AUER & WEBER ARCHITECTS, ESO PARANAL, ATACAMA DESERT, CHILE
©ERIETA ATTALI
αρχιτεκτονική, ως σκέψη, τέχνη και επιστήμη, αποτελεί ένα πολυσύνθετο πεδίο που συνδέεται άρρηκτα με την κοινωνία και την αγορά. Στην DESIGN AMBASSADOR αναλύουμε σταθερά αυτές τις συνδέσεις, διερευνώντας την επίδραση και τις δυνατότητες της αρχιτεκτονικής στον σύγχρονο κόσμο. Σε αυτό το τεύχος ADM LIFO x DESIGN AMBASSADOR x ARCHISEARCH εστιάζουμε στη γυναικεία ματιά στην αρχιτεκτονική. Παρά το γεγονός ότι οι γυναίκες αποτελούν την πλειονότητα των φοιτητών αρχιτεκτονικής, οι επαγγελματικές και επιχειρηματικές διακρίσεις τους στην Ελλάδα παραμένουν περιορισμένες. Η ενότητα «Women in Architecture» δεν είναι ένα εφήμερο trend για εμάς, αλλά μια δυναμική κατάσταση που εξελίσσεται, διεκδικεί τον χώρο της και τη συμβολή της στην ελληνική αρχιτεκτονική. Έτσι, αφιερώνουμε την κεντρική συνέντευξη σε μια διεθνώς καταξιωμένη Ελληνίδα αρχιτέκτονα, τη Ρένα Σακελλαρίδου, και παράλληλα σημαντικές αρχιτέκτονες συμμετέχουν σε μια στρογγυλή τράπεζα, συζητώντας για τις προοπτικές που δημιουργεί το επάγγελμά τους σε ποικίλους τομείς ενδιαφέροντος για τον κλάδο και τους ανθρώπους ευρύτερα. Την ίδια στιγμή, το ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον της υπαίθρου και της Αθήνας αλλάζει ραγδαία, μέσω της δόμησης. Η κοινωνία προσαρμόζεται σε αυτές τις αλλαγές, οι οποίες καθοδηγούνται από τις επενδύσεις. Σε αυτή την καινοφανή συνθήκη, οι αρχιτέκτονες, μέσω του σχεδιασμού, διαμεσολαβούν μεταξύ της πολιτιστικής διαφύλαξης & ταυτότητας και των απαιτήσεων της αγοράς. Σε αυτό το πλαίσιο, το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας περιλαμβάνει συζητήσεις για τη βιωσιμότητα, την υπεύθυνη δόμηση, τη μικρή κλίμακα και την αξία μέσω του σχεδιασμού. Η έκδοση αποτελεί τον έκτο καρπό της συνεργασίας της LIFO με την DESIGN AMBASSADOR και το ARCHISEARCH, η οποία βασίζεται στο κοινό μας ενδιαφέρον για την πόλη, τον πολιτισμό και την κοινωνία. Με τις εκδόσεις ADM στοχεύουμε στον συγκερασμό διαφορετικών απόψεων και θέσεων, προσφέροντας ένα βήμα για περισσότερη συζήτηση, συνεργασία και σύζευξη προς ένα κοινό αναπτυξιακό μέλλον. Βασίλης Μπαρτζώκας ENA KOINO ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ PHOTO: SOHORITIS.COM LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 2
EDITORIAL H
ΕΚΔΟΤΗΣ: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Μιχάλης Μιχαήλ / CONCEPT ΚΑΙ ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ ΕΙΔΙΚΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ: Θανάσης Χαραμής, Βασίλης Μπαρτζώκας / CREATIVE DIRECTOR: Χρήστος Τζοβάρας / ΕΠΙΜΕΛEIΑ ΑΤΕΛΙΕ: Mαργαρίτα Καμαριώτη / ΕDITORIAL DIRECTOR: Δανάη Μακρή για την Design Ambassador / PROJECT & SALES COORDINATOR: Δημήτρης Βουκελάτος / ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Ιωάννα Παναγοπούλου, Θανάσης Διαμαντόπουλος, Τάσος Μπρεκουλάκης, Δανάη Μακρή, Φιλιώ Ράγκου, Ήρα Σινιγάλια, Γιώργος Λαμπίρης / ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ ΕΚΔΟΣΗΣ: Πάρις Ταβιτιάν / ΑDVERTISING MANAGER: Κατερίνα Κουρμούζη iD CONT ENT S ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΡΕΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ ΣΕΛ. 4 VOTANIKOS BUSINESS PARK ΣΕΛ. 8 Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ERIETA ATTALI ΣΕΛ. 16 6 ΕΠΙΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΣΣΕΣ ΣΕ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΣΕΛ. 24 NEW VISIONS ΣΕΛ. 40 ΠΟΛΕΙΣ ΣΦΟΥΓΓΑΡΙΑ ΣΕΛ. 84 ΟΙ ΚΡΕΜΑΣΤΟΙ ΚΗΠΟΙ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΣΕΛ. 100 SMALL IS THE NEW LUXURY ΣΕΛ. 112 HOTEL EXPERIENCE BY THE DESIGN AMBASSADOR ΣΕΛ. 142 ADM 6 THE NEW VISION 2024 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 ΜΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ LiFO ΜΕ ΤΟ ARCHISEARCH.gr ΚΑΙ ΤΗΝ DESIGN AMBASSADOR παρακαλουμε ανακυκλωστε ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr www.lifo.gr εκδοτης/διευθυντησ Στάθης Τσαγκαρουσιάνος chief executive officer Μιχάλης Μιχαήλ chief operating officer/ commercial director Θανάσης Χαραμής σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος editor in chief Αλέξανδρος Διακοσάββας διευθυντής εντυπου Τάσος Μπρεκουλάκης διευθυντής συνταξης εντυπου Γιάννης Πανταζόπουλος διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής ενημερωσησ Μάκης Πολλάτος υπευθυνη πολιτικου ρεπορταζερευνασ Βασιλική Σιούτη αρχισυνταξία Ζωή Παρασίδη αρχισυνταξία podcasts Μερόπη Κοκκίνη συντονισμοσ υλησ Νινέττα Γιακιντζή εμπορικο τμημα advertising director Ξένια Στασινοπούλου direct sales director Κώστας Μαντάς senior advertising manager Άννα Λαπαρδάγια direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Ευθύμης Παχής advertising manager Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr) advertising coordinator Κατερίνα Κουρμούζη (kkourmouzi@lifo.gr) head of creative Βασίλης Καψάσκης branded content managers Φιλιώ Ράγκου, Ιωάννα Παναγοπούλου digital campaign manager Γιώργος Γιαννή advertising executive Χριστίνα Καλλή ψηφιακή ανάπτυξη/ προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου συνταξη Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Γιάννης Βασιλείου, Μιχάλης Γελασάκης, Χάρης Καλαϊτζίδης, Ίωνaς Καλλιμάνης, Ντίνα Καράτζιου, Ερωφίλη Κόκκαλη, Βάνα Κράβαρη, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Τίνα Μανδηλαρά, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Γιάννης Παντελάκης, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Γιώργος Τσαγκόζης, Κορίνα Φαρμακόρη newsroom συντακτικη ομαδα Σωτήρης Βαλάρης, Αγάπη Βαρούνη, Χρύσα Γρίβα, Κλειώ Καζάνα, Πέτρος Κράνιας, Πέννυ Μαστοράκου, Μίλτος Τσεκούρας social media Ιωάννα Ζέρβα, Τατιάνα Τζινιώλη ατελιε αrt director Βανέσσα Φερλέ, Μαργαρίτα Καμαριώτη αssistant art director Μπιάνκα Σαμαρά φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie F., Γιώργος Ξανθινάκης, Νίκος Κατσαρός διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Μαρούσα Θωμά, Ελπισία Σπαθάρη επιμελεια κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου κωδικος εντυπου 7639 μετοχος/νομιμοσ εκπροσωποσ Ευστάθιος Τσαγκαρουσιάνος NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 3
χώρα. Κατ’ αρχάς,
πολύ η υλοποίηση ενός έργου.
Βρεθήκαμε με τη Ρένα Σακελλαρίδου λίγο προτού φύγει για τη Σιγκαπούρη, όπου έγινε το World Architecture Festival 2023, ίσως το μεγαλύτερο ετήσιο φεστιβάλ αρχιτεκτονικής, στο οποίο υποβάλλονται υλοποιημένα έργα ή προτάσεις απ’ όλο τον κόσμο. «Εμείς υποβάλαμε την πρότασή μας στον κλειστό διαγωνισμό για το μουσείο του Οδυσσέα. Η μελέτη αυτή έγινε shortlisted, κάτι ιδιαίτερα τιμητικό. Είναι η τρίτη φορά που έργο μας γίνεται δεκτό στο World Architecture Festival. Την πρώτη φορά, μάλιστα, είχαμε πάρει έπαινο» επισημαίνει, δίνοντας το έναυσμα για μια συζήτηση περί βραβείων και άλλων αρχιτεκτονικών προκλήσεων. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο –και όχι μόνο– η Ρένα Σακελλαρίδου, η οποία έχει αφήσει το δικό της αποτύπωμα στο αστικό τοπίο με έργα όπως το Agemar (Headquarters του Ομίλου Αγγελικούση), το eLement, η Πύλη του Αστέρα (σε συνεργασία), το Συγκρότημα της Εθνικής Ασφαλιστικής και το Μέγαρο Καρατζά, είναι η ιδανική
ατενίζει
το παρόν και το μέλλον της αρχιτεκτονικής
ΈΧΈΙ ΠΑΡΈΙ ΠΟΤΈ ΒΡΑΒΈΙΟ
Η Ελλάδα είναι δύσκολη
αργεί
Επίσης, συχνά οι διαγωνισμοί δεν υλοποιούνται.
πλέον, δεν είμαστε ιδιαίτερα συνδεδεμένοι με την αρχιτεκτονική αγορά. Είμαστε μια περιφερειακή χώρα, παρ’ ότι τα τελευταία χρόνια ανοίγουμε τον βηματισμό μας. ΤΙ ΘΑ ΠΡΈΠΈΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΈ, ΛΟΙΠΟΝ, ΓΙΑ ΝΑ ΚΈΡΔΙΣΟΥΜΈ PRITZKER; Θα πρέπει να επιταχύνουμε όσον αφορά την ποιότητα και την αναγνωρισιμότητα, συμμετέχοντας σε διεθνείς διαγωνισμούς και βραβεία, αλλά και δημοσιεύοντας τη δουλειά μας σε διεθνή sites ή περιοδικά. Ασφαλώς μετράει η ποιότητα της δουλειάς. Στην Ελλάδα υλοποιούνται λίγα κτίρια, μη βλέπετε τον τελευταίο καιρό που υπάρχει μεγάλη δραστηριότητα. Αν εξετάσετε τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, θα διαπιστώσετε ότι υλοποιούνται ελάχιστοι, και μάλιστα μετά από πολλά χρόνια. Τα δύο τελευταία έργα μας, που είναι από τα πιο σημαντικά για μένα, το Agemar και το eLement, ήταν προϊόν αρχιτεκτονικού διαγωνισμού με πρόσκληση, τα οποία ο κύριος του έργου ήθελε να υλοποιήσει άμεσα. Επίσης, όταν κάναμε το Μέγαρο Καρατζά, συμμετείχαμε σε έναν σημαντικό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, όπου όλα τα γραφεία υποβάλαμε το portfolio μας και μετά πήραμε μέρος. Όταν βγήκαν τα βραβεία, ξεκίνησε αμέσως η ανάθεση του έργου, κάτι που γίνεται σπάνια. Έχουμε πάρει πρώτα βραβεία σε διαγωνισμούς και δεν έχει γίνει τίποτα – αυτό αφορά όχι μόνο εμάς αλλά και άλλους. ΜΈ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΈΠΈΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΈΘΝΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΈΙΟΥ, ΓΙΑΤΙ ΔΈΝ ΒΓΑΙΝΟΥΝ ΜΠΡΟΣΤΑ ΈΛΛΗΝΙΚΑ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΙΚΑ ΓΡΑΦΈΙΑ; Όταν ανακοινώθηκε ότι θα συμμετάσχουν μόνο ξένοι αρχιτέκτονες, δημοσίευσα ένα μικρό κείμενο, σε ένα αφιέρωμα, αντιδρώντας. Όμως στη συνέχεια ανακοινώθηκε ότι θα συμμετείχαν γραφεία που έχουν υλοποιήσει βραβευμένα μουσεία ή έχουν πάρει Pritzker. Όπως είπαμε, κανένας Έλληνας αρχιτέκτονας δεν έχει Pritzker. Όταν ο κύριος του έργου αποφασίζει ότι θα φωνάξει μόνο βραβεία Pritzker, πώς θα συμμετάσχει ισότιμα ο Έλληνας μελετητής; Στο σημείο αυτό θα καταθέσω την προσωπική μου εμπειρία. Εμείς μέχρι τώρα ήμασταν πάντα lead architects. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, αποφασίσαμε να συμμετάσχουμε ως Greek partners, όπως μας ονόμασαν. Συνεργαστήκαμε με ένα διεθνές γραφείο στο οποίο project architect ήταν ένας πολύ καλός παλιός μου φοιτητής, επομένως ήξερα ότι θα υπήρχε σχέση σεβασμού. Δεν θα παίζαμε τον ρόλο του local architect, δηλαδή δεν θα ασχολούμασταν μόνο με τους όρους δόμησης, οπότε θεώρησα ότι θα είχε ενδιαφέρον να δούμε από τα μέσα έναν τόσο σοβαρό διαγωνισμό. Σαφώς, λοιπόν, θέλω να συμμετέχουμε σε τέτοιους διαγωνισμούς, άλλωστε προκρίνω τη θετική στάση στα πράγματα. Δεν κερδίζουμε με το να μένουμε απέξω ή λέγοντας διαρκώς «όχι». Μαθαίνουμε όταν βρισκόμαστε μέσα στα πράγματα, καθώς διαμορφώνουμε πιο αντικειμενική άποψη. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΉΡΑ ΣΙΝΙΓΑΛΙΑ ΡΈΝΑ ΣΑΚΈΛΛΑΡΊΔΟΥ «Θέλω η αρχιτεκτονική να έχει βάθος, σύνθεση, δομή» ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ Η Ρένα Σακελλαρίδου, επικεφαλής του αρχιτεκτονικού γραφείου RS SPARCH και καθηγήτρια Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κοιτάζει πέρα από τα renders, προτείνει λύσεις για μια νέα σχέση μεταξύ πολιτείας και αρχιτεκτόνων και εξηγεί τη θέση της για μια αρχιτεκτονική με ουσία – και με φαντασία! LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 4
συνομιλήτρια σε έναν διάλογο που
θαρραλέα
μας. ΓΙΑΤΙ ΚΑΝΈΝΑΣ ΈΛΛΗΝΑΣ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑΣ ΔΈΝ
PRITZKER;
Επι-
NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 5
AGEMAR
τον τρόπο σκέψης τους, το πώς αντιμετώπισαν τις δυσκολίες,
ΑΝ ΉΤΑΝ ΑΝΟΙΧΤΟΣ Ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ, ΘΑ ΉΤΑΝ ΚΑΛΎΤΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΉ ΓΝΩΜΉ ΣΑΣ; Θα μπορούσαν να παίρνουν μέρος περισσότεροι αρχιτέκτονες και ίσως να μη συμμετείχαν τα μεγάλα ονόματα. Ωστόσο, είναι σαφές ότι η Ελλάδα ήθελε ένα διεθνές όνομα, για λόγους branding. Βεβαίως το γραφείο που κέρδισε, όπως και ο ίδιος ο αρχιτέκτονας, που κατά σύμπτωση πήρε φέτος το βραβείο Pritzker, είναι πάρα πολύ καλό. Αυτό που θα ήθελα είναι να γίνει μια έκθεση με τις δέκα αυτές μελέτες, να βγει μια έκδοση, δηλαδή να δημοσιοποιηθούν όλα αυτά – ελπίζω ότι θα γίνει. Άλλωστε, όταν γίνεται ένας σημαντικός διαγωνισμός, οφείλεις να τον δημοσιοποιείς, γιατί δεν έχει σημασία μόνο το βραβείο αλλά και ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας του. Να δούμε τι έκαναν οι άλλοι στο συγκεκριμένο πρόβλημα,
αλλά και το πού βρεθήκαμε ως προς την αξιολόγηση. ΠΙΣΤΕΎΕΤΕ ΟΤΙ ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΎΠΑΙΘΡΙΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΟΎ ΜΕΤΡΟ ΘΑ ΎΛΟΠΟΙΉΘΟΎΝ 'Ή ΘΑ ΜΕΙΝΟΎΝ ΣΤΑ RENDERS; Θα πω κατ’ αρχάς ότι πρόκειται για διαγωνισμούς ιδεών τους οποίους δεν δεσμεύει ο κύριος του έργου, ώστε να υλοποιηθούν. Οι διαγωνισμοί αυτοί βγήκαν όλοι μαζί, ο ένας μετά τον άλλον, και απαιτούσαν πολλή δουλειά, καθώς προϋπέθεταν πολυπληθείς ομάδες με πολλές ειδικότητες, παρ’ ότι τα θέματα δεν ήταν δύσκολα: υπαίθριοι χώροι, πλατείες και να λύσεις το πώς θα κατεβαίνεις και θα ανεβαίνεις στον σταθμό του μετρό. Δεν υπήρχε μεγάλη πιθανότητα για ανατροπές. Σε έναν τέτοιον διαγωνισμό ιδεών, λοιπόν, δεν έπρεπε να είναι τόσο μεγάλες οι ομάδες ούτε να ζητάνε τόσο υλικό, τόσο πολλές πινακίδες (σ.σ.: εκεί όπου οι αρχιτέκτονες βάζουν όλη τους τη δουλειά: renders, κατόψεις
Μουσείου ζητούσαν πέντε πινακίδες Α3. Όταν, λοιπόν, η επέκταση του Αρχαιολογικού Μουσείου συμπυκνώνεται σε πέντε πινακίδες Α3, γιατί αυτοί οι διαγωνισμοί ζητούσαν πέντε πινακίδες Α0; Αυτό σημαίνει ότι τα γραφεία που παίρνουν μέρος ξοδεύουν πολύ χρόνο και κόπο για να φτιάξουν την παρουσίαση – και βέβαια χρήμα. Είναι απαραίτητο; Κατ’ εμέ, όχι. Επίσης, επειδή ζητήθηκαν αυτές οι μεγάλες ομάδες, απετράπη η συμμετοχή πολλών γραφείων, γιατί η δημιουργία και ο συντονισμός μιας ομάδας θέλουν κόπο. Αν είχαν ζητήσει λιγότερα, δηλαδή όχι υπερβολικά σύνθετες ομάδες και, βέβαια, αν αυτά δεν είχαν γίνει Ιούλιο και Αύγουστο, που όλα κλείνουν, είμαι σίγουρη ότι θα είχαμε διπλάσιες και τριπλάσιες συμμετοχές. Τέλος, αν θέλουν να υλοποιήσουν τα έργα σε οκτώ χρόνια και σε αυτό το διάστημα δεν αναθέσουν τις μελέτες στα γραφεία που βραβεύτηκαν, τα έργα δεν θα γίνουν. ΕΠΟΜΕΝΩΣ, ΤΙ ΘΕΛΟΎΜΕ ΝΑ ΚΑΝΕΙ Ή ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΣΕ ΣΧΕΣΉ ΜΕ ΤΟΎΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΚΑΙ ΤΉΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ; Πρέπει να επανέλθει το υποχρεωτικό των διαγωνισμών. Διότι, μεταξύ άλλων, πρόσφατα παρουσιάστηκε ένα άρθρο σε νομοσχέδιο σχετικό με τους διαγωνισμούς που προβλέπει ότι τα έργα που γίνονται με ΕΣΠΑ δεν υποχρεούνται να κάνουν αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Έτσι, πολλά από τα έργα που υλοποιούνται σήμερα γίνονται χωρίς αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Μιλώ κυρίως για τα δημόσια έργα. Θα φέρω το παράδειγμα του διεθνούς διαγωνισμού για το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων στον Πειραιά. Το πρώτο βραβείο δεν υλοποιήθηκε και έγινε δωρεά χορηγού, ο οποίος προχώρησε σε απευθείας ανάθεση σε αρχιτεκτονικό γραφείο, το οποίο επέλεξε ο ίδιος. Ωστόσο, το κτίριο θα υλοποιηθεί με χρήματα του ελληνικού κράτους και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επομένως, η πολιτεία θα πρέπει να επαναφέρει την υποχρέωση για διαγωνισμούς. Όχι όμως όπως γίνονταν έως τώρα, αλλά με την υποχρέωση της υλοποίησης. Στην Κύπρο, για παράδειγμα, γίνονται διαγωνισμοί και σε δύο χρόνια υλοποιούνται, αντίθετα με εδώ. Είμαστε ακόμα πολύ μακριά από το να υπάρχει μια κριτική επιτροπή η οποία θα κρίνει τους κλειστούς διαγωνισμούς. Αυτή τη στιγμή γίνονται πολλά έργα σε επίπεδο ξενοδοχείων, καθώς και ανακαινίσεις. Αυτό όμως που λείπει είναι σχολεία, νοσοκομεία, γενικότερα δημόσια κτίρια. Τώρα πολλά από αυτά θα γίνουν με ΣΔΙΤ, δηλαδή με σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Όμως ούτε εκεί θα γίνονται διαγωνισμοί. Δίνω μεγάλη σημασία στην αρχιτεκτονική ποιότητα. Δυστυχώς, σταδιακά ο θεσμός των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών εξέπεσε, καθώς δεν υλοποιούνται. Κατά τη γνώμη μου, λοιπόν, η ελληνική πολιτεία θα έπρεπε να κάνει ακριβώς αυτό, αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Επίσης, θα έπρεπε να απλοποιηθεί η νομοθεσία σε σχέση με τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ΝΟΚ).
