (ПДД = 8.436 х 11,1111%). Од 16 април 2011 година, даночно признаен расход, за целите на составувањето на даночниот биланс, претставува износот на исплатениот регрес за годишен одмор во висина од 40% од просечната месечна бруто плата по работник во РМ, објавена до денот на исплатата (се работи за бруто надомест во кој е вклучен персоналниот данок на доход). Актуелниот износ на даночно признаениот расход е 12.302 денари. Пред измената на Законот за данокот на добивка - ЗДД (47/11), во периодот од 1 јануари 2009 година, до 16 април 2011 година, по основ на измената на ЗДД (159/08), даночно признаен расход, претставуваше исплатениот регрес за годишен одмор во висина од 40% од просечната месечна бруто плата по работник во РМ, исплатена во последните три месеци и објавена од Државниот завод за статистика - ДЗС (се мисли на тримесечниот просек на бруто плата во РМ).

РЕГРEС ЗА ГОДИШЕН ОДМОР - 2014 година (Регресот се оданочува со ПДД)

Месец Јануари Февруари Март Април Мај

ПРИВАТЕН СЕКТОР (ОКДПС.) 8.448 8.507 8.518 8.501 8.436

ПРИВАТЕН СЕКТОР (грански дог.) 21.120 21.267 21.294 21.252 21.091

ЈАВЕН СЕКТОР 12.632 12.900 12.796 12.565 12.604

Признат расход согласно ЗДД 1 12.361 12.599 12.494 12.265 12.302

Се работи за бруто износ во кој е содржан и персоналниот данок на доход.

www.p

roagens.mk

 

АВАНСИТЕ ВО СИСТЕМОТ НА REVERSE CHARGE

С Д-р Рефика МУРИЌ *

о новиот член 32-а од Законот за ДДВ („Службен весник на РМ“, бр. 44/99 ... и 12/14), регистриран ДДВ обврзник станува даночен должник за одредени промети кои му ги фактурира друг регистриран ДДВ обврзник, односно наместо вршителот на прометот, обврската за пресметување и плаќање данок на додадена вредност ја има примателот на прометот на добра и услуги. Станува збор за следните промети на добра и услуги: • градење, вклучувајќи одржување, реконструкција и отстранување на градби или нивни делови, кога примател на прометот е инвеститорот, а вршител на прометот е изведувачот на работите и во случај кога примател на прометот е изведувачот, а вршител на прометот е подизведувачот на работите, согласно со законот со кој се уредува градењето; • прометот со употребен материјал и употребен материјал кој не може повторно да се користи во иста состојба, отпад, индустриски и неиндустриски отпадни материјали, отпаден материјал кој може да се рециклира, делумно преработен отпад и • недвижности во извршна постапка или во постапка на присилна наплата по пат на јавно наддавање.

Даночниот обврзник кон кого се врши прометот е даночен должник и во случај на плаќање кое ќе го врши однапред (АВАНСНО), пред да биде извршен наведениот промет на добрата и услугите. Добрата и услугите за чиј промет се применува ваквиот даночен третман се наброени во Одлуката за определување на добрата и услугите за кои даночен должник е даночниот обврзник кон кого е извршен промет од страна на друг даночен обврзник („Службен весник на РМ“, бр. 44/99 ... и 45/14), донесена од Владата на Република Македонија. Напомена:



Механизмот „reverse charge“ се применува само во случаи кога прометот е извршен помеѓу даночни обврзници регистрирани за целите на данокот на додадена вредност во Република Македонија.

I. АВАНСИРАНИ УПЛАТИ НА ПРОМЕТИ ПО ЗАПОЧНУВАЊЕ СО ПРИМЕНА НА СИСТЕМОТ „REVERSE CHARGE“ * Даночен советник

r_muric@proagens.com.mk

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

1. ФАКТУРА ЗА ПРИМЕН АВАНС УПЛАТЕН ОД СТРАНА НА ИЗВЕДУВАЧ Изведувачот „ИЗГРАДБА“ уплатил аванс на фирмата подизведувач „ПЛАТФОРМИ“ ДОО Скопје, на 13.02.2014, во износ од



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

100.000 денари, за монтажа на скелиња. Вкупната вредност на договорената работа изнесува 150.000. За уплатениот аванс од „ПЛАТФОРМИ“ е добиена следната авансна фактура, со пренесена даночна обврска по член 32-а: ПЛАТФОРМИ ДОО - Скопје „29 Ноември“, 18 - Скопје МК4030995654321 До ИЗГРАДБА ДОО „Мајска“ - 16,1000 Скопје МК4030993172597

Авансна фактура бр. 010/2014 дата на промет: 13.02.2014

Бр. 1

Количина

Услуга

Цена

Авансно плаќање на услуга монтажа на скелиња на објект ________________ КП_______________

Вкупно 100.000

Пренесување на даночна обврска по чл. 32-а: 100.000 х 18% = 18.000

100.000

Вкупно за плаќање: Скопје, 17.02.2014

______________

печат:

примил

_______________ фактурирал

• Евиденција на авансната уплата и фактура кај ПОДИЗВЕДУВАЧОТ В о случајов и подизведувачот и изведувачот се ДДВ обврзници, па подизведувачот ја пренесува даночната обврска на изведувачот. Фактурата се издава без пресметан ДДВ, а уплатата ќе се книжи на следниот начин: Книжење: СМЕТКА ИЗНОС ОПИС должи побарува должи побарува 1000 Парични средства 100.000 2220 Обврска за примени аванси 100.000 - по уплата и фактура за примен аванс за услуга од член 32-а

• Пресметка на ДДВ и евиденција на авансната фактура кај ИЗВЕДУВАЧОТ По основ на авансната фактура од подизведувачот (за услугата која според Одлуката е подложна на пренесување на даночна обврска), изведувачот е тој кој во согласност со член 32-а од Законот за ДДВ, евидентира даночен долг (ДДВ). За истиот данок има право на одбивка. Авансната фактура ќе се книжи на следниот начин: www.p

roagens.mk

 

АВАНСИТЕ ВО СИСТЕМОТ НА REVERSE CHARGE

Книжење: СМЕТКА ОПИС должи побарува 1223 Дадени аванси за набавка на услуги 100 Парични средства - по авансна уплата 1302 Претходен ДДВ по член 32-а 2302 Обврски за ДДВ по член 32-а - по авансна фактура од подизведувач

ИЗНОС должи побарува 100.000 100.000 18.000 18.000

Фактура за извршена градежна услуга поставување на скелиња од ПОДИЗВЕДУВАЧ кон ИЗВЕДУВАЧ: ПЛАТФОРМИ ДОО - Скопје „29 Ноември“, 18 - Скопје МК4030995654321 До ИЗГРАДБА ДОО „Мајска“ - 16,1000 Скопје МК4030993172597

Фактура бр. 78/14 дата на промет: 20.03.2014

Бр. 1

Количина

Услуга

Цена

Вкупно

Монтажа на скелиња на објект ______ КП______

150.000

Минус по авансна фактура 010/14:

100.000

За доплата:

50.000

Пренесување на даночна обврска по чл. 32-а: 50.000 х 18% = 9.000 50.000

Вкупно за плаќање: Скопје, 20.03.2014

______________ примил:

печат:

______________ фактурирал:

• Евиденција на конечната фактура кај ПОДИЗВЕДУВАЧОТ В о случајов и подизведувачот и изведувачот се ДДВ обврзници, па подизведувачот ја пренесува даночната обврска на изведувачот. Фактурата ќе се книжи без пресметан ДДВ, на следниот начин: Книжење: СМЕТКА ИЗНОС ОПИС должи побарува должи побарува 1202 Побарувања од купувачи за услуги 50.000 2220 Обврска за примени аванси 100.000 7401 Приходи од продажба на услуги во земјата 150.000 - по прокнижена конечна фактура, со пренесена даночна обврска INFORMATOR 6 I JUNI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

• Пресметка на ДДВ и евиденција на фактурата кај ИЗВЕДУВАЧОТ Во фактурата примена од подизведувачот со пренесена даночна обврска, изведувачот евидентира даночен долг (ДДВ) врз основа на член 32-а. За истиот данок има право на одбивка. Фактурата ќе се книжи на следниот начин: Книжење: СМЕТКА ИЗНОС ОПИС должи побарува должи побарува 4127 Надворешни услуги 150.000 1302 Претходен ДДВ по член 32-а 9.000 2201 Обврски спрема добавувачи на услуги 50.000 1223 Дадени аванси за набавка на услуги 100.000 2302 Обврски за ДДВ по член 32-а 9.000 - по прокнижена конечна фактура од подизведувач за градежна услуга

2. ИСКАЖУВАЊЕ НА ПРОМЕТ СО ПРЕНЕСЕНА ОБВРСКА И ПРЕНЕСЕН ДАНОК ПО ЧЛЕН 32-а ВО ДДВ ПРИЈАВАТА 2.1. Пријава на авансната фактура

Во посебното поле (08) од Новата ДДВ Пријава (ДДВ-04) се искажува извршениот или авансиран промет со пренесена даночна обврска. Во ова поле всушност се внесува вкупниот износ на фактурираниот промет според член 32-а во соодветниот даночен период. Така, подизведувачот „ПЛАТФОРМИ“ за авансираниот промет во февруари и издадената авансна фактура со пренесен данок по општа даночна стапка, го внесува -

само износот од 100.000 во полето 08 од ДДВ пријавата.

П римателот на фактурата „ИЗГРАДБА“ не внесува ништо во ова поле. Но, врз основа на прокнижената фактура, во истата ДДВ пријава истакнува: - даночната основа за авансирана градежна услуга = 100.000 (поле 13 од ДДВ-04) - пресметан данок по член 32-а, по општа стапка на ДДВ= 18.000 ( п о л е 14 од ДДВ-04). В о делот на „Влезни исполнувања со право на одбивка“ од ДДВ-04 ИЗГРАДБА внесува: www.p

- Во поле 22:влезен промет по фактура бр. 010/14, во износ од 100.000 ден. - Во поле 23:данок со право на одбивка во износ од 18.000 ден.

2.2. Пријава на конечната фактура: Во врска со издадената конечна фактура, во ДДВ Пријавата за месец март 2014 година, „ПЛАТФОРМИ“ треба да ја пријави само разликата која се побарува за доплата, така што ќе искаже: - само износ од 50.000 во полето 08 од ДДВ пријавата за месец март. Во ДДВ пријава на изведувачот „ИЗГРАДБА“ за месец март се истакнува: - даночен долг за промет по општа даночна стапка = 50.000 (поле 13 од ДДВ04) - промет со пренесена даночна обврска (член 32-а) = 9.000(поле 14 од ДДВ-04) о делот на „Влезни исполнувања со праВ во на одбивка“ ИЗГРАДБА внесува: - Во поле 22: влезен промет по фактура бр. 78/14, во износ од 50.000 ден. - Во поле 23: данок со право на одбивка во износ од 9.000 ден.

roagens.mk

 

АВАНСИТЕ ВО СИСТЕМОТ НА REVERSE CHARGE

3. ИЗВЕШТАЈ ЗА ПРЕНЕСЕНАТА ДАНОЧНА ОБВРСКА (ИПДО) Според член 41 - б од Законот за ДДВ, даночниот обврзник кој врши промет на добра и услуги за кој даночен должник е даночниот обврзник кон кого е извршен прометот задолжително изготвува извештај за пренесената даночна обврска по основ на извршените промети на добра и услугите од член 32‐а. Станува збор за Извештајот кој се доставува на Образец „ДДВ-ИПДО“ (пропишан и објавен во „Службен весник на РМ”, бр.

46/14), кој се доставува со ДДВ пријавата така што е прикачен во апликацијата на самата електронска ДДВ Пријава. Во продолжение прикажуваме пополнети примери на Извештаите „ДДВ-ИПДО“ кај подизведувачот „ПЛАТФОРМИ“ и тоа: - за месец февруари (изготвен врз основа на авансната фактура) и - за месец март (изготвен врз основа на конечната фактура).

ИЗВЕШТАЈ за извршени промети на добра и услуги, за кои даночен должник е даночниот обврзник кон кого е извршен прометот (за месец февруари 2014) Ред. бр.

ЕДБ

Назив и адреса

Број на фактура

Датум на фактура

Вкупен нето износ на извршениот промет

010/2014

13.02.2014

ИЗГРАДБА ДОО МК4030995272597 „Мајска“ - 16, Скопје

100.000

ИЗВЕШТАЈ за извршени промети на добра и услуги, за кои даночен должник е даночниот обврзник кон кого е извршен прометот (за месец март 2014) Ред. бр.

ЕДБ

МК4030995272597

Назив и адреса 3 ИЗГРАДБА ДОО „Мајска“ - 16, Скопје

Број на фактура

Датум на фактура

78/14

20.03.2014

Вкупен нето износ на извршениот промет 6 50.000

II. АВАНСИРАНИ УПЛАТИ НА ПРОМЕТИ ПО ЗАПОЧНУВАЊЕ СО ПРИМЕНА НА СИСТЕМОТ „REVERSE CHARGE“ 1. ТРЕТМАН НА ПРИМЕНИ АВАНСИ ОД ИНВЕСТИТОР НА ГРАДБА Пример: Инвеститорот „ДЕЛОВНИ ОБЈЕКТИ“ на Изведувачот „ИЗГРАДБА“ уплатил аванс на 13.11.2013, во износ од 3.540.000 денари, за изградба на карабина на деловен објект. Вкупната вредност на договорената работа без ДДВ изнесува 14.000.000, а авансот, по една третина ќе се одзема од првите три времени ситуации.

INFORMATOR 6 I JUNI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

За уплатениот аванс, Изведувачот „ИЗГРАДБА“ во рок од 5 работни дена ја издал следната авансна фактура, со ДДВ: ИЗГРАДБА ДОО „Мајска“ - 16, 1000 Скопје МК4030993172597 ДЕЛОВНИ ОБЈЕКТИ ДОО - Скопје „11 Октомври“ - 18, Скопје МК4030995654320 Авансна фактура бр. 110/2013 дата на промет: 13.11.2014 Бр. 1

Количина

Услуга

Вкупно

По аванс за изградба по Договор бр. ____

3.000.000

ДДВ 18%: Вкупно:

540.000 3.540.000

Скопје, 17.11.2013

_____________

печат:

примил:

Цена

_______________ фактурирал:

Со оглед дека е фактурирано во ноември 2013 година, пресметан е ДДВ 18%.

• Евиденција на авансната уплата и фактура кај ИЗВЕДУВАЧОТ К нижење: СМЕТКА ОПИС должи побарува 1000 Парични средства 2220 Обврска за примени аванси - по уплата и фактура за примен аванс 2220 Обврска за примени аванси 2300 Пресметан данок (ДДВ) - издадена ф-ра за примен аванс со истакнат ДДВ

ИЗНОС должи побарува 3.540.000 3.540.000 540.000 540.000

• Евиденција на уплатата и авансната фактура кај ИНВЕСТИТОРОТ По основ на авансната фактура од Изведувачот, Инвеститорот има право на одбивка на ДДВ. Уплатата и авансната фактура ќе се книжи на следниот начин: Книжење: СМЕТКА ОПИС должи побарува 0171 Даден аванс за градежен објект 100 Парични средства - по авансна уплата Претходен данок од фактури за дадени 1300 аванси 0171 Даден аванс за градежен објект - за примена авансна фактура www.p

roagens.mk

ИЗНОС должи побарува 3.540.000 3.540.000

540.000 540.000

 

АВАНСИТЕ ВО СИСТЕМОТ НА REVERSE CHARGE

2. ТРЕТМАН НА ВРЕМЕНИТЕ СИТУАЦИИ 2.1. Прва времена ситуација (во декември 2013-та) Во месец декември 2013 година е испоставена првата времена ситуација, во која е извршено минусирање за 1/3 од авансот: ИЗГРАДБА ДОО „Мајска“ - 16, 1000 Скопје МК4030993172597 ДЕЛОВНИ ОБЈЕКТИ ДОО - Скопје „11 Октомври“ - 18, Скопје МК4030995654320 Времена ситуација број 1/2013 дата на промет: 25.12.2013 Бр.

Услуга

Без ДДВ

Прва времена ситуација по проект ____: - расчистување на терен - извршен ископ - темелна плоча - подземни работи Вкупно извршени работи: Минус по авансна фактура број 110/2013 За плаќање по времена ситуација: Скопје, 25.12.2013

______________

ДДВ 18%

Вкупно

100.000 500.000 1.800.000 1.600.000 4.000.000 -1.000.000

720.000 -180.000

4.720.000 -1.180.000

3.000.000

540.000

3.540.000

печат:

примил:

_______________ фактурирал:

Како што се гледа фактурата е со ДДВ, со оглед дека сеуште не се применува „reverse charge“ . • Евиденција на времената ситуација кај ИЗВЕДУВАЧОТ СМЕТКА ОПИС должи побарува 120 Купувачи во земјата 7410 Приходи од продажба на услуги 2301 Пресметан данок по повластена стапка - за испоставена времена ситуација 2220 Примени аванси од купувачи 1200 Купувачи во земјата 2301 Пресметан данок по повластена стапка

ИЗНОС должи побарува 4.720.000 4.000.000 720.000 1.000.000 1.180.000 180.000

- сторнирање на даночната обврска од авансот со делумно затворање на побарувањата

INFORMATOR 6 I JUNI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Во даночната пријава за месец декември износот на основицата (4.000.000) се внесува во поле 1, а износот на ДДВ (720.000) во поле 2 од ДДВ Пријавата. Износот на данокот кој во ноемвриската пријава бил истакнат како даночен долг (540.000) во поле 14, во декемвриската пријава се внесува во истото поле, но само 180.000 и тоа како негативен износ.

• Евиденција на времената ситуација кај ИНВЕСТИТОРОТ СМЕТКА ОПИС должи побарува 0161 Материјални средства во подготовка 1302 Претходен ДДВ по член 32-а 2200 Обврски спрема добавувачи - по прва времена ситуација од изведувачот 2200 Обврски кон добавувачи 1300 Претходен данок од фактури за дадени аванси 0171

ИЗНОС должи побарува 4.000.000 720.000 4.720.000 4.720.000 180.000

Даден аванс за градежен објект

1.000.000

100 Парични средства 3.540.000 - затворање на 1/3 од авансот со сторно за ДДВ од авансот и доплата на остаток по прва времена ситуација

• Во даночната пријава за месец декември износот на основицата (4.000.000) се внесува во поле 9, а износот на ДДВ (720.000) во поле 10 од ДДВ Пријавата. Износот на данокот кој во ноемвриската пријава бил истакнат како претходен данок (540.000) во поле 14, се внесува во истото поле, сега како позитивен износ и тоа само делумно (затворениот износ на аванс од 180.000).

