Mak 2 2016

МУЛТИМЕДИЯЛНИ ЧАСОПИС ЗА МЛАДИХ ЧИСЛО 2 / ФЕБРУАР 2016 / ЦЕНА: 100 ДИНАРИ

У ТИМ ЧИШЛЄ ДАРУНОК ПОДКЛАДАЧЕ ЗА ПОГАРИ, ЛЄБО ОЗНАЧОВАЧ ЗА КНЇЖКИ ФОТО: МИХАИЛ РАМАЧ МАК 2/2016 • 1

ЗМИСТ У ФОКУСУ 03 Ц. Надь: Коментар 04 М. Рамач: Младеж з КУД „Тарас Шевченко” 06 С. Иван: Интервю К. Окано

СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ А. и А. Надь, M. Зазуляк: Гокей и флорбол 14 М. Надь: Розгварка Б. Барна 15 ШВЕТ ТЕХНЇКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ И. Молнар: Иновациї у 2016. року 16

МАК-ОВ КОЛАЖ 08 Б. Ройко: Drop sensei РОЗДУМОВАНЄ НАГЛАС 10 Е. Чизмар: Мили МАК-у; Сплєтки и мервеня ТАК И НЇЯК ИНШАК 11 А. Римар

УПОЗНАЙ СЕБЕ С. Виславски: Тест 18

06 У ФОКУСУ

КУЦИК СОВИТОХ Й. Ноґавица, С. Чапко: Пирщки 20

Интервю зоз Канаме Оканом зоз Япону, студентом докторских студийох Одсеку за сербски язик и линґвистику

УПЕЧАТКИ 12 Т. Ходак: Дзивоцки вечар

ВЛАСНИ ПЕЧАЦ А. Живкович: Проза 22 С. Няради: Проза 23

Любов ґу славянским язиком го приведла аж до Сербиї, же би их усовершел и ещи лєпше научел. Попри тим же є тераз студент на трецим року докторских студийох Одсеку за сербски язик и линґвистику, Канаме як виборни язик вибрал руски язик и за рок го и научел. Розгварка з нїм, гоч вам то можебуц будзе нєзвичайно чуц, окончена праве на руским язику.

НАПРАВ САМ М. Хромиш: Подкладаче 24

У ФОКУСУ

Младеж з дюрдьовского КУД „Тарас Шевченко”

СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ

Зоз тим числом нашого часопису як додаток вишли подкладача за шольки и погари, як и означовача за кнїжки (букмаркери), а шицко тото на своїх креативних роботньох направели млади з дюрдьовского КУД „Тарас Шевченко”. Вони ше нє зазберую лєм на креативних роботньох, алє су активни и у других секцийох, а то насампредз фолклорна, шпивацка и драмска секция.

Гокей и флорбол

Гоч у нашей жеми єст даскельо гокеяшки клуби, у нас гокей, тот жимски спорт, нє барз популарни. Заш лєм, велїм вон, дараз давно бул, ище кед Керестурци мали гокеяшки клуб, праве уживанє, алє и тераз ше, велї керестурски ґенерациї ище вше наздаваю же змаржнє Данчова долїна, та заш випробую зоз пойда зняти давни корчолї...

04 МАК Мултимедиялни часопис за младих www.ruskeslovo.com/mak/ Facebook: MAK MAGAZINE mak.magazine@gmail.com Число 2 фебруар 2016 Директорка: Мартица Тамаш Oдвичательна редакторка: Мая Зазуляк

2 • МАК 2/2016

14 Помоцнїки редакторки: Цецилия Надь Сенка Иван Михаил Рамач Дизайн и компютерски обробок: Златко Емейди Язична редакторка: Блажена Хома Цветкович На насловним боку: Млади з креативней роботнї КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове

Автор фотоґрафийох: Михаил Рамач

CIP – Каталогизација у публикацији Библиотека Матице српске, Нови Сад

Видава НВУ „Руске слово” Булевар ошлєбодзеня 81/VII 21 000 Нови Сад

008+32(=161.2) (497.113)

Жиро рахунок: 160-923244-82 Интеза банка, Нови Сад Друкує „Maxima graf” Петроварадин

MAK : мултимедиялни часопис за младих / редакторка Мая Зазуляк. – Рок 1, ч. 1 (1972) - . – Нови Сад : Руске слово, 1972-. – Илустр. ; 28 cm ISSN 0350-8080 COBISS.SR-ID 15945730

У ФОКУСУ

ЦЕЦИЛИЯ НАДЬ КОМЕНТАР

СВАДЗБИ ЗДАБУ ЄДНА НА ДРУГУ? приходза потримац и участвовац на цалей церемониї, а часто и зоз злим язиком прекоментаровац шицко, и о шицких. Од присутних

Представа А. П. Чехова „Свадзба”, у режиї Лидиї Стеванович, премиєрно виведзена 15. януара на Малей сцени у новосадским Театре младих. На бини ше нашли и млади руски ґлумци, Александра Лендєр, Себастиян Няради, Иґор Горняк и Андрея Бероня. Представа виведзена мултиязично, найвецей ше приповедало по сербски, алє чуц було и руски, мадярски, словацки, нємецки и гречески язик.

ше нїхто нє опитал же цо ше круци у глави и думкох млодятох, на цо патра родичи и яка позадина цалей тей приповедки, наволаней „свадзба”.

Перша асоцияция на „свадзбу” цага нас на вешелє, напой, єдзенє, и дзивку у билим, цо и точне. Поприберани госци

Доказованє „престижу” барз важни феномен нєшкайшого дружтва. У представи „Свадзба” швекра нєпреривно обчекує госца хтори ма сцигнуц и хтори представя сам „крем” дружтва, такволану „ВИП” особу. У тайней догварки дала аж и одредзене количество пенєжу, лєм же би винчанє єй дзивки було на високим уровню. Жец оганя за швекру, на млоду анї нє патри, а

швекор залїва зоз „билу” бодай би и йому було интересантно. Попровадзени и тоти узвичаєни, традицийни збуваня, алє присуствовала и „деверуша”, односно млодова товаришка. Єй улога була „забавяц” госцох и провадзиц шицко цо ше случує. На нєшкайших свадзбох то почина буц тренд, хтори ми патриме у америцких филмох. Вельки акцент положени и на саме вешелє, успишно приказани танци, фолклор, музика, а понеже була виражена мултикултуралносц и мултиязичносц, шицки шпивали и танцовали по обичаю и традициї своєй култури. Кед ше трафела даяка „нєзґодна” хвилька, швидко би ше ю претаргло зоз музику и танцом, цо часто и так, и шицко то замаскиране под плахту вешеля. Вельочислена публика зоз моцним аплаузом випровадзела представу, з чого мож заключиц же им була интересантна и цикава.

МАК 2/2016 • 3

ФОТО: НАТАША МЕЦЕК

ҐЛУМЦИ У ПРЕДСТАВИ „СВАДЗБА” ВИПОЛНЄЛИ СВОЙ ЗАДАТОК, БУЛИ УЖИТИ ДО БАВЕНЯ И НА НАЙУПЕЧАТЛЇВШИ СПОСОБ ИНТЕРПРЕТОВАЛИ СВОЙО УЛОГИ. КОМИЧНОТРАҐИЧНИ ЗМИСТ ВИВОЛАЛ И ОШМИХ, АЛЄ ХТО КУС ОСТОРОЖНЄЙШЕ ПРОВАДЗЕЛ ПРЕДСТАВУ, МОГОЛ ШЕ УПУЩИЦ ДО РОЗДУМОВАНЯ ЖЕ ЦО ПРИНОШИ ЗАЄДНЇЦКИ ЖИВОТ „НОВОПЕЧЕНИХ“, ПОБРАНИХ ПАРОХ И ЧИ ШЕ ВОН НАИСЦЕ НА ЩИРОСЦИ И ЛЮБОВИ БУДУЄ.