και πληροφορίες). Στον διαγωνισμό του Εθνικού Αρχαιολογικού
ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ (ΠΡΟΤΑΣΗ)
LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 6
ERIETA ATTALI
ODYSSEUS JOURNEY
κάποιο μπόνους σε τετραγωνικά. Το ύψος
και τα έξτρα τετραγωνικά ήταν, λοιπόν, ένα θετικό στοιχείο για να αυξηθεί ο ελεύθερος χώρος στις πόλεις μας. Ωστόσο, σταδιακά άρχισε να αλλοιώνεται το δομημένο περιβάλλον. Άρα ο τρόπος που υλοποιείται, τελικά, όλο αυτό
προφανώς δεν συμφωνεί
Η ΑΘΗΝΑ ΕΠΕΚΤΕΊΝΕΤΑΊ ΕΊΣ ΎΨΟΣ. ΠΏΣ ΤΟ ΒΛΕΠΕΤΕ ΑΎΤΟ; Εμείς ήμασταν από τους πρώτους που, όταν σχεδιάσαμε το Agemar, αξιοποιήσαμε το άρθρο 10 του ΝΟΚ, που είναι αυτό το οποίο δίνει ύψος. Επρόκειτο όμως για ένα μεγάλο κτίριο, με απόσταση από τα γύρω του. Το ίδιο άρθρο χρησιμοποιήσαμε και για το eLement, άλλο ένα κτίριο μεγάλο και αυτόνομο. Όμως, όταν ξαφνικά, σε μια πυκνοδομημένη γειτονιά, σηκώνονται τέτοια κτίρια, τρομάζω και, παρόλο που φαίνεται ότι στρέφομαι εναντίον των συμφερόντων του κλάδου μου, ναι, θα ήθελα να σταματήσει αυτό. Σίγουρα η αρχική ιδέα ήταν να δοθούν κίνητρα ώστε να γίνουν κτίρια πιο σωστά περιβαλλοντικά. Για παράδειγμα, αν αφήσει κάποιος αδόμητο χώρο, παίρνει ένα μπόνους
ύψος.
κάνει πράσινη
νει
για
Αν
στέγη, παίρ-
με το αρχικό σκεπτικό. Πιστεύω ότι θα πρέπει να το ξαναδούμε. ΠΊΣΤΕΎΕΤΕ ΟΤΊ ΤΑ ΝΗΣΊΑ, ΚΎΡΊΏΣ ΟΊ ΚΎΚΛΑΔΕΣ, ΑΠΕΊΛΟΎΝΤΑΊ ΛΟΓΏ ΤΗΣ ΕΝΤΟΝΗΣ ΔΟΜΗΣΗΣ; Κατ’ αρχάς, βλέπω μια τεράστια αλλαγή στις αντικειμενικές συνθήκες. Παλιά, τα Κυκλαδονήσια είχαν ψαράδες και μικρά χωριά και τώρα γεμίζουν βίλες. Δεν χαίρομαι όταν βλέπω, ας πούμε, τη Σαντορίνη από ψηλά το βράδυ φωτισμένη. Την αποκαλώ «Λος Άντζελες», καθώς μου δίνει την αίσθηση μιας απλωμένης μεγαλούπολης. Βεβαίως, ο ιδιοκτήτης που έχει ένα μικρό χωράφι, το οποίο ξαφνικά γίνεται χρυσάφι και μπορεί να το πουλήσει ή να το χτίσει, σαφώς είναι πανευτυχής. Πιστεύω, όμως, ότι, πέρα από το κέρδος, αν δεν προφυλάξουμε το ίδιο το περιβάλλον με το τόσο ευαίσθητο οικοσύστημά του, στο τέλος θα χαθεί όλη η ποιότητα. Εδώ πρέπει η πολιτεία με κάποιον τρόπο να βάλει μια φραγή. Σε κάθε περίπτωση, εύχομαι το brand «Ελλάδα» να μη μείνει μόνο στον τουρισμό. Πιστεύω ότι αυτή η μονόπλευρη τάση σύντομα θα μας δημιουργήσει προβλήματα. Σίγουρα χαίρομαι για την τουριστική ανάπτυξη, γιατί περάσαμε τεράστια κρίση. Απλώς να μη μείνουμε μόνο εκεί. Η ΠΑΡΟΎΣΊΑ ΕΠΕΝΔΎΤΏΝ ΦΑΊΝΕΤΑΊ ΟΤΊ ΔΊΝΕΊ ΕΜΠΟΡΊΚΟ ΠΡΟΣΗΜΟ ΣΤΗΝ ΑΡΧΊΤΕΚΤΟΝΊΚΗ. ΠΟΊΕΣ ΣΎΝΕΠΕΊΕΣ ΕΧΕΊ ΑΎΤΟ; Ερμηνεύω το εμπορικό πρόσημο με δύο τρόπους. Πρώτον, η αρχιτεκτονική πουλάει, άρα γίνεται σημαντική. Αυτό είναι συν, διότι ο επενδυτής θέλει καλούς αρχιτέκτονες και ενδιαφέρουσες προτάσεις. Εξάλλου, όπως έχω πει πολλές φορές, η καλή αρχιτεκτονική όχι μόνο δεν κοστίζει πολύ παραπάνω αλλά δίνει προστιθέμενη αξία. Αυτό, όσο διαχέεται, δίνει τη δυνατότητα στους αρχιτέκτονες να υλοποιούν ενδιαφέροντα έργα. Ο δεύτερος τρόπος είναι με την έννοια της εμπορευματοποίησης, κι εκεί είναι μείον. Φυσικά είναι σημαντικό να αναγνωρίζεται η δουλειά κάποιου αρχιτέκτονα, από την άλλη, όμως, ίσως να δημιουργεί πιέσεις. Προσωπικά, έχω μια δυσκολία με τη φαντεζί αρχιτεκτονική, που γίνεται μόνο για εντυπωσιασμό. Δεν φοβάμαι τις μορφές και τον χειρισμό τους – και το έχω αποδείξει. Θέλω, όμως, η αρχιτεκτονική να έχει βάθος, σύνθεση, δομή, να έχει ουσία. Κάποιος επενδυτής αναπόφευκτα θα ζητήσει κάτι φαντεζί, ωστόσο το νέο πρέπει να έχει και ουσία, να μη γίνεται απλώς για να τραβήξει την προσοχή. ΠΏΣ ΘΑ ΕΠΗΡΕΑΣΕΊ Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ ΤΟΎΣ ΑΡΧΊΤΕΚΤΟΝΕΣ; Βρισκόμαστε μπροστά σε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα, αλλά νομίζω ότι ακόμα είναι λίγο νωρίς. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα εργαλείο που βοηθά στην αρχιτεκτονική δουλειά, η οποία χρησιμοποιεί μεγάλες ποσότητες data, πραγματοποιώντας μια διαδικασία που θα έπαιρνε πολύ χρόνο να επεξεργαστούμε απλώς με το μυαλό μας. Αυτό που λέγεται, ότι δεν θα έχει λόγο ύπαρξης ο αρχιτέκτονας, δεν μπορώ να το φανταστώ ούτε να το σκεφτώ και παραμένω αισιόδοξη, καθώς με ενδιαφέρει να μαθαίνω πράγματα και να βλέπω προς τα πού οδεύουν οι εξελίξεις.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΕΡΟΛΥΜΠΟΣ NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
ELEMENT
VOTANIKOS BUSINESS
Tο όραμα της Dimand, που μέχρι σήμερα μεταφράζεται σε ένα χαρτοφυλάκιο γεμάτο καινοτόμα large-scale projects, εμπλουτίζεται με έναν κόμβο επιχειρηματικής δραστηριότητας που συνδυάζει χώρους πρασίνου και σύγχρονες υποδομές για τους κατοίκους και τους επισκέπτες του Βοτανικού.
Η DIMAND ΜΕΤΑΜΟΡΦ ΠΡ Ω ΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤ ΑΘΗΝΑΪΚ Η Σ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 8
BUSINESS PARK
ΜΕΤΑΜΟΡΦ Ω ΝΕΙ ΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤ Α ΣΕΙΣ ΤΗΣ ΧΑΡΤΟΠΟΙ Ι ΑΣ @ NEIHESER –ARGYROS NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ
ΒΟΤΑΝΙΚΟΥ, ΑΠΟ ΜΙΑ
ΑΝΑΡΧΗ, ΑΦΙΛΟΞΕΝΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ
ΖΩΝΗ, ΣΕ ΜΙΑ
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ, ΜΕ ΜΕΛΕΤΗΜΕΝΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ, ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΥΣ
ΧΩΡΟΥΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΥΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ
ΚΤΙΡΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ.
Στον χώρο του real estate development το όνομα της Dimand δεν χρειάζεται πλέον συστάσεις. Η εταιρεία η οποία, ήδη από το 2010, δημιούργησε το πρώτο πράσινο κτίριο γραφείων στην Ελλάδα κατέστησε γρήγορα σαφές το φιλόδοξο όραμά της, που μέχρι σήμερα μεταφράζεται σε επιτυχή large-scale projects. Η Dimand αναλαμβάνει αστικές αναπλάσεις μεγάλου μεγέθους και την ανάπτυξη σύνθετων εγκαταστάσεων πολλαπλών χρήσεων, ενώ εμπλουτίζει ακούραστα το χαρτοφυλάκιό της με νέα κτίρια υψηλών προδιαγραφών. Μεταξύ άλλων, στην Αττική, έχει στο ενεργητικό της το πρώτο «πράσινο» ξενοδοχείο, με πιστοποίηση LEED Gold το Moxy Athens City, το Kaizen Campus, την αναγέννηση του ιστορικού Μινιόν, τον επανασχεδιασμό και την αλλαγή χρήσης της πρώην καπνοβιομηχανίας Παπαστράτος στον Άγιο Διονύσιο του Πειραιά, καθώς και την ανακατασκευή του Πύργου του Πειραιά στο λιμάνι. Η βιωσιμότητα και η αειφόρος ανάπτυξη αποτελούν βασικά στοιχεία του DNA της Dimand, η οποία δεν μένει απλώς πιστή στις αξίες του πράσινου σχεδιασμού αλλά τον εξελίσσει με καινοτόμες μεθόδους και πρακτικές. Παράλληλα, φροντίζει πάντα ώστε τα κτίρια και οι εγκαταστάσεις της να εντάσσονται οργανικά στο οικοσύστημα κάθε περιοχής, αναβαθμίζοντας την καθημερινότητα των κατοίκων της και αυξάνοντας το γόητρό της με στρατηγικές και στοχευμένες παρεμβάσεις. Στη φιλοσοφία αυτή κινείται και η ολιστική αναμόρφωση της περιοχής του Ελαιώνα, με ορόσημο τη δημιουργία του Votanikos Business Park, που αποτελεί το εμβληματικότερο έργο των τελευταίων ετών στον αστικό ιστό της Αθήνας και εντάσσεται στο πλαίσιο της «Διπλής Ανάπλασης». Συγκεκριμένα, η «Διπλή Ανάπλαση», που υλοποιείται από τον Δήμο Αθηναίων, θα οδηγήσει στη δημιουργία δύο υπερτοπικών-μητροπολιτικών πόλων αναψυχής, αθλητισμού, πολιτιστικών και άλλων λειτουργιών, στη λεωφόρο Αλεξάνδρας και στον Βοτανικό του Δήμου Αθηναίων. Επιπλέον, η ανάπλαση περιλαμβάνει διανοίξεις νέων δρόμων και διευρύνσεις των ήδη υφιστάμενων, ανάπτυξη και εγκατάσταση δικτύων, αποκατάσταση της κοίτης του ρέματος του Προφήτη Δανιήλ, αλλά και επαναδιαμορφώσεις οδών με πεζοδρόμια, νησίδες και δενδροφυτεύσεις, καθώς και ανάπλαση και κατασκευή ποδηλατοδρόμου. Στόχος της ανάπλασης είναι η μετατροπή της περιοχής του Βοτανικού, από μια άναρχη, αφιλόξενη βιομηχανική ζώνη, σε μια σύγχρονη περιοχή, με μελετημένη πολεοδομία, αθλητικές εγκαταστάσεις, κοινόχρηστους χώρους και χώρους πρασίνου, καθώς και κτίρια κεντρικών λειτουργιών. Έτσι, μια έως τώρα υποβαθμισμένη περιοχή της Αθήνας θα εξυγιανθεί αρχιτεκτονικά, θα «ανασάνει» και θα μετατραπεί σε πόλο έλξης, με περισσότερες και νέες επιλογές για αθλητισμό, αναψυχή, ψυχαγωγία και εργασία. Μάλιστα ο παράγοντας «φύση» έχει βαρύνουσα σημασία στο εν λόγω project, αφού με την υλοποίηση των έργων, συνολικής αξίας 37,2 εκατ. ευρώ, επιχειρείται η δημιουργία του μεγαλύτερου πνεύμονα πρασίνου στην Αθήνα, έκτασης 215 στρεμμάτων. Παράλληλα, στη μεταμόρφωση του Ελαιώνα θα συμβάλουν σημαντικά η δημιουργία ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ
ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ
@ NEIHESER –ARGYROS LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 10
VOTANIKOS BUSINESS PARK
του νέου γηπέδου του Παναθηναϊκού, καθώς και επιμέρους ιδιωτικές επενδύσεις, που περιλαμβάνουν τη μετατροπή των πρώην εγκαταστάσεων της Αθηναϊκής Χαρτοποιίας σε Votanikos Business Park, τη δημιουργία κτιρίων γραφείων, τη δημιουργία αποθηκευτικών χώρων στο πρώην εργοστάσιο Λιβάνη, τις εγκαταστάσεις του κτιρίου της ΑΕΠ Ελαιώνα, τις εγκαταστάσεις του πρώην κτιρίου Soulis και φυσικά τη μετεγκατάσταση του σταθμού ΚΤΕΛ. VOTANIKOS BUSINESS PARK: ΕΝΑ ΥΠΕΡΣΥΓΧΡΟΝΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ Η αξιοποίηση των εγκαταστάσεων της πρώην Αθηναϊκής Χαρτοποιίας και η μετατροπή τους σε υπερσύγχρονο συγκρότημα μεικτής χρήσης που θα ονομάζεται «Votanikos
Park» αποτελεί το ορόσημο του όλου project. Το συγκρότημα θα περιλαμβάνει 10 κτίρια, τα οποία στοχεύουν σε πιστοποίηση LEED Gold, μια «πράσινη» σφραγίδα που φέρουν τα περισσότερα έργα της Dimand. Έτσι, θα δοθεί έμφαση στην εγκατάσταση συστημάτων υψηλής ενεργειακής απόδοσης, σε υλικά χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος και γενικότερα στην αναβαθμισμένη ποιότητα εσωτερικού περιβάλλοντος, για την υγεία και την ευεξία των χρηστών του. Tο Votanikos Business Park θα λειτουργεί ως κόμβος επιχειρηματικής δραστηριότητας στο κέντρο της πόλης, συνδυάζοντας χώρους πρασίνου και σύγχρονες υποδομές και δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της περιοχής. Το συγκρότημα θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, εκτεταμένους χώρους πρασίνου, αθλητικές εγκαταστάσεις, εμπορικά καταστήματα, καθώς και χώρους εστίασης. «Η ευεξία των εργαζομένων αποτελεί για εμάς απόλυτη προτεραιότητα. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε ένα ζωντανό “οικοσύστημα”, όπου όσοι εργάζονται εκεί θα απολαμβάνουν ποιοτικές υποδομές καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και όλες τις ημέρες της εβδομάδας. Το Votanikos Business Park βρίσκεται σε κομβικό σημείο, στο κέντρο της πόλης, κοντά σε όλα τα μέσα σταθερής τροχιάς, γεγονός που το καθιστά εύκολα προσβάσιμο σε όλους» σημειώνει η Chief Operating Officer της Dimand, Όλγα Ίτσιου. Μόλις 2 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας και 3,5 χιλιόμετρα από το λιμάνι του Πειραιά, που αποτελεί το εμπορικό και ναυτιλιακό κέντρο της χώρας, το νέο συγκρότημα έχει προνομιακή τοποθεσία. Ουσιαστικά πρόκειται για μια πεδινή έκταση που βρίσκεται δυτικά του λόφου της Ακρόπολης, στον οποίο έχει απρόσκοπτη θέα, χάρη στο χαμηλό ύψος των κτιρίων της περιοχής. Ταυτόχρονα, έχει πανεύκολη πρόσβαση τόσο από το οδικό όσο και από το σιδηροδρομικό δίκτυο, αφού περικλείεται από τις λεωφόρους Κηφισού και Αθηνών, ενώ εξυπηρετείται απ’ όλα τα ΜΜΜ, με τον Σταθμό Μετρό του Ελαιώνα να βρίσκεται σε απόσταση 600 μέτρων. Η επένδυση που θα μεταμορφώσει την περιοχή του Βοτανικού υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0. με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – ΝextGenerationEU. ΟΛΓΑ ΙΤΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΔΡAΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ (COO)
Business
ΜΕΤΑΜΟΡΦ Ω ΝΕΙ ΤΙΣ ΠΡ Ω ΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤ Α ΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚ Η Σ ΧΑΡΤΟΠΟΙ Ι ΑΣ NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 11
Η DIMAND
DESIGN
THE WAVE PROJECT:
ΚΑ Ί Α ΈΊ ΦΟΡΊΑ Μ Έ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦ Η ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜ Α ΤΩΝ SKYLINE Τα προηγμένα συστήματα αλουμινίου Skyline από την Aluminco αποτελούν μια συνολική παλέτα λύσεων για τους αρχιτέκτονες και καλύπτουν μια ευρεία γκάμα σχεδίων και λειτουργικών χαρακτηριστικών. Οι λύσεις αυτές είναι εμπνευσμένες από την καθαρότητα, τον δυναμισμό και την απλότητα της γραμμής του ορίζοντα, επιτρέποντας απόλυτη ελευθερία στον σχεδιασμό. Με αναβαθμισμένη ποιότητα, επιδόσεις αιχμής και πρωτοποριακό εξοπλισμό, τα συστήματα Skyline επαναπροσδιορίζουν τα όρια της σύγχρονης αρχιτεκτονικής και έρχονται να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις των κορυφαίων έργων της premium κατηγορίας. Η ποιότητα των συστημάτων Skyline διακρίνεται στο «The Wave», το επταώροφο κτίριο γραφείων που ανακατασκευάστηκε στη λεωφόρο Συγγρού. Το κτίριο βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο της πόλης, όπου αναπτύσσονται εμπορικές δραστηριότητες, κτίρια γραφείων και ξενοδοχεία. H νέα πρόσοψη του κτιρίου, σχεδιασμένη από την αρχιτεκτονική ομάδα της Tsolakis Architects, είναι εμπνευσμένη από την αέναη κινητικότητα της λεωφόρου Συγγρού, που μεταφράστηκε σε κίνηση κύματος και ταυτόχρονης σκίασης, στοιχείο που δάνεισε το όνομά του στο κτίριο: The Wave (Το Κύμα). Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να αναπτυχθεί ένα κτίριο που θα δημιουργούσε μια ροή γεγονότων η οποία θα αντανακλούσε την κίνηση της λεωφόρου Συγγρού. Έτσι, σχεδιάστηκε ένα σύστημα αντίστοιχο με τη χρονοφωτογραφία, που μεταφράζει την κίνηση σε αρχιτεκτονική μορφή. Το σύστημα κατακόρυφων στοιχείων απαρτίζεται από 64 περσίδες κυματοειδούς μορφής, ειδικής κατασκευής, με μοναδικό ανάπτυγμα η καθεμιά. Η φαινομενική κίνηση των περσίδων εντείνεται από τις εναλλαγές των σκιών, με αποτέλεσμα να αλλάζει η εικόνα της πρόσοψης, σε ένα διαρκές παιχνίδισμα με το φως. Τις βραδινές ώρες η μόνιμη εγκατάσταση φωτισμού εντάσσει το κτίριο με ήπιο και βιώσιμο τρόπο στο τοπίο της πόλης. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην προστασία του ευρύτερου αστικού περιβάλλοντος από τη φωτορύπανση, γι’ αυτό τα φωτιστικά σώματα λειτουργούν σε πολύ χαμηλές λαμπρότητες. Βασικό μέλημα της μελέτης ήταν το κτίριο να ακολουθεί τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Για τον λόγο αυτό, το έργο μελετήθηκε και κατασκευάστηκε ώστε να λάβει πιστοποίηση LEED Gold, καθώς συντάχθηκε και ειδική μελέτη παραμετροποίησης του συστήματος περσίδων της όψης, ώστε να εξασφαλίζεται η καλύτερη έλευση του φωτός στο εσωτερικό. Τα προηγμένα συστήματα αλουμινίου της εταιρείας απέδωσαν σημαντικά και ουσιαστικά στο βασικό μέλημα της μελέτης. Το ανοιγόμενο-ανακλινόμενο W85 HS VIEW MASTER και το ανασυρόμενο SL2700 GREAT WIDE της συλλογής Skyline απάντησαν επιτυχώς στις αρχές του βιώσιμου σχεδιασμού αλλά και προσέδωσαν minimal αισθητική, ενισχυμένο φυσικό φωτισμό και εξαιρετικά επίπεδα θερμικής και ακουστικής άνεσης. Aluminco ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ ADM↦ 24 LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 ARCHITECTURE DESIGN MAP
ERIETA ATTALI
Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ
ΓΙΑ LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΦΗΜΕΡΟ
ATTALI. NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 17
MARC MIMRAM, PONT DE ZHONG, CHINA
©ERIETA
THE SHIFTING LANDSCAPES OF DELOS ©ERIETA ATTALI
NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 19
ANTI OBJECT, DISAPPEARANCE, TRANSIENCE, ©ERIETA ATTALI
ΕΠΙΔΡΑΣΤΙΚΕΣ
6 ΕΠΙΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΣΕ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ
ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ
ΕΠΙΔΡΑΣΤΙΚΕΣ
ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 24
ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΕΠΙΔΡΑΣΤΙΚΕΣ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΣΣΕΣ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΣΣΕΣ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ Δημιουργικότητα, τεχνικές δεξιότητες και κοινωνική επίδραση είναι έννοιες που συνυπάρχουν στην αρχιτεκτονική και χαρακτηρίζουν τις γυναίκες που αγαπάμε να θαυμάζουμε. Σε αυτό το τεύχος ADM αναδεικνύουμε τη σημαντική συμβολή των γυναικών στην αρχιτεκτονική. Παρά τα εμπόδια που συναντούν διεθνώς όσον αφορά την επαγγελματική καταξίωση και την ανάληψη ηγετικών θέσεων, οι γυναίκες αρχιτέκτονες ήταν, είναι και θα είναι παρούσες στο διαρκώς εξελισσόμενο τοπίο της επιστήμης τους και του δομημένου κόσμου μας. Παραμένουν δραστήριες, για να ενισχύουν την αποστολή της αρχιτεκτονικής, που δεν είναι άλλη από το να κατανοεί και να ανταποκρίνεται στις πολυποίκιλες κοινωνικές τάσεις. Αλλά και για να προσθέτουν συναισθηματική νοημοσύνη στον σχεδιασμό και στην επιχειρηματικότητα. ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 25
H ΑΘΉΝΑ ΣΉΜΕΡΑ: ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Ή ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΉ ΠΟΡΕΙΑ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΠΑΡΕΙ Ή ΠΟΛΉ ΜΑΣ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΔΥΝΑΤΑ ΣΉΜΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΤΑ ΤΡΩΤΑ ΑΥΤΉΣ ΤΉΣ ΣΤΡΑΤΉΓΙΚΉΣ; Οι πόλεις συνεχώς υπόκεινται σε αλλαγές και αναπτύσσονται μέσα στον χρόνο με βάση τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες. Ή Αθήνα, μια πόλη με πλούσια ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά, αναπτύσσεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς και τα φώτα των επενδυτών είναι στραμμένα πάνω της. Το στοίχημα που καλείται να κερδίσει είναι η διατήρηση του χαρακτήρα και της αισθητικής της και η εξισορρόπηση μεταξύ Ιστορίας και παράδοσης κι ανάπτυξης. Αυτό θα επιτευχθεί μέσα από το υγιές φιλτράρισμα όλου του input που τη «βομβαρδίζει», δίχως σπασμωδικές προσεγγίσεις και μεμονωμένες παρεμβάσεις. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ Ή ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΣΤΉΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΉ ΤΟΥ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΟΣ ΤΉΣ ΑΘΉΝΑΣ ΚΑΙ ΑΝ ΝΑΙ, ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ; Το στεγαστικό πρόβλημα είναι παγκόσμιο, επηρεάζει άμεσα μια ολόκληρη γενιά ανθρώπων και συζητιέται από την αρχιτεκτονική κοινότητα εδώ και χρόνια. Ακόμη πιο επιζήμια είναι η επίδρασή του στις πιο περιθωριοποιημένες και ευάλωτες ομάδες των κοινωνιών μας. Όροι όπως «εξευγενισμός», «πολιτική ατζέντα» και «χρηματοδότηση της ακίνητης περιουσίας» προσπαθούν να εξορθολογίσουν το πρόβλημα και η Αθήνα ασφυκτιά, γεμάτη κτίρια παλιά, εγκαταλελειμμένα,
ωμένα
Ή
επαναχρησιμοποίηση» (adaptive reuse) είναι ο όρος που πρέπει να γίνει πράξη. Αυτή η πρακτική αποτελεί μια βιώσιμη προσέγγιση της ανάπτυξης και της κατασκευής, καθώς επιτρέπει την επαναχρησιμοποίηση των υφιστάμενων κτιρίων ή δομών ώστε να προσαρμοστούν σε νέες χρήσεις και να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες και απαιτήσεις. Σε μια πόλη με ιστορική αξία, όπως η Αθήνα, αυτή η πρακτική συμβάλλει και στη διατήρηση του πολιτιστικού και αρχιτεκτονικού χαρακτήρα των κτιρίων. Το γραφείο μας ακολουθεί αυτή την πρακτική και μετρά δύο έργα στην Αθήνα, το κτίριο γραφείων «The Wings» επί της οδού Βερανζέρου και το κτίριο κατοικιών (πρώην γραφεία της «Απογευματινής») στην οδό Φειδίου. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΉΝ ΑΘΉΝΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΤΕΙ ΕΔΩ ΚΑΙ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ. ΠΟΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΑΝΤΑΖΕΣΤΕ ΕΣΕΙΣ ΩΣ ΙΔΑΝΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΠΟΙΑ Ή ΑΞΙΑ ΤΉΣ ΕΠΑΦΉΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΑΠΟ ΠΟΛΥ ΝΕΑΡΉ ΉΛΙΚΙΑ, ΜΕ ΤΉΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ; Ως αρχιτέκτονας, φαντάζομαι ένα σχολείο που σχεδιάζεται με γνώμονα τις ανάγκες των παιδιών και αξιοποιεί τις δυνατότητές τους. Θα μιλήσω για το ιδανικό σχολείο μέσα από την αρχιτεκτονική πρόταση του γραφείου μας για το Kassandra Center for Educational Excellence / IB Diploma Programme. Το έργο, που θα είναι έτοιμο μέσα στα τέλη του Δεκεμβρίου, αποσκοπεί στη δημιουργία ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού κέντρου. Διαθέτει ευέλικτους, πολυλειτουργικούς χώρους μάθησης που μπορούν να προσαρμόζονται στις διάφορες μορφές διδασκαλίας και στις μαθησιακές δραστηριότητες και ενθαρρύνουν τη συνεργασία και την αλληλεπίδραση. Παράλληλα, θέλαμε να δημιουργήσουμε χώρους υψηλών λειτουργικών προδιαγραφών, ενσωματώνοντας νέες τεχνολογίες και ψηφιακά εργαλεία, για να ενισχύουμε τη διαδικασία της μάθησης. Ή διαφάνεια και η καθαρότητα των χώρων επιτυγχάνεται με τη χρήση άφθονων υαλοστασίων που καταρρίπτουν τα φυσικά όρια και οι χώροι, σχεδιασμένοι με τρόπο που επιτρέπει τη μέγιστη δυνατή χρήση του φυσικού φωτός καθώς και χρωμάτων, ενθαρρύνουν την αισθητηριακή μάθηση. Το κτίριο, συνολικά, έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να επιτυγχάνει την καλύτερη δυνατή απόδοση βιωσιμότητας και βελτιστοποίησης του εσωτερικού περιβάλλοντος αλλά και να καταναλώνει τη λιγότερη δυνατή ενέργεια. Ή επαφή του ανθρώπου με την αρχιτεκτονική από πολύ νεαρή ηλικία μπορεί να έχει πολλές θετικές επιδράσεις στην ανάπτυξή του. Τα παιδιά που αναπτύσσουν ενδιαφέρον για Με δύναμη από τη Θεσσαλονίκη, η Μαρία Δέδα του γραφείου D&A (Deda & Architects) έχει να επιδείξει ως τώρα ένα αξιοπρόσεκτο portfolio που περιλαμβάνει από εμπορικά κέντρα έως ιδιωτικές κατοικίες. Το άστυ είναι μέρος της αρχιτεκτονικής της αφήγησης, επομένως γνωρίζει τα ζητήματα και τα προβλήματα που το αφορούν, όπως κι αυτά της κλιματικής κρίσης. Εξού και τοποθετείται επακριβώς. ΜΑΡ Ι Α DEDA & 6 ΕΠΙΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΣΣΕΣ ΣΕ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 26
μισοτελει-
και κατεστραμμένα.
«προσαρμοστική
τον χώρο, το φως, τα χρώματα και τα υλικά μπορούν να εκτιμήσουν την ομορφιά και τη λειτουργικότητα των περιβαλλόντων. Ως μια μορφή τέχνης, ενθαρρύνει την καλλιτεχνική έκφραση και την ανάπτυξη της δημιουργικότητας. Η επαφή με την αρχιτεκτονική δύναται να ενισχύσει την αντίληψή τους για τον κόσμο γύρω τους και τις διάφορες διαστάσεις της ανθρώπινης εμπειρίας. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ: Η ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΜΕ ΤΑ ΥΛΙΚΑ; ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΥ ΣΚΕΦΤΕΣΤΕ ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΡΑΙΑΣ ΖΕΣΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥΣ; Την κλιματική αλλαγή δεν την περιμένουμε, πλέον τη ζούμε. Και η αρχιτεκτονική αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται. H βιωσιμότητα δεν μπορεί να αφορά μόνο τα υλικά. Δεν αρκεί τα κτίρια να είναι ενεργειακώς αποδοτικά, ο σχεδιασμός τους να ανταποκρίνεται στις κλιματικές συνθήκες και να έχουμε μηδενική καθαρή κατανάλωση ενέργειας. Η βιωσιμότητα περιλαμβάνει ένα ευρύτερο σύνολο αρχών και εκτιμήσεων και την κάλυψη των αναγκών του παρόντος χωρίς να διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες. Απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση. Όσον αφορά τις ακραίες ζέστες στην Ελλάδα, στο επίπεδο του αστικού ιστού πρέπει να επανεξεταστούν όλες οι υπάρχουσες τυπολογίες και να αναπτύξουμε νέα μοντέλα τόσο για τον δημόσιο χώρο όσο και για τις κατασκευές. Η βιώσιμη αρχιτεκτονική, όμως, χωρίς βιώσιμες συμπεριφορές από την πλευρά του ανθρώπου δεν μπορεί να αποτελέσει τη λύση για την κλιματική αλλαγή. ΠΟΙΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ, ΔΕΔΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΚΡΑΙΑΣ ΖΕΣΤΗΣ, ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΞΟΧΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ Η ΣΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ; Οι τυπολογίες που πρέπει να εξετάσουμε υπό το πρίσμα της υπαίθρου είναι αυτές του ενδιάμεσου χώρου, του χώρου που συνδέει το έξω με το μέσα. Οι ημιυπαίθριοι χώροι είναι πολύ σημαντικοί σε χώρες όπως η Ελλάδα, που έχουν τόσο πολλές δυνατότητες και που ο τρόπος εκμετάλλευσής τους μέχρι σχετικά πρόσφατα ακολουθούσε μια εσφαλμένη πρακτική. Πρέπει, λοιπόν, να επανεξετάσουμε αυτό το «μεταξύ». ΠΟΙΑ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΟΜΕΝΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΑΣ; ΤΙ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΤΕ, ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΤΕ, ΝΑ ΕΠΙΛΥΣΕΤΕ; Βάσει των πρόσφατων εξελίξεων και της ευαισθητοποίησης γύρω από τα θέματα βιωσιμότητας, αλλαγής του κλίματος και καινοτομίας, καθώς και με βάση γενικές τάσεις, μια μεγάλη επόμενη πρόκληση για το γραφείο είναι η ανάπτυξη στα βουνά και στους ορεινούς οικισμούς. Το μέλλον της αναψυχής και της φιλοξενίας μετατοπίζεται στα υψηλά υψόμετρα και η ζήτηση για πολυαισθητηριακές εμπειρίες ολοένα αυξάνεται. Θα θέλαμε να ασχοληθούμε με την αναβίωση και τη διατήρηση ορεινών οικισμών. Αυτή η αρχιτεκτονική επηρεάζεται από τη μοναδική τοπογραφία και το ανάγλυφο των περιοχών και παρουσιάζει ξεχωριστά αρχιτεκτονικά στοιχεία και μοτίβα και αρχιτεκτονικούς ρυθμούς που διαμορφώνονται από το ορεινό περιβάλλον. Έτσι, διαθέτουμε μια μεγάλη δεξαμενή πληροφοριών για τη δημιουργία ενός νέου αρχιτεκτονικού λεξιλογίου που αφορμάται από το ήδη πλούσιο υπάρχον και εξελίσσεται προς μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της βιωσιμότητας, περιλαμβάνοντας όχι μόνο τα υλικά και την ενέργεια αλλά και τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές πτυχές. Αυτό σηματοδοτεί τη δημιουργία χώρων που όχι μόνο θα είναι φιλικοί προς το περιβάλλον αλλά θα ενισχύουν και την κοινωνική συνοχή και την αειφορία της κοινότητας. Δ Ε ΔΑ ARCHITECTS ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 27
Καθώς το κλίμα αλλάζει και παίρνει ακραίες μορφές, έχουμε πλέον την ευθύνη να αμφισβητήσουμε δημιουργικά τις υφιστάμενες τυπολογίες σχεδιασμού. Υπάρχουν νέα, συναρπαστικά high-tech υλικά και έξυπνες τεχνολογίες που μπορούν να αυξήσουν δραστικά την απόδοση ενός κτιρίου. Υπάρχουν, όμως, και πολλές στρατηγικές low-tech –φυσικός αερισμός, προσανατολισμός, το φαινόμενο του φυσικού ελκυσμού, οι ψυκτικές ιδιότητες του νερού, της σκιάς κ.λπ.– που δίνουν τη δυνατότητα στους αρχιτέκτονες να σκεφτούν προσεκτικά τη μορφή, το σχήμα, το υλικό και το χρώμα όχι μόνο ως αισθητικές ανησυχίες αλλά και ως στοιχεία άμεσα συνδεδεμένα με τη δημιουργία ευφυών, νέων κτιριακών τυπολογιών. ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΚΑΠΟΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΓΕΝΙΚΑ ΤΟΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ, ΠΟΙΑ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΟΜΕΝΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΑΣ; TΙ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΤΕ, ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΤΕ, ΝΑ ΕΠΙΛΥΣΕΤΕ; Στη δουλειά μας προσπαθούμε να κάνουμε πολλά πράγματα: να ανταποκριθούμε δημιουργικά στις επιθυμίες του πελάτη, να δημιουργήσουμε υπεύθυνα κτίρια, να βελτιώσουμε την ποιότητα της τοπικής οικολογίας, να διασκεδάσουμε, να κάνουμε κάτι απροσδόκητο, όμορφο και διαχρονικό, να έχουμε οικονομικό όφελος, να συνεισφέρουμε στις συζητήσεις και αναζητήσεις του κλάδου μας και να καλλιεργήσουμε τα δικά μας ενδιαφέροντα και τις εμμονές μας. Σε όλα μας τα έργα –είτε είναι ένα μεγάλο δημόσιο πάρκο, ένα κτίριο γραφείων, μια μαρίνα, μια ιδιωτική κατοικία, ένα εστιατόριο, μια έκθεση ή ένα έπιπλο– προσπαθούμε να δημιουργήσουμε στιγμές κοινότητας και ενεργής συμμετοχής. Η λέξη «κοινότητα», αν και χρησιμοποιείται υπερβολικά, παραμένει σημαντική για εμάς. Πιστεύουμε ότι είναι πολύτιμο να φέρουμε τους ανθρώπους κοντά, να τους προσκαλέσουμε να μοιραστούν, να ανταλλάξουν, να συνεργαστούν, να συζητήσουν και να νοιαστούν ο ένας για τον άλλον. Η αρχιτεκτονική, σε όλες τις κλίμακές της, έχει τη δύναμη να επιμεληθεί αυτές τις στιγμές «κοινότητας». Για εμάς, αυτό επιτυγχάνεται συχνά με τη δημιουργία χώρων που προκαλούν τον άνθρωπο να δώσει προσοχή, να πάρει το βλέμμα από την οθόνη του και να συμμετάσχει ενεργά στη δημιουργία των χώρων που τον περιβάλλουν. Σκοπός μας δεν είναι να λύσουμε προβλήματα, αν και συνεχώς ασχολούμαστε με πολύπλοκους και αντιφατικούς περιορισμούς και επιθυμίες. Θεωρούμε ότι η δουλειά μας δίνει μορφή, χώρο και υφή σε αυτά τα φαινομενικά δυσεπίλυτα παράδοξα, καθιστώντας τα, ιδανικά με τρόπο κομψό, προσωρινά ευανάγνωστα και προσκαλώντας άλλους να συμμετάσχουν στην εμπειρία. ΑΡΓΥΡΟ Υ
NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 29
ART1 OFFICE
H ΑΘΉΝΑ ΣΉΜΕΡΑ: ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Ή ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΉ ΠΟΡΕΙΑ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΠΑΡΕΙ Ή ΠΟΛΉ ΜΑΣ; ΣΕ ΑΥΤΉΝ ΤΉ ΣΤΡΑΤΉΓΙΚΉ, ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΔΥΝΑΤΑ ΣΉΜΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΤΑ ΤΡΩΤΑ ΚΑΤΑ ΤΉΝ ΑΠΟΨΉ ΣΑΣ; Ή Αθήνα είχε 700.000 κατοίκους πριν από τον πόλεμο και τώρα έχει πάνω από 3 εκατομμύρια. Αυτό που χρειάζεται είναι αποκέντρωση. Σε ορισμένους νέους και συνταξιούχους έχει αρχίσει να μην αρέσει η ζωή στην Αθήνα, αναζητούν πιο ανθρώπινες συνθήκες. Ή Αθήνα δίνει δυνατότητες εργασίας και κοινωνικής ζωής, αυτό όμως έχει γίνει και το τρωτό σημείο της, καθώς διογκώθηκε η βιομηχανία και η παρουσία πολλών ανθρώπων σε έναν συγκεκριμένο χώρο. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ Ή ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΣΤΉΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΉ ΤΟΥ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΟΣ ΤΉΣ ΑΘΉΝΑΣ ΚΑΙ, ΑΝ ΝΑΙ, ΠΩΣ; Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει στεγαστικό πρόβλημα στην Αθήνα, καθώς υπάρχουν πολλά κτίρια. Στο κέντρο κυριαρχεί το Airbnb, με αποτέλεσμα ο κόσμος να μετακινείται στα προάστια, που μοιάζουν πλέον με την Αθήνα. Αυτή η φυγή, εκ των πραγμάτων, καταστρέφει τους χώρους που ως τώρα είχαν μείνει κάπως ανέπαφοι. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΉΝ ΑΘΉΝΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΤΕΙ ΕΔΩ ΚΑΙ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ. ΠΟΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΑΝΤΑΖΕΣΤΕ ΕΣΕΙΣ, ΩΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ, ΩΣ ΙΔΑΝΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΠΟΙΑ Ή ΑΞΙΑ ΤΉΣ ΕΠΑΦΉΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΑΠΟ ΠΟΛΥ ΝΕΑΡΉ ΉΛΙΚΙΑ, ΜΕ ΤΉΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ; Δεν είναι άσχημα τα σχολεία, έτσι όπως έχουν φτιαχτεί. Στα δικά μου χρόνια φτιάχνονταν έτσι ώστε να έχουν καλό προσανατολισμό. Το ότι δεν τα έχουν επισκευάσει έχει να κάνει με το ότι δεν δίνονται κονδύλια, αλλά αυτό δεν είναι θέμα του αρχιτέκτονα. Ή επαφή του ανθρώπου με την αρχιτεκτονική γίνεται από μόνη της. Καθένας μας μαθαίνει περισσότερα στο σπίτι του, όπου συνήθως ζει ανάμεσα σε συσσωρευμένα πράγματα που η διαφήμιση τον έκανε να αγοράσει. Δύσκολα θα μάθεις την καλή αρχιτεκτονική όταν ζεις σε ένα τέτοιο περιβάλλον. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΣΤΉΝ ΕΠΟΧΉ ΤΉΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΉΣ ΚΡΙΣΉΣ: Ή ΒΙΩΣΙΜΟΤΉΤΑ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΜΕ ΤΑ ΥΛΙΚΑ; ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΥ ΣΚΕΦΤΕΣΤΕ ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΟΥΜΕ ΣΤΉΝ ΕΠΟΧΉ ΤΉΣ ΑΚΡΑΙΑΣ ΖΕΣΤΉΣ ΣΤΉΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΔΉΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥΣ; Από την εποχή του χαλκού οι άνθρωποι ήξεραν πώς να χτίζουν τις πόλεις τους. Αν το σπίτι έχει σωστό προσανατολισμό, μπορεί να δροσίζεται με φυσικό τρόπο. Αν συνέβαινε αυτό, δεν θα είχαμε τόση ανάγκη τα κλιματιστικά που επιβαρύνουν το περιβάλλον. Ή αρχιτεκτονική εκ των πραγμάτων παίζει ρόλο, αλλά πώς να αντιμετωπίσει τόση αύξηση του πληθυσμού, των αυτοκινήτων και των εκπομπών αερίων; Μόνο η αποκέντρωση θα μας σώσει. ΠΟΙΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ, ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ ΖΉΤΉΜΑΤΟΣ ΤΉΣ ΑΚΡΑΙΑΣ ΖΕΣΤΉΣ, ΓΙΑ ΤΉΝ ΥΠΑΙΘΡΟ ΚΑΙ ΤΉΝ ΕΞΟΧΙΚΉ ΚΑΤΟΙΚΙΑ Ή ΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ; Όσα είπα πιο πριν ισχύουν και για τα ξενοδοχεία που ως επί το πλείστον είναι στο κέντρο της Αθήνας λόγω της τουριστικής κίνησης, ενώ θα έπρεπε να είναι σε σημεία που έχει πράσινο. Θα πρέπει να καταλάβουμε πως μόνο τα υλικά δεν θα μας σώσουν. Οι κοινωνικές και κρατικές δράσεις θα βοηθήσουν για ένα καλύτερο μέλλον. Ή κλιματική κρίση είναι αποτέλεσμα της συσσώρευσης του διοξειδίου του άνθρακα, ο υπερπληθυσμός και η κατανάλωση είναι οι παράγοντες που την προκαλούν. ΜΕ ΑΦΟΡΜΉ ΚΑΠΟΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΉΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΓΕΝΙΚΑ ΤΟΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ, ΠΟΙΑ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ Ή ΜΕΓΑΛΉ ΕΠΟΜΕΝΉ ΠΡΟΚΛΉΣΉ ΓΙΑ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΑΣ; ΤΙ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΤΕ, ΝΑ ΔΉΜΙΟΥΡΓΉΣΕΤΕ, ΝΑ ΕΠΙΛΥΣΕΤΕ; Θα σας πω μια πρόσφατη εμπειρία μου. Βρέθηκα στο νέο αεροδρόμιο και τρόμαξα με τις τζαμαρίες που έχει. Είναι τελείως αντίθετο με μια σωστή πρόβλεψη του μέλλοντος. Μπορεί οι τζαμαρίες να μας προσφέρουν άπλετη θέα, όμως το μέλλον δεν θέλει μεγάλα ανοίγματα, αλλά βαριά υλικά για θερμοσυσσώρευση. Να μια μεγάλη πρόκληση για κάθε γραφείο: πώς θα πρέπει να φτιάχνουν τα κτίρια, δημόσια και μη. Δεν ξέρω, μπορεί να έχει αλλάξει ο αρχιτεκτονικός τρόπος στις μέρες μας. Εγώ λειτουργούσα τελείως διαφορετικά. Έχοντας δεκαετίες εμπειρίας και γόνιμης δράσης στην Aρχιτεκτονική και την Πολεοδομία, η Σέβα Καρακώστα καταθέτει τις απόψεις της για το πώς μπορεί να αλλάξει μορφή η σημερινή Αθήνα, για το αποτύπωμα που πρέπει να έχει η αρχιτεκτονική στην κοινωνία αλλά και για τις δράσεις που πρέπει να γίνουν ώστε να αναχαιτιστεί η κλιματική κρίση. ΣΕΒΑ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ 6 ΕΠΙΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΣΣΕΣ ΣΕ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 30
ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 31
H ΑΘΉΝΑ ΣΉΜΕΡΑ: ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Ή ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΉ ΠΟΡΕΙΑ ΤΉΣ ΠΟΛΉΣ ΜΑΣ; ΚΑΤΑ ΤΉΝ ΑΠΟΨΉ ΣΑΣ, ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΔΥΝΑΤΑ ΣΉΜΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΤΑ ΤΡΩΤΑ ΑΥΤΉΣ ΤΉΣ ΣΤΡΑΤΉΓΙΚΉΣ; H Αθήνα τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται ολοένα περισσότερο, ακολουθώντας μια πιο ανθρωποκεντρική κατεύθυνση. Το προβληματικό θα έλεγα ότι είναι οι επιφανειακές ανακαινίσεις στον κτιριακό στόλο της πόλης μας λόγω της ζήτησης που προκαλεί ο τουρισμός. Τη στιγμή που πάνω από το 60% των κτιρίων της έχει συμπληρώσει ήδη 50-70 χρόνια, είναι επιτακτικό να βρεθεί ένας τρόπος ώστε να παραταθεί η διάρκεια της ζωής τους. Με γνώμονα την ευρύτερη έννοια της βιωσιμότητας και χωρίς να περιορίζεται η δημιουργικότητά μας, οφείλουμε να πιστέψουμε ότι πολλά από τα κτίρια του μέλλοντος είναι ήδη εδώ. Έτσι, πρέπει να υποστηρίξουμε την εις βάθος ανακατασκευή των υπαρχόντων κτισμάτων και για να μειώσουμε την ενέργεια που καταναλώνουν αλλά και για να αυξήσουμε την ποιότητα και την εμπειρία των χώρων που παρέχουν. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ Ή ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΣΤΉΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΉ ΤΟΥ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΟΣ ΤΉΣ ΑΘΉΝΑΣ; ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ; Σίγουρα η αρχιτεκτονική έχει τη δυνατότητα να συμβάλει στην αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος κάθε πόλης. Σε συνέχεια της προηγούμενης απάντησης, μια λύση για την Αθήνα, με έμπνευση από άλλες πόλεις, είναι να αυξηθεί λίγο ο συντελεστής δόμησης των κτιρίων που χρονολογούνται πριν από μία ημερομηνία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι πολυκατοικίες θα αποκτήσουν επιπρόσθετα τετραγωνικά προς πώληση, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν τον εκσυγχρονισμό τους. Αυτό μπορεί να δώσει το έναυσμα για δομικές ενισχύσεις και εις βάθος ανακαινίσεις στα κτίρια της πόλης, αντιμετωπίζοντας όχι μόνο το στεγαστικό πρόβλημα αλλά και συνδράμοντας τον εκσυγχρονισμό του κτιριακού στόλου. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΉΝ ΑΘΉΝΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΤΕΙ ΕΔΩ ΚΑΙ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ. ΠΟΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΑΝΤΑΖΕΣΤΕ ΕΣΕΙΣ ΩΣ ΙΔΑΝΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΠΟΙΑ Ή ΑΞΙΑ ΤΉΣ ΕΠΑΦΉΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΑΠΟ ΠΟΛΥ ΝΕΑΡΉ ΉΛΙΚΙΑ, ΜΕ ΤΉΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ; Το σχολείο δεν είναι απλώς ένας χώρος εκπαίδευσης με κύρια μέριμνα την παραγωγή γνώσης αλλά οφείλει να συμβάλλει και στη διαμόρφωση ενός πολυδιάστατου πολιτισμού για κάθε μαθητή και να εμπνέει νέα βιώματα. Ή αρχιτεκτονική ενός σχολείου σίγουρα επηρεάζει την ατμόσφαιρα αλλά και την εμπειρία της μάθησης και είναι γεγονός ότι εμπνευσμένοι χώροι συμβάλλουν ενεργά στη δημιουργικότητα, στην εξέλιξη και στην κοινωνική αλληλεπίδραση των μικρών πολιτών. Θα πρότεινα η αλλαγή της εμπειρίας στα σχολεία της Αθήνας να ξεκινήσει από τους εξωτερικούς χώρους με έμφαση στην αναδιαμόρφωση των κήπων, των αθλητικών εγκαταστάσεων και γενικότερα των σημείων αναψυχής που προσφέρονται για φυσική δραστηριότητα και διασκέδαση. Με τον τρόπο αυτό πιστεύω ότι όχι μόνο θα τονωθεί η συγκέντρωση και η ευημερία των μαθητών αλλά θα επισημανθεί και η σημασία Το μέγεθος του αρχιτεκτονικού γραφείου OOAK architects είναι μικρό, αλλά τα έργα που αναλαμβάνει μεγάλα. Η Μαρία Παπαφίγκου, ιδρύτριά του, έχει προσλαμβάνουσες από το εξωτερικό, επομένως μπορεί να κάνει τις απαραίτητες συγκρίσεις της Αθήνας με άλλες μεγαλουπόλεις του κόσμου. Τοποθετείται, επίσης, όσον αφορά τα ζητήματα της κλιματικής κρίσης με ξεκάθαρο τρόπο. ΜΑΡ Ι Α OOAK
6 ΕΠΙΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΣΣΕΣ ΣΕ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ
PATIO HOUSE
LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 32
YORGOS KORDAKIS
του ανοιχτού δημόσιου χώρου ως καταλύτη για τη διαμόρφωση όμορφων καθημερινών εμπειριών αλλά και ενός συνολικά κατάλληλου περιβάλλοντος παιδείας και εξέλιξης. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ: Η ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΜΕ ΤΑ ΥΛΙΚΑ; ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΥ ΣΚΕΦΤΕΣΤΕ ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΡΑΙΑΣ ΖΕΣΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥΣ; Από τη γέννηση ενός πρότζεκτ, στόχος όλων των επιλογών είναι να γίνει το έργο σε όλα τα επίπεδα όσο το δυνατόν πιο βιώσιμο και, βεβαίως, να είναι ευαισθητοποιημένο όσον αφορά το αποτύπωμα που αφήνει στο περιβάλλον. Οι σωστές επιλογές ξεκινούν από το τι, το πού και το γιατί και, βεβαίως, από το πώς. Σε ό,τι αφορά τις πόλεις, θα πρέπει, νομίζω, να επικεντρωθούμε στο κενό, όχι τόσο στα κτίρια, ώστε να αντιμετωπίσουμε την πόλη συνολικά και να τη δούμε να γίνεται πιο βιώσιμη. Βεβαίως, πρέπει να εκμεταλλευτούμε στο έπακρο τις ήδη υπάρχουσες υποδομές και τους πόρους. ΠΟΙΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ, ΔΕΔΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΚΡΑΙΑΣ ΖΕΣΤΗΣ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΟΧΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ Ή ΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ; Σε ό,τι αφορά την ύπαιθρο, σίγουρα πρέπει να διαχειριστούμε το αποτύπωμα κάθε έργου με ιδιαίτερη προσοχή και με περισσότερη ειλικρίνεια και ταπεινότητα να χρησιμοποιούμε τους όρους «πράσινο», «βιώσιμο», «βιοκλιματικό». Κάθε έργο επεκτείνεται και πέρα από τα δικά του όρια και οφείλουμε να το βλέπουμε ολιστικά, συμπεριλαμβανομένων των αναγκών του σε υποδομές και τους πόρους. Για ένα υπόσκαφο κτίριο, παραδείγματος χάριν, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τις συνέπειες που μπορεί να έχει η κατασκευή του σε ένα ευρύτερο επίπεδο και να δράσουμε ανάλογα. Και σίγουρα θα πρέπει στο μέλλον να εξετάσουμε πιο εφήμερες λύσεις για πολλά από τα μελλοντικά έργα στην ύπαιθρο και στα νησιά που αφορούν κυρίως κατοικίες και καταλύματα προσωπικής διαμονής. ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΚΑΠΟΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΓΕΝΙΚΑ ΤΟΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ, ΠΟΙΑ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΟΜΕΝΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΑΣ; ΤΙ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΤΕ, ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΤΕ, ΝΑ ΕΠΙΛΥΣΕΤΕ; Eπιβάλλεται να επενδύσουμε στους ανοιχτούς χώρους, ώστε να μπορέσουμε να εξελίξουμε την πόλη μας αλλά και την κοινωνία μας σε βάθος χρόνου·να προσφέρουμε καλύτερες συνθήκες στέγασης στους ανθρώπους που μένουν ήδη εδώ και να προσελκύσουμε κι άλλους. Σε ό,τι αφορά τα δικά μας όνειρα, περισσότερο από κτίρια στην Ελλάδα, θα έλεγα ότι επιθυμούμε να ασχοληθούμε με την κλίμακα του αστικού σχεδιασμού. Αυτό που μας προβληματίζει, και τολμώ να πω ότι μας στενοχωρεί, είναι ότι δεν βλέπουμε να υπάρχει ένα μεγαλύτερο όραμα, μια στρατηγική για την εξέλιξη των πόλεων, της υπαίθρου αλλά και των νησιών μας. Ποια θέλουμε να είναι η εξέλιξη της κοινωνίας μας και πώς θα διασφαλίσουμε τον χαρακτήρα του τόπου μας ώστε, σε βάθος χρόνου, να διατηρήσουμε την ιδιαίτερη ταυτότητά του που ελκύει εμάς και τους ξένους, και θα την απολαύσουν και οι επερχόμενες γενιές; ΠΑΠΑΦ Ι ΓΚΟΥ ARCHITECTS NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 33
H ΑΘΉΝΑ ΣΉΜΕΡΑ: ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Ή ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΉ ΠΟΡΕΙΑ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΠΑΡΕΙ Ή ΠΟΛΉ ΜΑΣ; ΣΕ ΑΥΤΉΝ ΤΉ ΣΤΡΑΤΉΓΙΚΉ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΔΥΝΑΤΑ ΣΉΜΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΤΑ ΤΡΩΤΑ, ΚΑΤΑ ΤΉΝ ΑΠΟΨΉ ΣΑΣ; Ή Αθήνα αυτήν τη στιγμή εξελίσσεται δυναμικά, μετατoπίζοντας το κέντρο βάρους της προς τον Νότο. Σε αυτό έχει συμβάλει κατά κύριο λόγο η εμβληματική αστική ανάπτυξη του Ελληνικού, σε συνδυασμό με την ανάπλαση του Φαληρικού Όρμου. Κατά την άποψή μου, η στρατηγική αυτή είναι απόλυτα σωστή, καθώς ενισχύει τη σχέση της πόλης μας με τη θάλασσα, αξιοποιώντας και αναδεικνύοντας το παράκτιο μέτωπο. Στη μετατόπιση αυτή έχει συμβάλει και η ανάπτυξη της λεωφόρου Συγγρού με σημαίνουσες επενδύσεις ιδιαιτέρως στον τομέα του πολιτισμού, π.χ. με το ΚΠΙΣΝ και τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Στον αντίποδα, όμως, θα πρέπει να δοθεί προσοχή στo να κρατηθεί ισορροπία με την πόλη με την αναβάθμιση του κέντρου της, για να εξακολουθεί να είναι το επίκεντρο της δραστηριότητας, συμβάλλοντας στην πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη. Μία ακόμα παράμετρος που θα πρέπει να λάβει υπόψη η πολιτεία στη χωροταξική πολιτική της είναι ότι με την αναβάθμιση του παράκτιου μετώπου η αξία των ακινήτων ανεβαίνει και αυτό πολλές φορές οδηγεί σε ανακατατάξεις του πληθυσμιακού μείγματος, κάτι που δεν είναι πάντοτε ωφέλιμο κοινωνιολογικά. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ Ή ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΣΤΟ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΉΜΑ ΤΉΣ ΑΘΉΝΑΣ ΚΑΙ, ΑΝ ΝΑΙ, ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ; Το στεγαστικό πρόβλημα επιλύεται με πολιτικές παρεμβάσεις. Οι αρχιτέκτονες μπορούν να σχεδιάσουν κατοικίες που να είναι προσιτές στον πληθυσμό και να βελτιώσουν την ποιότητα των υφιστάμενων. Επιπλέον, μπορούν να σχεδιάσουν κατοικίες πιο ανθεκτικές στις καταστροφές και πιο βιώσιμες περιβαλλοντικά. Σίγουρα η αρχιτεκτονική μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των κατοίκων των πόλεων. Ωστόσο, δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα μόνη της. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΉΝ ΑΘΉΝΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΤΕΙ ΕΔΩ ΚΑΙ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ. ΠΟΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΑΝΤΑΖΕΣΤΕ ΕΣΕΙΣ, ΩΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ, ΩΣ ΙΔΑΝΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΠΟΙΑ Ή ΑΞΙΑ ΤΉΣ ΕΠΑΦΉΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΑΠΟ ΠΟΛΥ ΝΕΑΡΉ ΉΛΙΚΙΑ, ΜΕ ΤΉΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ; Όταν εξετάζουμε την εκπαίδευση των παιδιών, πρέπει να υπερβαίνουμε την εργονομία και να σκεφτόμαστε την αρχιτεκτονική ως εκπαιδευτικό εργαλείο. Συνήθως, όταν φανταζόμαστε ένα σχολείο ή μια τάξη, αμέσως το μυαλό πάει στο παραδοσιακό μοντέλο με σειρές θρανίων, έναν μαυροπίνακα και τον δάσκαλο στο μπροστινό μέρος της τάξης να δίνει διαλέξεις. Ωστόσο, έχετε αναρωτηθεί γιατί τα περισσότερα σχολεία σε όλο τον κόσμο, εδώ και 300 χρόνια, έχουν ακόμα αυτήν τη διαμόρφωση; Οι μέθοδοι διδασκαλίας έχουν αλλάξει, αλλά μόνο ένα ποσοστό των έργων έχει ακολουθήσει. Με την εμφάνιση εναλλακτικών μεθόδων Η Λιάνα Ποτηροπούλου και ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος έχουν δεκαετίες επιτυχιών εντός και εκτός Ελλάδας και ένα παρόν ιδιαιτέρως δυναμικό, που αναπτύσσεται μέσω του γραφείου τους Potiropoulos+Partners Architecture. Μας μιλά για τη σημερινή όψη της Αθήνας και τις δυναμικές που αναπτύσσονται εντός, αλλά και για τις δράσεις που πρέπει να γίνουν (και μέσω της αρχιτεκτονικής) για να αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση. ΛΙ Α ΝΑ POTIROPOULOS
6 ΕΠΙΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΣΣΕΣ ΣΕ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 34
THE WAVE