2.2. Втора времена ситуација (во јануари 2014-та) Во месец јануари 2014-та година е испоставена втората времена ситуација, во која е извршено минусирање за уште една третина од авансот: ИЗГРАДБА ДОО „Мајска“ - 16, 1000 Скопје МК4030993172597 ДЕЛОВНИ ОБЈЕКТИ ДОО - Скопје „11 Октомври“ - 18, Скопје МК4030995654320 Времена ситуација број 2/2014 дата на промет: 25.01.2014 Бр.

Услуга

Без ДДВ

ДДВ 18%

Вкупно

Втора времена ситуација по проект ____: -

Извршени зидарски работи по проект

Минус по авансна фактура број 110/2013 За плаќање по времена ситуација: Скопје, 28.01.2014

______________ примил: www.p

5.000.000

900.000

5.900.000

-1.000.000

-180.000

-1.180.000

4.000.000

720.000

4.720.000

печат:

roagens.mk

_______________ фактурирал:

 

АВАНСИТЕ ВО СИСТЕМОТ НА REVERSE CHARGE

И оваа фактура е со ДДВ, со оглед дека сеуште не се применува „reverse charge“ . Напомена: Евиденција на времената ситуација кај Изведувачот и кај Инвеститорот се исти како и за првата времена ситуација. • На ист начин се внесуваат износите во старата ДДВ Пријава: Изведувачот, во даночната пријава за месец јануари 2014 година, износот на основицата (5.000.000) го внесува во поле 1, а износот на ДДВ (900.000)во поле 2 од ДДВ Пријавата. Од износот на данокот кој во ноемвриската пријава бил истакнат како даночен долг (540.000) во поле 14, во јануарската пријава во истото поле повторно се внесува негов дел, како негативен износ (-180.000). Инвеститорот, во даночната пријава за за месец јануари 2014 година, износот на основицата (5.000.000) го внесува во поле 9, а износот на ДДВ (900.000)во поле 10 од ДДВ Пријавата. Во поле 14, во јануарската пријава повторно се внесува позитивен износ (180.000).

2.3. Трета времена ситуација (во март 2014-та) В о месец март 2014-та година е испоставена трета времена ситуација, во која е извршено минусирање за уште една третина од авансот: ИЗГРАДБА ДОО „Мајска“ - 16, 1000 Скопје МК4030993172597

ДЕЛОВНИ ОБЈЕКТИ ДОО - Скопје „11 Октомври“ - 18 Скопје МК4030995654320 Времена ситуација број 3/2014 дата на промет: 25.03.2014 Бр.

Услуга

Без ДДВ

ДДВ 18%

Вкупно

Прва времена ситуација по проект ____: Покривни работи Инсталиран лифт Вградени прозорци и врати Вкупно извршени работи: Минус по авансна фактура број 110/2013 За плаќање по времена ситуација:

1.500.000 1.500.000 1.200.000 3.200.000

3.200.000

-1.000.000 2.200.000

Пренесување на даночна обврска по чл. 32-а: 2.200.000 х 18% = 396.000 Скопје, 28.03.2014

______________ примил:

печат:

_____________ фактурирал:

Оваа фактура е без задолжување со ДДВ, односно со пренесена даночна обврска, со оглед дека е издадена во март кога се применува „reverse charge“. Исто така, по оваа фактура Изведувачот не врши намалување (сторнирање) на авансираниот износ на ДДВ, затоа што не се ни пресметува ДДВ од кое би се одбил авансираниот данок. INFORMATOR 6 I JUNI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Со ваквото постапување не се оштетени ниту Изведувачот ниту Инвеститорот затоа што во периодот на авансирањето двете страни постапиле според тогашните законски одредби (Изведувачот платил, а Инвеститорот одбил ДДВ). Во системот на reverse charge, побарувањата и обврските се сведуваат само на нето износите, така да Инвеститорот во третата времена ситуација се должи со нето износ за доплата, по одбивање на преостанатиот нето износ од авансот. Поради тоа што прометите (кои се во системот на reverse charge) се искажуваат во нето износи (а така се искажуваат и во фактурата и во новата ДДВ

Пријава), заостанатиот износ на авансиран ДДВ искажан во поле 14 од ДДВ пријавите од ноември 2013 во износ од 180.000, во ДДВ пријавата за март, нема да се пријавува во полињата за ДДВ од извршен промет. Напомена:



Од претходново произлегува дека авансираните промети пред примена на reverse charge системот, кога истите се извршуваат во услови на примена на овој систем, се затвораат само на нето основа (како што е направено во фактурата за трета времена ситуација).

• Евиденција на времената ситуација со „reverse charge” кај Изведувачот: Во оваа фактура (времена ситуација) нема задолжување за ДДВ, туку изведувачот пренесува даночен долг (ДДВ) кон инвеститорот, во износ од 396.000 денари. За пренесениот данок нема книжење во евиденцијата кај Изведувачот. Книжење кај Изведувачот:

СМЕТКА ОПИС должи побарува 1200 Купувачи во земјата 2220 Примени аванси од купувачи 7410 Приходи од продажба на услуги

ИЗНОС должи побарува 2.200.000 1.000.000 3.200.000

- за испоставена трета времена ситуација со сторнирање на трет дел од авансот

• Пресметка на ДДВ и евиденција на фактурата кај Инвеститорот: Во фактурата со пренесена даночна обврска примена од Изведувачот, Инвеститорот евидентира даночен долг по член 32-а. За истиот данок има право на одбивка. Фактурата ќе се книжи кај Инвеститорот на следниот начин: СМЕТКА ОПИС должи побарува 0161 Материјални средства во подготовка 1302 Претходен ДДВ по член 32-а 2201 Обврски спрема добавувачи на услуги 0171 Даден аванс за градежен објект 2302 Обврски за ДДВ по член 32-а - по прокнижена трета времена ситуација

ИЗНОС должи побарува 3.200.000 396.000 2.200.000 1.000.000 396.000

3. ТРЕТМАН НА КОНЕЧНА ФАКТУРА ОД ИЗВЕДУВАЧОТ В о Април 2014-та Изведувачот „ИЗГРАДБА“ конечно ги завршува договорените работи и заедно со последната времена ситуација во вредност на извршени работи од 1.800.000 денари, утврдува конечна вредност и испоставува конечна фактура, со пренесена даночна обврска за разликата која се побарува за доплата: www.p

roagens.mk

 

АВАНСИТЕ ВО СИСТЕМОТ НА REVERSE CHARGE

ИЗГРАДБА ДОО „Мајска“ - 16, 1000 Скопје МК4030993172597 ДЕЛОВНИ ОБЈЕКТИ ДОО - Скопје „11 Октомври“ - 18 Скопје МК4030995654320 Конечна фактура број 4/2014 дата на промет: 15.04.2014 Бр. 1.

Услуга

Без ДДВ

Вкупно

12.200.000

1.000.000 800.000 1.800.000

1.800.000

14.000.000

- по времена ситуација број 1/2013

4.000.000

- по времена ситуација број 2/2014

5.000.000

- по времена ситуација број 3/2014

3.200.000

12.200.000 1.800.000

... извршени работи по времени ситуации... Последна времена ситуација по проект ____: - бетонирање гаражни рампи - ѕидање на ограда Вкупно извршени работи по ситуација:

ДДВ 18%

ВКУПНО ПО КОНЕЧНА ПРЕСМЕТКА...................... Минус:

Вкупно по претходно фактурирани ситуации За доплата по конечна пресметка (2-3): Пренесување на даночна обврска по чл. 32-а: 1.800.000 х 18% = 324.000

Скопје, 15.04.2014

____________ примил:

печат:

_____________ фактурирал:

Книжење кај Изведувачот: СМЕТКА ОПИС должи побарува 1200 Купувачи во земјата 7410 Приходи од продажба на услуги

ИЗНОС должи побарува 1.800.000 1.800.000

- по конечна фактура со побарување за доплата

Книжење кај Инвеститорот: СМЕТКА ОПИС должи побарува 0161 Материјални средства во подготовка 1302 Претходен ДДВ по член 32-а 2201 Обврски спрема добавувачи на услуги 2302 Обврски за ДДВ по член 32-а - по конечна фактура со задолжување за ДДВ по член 32-а

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

ИЗНОС должи побарува 1.800.000 324.000 1.800.000 324.000



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

4. ИСКАЖУВАЊЕ НА ПРОМЕТ СО ПРЕНЕСЕНА ДАНОЧНА ОБВРСКА ПО ЧЛЕН 32-а ВО ДДВ ПРИЈАВАТА 4.1. Пополнување на ДДВ Пријава врз основа на трета времена ситуација: Во посебното поле (08) од Новата ДДВ Пријава (ДДВ-04) се искажува извршениот или авансиран промет со пренесена даночна обврска. Во ова поле всушност се внесува нето износот за побарување по фактури издадени за промет од член 32-а, во соодветниот даночен период. Така, Изведувачот „ИЗГРАДБА“ за издадената трета времена ситуација (промет во март 2014-та) со пренесен данок по општа даночна стапка, го внесува: -

само нето износот од 2.200.000 во полето 08 од ДДВ пријавата.

И нвеститорот „ДЕЛОВНИ ОБЈЕКТИ“ не внесува ништо во ова поле. Но, врз основа на прокнижената фактура, во ДДВ пријавата за март ја истакнува: - даночната основа за авансирана градежна услуга = 2.200.000(поле 13 од ДДВ-04) - пресметан данок по член 32-а, по општа стапка на ДДВ = 396.000( п о л е 14 од ДДВ-04).

4.2. Пополнување во ДДВ Пријава врз основа на конечната фактура: Во врска со издадената конечна фактура, во ДДВ Пријавата за месец април 2014 година Изведувачот треба да ја пријави само разликата која се побарува за доплата, така што ќе искаже: - само износ 1.800.000 во полето 08 од ДДВ пријавата за месец април. Во ДДВ пријава на Инвеститорот за месец април се истакнува: - даночен долг за промет по општа даночна стапка = 1.800.000(поле 13 од ДДВ-04) - пренесена даночна обврска (член 32а) = 324.000(поле 14 од ДДВ-04) И стовремено, во делот на „Влезни исполнувања со право на одбивка“ Изведувачот внесува: - Во поле 22:

влезен промет во износ од 1.800.000 ден.

- Во поле 23:

данок со право на одбивка во износ од 324.000 ден.

И стовремено, во делот на „Влезни исполнувања со право на одбивка“ од ДДВ-04 Инвеститорот внесува: - Во поле 22: - Во поле 23:

влезен промет во износ од 2.200.000 ден. данок со право на одбивка во износ од 396. 000 ден.

www.p



02/ 3162-979 i 3298-763

roagens.mk

 

АВАНСИТЕ ВО СИСТЕМОТ НА REVERSE CHARGE

5. ИЗВЕШТАЈ ЗА ПРЕНЕСЕНАТА ДАНОЧНА ОБВРСКА (ИПДО) Во продолжение прикажуваме пополнети примери на Извештаите „ДДВ-ИПДО“ кај Изведувачот „ИЗГРАДБА“ и тоа: - за месец март (врз основа на трета времена ситуација) и - за месец април (врз основа на конечната фактура). ИЗВЕШТАЈ за извршени промети на добра и услуги, за кои даночен должник е даночниот обврзник кон кого е извршен прометот (за месец март 2014) Ред. бр.

ЕДБ

Назив и адреса

МК030995654320

3 ДЕЛОВНИ ОБЈЕКТИ ДОО „11 Октомври“ - 18 - Скопје

Број на фактура

Датум на фактура

3/2014

28.03.2014

Вкупен нето износ на извршениот промет 6 2.200.000

ИЗВЕШТАЈ за извршени промети на добра и услуги, за кои даночен должник е даночниот обврзник кон кого е извршен прометот (за месец април 2014) Ред. бр.

ЕДБ

Назив и адреса

МК030995654320

Напомена:

3 ДЕЛОВНИ ОБЈЕКТИ ДОО „11 Октомври“ 18 - Скопје



За случаите на авансирање за промети за кои е предвидена примена на системот „reverse charge“ но истите се фактурираат од субјекти кои не се даночни обврзници, нема воопшто да се јави ДДВ ниту негово пренесување на нарачателот/купувачот. Ако пак, авансирани промети за кои е предвидена примена на системот „reverse charge“ треба да се извршат од регистриран ДДВ обврзник, но авансот е уплатен од субјект што не е регистриран ДДВ обврзник, тогаш вршителот на прометот ќе се однесува како и при промети кои не се во

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

Број на фактура

Датум на фактура

4/2014

15.04.2014

35 Вкупен нето износ на извршениот промет 6 1.800.000

„reverse charge“ системот, односно примената авансна уплата ќе се смета како бруто уплата на надомест за услугата, заедно со ДДВ. Во авансната фактура ќе се искаже основица плус ДДВ, како и во ДДВ пријавата, во полињата 1 и 2 (односно 3 и 4, кога на пример, се фактурира кон инвеститорот комплетно изведување на станбен објект).



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

ПЛАТА И НАДОМЕСТОЦИ НА АДМИНИСТРАТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ ПОЧНУВАЈЌИ ОД 13.02.2015 ГОДИНА

аконот за административни службеници го регулира статусот, класификацијата, вработувањето, унапредувањето, стручното усовршување и оспособување, мерењето на ефектот и други прашања во врска со работниот однос на административните службеници, а исто така го регулира и статусот и надлежноста на Агенцијата за администрација.

Ирена НИКОЛОВСКА *

Законот за административни службеници - ЗАС е објавен во „Службен весник на РМ“, бр. 27 од 5.2.2014 година, влезе во сила на 13.2.2014 година (осмиот ден од денот на објавувањето), но ќе започне да се применува една година од денот на влегувањето во сила т.е. од 13.2.2015 година. о денот на започнувањето со примената на ЗАС т.е. од С 13.2.2015 година престануваат да важат: - З аконот за државните службеници („Службен весник на РМ“, бр. 59/00, 112/00, 34/01, 103/01, 43/02, 98/02, 17/03, 40/03, 85/03, 17/04, 69/04, 81/05, 61/06, 36/07, 161/08, 6/09, 114/09, 35/10, 167/10, 36/11, 6/12, 24/12, 15/13, 82/13 и 106/13),

- З аконот за јавните службеници („Служ-бен весник на РМ“, бр. 52/10, 36/11, 6/12, 24/12, 15/13, 82/13 и 106/13) и - о дредбите од Главата IX-a членови 39-а, 39-б и 39-в од Законот за Владата на Република Македонија („Службен весник на РМ“, бр. 59/00, 12/03, 55/05, 37/06, 115/07, 19/08, 82/08, 10/10 и 51/11), односно одредбите кои се однесуваат на државниот секретар, кој има статус на функционер и Владата го именува во министерствата, Секретаријатот за европски прашања и Секретаријатот за спроведување на Рамковниот договор. З апочнатите постапки за државните и јавните службеници, кои се однесуваат на вработување, со и без пробна работа, дисциплинските постапки и постапките за оценување, започнати до денот на започнувањето на примената на ЗАС (до 13.2.2015 година), односно жалбите и приговорите поднесени до Агенцијата за администрација до денот на започнувањето на примената на ЗАС, ќе се завршат според Законот за државните службеници, односно со Законот за јавните службеници.

* Даночен советник i_nikolovska@proagens.com.mk

Иако ЗАС го уредува статусот и другите прашања во врска со работниот однос на административните службеници, по исклучок, определени прашања во врска со работниот однос на административните службеници во судството и јавното обвинителство, дипломатијата, царинската и даночната администрација, инспекциските служби, државната ревизија и ревиwww.p

roagens.mk

ПЛАТА И НАДОМЕСТОЦИ НА АДМИНИСТРИТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ

зијата на ИПА, регулаторните тела и Народната банка на Република Македонија, во целост или делумно, можат да бидат уредени со закон и со колективен договор, на начин различен од ЗАС. За овие административни службеници ќе се применуваат одредбите од ЗАС за сите прашања кои се однесуваат на нивниот работен однос кои не се уредени со посебните закони и со колективните договори. остапката за вработување на админиП стративни службеници регулирана со ЗАС е задолжителна и за вработување на административни службеници во дипломатијата, царинската и даночната администрација, инспекциските служби, државната ревизија и ревизијата на ИПА, како и регулаторните тела. За прашањата кои се однесуваат на работниот однос на административните службеници, а кои не се уредени со ЗАС, со Законот за вработени во јавниот сектор или со посебните закони и со колективните договори, се применуваат општите прописи за работните односи. Предмет на елаборација во овој текст се платите и надоместоците регулирани со ЗАС, односно начинот на нивната пресметка и исплата на административните службеници од 13.2.2015 година, кога ќе престанат да важат Законот за државните службеници и Законот за јавните службеници.

1. АДМИНИСТРАТИВНИ РАБОТИ И АДМИНИСТРАТИВЕН СЛУЖБЕНИК Со цел да утврдиме за кој вид на работни места се однесува ЗАС, ги наведуваме дефинициите на административни работи и административен службеник. Административни работи се: - с тручно-административни, нормативно-правни, извршни, статистички, административно-надзорни, плански, информатички, кадровски, материјални, финансиски, сметководствени, информативни и други работи од административна природа. INFORMATOR 6 I JUNI 2014

 

дминистративен службеник е лице кое А засновало работен однос заради вршење на административни работи во некоја од следниве институции: - о рганите на државната и локалната власт и другите државни органи основани согласно со Уставот и со закон и - и нституциите кои вршат дејности од областа на образованието, науката, здравството, културата, трудот, социјалната заштита и заштитата на детето, спортот, како и во други дејности од јавен интерес утврден со закон, а организирани како агенции, фондови, јавни установи и јавни претпријатија основани од Република Македонија или од општините, од градот Скопје, како и од општините во градот Скопје. о зависност од институцијата во која е В вработен, административниот службеник може да биде: - државен службеник, односно друг вид на службеник утврден со посебен закон во органите на државната и локалната власт и другите државни органи основани согласно со Уставот и со закон или - јавен службеник во агенциите, фондовите, јавните установи и јавните претпријатија.

2. ПЛАТА И НАДОМЕСТОЦИ НА АДМИНИСТРАТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ Платата и надоместоците на административните службеници се регулирани во главата XIV (членови 85 до 97) на ЗАС. дминистративниот службеник има право А на плата и надоместоци на плата под услови и критериуми утврдени со ЗАС, освен ако со посебен закон и со колективен договор поинаку не е уредено. Платите и надоместоците на плати на административните службеници се обезбедуваат во Буџетот на Република Македонија, во буџетите на единиците на локалната самоуправа, како и од други извори на средства утврдени со закон.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Платите на административните службеници се пресметуваат во бруто износ, а се исплатуваат во нето паричен износ еднаш месечно во тековниот месец за претходниот месец. Придонесите и персоналниот данок од доход на административниот службеник ги плаќа институцијата со исплата на платата во согласност со закон. Институцијата е должна да води евиденција на платите, додатоците на платите, надоместоците на платите и исплатените придонеси од плата и персоналниот данок од доход и за нив на административниот службеник му издава потврда дека се исплатени, најдоцна до 1 февруари во тековната година, а за претходната година.