МИХАИЛ РАМАЧ МЛАДЕЖ З ДЮРДЬОВСКОГО КУД „ТАРАС ШЕВЧЕНКО”

У ФОКУСУ

ЗОЗ ТИМ ЧИСЛОМ НАШОГО ЧАСОПИСУ ЯК ДОДАТОК ВИШЛИ ПОДКЛАДАЧА ЗА ШОЛЬКИ И ПОГАРИ, ЯК И ОЗНАЧОВАЧА ЗА КНЇЖКИ (БУКМАРКЕРИ), А ШИЦКО ТОТО НА СВОЇХ КРЕАТИВНИХ РОБОТНЬОХ НАПРАВЕЛИ МЛАДИ З ДЮРДЬОВСКОГО КУД „ТАРАС ШЕВЧЕНКО”. ВОНИ ШЕ НЄ ЗАЗБЕРУЮ ЛЄМ НА КРЕАТИВНИХ РОБОТНЬОХ, АЛЄ СУ АКТИВНИ И У ДРУГИХ СЕКЦИЙОХ, А ТО НАСАМПРЕДЗ ФОЛКЛОРНА, ШПИВАЦКА И ДРАМСКА СЕКЦИЯ.

Креативни роботнї тераз уж добре познати нє лєм пре красни предмети и прикраски хтори ше там прави, алє и пре континуитет у роботи, як и пре тото же провадза и други случованя хтори орґанизую млади з того Дружтва. Подкладача и означовача хтори краша актуални МАК украшени з декупаж технїку, а з нагоди Дня залюбених хтори ше преславює ширцом швета, на нїх ше находза любовни мотиви. У нащиви єдней креативней роботнї мали зме нагоду видзиц як випатрал виробок тих додаткох, а тиж и побешедовац з дзивками хтори их вредно вирабяли. Мария Хромиш, хтора на чолє младих з КУД „Тарас Шевченко”, гвари же им за виробок требало коло два мешаци, а же у прешлим року вкупно мали коло 20 креативни роботнї.

– Нє було нам чежко, бо нас було вельо на роботньох. Були зме добре орґанизовани и робота добре ишла. Вкупно нас було 12, алє нє присуствовали шицки на каждей роботнї. Прешлого року зме найвецей вирабяли прикраски хтори крашели простор на наших двох журкох котри орґанизуєме. Ґенерално, вирабяли зме вельо того, правели зме мендюши, кошарочки з паперу,

4 • МАК 2/2016

наруквици, рисовали зме по склу, и на концу означовача и подкладача хтори тераз можеце видзиц – бешедує Мария, хтора окрем же роби на орґанизациї креативних роботньох, тиж и членїца виводзацкей фолклорней секциї, а и сама трима фолклор наймладшей фолклорней ґрупи, вєдно зоз Тамару Салаґ. Тиж так є и член Роботного цела за младеж Националного совиту Руснацох. Гоч на креативни роботнї найвецей приходза дзивчата и дзивки з дюрдьовского Дружтва, Мария визначела же вони отвореного типа и же шицки заинтересовани можу присц придружиц ше и участвовац у виробку рижних интересантних прикраскох и предметох. Идеї находза найчастейше на интернету, и вец кед ше догваря, одлучую же цо буду вирабяц. Мария Барна активна у Дружтве коло три роки, а ходзи праве на креативни роботнї, як и на фолклорну секцию.

– Ту вирабяме велї предмети хтори ми интересантни, а любим приходзиц и пре друженє. На роботньох ше ми пачи, бо кажде ма нагоду виражиц свою креативносц – гвари вона.

У ФОКУСУ

ФОТО: М. РАМАЧ, ДЮ. ВИНАЇ, С. БАРАНЬ

Младеж з КУД „Тарас Шевченко” тиж так уж добре позната по своїх журкох „Гаваї парти” и „Пижама парти”, як и Литературним вечаре младих. У орґанизованю рижних друженьох и журкох за младих участвує и Иван Молнар, хтори активни и на фолклорней секциї, од першей класи основней школи.

– Препоручел бим и другим же би ше уключели до секцийох. То досц значне, бо так отримуєме часц нашей култури, маме нагоду указац нашу роботу и другим людзом у иножемстве и у Сербиї. Путованя и друженя найвецей любим пре здобуванє нових познанствох и контактох котри ше буду отримовац и пре упознаванє култури других народох и народносцох. Думам же шицко фино функционує у Дружтве, маме доброго хореоґрафа, алє любел бим же би хореоґраф виводзацкого фолклору конєчно поставел даяки зложенши танєц, бо тоти танци цо тераз танцуєме, по моїм думаню, баржей за пририхтуюцу ґрупу, як за виводзацки фолкор. Як колектив маме вельки потенциял и можеме танцовац даяки зложенши и напреднєйши танци. Чкода би було кед би тот потенциял препаднул – гвари Иван. На концу нашей розгварки, дзивки хтори порядни на креативних роботньох визначели же им барз значи финансийна помоц од Роботного цела за младеж Националного совиту Руснацох, а тиж и потримовка Управного одбору КУД „Тарас Шевченко”.

МАК 2/2016 • 5

У ФОКУСУ

СЕНКА ИВАН ИНТЕРВЮ ЗОЗ КАНАМЕ ОКАНОМ ЗОЗ ЯПОНУ, СТУДЕНТОМ ДОКТОРСКИХ СТУДИЙОХ ОДСЕКУ ЗА СЕРБСКИ ЯЗИК И ЛИНҐВИСТИКУ

ШИЦКО МОЖ ЛЄМ КЕД ШЕ СЦЕ ГВАРИ ШЕ ЖЕ ТРЕБА ЖЕ БИЗМЕ РОБЕЛИ ТОТО ЦО ЛЮБИМЕ И ВЕЦ НАМ УСПИХ ЗАҐАРАНТОВАНИ. ТОЧНО ТАК, КЕД ДАЦО ЛЮБИМЕ, ВЕЦ МАМЕ И ДЗЕКУ ЗА ДАЛЬШИМ ВИУЧОВАНЬОМ, НАПРЕДОВАНЬОМ И УСОВЕРШОВАНЬОМ У ОБЛАСЦИ КОТРУ ЗМЕ СЕБЕ ВИБРАЛИ. ПРАВИ ПРИКЛАД ТОГО ТО КАНАМЕ ОКАНО, СТУДЕНТ ЗОЗ ЯПОНУ, КОТРОГО ЛЮБОВ ҐУ СЛАВЯНСКИМ ЯЗИКОМ ПРИВЕДЛА АЖ ДО СЕРБИЇ, ЖЕ БИ ИХ УСОВЕРШЕЛ И ИЩЕ ЛЄПШЕ НАУЧЕЛ. Попри тим же є тераз студент на трецим року докторских студийох Одсеку за сербски язик и линґвистику, Канаме як виборни язик вибрал руски язик и за рок го и научел. Тота розгварка, гоч вам то можебуц будзе нєзвичайно чуц, окончена праве на руским язику.

6 • МАК 2/2016

КЕДИ ШИ ШЕ ПЕРШИРАЗ СТРЕТНУЛ ЗОЗ СЛАВЯНСКИМА ЯЗИКАМИ? КАНАМЕ ОКАНО: Першираз сом ше з нїма стретнул у штреднєй школи. Барз сом любел читац Толстоя, Чехова, а на годзинох японскей историї учели зме о перших контактох Японцох зоз Русами, цо ми було барз цикаве. КЕДИ ШИ ПРИШОЛ ДО СЕРБИЇ И ОДКАДЗ ЦИ ШЕ ЗЯВЕЛА ИДЕЯ ЖЕ БИШ СТУДИРАЛ СЕРБСКИ ЯЗИК? КО: Сербию сом першираз нащивел дас пред осем роками и мушим припознац же ми ше ту такой попачело. Основни и маґистерски студиї русийского язика закончел сом у Япону, а у Москви сом бул єден рок после основних студийох на специялизациї русийского язика, алє сом сцел научиц сербски и други славянски язики. Докторски студиї сом почал у Япону на линґвистичних наукох, медзитим, мой ментор нє знал славянски язики, та ме любов ґу язиком приведла до Сербиї же бим ту закончел свойо докторски студиї. Мушим припознац же сом жадал жиц праве у Войводини. Зоз сербским язиком сом ше случайно стретнул у Москви у єдней читальнї. Глєдал сом якишик учебнїк южнославянских язикох, пренашол литературу на сербским язику и так сом го сам почал и учиц.