διδασκαλίας, όπως η ανεστραμμένη τάξη, η ολιστική εκπαίδευση, ο κονστρουκτιβισμός, στον τομέα της αρχιτεκτονικής η σχέση σχεδιασμού και εκπαίδευσης έχει αποκτήσει εξέχουσα θέση, ειδικά όταν πρόκειται για την εκπαίδευση των παιδιών. Η σχέση αρχιτεκτονικής, φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας είναι γνωστή. Ο κοινός τόπος είναι ένα σχέδιο που δεν λαμβάνει υπόψη μόνο την εργονομία όσον αφορά τα παιδιά αλλά τους δίνει τη θέση των συν-συγγραφέων, επιτρέποντας τη χωρική αναδιαμόρφωση, τις ανοιχτές διατάξεις και τα σχέδια που λειτουργούν βάσει φυσικών, πνευματικών και ψυχολογικών συστημάτων. Επίσης, είναι λάθος να ρίχνουμε το κύριο βάρος των επενδύσεων στην εκπαίδευση των ενηλίκων, η παιδαγωγική ανάπτυξη θα πρέπει να ξεκινά από τη βρεφική ηλικία· η αρχιτεκτονική διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην πρώτη επαφή των παιδιών με το δομημένο περιβάλλον, για την ακρίβεια συνδιαπλάθει τα παιδιά μας. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ: Η ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΜΕ ΤΑ ΥΛΙΚΑ; ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΥ ΣΚΕΦΤΕΣΤΕ ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΡΑΙΑΣ ΖΕΣΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥΣ; Η αρχιτεκτονική την εποχή της κλιματικής κρίσης αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις. Οι αρχιτέκτονες πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους την αειφορία και την προστασία του περιβάλλοντος κατά τον σχεδιασμό των κτιρίων και των υποδομών. Πολλοί αρχιτέκτονες επιλέγουν να χρησιμοποιούν βιώσιμα υλικά και να σχεδιάζουν κτίρια που είναι ενεργειακά αποδοτικά. Επιπλέον, η πλωτή αρχιτεκτονική είναι μια εναλλακτική λύση που εξετάζεται ως μέσο για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά επείγον να αυξηθεί η αναλογία του πρασίνου στα οικιστικά σύνολα για να μετριαστεί η επιβάρυνση της ακραίας ζέστης αλλά και για να βελτιωθεί η ποιότητα της ατμόσφαιρας και της ψυχικής υγείας των κατοίκων. ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ-ΖΕΣΤΗΣ ΣΕ Ο,ΤΙ ΕΧΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΟΧΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ; Για την εξοχική κατοικία και τα ξενοδοχεία θα πρέπει να επανεξετάσουμε και επαναξιολογήσουμε τη σχέση της αρχιτεκτονικής με τη φύση, από τη στρατηγική της πολιτείας που θα καθορίσει την ισορροπία του δομημένου με το αδόμητο περιβάλλον και τη χρήση υλικών και μεθόδων που βοηθούν στην αντιμετώπιση των θερμοκρασιακών μεταβολών μέχρι την επίτευξη μηδενικού ενεργειακού αποτυπώματος στα κτίρια και την αξιοποίηση όλων των υδάτινων πόρων. ΠΟΙΑ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΑΣ; ΤΙ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΤΕ, ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΤΕ, ΝΑ ΕΠΙΛΥΣΕΤΕ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΥ ΕΡΧΟΝΤΑΙ; Πιστεύω πως όλα τα ζητήματα που θέσαμε παραπάνω είναι καίρια· θα τα συνόψιζα ως τη διαλεκτική σχέση της αρχιτεκτονικής με τη φύση. Η αρχιτεκτονική αφήνει αποτύπωμα στη φύση, μας απασχολεί ιδιαίτερα η έκφραση του σεβασμού μας προς αυτήν. ΠΟΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ +PARTNERS ARCHITECTURE ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 35
ΜΑΡΙΑΝΝΑ POINT
H ΑΘΉΝΑ ΣΉΜΕΡΑ: ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Ή ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΉ ΠΟΡΕΙΑ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΠΑΡΕΙ Ή ΠΟΛΉ ΜΑΣ; ΣΕ ΑΥΤΉΝ ΤΉ ΣΤΡΑΤΉΓΙΚΉ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΔΥΝΑΤΑ ΣΉΜΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΤΑ ΤΡΩΤΑ, ΚΑΤΑ ΤΉΝ ΑΠΟΨΉ ΣΑΣ; H Aθήνα έχει αρχίσει να μετατρέπεται σε προορισμό καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και να επενδύει στη σχέση της με τη θάλασσα. Και τα δύο είναι δυνατά σημεία – η Αθήνα είναι μια συναρπαστική πόλη, ζωντανή και μη προβλέψιμη, κάτι που πολλές πόλεις του δυτικού κόσμου έχουν χάσει πλέον. Ο κίνδυνος είναι, βέβαια, να μετατραπεί σε ένα τεράστιο θεματικό πάρκο ή ξενοδοχείο ή σε μέρος ακριβό για τους ντόπιους. Αυτοί οι κίνδυνοι έχουν ήδη εμφανιστεί, το κέντρο μετατρέπεται μαζικά σε τόπο για τουρίστες, ενώ οι τιμές των ακινήτων ανεβαίνουν και απευθύνονται επίσης σε ξένους. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ Ή ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΣΤΉΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΉ ΤΟΥ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΟΣ ΤΉΣ ΑΘΉΝΑΣ ΚΑΙ ΑΝ ΝΑΙ, ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ; Σίγουρα η αρχιτεκτονική μπορεί να συμβάλει, σε κάθε πόλη. Αυτό είναι, πιστεύω, το κατεξοχήν αντικείμενο του επαγγέλματός μας. Δεν υπάρχει πιο ουσιαστικό και ενδιαφέρον ίσως θέμα από την κοινωνική κατοικία. Στο εξωτερικό, σε χώρες όπως το Βέλγιο και η Ισπανία, υπάρχουν καταπληκτικά παραδείγματα κτιρίων κοινωνικής κατοικίας, ενώ στην Ελβετία υπάρχουν τα cooperatives, πρότζεκτ κατοικίας με πρωτοβουλία των κατοίκων. Όλα αυτά όμως χρειάζονται την υποστήριξη αντίστοιχων νομοθετικών πλαισίων για να συμβούν. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΉΝ ΑΘΉΝΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΤΕΙ ΕΔΩ ΚΑΙ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ. ΠΟΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΑΝΤΑΖΕΣΤΕ ΕΣΕΙΣ, ΩΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ, ΩΣ ΙΔΑΝΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΠΟΙΑ Ή ΑΞΙΑ ΤΉΣ ΕΠΑΦΉΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΑΠΟ ΠΟΛΥ ΝΕΑΡΉ ΉΛΙΚΙΑ, ΜΕ ΤΉΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ; Το θέμα του σχολείου το θεωρούμε εξίσου πολύ σημαντικό. Καταρχάς, να πούμε πως, ως νέοι γονείς, αισθανόμαστε ντροπή για το κτιριακό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν και περνούν τον περισσότερο χρόνο τους τα παιδιά μας. Ο χώρος, γενικά, καθορίζει ιδέες, συναισθήματα και συμπεριφορές. Ένας χώρος σε κακή κατάσταση ενδόμυχα γεννά απογοήτευση, παραίτηση, αδιαφορία. Έχουμε επισκεφτεί πολλά σχολεία στο εξωτερικό, όπου υπάρχει φαντασία, προσοχή και φροντίδα στον τρόπο που λειτουργεί ο χώρος και βλέπει κανείς αμέσως τη διαφορά στη συμπεριφορά των παιδιών, που αποπνέουν χαρά, αυτοπεποίθηση, ενθουσιασμό. Είναι κάτι που είδαμε πρόσφατα στη νέα Αρχιτεκτονική Σχολή στη Μασσαλία που χτίσαμε και εγκαινιάσαμε τον Σεπτέμβρη: οι σπουδαστές είναι τόσο ενθουσιασμένοι με την εμπειρία του κτιρίου τους, που συνεχώς επινοούν νέους τρόπους να το χρησιμοποιούν. Για παράδειγμα, έχουν τοποθετήσει ένα πιάνο στο κεντρικό αίθριο και κάθε μέρα παίζουν μουσική. Τα σχολικά κτίρια πρέπει να εμπνέουν και να φέρνουν χαρά. Τα παιδιά αμέσως καταλαβαίνουν αν κάποιος έχει ενδιαφερθεί γι’ αυτά, αν είναι αποδέκτες αγάπης ή όχι. Για εμάς, η αρχιτεκτονική είναι μια σημαντική έννοια. Φυσικά και είναι σπουδαίο ένας άνθρωπος να έχει επαφή μαζί της από μικρή ηλικία, αλλά δεν χρειάζεται να είναι επώνυμη ή σπουδαία. Το γραφείο Point Supreme δικαίως μπορεί να δηλώνει, και να είναι, διεθνές. H Mαριάννα Ρέντζου, με παραστάσεις από το εξωτερικό αλλά και έργο που έχει αφήσει το ταυτοτικό χνάρι του γραφείου, έχει άποψη για το πώς μπορεί η αρχιτεκτονική να δράσει καταλυτικά σε κοινωνικό επίπεδο. Μας παραθέτει τις απόψεις της που κινούνται γύρω από την έννοια του άστεως σε μια εποχή πολύ δύσκολη λόγω κλιματικής αλλαγής.
LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 36
IMVT
είναι προτιμότερα τα κτίρια που μπορούν να μεταβάλλονται
ΡΕΝΤΖΟΥ SUPREME
Αυτό που έχει σημασία είναι η «φροντίδα». Οι γλάστρες που τοποθετούνται στα σκαλάκια των ανώνυμων σπιτιών ή τα φρεσκοσοβατισμένα σοκάκια στα ελληνικά νησιά είναι, για παράδειγμα, κομμάτι της πολύτιμης αρχιτεκτονικής παιδείας που αξίζει να προσέξουν τα παιδιά· γενικά η φροντίδα του χώρου, και μάλιστα του κοινού. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ: Η ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΜΕ ΤΑ ΥΛΙΚΑ; ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΥ ΣΚΕΦΤΕΣΤΕ ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΡΑΙΑΣ ΖΕΣΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥΣ; Η βιωσιμότητα είναι πολύ πέρα από τα υλικά, είναι μια έννοια μακροπρόθεσμη και έχει να κάνει γενικότερα με τον τρόπο που ζούμε. Για παράδειγμα, δεν είναι βιώσιμο να χτίσουμε καινούργια κτίρια όταν υπάρχουν παλιότερα σε αχρηστία. Δεν είναι βιώσιμο να φτιάχνουμε κτίρια που λειτουργούν με έναν συγκεκριμένο τρόπο,
ανάλογα με τις ανάγκες. Η βιωσιμότητα έχει να κάνει με την οικονομία, σημαίνει την πρόβλεψη εκείνη που μακροπρόθεσμα κάνει τα κτίρια και τις πόλεις να συνεχίζουν να λειτουργούν χωρίς να επιβαρύνουν συνεχώς το περιβάλλον. Η ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική είναι κατεξοχήν παράδειγμα βιωσιμότητας με την απλότητα και οικονομία της· οι τεράστιες βίλες στα νησιά που χτίζονται σήμερα είναι το αντίθετο. Στην εποχή της ακραίας ζέστης πρέπει να σκεφτούμε πως οι νέες τυπολογίες πρέπει να παράγουν σκιά και διαμπερή αερισμό, το αντίθετο του ήλιου και της ζέστης. ΠΟΙΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ, ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΚΡΑΙΑΣ ΖΕΣΤΗΣ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΟΧΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ Ή ΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ; Η ζωή στην ύπαιθρο θα ήταν η κατεξοχήν βιώσιμη τυπολογία για το μέλλον στην Ελλάδα, δηλαδή η μείωση του κτιριακού όγκου και η αύξηση του εξωτερικού του χώρου. Αυτό είναι μια ιδέα που επεξεργαζόμαστε τα τελευταία χρόνια, γι’ αυτό μελετήσαμε πρόσφατα τα «Παλιά αθηναϊκά σπίτια» του Άρη Κωνσταντινίδη, όπου παρατηρεί κανείς πως σε όλες εκείνες τις τυπικές, ανώνυμες λαϊκές κατοικίες ο εσωτερικός χώρος είναι εξαιρετικά μικρός, αλλά η ζωή του σπιτιού συμβαίνει στην αυλή, που βρίσκεται στο κέντρο του σπιτιού. Είναι η ίδια ιδέα με το παλαιότερο αίθριο. ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΚΑΠΟΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΓΕΝΙΚΑ ΤΟΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ, ΠΟΙΑ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΟΜΕΝΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΑΣ; ΤΙ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΤΕ, ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΤΕ, ΝΑ ΕΠΙΛΥΣΕΤΕ; Γενικά, μας ενδιαφέρει πολύ η πόλη και θέλουμε να εστιάσουμε σε κτίρια που σχετίζονται με τη δημόσια ζωή. Μία από τις προκλήσεις είναι να κατασκευάσουμε κτίρια με διαφορετικές χρήσεις στην Ελλάδα: σχολείο, νηπιαγωγείο, φοιτητικές εστίες, παιδική χαρά, πλατεία κ.λπ. Η σύμπραξη λειτουργιών είναι επίσης κάτι που μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα, όπως αναφέραμε και πριν είναι μέρος της βιώσιμης ανάπτυξης: χώροι πολυλειτουργικοί και πολυχρηστικοί που αναφέρονται σε διαφορετικούς χρήστες. Μέσα από την ακαδημαϊκή μας καριέρα έχουμε ξεκινήσει και κάποιες έρευνες με φοιτητές από το Columbia στη Νέα Υόρκη και το EPFL στη Λωζάνη, που ελπίζουμε να καταφέρουμε να εκδώσουμε. Όλες οι έρευνες έχουν να κάνουν με την Ελλάδα, π.χ. με την ακτογραμμή της Αθήνας, την έλλειψη στέγης για τους εργαζόμενους στα νησιά λόγω του Αirbnb (π.χ. Σαντορίνη), τα παλιά αθηναϊκά σπίτια του Άρη Κωνσταντινίδη κ.ά. ΜΑΡΙΑΝΝΑ
NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 37
NEW VISIONS
ARCHITECTURE DESIGN MATERIALITY 40 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
NEW
REALESTATE DEVELOPMENT TO ΈΡΓΟ TVERRFJELLHYTTA, NORWEGIAN WILD REINDEER PAVILION. ΠΡ Ο Κ Έ ΙΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΓΚ Ο ΣΜΙΟ ΚΈΝΤΡΟ ΠΑΡΑΤΉΡ Ή Σ Ή Σ Α ΓΡΙΩΝ ΤΑΡ Α ΝΔΩΝ Τ Ή Σ ΝΟΡΒ Ή Γ Ι ΑΣ ΠΟΥ ΒΡ Ι ΣΚ Έ ΤΑΙ ΣΤΟ HJERKINN ΣΤΑ Π Έ Ρ Ι ΧΩΡΑ ΤΟΥ Έ ΘΝΙΚΟ Υ Π Α ΡΚΟΥ DOVREFJELL, Μ Έ ΘΈΑ ΤΟ ΒΟΥΝ Ο SNØHETTA. ARTERRA/UNIVERSAL IMAGES GROUP VIA GETTY IMAGES 41 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
VISIONS
TO ELLINIKON EXPERIENCE PARK
ΓΊΝΕΤΑ Ί ΤΟ ΠΡΏΤΟ Π Ί ΣΤΟΠΟ Ί ΗΜ Ε ΝΟ ΜΕ
ΣΤΗΝ ΕΥΡΏΠΗ doxiadis+ Στην κατηγορία «New Construction» πιστοποιήθηκε με SITES Gold το Ellinikon Experience Park, τον σχεδιασμό του οποίου ανέλαβε το γραφείο doxiadis+. Η έννοια της συμβίωσης αποτελεί τη φιλοσοφία της ομάδας και τη βασική αρχή που διέπει όλα τα έργα του γραφείου doxiadis+. Με αφετηρία την ανάγνωση της υφιστάμενης κατάστασης, το γραφείο στοχεύει στην προστασία, την ανάδειξη και την αποκατάσταση της ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς, καθώς και της ιστορικής και οικολογικής αξίας κάθε τοπίου, με απώτερο στόχο την αρμονική συνύπαρξη των ανθρώπων τόσο μεταξύ τους όσο και με το φυσικό περιβάλλον. Το Ellinikon Experience Park στην Αθήνα αποτελεί ένα πρωτοποριακό παράδειγμα βιώσιμου σχεδιασμού και αστικής ανάπλασης. Ο σχεδιασμός του πάρκου βασίζεται στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, διατηρώντας και ενισχύοντας τα φυσικά χαρακτηριστικά του πρώην αεροδρομίου, και αποτελεί το πρώτο βήμα προς έναν νέο τρόπο ζωής, όπου η τεχνολογία και η φύση συνυπάρχουν αρμονικά. ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
SITES GOLD PROJECT
Πρόσφατα, το πάρκο έγινε το πρώτο στην Ευρώπη έργο πιστοποιημένο με SITES Gold στην κατηγορία «Νέα Κατασκευή». Η πιστοποίηση SITES αναδεικνύει τις βέλτιστες πρακτικές στον βιώσιμο σχεδιασμό, στην κατασκευή και στη διαχείριση των εξωτερικών χώρων του, διασφαλίζοντας ότι το πάρκο συνιστά μια υγιή και φιλική προσφορά προς το περιβάλλον και τους επισκέπτες του. Ποιες είναι, όμως, οι σχεδιαστικές αρχές που καθόρισαν την πιστοποίηση; Η σύλληψη της ιδέας και η υλοποίησή της βασίστηκαν στις αρχές της συμβίωσης, της οικολογίας, της ανακύκλωσης και του σχεδιασμού για τον άνθρωπο. Το πάρκο είναι ανοιχτό και εύκολα προσβάσιμο, με χώρους κατάλληλους για όλους – χώρους οι οποίοι βελτιώνουν την ανθρώπινη υγεία και αυξάνουν τις ευκαιρίες υπαίθριας κοινωνικής ζωής, αναψυχής και ευεξίας. Ο σχεδιασμός του, με οικολογικές πρακτικές, διατηρεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό τα αισθητικά και ιστορικά στοιχεία του αεροδρομίου, τόσο τα φυσικά όσο και τα κατασκευασμένα. Παράλληλα, το πάρκο ανταποκρίνεται στην ανάγκη περιορισμού και αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, εξασφαλίζοντας μείωση των εκπομπών άνθρακα και φροντίζοντας ώστε το σύνολο να είναι λειτουργικό ακόμα και σε θερμότερο κλίμα. Το χώμα διατηρείται και εμπλουτίζεται για να γίνει πιο γόνιμο, ενώ το μεγαλύτερο τμήμα της βλάστησης παραμένει, μειώνοντας τις ανάγκες άρδευσης. Φυτεύσεις ιθαγενών δέντρων και θάμνων, ανθεκτικών στις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες της περιοχής, συμπληρώνουν το φυσικό τοπίο. Μικρής κλίμακας κήποι νερού συμβάλλουν στη σταδιακή διήθηση των ομβρίων υδάτων, αναπληρώνοντας τον υδροφόρο ορίζοντα και παράλληλα δίνοντας ζωή σε υδροχαρή φυτά. Με τις πρακτικές αυτές, το υπάρχον οικοσύστημα προστατεύεται, ενώ ενισχύεται η βιοποικιλότητα και βελτιώνεται το μικροκλίμα της περιοχής. Αντίστοιχα, οι υφιστάμενες δαπεδοστρώσεις διατηρούνται και αναδεικνύονται σε μεγάλη έκταση, ενώ κομμάτια τους τα οποία αφαιρούνται χρησιμοποιούνται ξανά και μετατρέπονται σε γλυπτικές διαμορφώσεις που φιλοξενούν χρήσεις εφήμερων υπαίθριων καθιστικών. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται το αποτύπωμα άνθρακα και ταυτόχρονα προωθείται η αξία της επανάχρησης των δομικών υλικών. Το Experience Park μετουσιώνει το όραμα της Lamda Development για το Ellinikon, για τη δημιουργία ενός έργου-προτύπου, ανταποκρινόμενο συνολικά στις αρχές της βιωσιμότητας και του resilience. Ο σχεδιασμός εντάχθηκε εξαρχής στα κριτήρια που ορίζονται από το σύστημα SITES, το οποίο κατευθύνει, αξιολογεί και πιστοποιεί τη βιωσιμότητα έργων αρχιτεκτονικής τοπίου, στα πλαίσια του οποίου το Experience Park έλαβε την πρώτη πανευρωπαϊκή πιστοποίηση στην κατηγορία «New Construction» με Gold. 43 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
SLOW LIVING RESORT IN CYCLADES