Тековно, до примената на ЗАС (до 13.2.2015 год.), платите и надоместоците за државните службеници се детално уредени со Законот за државните службеници, но за јавните службеници нема посебни одредби за уредување на прашањата за плата и надоместоците на плата во Законот за јавни службеници, кој во членот 23 само утврдува дека: „Јавни-

от службеник има право на плата и надоместоци на плата под услови и критериуми утврдени со закон и колективен договор“. Од оваа одредба произлегува дека проблематиката целосно се отстапува на уредување со другите законски прописи и колективните договори, но без притоа да се прецизира за кој закон станува збор во услови на постоење на повеќе законски прописи што ја уредуваат оваа проблематика, односно дали за јавните службеници важи системот на плати и надоместоци од Законот на државните службеници или пак од Законот за работните односи со соодветни усогласувања со Законот за исплата на платите во РМ, така што се остава простор за дилеми и различни толкувања на третманот на јавните службеници. Според толкувањето на Агенцијата за администрација, сепак во случајов се работи за примената на прописите од сфера на работните односи, со почитување на ограничувањата од прописите за исплата на плати во РМ (Закон за исплата на платите во РМ), кои важат за субјектите со државен капитал (т.е. со приватен капитал под 51%).

3. КОМПОНЕНТИ НА ПЛАТА НА АДМИНИСТРАТИВНИ СЛУЖБЕНИЦИ Платата на административниот службеник се состои од две компоненти: а) основна компонента и б) исклучителна компонента.

3.1. ОСНОВНА КОМПОНЕНТА НА ПЛАТА НА АДМИНИСТРАТИВНИ СЛУЖБЕНИЦИ Основната компонента на плата ја сочинуваат три дела: - дел на плата за степен на образование, - дел на плата за ниво и - дел на плата за стаж. Делот на плата за степенот на образование кое го стекнал административниот службеник се вреднува на следниов начин: НИВО НА КВАЛИФИКАЦИИ/ ОБРАЗОВАНИЕ Ниво на квалификации VIII, 480 кредити според ЕКТС или завршен VII/3 степен Ниво на квалификации VII, 300 кредити според ЕКТС или завршен VII/2 степен Ниво на квалификации VI А, 240 кредити според ЕКТС или завршен VII/1 степен Ниво на квалификации VI Б или 180 кредити според ЕКТС Ниво на квалификации V А, 60 до 120 кредити според ЕКТС или вишо образование Ниво на квалификации IV, 240 кредити според ЕЦВЕТ или МКСОО или четиригодишно средно образование www.p

roagens.mk

БОДОВИ 250 225 200 175 150 100

 

ПЛАТА И НАДОМЕСТОЦИ НА АДМИНИСТРИТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ

Делот на плата за нивото на кое е распореден административниот службеник се вреднува на следниов начин: НИВО А1 - секретар од прво ниво А2 - секретар од второ ниво А3 - секретар од трето ниво А4 - секретар од четврто ниво А5 - секретар од петто ниво Б1 - раководен административен службеник од прво ниво Б2 - раководен административен службеник од второ ниво Б3 - раководен административен службеник од трето ниво Б4 - раководен административен службеник од четврто ниво В1 - стручен административен службеник од прво ниво В2 - стручен административен службеник од второ ниво В3 - стручен административен службеник од трето ниво В4 - стручен административен службеник од четврто ниво Г1 - помошно-стручен административен службеник од прво ниво Г2 - помошно-стручен административен службеник од второ ниво Г3 - помошно-стручен административен службеник од трето ниво Г4 - помошно-стручен административен службеник од четврто ниво

Напомена:



Во “Службен весник на РМ”, број 72 од 7 мај 2014 година, е донесена Уредба за описите на категориите и нивоата на работните места на административните службеници, која ќе се применува со почетокот на примената на ЗАС т.е. од 13.2.2015 година и ќе ја замени Уредбата за описот на звањата на државните службеници (“Службен весник на РМ”, број 106/07 и 146/09). Делот на плата за работниот стаж на административниот службеник се вреднува во износ од 0,5% од деловите на платата за степен на образование и за ниво, за секоја навршена година работен стаж, а најмногу до 20%. редност на бод за пресметување В на платите редноста на бодот за пресметување на В платите на државните службеници се утврдува секоја година со одлука на Владата на Република Македонија на предлог на министерот за финансии, која се донесува во рок од десет дена од денот на донесувањето на Буџетот на Република Македонија, а во рамките на предвидениот буџет и врз основа на

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

БОДОВИ 845 706 661 596 506 516 496 406 346 281 246 231 201 196 181 166 146

вкупниот број на административни службеници распоредени по соодветните нивоа за тековната година. Вредноста на бодот за пресметување на платата на државните службеници во општините, градот Скопје и општините во градот Скопје се утврдува секоја година со одлука на советот која, на предлог на градоначалникот, се донесува во рок од десет дена од денот на донесувањето на одлуката за извршување на буџетот, а во рамките на предвидениот буџет и врз основа на вкупниот број на административни службеници распоредени по соодветните нивоа за тековната година. редноста на бодот за пресметување на В платите на јавните службеници се утврдува секоја година со одлука на основачот која, на предлог на надлежниот функционер, се донесува во рок од десет дена од денот на влегувањето во сила на буџетот на институцијата, а во рамките на предвидениот буџет и врз основа на вкупниот број на административни службеници распоредени по соодветните нивоа за тековната година. редноста на бодот за пресметување на В платата на државните службеници во локалната самоуправа и на јавните службеници не



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

може да биде повисокa од вредноста на бодот за пресметување на платата на останатите државни службеници. Важно:



Според Одлуката за утврдување на вредност на бодот за платите на државните службеници за 2014 година („Службен весник на РМ“, бр. 1/14), вредноста на бодот за платите на државните службеници за периодот: - 01.01.2014 година до 30.09.2014 година (плата за месеците јануари - септември 2014) изнесува 73,8 денари, - 01.10.2014 година до 31.12.2014 година (плата за месеците октомври - декември 2014) изнесува 77,5 денари (зголемување за 5%).

3.1.1. Споредба со тековните решенија за утврдување на основната компонента на плата кај државните службеници Согласно со Законот за државните службеници, кој се применува до 13.2.2015 година, платата на државниот службеник се состои исто така од следниве компоненти: - основна компонента и - исклучителна компонента. Основната компонента на плата на државниот службеник ја сочинуваат: а) основна плата; б) додаток на плата за звање и в) додаток на плата за кариера. а) Основна плата на државен службеник Основната плата на државниот службеник зависи од: а) степенот на образование утврден со актот за систематизација за работните места, за работното место на кое тој е распореден и б) работното искуство. Основната плата, според ова, ја сочинува износот на делот од платата кој се добива за образование и делот од платата кој се добива за работно искуство (минат труд). Кога на

www.p

основната плата ќе се додаде износот на делот од платата кој се добива за звање и делот од плата кој се добива за кариера се добива основната компонента на платата на државниот службеник во бруто износ. Образованието се вреднува во бодови, и тоа за: - с текнати најмалку 180 кредити според ЕКТС или завршен VII/1 степен 200 бода, - вишо образование 150 бода и - средно образование 100 бода. На државниот службеник кој покрај стекнати 300 кредити според ЕКТС или завршен VII/1 степен е доктор на науки, образованието му се вреднува со 250 бода, а доколку е магистер на науки со 225 бода. Напомена:



Бодовите на плата во делот на образованието за државниот службеник со ниво на квалификациите VI Б, односно стекнати 180 кредити според ЕКТС, кој засновал работен однос во институцијата заклучно со денот на започнувањето со примената на ЗАС т.е. до 13.2.2015 година, ќе продолжат да се вреднуваат согласно со Законот за државните службеници, односно со 200 бода. Работното искуство на државниот службеник се вреднува во износ од 0,5% за секоја навршена година работен стаж, а најмногу до 20%, од: а) делот на основната плата со која се вреднува степенот на образование и б) додатокот на плата за звање. б) Додатокот на плата за звање на државен службеник Со додатокот на плата за звање се обезбедува вреднување на секое звање во зависност од видот и обемот на работата, сложеноста и одговорноста за извршување на работата.



02/ 3162-979 i 3298-763

roagens.mk

 

ПЛАТА И НАДОМЕСТОЦИ НА АДМИНИСТРИТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ

Додатокот на плата за звање се вреднува во бодови, и тоа за: Група I I I I I I I I II II II II III III III III

Звање генерален секретар секретар на градот Скопје секретар на општина со седиште во град секретар на општина со седиште во село државен советник раководител на сектор помошник раководител на сектор раководител на одделение советник виш соработник соработник помлад соработник самостоен референт виш референт референт помлад референт

Вредноста на бодот за платите на државните службеници се утврдува секоја година со одлука на Владата на РМ на предлог на министерот за финансии, која се донесува во рок од 15 дена од денот на влегувањето во сила на Буџетот на РМ, а врз основа на вкупниот број на државни службеници распоредени по соодветните звања за тековната година. Вредноста на бодот за платата на вработените во општинската администрација, односно администрацијата на градот Скопје за секоја година се утврдува со одлука за извршување на буџетот на општината и буџетот на градот Скопје. в) Додаток на плата за кариера на државен службеник Секое звање, освен секретарот, има четири степени на кариера. Државен службеник се стекнува со соодветен степен на кариера, и тоа во: - с тепен А по три последователни оцени „се истакнува“ или „задоволува“, - с тепен Б по три последователни оцени „се истакнува“ или „задоволува“ по стекнувањето со степен А, - с тепен В по три последователни оцени „се истакнува“ или „задоволува“ по

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

Бодови 706 661 596 506 516 496 406 346 281 246 231 201 196 181 166 146

стекнувањето со степен Б и - степен Г по три последователни оцени „се истакнува“ или „задоволува“ по стекнувањето со степен В. Приправничкиот стаж не се засметува при стекнувањето со степен А на кариера. Државен службеник кој ќе биде оценет со оцена „се истакнува“ две години последователно може да биде унапреден во кариерата за една година порано. Степенот на кариера обезбедува право на исплата на додаток на плата за кариера во соодветен процент од додатокот за звање, и тоа: - степен А - 5%, - степен Б - 10%, - степен В - 15% и - степен Г - 20%. За соодветниот степен на кариера државниот службеник треба да има минимален работен стаж во државната служба, и тоа во: - с тепен А, по три години работно искуство како државен службеник; - с тепен Б, по три години работно искуство во степенот А;



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

- с тепен В, по три години работно искуство во степенот Б и - с тепен Г, по три години работно искуство во степенот В. Напомена:



На државниот службеник на кој до денот на влегувањето во сила на ЗАС т.е. до 13.2.2014 година, му се исплаќа додаток за степен на кариера согласно со Законот за државните службеници, износот на додатокот за степен на кариера ќе му биде пресметан како дополнителни бодови во вредност на исплатениот додаток, во делот на плата за нивото согласно со членот 87 став 3 на ЗАС. 3.1.2. Споредба со тековните решенија за утврдување на основната компонента на платата на јавните службеници

Според членот 23 на Законот за јавните службеници, јавниот службеник има право на плата и надоместоци на плата под услови и критериуми утврдени со закон и колективен договор. При утврдувањето на компонентите на плата на јавните службеници, според толкувањето на Агенцијата за администрација, треба да се применува: - З аконот за работните односи - ЗРО („Службен весник на РМ“, бр. 62/05 ... и 187/13; преч. текст - 34/14) и - З аконот за исплата на платите во РМ („Службен весник на РМ“, бр. 70/94 ... и 170/13). Според ЗРО и Општиот колективен договор за јавниот сектор на РМ („Службен весник на РМ“, бр. 10/08 ... и 85/09), платата е составена: - основна плата, - дел од плата за работна успешност и - д одатоци за посебни услови при работа.

www.p

сновната плата се определува земајќи ги О предвид барањата на работното место, за кое работникот го склучил договорот за вработување. Основната плата се утврдува така што износот на најниската плата се множи со коефициентот на сложеност на работното место на кое работникот работи, според договорот за вработување. Коефициентот на сложеност на работните места се утврдува со колективен договор на ниво на дејност, односно со колективен договор на ниво на работодавач. Најниската плата за најнизок степен на сложеност се утврдува со колективните договори на ниво на дејност, односно на ниво на работодавач. Напомена:



На ниво на државата, најниската (минимална) плата е регулирана со Законот за минимална плата во Република Македонија („Службен весник на РМ“, бр. 11/12 и 30/14), кој почна да се применува со исплатата на јануарската плата за 2012 година. Минималната нето плата за 2014 година изнесува 8.800 денари, за најнизок коефициент на сложеност на работно место (1,00). За 2015 година минималната нето плата ќе изнесува 9.590 денари, а од 2016 година ќе изнесува 10.080 денари. Министерството за труд и социјална политика, по претходно мислење од Економско-социјалниот совет ја објавува висината на минималната плата во бруто износ во „Службен весник на Република Македонија“, во март секоја година, за тековната година. За гранките 13, 14 и 15 (производство на текстил, облека и кожа), минималната нето плата за 2014 година изнесува 7.500 денари (за 2015: 8.050, за 2016: 9.000, за 2017: 9.590, за 2018: 10.080). Работната успешност на работникот се определува земајќи ги предвид домаќинскиот однос, квалитетот и обемот на вршењето на работата, за којашто работникот го склучил договорот за вработување. Додатоците се определуваат за посебните услови при работа, кои произлегуваат од распоредот на работното време и тоа за:

roagens.mk

ПЛАТА И НАДОМЕСТОЦИ НА АДМИНИСТРИТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ

- работа во смени, - работа во поделено работно време, - ноќна работа, - работа на дежурство, согласно закон, - продолжена работа, - р абота во работа во ден на неделен одмор, - р абота во празници определени со закон и - додаток за работен стаж. Напомена:



Според ЗАС, како и според Законот за државните службеници, додатоците во плата за посебните услови при работа, се вклучени во исклучителната компонента на плата на работниците. Според Законот за исплата на платите во РМ, правото на исплата на плата може месечно да се зголеми до 50% од остварената стапка на пораст на трошоците на живот во тековниот во однос на претходниот месец, во рамките на обезбедените средства. Начинот на утврдување на износот на средствата за плати, составување на пресметките и доставување до Управа за јавни приходи е пропишан со Правилникот за начинот на утврдување на износот на средствата за исплата на плати, составување на пресметките и доставување на пресметките до Министерството за финансии - Управа на јавни приходи („Службен весник на РМ“, бр. 8/09, 105/09, 141/10, 23/12 и 158/12). Напомена:



Со членот 1 од Законот за изменување и дополнување на Законот за исплата на платите во Република Македонија (170/13, во сила од 14.12.2013 г., во примена со исплатата на плата за октомври 2014 година), е утврдено дека работодавачот утврденото право на плата во 2014 година може да го зголеми за 5% започнувајќи со исплатата за октомври 2014 година.



02/ 3162-979 i 3298-763

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

 

3.2. ИСКЛУЧИТЕЛНА КОМПОНЕНТА НА ПЛАТА НА АДМИНИСТРАТИВНИ СЛУЖБЕНИЦИ Според ЗАС, втората т.е. исклучителната компонента на плата ја сочинуваат: - д одаток на плата за посебни услови за работа, - д одаток на плата заради прилагодување кон пазарот на трудот и/или - д одаток на плата за ноќна работа, работа во смени и прекувремена работа.

одаток на плата за посебни услови Д за работа дминистративниот службеник има праА во на додаток на платата за посебни услови за работа, и тоа за: - работа изложена на висок ризик или - работа во кабинет. Работните места под посебни услови треба да бидат предвидени во актот за систематизација на работните места во институциите. Административниот службеник кој при вршењето на работите е изложен на висок ризик по неговиот живот и здравје има право на додаток на плата, во зависност од видот на ризикот, во висина од: - 10% до 30% од износот на основната плата, согласно со закон. Работните места со висок ризик по животот и здравјето на административниот службеник ги пропишува министерот, а висината на износот на додатокот го утврдува Владата, на предлог на Министерството за финансии. Кабинетскиот службеник, заради специфичните должности и работни задачи и 24-часовната достапност на функционерот во чиј кабинет работи, има право на додаток на плата за работа во кабинет, во висина од: - 10% до 30% од износот на основната плата.



kontakt@proagens.com.mk



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Додаток на плата заради прилагодување кон пазарот на труд Административниот службеник има право на додаток на плата заради прилагодување кон пазарот на трудот за што Министерството, во соработка со Министерството за финансии и Министерството за труд и социјална политика, може да побара од Владата да одобри додаток на плата. Барањето за одобрување на додатокот заради прилагодување кон пазарот на трудот треба да биде засновано на анализа која ќе покаже дека: - п латите на пазарот на трудот за таквите работни места се значително повисоки од платите на административните службеници кои извршуваат исти работи,

- в работувањето е отежнато или стапката на напуштање на работните места е неприфатливо висока, - п азарот на трудот нуди ограничен број на квалификувани поединци за таквата работа или - а дминистративните службеници биле подложени на повеќегодишно стручно усовршување и нивното напуштање на работното место би предизвикало големи фискални импликации по институцијата. Доколку Владата, врз основа на горенаведената анализа, оцени дека додатокот на плата ќе го постигне саканиот ефект на вработливост и задржливост, ќе донесе одлука со која ќе го утврди износот на додатокот и датумот од кој истиот ќе влезе во сила.

Додаток на плата за ноќна работа, работа во смени и прекувремена работа Административниот службеник има право на додаток на плата за: - н оќна работа - се вреднува во износ од 35% од износот на основната плата по час,

www.p

- работа во смени - се вреднува во износ од 5% од износот на основната плата пресметана по час, - работа за време на неделен одмор - во износ од 35% од износот на основната плата, пресметана по час (ако не се доделени слободни часови/денови), - работа за време на празници утврдени со закон - во износ од 35% од износот на основната плата, пресметана по час (ако не се доделени слободни часови/денови) и - работа подолго од полното работно време - во износ од 35% од износот на основната плата, пресметана по час (ако не се доделени слободни часови/ денови). Е видентирањето на работните часови поминати на работа под горенаведените услови се врши согласно со закон. Додатоците на плата меѓусебно не се исклучуваат. Додатоците на плата за ноќна работа и и работа во смени треба да бидат предвидени во актот за систематизација на работните места во институциите. Административниот службеник кој бил ангажиран да работи за време на неделен одмор, за време на празници или прекувремено (над полно работно време) има право на онолку слободни часови, односно денови, колку што бил ангажиран за работата надвор од редовното работно време. Слободните часови, односни денови од тековниот месец административниот службеник ги користи до крајот на наредниот месец, по месецот во кој бил ангажиран. Оваa можност не е предвидена со ЗРО за вработените во приватниот сектор. Доколку на административниот службеник не му се обезбеди користење на слободни часови, односно денови, му се исплатува додаток на плата во износ од 35% од износот на основната плата, пресметана по час.

roagens.mk

 

ПЛАТА И НАДОМЕСТОЦИ НА АДМИНИСТРИТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ

3.2.1. Споредба со тековните решенија за утврдување на исклучителната компонента на плата кај државните службеници Согласно со Законот за државните службеници, кој се применува до 13.2.2015 година, исклучителната компонента на платата на државниот службеник се состои од: а) додаток на плата за посебни услови за работа и б) вонреден работен додаток на плата (прекувремена работа).

a) Додаток на плата за посебни услови за работа Државниот службеник има право на додаток на платата за посебни услови за работа, и тоа за: - н оќна работа - 35% од износот на основната плата и додатокот на платата за звање по час; - р абота во смени, односно турнуси 5% од износот на основната плата и додатокот на платата за звање пресметана по час; - р абота изложена на висок ризик - зависно од видот на ризикот, во висина од 10-30% од износот на основната плата и додатокот на плата за звање; - р абота за време на неделен одмор: - а) право на онолку слободни часови, односно денови, колку што бил ангажиран за време на неделниот одмор или б) од 5% од износот на основната плата и додатокот на плата за звање, пресметана по час и

от службеник има право на додаток на плата за посебни услови за работа, доколку работите ги врши на предлог на непосредно претпоставениот државен службеник, а по одобрение на министерот, односно функционерот кој раководи со органот. Додатоците на плата меѓусебно не се исклучуваат.