ЯКИ ЦИ БУЛ ПЕРШИ УПЕЧАТОК КЕД ШИ ПРИШОЛ ДО СЕРБИЇ И НА ЯКИ СПОСОБ ШИ ШЕ УПОЗНАВАЛ ЗОЗ ЛЮДЗМИ, МЕНТАЛИТЕТОМ? КО: Перши упечаток же сце вельо гласнєйши од нас, же гласно приповедаце. Сербия ме нє престава приємно нєсподзивйовац и кажди дзень здобувам нови упечатки. Можем повесц же сце вельо отворенши як людзе у Япону и барз ми ше пачи опущенша атмосфера медзи людзми. Упознал сом досц людзох, та зме ше вєдно дружели, виходзели до варошу. Досц сом и путовал по Сербиї и на тот способ ше тиж упознавал зоз людзми и їх способом живота. КЕДИ И ДЗЕ ШИ ШЕ ПЕРШИРАЗ СТРЕТНУЛ ЗОЗ РУСКИМ ЯЗИКОМ? КО: За руски язик сом дознал у Япону. Мой професор виглєдує историю формованя литературних язикох при восточних Славянох и вон ми указал енциклопедию рускей историї и култури. Кед сом ше уписал на Филозофски факултет у Новим Садзе, дознал сом же руски можем учиц як виборни язик и так сом и почал. НА ЯКИ СПОСОБ УЧИШ НАШ ЯЗИК? ЛЄМ ПРЕЙҐ ФАХОВЕЙ ЛИТЕРАТУРИ, ЧИ И ПРЕЙҐ МЕДИЙОХ, ЧАСОПИСОХ...? КО: Рок сом ходзел на годзини руского язика на факултету и там

У ФОКУСУ

сом найвецей учел ґраматику, а тераз нє ходзим на годзини, алє читам Руске слово, МАК, слухам радио емисиї и провадзим телевизийни руски емисиї. Читам и даєдни фахово кнїжки же бим научел цо вецей слова, а тиж вежбам бешедовац по руски зоз професорами руского язика и товаришами котри приповедаю по руски. НАЩИВЮЄШ РУСКИ МЕСТА И ЗБУВАНЯ КОТРИ ОРҐАНИЗУЮ РУСНАЦИ? КО: Нащивел сом Руски Керестур, а любел бим нащивиц и други, як цо то Коцур, Дюрдьов... Гей, трудзим ше нащивйовац и културни збуваня и тримам же то найлєпша нагода же бим ше упознал зоз руску културу и Руснацами. БУЛО ЦИ ЧЕЖКО НАУЧИЦ ПО РУСКИ? ХТОРИ ЯЗИКИ ИЩE УЧИШ? КО: Мушим припознац же ми було чежко. Нє нательо писац, кельо приповедац. Нє думам же сом го научел цалком и знам же мам ищє вельо того научиц, алє док сом ту будзем ше намагац же бим го цо лєпше звладал и научел. Попри руского, сербского и русийско язика, котри сом студирал, учим ище и польски, болгарски, а тераз сом почал учиц словацки и мадярски. Знам и анґлийски, а японски ми мацерински язик. Найвекши ми проблем же попри телїх язикох,

котри маю подобносци, часто их помишам, алє наздавам ше же ше з часом и то приведзе до шора. НА ФАКУЛТЕТУ ШИ НА КОНФЕРЕНЦИЇ ВИКЛАДАЛ НА РУСКИМ ЯЗИКУ. ЦО ЦИ БУЛА ТЕМА И ЯК ШИ ШЕ ПРИРИХТОВАЛ ЗА ВИКЛАДАНЄ? КО: У децембру сом бул на Медзинародней студентскей конференциї „Контексти” и представел сом на руским реферат на тему „Руски дїєслова ротациї зоз перспективи типолоґичного преучованя лексики”. Виглєдовал сом семантику и дистрибуцию руских дїєсловох котри означую ротацию, напр. окруцац ше, круциц ше, кружиц, верциц ше и так далєй. Ище сом у процесу виглєдованя, алє можем повесц же тоти слова маю досц блїзки значеня, алє ше заш лєм розликую по даєдних семантичних параметрох. При виглєдованю сом робел анкету зоз бешеднїками руского язика и барз сом им подзековни на помоци, а тиж и професором Оддзелєня за руски язик, котри ме потримали и помогли ми у писаню реферата. МАШ ДАЯКИ СОВИТ ЯК НАЙЛЄГЧЕЙШЕ НАУЧИЦ СТРАНСКИ ЯЗИК? КО: Препоручел бим цо вецей слухац радио и телевизийни емисиї на язику котри учице. Наприклад, кед дацо дома

МАК 2/2016 • 7

робице лєм себе уключце радио, або телевизор и слухайце. Думам же то найлєгчейши способ же би ше упознало зоз язиком. ЦО ПЛАНУЄШ ПО ЗАКОНЧЕНЮ СТУДИЙОХ? КО: Нє мам ище точно одредзени план, алє бим ше любел врациц до Япону и на факултету преподавац славянски язики, медзи хторима ше, наздавам, же будзе и руски язик.

МАК-ОВ КОЛАЖ БОРИС РОЙКО, ЄДЕН ЗОЗ СНОВАТЕЛЬОХ И ЧЛЕН DROP SENSEI МУЗИЧНЕЙ ОРҐАНИЗАЦИЇ „ШУРЕНЄ” – ПОПУЛАРНА ЖУРКА ЗОЗ ШВЕТОВИМА ПРОДУЦЕНТАМИ

БУДЗЕНЄ МЛАДИХ ЗОЗ МУЗИКУ

З нагоди дочекованя Нового року, у Новим Садзе у СПЕНС-у збуло ше вельке музичне случованє под назву „ŠureNYE 2016”. Два познати новосадски музични орґанизациї – Drop Sensei и Respect DJ’s були главни снователє такого вечара. Цала музична програма була розподзелєна на два вельки стейджи, „Drop Sensei” бину и такволану „Green Love” бину.

На „Green Love” бини наступели новосадских ди-джейове Fakir, Dachony и Zec, док на другей, попри членох музичней орґанизациї Drop Sensei и новосадского дуа Creeping Ruin, нагоду мали наступац и двоме ди-джейове зоз Сербиї, Zola зоз Зомбора и Paha Selecta зоз Пироту, як и у тей хвильки популарни нємецкоавстралийски неурофунк drum and bass дуо Zombie Cats. Вон бул и хедлайнер и главна гвизда цалого вечара. Огромне число нащивительох, коло два тисячи людзе, и позитивна атмосфера котра тирвала до самого рана, лєм потвердзели же праве тот дочек Нового року бул єден з найуспишнєйших у цалим варошу.

8 • МАК 2/2016

ЦО ТО „ШУРЕНЄ“?

Популарна журка „Шуренє” – шицки млади котрих драга цалком случайно, або нароком приведла до Нового Саду, мали нагоду чуц за тото поняце. Кед слово о таким, велї з нас такой подумаю на знїманє шерсци, або роботу котра такповесц означує єдну фазу у забивачки домашнїх животиньох, точнєйше швиньох. Нонагей? Насампредз, з єдного боку одвит цалком точни, бо то наисце праве так, док з другого боку то источашнє представя цошка цалком друге, цошка цо здабе на єдну шветову музичну манифестацию зоз популарнима продуцентами и ди-джеями у швеце. Правда, роби ше о вельких музичних збуваньох або урбано поведзено „журкох”, дзе ше промовує єдну файту електронскей музики, точнєйше, drum and bass музика, и место на котрим млади и шицки котри ше так чувствую маю нагоду послухац тераз найвекших музичних продуцентох того жанру. На тим случованю чувствує ше єдну окремну, позитивну енерґию и атмосферу

котра випатра як кед би коло нас шицко горело, то єст бовчало, цо и єден од главних факторох прецо тото случованє у вельким чишлє нащивене. Главни и одвичательни тих спомнутих подїйох то праве музична орґанизация Drop Sensei котра основана 24. марца 2012. року у Новим Садзе. Нєшка иснує и роби уж штварти рок и то зоз єдним цильом, а то промовованє drum and bass музики у Сербиї, та и ширше. У тей орґанизациї пейц млади особи котри ше дзечнє у каждей хвильки намагаю же би свою нєописану любов ґу drum and bass-у на єден способ пренєсли на младу популацию и упознали их зоз таку файту музики. Матични члени спомнутей музичней орґанизациї, котри ю и основали, то Бранимир Боянович (Бозне), Борис Ройко (Рокстер) и Лехел Папачек (Леол), а попри нїх ше у медзичаше зявюю и два млади дзивки котри асистенти у цалей їх роботи – Оливера Алич и Єлена Шобич. Як єден з главних сновательох и член Drop Sensei музичней орґанизациї, можем шлєбодно повесц же за собу маме уж вецей

МАК-ОВ КОЛАЖ як 50 успишни музични случованя на котрих нам госцовали вецей як 20 познати ди-джейове зоз Сербиї и 13 шветово познати продуценти. На каждим спомнутим збуваню нащивеносц була велька, коло тисяч людзох. Тиж так, попри своїх музичних проєктох вше зме були и часц журкох гуманитарного характеру котри ше отримовали на териториї Нового Саду.