Potiropoulos+Partners Η αρχιτεκτονική οφείλει να αντανακλά, να υλοποιεί και να διαιωνίζει ιδέες και εικόνες μιας ιδανικής ζωής. Η εμφατική αυτή προϋπόθεση για την ουσία της αρχιτεκτονικής είναι ακόμη πιο επιτακτική στις μέρες μας λόγω της περιβαλλοντικής κρίσης και του σχεδόν αβίωτου δυτικότροπου ρυθμού της καθημερινότητάς μας. Αυτό που χρειάζεται η αρχιτεκτονική σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι ό,τι ακριβώς χρειάζεται και ο σύγχρονος άνθρωπος στη ζωή του: αφενός το Θεμελιώδες, με την έννοια των αρχετυπικών ποιοτήτων διαβίωσης που στο πέρασμα του χρόνου έχουν παραμεληθεί, και αφετέρου την Ειλικρίνεια, το Αυθεντικό, ως απάντηση στην τάση για εντυπωσιασμό. Στο Slow Living Resort, εννοιολογικά, η «ηθική» του σχεδιασμού προκύπτει από το «habitus», δηλαδή τις «συνήθειες», σχετίζεται με τον τρόπο ζωής, με την ατμόσφαιρα της διαβίωσης, δεν απευθύνεται άμεσα στο κτίριο/κατασκευή, αλλά κυρίως στο βίωμα που αυτό προκαλεί. Ο συνθετικός χειρισμός δεν προτείνει θεαματικές χειρονομίες, εστιάζει στο ριζωμένο στο βάθος του χρόνου τοπικό ιδίωμα. Επιδιώκει να προσφέρει «πολλά» με ό,τι υπάρχει ήδη εκεί. Η φύση κυριαρχεί. Πρόθεση του σχεδιασμού δεν ήταν να δημιουργηθεί ένα «κτιριακό συγκρότημα - μνημείο» αλλά ένα ανοιχτό σύστημα που εμπεριέχει στη φιλοσοφία του την έννοια της «ευεξίας», επιτρέποντας στο φως, στον αέρα και στο πράσινο, στην αλλαγή των εποχών και των χρωμάτων, να περνούν εντός του. Η αφήγηση που επινοήθηκε δεν είναι μια ειδυλλιακή, εικονογραφική μεταφορά αλλά μια διαρκής, εντατική διάδραση, που προτρέπει τον χρήστη να αφουγκραστεί τη συνομιλία του Τόπου –Κυκλάδες– με τον σύγχρονο τρόπο κατοίκησης. Ο γενικός σχεδιαστικός καμβάς ακολουθεί τις δυνάμεις του πεδίου, θέτει όρια, διαιρεί, παράλληλα ενώνει, παράγει χώρο. Με τους μονώροφους όγκους οργανωμένους σε μια βασική σπονδυλική στήλη που σχηματίζουν ο πυρήνας με τις δημόσιες λειτουργίες, το πλέγμα των πεζοδρόμων και ο περιμετρικός δακτύλιος, τόσο η διάρθρωση του master plan όσο και η αρχιτεκτονική γλώσσα γενικότερα αφουγκράζονται την εγγενή λιτότητα της τοπικής αρχιτεκτονικής. Η κεντρική πλατεία –τόπος αρχετυπικός, οικείος, γεμάτος μνήμες–αντιμετωπίζεται ως καρδιά του συνόλου. Με σαφή αναφορά στο πολιτισμικό-κοινωνικό υπόβαθρο των κυκλαδίτικων οικισμών, το κέντρο του συγκροτήματος μεταμορφώνεται σε τόπο γιορτής της ίδιας της ζωής. Ο επισκέπτης βιώνει μια συνεχή, ρέουσα εμπειρία από λειτουργία σε λειτουργία, από τις «ορισμένες» και πιο «επίσημες» στις πιο «αφηρημένες» και «καθημερινές». Το αρχιτεκτονικό γραφείο Potiropoulos+Partners σχεδίασε ένα ήπιας δόμησης τουριστικό συγκρότημα όπου η πολυτέλεια είναι συνώνυμη με την επιστροφή στη φύση. ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
3D VISUALIZATION: BATIS STUDIO Ακολουθώντας τη γεωμετρική τυχαιότητα της γενικής διάταξης, όπως αυτή σχηματοποιείται στο ίχνος των γλυπτικών, λίθινων τοίχων κατά μήκος του δικτύου πεζοδρόμων, τα κτίρια καταλυμάτων από πέτρα και κάποια από σοβά ενσωματώνονται ισορροπημένα στους εδαφικούς κυματισμούς. Οι προστατευμένες, μεσογειακές αυλές τους ανοίγονται προς τη θέα αποτελώντας συνέχεια των εσωτερικών χώρων, το «μέσα» και το «έξω» ενοποιούνται. Δημόσιοι και ιδιωτικοί «κήποι» αγκαλιάζουν τα κτίσματα, που θυμίζουν εδαφική προέκταση, σαν ανασήκωμα του τοπίου. Η ποιητική των υλικών έχει τον δικό της συμβολισμό, το δικό της λεξιλόγιο, η αλληλεπίδρασή τους με το φως επιτρέπει να αναδειχθούν αναπάντεχες σχέσεις που μαγνητίζουν το βλέμμα. Ο σχεδιασμός του Slow Living Resort στόχευσε σε μια αρχιτεκτονική εκφραστική και ανθρώπινη, ολοκληρωμένη και ήρεμη, με πολλαπλές αναγνώσεις και ελεγχόμενες ανατροπές. Σε αυτόν τον μετρημένο και μαζί αφηγηματικό αρχιτεκτονικό λόγο, που συνδυάζει τα «παραδοσιακά» συστατικά με τις σύγχρονες ανέσεις, κυριαρχεί μια «ιδέα» που υπερβαίνει τις κλισέ σχεδιαστικές χειρονομίες, θέτοντας εξαρχής ως πρωταρχικό μέλημα τη συνθήκη μιας πολυαισθητηριακής εμπειρίας μέσα στη φύση. Ως «πολυτέλεια» σήμερα νοείται ακριβώς η επιστροφή στη φύση. Για τον Heidegger, μόνο σε μια κατοίκηση συμφιλιωμένη με τη φύση ο άνθρωπος είναι «μέσα στον κόσμο» και σε ασφαλή σχέση μαζί του. «Οφείλουμε να χτίζουμε με τον τρόπο που καλλιεργούμε τη γη», υποστηρίζει, «…κατοίκηση έχουμε μόνο στην ύπαιθρο, ριζωμένοι στο έδαφος, στην οικεία μνήμη». Το Slow Living Resort είναι απαλό, προσαρμόζεται στο εδαφικό ανάγλυφο, κάπου υποχωρεί υπέρ του φυσικού τοπίου και ταυτόχρονα δηλώνει την παρουσία του. «Απ’ άκρη σ’ άκρη του χώρου, σε ένα συνεχές, βιωματικό παρόν υπάρχει ο Άνθρωπος». 45 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔ Ί ΟΡΊΖΕ Ί ΤΟΝ ΑΡΧ Ί ΤΕΚΤΟΝ Ί Κ Ο ΟΡΊΖΟΝΤΑ ΤΗΣ ΑΘ Η ΝΑΣ ΑΝΑΒ Ί ΏΝΟΝΤΑΣ Ε ΝΑ ΚΤΊΡ Ί Ο ΓΡΑΦΕΊ Ώ Ν Γ Υ Ρ Ώ ΑΠ Ο ΤΟ Ί ΣΤΟΡ Ί Κ Ο Κ Ε ΝΤΡΟ A&M ARCHITECTS Ένας μοντέρνος ανασχεδιασμός που αγκαλιάζει την αρχαία κληρονομιά και εμπνέει τη σύγχρονη κουλτούρα στον χώρο εργασίας. Σε έναν αποκλειστικά κλειστό διαγωνισμό, με τη συμμετοχή διακεκριμένων ελληνικών αρχιτεκτονικών γραφείων, η ZOIA προσκάλεσε τις σχεδιαστικές προτάσεις για την ανακαίνιση ενός σημαντικού ορόσημου που χτίστηκε τη δεκαετία του ’70. Τοποθετημένο στην καρδιά της Αθήνας, με θέα το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και απέναντι από τους στύλους του Ολυμπίου Διός, το κτίριο γραφείων στη λεωφόρο Βασιλίσσης Αμαλίας 40 αποκτά επιτέλους ένα νέο αφήγημα μετά την πυρκαγιά και τον βανδαλισμό του, το 2010. Το όραμα πίσω από το έργο αυτό περιστράφηκε γύρω από την επαναχρησιμοποίηση και την αποκατάσταση του στοιχείου της Αθήνας των 70s, δίνοντάς του μια νέα ταυτότητα και παράλληλα επιτρέποντας στο εγκαταλελειμμένο κτίριο να γίνει προορισμός για έναν σύγχρονο χώρο εργασίας. Με στόχο τη δημιουργία ενός σύγχρονου κτιρίου γραφείων, που συνομιλεί με το ιστορικό κέντρο της πόλης και τα σημαντικά αρχαιολογικά μνημεία με τα οποία έρχεται σε επαφή, η A&M Architects ανέλαβε τον σχεδιασμό για τη ριζική ανακαίνιση του κτιρίου γραφείων στη λεωφόρο Βασιλίσσης Αμαλίας: ένα τετραώροφο ακίνητο με 2 υπόγεια και δώμα που κατασκευάστηκε το 1977 και αποτελείται από έναν ενιαίο όγκο, ενώ στο σύνολό τους οι χώροι αναπτύσσονται σε δύο υπόγεια και τέσσερις υπέργειους ορόφους. ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
Η A&M ARCHITECTS
Βασική επιδίωξη του σχεδιασμού ήταν οι νέες όψεις του κτιρίου να συνυπάρχουν αρμονικά με την ιστορία του κέντρου της Αθήνας και τα αρχαία μνημεία της περιοχής. Χαρακτηριστικά των νέων όψεων είναι η διατήρηση του μεγαλύτερου μέρους τους ως υαλοπέτασμα, ενισχύοντας τη διαφάνεια, για να διασφαλιστεί η πανοραμική θέα προς το ιστορικό κέντρο, τους στύλους του Ολυμπίου Διός αλλά και το εθνικό πάρκο, καθώς και το επιπρόσθετο μεταλλικό σύστημα σκίασης περιμετρικά. Η κεντρική ιδέα της νέας διαμόρφωσης των όψεων βασίστηκε στη χρήση των αναλογιών της χρυσής τομής για τον σχεδιασμό ενός second skin, που δημιουργείται για να συνομιλεί με τα αρχαία μνημεία της περιοχής, διατηρώντας τη μνήμη της τυπικής αρχιτεκτονικής γλώσσας των γραφειακών κτιρίων της εποχής κατά την οποία κατασκευάστηκε. Η χρήση των χρυσών αναλογιών εντοπίζεται σε δύο επίπεδα. Από τη μια διατηρούνται προσεγγιστικά οι αναλογίες του περιγράμματος της κατασκευής σε σχέση με το περίγραμμα των όψεων, καθώς, με βάση τις θερμικές και λειτουργικές ανάγκες του κτιρίου, αυτές παραποιούνται και μεταβάλλονται. Σε δεύτερο επίπεδο, οι ζώνες αυτές ενσωματώνουν διαφορετικούς τρόπους σκίασης, ανάλογα με τις λειτουργικές και θερμικές ανάγκες του κτιρίου. Οι διαφορετικοί τρόποι σκίασης χρησιμοποιούν σημειακά πυκνές κάθετες περσίδες με σταθερό ρυθμό και τοποθετημένες με τέτοια κλίση ώστε να ευνοούν τον σκιασμό τις πρωινές ώρες αλλά και να στρέφουν τη ματιά του χρήστη προς τα γειτονικά αξιοθέατα. Στην υπόλοιπη επιφάνεια της όψης βρίσκουμε κάθετες περσίδες που ρυθμικά πυκνώνουν, σύμφωνα με την Ακολουθία Φιμπονάτσι. Το εσωτερικό του κτιρίου εκσυγχρονίζεται λειτουργικά και αισθητικά, ενώ αναβαθμίζεται πλήρως ενεργειακά και με πιστοποίηση LEED. Δημιουργούνται χώροι στάθμευσης στα υπόγεια για τη σωστή λειτουργία ενός κτιρίου γραφείων στο κέντρο της Αθήνας, ενώ διαμορφώνονται σύγχρονοι γραφειακοί χώροι, που θα προσφέρουν ευελιξία και θα προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες του χρήστη. Με την αίγλη της ανανεωμένης δομής να δεσπόζει στο δώμα του κτιρίου με θέα την Ακρόπολη, τους στύλους του Ολυμπίου Διός και τη μαγευτική Πύλη του Αδριανού, ο χώρος αυτός προορίζεται να αποτελέσει καταφύγιο ψυχαγωγίας και ευεξίας για τον επισκέπτη, υποσχόμενος μια πραγματικά μοναδική εμπειρία. 47 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
AMALIAS OFFICE BUILDING
THE TOP 3 BY TSOLAKIS ARCHITECTS
Tsolakis Architects Στον πυρήνα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού του Γιώργου Τσολάκη κρύβεται η αναζήτηση για αρμονία μεταξύ του αστικού περιβάλλοντος, της φύσης και της ανθρώπινης κλίμακας. Μέσα από το έργο του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών στην Ακαδημία Πλάτωνος ξεδιπλώνεται η ευγένεια μιας αρχιτεκτονικής που αγκαλιάζει το φυσικό έδαφος και ενσωματώνει τον πολιτισμικό πλούτο της Αθήνας. Η αποκατάσταση του ιστορικού ξενοδοχείου Esperia επανασυνδέει το κτίριο με τη ζωντάνια της οδού Σταδίου, επιτυγχάνοντας μια σύγχρονη ανάγνωση του αρχιτεκτονικού του χαρακτήρα στο σύγχρονο αστικό περιβάλλον. Το «The Wave» είναι μια αρχιτεκτονική ανάσα στη λεωφόρο Συγγρού, που λειτουργεί ως το πρωτεύον επικοινωνιακό μέσο για την ανάδειξη του κτιρίου ως τοποσήμου. Συνολικά, εξάλλου, η προσέγγιση του αρχιτέκτονα στηρίζεται στη διαλεκτική μεταξύ του παρελθόντος και του μέλλοντος, αναδεικνύοντας μια Αθήνα που σέβεται την ιστορία της και προσβλέπει στην αειφόρο εξέλιξη, χωρίς να παραγνωρίζει τη συμμετοχή, την πρόσβαση και την ισότητα των ανθρώπων της. Η κοινωνική διάσταση των κτιρίων του Γιώργου Τσολάκη δημιουργεί τη μαγιά για ένα γραφείο με σοβαρές δυνατότητες στο διεθνές προσκήνιο. Τρία νέα έργα που συνομιλούν με το παρελθόν και κοιτάζουν στο μέλλον αναβαθμίζουν κεντρικά σημεία της Αθήνας. ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΗΝΏΝ ΣΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΠΛΑΤΏΝΟΣ 3D απεικονίσεις: Tsolakis Architects Το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών επικεντρώνεται στην αρμονική συμβίωση δύο αντικρουόμενων δυνάμεων της περιοχής. Από τη μια η αδιαπέραστη και συνεχής μάζα της πόλης και από την άλλη το περίκλειστο άλσος με τις αρχαιολογικές ανασκαφές. Η αρχιτεκτονική προσέγγιση δίνει έμφαση στην τοπογραφία, στην πολεοδομία και στη δημόσια αρχαιολογία, αφού ενσωματώνει δημιουργικά τους άξονες του τοπίου και της πολεοδομίας της περιοχής, ενώ αγκαλιάζει αφενός μεν τα αρχαιολογικά ευρήματα εντός του άλσους, αφετέρου δε τη σχέση ανοιχτού - κλειστού, δημόσιου - ιδιωτικού. Η πόλη και το άλσος αλληλεπιδρούν στο κέντρο του οικοπέδου, δημιουργώντας έναν κόμβο στροβιλοειδούς κίνησης που δρα ως κεντρομόλος και ταυτόχρονα ως φυγόκεντρος δύναμη ροών και δραστηριοτήτων. Η πολική χάραξη δημιουργεί ένα ορθογωνικό ρήγμα στο κέντρο, που τεμαχίζει τον χώρο σε τέσσερις διακριτές πτέρυγες. Τα δώματα αναδύονται από το έδαφος, εμφανίζοντας επικλινείς, βατές επιφάνειες, επεκτείνοντας την υπάρχουσα φυτεμένη επιφάνεια του άλσους και ταυτόχρονα εξασφαλίζοντας τόσο για τους επισκέπτες όσο και για τους εργαζόμενους άνετες συνθήκες φυσικού φωτισμού και αερισμού. Στην καθαρότητα και την ευελιξία των εκθεσιακών χώρων μπορεί κανείς να αναγνωρίσει τη βασική αρχή ότι η πόλη είναι ζωντανός οργανισμός, ο οποίος μεταλλάσσεται διαρκώς. Η εναλλαγή κλειστών και ανοιχτών χώρων, η δυνατότητα θέασης του εσωτερικού του μουσείου από διαφορετικές οπτικές και σε διαφορετικό βαθμό, αποσκοπούν στη δημιουργία μιας σχέσης οικειότητας μεταξύ μουσείου και επισκέπτη, που θα οδηγήσει ακόμη και μη επισκέπτες να αισθανθούν την άνεση να διαβούν τις πόρτες του μουσείου ή να γίνουν κοινωνοί των μηνυμάτων του. Η πρόταση δίνει έμφαση στον σχεδιασμό ενός δημόσιου χώρου που συμπεριλαμβάνει το μουσείο, τις αρχαιολογικές ανασκαφές και χώρους αναψυχής και άθλησης, ενθαρρύνοντας τη συμμετοχικότητα. Οι αρχές σχεδιασμού του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου προβάλλουν το όραμα της Αθήνας του μέλλοντος. Μιας πόλης που σχετίζει τις κτιριακές υποδομές με το φυσικό έδαφος και το τοπίο, μιας πόλης που σέβεται, αναδεικνύει και συνυπάρχει αρμονικά με τη φύση και την ιστορία της, λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλους τους πολίτες της. 49 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
Tsolakis Architects
ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ESPERIA ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Φωτό: Γιώργος Μεσσαριτάκης Το ξενοδοχείο Esperia αποτελεί ένα από τα εμβληματικότερα κτίρια του κέντρου της Αθήνας. Η διακοπή της λειτουργίας του, από το 2010, επέφερε μια παύση στη συνοχή και ζωντάνια της πόλης, καθώς αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της οδού Σταδίου, ενός από τους σημαντικότερους άξονες του ιστορικού κέντρου, με κτίρια ιδιαίτερου κάλλους και αρχιτεκτονικής. Η αποκατάσταση του κτιρίου και η δημιουργία της νέας όψης του με γνώμονα την αρμονική ένταξή του στον πολεοδομικό ιστό κρίνονται απαραίτητες, καθώς είναι πολύ σημαντικό να μην αλλοιωθεί ο χαρακτήρας του. Ο σχεδιασμός επιδιώκει να αποκαταστήσει την ενοποίηση της όψης και την πρόθεση που υπήρχε στα αρχικά σχέδια του κτιρίου. Χρησιμοποιώντας τα στοιχεία της υφιστάμενης όψης, δηλαδή τον κάνναβο των εξωστών και την ενοποίηση των δωμάτων μέσω οριζόντιων στοιχείων, προτείνει τη δημιουργία ενός «φίλτρου», το οποίο αναδεικνύει τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία του κτιρίου. Τα κατακόρυφα στοιχεία έχουν την εξής ιδιαιτερότητα: στους χαμηλούς ορόφους είναι πιο πυκνά, ώστε να προστατεύουν τον επισκέπτη από την όχληση της πόλης και του πολυσύχναστου δρόμου, ενώ, ανεβαίνοντας προς τα υψηλότερα επίπεδα, αυτά γίνονται όλο και πιο αραιά, επιτρέποντας την απρόσκοπτη θέα προς την πόλη. Η σκέψη ως προς τη θεώρηση του αρχιτεκτονικού αντικειμένου βρίσκεται στο πλαίσιο όχι ενός εφήμερου σχεδιασμού αλλά μιας κατασκευής η οποία θα διατηρηθεί στον χρόνο. Η αποτύπωση της σκέψης στο αρχιτεκτονικό αντικείμενο είναι το στοιχείο που εντάσσει την εκάστοτε αρχιτεκτονική στην αλυσίδα της εξέλιξης, σαν ένας σύνδεσμος στη συνέχεια της ιστορίας της αρχιτεκτονικής. Η λογική, λοιπόν, του «λευκού καμβά» δεν εφαρμόζεται στον σχεδιασμό της όψης του ιστορικού κτιρίου. Με αφετηρία την αρχική όψη, το γραφείο εντοπίζει τις πρότερες αρχές του σχεδιασμού και τις προσαρμόζει στο σήμερα. Έτσι, τα ομοιόμορφα συμμετρικά ανοίγματα που αγνοούν την επίδραση του περιβάλλοντος εγγράφονται σε ένα νέο σύστημα παραμέτρων. Έχοντας ως σταθερά τον προηγούμενο κάνναβο, το γραφείο εισάγει νέα στοιχεία, που ανταποκρίνονται στην ανάγκη για διαφάνεια ή προστασία από την ηχορύπανση. Έχουμε, λοιπόν, ένα αντιληπτικά ενιαίο αντικείμενο, με διακυμάνσεις πλήρους και κενού. Η στοά της γωνίας Σταδίου & Εδουάρδου Λω αναδεικνύεται ξανά ως ζωτικό στοιχείο συνοχής και συνάντησης στο κέντρο της πόλης. ΤHE WAVE, ΚΤΙΡΙΟ ΓΡΑΦΕΙΏΝ ΕΠΙ ΤΗΣ ΛΕΏΦΟΡΟΥ ΣΥΓΓΡΟΥ Φωτό: Πυγμαλίων Καρατζάς Το έργο αφορά την ανακατασκευή ενός υφιστάμενου κτιρίου γραφείων επί της λεωφόρου Συγγρού. Η πρόταση επιθυμεί να αποδώσει κεντρικό ρόλο στην αρχιτεκτονική ταυτότητα, η οποία θα διαμορφώσει το αστικό και πολιτισμικό τοπίο και θα λειτουργήσει ως το πρωτεύον επικοινωνιακό μέσο για την ανάδειξη του κτιρίου ως τοποσήμου. Αναλύοντας τη σχέση του κτιρίου με την ευρύτερη περιοχή προτάθηκε η χωρική μεταφορά της εμπειρίας κίνησης στην πολύβουη λεωφόρο Συγγρού στην όψη του κτιρίου. Το γεωμετρικό ανάλογο της αποτύπωσης της κίνησης αυτής αποτέλεσε τον δυναμικό παράγοντα επεξεργασίας της όψης. Αξιοποιώντας την εμπειρία της κίνησης, σχεδιάστηκε ένα σύστημα ανάπτυξης της όψης αντίστοιχο με τη χρονοφωτογραφία, που επιτυγχάνει την αντίληψη της κίνησης αυτής μέσω μιας αυτοτελούς και εύληπτης εικόνας. Μεταφράζοντας, λοιπόν, την κίνηση σε ένα γεωμετρικό ανάλογο δημιουργήθηκε ένα σύστημα κατακόρυφων στοιχείων το οποίο απαρτίζεται από περσίδες κυματοειδούς μορφής, με μοναδικό ανάπτυγμα η καθεμιά. Η φαινομενική κίνηση των περσίδων εντείνεται από τις εναλλαγές των σκιών, με αποτέλεσμα, σε ένα διαρκές παιχνίδισμα με το ηλιακό φως κατά τη διάρκεια της ημέρας, να αλλάζει η εικόνα της όψης. Μετά τη δύση του ηλίου ο φωτισμός ανάδειξης της όψης έρχεται να ενισχύσει τη μοναδική ταυτότητα του έργου και να το εντάξει με ήπιο και ιδιαίτερα βιώσιμο τρόπο στο νυχτερινό τοπίο της πόλης. Η μορφολογία των όψεων αναδεικνύεται από τη μόνιμη εγκατάσταση φωτισμού, η οποία έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί ειδικά για κάθε σημείο, γωνία και πτερύγιο της όψης. Μια μελετημένη αλληλουχία ήπιων διακυμάνσεων λευκού φωτός συνδιαλέγεται με το σκοτάδι και διατρέχει τις όψεις του κτιρίου. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην προστασία του ευρύτερου αστικού περιβάλλοντος από τη φωτορύπανση. Έτσι, τα φωτιστικά σώματα ελέγχονται από εξειδικευμένα συστήματα, ώστε να λειτουργούν σε πολύ χαμηλές λαμπρότητες.