б) Вонреден работен додаток на плата (прекувремена работа) Државниот службеник има право на додаток на плата ако работи подолго од полното работно време и тоа во висина од 35% по час од износот на основната плата и додатокот на плата за звање, доколку работел по налог на непосредно претпоставениот државен службеник. Напомена:



ржавниот службеник има право додатоД кот за прекувремена работа да го замени со слободни часови, односно денови. Оваа можност не е предвидена со ЗРО за вработените во приватниот сектор.

3.2.2. Споредба со тековните решенија за утврдување на исклучителната компонента на плата кај јавните службеници одатоците на плата, како дел од исклучиД телната компонента на плата кај јавните службеници, се пропишани во Општиот колективен договор за јавниот сектор. Во членовите 17 и 18 од ОКД за јавниот сектор на РМ утврден е процентот на наведните додатоци (надоместоци) со кој се зголемува основната плата.

- р абота за време на празници утврдени со закон - 50% од износот на основната плата и додатокот на плата за звање, за поминати часови на работа.

Во јавниот сектор, основната плата на работник, се зголемува по час за:

Работите под посебни услови, треба да бидат предвидени во актите за систематизација на работните места во секој орган. Државни-

- работа во три смени …………............. 4%

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

- прекувремена работа ….................. 29% - работа ноќе ………………….................. 29% - работа во ден на неделен одмор ... 29%



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

За работа во денови на празници и неработни денови утврдени со закон, работникот има право на: - н адомест на плата што му припаѓа во тие денови кога не работи, плус - п лата за поминатите часови на работа зголемена за 42%. Додатоците меѓусебно не се исклучуваат. Правото на зголемена плата по основа на работа во три смени (4%) работникот го остварува само за деновите кога работи во втора и трета смена. 4. ДРУГИ НАДОМЕСТОЦИ НА ПЛАТА НА АДМИНИСТРАТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ

дминистративниот службеник има право А на надоместоци на плата и други надоместоци согласно со ЗАС и општите прописи за работни односи, и тоа за: - п атни, дневни и други трошоци за службени патувања во земјата и во странство, - т рошоци за користење на возила во лична сопственост за службени цели, - т рошоци за одвоен живот од семејството, - селидбени трошоци, - трошоци за работа на терен, - т рошоци за погреб во случај на смрт на административен службеник или член на неговото потесно семејство (брачниот другар и децата родени во брак или надвор од брак, посиноците, посвоените деца и децата земени на издржување), - штета при елементарни непогоди и - т рошок при подолго боледување на административниот службеник. Висината на надоместоците за секоја година се утврдуваат со Законот за извршување на Буџетот на Република Македонија, односно со одлуката за извршување на буџетот на единицата на локалната самоуправа.

www.p

Напомена:



Последниве години, вклучувајќи ја и 2014 година, со Законот за извршување на Буџетот на Република Македонија се пропишуваат само износите на надоместоци за: - одвоен живот за функционери (30% од тримесечен просек на нето плата во Република Македонија), - с елидбени трошоци (во висина на вистинските трошоци за превоз на покуќнината, под услов да не примаат надоместок за одвоен живот), - помош за починат работник (30.000 денари) и член на семејството (15.000 денари) и - п омош за подолго боледување (една последна исплатена просечна месечна нето плата во органот каде е вработен). Во Законот за извршување на Буџетот на Република Македонија не се пропишани: 1. дневници за службен пат во земјата (не се исплатуваат), ниту дневници за службен пат во странство (тие се исплатуваат согласно со Уредбата/Решението за службен пат во странство, односно со ОКД за јавен сектор), 2. надомест за сопствено возило за службени цели (се исплатува според ОКД за јавен сектор - 30% од цена на литар гориво по поминат км), 3. теренски додаток, 4. надомест на штета при елементарни непогоди. Согласно со ЗАС, од 2015 година, би требало износот на горенаведените надоместоци конкретно да се пропише со Законот за извршување на Буџетот на Република Македонија, односно одлуката за извршување на буџетот на единицата на локалната самоуправа. Во ОКД за јавниот сектор, кој важи и за државните и за јавните службеници, е пропишано правото на работниците на спомнатите надоместоци (освен надоместокот за елементарни непогоди), меѓутоа утврден е износот само на надоместокот за користење сопствено возило за службени цели (30% од цената на литар гориво по поминат км).

roagens.mk

 

ПЛАТА И НАДОМЕСТОЦИ НА АДМИНИСТРИТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ

Надоместок за време на привремена

неспособност за работа (боледување)

Ако кај административниот службеник настапи привремена неспособност за работа (боледување) има право на надоместок на плата во висина утврдена согласно со закон. Висината на надоместокот за секоја година се утврдува со Законот за извршување на Буџетот на Република Македонија, односно со одлуката за извршување на буџетот на единицата на локалната самоуправа. Надоместокот на плата по основ на боледување досега не бил уреден со Законот за извршување на Буџетот на РМ, туку единствено со ЗРО и ОКД за јавниот сектор, кои важат и за државните и јавните службеници (објаснето во точка 4.1.). Плата за време на годишен одмор

или специјализирана обука

За време на користење на годишен одмор или специјализирана обука за стручно усовршување, административниот службеник има право на плата во висина на платата што би ја примил во тековниот месец кога би бил на работа, без додатокот на плата по основ на вршење работи со висок ризик. Плата за време на суспензија Административниот службеник кој врз основа на решение е суспендиран од институцијата, за времетраење на суспензијата има право на плата во износ од 60% од платата што ја примил за последниот месец пред донесување на решението за суспензија. Плата за време на штрајк За време на штрајк административниот службеник има право на плата во висина од 60% од платата што ја примил претходниот месец.

4.1. Споредба со тековните решенија за утврдување надоместоци кај државните и јавните службеници Според Законот за државните службеници, член 52 став 1, државниот службеник има

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

право на надоместоци на плата согласно со прописите за работни односи. Истото важи и за јавните службеници согласно со Законот за јавните службеници. Прописите за работните односи, ЗРО (член 112) и ОКД за јавниот сектор (член 19), утврдуваат дека работникот има право на надоместок на платата за целото време на отсуство во случаите и во траење определени со законот, како и во случаите кога не работи од причини на страната на работодавачот. Работодавачот на работникот (државен и јавен службеник) му исплатува надомест на плата за: - време на привремена неспособност за работа поради болест; - годишен одмор; - платен вонреден одмор; - време на прекин на работниот процес од причини од страна на работодавачот; - за слободни денови; - дообразование, стручно оспособување и преквалификација, односно доквалификација, согласно со потребата на работодавачот; - полагање испити за дообразование и стручно оспособување на работникот, заради сопствен интерес; - синдикално образование и - време на отказен рок. Според Законот за државни службеници, државниот службеник има право на надоместок на плата, за време на: a) привремена неспособност за работа поради болест и повреда (боледување) до 7 дена во висина од 70%; до 15 дена почнувајќи од првиот ден на боледувањето во висина од 80% и до 60 дена за сите денови во висина од 90%, односно во висина од 100% во случаи на професионални заболувања и повреди на работа, од платата по ден на државниот службеник исплатена во претходниот месец (член 55). Напомена:



ленот 55 од ЗДС се уште не е усогласен Ч со прописите од здравственото осигуру-



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

вање и работоното законодавство, според кои работодавачот исплаќа надоместок на платата поради болест или повреди до 30 дена, а над 30 дена, боледувањето се исплаќа на товар на Фондот за здравственото осигурување. б) г одишен одмор, во висина на платата што би ја примил во тековниот месец кога би бил на работа без додатокот на плата по основа на посебни услови за работа (ноќна работа; работа во смени, односно турнуси; работа изложена на висок ризик; работа за време на неделен одмор и работа за време на празници) - член 56; в) штрајк, во висина од 60% од платата што ја примил претходниот месец (член 58); г) с успендирањето, во висина од 50% од последната исплатена плата во месецот пред покренувањето на дисциплинската постапка што се утврдува со решението (член 59) и д) стручно оспособување за потребите на органот во кој е вработен врз основа на годишна програма во износ од 100% од платата што ја примал пред заминување на стручното оспособување (член 60). Освен за наведените, ЗДС нема одредба за висината на надоместокот на плата во други случаи на отсуство од работа (на пр. платен вонреден одмор; за време на прекин на работниот процес од причини од страна на работодавачот; празници и за слободни денови и други). Во однос на овие случаи, согласно упатната одредба од членот член 52 став 1 на ЗДС, државниот службеник има право на надоместоци на плата согласно со прописите за работни односи. Според ОКД за јавниот сектор (член 19 ставови: 2, 3 и 4), основица за надоместок на плата претставува просечната исплатена плата на работникот во последните три месеци со тоа што во неа не се вклучува додатокот на плата за прекувремена работа. Доколку работникот за периодот кој се зема како основица не примал плата, му припаѓа надомест во висина од најниската плата утврдена на ниво на дејност односно на ниво на работодавач. www.p

За време на прекин на работа од причини на страна на работодавачот (привремен принуден одмор - ППО) ЗРО предвидува исплата во износ од 70% од платата. Овој процент важи и за државните службеници т.е. јавен сектор воопшто, доколку со колективен договор на ниво на гранка, односно работодавач не е предвиден поголем износ. Според членот 52 на Законот за државни службеници, државниот службеник има право и на други надоместоци, и тоа: - з а патни, дневни и други трошоци за службени патувања во земјата и во странство; - з а трошоци за користење на возила во лична сопственост за службени цели; - з а трошоци за одвоен живот од семејството; - за селидбени трошоци; - за трошоци за работа на терен; - з а трошоци за погреб во случај на смрт на државен службеник или член на неговото потесно семејство (брачниот другар и децата родени во брак или надвор од брак, посиноците, посвоените деца и деца земени на издржување); - за штета при елементарни непогоди и - з а трошок при подолго боледување на државниот службеник. Висината на надоместоците за секоја година се утврдуваат со Законот за извршување на Буџетот на Република Македонија, со одлуката за извршување на буџетот на општината и буџетот на градот Скопје. ако што е наведено во напомената на точК ката 4 од овој текст, Законот за извршување на Буџетот на Република Македонија не ги пропишува сите наведени надоместоци, додека во ОКД за јавниот сектор, кој важи и за државните и за јавните службеници, е пропишано правото на работниците на спомнатите надоместоци (освен надоместокот за елементарни непогоди), меѓутоа утврден е износот само на надоместокот за користење сопствено возило за службени цели (30% од цената на литар гориво по поминат км).



kontakt@proagens.com.mk

roagens.mk

ДОНАЦИИ И СПОНЗОРСТВА

 

СПРОВЕДУВАЊЕ НА ИЗМЕНИТЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ДОНАЦИИ И ЗА СПОНЗОРСТВА ВО ЈАВНИТЕ ДЕЈНОСТИ, ВО ПРАКСА ВОВЕД

Д-р Рефика МУРИЌ *

аконот за донации и за спонзорства во јавните дејности („Законот“) го уредува: давањето и примањето на донациите и спонзорствата за кои давателот и примателот можат да бараат даночни поттикнувања, целта на давањето и примањето, давателите и примателите, предметот, користењето, даночните поттикнувања, евидентирањето и контролата на донациите и спонзорствата во јавните дејности. Овој Закон е во примена во Р. Македонија од 2007 година и од тогаш овозможува добивање даночни олеснувања за донации и за спонзорства дадени на разни приматели од непрофитен и јавен сектор (здруженија, фондации, државни институции и др.), со што се постигнува јавен интерес (според член 3 од овој Закон) односно: - поддржување или промовирање на дејности во областа на заштитата на човековите права, - промоција на културата, етиката, образованието и науката, - р азвој на информатичкото општество и преносот на електронските податоци, - развој на спортот, - заштита на животната средина, - поддржување на социо-хуманитарните дејности, - развојот на граѓанското општество, - промовирање на крводарителството, - промоција на меѓународната соработка и други дејности утврдени со закон. Напомена:



Без оглед дали давателот и примателот бараат даночни поттикнувања, тие се должни да изготват ИЗВЕШТАЈ за дадената (на образец УЈП-ИДС/ДВ) и за добиената (на образец УЈП-ИДС/ПР) донација и спонзорство кој треба да ги содржи следните податоци: 1) име и назив на давателот и на примателот; * Даночен советник

2) име и назив на крајниот корисник;

3) опис на предметот на донација и на спонзорството кој овозможува нивно идентификување со назначување на количината, вредноста и другите негови особености;

r_muric@proagens.com.mk

INFORMATOR 6 I JUNI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

4) крајна употреба на предметот на донацијата и спонзорството 5) и други податоци. Договорот за донацијата и спонзорството со кои се остварува јавен интерес и извештаите УЈП-ИДС/ДВ и УЈП-ИДС/ПР задолжително се доставуваат до УЈП доколку со овој закон за нив се предвидени даночни поттикнувања, најдоцна 30 дена од денот на исполнување на договорот (целосно извршена исплата, испорака или услуга). Обрасците можат да се преземат на следниве линкови на УЈП каде се поставени од 13.03.2014 година: http://ujp.gov.mk/files/attachment/0000/ 0092/UJP-IDS-DV_Izvestaj_web_13.03.2014. pdf http://ujp.gov.mk/files/attachment/0000/ 0091/UJP-IDS-PR_Izvestaj_web_13.03.2014. pdf.

Договорот за донација и спонзорство, како и секоја друга документација која е поврзана со донацијата и спонзорството, мора да се чува најмалку пет години од завршувањето на календарската година во која е исполнета обврската од договорот. Од 14 февруари 2014 година, влезе во сила третата ИЗМЕНА на овој Закон 1 со која беа донесени следниве поважни новини: - Проширена е можноста да се бара потврдување на јавен интерес за донации за кои не се склучува договор, доколку како примател се јавува Здружение односно Фондација чија основна дејност е од јавен интерес; - Извршено е повторно уредување на теле-давањата и организираните настани; - Се потенцира обврската за наменското користење на донацијата; - Се врши усогласување на даночните поттикнувања на донацијата и спонзорството од аспект на персо-

налниот данок на доход, данокот на добивка и ДДВ; - Пропишани се дополнителни одредби во врска со поднесување на барање за потврдување на јавен интерес (до Министерството за правда). Напомена:



Со последните измени се предвиде и донесување на ПОСЕБНИ ПРОПИСИ за начинот и постапката на спроведување на даночните поттикнувања кај персоналниот данок на доход, данокот на добивка и данокот на додадена вредност. Но, досега, само за даночните поттикнувања кај данокот на додадена вредност се донесоа и објавија два пратечки прописа, за кои ќе стане збор во последната точка (7) од овој текст, која се однесува на поттикнувањата од аспект на ДДВ.

1. ДОНАЦИИ ЗА КОИ НЕ СЕ СКЛУЧУВА ДОГОВОР И ЗА КОИ УПЛАТАТА НА ФИНАНСИСКИ СРЕДСТВА ЌЕ СЕ СМЕТА КАКО ДОГОВОР Според член 4 став 1 од Законот, давателот и примателот на донацијата и спонзорството ЗАДОЛЖИТЕЛНО склучуваат договор во писмена форма (согласно со Законот за облигационите односи) секогаш кога предмет на договорот е остварување на јавен интерес.

Од ова, исклучок е направен за примателите на донација здруженија или фондации (кои се стекнале со статус на организација од јавен интерес, согласно со Законот за здруженија и фондации) или здруженија или фондации кои согласно со основачкиот акт се основани за конкретна финансиска поддршка во врска со јавен интерес утврден со закон. Со овие приматели може да не се склучува договор во писмена форма, дека донацијата е во финансиски средства. Во тој случај, како основ за даночно поттикнување ќе се смета ИЗВРШЕНАТА УПЛА-

З аконот и трите негови измени се објавени во „Службен весник на РМ“, бр. 47/06, 86/08, 51/11 и 28/14.

www.p

roagens.mk

ДОНАЦИИ И СПОНЗОРСТВА

ТА на финансиски средства на посебна трансакциска сметка на примателот на донацијата за таа намена и тоа, од моментот на упис во регистар на здружение или фондација согласно со закон, до конечното остварување на јавниот интерес за кој се дава конкретна финансиска поддршка.

2. ПОВТОРНО УРЕДУВАЊЕ НА ТЕЛЕ-ДАВАЊА ИЛИ ОРГАНИЗИРАНИ НАСТАНИ Со изменетиот член 4 се доуредуваат и случаите кога има прибирање на средства преку теле-давања или организирани настани: - Кога средствата се прибираат преку теле-давања примателот на донацијата е должен да обезбеди потврда за примени средства преку телефонска сметка од телеоператорот на месечно ниво, доколку периодот за кој сметката за донации е отворена е подолг од еден месец. - Доколку пак средства се прибираат од организирани настани, организаторот е должен да ги уплати сите средства прибрани за донацијата на трансакциската сметка на примателот на донацијата, во рок од 30 дена од денот на завршување на настанот Останува обврската за примателот на донацијата, на барање на давателот на донацијата, да му издаде писмена потврда за дадената донација. Образецот на оваа потврда беше пропишан со Правилникот за формата и начинот на издавање на писмена потврда за донации во јавните дејности („Службен весник на РМ“, бр. 130/06).

3. СЕ ПОТЕНЦИРА ОБВРСКАТА ЗА НАМЕНСКОТО КОРИСТЕЊЕ НА ДОНАЦИЈАТА Со измена на членот 7 од Законот се утврдува користење на добиената донација исклучиво за: - намената определена во договорот за донација, INFORMATOR 6 I JUNI 2014

 

- намената за која е отворена посебната трансакциска сметка, односно за целта на дознаката во платниот налог со кој се донира, во случај на жирални давања, - намената за која е отворена телефонска сметка во случај на теле-давање и - целта за која е организиран настан, кога станува збор за прибирање на средства на организирани настани.