ФОРМУЛА УСПИХУ

концу, довирия до самого себе цо при нас особно у найвекшей часци присутне. Укладанє велького труду до даякей роботи ше на концу вше виплаци, лєм питанє кеди ше то наисце укаже у тим правим шветлє.

ДРУЖТВЕНИ МРЕЖИ Младих котрих вецей цикави наша потерашня и будуца робота и котри ше источашнє сцу детальнєйше информовац о нашей музичней орґанизациї, можу нас провадзиц на добре познатей дружтвеней Фейсбук мрежи на „фан пейджу” – „Drop Sensei”, потим прейґ нашого сайту www.dropsensei.com, як и на ютюб каналу www.youtube. com/dropsensei на котрим прейґ професийних знїмкох мож одпатриц найлєпши хвильки зоз потерашнїх „Шуренє” журкох.

Сиґурно ше велї питаю же як ше нам удало таке дацо вибудовац. Робота анї кус нє єдноставна, а одвичательносц споза нєй велька. Шицко обдумуєме, ришуєме сами и о шицким одлучуєме вєдно – од випатрунку самого простору, бини, шанку, та по обезпеченє, озвучованє простору, аж по маркетинґ цалого збуваня. Вшелїяк, нє робиме тоти шицки роботи особнє, алє анґажуєме професийних людзох, а ми ше, насампредз, фокусуєме на промовованє музики и будованє такволаного „бренду” пре котри людзе купя уходнїцу за таке збуванє. У каждей хвильки ше намагаме источашнє патриц на цалу роботу и то зоз двох розличних бокох, як з нашого угла – „зоз бини”, так и зоз угла нащивительох – „на бину” и на тот способ нє вихабиц нїкого и обрациц увагу на шицких. Заш лєм треба наглашиц же шицко тото нє мож посцигнуц без моцней любови ґу тому цо робиме, велького количества намаганя, енерґиї, потримовки людзох цо нас окружую и на

МАК 2/2016 • 9

ЕМИЛИЯ ЧИЗМАР

МИЛИ МАК-У ерац ейше поуц Як найлєгч ком? за змаржля

прах

к

Испитни ро

Вше част ейше зак укуєм през обла к, алє ми вид нє найлєпши . Хтору мар ку шамли бисце ми препоруч ели под о блак?

Шуша won

nabe

НОВИ РИЯ ШИРШИМ ЛИТИ У ПЛАНУ Say YES to б лузночка!

Емисия у хто рей тарґовк иня хтора р на процент оби нагваря муш терию же би к упела даяк у рондю у х торей випа як сафалад тра а зоз шльок ицами, наги жвератко н на а шицки бо к и и и н с и с би пробова т ує же ла ещи дац о з тим.

10 • МАК 2/2016

РОЗДУМОВАНЄ НАГЛАС

#

# С ПЛЄТ К МЕРВЕНЯИ И ка?” стої пил „дзе ци рка?” „а шеке ?” наш?” ш рубац а н з „як нє з є н о роки „на тель бала...” ру бабу „боме я зчаруєш о р д е к о #гевт

яц?

• Чом посцел я у телеґрафу?

• Одкаль стру и?? врацим з бициґл ви нє е ш к Я • на двох ногох??! й хвильки • Як стоїм лєм ачам, док у єдне кр д ке м нє ад • Як нє сп ней ноги?!! стоїм лєм на єд шни...

• Живот стра ла. е забарикадира ш м би е ж е ш • Лєп мачку • ...И набавим ачка ай #вселена #м ир оф оз ил ф ти #та

#

АНА РИМАР, МАСТЕР ПРОФЕСОР РУСКОГО ЯЗИКА И ЛИТЕРАТУРИ

ТАК И НЇЯК ИНШАК

Гоч ше ище у основней школи учи правило о тим як ше пише датуми и кеди после числох пишеме точку, часто (окреме на Фейсбуку) мож видзиц же ше тото правило нє хаснує. Датуми треба писац так: 6. 4. 1995. або 6. IV 1995. (после римских числох нє пишеме точку) Щешлїви 2016. рок! (нє: Щешлїви 2016 рок) 18. родзени дзень (або гоч хтори), а нє 18 родзени дзень, бо ше число 18 (або гоч хторе друге) без написаней точки после нього чита осемнац (односно дванац, тринац, петнац...). Нє будзем це ометац. Мож з метлу поометац павучину з повали, а дакому можеме завадзац. Шнїг можеме одметац, а нє чисциц. Чисциме кромплї, або помаранче. Шнїг ше пуща, а нє топи. Топи ше до пеца. Раз хтошка комушик так повинчовал Нови рок: Пожичим ци вельо здравя, успиху, щесца и любови. Пожичиц мож пенєжи, а пожадац здравя, успиху, щесца... Мука ми. Муку ше хаснує кед ше пече колача, а може нам буц нєдобре. Мука нам нє може буц. МАК 2/2016 • 11

УПЕЧАТКИ

ТАНИТА ХОДАК GOOGLE ВИГЛЄДОВАНЄ

ПОЧАЛО. ЗНАЛА СОМ ЖЕ ШЕ РАЗ ПОЧНЮ ОДАВАЦ, А И МНЄ ОДАВАНКА ВШЕ БАРЖЕЙ ГРОЖИ. ГОЧ Я ЄДНА ЗОЗ ТИХ, ГАЙД НАЙ ПОВЕМ, ТРАДИЦИЙНЄЙШИХ ДЗИВКОХ КЕД МАЛЖЕНСТВО У ПИТАНЮ, НЄ МОЖЕМ ШЕ НЄ СТРАЦИЦ У МОРЮ ТИХ ХТОРИ РОЗДУМУЮ ЦАЛКОМ НАСПАК. ПОНЕЖЕ МАМ ТОТУ ЧЕСЦ ЖЕ БИМ БУЛА ДАЧИЯ КУМА, МУШЕЛА СОМ ПРЕҐУҐЛОВАЦ ЖЕ ЦО МЕ ШИЦКО ЧЕКА ОД ТЕРАЗ, ТА ПО ХВИЛЬКУ КЕД МЛАДИ КУМОВО НЄ ОДПУТУЮ НА „МЕДОВИ МЕШАЧОК”, ТА ВЕЦ ПАУЗА ПО ДАЯКИ КРЕСЦИНИ. Окрем свадзби, хтора ма вельо швижи деталї за розлику од дакедишнїх мамових и татових свадзбох од рана до рана зоз шпацирами по валалє, юшку, месом и мачанку, нє шме ше забуц вше популарнєйши „дзивоцки вечар”. Ту и тот „леґиньски вечар” хтори дожице за себе (читай: опиванє (нє так же дзивоцки нє опиванє, алє голєм є опиванє „са стилом”)). Алє понеже я нє леґинь, нє будзем ше упущовац до таких бешедох. Голєм нє тераз.

12 • МАК 2/2016

СИНДРОМ ДЗИВОЦКОГО ВЕЧАРА

КУРА ОД ЮТРА ПОСТАВА КВОКА

Дзивоцки вечар двацец и першого столїтия приял якиш нови смисел и базує ше на даскельо основних детальчкох. Даклем, перше ше здума тему. През нєобовязну, нїби, ноншалантну бешеду дознаш цо млода люби, а вона ше прави же нє зна же чом ше єй випитуєш. На интернету окреме популарни пинки пинк и пастелни теми а-ла Мариа Антоанета, зоз кветовима мотивами, колачиками и машлїчками хтори асоцирую на нїжносц и нєвиносц, бо гат кура* ещи того дня кура а потим постава квока, и нєвиносци пове чао-здраво (мгм, гей!) под а), а под б) гевтот други бок приповедки – тема хтора попреплєтана зоз еротику, зоз прибераньом до узких сукенкох, випиваньом секс-онд-бичу и стриптизерами, бо гат, знова, кура ещи лєм нєшка кура, та би ше дакус „забавиц” за конєц. Верим же єст и под ц и под д, и под шицкима другима буквами абецеди, алє на тоти сом перше наиходзела на єдиним хтори шицко зна, Ґуґлу.