ADM↦ 24 LIFO - ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 ARCHITECTURE DESIGN MAP
Η
ΔΑ ΠΊΣ Ώ ΑΠ Ο ΤΟ
ΤΟΥ
Deda
Architects Οι πόλεις διαρκώς υπόκεινται σε αλλαγές και αναπτύσσονται στον χρόνο με βάση τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες. Ο αστικός ιστός αναδιαμορφώνεται αδιάκοπα, παρουσιάζοντας ποικίλες όψεις. Οι αλλαγές αυτές αποτελούν μια συνεχή και δυναμική διαδικασία, που επηρεάζει τον τρόπο ζωής και την εξέλιξη των κοινοτήτων. Η Αθήνα, μια πόλη με πλούσια ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά, αναπτύσσεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς και τα φώτα των επενδυτών είναι στραμμένα πάνω της. Ένα από τα μεγαλύτερα έργα αστικής ανάπλασης στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, που θα έχει σημαντική επίδραση στην όψη της Αθήνας, επειδή θα προσφέρει μια εντελώς νέα δυναμική στον τρόπο που οι κάτοικοι και οι επισκέπτες αλληλεπιδρούν με την πόλη, είναι η υπό εξέλιξη αξιοποίηση/ ανάπλαση του χώρου του πρώην Διεθνούς Αεροδρομίου του Ελληνικού και της παράκτιας Ολυμπιακής Ζώνης του Αγίου Κοσμά Αττικής, το The Ellinikon. Στόχος του έργου είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου, βιώσιμου προτύπου κατοίκησης και μιας νέας έννοιας της αστικής ζωής, προσφέροντας ολιστικές λύσεις, για την παροχή μακροπρόθεσμης αξίας στους ιδιοκτήτες. Το γραφείο μας είναι κομμάτι αυτού του μεγαλειώδους εγχειρήματος και συγκεκριμένα της ανάπτυξης της Little Athens, της νέας γειτονιάς του The Ellinikon, με το Atrium Gardens. Η πρότασή μας χωροθετείται στο βόρειο άκρο του πόλου, σε άμεση γειτνίαση τόσο με τον αστικό ιστό του Αλίμου όσο και με το Μητροπολιτικό Πάρκο του Ελληνικού, και βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τη θάλασσα. Ένα μεταβατικό σημείο από την πόλη στο Πάρκο. Προσαρμοσμένη στα σύγχρονα μοντέλα και τυπολογίες κατοικιών, και έχοντας ως βασική αρχή την ελληνική έννοια του «ευ ζην», τη ζωή που χαρακτηρίζεται από ποιότητα και πληρότητα, η πρότασή μας στοχεύει σε μια δυναμική λύση, που προσφέρει υψηλή ποιότητα ζωής και εμπειρίες στους κατοίκους, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες για τη δημιουργία διαχρονικών κτιρίων. Άλλωστε η διαχρονικότητα στον σχεδιασμό είναι η πρόκληση που θέτουμε κάθε φορά ως γραφείο. Θέλουμε συνολικά το έργο να μπορεί να διατηρεί τη λειτουργική και αισθητική αξία του μέσα στον χρόνο, όπως και να μπορεί να αντεπεξέρχεται στις αλλαγές του περιβάλλοντος, των κοινωνικών αναγκών και της τεχνολογίας. Η συλλογιστική μας πορεία ξεκίνησε από την επαναπροσέγγιση της σχέσης κατοίκων-πόλης. Επανεξετάσαμε την έννοια και το μοντέλο της σύγχρονης ελληνικής πολυκατοικίας, εκμεταλλευόμενοι πλήρως και τους ελληνικούς οικοδομικούς κανονισμούς. Με την πρότασή μας αποσκοπούμε στην παροχή κατοικιών με επίκεντρο τον χρήστη και ο σχεδιασμός μας ενθαρρύνει τη ζωή σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, παρέχοντας μια σειρά από κοινωνικές ευκαιρίες που αναδιατυπώνουν την αίσθηση της «ελληνικής γειτονιάς» και τη φέρνουν στο σήμερα, καλλιεργώντας παράλληλα την αίσθηση του ανήκειν και της ασφάλειας. Το Atrium Gardens αποτέλεσε και αποτελεί μια πραγματική πρόκληση για το γραφείο μας. Προσπαθούμε και υπερβαίνουμε κάθε εμπόδιο, για να δημιουργήσουμε έναν χώρο που αντιπροσωπεύει την αρχιτεκτονική φιλοσοφία και τις αξίες μας. Μέσα από το The Ellinikon διαμορφώνεται μια νέα πραγματικότητα, ένας τόπος όπου η αρχιτεκτονική είναι η ορατή εκδήλωση της κοινωνικής ευθύνης και της δέσμευσης για βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης και του βιώσιμου αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, το γραφείο μας έχει αναλάβει και μια σειρά έργων προσαρμοστικής επαναχρησιμοποίησης (adaptive reuse). Μια προσέγγιση στην αρχιτεκτονική που αναζωογονεί παλιές δομές, διατηρώντας τη μοναδικότητά τους, και τις φέρνει στις τρέχουσες ανάγκες. Αναβαθμίζει την αξία τους και αναβαθμίζει και τη γύρω περιοχή, προάγοντας μια σειρά θετικών μετασχηματισμών και συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν. Σε μια πόλη με ιστορική αξία, όπως η Αθήνα, η πρακτική αυτή συμβάλλει και στη διατήρηση του πολιτιστικού και αρχιτεκτονικού χαρακτήρα των κτιρίων. Βέβαια η μετατροπή, η επανάχρηση και η επαναχρησιμοποίηση των κτιρίων δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο. Παρ’ όλα αυτά, πλέον, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανάπτυξης των σύγχρονων αστικών κέντρων, δημιουργώντας βιώσιμους και πολυσύνθετους χώρους, που αντικατοπτρίζουν την πλούσια ιστορία και τη ζωντάνια της πόλης και πλέκουν μνήμες με μοντέρνα λειτουργικότητα. Με έμφαση στη βιωσιμότητα και στη διαχρονικότητα, το αρχιτεκτονικό γραφείο σχεδιάζει κτίρια που φέρνουν την πόλη στη νέα της εποχή. ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
ΟΜ Α
ATRIUM GARDENS
THE ELLINIKON
&
Ο ολικός ανασχεδιασμός του δεκαώροφου κτιρίου γραφείων στη συμβολή των οδών Βερανζέρου και Γ΄ Σεπτεμβρίου, που παραδόθηκε μέσα στο 2023, αποτελεί ένα τέτοιο παράδειγμα. Θέλαμε να εκσυγχρονίσουμε και να αναβαθμίσουμε αισθητικά, λειτουργικά και ενεργειακά το υφιστάμενο κτίριο, συμβατικής κατασκευής της δεκαετίας του ’60. Το κτίριο διατηρεί τις αρχικές χρήσεις του (καταστήματα στο ισόγειο, γραφειακοί χώροι στους ορόφους), πλήρως προσαρμοσμένο πλέον στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής. Το όνομά του –The Wings–προέρχεται από τα χαρακτηριστικά στοιχεία της όψης, τα κατακόρυφα πτερύγια, τα οποία λειτουργούν ως σκίαστρα για τους εσωτερικούς χώρους, επιτυγχάνοντας ηλιοπροστασία καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Το νέο κέλυφος όχι μόνο αναβαθμίζει το κτίριο ενεργειακά αλλά και αναδιαμορφώνει τις όψεις, με γνώμονα την ανάδειξη του κτιρίου και συνάμα την αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής. Ένα έργο που προβλέπεται να ολοκληρωθεί μέσα στο καλοκαίρι του 2024 είναι η μετατροπή του κτιρίου της πρώην «Απογευματινής» στην οδό Φειδίου, ιδιοκτησίας σήμερα της Tectonic, σε κτίριο κατοικιών προς ενοικίαση. Το τυπικό κτίριο γραφείων καλείται να φιλοξενήσει σύγχρονες κατοικίες. Η πρότασή μας, θέλοντας να σπάσει τη μονολιθικότητα των όψεων, παίζει με τα κενά και τα πλήρη και δημιουργεί εσοχές όπου κρίνεται απαραίτητο για να προσφέρει μια αναβαθμισμένη εμπειρία διαβίωσης, καθώς η ύπαρξη ημιυπαίθριων χώρων και εξωστών για τις ανάγκες των ενοικιαστών είναι απαραίτητη. Μεγάλα ανοίγματα επιτρέπουν την ανεμπόδιστη θέα προς το ιστορικό κέντρο και οι μεταλλικές περσίδες λειτουργούν ως σκίαστρα, προσδίδοντας στο κτίριο νέο χαρακτήρα. Η βιωσιμότητα και η αειφορία της κατασκευής μάς απασχολούν σε κάθε έργο που αναλαμβάνουμε. Αυτόν τον γνώμονα θέτουμε και στα έργα αυτής της κατηγορίας. Μετά τον έλεγχο του φορέα και τις απαραίτητες ενισχύσεις των στατικών στοιχείων, προχωρούμε σε επεμβάσεις, χρησιμοποιώντας όσο το δυνατόν περισσότερα από τα υπάρχοντα οικοδομικά υλικά, περιορίζοντας την παραγωγή αποβλήτων και μειώνοντας, κατ’ επέκταση, τις απώλειες ενέργειας και το αποτύπωμα άνθρακα. Αδιαμφισβήτητα, η ιστορία των πόλεων είναι μια ιστορία συνεχούς αλλαγής. Η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα πρέπει να αποτελούν βασικές αρχές στον σχεδιασμό και στην ανάπτυξη των σύγχρονων πόλεων. Στο πλαίσιο αυτό, η αρχιτεκτονική αναδεικνύεται ως ένα από τα ισχυρότερα εργαλεία για τη διατήρηση της ιστορίας, της κληρονομιάς και της ταυτότητας μιας πόλης, ενώ ταυτόχρονα ενσωματώνει τις σύγχρονες ανάγκες και προκλήσεις, ώστε οι πόλεις να μπορούν να διατηρήσουν τη ζωτικότητά τους. ΜΑΡΙΑ Δ Έ ΔΑ
ATRIUM GARDENS
SPYROS HOUND PHOTOGRAPHY VERANZEROU 53 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
FEIDIOU
ΣΤ Ε ΛΛΑ Π Ί ΕΡ Η : «Η ΑΡΧ Ί ΤΕΚΤΟΝ Ί Κ Η ΤΗΣ ΑΕ Ί ΦΟΡΊΑΣ ΑΝΑΖ Ώ ΟΓΟΝΕΊ ΠΕΡ Ί Β Α ΛΛΟΝ ΚΑ Ί ΣΥΝΑΊΣΘΗΜΑ» Pieris.Architects «Η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια επιδεινούμενη κλιματική αλλαγή, η οποία τείνει να μετατραπεί σε κλιματική καταστροφή, αν δεν καταφέρουμε να πετύχουμε σημαντικές μειώσεις στις εκπομπές στην ατμόσφαιρα» ξεκίνησε την ομιλία της, με θέμα «Touched», στη φετινή ημερίδα ΕΣΩ η Στέλλα Πιερή, που μαζί με τον Πιέρο Πιερή διοικούν το γραφείο Pieris.Architects. «Ωστόσο, παρά τις αξιοσημείωτες προσπάθειες και τους στόχους που έχουν τεθεί, η μείωση των ρύπων σε σχέση με τον σχεδιασμό και την κατασκευή κτιρίων έχει βελτιωθεί ελάχιστα» σημείωσε. Σε απάντηση αυτών των προκλήσεων, οι Pieris.Architects σχεδιάζουν κτίρια με θετικό πρόσημο για τον άνθρωπο, την κοινωνία και το περιβάλλον, αξιοποιώντας εργαλεία όπως οι παθητικές μέθοδοι θέρμανσης και ψύξης, τα γεωθερμικά συστήματα και οι τοίχοι trompe. Η επιλογή των καταλληλότερων υλικών, με αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεών τους κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, συντελεί ουσιαστικά στην προώθηση της βιωσιμότητας των κατασκευών. Η Στέλλα Πιερή δεν παρέλειψε να τονίσει ότι η επαναχρησιμοποίηση και η μετασκευή υφιστάμενων κτιρίων, όπου είναι πρακτικά εφικτή, είναι προτεραιότητα. «Γεννιόμαστε μέσα σε κτίρια, μεγαλώνουμε σε αυτά, ζούμε, μαθαίνουμε, ερωτευόμαστε, γεννάμε, γερνάμε. Το περιβάλλον μάς επηρεάζει, μας σχηματοποιεί ως οντότητες, συμπεριφορικά, συναισθηματικά και ψυχολογικά. Αλλά και τα ίδια τα κτίρια μάς γεννούν επιθυμίες και ανάγκες. Μιλάμε για συναίσθημα. Η συναισθηματική διάσταση του χώρου είναι άυλη και μη μετρήσιμη. Ο άνθρωπος, ως πολυαισθητηριακό ον, αντιλαμβάνεται τον χώρο και το περιβάλλον μέσα από τις αισθήσεις του και το άγγιγμά του, και αυτά ορίζουν και τη συνολική εμπειρία ενός χώρου. Αδρό ή μαλακό υλικό; Τα εκάστοτε υλικά έχουν διαφορετική υφή, έχουν και διαφορετική θερμοκρασία, που γίνεται αντιληπτή μέσω της αφής. Η θερμοκρασία και η ανακλαστικότητά τους επηρεάζει το αίσθημα άνεσης, αλλά και το μικροκλίμα. Το μικροκλίμα επηρεάζει τη χημεία του σώματος, την ανθρώπινη ψυχολογία, άρα και τις θετικές διαδράσεις» είπε η αρχιτέκτονας. Σε μια εποχή αυξανόμενων περιβαλλοντικών προκλήσεων, το αρχιτεκτονικό γραφείο Pieris.Architects αποδεικνύει ότι το κτίριο του αύριο μπορεί να είναι φιλικό προς το περιβάλλον και την κοινωνία, συνδυάζοντας τη βιωσιμότητα με την αισθητική και την ανθρώπινη ευεξία. SKY ECOCITY,
ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
ATHENS
IN TOUCH-RESIDENCES, PERTOULI
«Για να δημιουργήσουμε μια πραγματικά ευτοπική πόλη, πέρα από την ενσωμάτωση της τεχνολογίας, τις χαμηλές ενεργειακές καταναλώσεις και τη σύγχρονη αισθητική, οφείλουμε ως αρχιτέκτονες να ενσωματώσουμε τη φύση και να την κάνουμε αναπόσπαστο κομμάτι της αρχιτεκτονικής, ενδυναμώνοντας και προωθώντας την επανασύνδεση των ανθρώπων με το φυσικό περιβάλλον. Το ανθρώπινο είδος έχει εξελιχθεί για περισσότερο από το 99% της ιστορίας του στον φυσικό κόσμο. Είμαστε, λοιπόν, βιολογικά κωδικοποιημένοι για να συσχετιζόμαστε με τη Γη και τις φυσικές διαδικασίες της» συμπλήρωσε. Στο έργο των Pieris.Architects αποτυπώνεται στην εμπειρία του χώρου μια διαφορετική κάθε φορά «οικοσυναισθηματική αφήγηση», η οποία ενισχύει πολλαπλασιαστικά τον αειφόρο χαρακτήρα των κτιρίων. Η αρχιτεκτονική, πέρα από εικόνα και μέσο επίλυσης προβλημάτων στέγασης και χρήσεων, είναι και μέσο μεταφοράς νοημάτων και διαμόρφωσης ανθρώπινων συμπεριφορών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η κατοικία «Urban Forest», στο Κεφαλάρι, όπου το δάσος γίνεται κομμάτι της κατοικίας. Η μυρωδιά της φύσης διαπερνά τους χώρους διημέρευσης, η αύρα από το ζεστό χώμα στον εξωτερικό χώρο φαγητού σε προσκαλεί να περπατήσεις ξυπόλυτος και οι αντανακλάσεις του φωτός ζωντανεύουν τους τοίχους και σε καλούν να αγγίξεις το φυσικό ανάγλυφο των επιφανειών. Η κατοικία «diachronos», από την άλλη πλευρά, αποτυπώνει την αειφορία στον σχεδιασμό, ο οποίος λαμβάνει υπόψη του όλο τον κύκλο ζωής μιας οικογένειας, ικανοποιώντας τις ανάγκες που προκύπτουν από τις βασικές αλλαγές και μεταβάσεις της οικογενειακής ζωής στο πέρασμα του χρόνου. Στο ξενοδοχείο Beyond Travel στη Γλυφάδα ο χρήστης του κτιρίου δανείζει τις συγκινήσεις και τους συνειρμούς του στον χώρο, σε μια σχέση δυναμική, όπου και ο χώρος και η φύση τού δανείζουν την απελευθερωτική τους ατμόσφαιρα. «Σχεδιάζουμε κτίρια με θετικό πρόσημο όταν αξιοποιούμε τα κατάλληλα εργαλεία και δημιουργούμε βιώσιμα δοχεία μνήμης, νοημάτων και συναισθημάτων, ενσωματώνοντας τη φύση με τρόπο που επιτυγχάνει μια επαναλαμβανόμενη και διαρκή επαφή, ιεραρχώντας τις αναγκαίες παραμέτρους του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Η βιώσιμη αρχιτεκτονική οφείλει να συγκινεί με την οικοσυναισθηματική της αφήγηση, να κατανοεί, να προβλέπει ανάγκες και να μεριμνά, ενσωματώνοντας την καινοτομία σύμφωνα με τις αρχές της επιστήμης και της τέχνης» ολοκλήρωσε την ομιλία της η αρχιτέκτονας.