4. НОВИНИ ПОВРЗАНИ СО БАРАЊАТА ЗА ПОТВРДУВАЊЕ НА ЈАВЕН ИНТЕРЕС На барање за потврдување на јавен интерес на донацијата, односно спонзорството, Министерството за правда издава решение со кое го потврдува јавниот интерес на дадената донација или спонзорство. Кога примател на донацијата е здружение, односно фондација, кон Барањето за потврдување на јавен интерес (што се доставува до Mинистерството за правда) се приложува: - основачкиот акт на примателот, - решение за стекнување на статус на организација од јавен интерес (за организации од јавен интерес кои го стекнале тој статус согласно со Законот за здруженија и фондации), - тековна состојба на примателот издадена од Централниот регистар на РМ, не постара од шест месеци, - и звод од уплатените средства на посебната трансакциска сметка на примателот на донацијата и - писмена изјава заверена на нотар со која под полна материјална и кривична одговорност изјавува дека нема склучено писмен договор со давателот на донацијата. Новина е и тоа што Барањето за потврдување на јавен интерес на донацијата, односно спонзорството, покрај давателот, сега може да го поднесува и примателот на донација/спонзорство.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Барањето за потврдување на јавен интерес на дадена односно примена донација или спонзорство кое се поднесува до Министерството за правда, како и Барањето кое повторно се поднесува до писарницата на министерот, ако министерството не донесе Решение во рок, се пропишани со Правилникот за формата и содржината на барањето за потврдување на јавен интерес на дадена односно примена донација или спонзорство, формата и содржината на барањето за потврдување на јавен интерес на примена донација и формата и содржината на барањето заради недонесување на решение за потврдување односно непотврдување на јавен интерес („Службен весник на РМ“, бр. 59/14).

5. ДАНОЧНИ ПОТТИКНУВАЊА ОД АСПЕКТ НА ПЕРСОНАЛНИОТ ДАНОК НА ДОХОД

Физичко лице кое врз основа на договор за донација, ДОНИРА 2 финансиски средства на правно лице, има право на намалување на пресметан, а неплатен персонален данок на доход или враќање на платен персонален данок на доход утврден врз основа на неговата годишна даночна пријава (ако донирањето е според одредбите на овој закон) во висина на донацијата, но не повеќе од 20% од износот на неговиот годишен даночен долг, а најмногу до 24.000 денари.

Пример 1:



На едно физичко лице, според годишната даночна пријава му е утврден даночен долг за персонален данок на доход во износ од 150.000 денари, а имал донирано средства во износ од 40.000 денари. Правото на намалување на персоналниот данок на доход утврден врз основа на неговата годишна даночна пријава (образец „ПДД-ГДП“) е во висина од 20% од годишниот даночен долг, но не повеќе од 24.000 денари.

Бидејќи износот за 20% од 150.000 денари е 30.000 (150.000 х 20% = 30.000 денари) што е поголем износ и од максимално дозволениот (24.000), на лицето му се признава намалување од 24.000 денари. (Износот на намалувањето се искажува на АОП 19 од Годишната даночна пријава.) Така, утврдениот даночен долг на физичкото лице по намалување ќе изнесува 126.000 денари (150.000 - 24.000). Пример 2:



На физичкото лице според годишната даночна пријава утврден му е даночен долг за персонален данок на доход во износ од 100.000 денари. Истиот имал донирано средства во износ од 22.000 денари. идејќи износот на 20% од 100.000 денаБ ри изнесува 20.000 денари, на лицето му се признава намалување во тој износ, независно од тоа што истиот донирал 22.000 денари. Тоа значи дека утврдениот даночен долг на физичкото лице по намалувањето од 20% од годишниот даночен долг, ќе изнесува 80.000 денари (100.000 - 20.000). За остварување на даночното поттикнување физичкото лице - давател на донацијата (без оглед дали со намалување на даночната обврска или со враќање на дел од платениот данок за годината во која донирал) кон годишната даночна пријава доставува: - копија од договорот за донација, - к опија од решението донесено од Министерство за правда со кое се потврдува јавниот интерес на донацијата, - п исмена потврда за примена донација, како и - доказ за уплатата на средствата. Останува да важи одредбата според која персонален данок на доход не се плаќа на примањата по основ на примени донации во согласност со одредбите на овој Закон. Така, доколку краен корисник на донацијата е фи-

Нема даночни повластувања во однос на персоналниот данок на доход кај спонзорирањата.

www.p

roagens.mk

ДОНАЦИИ И СПОНЗОРСТВА

зичко лице кое истата ја добива преку субјект кој врши јавна дејност, во тој случај примателот - физичкото лице по основ на примените донации нема обврска за плаќање на персонален данок на доход. Напомена:



За вообичаените донации (помош, спонзорства) за лекување, школување, стручно усовршување, патување и др., дадени на физички лица (врз основа на поединечни лични барања, без третман на давање од јавен интерес) нема даночни поттикнувања (ослободувања или повластувања) согласно со овој Закон. Тие имаат третман на непризнаен расход во Даночниот биланс, во бруто износ заедно со припаѓачкиот персонален данок на доход.

6. ДАНОЧНИ ПОТТИКНУВАЊА ОД АСПЕКТ НА ДАНОКОТ НА ДОБИВКА Новините кај даночните поттикнувања за донацијата и спонзорството во однос на данокот на добивка се карактеристични по тоа што со предлог – законот за последното изменување на Законот за донации и за спонзорства во јавните дејности, беа предвидени даночни поттикнувања САМО за донирањето и спонзорирањето на ФИНАНСИСКИ СРЕДСТВА на правни лица, за потоа во конечниот текст на изменетиот член 14 да се избрише изразот „финансиски“. Оттука, не случаен беше заклучокот дека и по бришењето на зборот „финансиски“ останало даночните поттикнувања да се применуваат само за финансиски средства, со оглед дека и во конечно објавената одредба од ставот 3 на членот 14 како услов за даночно поттикнување се бара „и доказ за уплата на средствата“. Најавено е, со посебното Упатство на министерот за финансии, кое е во изготвување, дека ќе се појасни даночното поттикнување за данокот на добивка, во смисла дека не се

однесува само на финансиски средства, туку и на други форми на донирања и спонзорирања (давања во „добра и услуги“) како што потврдуваат од УЈП. Инаку, остануваат досега важечките лимити за даночно признавање: за дадената донација во тековната година се признава расход во висина до 5% од вкупниот приход, а за даденото спонзорство во тековната година се признава расход во висина до 3% од вкупниот приход. За остварување на даночното поттикнување, правното лице - давател на донацијата (како и давателот на спонзорствата - што е испуштено да се наведе во законската одредба на член 14 став 3 од Законот) кон Даночниот биланс ќе доставува: - к опија од договорот за донација (спонзорство), - к опија од решението донесено од Министерство за правда со кое се потврдува јавниот интерес на донацијата (спонзорството), - п исмена потврда за примена донација (спонзорство), како и - доказ за уплатата на средствата.

7. ДАНОЧНИ ПОТТИКНУВАЊА ОД АСПЕКТ НА ДАНОКОТ НА ДОДАДЕНА ВРЕДНОСТ Во овој дел се појаснува обврската за плаќање на ДДВ, кој е пресметан во фактура издадена за ДОНИРАНИ 3 добра и услуги. Прометот на добра и услуги од давателот кон примателот на донацијата, извршен за реализација на донација од јавен интерес, во согласност со овој закон, се смета како промет согласно со членовите 3 став (3) точките 1 и 2 и член 6 став (3) точки 1 и 2 од Законот за данокот на додадена вредност. За плаќање на данокот на додадена вредност кој е пресметан во фактурата и уплатен од страна на вршителот на прометот на добра и услуги на посебна сметка во Буџетот

Нема даночни повластувања во однос на ДДВ кај спонзорирањата.

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

 



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

сиски средства и истите ги користи за плаќање на набавки на добра и услуги со цел за реализација на јавниот интерес, како и формата и содржината на барањето за враќање на данок на додадена вредност на вршителот на прометот кога примател на донација добива финансиски средства и истите ги користи за плаќање на набавки на добра и услуги како и потребната документација.

на Република Македонија, се обезбедуваат средства од Буџетот на Република Македонија. Уплатениот данок се враќа на вршителот на прометот врз основа на доставено барање од ПРИМАТЕЛОТ на донацијата. Исто така, кога примател на донација добива финансиски средства и истите ги користи за плаќање на набавки на добра и услуги со цел за реализација на јавниот интерес, пресметаниот данок на додадена вредност во фактурата за прометот на добра и услуги издадена кон примателот на донацијата и уплатен од вршителот на прометот на посебна сметка во Буџетот на Република Македонија, се враќа на вршителот на прометот врз основа на доставено барање од ПРИМАТЕЛОТ на донацијата.

7.1. Правилници за даночните поттикнувања по основ на донирани добра и услуги

Начинот на спроведување на даночното поттикнување во двата случаи (кога има директно фактурирање на дадените добра и услуги од донаторот кон примателот на донацијата и кога донаторот префрла финансиски средства со кои примателот на донацијата ги плаќа добрата и услугите со цел за реализација на јавниот интерес), се подетално пропишани преку два Правилника објавени во „Службен весник на РМ“, бр. 78/14 и тоа:

Првиот Правилник е донесен врз основа на член 15 став 3 од Законот за донации и за спонзорства и го уредува даночното поттикнување при промет на добра и услуги од давателот кон примателот на донацијата, извршен за реализација на донација од јавен интерес. Вториот Правилник е донесен врз основа на член 15-а став 2 од Законот за донации и за спонзорства и го уредува даночното поттикнување за дадени финансиски средства кои се користат за плаќање на набавки на добра и услуги за реализација на донација од јавен интерес. Напомена:

Во двата случаи, вршителот на прометот, уплатата на данокот на додадена вредност ја врши на oбразец ПП-50, на Трезорска сметка 100000000063095 - Народна банка на Република Македонија, уплатна сметка 840 - (ознака на општината) – 02902, приходна шифра: 714119, програма: 00, повик на број - задолжување: во кој се наведува бројот на фактурата за извршениот промет, цел на дознака: данок на додадена вредност по основ на донации.

1) Правилник за начинот на спроведување на даночното поттикнување при промет на добра и услуги од давателот кон примателот на донацијата, извршен за реализација на донација од јавен интерес како и формата и содржината на барањето за враќање на данок на додадена вредност на вршителот на прометот при промет на добра и услуги од давателот кон примателот на донацијата како и потребната документација 2) Правилник за начинот на спроведување на даночното поттикнување кога примател на донација добива финан-

www.p



7.2. Донирање со промет на добра и услуги од давателот кон примателот на донацијата (член 15 став 3) Начинот на спроведување на даночното поттикнување, при промет на добра и услуги од давателот кон примателот на донацијата, извршен за реализација на донација

roagens.mk

ДОНАЦИИ И СПОНЗОРСТВА

од јавен интерес, се врши преку обезбедување на средства од Буџетот на Република Македонија за плаќање на данок на додадена вредност, а со враќање на уплатениот данок на додадена вредност на сметката на вршителот на прометот (донаторот). БАРАЊЕТО за враќање на данокот на додадена вредност на вршителот на прометот, при промет на добра и услуги од давателот кон примателот на донацијата, се поднесува на НОВИОТ ОБРАЗЕЦ ЗДС/ДУ-ДДВ до Министерство за финансии, во два примерока. Ова Барање содржи: - податоци за примател на донација; - податоци за контакт; - податоци за донација и - п одатоци од фактури за кои се бара враќање на данок на додадена вредност. Формата и содржината на ова Барање се дадени во Прилог на Правилникот и истите ќе бидат применети во наредниот пример за донација.

 

Пример:



Кон корисникот на донацијата Основно училиште „Младост“ е фактурирано, по фактура бр. 16/2014 од 15.04.2014 во која е нагласено дека се донираат школски клупи од залихите на стоки на донаторот „Грос трејд“ ДОО, во износ од 100.000 денари (како основица) и 18.000 денари (пресметаната обврска за ДДВ). Примателот на донацијата ОУ „Младост“ по добиениот налог за платен ДДВ од страна на даночниот обврзник „Грос трејд“ ДОО поднесува Барање до трезорот (заедно со останатата потребна документација) за обезбедување на средства за враќање на данокот. Со уплатата, донаторот евидентира Побарување од државата за ДДВ од донации. Во истиот даночен период од Трезорот е уплатен (вратен) износот на данокот на сметката на даночниот обврзник (донаторот).



02/ 3162-979 i 3298-763

Книжење кај донаторот (вршител на прометот): СМЕТКА должи побарува 4431 4471 660 2309

ОПИС Трошоци за донации со даночно поттикнување ДДВ на добра дадени како подарок Стоки на залиха Друг даночен долг - обврска за ДДВ од донации

ИЗНОС должи побарува 100.000 18.000 100.000 18.000

- по фактура бр. 16/2014 ... Побарувања од Трезорот за ДДВ од донации 1385 4 1000 Парични средства

18.000

- плаќање на ДДВ на посебна уплатна сметка за ДДВ од донации 1000 Парични средства 4471 ДДВ на добра дадени како подарок

18.000 18.000

18.000

- по извод бр. ... за примен поврат на ДДВ и сторниран трошок

Со последниот став на горното книжење е прикажано сторнирањето на трошокот за ДДВ на добра дадени како подарок, откако е извршено враќање на данокот од Трезорот. За евиденција на платениот данок во текот на даночниот период се предлага користење на оваа сметка, наместо затворање на обврската на сметката 2309, со цел оваа обврска да остане отворена и да биде изразена (опфатена) во обврските за данок од извршени промети во даночниот период (во поле 2 или 4) од ДДВ Пријавата. Двете сметки се затвораат со завршните книжења по ДДВ Пријавата.

INFORMATOR 6 I JUNI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Доколку повратот на ДДВ се изврши во наредна деловна година, кога не е можно сторнирањето на трошокот за данок, се евидентира приход од поврат на даноци (1000/7693). Во ДДВ пријавата за тој даночен период, во полето 1 се внесува даночната основа за овој промет (100.000) а во полето 2 се внесува данокот (18.000) како даночен долг. Со ог-

лед дека данокот е веќе платен на посебната уплатна сметка за донации, за истиот износ, помалку ќе се уплати даночниот долг искажан во поле 28 од ДДВ пријавата. На пример: ако во поле 28 се пријави даночен долг од 30.000 денари, ќе се уплати само 12.000 денари. По ДДВ пријавата, обврската за даночен долг за даночниот период се затвора со евидентираното побарување од Трезорот за ДДВ од донации.

Книжење по ДДВ Пријава: СМЕТКА должи побарува 2309 2300 1300 2304

ОПИС Друг даночен долг - обврска за ДДВ од донации Обврска за ДДВ по општа стапка Претходен данок на додадена вредност

ИЗНОС должи побарува 18.000 32.000 20.000

Обврска за разликата меѓу даночниот долг и претходниот данок по даночен период

- утврдување на даночен долг за даночниот период 2304 Обврска за разликата меѓу даночниот долг и претходниот данок по даночниот период Побарувања од Трезорот за ДДВ од 1385 донации 1000 Парични средства

30.000

18.000 12.000

- плаќање на ДДВ по минусирање на износот на платениот ДДВ од донации

Овој данок (без оглед што е уплатен на посебната сметка на данок од донации) е евидентиран во сметководството на подрачната единица на Управата за јавни приходи, на картичката на даночниот обврзник како платен данок, така што реалниот долг по картичката за даночниот обврзник бил всушност платениот износ од 12.000 денари, без оглед што во поле 28 од ДДВ пријавата е прикажан долг од 30.000 денари. • Евиденција во случај данокот за донираните добра и услуги да не е платен до доставување на ДДВ Пријавата Малку поинаква е евиденцијата ако данокот за донираните добра и услуги не е платен до доставување на ДДВ пријавата. Во овој случај нема да се користи сметката 1385 за Побарување од Трезорот за ДДВ од донации:

Книжење: СМЕТКА должи побарува 4431 4471 660 2309

- по фактура бр. 16/2014 ... www.p

roagens.mk

ИЗНОС должи побарува 100.000 18.000 100.000 18.000

ДОНАЦИИ И СПОНЗОРСТВА

2309 2300

Друг даночен долг - обврска за ДДВ од донации Обврска за ДДВ по општа стапка Претходен данок на додадена вредност

1300 2304

 

18.000 32.000

Обврска за разликата меѓу даночниот долг и претходниот данок по даночен период

- утврдување на даночен долг за даночниот период 2304 Обврска за разликата меѓу даночниот долг и претходниот данок по даночниот период 1000 Парични средства сметка 840-2902 (за донации) = 18.000 сметка 840-2687 (за промет во земјата) = 12.000

20.000 30.000

30.000

- плаќање на ДДВ за даночниот период

о извршената уплата (поврат) од Трезорот ќе се сторнира трошокот (на 4471) или ќе се П признае приход на 7693. Напомена:



Вршителот на прометот на добра и услуги за донации кој во примерот е и донатор, има право на одбивка на претходниот данок од набавката на добра или услуги кои ги донира на горепрезентираниот начин. Но, доколку не е обезбедено Решение од Министерството за правда со кое се потврдува јавниот интерес, поради што не се очекува поврат на ДДВ, тогаш пресметаниот данок евидентиран на сметката 447 - ДДВ на добра дадени како подарок се искажува и плаќа како редовен даночен долг преку тековната ДДВ Пријава.

7.2.1. Поднесување на образецот ЗДС/ДУ-ДДВ ДО: МИНИСТЕРСТВО ЗА ФИНАНСИИ БАРАЊЕ За враќање на данокот на додадена вредност на вршителот на прометот, при промет на добра и услуги од давателот кон примателот на донацијата Молам Министерството за финансии согласно член 15 од Законот за донации и за спонзорства во јавните дејности, да изврши враќање на данокот на додадена вредност.