ЛЕНТИ, БЕДЖИ, МАЇЦИ И ПОДОБНИ ПРЕДМЕТИ

Ти, у ствари, виґуґлуєш тему яка ци ше пачи, алє ше шицко на концу зведзе на глїбину твоєй кишенки. Пенєж диктує шицко бейбе, а ридко хтора дзивка моїх рокох нє „роби” на бироу за нєзанятих. Без огляду на шицко, даяки ствари ше муши випочитовац, а то ленти, беджи, маїци и подобни предмети. Дзивоцки вечар би нє бул тото цо є кед би ше нє знало хто ту – хто. Будуца млода ше углавним визначи зоз ленту на хторей будзе писац „Будуца млода”, лєбо дацо креативнєйше як „Ещи нєшка нєвина” лєбо „Данас пиєм, сутра судє перем”, и положи ше єй импровизовани шлаєр. Часто єст приклади же пайташки за тоту нагоду друкую маїци, лєбо беджи зоз надписами, та окрем млоди маме „Кума нє ґомбичка”, „Млодова шестра”, „Швижо ваготна” и ещи громаду вшелїяки надписи. Часто ше пайташки одлуча и за одредзени способ

*Нє думам же дзивки=кури, гоч нє подле поровнанє, алє на анґлийским ше дзивоцки вечар вола hens party, а тото hen значи квока.

УПЕЧАТКИ

чува на верху витрини лєм за крашнє. Цивки, амрелчки, вишнї, маслинки, лимун и подобни додатки нєзаобиходни.

НАЙШАЛЄНШИ ВЕЧАР

Єдзенє наисце рижнородне. Правда же углавним ма шерцасту форму, целову фарбу, и сладкасти смак, алє то нє вредзи коментаровац - шицко будзе добре и шицко ше поє, та и обични кифлочки хтори, ниа, прелєєш зоз билу чоколаду бодай би достали тот святочнєйши лук. Алє думам же ше особа як я, хтора вично почина койяки диєти и престава, накадзи мама запалї релну, нє шме обтерховац зоз описованьом тих истих кифлочкох.

Значи най рекапитулуєме: Тема вибрана, екипа зволана, маїци виписани, швидко треба порихтац напой и єдзенє, бо дзвончок на дзверох лєм цо нє забренкал! Алкогол сам по себе того вечара нє интересантни. Треба го змутькац. Потрафели сце цо сцем повесц? Дзивоцки вечар нє може прейсц без коктелох. Слава Богу, исти тот Ґуґл понука тисячи рецепти за рижни коктели, зоз досц постотку алкоголу як шлаґворт за тото цо приходзи после. Коктели ше обовязно пиє зоз високих погарох цо их мама

Врацме ше на тему. Так ше екипа пред змерком позбера у єдним обисцу, є и пиє, та здумує цикави квизи, „истини и изазови”, „караоке обрачуни”. Дзивки ше на концу, уж вельо шмелши од коктелох, вше одлуча за виход до варошу же би их и други видзели. У найпознатшим клубу ше резервує стол (факт же Коцур ма лєм єден, наволайме, клуб, алє нє важне) и там ше до файронту пиє и вешелї зоз звуками тераз популарней „Билей циґанки”, лєбо цо уж будзе док ви тото будзеце читац.

Ютре рано ше обовязно правя „морнинґ афтер” фотки, и хтора дзивка на фотки наймамурнєйше випатра, тей ше вечар найбаржей удал. Наздавам ше же нє треба споминац же ше и пред тим вечар вельо фоткало, бо кед нєт фотоґрафиї хтори ютре ошвитню на Фейсу, Инстаґраму, лєбо Твитеру, як кед би дзивоцкого вечара анї нє було. Так же, кед провадзиш ґуґлово&мойо напрямки, успих нє виостанє, а дзивоцки вечар останє занавше запаметани.

ФОТО: ЄЛЕНА БАБИЧ

облєканя, та шицки облєчу сукенки, лєбо шицки биле, з тим же облєчиво муши одвитовац ґу вибраней теми вечара. Попри красного облєчива, розуми ше, обовязна и шминка, високи запетки, „надоґрадня ноктию”, бо, гат, сцеме випатрац найкрасше за найшалєнши вечар, чи нє? Нє. Прето же ми и у других нагодох випатраме найкрасше, агей дзивки?

МАК 2/2016 • 13

АНДРЕЙ НАДЬ, АЛЕКСЕЙ НАДЬ И МАЯ ЗАЗУЛЯК ГОКЕЙ И ФЛОРБОЛ

СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ

ПОДОБНИ, АЛЄ ЗАШ ЛЄМ ИНШАКИ СПОРТИ Инициятор змаганьох у гокею, як и у флорболу то наставнїк физичного воспитаня Славко Пап, хтори гвари же тот млади спорт, флорбол, вше популарнєйши.

– Кед дас пред дзешец роками ту були госци зоз Словацкей, принєсли нам палїци за флорбол, и так зме го почали и бавиц. Гокей и флорбол маю подобносци, алє тиж так и розличносци. Флорбол найлєпше бавиц у салох, нє бави ше на ляду и на корчольох, алє ше зато бави з палїцу подобну як за гокей, лєм вона дакус кратша и вельо лєгчейша. Тиж так ше тоти два

14 • МАК 2/2016

спорти розликую по даєдних правилох, як и по тим же у флорболу лєм ґолман ма опрему, бо ше бави з лєгку пластичну лабдочку, хтора нє може покалїчиц бавячох, як наприклад пак у гокею – обяшнює наставнїк Пап и додава же ше прешлих рокох и Керестурци орґанизовали и бавели тот спорт рекреативно. Уж роками ше рижни ґенерациї орґанизую и же би бавели гокей кед змаржнє долїна. Неманя Ковачевич, школяр шестей класи, тиж так бави гокей на долїни, а тот спорт аж и тренирал пейц роки у Новим Садзе.

– Престал сом тренирац пре обовязки у школи и пре ученє. На початку ми було чежко корчоляц ше, алє сом научел зоз вежбами и сцелосцу. Гокей анї кус нє нїжни спорт и муши ше вериц до себе же би ше го научело бавиц. Бул сом вельо раз покалїчени, алє нє озбильно. Нє навиям анї за

єден гокеяшки клуб, алє бим барз любел кед бизме у Керестуре мали таки клуб – гвари Неманя. Наставнїк Пап гвари же гокей барз здрави спорт, як и други спорти хтори ше бави на отвореним, а окреме вжиме, кед чисти воздух.

– У нашей жеми гокей нє таки популарни, алє же є здрави спорт то наисце правда. Вшелїяк, и флорбол здрави спорт, лєм ше бави у завартим. Дахто дума же гокей „груби” спорт, алє то нє насилство, алє схопносц бавячох, дзе треба добра порихтаносц, витримовносц, схопносц, кондиция и технїка, бо то заш лєм и найшвидши спорт. Гокеяше маю подполну опрему дзе нєт вельо калїченя – наглашує вон и заключує же у Керестуре хиби гокеяшки клуб, гоч би його активносц на терену вше завишела од хвилї, т.є. чи змаржнє, чи нє.

За флорбол (floorball) треба патики, палїца, лабдочка, сала и екипа. У приятельских змаганьох того тунього спорту, число бавячох мож одредзиц з пораду. Вон добри за мишани тими и тоти у хторих єст бавячох розличних возростох. Потребна швидкосц и технїка, а нє физична моц. Флорбол мож бавиц и на асфалтованим терену, алє го треба оградзиц, а палїци ше можу лєгко вилїзац.