1. ПОДАТОЦИ ЗА ПРИМАТЕЛ НА ДОНАЦИЈА Име (назив) Адреса Даночен број

Основно училиште „Младост“ „Мајска“ 116 - Скопје 4030995196420

2. ПОДАТОЦИ ЗА КОНТАКТ Име на лице за контакт Телефонски број Е-пошта

Сузана Стоилковска 02 3 165 422 suzanastoil@yahoo.com

INFORMATOR 6 I JUNI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

3. ПОДАТОЦИ ЗА ДОНАЦИЈА Реден број

Број и датум на решение од Министерството за правда

115-32/2014

Назив на давател на донација

Вредност Вкупен износ без данок на додадена на донација вредност од фактури кои претходно биле доставени со барање за враќање на данок на додадена вредност во Министерство за финансии

„Грос трејд“ 100.000 ДОО

Вредност на неискористена донација пред поднесување на ова барање за враќање на данок на додадена вредност на вршителот на прометот

Вкупен износ без данок на додадена вредност од фактурите содржани во ова барање за враќање на данок на додадена вредност

100.000

4. ПОДАТОЦИ ОД ФАКТУРИ ЗА КОИ СЕ БАРА ВРАЌАЊЕ НА ДАНОК НА ДОДАДЕНА ВРЕДНОСТ Реден број

Број

Дата на издавање

Име (назив) Даночен број на на вршителот вршителот на на прометот прометот под кој е регистриран за данок на додадена вредност

Опис на прометот

Износ на Износ на надоместокот пресметаниот за извршениот данока на додадена промет, без вредност данок на додадена вредност

Испорака „Грос трејд“ на школски 16/2014 15.04.2014 4030998006420 дОО инвентар (клупи)

100.000

180.000

Вкупно:

1.000.000

180.000

Кон барањето се приложуваат следните докази:

1) фактура бр. 16/2014 во оригинал (Во фактурата треба да е содржан бројот и датумот на решението донесено од Министерството за правда со кое се потврдува јавниот интерес на донацијата.), 2) копија од решение донесено од Министерството за правда со кое се потврдува јавниот интерес на донацијата (Во решението е наведен предмет на донацијата, вредноста на донацијата, давателот на донацијата и примателот на донацијата.) и 3) копија ПП-50 за извршена уплата на данокот на додадена вредност.

7.3. Донирање финансиски средства со кои примателот плаќа набавки на добра и услуги (член 15-а став 2)

Начинот на спроведување на даночно-

то поттикнување кога примател на донација добива финансиски средства и истите ги користи за плаќање на набавки на добра и услуги со цел за реализација на јавниот интерес, исто така се врши преку обезбедување www.p

на средства од Буџетот на Република Македонија за плаќање на данок на додадена вредност, а со враќање на уплатениот данок на додадена вредност на сметката на вршителот на прометот, кој во овој случај не е донатор.

roagens.mk

ДОНАЦИИ И СПОНЗОРСТВА

Вршителот на прометот, уплатата на искажаниот ДДВ во фактурата од прометот ја врши на ист начин како и во случајот кога фактурира донаторот (на ПП-50, во корист на Трезорска сметка 100000000063095 - Народна банка на Република Македонија, уплатна сметка 840 - ознака на општината – 02902, приходна шифра: 714119, програма: 00, повик на број - задолжување: во кој се наведува бројот на фактурата за извршениот промет, цел на дознака: данок на додадена вредност по основ на донации), со тоа што Барањето за враќање на данокот на додадена вредност се поднесува на образец ЗДС/ ФС-ДДВ, во два примерока. Барањето (ЗДС/ФС-ДДВ) содржи: - податоци за примател на донација; - податоци за контакт; - податоци за донација и - п одатоци од фактури за кои се бара враќање на данок на додадена вредност. Кон барањето се приложуваат следните докази: 1) фактура во оригинал од вршителот на прометот, за прометот на добра и услуги издадена кон примателот на донацијата. Во фактурата треба да е содржан бројот и датумот на решението донесено од Министерството за правда со кое се потврдува јавниот интерес на донацијата, а износот на данок на додадена вредност во фактурата да е искажан во денари, 2) копија од решение донесено од Министерството за правда со кое се потврдува јавниот интерес на донацијата и во кое е содржано: предметот на донацијата, вредноста на донацијата, давателот на донацијата и примателот на донацијата и 3) копија од налог за јавни приходи (Образец ПП-50) за извршена уплата на данок на додадена вредност. Напомена:



Со двата Правилника е предвидено доставување на Барање за поврат на дано-

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

 

кот од трезорот само врз основа на доказ за платен ДДВ, што претходно не беше услов за поднесување на Барањето. Имено, претходно средствата се обезбедуваа (планираа), а потоа се бараше од даночниот обврзник да изврши уплата која наредниот ден требаше да му се врати, што во пракса се покажа за неефикасно: даночниот обврзник секако требаше да го уплати данокот во рокот за плаќање по ДДВ пријавата, а надоместувањето од Трезорот доаѓаше многу подоцна. Со новите Правилници, барем не се ветува промптната исплата (поврат) од Трезорот, иако плаќањето на данокот од страна на даночниот обврзник останува да се направи во рок предвиден за плаќање со ДДВ Пријавите. Формата и содржината на Барањето (ЗДС/ ФС-ДДВ) се дадени во Прилог на Правилникот и истите ќе бидат применети во наредниот пример за донацијата. Пример:



Кон корисникот на донацијата ОУ „Младост“ се префрлени финансиски средства од донаторот „Градба“ ДОО, во износ од 100.000 денари, на посебната сметка на училиштето, отворена за таа намена. Со овие средства се купени школски клупи од страна на училиштето (по фактура бр. 110/2014 од 15.04.2014, во која е наведен и број на Решението од Министерство за правда со кое се потврдува јавниот интерес на донацијата). Добавувачот „Грос трејд“ е ДДВ обврзник и во фактурата, покрај вредноста на стоката од 100.000 денари (како основица) истакнува и пресметан ДДВ (18%), односно 18.000 денари. Данокот е платен на посебната уплатна сметка за ДДВ од донации и уплатницата заедно со останата потребна документација е доставена од страна на примателот на донацијата, со Барање за поврат на платениот данок на добавувачот - „Грос трејд“.



02/ 3162-979 i 3298-763



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Фактурата е наплатена делумно, за износот на основицата од 100.000 денари (колку што изнесува донацијата). За уплатениот данок, „Грос трејд“ евидентира Побарување од Трезорот за ДДВ од донации. По извесно време од Трезорот е уплатен (вратен) износот на данокот на сметката на даночниот обврзник („Грос трејд“). Книжење кај добавувачот „Грос трејд“: СМЕТКА должи побарува 1202 7410 2309

ОПИС Побарување од купувачи во земјата Приходи од продажба на стоки во земјата Друг даночен долг- обврска за ДДВ од донации

- по фактура бр. 110/2014 ... 1000 Парични средства 1202 Побарување од купувачи во земјата 1385 Побарувања од Трезорот за ДДВ од донации 1000 Парични средства - плаќање на ДДВ на посебна уплатна сметка за ДДВ од донации 1000 Парични средства 1202 Побарување од купувачи во земјата

ИЗНОС должи побарува 118.000 100.000 18.000 100.000 18.000

100.000 18.000

18.000 18.000

- по извод бр. ... за извршена уплата од трезорот

Во ДДВ пријавата за тој даночен период, во полето 1 се внесува даночната основа за овој промет (100.000) а во полето 2 се внесува данокот (18.000) како даночен долг. Со оглед дека данокот е веќе платен на посебната уплатна сметка за донации, за истиот износ, помалку ќе се уплати даночниот долг искажан во поле 28 од ДДВ пријавата. По пријавата, се затвора обврската за даночен долг за даночниот период, со евидентираното побарување од Трезорот за ДДВ од донации. Книжење кај добавувачот „Грос трејд“, по ДДВ Пријава: СМЕТКА должи побарува 2309 2300 1300 2304

ОПИС Друг даночен долг - обврска за ДДВ од донации Обврска за ДДВ по општа стапка Претходен данок на додадена вредност Обврска за разликата меѓу даночниот долг и претходниот данок по даночен период

- утврдување на даночен долг за даночниот период 2304 Обврска за разликата меѓу даночниот долг и претходниот данок по даночниот период Побарувања од трезорот за ДДВ од 1385 донации 1000 Парични средства

ИЗНОС должи побарува 18.000 32.000 20.000 30.000

30.000

18.000 12.000

- плаќање на ДДВ по минусирање на износот на платениот ДДВ од донации

Напомена: Вршителот на прометот на добра, има право на одбивка на претходниот данок од набавката на стоките. www.p

roagens.mk

ДОНАЦИИ И СПОНЗОРСТВА

 

Но, доколку не е обезбедено Решение од Министерството за правда поради што не се очекува поврат на ДДВ, тогаш пресметаниот данок евидентиран во фактурата или ќе се наплати од примателот на донацијата или ќе се отпише како непризнаен расход кај „Грос трејд“ ДОО. • Кај донаторот се евидентира само трошок за дадена донација. Книжење кај донаторот: СМЕТКА должи побарува 4431 1000

ОПИС Трошоци за донации со даночно поттикнување Парични средства

ИЗНОС должи побарува 100.000 100.000

- за донирани средства

7.3.1. Поднесување на образецот ЗДС/ФС-ДДВ

ДО: МИНИСТЕРСТВО ЗА ФИНАНСИИ БАРАЊЕ За враќање на данокот на додадена вредност на вршителот на прометот, кога примател на донација добива финансиски средства и истите ги користи за плаќање на набавки на добра и услуги Молам Министерството за финансии согласно член 15-а од Законот за донации и за спонзорства во јавните дејности, да изврши враќање на данокот на додадена вредност.

1. ПОДАТОЦИ ЗА ПРИМАТЕЛ НА ДОНАЦИЈА Име (назив) Адреса Даночен број

Основно училиште „Младост“ „Мајска“ 116 - Скопје 4030995196420

2. ПОДАТОЦИ ЗА КОНТАКТ Име на лице за контакт Телефонски број Е-пошта

Сузана Стоилковска 02 3 165 422 suzanastoil@yahoo.com

3. ПОДАТОЦИ ЗА ДОНАЦИЈА Реден Број и датум број на решение од Министерството за правда

162-32/2014

Назив на давател на донација

Вредност на Вкупен износ без Вредност неискористена данок на додадена на донација пред донација вредност од фактури поднесување на кои претходно биле ова барање за доставени со барање за враќање на данок враќање на данок на додадена вред- на додадена вредност во Министер- ност на вршителот на прометот ство за финансии

„Градител“ 100.000 ДОО

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

100.000



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

4. ПОДАТОЦИ ОД ФАКТУРИ ЗА КОИ СЕ БАРА ВРАЌАЊЕ НА ДАНОК НА ДОДАДЕНА ВРЕДНОСТ Реден број

Број

Дата на издавање

Даночен број на Име вршителот на (назив) на вршителот прометот под кој на прометот е регистриран за данок на додадена вредност

Опис на прометот

Износ на Износ на надоместокот пресметаниот данока на за извршениот додадена промет, без вредност данок на додадена вредност

Испорака „Грос на школски 110/2014 15.04.2014 4030998006420 трејд“ ДОО инвентар (клупи)

100.000

180.000

Вкупно:

1.000.000

180.000

Кон барањето се приложуваат следните докази: 1) фактура бр. 110/2014 во оригинал, 2) копија од решение донесено од Министерството за правда со кое се потврдува јавниот интерес на донацијата и

3) копија ПП-50 за извршена уплата на данокот на додадена вредност.

7.4. Ослободување од ДДВ за влезници на организирани јавни настани и теле-давањата Со новиот член 15-б, во делот на даночните поттикнувања со ДДВ, се дообјаснети и случаите на ослободување на прометот на услуги од ДДВ, без исклучување на право на одбивка во следните. Тоа се: - у слугите за право на влез на културен, спортски или друг јавен настан, доколку целокупниот приход е наменет и се употребува за финансирање на активност од јавен интерес; - у слугите од страна на телекомуникациски оператор со кои се овозможува донирање парични средства за финансирање на активност од јавен интерес.

www.p

roagens.mk

ЗАДРЖАН ДАНОК

 

ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА КАМАТИТЕ ИСПЛАТЕНИ НА СТРАНСКИ ЛИЦА ОД АСПЕКТ НА ОДАНОЧУВАЊЕТО СО ЗАДРЖАН ДАНОК И ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК (ПРИМЕНА НА ДОГОВОРИТЕ ЗА ОДБЕГНУВАЊЕ НА ДВОЈНО ОДАНОЧУВАЊЕ)

Ирена НИКОЛОВСКА *

редмет на елаборација во овој текст е даночниот третман на каматите, кои се исплатени на странски правни лица, од аспект на оданочувањето со задржаниот данок (withholding tax) согласно со Законот за данокот на добивка, односно кои се исплатени на странски физички лица, од аспект на оданочувањето со персоналниот данок на доход согласно со Законот за персоналниот данок на доход, со можност за примена на даночните погодности од билатералните договори за одбегнување на двојно оданочување (даночно олеснувања / ослободувања). Според членот 2 на Законот за даночна постапка, ратификуваните меѓународни договори за оданочување имаат предимство пред националните даночни закони (Законот за данок на добивка и Законот за персоналниот данок на доход). Договорите за одбегнување на двојно оданочување кои Република Македонија ги склучува на билатерално ниво со определени држави (до моментот на пишување на овој текст, постојат 43 важечки договори: 42 договори склучени од Република Македонија и 1 договор склучен од СФР Југославија, при што договорот на Македонија склучен со Србија и Црна Гора, се применува за двете држави поединечно), овозможуваат примена на даночни олеснувања (пониска даночна стапка од законски пропишаната), односно даночни ослободувања (0% даночна стапка), преку спроведување на формалната процедура пред Управата за јавни приходи. Значи, даночните погодности на договорите не се применуваат по автоматизам, туку исклучиво по нивно претходно одобрување од страна на Управата за јавни приходи. Откако се добие одобрувањето на УЈП, резидентното друштво може при исплатата на приходот од камата да ја примени пониската даночна стапка предвидена во билатералниот договор или да примени целосно даночно ослободување (да не одбие данок).

I. ЗАДРЖАН ДАНОК ЗА ИСПЛАТА НА ПРИХОДИ ОД КАМАТИ НА СТРАНСКИ ПРАВНИ ЛИЦА

* Даночен советник

Домашните исплатувачи имаат обврска да задржат данок при исплатата на приходи од камати на странски правни лица, согласно со Законот за данок на добивка - ЗДД. 1 1

i_nikolovska@proagens.com.mk

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

„Службен весник на РМ“, бр. 80/93, 33/95, 43/95, 71/96, испр.-5/97, 28/98, 11/01, 2/02, 44/02, 51/03, 120/05, 139/06, 160/07, У. суд 122/08, 159/08, 85/10, 47/11, 135/11, 79/13 и 13/14.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

I.1. ПРЕДМЕТ НА ОДАНОЧУВАЊЕ С О ЗАДРЖАН ДАНОК - ПРИХОД ОД КАМАТА

Договори за одбегнување на двојно оданочување - категорија „друг приход“).

Под приход од камата, кој е предмет на задржан данок, се подразбира: - доход од побарувања на секаков вид долг, независно од тоа дали е обезбеден со хипотека и дали врз основа на нив се стекнува право на учество во добивката на должникот, - доход од обврзници или други должнички хартии од вредност, вклучувајќи ги и премиите и наградите на тие хартии од вредност, обврзниците или должничките хартии од вредност, - секој друг доход поврзан со доходот од пари дадени на заем. Напомена:



Согласно со Мислењето на Министерството за финансии број 10-36711 од 29.01.2007 година, предмет на задржан данок како „приход од камата“, во делот на дефиницијата „секој друг доход поврзан со доходот од пари дадени на заем“ се и надоместоците по основ на платени провизии за одобрен кредит од странска банка (друга финансиска институција).

Оваа дефиниција за „приход од камати“ во членот 7 на Правилникот за данокот на добивка - ПДД 2 е преземена од членот 11 на Договорите за одбегнување на двојно оданочување. Напомена:



вде да нагласиме дека приходот од каО мата по основ на договор за финансиски лизинг не е вклучен во дефиницијата од член 7 на ПДД за „приходи од камата“, туку е опфатен во дефиницијата за „приходи од вршење финансиски услуги“ од истиот член на ПДД, кои имаат различен даночен третман (предвидено е даночно ослободување за истите во билатералните

Според горенаведеното, во приход од камати како предмет на задржан данок, спаѓаат каматите кои ги остваруваат странски правни лица (банки, финансиски институции и други правни лица) од одобрени кредити и заеми на македонски резиденти, како и по основ на поседување обврзници и други должнички хартии од вредност издадени во Република Македонија, освен државните хартии од вредност кои се ослободени од оданочување со задржан данок (објаснето во продолжение).

I.2. ПРИХОДИ ОД КАМАТА КОИ СЕ ОСЛОБОДЕНИ ОД ОДАНОЧУВАЊЕ С О ЗАДРЖАН ДАНОК Казнените камати платени за задоцнети плаќања не се сметаат за камати, пропишани на горенаведениот начин, така што тие не се предмет на оданочување со задржан данок. Во член 29-б став 2 на ЗДД се предвидени приходи од камати, по основ на чија исплата не се задржува данок, како што следи: - п риход од камата од должнички инструменти издадени и/или гарантирани од страна на: а) Владата на Република Македонија, б) Н ародна банка на Република Македонија и в) б анки или други финансиски институции кои делуваат како претставник на Владата на РМ; - приход од камата од депозити во банка лоцирана во Република Македонија. Како што е очигледно од горенаведеното, должничките хартии од вредност издадени, на пример, од локалната самоуправа (Градот Скопје), не се опфатени во рамки на должничките инструменти по основ на кои остварени-

Правилник за начинот на пресметување и уплатување на данокот на добивка и спречување на

двојното ослободување или двојното оданочување („Службен весник на РМ“, бр. 173/11, испр. 4/12 и 72/14). www.p

roagens.mk

ЗАДРЖАН ДАНОК

те приходи од камати се даночно ослободени, односно каматите остварени од странски правни лица по основ на поседување на такви должнички хартии од вредност ќе бидат предмет на оданочување со задржан данок. аночно ослободени приходи Д од камати остварени од странски финансиски институции

Приходите од камати што ги остваруваат: - М еѓународниот монетарен фонд (ММФ), - Меѓународната банка за обнова и развој (Светска банка), - М еѓународната финансиска корпорација (ИФЦ), - М еѓународното здружение за развој (ИДА), - М ултилатералната агенција за гарантирање на инвестиции, - Е вропската банка за обнова и развој (ЕБРД), - Е вропската Инвестициона Банка (ЕИБ),

од исплатувачи-резиденти во државата-членка т.е. Република Македонија се генерално ослободени од оданочување со било кој данок, во што е вклучен и задржаниот данок, согласно со: - Законот за правното наследство на Република Македонија на членството во Меѓународниот монетарен фонд („Службен весник на РМ“, бр. 23/93, 52/09, 118/10 и 74/12), - Законот за правното наследство на Република Македонија на членството во Меѓународната банка за обнова и развој (Светска банка), Меѓународната финансиска корпорација, Меѓународното здружение за развој и Мултилатералната агенција за гарантирање на инвестиции и за ефектуирање на членството на Република Македонија во Европската банка за обнова и развој („Службен весник на РМ“, бр. 23/93),

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

 

- Законот за ратификација на Рамковниот Договор меѓу Република Македонија и Европската Инвестициона Банка за регулирање на активностите на Европската Инвестициона Банка во Република Македонија („Службен весник на РМ“, бр. 119/08). Напомена:



Повикувајќи се на законот (претходно наведен во втората алинеја), Министерството за финансии издаде Мислење бр. 1023668/2 од 07.08.2006 година, според кое се изјасни за даночното ослободување (од задржан данок) на приходите од камати што ги остварува Европската банка за обнова и развој - ЕБРД од македонски резидент (соодветно на поставеното конкретно прашање до Министерството), меѓутоа очигледно по основ на овој закон истоветен третман треба да имаат и останатите меѓународни институции.