ФОТО: М. АФИЧ И М. ЗАЗУЛЯК

Гоч у нашей жеми єст даскельо гокеяшки клуби, у нас гокей, тот жимски спорт, нє барз популарни. Заш лєм, велїм вон, дараз давно бул, ище кед Керестурци мали гокеяшки клуб, праве уживанє, алє и тераз ше, велї керестурски ґенерациї ище вше наздаваю же змаржнє Данчова долїна, та заш випробую зоз пойда зняти давни корчолї. Нєшка у керестурскей основней школи, „Петро Кузмяк” школяре висших класох, як и даєдни штредньошколци, уж роками на годзинох физичного бавя подобни, алє иншаки спорт як гокей, хтори ше вола флорбол.

СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ

МАРТИНА НАДЬ РОЗГВАРКА З БОРИСОМ БАРНОМ, УСПИШНИМ СТУДЕНТОМ ДИФ-У И ПОМОЦНЇКОМ ТРЕНЕРА АК „РУСИН”

ЗА УСПИХ ВАЖНА ОРҐАНИЗАЦИЯ, ВИТИРВАЛОСЦ И ДОШЛЇДНОСЦ Борис Барна помоцнїк тренера у керестурским Атлетским клубе (АК) „Русин” од 2014. року. Попри тим, вон и успишни студент закончуюцого року на Факултету спорта и физичного воспитаня у Новим Садзе, дзе концом януара достал припознанє за найлєпшого студента у своєй ґенерациї на перших трох рокох, як и на чечуцим, штвартим року. И у основней школи и у Ґимназиї у Керестуре Борис бул школяр ґенерациї, а одлични оцени предлужел „шоровац” и на факултету. Високи просек оценох, дзекуюци хторому го преглашовали и за найлєпшого студента, оможлївел му же би

три роки доставал державну стипендию и зоз нєй себе финансовал факултет, пребуванє, костиранє и живот у Новим Садзе. Тераз, зоз просеком 9,53 обчекує и стипендию Фонда за млади таланти. Тиж так, Борис доставал и поволанку од канцелариї за розвой младих талантох за ширше усовершованє.

– „Формула” за успих то орґанизация, витирвалосц и дошлїдносц. После основних студийох ше плануєм уписац на мастер студиї и професийно ше усовершовац. Виполнює ме робота з дзецми и робота вязана за менаджмент – гвари Борис.

Остатнї пол рока, Борис ше вше частейше уключує до роботи Атлетского клубу, а понеже и студира, усоглашиц тоти два роботи му чежко єдино пре час и путованє, алє ма дзеку робиц з младима, та шицко сцигує. Уведол индивидуални способ тренираня, хтори ше, як гвари, указал ефикасни.

– У АК „Русин” и тераз єст перспективних атлетичарох. Важна робота и витирвалосц. За атлетику потребни тренинґ на отвореним, та з єдного боку, гала нє цалком адекватна, алє є вшелїяк лєпша як физкултурна сала. Любел бим кед би ше Клуб и його члени нєпреривно унапредзовали – гвари вон. Борис и сам скорей тренирал атлетику, а як гвари, понеже тераз на факултету ма барз вельо физичней активносци, нє ма потребу за додатним тренираньом.

– Препоручел бим шицким же би були активни, бо активни способ живота, хтори повязани зоз спортом, то найлєпша комбинация за виполнєти, здрави, функционални, успишни и длуги живот єдней особи – наглашує Борис.

МАК 2/2016 • 15

ИВАН МОЛНАР ЦО МОЖЕМЕ ОБЧЕКОВАЦ У 2016. РОКУ?

ШВЕТ ТЕХНЇКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ

ВЕЛЬО КОЙЧОГО ШЕ ЗЯВИ, АЛЄ И ПРЕСТАНЄ ХАСНОВАЦ Остатнї даскельо роки технолоґия дефинитивно єдна з главнєйших обласцох у швеце хтора ше барз швидко розвива и напредує. У 2015. року видумани и унапредзени вельо технолоґийни пренаходки од котрих можеме обчековац вельо у 2016. року. Тот рок сиґурно будзе єден з важних рокох, котри ше будзе найвецей дотикац интернет технолоґиї и єй хаснованя и улоги у каждодньовим живоце.

3D ПРИНТ 3D принт тиж єдна зоз технолоґийох од котрих ше обчекує вельо у 2016. року. То модерна технолоґия котра продукує тродимензийни обєкти, односно предмети. Вона оможлївує виробок 3D моделох, макетох, склопох зоз вецей розличних материялох зоз розличнима механїчнима и физичнима характеристиками у єдинственим процесу.

3D друковаче маю барз вельки потенциял за хаснованє у авио и авто индустриї, стоматолоґийней и медицинскей технолоґиї. 3 помоцу 3D принт технолоґиї концом 2015. року у медицини успишно направена протетична рука зоз котру людзом котри остали без руки мож обезпечиц функционалну штучну руку. У 2016. року можеме обчековац барз вельке помкнуце и унапредзенє 3D принту у медицинскей технолоґиї, котра вельо допринєше у цалим швеце.

16 • МАК 2/2016

ШВЕТ ТЕХНЇКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ

OLED И WOLED ТЕХНОЛОҐИЯ OLED то файта диоди котра емитує шветлосц котра ше состої зоз орґанских компонентох. OLED екрани робя так же ше електрична струя препущує през орґански материял котри вец випущує шветлосц. Понеже таки процес нє вимага у позадини ошвиценє, OLED екрани ценши, троша менєй струї, алє тераз су ище драгши од LCD, або плазма екранох. Уж длугши час тирваю експерименти як би ше направело телевизор зоз вельким OLED панелами, алє векшина тих експериментох була нєуспишна пре проблем зоз животним виком телевизора и трошками продукциї. У 2015. року LG була єдина компания котра понукала таки телевизори пре свою єдинствену, сиґурну и релативно туню WOLED технолоґию, котру тота компания сама розвила. За розлику од традицийних RGB панелох, пиксели у WOLED панелох ше нє состоя од трох розлично офарбених подпикселох, алє ше место того хаснує OLED жридло шветлосци, котри тонирани до билей фарби за свойо пиксели опрез котрих поставени филтери фарбох. Як додатна предносц, тота метода уподполнює три основни фарби зоз штварту (билу), дзекуюци котрей ше звекшує уровень шветлосци, а зменшує утрошок електричней енерґиї. У 2016. можеме обчековац вельке унапредзенє WOLED технолоґиї котра сиґурно зажиє у тим року. Чечуци рок сиґурно будзе рок у котрим ше вельо того зяви, алє тиж так и рок у котрим ше вельке число технолоґиї пременї и престанє хасновац.

MИКРОЧИП ИМПЛАНТИ ЗА ПСИ У априлу 2016. року у Анґлиї ступи нови закон за пси котри будзе обовязни и кажди пес будзе мушиц мац микрочип имплант у себе. Тота мира уведзена же би ше зменшало число псох блукачох. Од 2012. були приявени 118 932 пси котри нєстали, або були украднути, од котрих 55 898 (коло 47%) врацени їх власнїком. Коло 6 900 (5%) були успани. Тото коштало коло 89 милиони америцки долари котри наплацени през порцию. Тоти импланти вельки як рискаша и вони направени зоз материялу котри исти як и материял зоз котрого ше прави пейсмейкери за людзох. Тот чип ше кладзе без анестезиї, з помоцу стерилней игли зоз котру ше кладзе помедзи плєца. Гоч ше у нас чипованє псох уж применює, воно нє оможлївює лоцированє пса. Чипи яки ше у нас хаснує у себе маю шицки информациї о псови и то причина прецо ше их хаснує. Хаснуюци микрочип импланти барз ше зменша число псох блукачох и буду од велького хасну при пренаходзеню страцених, або украднутих псох. Подобни мири ше уж применює на Новим Зеланду и Сиверней Ирскей. У наиходзацих рокох обчекує ше же и други держави почню препознавац бенефициї микрочипованя псох. До 2040. року тота технолоґия ше планує почац применьовац и на людзох. МАК 2/2016 • 17