I.3. О БВРЗНИЦИ ЗА ЗАДРЖУВАЊЕ ДАНОК Резидентите-исплатувачи, кои имаат обврска да задржат данок за исплатениот приход од камати на странско правно лице се следните: а) домашно правно лице, б) домашно физичко лице - регистрирано за вршење дејност и в) странско правно лице или физичко лице-нерезидент со постојана деловна единица во Република Македонија (подружница). Данокот се задржува во моментот на исплата на приходот од камата и претставува конечно намирена даночна обврска на странското правно лице за тој приход.

I.4. ЗАКОНСКА ДАНОЧНА СТАПКА Законската даночна стапка на данокот по одбивка која се применува при исплата на приходи од камати изнесува 10% (од самиот почеток на воведувањето на задржаниот данок - од 01.01.2006 година).



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

I.5. ДАНОЧНА ОСНОВА ЗА ПРИХОД ОД КАМАТИ Даночна основа за пресметување на задржаниот данок е бруто приходот кој би бил исплатен на странското правно лице доколку не се изврши задржување на данок од приходот кој би се исплатил т.е. даночна основа претставува бруто износот на приходот од камати (износот утврден во каматната листа). Износ (бруто) на камата Законска стапка Износ на задржан данок:

50.000 денари 10% 50.000 x 10% = 5.000 денари

Нето износ на каматата кој се исплатува на странското лице

50.000 - 5.000 = 45.000 денари

анокот во износ од 5.000 денари се уплаД тува на посебна уплатна сметка (840-01097; приходна шифра: 711219 - Задржан данок на приход од камати платен од резидент или приходна шифра: 711220 - Задржан данок на приход од камати платен од постојана деловна единица; Образец ПП-50), а нето износот од 45.000 денари се дозначува на странското правно лице. З а платениот данок на приходот на странското правно лице, УЈП ќе му издаде на истото Потврда за платен данок во Република Македонија. Странските даночни органи, доколку странското правно лице е резидент на држава со која Република Македонија применува Договор за одбегнување на двојно оданочување, ќе ја земат предвид оваа Потврда при утврдување на неговата даночна обврска во резидентната држава (се намалува утврдениот данок што странското лице треба да го плати во својата држава, до износот пресметан со примена на законската даночна стапка за камати важечка во таа држава).

I.6. ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕГИСТРАЦИЈА НА СТРАНСКОТО ЛИЦЕ ЗА ЦЕЛИ НА ЗАДРЖУВАЊЕ НА ДАНОКОТ Со цел да се задржи данокот при плаќањето на каматата на странското правно лице, домашниот исплатувач задолжително пред исплатата треба да го регистрира странското правно лице во Управата за јавни приходи (ако претходно по други основи на плаќање веќе не е регистрирано), односно да обезбе-

www.p

ди Даночен идентификационен број-ДИБ за тоа странско правно лице. ДИБ е траен број за странското лице и се обезбедува само еднаш - пред првото плаќање кон тоа странско лице на било каков приход, утврден како предмет на оданочување со задржан данок во член 29-б на ЗДД. Даночен идентификационен број на странското правно лице За цел на обезбедување Даночен идентификационен број за правното лице - примател на приход од камата, домашниот исплатувач ги поднесува следните документи до УЈП: - Барање (Образец УЈП-РДО - Пријава за регистрација на даночен обврзник, достапен на www.ujp.gov.mk), пополнет со податоци за странското правно лице; - писмено барање за издавање на ДИБ за странското правно лице (остварувач на приходи од камати), во кое се наведуваат сопствените податоци на резидентниот исплатувач (полн и скратен назив, адресни податоци за седиштето и ЕДБ); - основ за поднесување на барање на регистрација (се докажува деловниот однос воспоставен со странското правно лице, со приложување на соодветни документи: договор, каматна листа и сл). Кон образецот УЈП-РДО, подносителот на барањето за регистрација (домашниот исплатувач), ги доставува следните прилози (еден

roagens.mk

ЗАДРЖАН ДАНОК

или повеќе од документите) со кои ги потврдува податоците за странското правно лице (остварувач на приходи од камати): - извод од регистрација при надлежниот регистарски орган (или надлежната даночна управа) на странското правно лице преведена од овластен судски преведувач или - потврда за резидентен статус издадена од надлежниот даночен орган во странство или - сертификат за странскиот даночен обврзник (кој ги содржи бараните податоци од образецот УЈП-РДО) издаден од неговиот матичен даночен орган.

I.7. М ОЖНОСТ ЗА ПРИМЕНА НА ДАНОЧНИ ОЛЕСНУВАЊА И ОСЛОБОДУВАЊА ПРОПИШАНИ ВО ДОГОВОРИТЕ Предност во примената пред домашната регулатива (Законот за данок на добивка) имаат важечките договори за одбегнување на двојно оданочување, кои овозможуваат примена на даночни олеснувања (пониска даночна стапка од законската стапка), односно даночни ослободувања (0% даночна стапка), преку примена на процедурата пропишана во Правилникот за данокот на добивка - ПДД, пред плаќањето на приходот од камата на странското правно лице кое е резидентно во конкретната држава. З начи, даночните погодности на договорите не се применуваат по автоматизам, туку исклучиво по нивно претходно одобрување од страна на Управата за јавни приходи. Откако се добие одобрувањето на УЈП, резидентното лице може при исплата на каматата да ја примени пониската даночна стапка предвидена во договорот или да примени целосно даночно ослободување (да не задржи данок). аночниот третман на приходот од камаД ти е определен во членот 11 од договорите. Во разни договори има пропишано различни правила. Така, во некои договори е предвидено даночно ослободување (0% даноч-

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

 

на стапка), доколку се исполнат одредени пропишани услови, најчесто поврзани со видот на субјектите - даватели и приматели на кредит/заем (на пример: државни институции или државни кредитни агенции и фондови), но во некои случаи поврзани и со видот на кредитната работа. Во членот 11 на договорите се предвидени и максимални даночни стапки што не треба да се надминат, кои се движат од 5% до 10%. Напомена:



Во случај кога во договорот е предвидена максимална стапка која не смее да се надмине при оданочувањето (пример: 15% за резиденти од Белгија), а која е повисока од законската даночна стапка (10%), како и кога е предвидена иста даночна стапка како и законската (10%), се применува законската даночна стапка, со оглед на тоа што не ја надминува стапката од договорот т.е. е еднаква, така што не мора да се спроведува ниту пропишаната процедура за барање одобрување од УЈП за примена на даночната стапка пропишана во договорот.

I.8. П РОПИШАНА ПОСТАПКА ЗА БАРАЊЕ НА ПРИМЕНА НА ДАНОЧНИ ОЛЕСНУВАЊА И ОСЛОБОДУВАЊА остапката за барање на одобрување од П УЈП за примената на пониските даночни стапки предвидени во договорите или целосното даночно ослободување (0% даночна стапка) е пропишана во членот 8 на Правилникот за данокот на добивка - ПДД. егистрацијата на странското правно лице Р (обезбедување на Даночен идентификационен број од УЈП) се врши и кога се применува пониска даночна стапка или целосно даночно ослободување - 0% (т.е. не се плаќа задржан данок), утврдени во договорите, согласно со Оперативната Инструкција за начинот на постапување на УЈП при обезбедување меѓународна правна помош, број 13 од 2006 година.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Пред плаќањето на каматата (по регистрацијата на странското правно лице) до УЈП се поднесува: - Барање за олеснување односно ослободување од данок на КАМАТА (Образец ЗД-О/КА) (Образецот е составен дел на Правилникот, достапен на www.ujp.gov.mk). вој образец, претходно, домашниот исО платувач го пополнува и го испраќа во 4 примерока кај странскиот примател на приходот, кој треба да го завери во странската даночна управа, а потоа 3-те заверени примерока да му ги врати на домашниот исплатувач, кој ги поднесува на заверка (одобрување) во Управата за јавни приходи. Откако УЈП го завери Барањето, каматата може да се плати со примена или на пониската даночна стапка или на целосното даночно ослободување предвидени во договорот со соодветната држава. Заверениот образец се поднесува пред секоја исплата.

Но, по исклучок, доколку се работи за зачестени исплати (по ист основ) кон исто странско правно лице, на пример, плаќање камати на месечно или квартално ниво, со цел да не се оптоваруваат со непотребна административна работа ниту УЈП, ниту пак даночните обврзници, заверениот образец се поднесува пред почетокот на првата исплата. Според ова, домашниот исплатувач треба да поднесе посебно писмено барање до УЈП, со цел да добие одобрување за олеснување на процедурата при зачестени плаќања на ниво на година. леснителна околност, кога не мора да се О поднесува овој образец (ЗД-О/КА) до УЈП, согласно со членот 8 став 4 на Правилникот за данокот на добивка, е случајот кога во договорот со конкретната држава е предвидено Пресметка на данокот:

даночно ослободување (0% даночна стапка) за приходот од камати. Тогаш, наместо овој Образец, може до УЈП да се поднесе: - Барање за даночно ослободување (образец ЗД-ДО), (Образецот е составен дел на Правилникот, а е достапен на www.ujp.gov.mk) и - Потврда за резидентен статус на странското правно лице, која е заверена од странската даночна управа од државата каде странското правно лице е резидентно.

I.9. П РИМЕР НА СМЕТКОВОДСТВЕНА ЕВИДЕНЦИЈА - ЗАДРЖУВАЊЕ ДАНОК ОД КАМАТА СПОРЕД ДОГОВОРИТЕ Трговско друштво од Шпанија има одобрено тригодишен заем на македонско друштво во износ од 100.000 евра (претпоставка: 1 ЕВРО = 61,50 денари, односно 6.150.000 денари), со годишна каматна стапка од 3% (проста метода) и договорено годишно плаќање на камата (184.500 денари, односно 3.000 евра). Во примерот се апстрахираме од било какво влијание на курсните разлики. Да претпоставиме дека се работи за заем, за кој договорот со Шпанија овозможува користење на стапката од 5%, при што со помош на Образецот ЗД-О/КА - Барање за олеснување односно ослободување од данок на КАМАТА, заверен од даночниот орган во Шпанија (и потврден од страна на Управата за јавни приходи), е овозможена примената на оваа пониска стапка. Годишниот приход од камата што го остварува шпанското друштво изнесува 3.000 евра (184.500 денари), меѓутоа, од истиот (бруто) износ треба да се задржи данок, со примена на стапката од 5%. Задржаниот данок се пресметува според средниот девизен курс на НБРМ на денот на плаќањето на каматата.

Бруто износ на камата (3.000 евра) 1 ЕВРО = 61,50 денари Пониска даночна стапка според договорот Пресметан задржан данок, кој треба да се задржи од бруто износот на каматата Нето износ на камата за исплата www.p

roagens.mk

184.500 5% 9.225 175.275

ЗАДРЖАН ДАНОК

 

Книжење: СМЕТКА ОПИС должи побарува 103 Девизни сметки 2862 Долгорочни обврски за заем од странство - по договор за заем 4744 Камати по заем од странство 2250 Обврски по пресметани камати - пресметана годишна камата - 3% 2332 Обврски за задржан данок - 5% 2250 Обврски по пресметани камати - пресметан задржан данок по договор - 5% 2250 Обврски по пресметани камати 2332 Обврски за задржан данок - 5% Парични средства на трансакциски сметки 1000 во денари 103 Девизни сметки - исплатена камата и платен задржан данок

ИЗНОС должи побарува 6.150.000 6.150.000 184.500 184.500 9.225 9.225 175.275 9.225 9.225 175.275

I.10. П РАВО НА НЕРЕЗИДЕНТОТ ЗА ВРАЌАЊЕ Н А ПОВЕЌЕ ПЛАТЕНИОТ ДАНОК ВО Р. МАКЕДОНИЈА околку не се спроведе пропишаната проД цедура за барање даночно олеснување/ослободување согласно со договорите за одбегнување на двојно оданочување пред плаќањето на каматата, односно во времето на плаќањето на каматата, домашниот исплатувач не располага со заверени обрасци или Барање за даночно ослободување со Потврда за резидентен статус (кога е предвидена 0% за приход од камата) испратени од странскиот примател на каматата со одобрување од УЈП, при плаќањето, данокот ќе го задржи согласно со Законот за данокот на добивка - ЗДД (по законска стапка од 10%), и покрај постоењето на договорот со таа држава. Сепак, странското правно лице има право на поврат на тој повеќе платен данок во однос на данокот што требало да биде платен согласно со договорот (со пониска даночна стапка, на пример: 5%) или да биде целосно даночно ослободен (0%), а бил оданочен по ЗДД (10%). Правото на поврат на данокот од Република Македонија, странското лице може да го

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

искористи со поднесување до УЈП на заверен образец: - Образец ЗД-В/КА - Барање за враќање на данок на камата (образецот е составен дел на ПДД и достапен на www.ujp.gov.mk). е разбира, ваквото право на поврат не С важи за државите со кои Република Македонија не применува договор за одбегнување на двојно оданочување. Исто така, правото на поврат не важи во случаите кога таков договор постои со конкретната држава, но приходот од каматата на странското правно лице е оданочен со истата даночна стапка (10%), која е еднаква и во ЗДД и во договорот, или пак, доколку неговиот приход не е воопшто оптоварен со данок, туку „задржаниот“ данок го платил домашниот исплатувач на товар на сопствените трошоци (што претставува даночно непризнаен расход за истиот). овратот на (претходно платениот) даП нок по задршка се врши во домашна валута (денари) во висина на задржаниот данок. Износот на повеќе платениот данок се враќа на сметката назначена во барањето за по-



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

врат. Со оглед на тоа што повратот на данокот се врши во денари, неопходно е странското правно лице да отвори денарска нерезидентна сметка во банка во Република Македонија.

февруари 2014 година (наредниот ден од денот на објавувањето), како што следи: - Правилник за начинот на примена на даночно ослободување или олеснување согласно со меѓународните договори за одбегнување на двојното оданочување за приходот кој го остварува странско физичко лице, како и формата и содржината на обрасците за остварување на правото на ослободување односно олеснување и

II. ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК ЗА ИСПЛАТА НА ПРИХОДИ ОД КАМАТИ НА СТРАНСКИ ФИЗИЧКИ ЛИЦА

Со претпоследната промена на Законот за персоналниот данок на доход - ЗПДД („Службен весник на РМ“, бр. 80/93 ... 166/12, 187/13 и 13/14, во понатамошниот текст: ЗПДД), објавена во „Службен весник на РМ“, бр. 187/13, која е во примена од 1.1.2014 година, се воведе можност за примена на даночните погодности во областа на оданочувањето со персоналниот данок на доход на физичките лица согласно со билатералните договори за одбегнување на двојно оданочување, кои Р. Македонија ги применува за одредени држави-договорнички. ако билатералните договори за одбегнуИ вање на двојно оданочување се одамна во примена од страна на Р. Македонија и истите се однесуваат и на приходите на физичките лица - резиденти на државите договорнички (значи и за оданочувањето со персоналниот данок на доход), согласно со претходно важечката верзија на ЗПДД (до наведената промена-до 1.1.2014 г.), приходите на странските физички лица остварени во Р. Македонија, тука мораа и да се оданочат, и единствено беше овозможено да се издаде Потврда за платен данок во Р. Македонија од страна на Управата за јавни приходи - УЈП, која требаше да им обезбеди одбегнување на двојното оданочување на истиот приход во нивната матична држава, со која Р. Македонија применува договор за одбегнување на двојно оданочување. Во „Службен весник на РМ“, бр. 32 од 12 февруари 2014 година се објавени два подзаконски акти-правилници, кои ја пропишуваат постапката за примена на даночните погодности за персоналниот данок на доход од билатералните договори за одбегнување на двојно оданочување, а влегоа во сила на 13 www.p

- Правилник за формата и содржината на барањето како и начинот на издавање на потврдата за даночен резидент на Република Македонија. Во рамки на правилниците се објавени и обрасци за остварување на правото на даночно ослободување или олеснување, односно образец на Барањето за издавање на потвра за даночен резидент на Р. Македонија.

II.1. КАМАТА ИСПЛАТЕНА НА СТРАНСКО ФИЗИЧКО ЛИЦЕ - П РЕДМЕТ НА ОДАНОЧУВАЊЕ СО ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК Согласно со членовите 47 - 49 на Законот за персоналниот данок на доход - ЗПДД, каматата е приход од капитал на физичко лице (домашно или странско), кој е предмет на оданочување со персонален данок (10%), по одбивка од страна на домашното друштво-исплатувач, кое го пресметува и задржува данокот при исплатата.

Под камата, како приход од капитал на физичко лице, која е предмет на оданочување со персонален данок, се подразбираат: 1) каматите по заеми дадени на физички и правни лица; 2) каматите по обврзници или други хартии од вредност и 3) камати на орочени штедни и други депозити. Напомена:



Одредбата на членот 47 точка 4 на ЗПДД, која се однесува на оданочување на кама-

roagens.mk

ЗАДРЖАН ДАНОК

 

тите на орочени штедни и други депозити ќе се применува од ДЕНОТ НА ПРИСТАПУВАЊЕТО НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ВО ЕВРОПСКАТА УНИЈА (измена на ЗПДД166/12). Претходно на неколку пати беше одложуван почетокот на примената на одредбата за оданочување на каматите на орочени штедни и други депозити. Согласно со измената на ЗПДД (171/10), оданочувањето на каматите на орочени штедни и други депозити требаше да стартува од 1 јануари 2013 година.

ска држава со која Република Македонија има склучено договор за одбегнување на двојното оданочување, тогаш на приходот кој се оданочува се применува даночна стапка која не смее да ја надмине висината на даночната стапка која е пропишана за тој вид на приход согласно со договорот.

Данок на доход не се плаќа на примањата по основ на:

- исплатувачот располага со пропишани обрасци заверени од Управата за јавни приходи и од надлежниот даночен орган на странската држава, или

- к амати по јавни заеми (член 6 точка 18 од ЗПДД), - к амати по обврзници издадени од Република Македонија и единиците на локалната самоуправа (член 6 точка 19 од ЗПДД), - к амати на штедни влогови, трансакциски сметки и депозити по видување (член 6 точка 20 од ЗПДД). Основа за пресметување на данокот на доход за приходите остварени по основ на камати претставува пресметаната камата.