СОНЯ ВИСЛАВСКИ, ДИПЛОМОВАНИ ПСИХОЛОҐ Т Е С Т

УПОЗНАЙ СЕБЕ

ЧАСТО НАМ ШЕ СЛУЧУЄ ЖЕ ДАЯКИ ОБОВЯЗКИ ЦО НАМ НЄПРИЄМНИ ОДКЛАДАМЕ З ДНЯ НА ДЗЕНЬ И ТАК ДО ОСТАТНЄЙ ХВИЛЬКИ. ТИ НЄ ЄДЕН/НА ОД ТИХ? ВЕЦ ТОТ ТЕСТ НЄ ЗА ЦЕ. НО, КЕД ЖЕ ЦИ ШЕ ДАКЕДИ ЗАШ ЛЄМ СЛУЧЕЛО ЖЕ УЧЕНЄ ЧЕКАЛО, БО ШИ МУШЕЛ/А ОДПАТРИЦ ИЩЕ ЛЄМ ЄДНУ ЕПИЗОДУ СЕРИЇ, ПЛАН ОБОВЯЗКОХ ШИ НАПРАВЕЛ/А, АЛЄ ЧАСТО ВЕЛЬО ТОГО ОСТАЛО НЄВИПОЛНЄТЕ, ПОЧНЄШ ДАЦО РОБИЦ, АЛЄ ОДРАЗУ ДАЦО ДРУГЕ МУШИ БУЦ ПОРОБЕНЕ, ПРЕД ТИМ ЯК ШЕДНЄШ ЗА КНЇЖКУ – СУДЗИНА МУШИ БУЦ ПОПОМИВАНА, ХИЖА ПОПОРАЄНА, ПАЙТАШЕ ВОЛАЮ НА ФОДБАЛ, ТОВАРИШКИ ДО ШОПИНҐУ И НЄ МОЖ ИХ ОДБИЦ, ПРЕД ТИМ ЯК ТРЕБА ЖЕ БИШ ПРИДАЛ ДАЯКУ РОБОТУ МУШИШ ИЩЕ ЛЄМ ДОДАЦ ВИРЕЧЕНЄ, ИЩЕ ЛЄМ ПОВИПРАВЯЦ ТОЧКИ, ЗАПЯТКИ, ИЩЕ ЛЄМ... ПРЕНАШОЛ/ЛА ШИ ШЕ У ДАЧИМ? ВЕЦ ВЕЖНЇ ПЕНКАЛО И ДОЗНАЙ ХТОРОМУ ТИПУ ЛЮДЗОХ КОТРИ ОДКЛАДАЮ СВОЙО ОБОВЯЗКИ ТИ ПРИПАДАШ.

ЦО МОЖЕШ НЄШКА, ЗОХАБИШ ЗА ЮТРЕ?

1. Поволани/а ши на приватну журку на котрей будзе и особа з котру ши нє у найлєпших одношеньох. Идзе ци ше и ти: а) Нє знаш чи пойсц, чи лєпше же биш остал дома. б) Идзе ци ше, алє товаришови/ки заш лєм явяш же нє пойдзеш. в) Одлуку зохабяш за познєйше и у остатнєй хвильки одлучуєш же пойдзеш.

18 • МАК 2/2016

2. Пришло ци нєдобре, а дас о годзину ци ше почало круциц у глави. Ти:

а) Кед ци будзе лєпше, нє пойдзеш до лїкара. б) Нє пойдзеш до лїкара, будзе ци сиґурно лєпше. в) Одходзиш такой до лїкара.

3. Годзина одвитованя. Професорка дава можлївосц же би ше явел хто жада. Нє научел/а ши найлєпше ґрадиво, а любел/а биш ше ришиц того одвитованя. Ти: а) Двоїш ше. б) Явиш ше на другей годзини, док будзеш знац лєпше. в) Чекаш и явяш ше при концу годзини.

УПОЗНАЙ СЕБЕ

4. Красни/а леґинь/дзивка котри/а ци ше пачи уж длугши час, на истей журки дзе и ти. Ти: а) Нє знаш чи ше пойсц явиц, або, заш лєм, лєпше нє. б) Нє пойдзеш ше явиц, можебуц нє будзеце мац о чим бешедовац. в) На концу журки ше му/єй пойдзеш явиц.

7. Повадзел/а ши ше з товаришом/ку и нє явел/а ци ше цали дзень. Свидоми/а ши же цошка нє у шоре и же треба же бисце побешедовали. Ти: а) Знаш же бисце то требали ришиц, алє озда ше яви перши/а. б) Нє волаш го/ю же биш нє погоршал/а ситуацию. в) Волаш го/ю на концу дня.

5. Задумай же ши на ладї котра ше почина чиряц, а ти нє знаш плївац. Ти: а) Нє знаш чи скочиц, чи покля мож, останєш на ладї. б) Мириш ше зоз судьбу. И так и так ше задавиш. в) Чекаш до остатнєй хвильки, а вец скакаш – озда прежиєш.

6. Маш двох псох, алє кед су вєдно правя вельки нєшор у обисцу. Маш три днї же биш одлучел/а хторого зохабиш. Ти: а) Анї остатнї дзень нє знаш хторого пса биш зохабел/а. б) Зохабяш тоту одлуку родичом. в) Чекаш остатню хвильку же биш принєсол/ла тоту одлуку.

8. Пред тобу ютре покладанє чежкого испиту. Ти: а) Роздумуєш чи най покладаш испит у тим испитним року, або най го заш лєм зохабиш за шлїдуюци испитни рок. б) Нє научел/а ши го найлєпше, та го приявиш други раз. в) Почнєш учиц накадзи одпатриш серию.

ТЕРАЗ ПРЕВЕР ХТОРИ ТО ТВОЙО НАЙЧИСЛЕНШИ ОДВИТИ. Найчисленши одвити под а:

Найчисленши одвити под б:

Найчисленши одвити под в:

НЄОДЛУЧНИ ТИП

СЦЕКАЮЦИ ТИП

ПОБУДЗУЮЦИ ТИП

To особа котра нє може одлучиц прето же ю станє нєодлучносци ошлєбодзує од одвичательносци за пошлїдки власних одлукох.

To особа котра сцека од того же би ше стретла зоз страхом од нєуспиху лєбо з тим цо би ше могло збуц кед би дожила успих.

To особа котра глєда возбудзенє и виволанє та обовязки зохабя до остатнєй хвильки же би под стресом и прициском почувствовала налєт еуфориї.

МАК 2/2016 • 19

ЙОВАНА НОҐАВИЦА И САНЯ ЧАПКО ПИРЩКИ

КУЦИК СОВИТОХ

ПРОБЛЕМ ВЕКШИНИ ТИНЕЙДЖЕРОХ, А И СТАРШИХ Кажде з нас голєм раз наишол на проблеми зоз пирщками, а процив тей „ноцней мори” велїх младих ше даєдни боря роками. Фаховци, алє и тоти хтори ше зочую з тим проблемом, дали нам одвити на питаня, прецо ше пирщки зявюю, у хторим периодзе найчастейше, та и як ше их найлєгчейше можеме ришиц... Млада козметичарка Павлина Шепински зоз Руского Керестура гвари же ше пирщки найчастейше зявюю у периодзе пубертета, од 12 до 25 рокох, а у даєдних случайох можу потирвац и длужей.

20 • МАК 2/2016

– Углавним дзивчатом частейше виходза пирщки, а хлапцом кед ше зявя, то вец чежша форма. Найчастейше ше явяю на такволаней Т-зони (чоло, нос, брада), а можу ше найсц и на деколтеу, або хрибце, алє шицко то завиши од типа скори – гвари вона.

скори – гвари фармацеутска технїчарка Валентина Булатович и наглашує же найлєпше почац умивац твар зоз беби-мидлом, або препаратами за глїбинске умиванє, а кед то нє помогнє, а пирщки ше преширя, треба ше посовитовац зоз лїкаром.

Пирщки найчастейше виволує поремеценє шлїжнїкох, у смислу звекшаного вилучованя гормонох, а можу их виволац и даяки лїки, костиранє, або ґенетика.

Же би прешло запалєнє, козметичарка Павлина препоручує масценє зоз медом, а мож даскельо днї класц цинк пасту же би висушела пирщки и же би швидше прешло.

– Цо ше дотика костираня, треба цо менєй єсц сладкого, алє важне и водзенє рахунку о гиґиєни

Як зме дознали, пирщки нє треба видавйовац, прето же можу остац рубци и шпляхи на скори, а

КУЦИК СОВИТОХ кед то роби фахова особа, вона вец ма одредзени препарати за дезинфекцию, та скора нє церпи нїяки очкодованя. Окрем ґу дохторови, кажде хто ма проблеми зоз пирщками може пойсц и до козметичара. На основи типа скори мож окончиц гиґиєнски третман дзе ше елиминує вимарти клїтинки и коренї зоз поверхносци скори, а може и биолоґийни третман, дзе ше з помоцу активних субстанцийох „чисци” скора, та ше почина реґенеровац и регидровац.