II.2. МОЖНОСТ ЗА ПРИМЕНА НА ДАНОЧНИТЕ ПОГОДНОСТИ ОД БИЛАТЕРАЛНИТЕ ДОГОВОРИ ЗА СТРАНСКИТЕ ФИЗИЧКИ ЛИЦА Според членот 75-а на ЗПДД, кој е во примена од 01.01.2014 година, при пресметување на данок по одбивка на приходот од членот 75 (на пример, приход од камата) кој го остварува физичко лице - нерезидент кој е стварен корисник на тој приход, исплатувачот на приходот ги применува одредбите од важечкиот договор за одбегнување на двојното оданочување, доколку физичкото лице го докаже статусот на даночен резидент на државата со која Република Македонија има склучено договор. Според членот 75-б на ЗПДД, доколку примателот на приходот кој се оданочува со данок по одбивка е даночен резидент на стран-

INFORMATOR 6 I JUNI 2014

Даночно ослободување или пониска стапка одредена во договорот со странска држава се применува на приходот кој се оданочува со данокот по одбивка (приходот од камата) ако:

- одобрение за даночно ослободување издадено од Управата за јавни приходи. Начинот и постапката за примена на даночно ослободување или олеснување согласно со меѓународните договори за одбегнување на двојното оданочување на приходот кој го остварува странско физичко лице, како и формата и содржината на обрасците, ги пропиша министерот за финансии со Правилникот за начинот на примена на даночно ослободување или олеснување согласно со меѓународните договори за одбегнување на двојното оданочување за приходот кој го остварува странско физичко лице, како и формата и содржината на обрасците за остварување на правото на ослободување односно олеснување („Службен весник на РМ“, бр. 32/14; во понатамошниот текст: Правилник за процедура). Според членот 75-в на ЗПДД, доколку исплатувачот на приходот примени одредби од договорот за одбегнување на двојното оданочување, а не се исполнети (горенаведените) услови од членовите 75-а и 75-б на ЗПДД и поради тоа е платен помал износ на данок, исплатувачот на приходот е должен да ја надомести разликата помеѓу платениот данок и долгуваниот износ на данок согласно со одредбите од ЗПДД.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

правата за јавни приходи по барање на неУ резидентот е должна да издаде потврда за платениот данок во Република Македонија.

II.3. ПРОЦЕДУРА ЗА ПРИМЕНА НА ДАНОЧНИТЕ ПОГОДНОСТИ ОД БИЛАТЕРАЛНИТЕ ДОГОВОРИ ЗА ИСПЛАТЕНА КАМАТА НА СТРАНСКИТЕ ФИЗИЧКИ ЛИЦА Според Правилникот за процедура, до-

машниот исплатувач на приходот од камата на странското физичко лице поднесува до Управата за јавни приходи барање за даночно ослободување или примена на пониска даночна стапка во согласност со договорите за одбегнување на двојното оданочување на следните обрасци, и тоа: 1) Образец „Б-ОДД/ВП“ - Барање за олеснување односно ослободување од данок на доход по видови на приходи и

2) Образец „Б-ОДД“ - Барање за ослободување од данок на доход.

II.3.1.Барање за олеснување односно ослободување од данок на доход по видови на приходи (Образец „Б-ОДД/ВП“) Образецот „Б-ОДД/ВП“ треба да биде заверен од надлежниот даночен орган во странство и се поднесува пред секоја исплата. Доколку се работи за зачестени исплати по ист основ, заверениот образец „Б-ОДД/ВП“ или образецот „Б-ОДД“ - Барање за ослободување од данок на доход со потврдата за резидентен статус, се поднесува пред почетокот на првата исплата, при што Управата за јавни приходи може да одобри олеснување за подолг временски период. Образецот „Б-ОДД/ВП“ се состои од четири истоветни примероци и тоа: - п рвиот примерок за подносителот на барањето; - в ториот примерок за надлежниот даночен орган во странство; - третиот примерок за исплатувачот и

www.p

- ч етвртиот примерок за Управата за јавни приходи. Образецот „Б-ОДД/ВП“ подносителот на барањето - нерезидент, го заверува кај надлежниот даночен орган на државата чиј резидент е. Еден примерок од образецот е наменет за надлежниот даночен орган во странство, а останатите три заверени примероци со целосно пополнети податоци, подносителот на барањето ги доставува до домашниот исплатувач. Домашниот исплатувач пред исплата на приходот, трите примероци од образецот ги доставува до надлежната Регионална дирекција на Управата за јавни приходи. Надлежната Регионална дирекција на Управата за јавни приходи го заверува поднесеното барање, задржува еден примерок за свои потреби, а останатите два примероци ги враќа на исплатувачот. Исплатувачот на приходот еден примерок задржува за свои потреби, а другиот примерок го доставува до подносителот на барањето. Доколку во времето на исплатата на приходот на странското физичко лице, домашниот исплатувач располага со заверен примерок од образецот „Б-ОДД/ВП“ или одобрение за даночно ослободување (заверен образец „БОДД“ од УЈП), даночното ослободување ќе се реализира согласно со одредбите од договорот за одбегнување на двојното оданочување.

Пример на барање даночно олеснување за исплатена камата на странско физичко лице Друштвото „Монтинг“ ДОО исплатува камата по одобрен заем на физичко лице, резидент на Германија, во бруто годишен износ од 504.000 денари. Законската стапка на персоналниот данок изнесува 10%, меѓутоа членот 11 став 2 на билатералниот договор за одбегнување на двојно оданочување склучен меѓу Р. Македонија и Германија, објавен во „Службен весник на РМ“, бр. 86/07, пропишува даночна стапка за приходи од камата во износ од 5% од бруто износот, доколку стварниот корисник на каматата е резидент на Германија.

roagens.mk

ЗАДРЖАН ДАНОК

 

Друштвото „Монтинг“ ДОО, пред исплатата на каматата, ја спровело пропишаната постапка за барање даночно олеснување од УЈП согласно со договорот меѓу Македонија и Германија, преку поднесување на заверен образец „Б-ОДД/ВП“, по основ на кој УЈП ја одобрила примената на даночната стапка од 5%. Персоналниот данок што го платило друштвото изнесува 25.200 денари, со примена на стапка-

та 5% од договорот, наместо 50.400 денари, со примена на законската стапка 10%. Пресметка на персоналниот данок за приход од камата: 504.000 x 5% = 25.200 денари (персонален данок пресметан според стапка од договорот) 504.000 - 25.200 = 478.800 денари (нето камата за исплата на лицето)

Книжење: СМЕТКА ИЗНОС ОПИС должи побарува должи побарува 4799 504.000 Камати по земен заем од странско физичко лице 2633 478.800 Обврски по пресметани камати од странство Обврски за персонален данок по основ 2353 25.200 на приходи од капитал (камати) - 5% - пресметана камата и персонален данок по стапка од билатерален договор 2633 478.800 Обврски по пресметани камати од странство 2353 Обврски за персонален данок по основ 25.200 на приходи од капитал (камати) - 5% 1000 Парични средства на трансакциски сметки 25.200 во денари 103 478.800 Девизни сметки - платена годишна камата и персонален данок

II.3.2. Барање за ослободување од данок на доход (Образец „Б-ОДД“) Во случаите кога при исплатата на приходот од камата не се плаќа данок по одбивка во согласност со одредбите на договорите за одбегнување на двојното оданочување, се поднесува: - о бразецот „Б-ОДД“ - Барање за ослободување од данок на доход заедно со - п отврда за резидентен статус од надлежниот даночен орган во странство. Образецот „Б-ОДД“ се поднесува наместо образецот „Б-ОДД/ВП“ - Барање за олеснување односно ослободување од данок на доход по видови на приходи. За секоја исплата на приход се поднесува ново барање. Управата за јавни приходи може, во случаи кога се работи за зачестени исплати (по ист основ) да одобри олеснувања за подолг временски период, а барањето се поднесува пред почетокот на првата исплата. INFORMATOR 6 I JUNI 2014

Пред исплатата образецот „Б-ОДД“ во еден примерок заедно со Потврдата за даночен резидент од надлежен даночен орган во странство се доставува до надлежната Регионална дирекција на Управата на јавни приходи. Управата за јавни приходи ја спроведува потребната постапка и го заверува образецот со што одобрува ослободување согласно со меѓународните договори за одбегнување на двојно оданочување. POLUGODI[NA PRETPLATA 2014 - INFORMATOR - DODATOK NA INFORMATOR - INFO REGISTAR - KONSULTACII - POPUSTI ...

8.500 denari



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

II.4. ПРОЦЕДУРА ЗА ВРАЌАЊЕ НА ПОВЕЌЕ ПЛАТЕН ДАНОК НА СТРАНСКИ ФИЗИЧКИ ЛИЦА СОГЛАСНО СО ДОГОВОРИТЕ ЗА ОДБЕГНУВАЊЕ НА ДВОЈНОТО ОДАНОЧУВАЊЕ Во случаите кога е наплатен данок на при-

ходот од камата кој согласно договорите за одбегнување на двојното оданочување е ослободен или во однос на истиот се применува пониска даночна стапка странското физичко лице до надлежната Регионална дирекција на Управата за јавни приходи може да поднесе барање за враќање на повеќе платениот данок во однос на данокот кој требало да биде платен, на следниот образец: - О бразец „Б-ВД/ВП“ - Барање за враќање на данок од доход по видови на приходи.

Барањето за враќање на данок на приход го пополнува примателот на приходот на камата во 4 истоветни примероци (за примателот на приходот, за надлежниот даночен орган во странство, за исплатувачот, за Управата за јавни приходи) и ги поднесува до надлежниот даночен орган во државата на која е резидент со цел да потврди дека е резидент на таа држава.

Надлежниот даночен орган на странската држава задржува еден примерок од образецот. Примателот останатите три примероци од образецот ги доставува на исплатувачот, а исплатувачот трите примероци, со целосно пополнети податоци заедно со пропратната документација, ги доставува до надлежната Регионална дирекција на Управата за јавни приходи. Управата за јавни приходи ја спроведува потребната постапка, го заверува поднесеното барање, задржува еден примерок за свои потреби, а останатите два примероци ги враќа на исплатувачот на приходот (за исплатувачот и за примателот на приходот). Управата за јавни приходи го враќа одобрениот износ на повеќе платен данок на нерезидентна денарска сметка, која примателот на приход од камата треба да ја отвори во Р. Македонија. Во продолжение ги прикажуваме даночните стапки за приходи од камати предвидени во важечките договори:

Преглед на даночните стапки за приходите од камати пропишани со билатералните договори за одбегнување двојно оданочување Држава 1

АВСТРИЈА

Бр. на „Сл. вес. на РМ“ 152/07

Датум на примена 1.1.2008

АЛБАНИЈА

16/98

1.1.1999

АЗЕРБЕЈЏАН

107/13

1.1.2014

Приходи од камати (член 11) 0% се оданочува во државата на резидентност на стварниот примател на приходот 10% од вкупен износ 8% од вкупен износ или 0% Кога каматата е остварена и чиј стварен корисник е: а) Владата на Азербејџан, б) Централната банка на Азербејџан и

БЕЛОРУСИЈА

96/05

1.1.2007

www.p

в) Државниот нафтен фонд 10% од вкупен износ

roagens.mk

ЗАДРЖАН ДАНОК

БЕЛГИЈА

157/10

 

сеуШте не се применува

10% од вкупен износ или 0% Доколку се работи за: а) камата платена по однос на даден заем или п р одол жен кредит од претпријатие на друго претпријатие;

6 7

БОСНА И ХЕРЦЕГОВИНА БУГАРИЈА

29/14 23/99

сеуШте не се применува 1.1.2000

б) камата платена на другата држава договорничка, на една од нејзините политички подединици или л окални власти или јавни ентитети на таа држава 10% од вкупен износ 10% од вкупен износ или 0%

В. БРИТАНИЈА И СЕВ. ИРСКА

47/07

1.1.2008

Доколку каматата се исплатува во корист на Владата на Бугарија или на Народната банка на Бугарија 10% од вкупен износ или 0% Доколку се работи за: а) камата исплатена по однос на даден заем или продолжен кредит доделен од едно друштво на друго друштво;

ГЕРМАНИЈА

86/07

1.1.2011

б) камата платена на другата држава договорничка, на една од нејзините политички единици или локални в ласти или јавен ентитет на таа држава 5% од бруто износот или 0% ако: а) камата која настанува на македонска територија и се и сплатува врз основа на заем за извоз или директни и нвестиции во странство, гарантиран од СР Германија и ли која се исплатува на Владата на СР Германија, на Германската Сојузна банка, на Кредитната банка за обнова или на Германското друштво за инвестиции и развој (ослободена од македонски даноци); б) камата исплатена во врска со продажба на к омерцијална или научна опрема на кредит; в) камата исплатена во врска со продажба на стоки на кредит од едно друштво на друго друштво

INFORMATOR 6 I JUNI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

ДАНСКА

ЕСТОНИЈА

48/00

55/09

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

1.1.2001

1.1.2010

0% Се оданочува само во Данска, ако резидентот на Данска е стварен корисник на приходот од камата 5% од бруто износ или 0%, ако: - каматата е исплатена на Владата на другата држава договорничка (Естонија), нејзините локални власти или Централна банка или

ИТАЛИЈА

34/97

1.1.2001

- каматата е исплатена врз основа на заем кој е осигуран или гарантиран од Владата на таа држава, нејзините локални власти или Централна банка 10% од вкупен износ или 0% ако: 1) исплатувачот е Владата или локалните власти на таа држава; 2) каматата е платена на Владата / локалните власти на другата држава договорничка или агенции/ установи (и финансиски институции) во сопственост на државата/локалните власти;

ИРАН

07/02

1.1.2015

ИРСКА

157/08

1.1.2010

НР КИНА

49/97

1.1.1998

3) каматата е платена на било која агенција или установа (и финансиска институција) во врска со направените заеми врз основа на договор меѓу Владите на двете држави договорнички 10% од вкупен износ 0% се оданочува во државата на резидентност на стварниот корисник на приходот 10% од вкупен износ или 0% ако: е остварена од Владата на другата држава договорничка, нејзината локална власт и нејзината Централна банка или од некоја финансиска институција целосно во сопственост на Владата на таа друга држава, или од некој друг резидент од таа друга држава по однос на побарувања на долг индиректно финансирани од Владата на таа друга држава, нејзината локална власт и нејзината Централна банка или од некоја финансиска институција целосно во сопственост на Владата на таа друга држава

www.p

roagens.mk

ЗАДРЖАН ДАНОК

КАТАР

103/08

 

1.1.2009

КОСОВО

10/12

1.1.2013

КУВАЈТ

115/12

сеуШте не се применува

КАЗАХСТАН

154/12

сеуШте не се применува

се оданочува во државата на резидентност на стварниот примател на приходот 10% од бруто износ 0% се оданочува во државата на резидентност на стварниот корисник на приходот а) 10% од вкупниот износ, б) 0%, доколку: - исплатувачот е Владата на државата или политичка подединица, централна или локална власт или нејзината централна банка,

ЛУКСЕМБУРГ

139/12

сеуШте не се применува

ЛИТВАНИЈА

103/08

1.1.2009

- стварниот корисник на каматата е Владата на другата држава или политичка подединица, централна или локална власт, централна банка или било која финансиска институција во целосна сопственост на Владата на другата држава 0% се оданочува во државата на резидентност на стварниот примател на приходот 10% од вкупен износ или 0% ако:

Р. ЛЕТОНИЈА

47/07

сеуШте не се применува

- каматата е остварена и стварно користена од Владата на другата држава договорничка (Литванија), вклучувајќи ги локалните власти, Централната банка или секоја финансиска институција целосно поседувана од таа Влада 5% од вкупен износ или 0% ако: а) каматата е остварена и стварно поседувана од Владата на другата држава договорничка, вклучувајќи ги локалните власти, централната банка или секоја финансиска институција целосно поседувана од Владата, или каматата е остварена по однос на заеми гарантирани од Владата или властите; б) стварен корисник е друштво на другата држава договорничка, а каматата е исплатена по однос на настаната задолженост како последица од продажба на кредит на индустриска, комерцијална или научна опрема од друштво на таа друга држава на друштво на првоспоменатата држава (каде настанала каматата), освен кога продажбата или задолжувањето е помеѓу поврзани лица

INFORMATOR 6 I JUNI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

МАРОКО

123/10

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

СЕУШТЕ НЕ СЕ ПРИМЕНУВА

10% од вкупен износ или 0% ако:

МОЛДОВА

130/06

1.1.2007

НОРВЕШКА

117/11

1.1.2012

Камата која настанува во државата договорничка и која е на товар и е платена од страна на нејзината влада или нејзината централна банка на владата или централната банка на другата држава договорничка 5% од вкупен износ 5% од вкупен износ или 0% ако: а) се исплатува на Владата на државата договорничка, нејзина политичка подединица или локална власт, или на Централната банка на државата договорничка или било која институција која е во целосна сопственост на Владата на државата договорничка; б) за било кој вид на заем кој е одобрен, обезбеден или гарантиран од страна на владина институција заради промоција на извозот;

78 26

ПОЛСКА

17/97

1.1.2000

в) во врска со продажба на кредит на било која индустриска, комерцијална или научна опрема 10% од вкупен износ или 0% ако:

РОМАНИЈА

07/02

1.1.2003

се исплатува на Владата на другата држава договорничка, вклучувајќи ги и локалните власти, Централната банка или било која финансиска институција под контрола на Владата, или ако каматата произлегува од заемите за кои таа Влада дава гаранција 10% од вкупен износ или 0% ако: стварен корисник е Владата на другата држава, локалната власт, односно единица на локална самоуправа, друга деловна или банкарска единица на таа влада, на локалната власт (единица на локална самоуправа) или ако долговите или побарувањата на резидентот на другата држава се обезбедени, осигурени или финансирани од финансиска институција која е целосно во сопственост на другата држава

www.p

roagens.mk

ЗАДРЖАН ДАНОК

07/98

1.1.2001

РУСКА ФЕДЕРАЦИЈА СЛОВЕНИЈА

31/98

1.1.2000

СЛОВАЧКА

19/10

1.1.2011

СРБИЈА

08/97

1.1.1998

ТУРЦИЈА

45/95

1.1.1997

 

10% од вкупен износ 10% од вкупен износ 10% од вкупен износ 10% од вкупен износ 10% од вкупен износ или 0% ако:

УКРАИНА

21/98

1.1.1999

е остварена и стварно припаѓа на Владата или на локалните власти на другата држава договорничка или на Централната банка на другата држава договорничка 10% од вкупен износ или 0% ако: е примена или фактички поседувана од Владата на другата држава договорничка или нејзина политичка единица или локална власт, или од нејзината Централна банка или од банка која е целосно поседувана од Владата на таа држава. И ако се плаќа камата на заеми кои се гарантирани од Владата на другата држава

УНГАРИЈА

12/02

1.1.2003

0% Се оданочува само во Унгарија, ако унгарскиот резидент е стварен корисник

INFORMATOR 6 I JUNI 2014