мешачно на третмани. Нє знам точну причину прецо ми почали так нагло виходзиц. Хаснуєм єдну крему и ґел на бази цинку, хтори их висушує, а тиж так и умивам твар зоз ґелом – гвари Ванеса з Керестура и додава же ище нє була у дерматолоґа, алє кед ше єй запалєнє нє змири, найвироятнєйше пойдзе.

На концу, Павлина препоручує природну козметику прето же є найефективнєйша и нє чкодзи.

– Твар треба умивац зоз лїтну воду и мидлом котре ма pH вредносц 5,5 (благи мидла, беби-мидла, лєбо мидла хтори спадаю до природней козметики) – наглашує вона.

Седемнацрочни Йован Станкович зоз Оджаку, котрому ше перши пирщки зявели на 15 роки, гвари же нє ходзи до дерматолоґа, анї козметичара, прето же му пирщки нє барз роширени по твари.

– Найчастейше ми виходза на твари, коло носа. Же бим ше их ришел, умивам твар зоз лїтну воду и кожим мидлом, потим ю масцим зоз гидратантну крему и затераз сом досц успишни у ришованю того проблема – гвари Йован. Гоч ше проблеми з пирщками найчастейше „приписує” тинейджером, вони ше можу зявиц и познєйше, а способ їх ублажованя завиши од рокох особи хторей ше зявюю.

– Кед сом була тинейджерка, мала сом пирщки, алє нє вельо, а тераз ше ми на 26 роки нараз почали зявйовац, найбаржей на лїцох. Понеже су барз боляци, ходзим до козметичарки раз

МАК 2/2016 • 21

АЛЕКСАНДРА ЖИВКОВИЧ ПРОЗА

ВЛАСНИ ПЕЧАЦ

ДУШИ МОЙО ПЕКЕЛЬНИ хлопи (!) хтори, як би то могло так „мужевно” повесц... плачу за свою бувшу любову як пи**ици. И ти их мушиш слухац и вислухац, и сипац им пива, и патриц як лєдво стоя за шанком. Алє йойкац нє преставаю. Теми им шлїдуюци: бувша дзивка хтора спреведла, бувши

Так настал склоп словох „душо моя”, бо нє можеш повесц муштериї тото цо думаш, а то „Копнї себе до задку маймуну пияни, мнє абсолутно нє интересує твой живот и твойо бриґи, мам я и свойо як цо то, наприклад, же робим у фак*нґ карчми!”

Робиш по 12 годзини дньово, а ґаздиня ци да 200 динджи „най биш мала за хлєб”. О изем ци я лиґню твою хтору єш три раз тижньово, а мнє даваш лєм за хлєб. Раз до тижня. Зато ше ноши другу часц карчми у торби за роботу. Алє, то можебуц и найменши проблем, особом хтори любя себе и хтори еґоистични. Нє муштерия вше ма право – алє я. Муштериї углавном зашалєни зоз теорию же су висша форма чловека од карчмарох, бо вони озда пришли и плаца, а ти ту лєм же биш зарабял. Алє маш и другу файту муштерийох. Окрем тих цо думаю же ши сексуални обєкт, мещок за витресанє по хлопски и подобне. Тота друга файта то

22 • МАК 2/2016

вожи добри авто и нє зарабя досц кинти.” Изем ци спонзоруши и спонзорушох. А твоя робота же биш послужовал, услужовал, слухал и давал совити – бо цо вецей совити даш, вецей приповедки учуєш, длужей ше затримаю у карчми, вецей попию и аж на концу – ти вецей украднєш.

леґинь хтори спреведнул, рижни варияциї на тему зохабяня, робота, нєплаценосц, и зохабянє велькей любови – бо пан „нє

А и шицки тоти витрапени души, сцу почувствовац потримовку од нєпознатих особох, а зоз словами „душо моя” чийо значенє лєм ти знаш, думаю же зоз тобу витворели єден окремни контакт. Цошка окремне. Єдине окремне то тото же сцеш пошориц шицко и пойсц дому, бо там маш окремну вязу зоз кавчом и цихосцу.

ВИРИВОК З ЛЮСПП

Краднуц то єдна ствар. Карчмаровац – цалком подобна. Голєм у Держави. То вам таке дацо як гой*а лєм без сексу. Зоз кус печеньом совисци, алє прежиц ше „душо моя” даяк муши. Єдина цена роботи карчмара то тота же муштерия вше ма право. А ти вше мушиш буц нашмеяни. Нях.

ВЛАСНИ ПЕЧАЦ

СЕБАСТИЯН НЯРАДИ ПРОЗА

РИКА КНЯЗА... (4) збешнєтого огня хтори ше бори з дробнима капками води. Пришол ґу мнє, шеднул и патрел цо робим. Зоз стрели капли ище два капки, а потим сом ю винял з огня. Метал на верху бул шиви, понеже ляд скапал. ,,Цо то робиш?” – опитал ше Елва док помали приходзел ґу себе.

,,Дораз увидзиме” – прежубротал сом. Станул сом, пришол ґу Елипови хтори твардо спал у своїм сну. Вжал його лук хтори тримал облапени. Кус ше покормацал, алє ше нє зобудзел. Шеднул сом ґу Елвови, док вон кладол фалатки древа до огня.

,,Видзиш, випатра тот ляд моцно стої на стрели. Начитал сом три капки, хтори ше спущели з нього.” – гварел сом, патраци на блїщаци метал на хторим скакала огньова шветлосц. ,,И цо сцеш повесц зоз тим?”

– опитал ми ше збунєто.

ВИРИВОК З РУКОПИСУ КНЇЖКИ „ИНИСУР – РИКА КНЯЗА”

Вжал сом єдну змарзнуту стрилу и рушел ґу кампу. Крачал сом патраци до далєкосци, док Конас горел, а моя душа вєдно з нїм. Сцигол сом до кампу, шеднул коло огнїска у хторим були наймоцнєйши жирячки. Елва ше кормацал у сну нєдалєко од мнє. Положел сом даскельо фалати сухого древа до жирячкох хтори такой преляли свою жертву з моцним огньом. Древо пукало док ше ридки дим дзвигал до висока. Факлю сом положел до огня же би подзвигнул пламень. Патрел сом до огня. Горе, долу. Верх огня скакал мишаюци червену и лилову фарбу. На сподку, жирячки ше вше баржей червенєли. Слаби витор з часу на час ґурнул огень хтори по моєй твари росипал приємну цеплоту. Змарзнуту стрелу сом положел на дно огня, дзе бовчал наймоцнєйши огень. Цмо белава фарба на верху стрели, почала помали бляднуц док зоз себе випущовала капку за капку, и геркала огень хтори ше борел процив нєй. Елва нагло станул кед чул сущанє

,,Кажда капка важна. Єдна капка може забиц огняра, а я начитал три капки... А, знаш же єст ище єдна нука у нєй.” – толковал сом му док штудирал о чим бешедуєм, запатрено до огня. ,,Маш право. Думаш же ше тота лядова кулька уж нє розпущела?” – шептаюци ми ше опитал. МАК 2/2016 • 23

НАПРАВ САМ

МАРИЯ ХРОМИШ

ПОДКЛАДАЧЕ ЗА ПОГАРИ И ШОЛЬКИ

Потребне: – Дещичка (шперплоча 10x10) – Акрилна подлога – Лїпкаче за декупаж – Лаґ за декупаж – Салветка – Щеточка – Ножнїчки

Дещичку префарбиме зоз акрилну подлогу з обидвох бокох.

Док ше дещичка суши, виштригнєме жадани мотив зоз салветки и одвоїме лєм горнє пасмо.

Намасциме лїпкаче на место дзе думаме залїпиц салветку.

Помали спущуєме салветку, а источашнє зоз щеточку прейґ салветки вицискуєме воздух хтори случайно остал попод. Салветка би требала буц зацагнута, нє гербава, и без воздуху.

Кед ше салветка осуши, прелаґираме зоз декупаж лаґом. Кед ше и вон осуши, подкладаче порихтане за хаснованє.

24 • МАК 2/2016