BEYOND TRAVEL, GLYFADA
55 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
DIACHRONOS RESIDENCE, KIFISIA
Η ΑΡΧ Ί ΤΕΚΤΟΝ Ί Κ Η ΤΗΣ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗΣ micromega Χώροι εκπαίδευσης, τόποι κοινωνικοποίησης, διαμορφωτές ζωής: τα εκπαιδευτικά κτίρια είναι ο τόπος όπου συντελείται η διαδικασία της μάθησης, της ένταξης στην ομάδα και της προετοιμασίας για την ευρύτερη κοινωνία. Σε μια εποχή που η τεχνολογία εξελίσσεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς και η πρόσβαση σε πληροφορίες είναι πιο εύκολη από ποτέ, η σημασία της εκπαίδευσης αποκτά νέες διαστάσεις. Οι κτιριακοί χώροι των σχολείων και των πανεπιστημίων αντανακλούν την αξία που δίνει μια κοινωνία στην εκπαίδευση και στη γνώση, και διαμορφώνουν τη σκέψη, την αισθητική και την ηθική των μελλοντικών πολιτών. Tα εκπαιδευτικά κτίρια αποτελούν πηγή έμπνευσης και προκλήσεων για το αρχιτεκτονικό γραφείο micromega. Αποτελούν μια τυπολογία που τους προσφέρει πάντα νέα μονοπάτια έρευνας και σχεδιασμού, καθώς τους φέρνει κοντά στις μεταβαλλόμενες και τις μελλοντικές ανάγκες κάθε γενιάς. To αρχιτεκτονικό γραφείο micromega έχει σχεδιάσει εκπαιδευτικά κτίρια μέσω ανοιχτών αλλά και κλειστών αρχιτεκτονικών διαγωνισμών στους οποίους έχει διακριθεί. Μέσα από τη διαδικασία του σχεδιασμού κάθε φορά προκύπτουν ερωτήματα που αφορούν τις διαφοροποιημένες ανάγκες των μαθητών/φοιτητών, τις απαιτήσεις του εκάστοτε κτιριολογικού προγράμματος, καθώς και την προσαρμογή σε κάθε διαφορετικό οικόπεδο και πολιτιστικό συγκείμενο. Οι βασικοί άξονες, ωστόσο, πάνω στους οποίους σχεδόν πάντα συνοψίζονται οι προβληματισμοί και η προσέγγισή τους είναι η ανάδειξη της ταυτότητας του κτιρίου για την κοινότητα που αυτό πρόκειται να υποδεχτεί, η σημασία των ενδιάμεσων κοινωνικών χώρων, όπως και η ένταξή του τόσο στο ευρύτερο περιβάλλον όσο και στον φυσικό του περίγυρο. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΏΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Οι χώροι εκπαίδευσης ουσιαστικά διαμορφώνουν την ταυτότητα της κοινότητας που φιλοξενούν και επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αυτή «χτίζει» τον χαρακτήρα και την αισθητική της. Θεωρούμε σημαντικό τα κτίρια να απευθύνονται κατ’ αρχάς στο βλέμμα των μαθητών ή των φοιτητών και να εξάπτουν τη φαντασία και την περιέργειά τους, να τους παρέχουν τρόπους ώστε να αισθανθούν τμήμα τους, να ενισχύουν τη συμπερίληψη και την ανοιχτή αποδοχή. Η χρήση των υλικών, των χρωμάτων, των μορφολογικών διαβαθμίσεων, οργανώνει κτιριακά σύνολα στα οποία η κοινότητα βρίσκει τρόπους να αναγνωρίζει τον εαυτό της. ΑΠΟ ΤΗΝ «ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ» ΣΤΟΝ «ΧΏΡΟ ΜΑΘΗΣΗΣ» Ο σχεδιασμός του χώρου αποτελεί κι αυτός εκπαιδευτικό εργαλείο και συμμετέχει στη διαδικασία ανάπτυξης των παιδιών. Στη διεθνή συζήτηση περί αρχιτεκτονικής των εκπαιδευτικών κτιρίων υπάρχει μετακύλιση από τον όρο «αίθουσα διδασκαλίας» στον όρο «χώρος μάθησης»: διευρύνονται, δηλαδή, τα όρια της εκπαιδευτικής διαδικασίας και οι χώροι σχεδιάζονται με τέτοιον τρόπο ώστε να υποδέχονται περισσότερες χρήσεις. Τα εκπαιδευτικά κτίρια αποτελούν τους κατεξοχήν τόπους κοινωνικοποίησης και θεωρούμε ότι οι άτυποι χώροι συνάντησης των μαθητών εμπλουτίζουν όχι μόνο το κτιριολογικό πρόγραμμα αλλά και όλη την καθημερινή εμπειρία. Οι κοινωνικοί χώροι λειτουργούν ως άμεσες εκτονώσεις των αιθουσών, ως ευέλικτοι χώροι που μπορούν να φιλοξενούν δράσεις και αυθόρμητες εκδηλώσεις. Είναι ειδικά σχεδιασμένες γωνιές ή μικρά αμφιθέατρα στον εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο που απευθύνονται σε πολλαπλές λειτουργικές απατήσεις, όπως διάλειμμα, οργάνωση ομαδικών δραστηριοτήτων, θέατρο, μικρές παρουσιάσεις/διαλέξεις, παραστάσεις, πάρτι, σχολικές εκδηλώσεις, εκθέσεις. To αρχιτεκτονικό γραφείο micromega σχεδιάζει το campus του μέλλοντος, όπου η προσωπική ανάπτυξη ευδοκιμεί σε κάθε χώρο. 2 1 3 6 ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΥΠΑΙΘΡΙΟΥ ΧΏΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Οι τελευταίες προσεγγίσεις στην ψυχολογία των εκπαιδευτικών χώρων αναδεικνύουν τη σημασία που έχει η επαφή με το φυσικό στοιχείο και τον υπαίθριο χώρο για την ψυχική διάθεση τόσο των εκπαιδευτικών όσο και της μαθητικής/φοιτητικής κοινότητας. Στόχος μας είναι πάντα το άνοιγμα προς τον υπαίθριο χώρο, η δημιουργία βάθους στο βλέμμα και η επεξεργασία της κλίμακας από το εσωτερικό του κτιρίου προς τον εξωτερικό χώρο. Οι δραστηριότητες επεκτείνονται, η φύση και το φυτικό στοιχείο απαλύνουν τις υφές, προσφέρουν σκιά και δροσισμό, δίνουν τον ρυθμό του χρόνου και των εποχών με την εναλλαγή των χρωμάτων και των πυκνοτήτων, απαλύνουν το βλέμμα. Το νέο κτίριο για το σχολείο Pinewood (Anatolia Campus, Θεσσαλονίκη), το κτίριο του Τμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (Λεμεσός) και το νέο κτίριο για το Ελληνογαλλικό Σχολείο Eugène Delacroix αποτελούν πρόσφατα έργα του γραφείου, όπου η φιλοσοφία σχεδιασμού εκπαιδευτικών κτιρίων βρίσκει εφαρμογή, αλλά και εμπλουτίζεται μέσα από τα ιδιαίτερα στοιχεία του κάθε έργου. To νέο κτίριο για το σχολείο Pinewood, που αποτελεί τμήμα του Anatolia Campus στη Θεσσαλονίκη, είναι αποτέλεσμα κλειστού αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, όπου το γραφείο micromega, σε συνεργασία με το γραφείο μελετών Α.Ν Τομπάζη, διακρίθηκαν με το 1ο βραβείο (2020). Το έργο βρίσκεται σε στάδιο υλοποίησης και αναμένεται να είναι έτοιμο για την επόμενη σχολική χρονιά. Η αρχιτεκτονική σύνθεση επηρεάστηκε από στοιχεία που δεσπόζουν στο master plan και στην κυκλοφορία μέσα στο campus: εντάσσεται ο κυρίαρχος άξονας που ξεκινά από το ιστορικό κτίριο και καταλήγει στον στίβο, με το κτίριο να διασπάται και να χωρίζεται σε δύο λειτουργικές ενότητες, ενώ η σύνδεση αυτών υλοποιείται με τον υπερυψωμένο διάδρομο, που λειτουργεί και ως παρατηρητήριο για τον υποκείμενο αθλητικό χώρο. Το κλειστό εσωτερικό αίθριο μεταξύ των αιθουσών διδασκαλίας εκτείνεται σε δύο επίπεδα, αποτελεί πυρήνα της ζωής των μαθητών και μορφολογικά χαρακτηρίζεται από τα δενδροειδή υποστυλώματα του μεταλλικού στεγάστρου. Περνώντας στην πρόταση για το έργο των νέων κτιριακών εγκαταστάσεων του Τμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου στη Λεμεσό, που απέσπασε το 3ο βραβείο στον ανοιχτό διαγωνισμό (12.2023), διαβάζουμε την επιρροή του ίδιου του κτιριολογικού προγράμματος στη μορφολογία και στην κατανομή των χρήσεων. Το εκπαιδευτικό πεδίο της Σχολής, ταχέως αναπτυσσόμενο και με πολλαπλές προεκτάσεις σε όλο το φάσμα της καθημερινής ζωής, της επικοινωνίας και της ψηφιακής διάδρασης, δημιουργεί μια ευκαιρία για τη δημιουργία ενός νέου προτύπου σχεδιασμού: το κτίριο υλοποιείται ως αποτέλεσμα του δημιουργικού διαλόγου των καλών τεχνών και της οργανωμένης εργοστασιακής παραγωγής. Η πρόταση περιλαμβάνει ένα υβριδικό μοντέλο κτιρίου, το οποίο υιοθετεί χαρακτηριστικά τόσο από χώρους έκθεσης όσο και από εργοστασιακές δομές. Μεγάλοι, ευέλικτοι χώροι εκθέσεων και εκδηλώσεων προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της κοινότητας, ενώ ένα υπαίθριο πάρκο, ανοιχτό στο κοινό, διασφαλίζει την ενεργοποίηση του κτιρίου καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Η διαστρωμάτωση μεταξύ των χώρων παραγωγής (factory), των χώρων έκθεσης (gallery) και των χώρων διδασκαλίας και οργάνωσης των σπουδαστών (community) αποτυπώνεται μορφολογικά στο κτίριο. Πιο πρόσφατη πρόταση του γραφείου αποτελεί το νέο κτίριο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Ελληνογαλλικού Σχολείου Eugène Delacroix, σε συνεργασία με το γραφείο Z-level, που έλαβε το 2ο βραβείο στον κλειστό διαγωνισμό (02.2024). Καθώς το σχολείο απευθύνεται σε γαλλόφωνους μαθητές, ο πρώτος προβληματισμός που ανέκυψε αφορούσε τη δημιουργία ενός συνόλου που θα εμπεριέχει τις αξίες της χώρας στην οποία αυτό βρίσκεται. Η αναφορά στη σχέση των κτιρίων που στέγαζαν τις πιο εμβληματικές φιλοσοφικές σχολές της αρχαιότητας με τον φυσικό τους περίγυρο αποτέλεσε το πρώτο στοιχείο ένταξης του φυσικού σε συμβολικό επίπεδο. Από την Ακαδημία του Πλάτωνα, που βρισκόταν ανάμεσα στα ιερά ελαιόδεντρα της θεάς Αθηνάς, μέχρι το Λύκειο του Αριστοτέλη, κοντά στον λόφο του Λυκαβηττού και στον ποταμό Ιλισσό, η φύση συμμετείχε ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το σχολείο ανοίγεται στο νότιο φως και στις αυλές του, καθεμιά με διαφορετική κλίμακα, υλική επεξεργασία και εξοπλισμό: όλες συμμετέχουν στις πολλαπλές εκφάνσεις της καθημερινής εμπειρίας. Το κτίριο είναι χαμηλού ενεργειακού αποτυπώματος, εντάσσει τη βιοποικιλότητα, προβλέπει χαμηλή κατανάλωση ενέργειας και αξιοποιεί τα όμβρια ύδατα και την ηλιακή ενέργεια. Όλες οι επιλογές συντελούν ώστε το σχολείο να βιώνεται ως ένα εκτεταμένο και πολυδιάστατο οικοσύστημα. 1. ΣΧΟΛ ΈΙ Ο PINEWOOD, ANATOLIA CAMPUS, Θ Έ ΣΣΑΛΟΝ Ι Κ Ή , Α ΠΟΨ Ή ΑΠ Ο ΤΟΥΣ ΑΘΛ Ή ΤΙΚΟ Υ Σ Χ Ω ΡΟΥΣ 2. ΣΧΟΛ ΈΙ Ο PINEWOOD, ANATOLIA CAMPUS, Θ Έ ΣΣΑΛΟΝ Ι Κ Ή , Α Ι ΘΟΥΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛ Ι ΑΣ 3. ΝΈΟ ΚΤ Ι ΡΙΟ ΠΡΩΤΟΒ Α ΘΜΙΑΣ Έ ΚΠΑ Ι Δ Έ ΥΣ Ή Σ, LFH EUGÈNE DELACROIX, Κ Υ ΡΙΑ ΈΙ ΣΟΔΟΣ 4. ΝΈΟ ΚΤ Ι ΡΙΟ ΠΡΩΤΟΒ Α ΘΜΙΑΣ Έ ΚΠΑ Ι Δ Έ ΥΣ Ή Σ, LFH EUGÈNE DELACROIX, Έ ΣΩΤ Έ ΡΙΚΉ ΑΥΛΉ 5. ΚΤ Ι ΡΙΟ ΣΧΟΛΉΣ ΠΟΛΥΜΈΣΩΝ ΚΑΙ ΓΡΑΦΙΚ Ω Ν Τ Έ ΧΝ Ω Ν ΣΤ Ή Ν Κ Υ ΠΡΟ, Έ ΣΩΤ Έ ΡΙΚ Ο Α Ι ΘΡΙΟ 6. ΚΤ Ι ΡΙΟ ΣΧΟΛΉΣ ΠΟΛΥΜΈΣΩΝ ΚΑΙ ΓΡΑΦΙΚ Ω Ν Τ Έ ΧΝ Ω Ν ΣΤ Ή Ν Κ Υ ΠΡΟ, Έ ΞΩΤ Έ ΡΙΚΉ Ο Ψ Ή 4 5 57 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
Ν Ε Α ΕΠΟΧ Η ΣΤΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤ Ί ΚΟ ΧΏΡΟ ΑΠ Ο ΤΗΝ R.C.TECH R.C.TECH Η R.C.TECH είναι αρχιτεκτονικό γραφείο που αφιερώνει ισότιμη ενέργεια στον σχεδιασμό και στην κατασκευή. Το φάσμα των έργων της είναι ευρύ, περιλαμβάνοντας κατοικίες, κτίρια γραφείων, βιομηχανικούς και εμπορικούς χώρους, ξενοδοχεία, αλλά και αποκαταστάσεις διατηρητέων και παραδοσιακών κτιρίων. Κεντρική αναζήτηση της R.C.TECH είναι ο σχεδιασμός που εμπεριέχει συναίσθημα και ουσία, η υλοποίηση ανοιχτών ροϊκών χώρων με βιοκλιματικές αρχές, η λύση αρχιτεκτονικών προβλημάτων με «ασυνταγογράφητες» πρακτικές. Η εκτίμηση των ανθρώπινων διαστάσεων, της πνευματικότητας που κρύβεται στις λεπτομέρειες και των τεχνικών που παραμένουν επίκαιρες στον χρόνο είναι αρχές που καθορίζουν το έργο της. STOP S.A. Το μεταλλικό κτίριο της STOP S.A. στον Πειραιά στεγάζει αποθήκες, εργαστήρια, γραφεία και μία κατοικία. Αποτελεί το πρώτο κτίριο στην Ελλάδα που λαμβάνει την πιστοποίηση LEED Gold στην κατηγορία Warehouses & Distribution Centers. Η ιδέα αφορά τη δημιουργία ενός ογκώδους κτιρίου εργασίας, συνολικής επιφάνειας 5.500 τ.μ., το οποίο, ωστόσο, «κάθεται» κομψά σε ένα κορεσμένο σημείο του Πειραιά. Εξωτερικά, η κλίμακα του λευκού μονολιθικού όγκου «σπάει» από ένα σύνολο περσίδων που δημιουργούν ένα παιχνίδι σκιασμένων και μη επιφανειών. Η ορθο-κανονική κάτοψη του κτιρίου, σε σχήμα παραλληλoγράμμου 70x35 μ., εκμεταλλεύεται τα μεγέθη του οικοπέδου και βελτιστοποιεί τη λειτουργικότητα των επαγγελματικών χώρων, καθώς η επάλληλη διαμήκης τοποθέτηση των λειτουργιών αποτελεί εργονομική απαίτηση, άκρως απαραίτητη για την ομαλή λειτουργία της επιχείρησης. Ο όγκος της κατοικίας σχηματίζει μια λευκή «οθόνη», που φαίνεται σαν να «κάθεται» στο τελευταίο επίπεδο του μεταλλικού κτιρίου, ενώ περιβάλλεται από φυτεμένους υπαίθριους χώρους, κοντράροντας τον βιομηχανικό χαρακτήρα του κτιρίου. «Υπάρχει μεγάλη ανάγκη ανάπτυξης νέων κέντρων διανομής στην Ελλάδα. Ο εκσυγχρονισμός του λιμανιού του Πειραιά και η κίνηση του εμπορίου είναι ορισμένοι παράγοντες στους οποίους οφείλεται η αύξηση που θα δούμε στα επόμενα χρόνια. Οι αποθήκες και τα κέντρα διανομής σχεδιάζονται με βάση τον τριπλό άξονα “κόστος”, “κατασκευαστική μέθοδος” και “εργονομία”. Λόγω του μεγάλου μεγέθους τους έχουν προβολή και στο ευρύτερο κοινό και η αρχιτεκτονική τους οφείλει να τα μετατρέπει από “κουτιά” σε δημόσια κτίρια», λέει ο Γιάννης Δουρίδας. Το αρχιτεκτονικό γραφείο σχεδιάζει σύγχρονους χώρους εργασίας με καθαρές γραμμές και ροή. STOP S.A. BASEBLUE ΑΘΗΝ Α ΣΟ Υ ΛΗ ΑΘΗΝ Α ΣΟ Υ ΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
BASEBLUE
SENEKA LOGISTICS STOP S.A.
Στόχος της αρχιτεκτονικής μελέτης ήταν η ανακαίνιση ενός ορόφου σε υφιστάμενο κτίριο γραφείων στο κέντρο του Πειραιά, για τη διεξαγωγή εταιρικών εκδηλώσεων και επιμορφωτικών σεμιναρίων μιας ναυτιλιακής εταιρείας. Η κεντρική ζώνη διακρίνεται από μία γυαλιστερή λευκή ψευδοροφή, το σχήμα της οποίας επαναλαμβάνεται με διαφορετικό χρώμα στο δάπεδο. Στην είσοδο επικρατεί ένα μεγάλο λευκό τραπέζι που λειτουργεί ως reception desk και εργασιακή επιφάνεια. Το τραπέζι συμπληρώνεται από έναν μπλε καμπύλο μεταλλικό τοίχο που δημιουργεί οπτικό διαχωρισμό ανάμεσα στον χώρο συγκέντρωσης και την αίθουσα σεμιναρίων. Η αρχιτεκτονική σύλληψη κρατά εμφανή τα μηχανολογικά δίκτυα και τον φορέα Zoellner, ενώ οι κάθετες και οριζόντιες επιφάνειες δημιουργούν την αίσθηση ενός ανάλαφρου χώρου, όπου η αρχιτεκτονική «επιπλέει», με σαφήνεια και έμφαση στη λειτουργικότητα. «Πλέον οι επαγγελματικοί χώροι δεν έχουν μόνο την έννοια της παραγωγής, αλλά και της ενδυνάμωσης, της εκπαίδευσης και της ευεξίας των εργαζομένων. Μέχρι τώρα, δεν είχε δοθεί η πρέπουσα σημασία στο περιβάλλον της “τάξης”, η οποία ήταν επίσης ένας τυποποιημένος, αδιάφορος σχεδιαστικά χώρος. Μέσω της αρχιτεκτονικής, δίνεται στον χώρο της μάθησης η δυνατότητα έκφρασης ενός αφηγήματος πραγματικού ενδιαφέροντος για τον άνθρωπο, σοβαρότητας και καλών προθέσεων», σημειώνει ο Γιάννης Δουρίδας.
LOGISTICS Ο σχεδιασμός του νέου κτιρίου της SENEKA LOGISTICS βασίζεται στην απλότητα και στην αρχιτεκτονική καθαρότητα, που χωρίζει με σαφήνεια τις λειτουργικές ενότητές του, με την επιμήκη δομή του να αξιοποιεί τα 7.500 τ.μ. για την αποδοτική χρήση των χώρων. Η νότια και η δυτική όψη του κτιρίου, πλούσιες σε ανοίγματα, σκιάζονται από ανθεκτικά και ελαφριά διάτρητα αλουμινένια πλέγματα, που εξασφαλίζουν φωτεινότητα εσωτερικά. Το πλέγμα καλύπτει κατακόρυφα το κτίριο από τον εξώστη του δεύτερου ορόφου μέχρι την ταράτσα, με την κλίμακα κινδύνου να αποκαλύπτεται στο ισόγειο και στον εξώστη του τρίτου ορόφου. Ο εξώστης του δεύτερου ορόφου δημιουργεί μια οπτική διάκριση των όγκων του κτιρίου, αναδεικνύοντας τις διάφορες λειτουργίες του. «Πώς μπορείς με μια μονοκοντυλιά να είσαι εγκρατής και ευθύβολος στην αρχιτεκτονική; Κληθήκαμε να σχεδιάσουμε στην κυριολεξία του less is more», σχολιάζει ο Γιάννης Δουρίδας. ΑΘΗΝ Α ΣΟ Υ ΛΗ ΑΘΗΝ Α ΣΟ Υ ΛΗ 59 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
SENEKA
Η ISOMAT
ISOMAT
ΑΡΧ Ί ΤΕΚΤΟΝ Ί Κ Η ΚΑ Ί HEALTHY
ΔΕΣΜΕ Υ ΕΤΑ Ί ΣΤΗ Β Ί ΏΣ Ί ΜΗ ΑΝ Α ΠΤΥΞΗ Από την ανακαίνιση του Hilton Athens μέχρι το πρώτο ολοκληρωμένο κτίριο του Ελληνικού, τα καινοτόμα προϊόντα της ISOMAT ενισχύουν τα κορυφαία αρχιτεκτονικά έργα με λύσεις που υποστηρίζουν τις πιστοποιήσεις LEED, BREEAM και WELL. Καθώς οι ανησυχίες για το περιβάλλον αυξάνονται και η αειφορία αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στον επιχειρηματικό κόσμο, η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης έχει πάψει πλέον να είναι απλώς μια στρατηγική επιλογή για τις εταιρείες. Σήμερα η φιλοσοφία της βιωσιμότητας αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για τη λειτουργία των επιχειρήσεων που θέλουν να συμβαδίζουν με τις διεθνείς εξελίξεις, διέποντας κάθε τους βήμα. Η βιωσιμότητα και οι σύγχρονες κατασκευές συνδέονται άμεσα, αναδεικνύοντας τη σημασία του healthy living και ενισχύοντας την αρχιτεκτονική με νέα εργαλεία σύμφωνα με όσα ορίζει το «Green Building». Η ISOMAT, με τη μακροπρόθεσμη δέσμευσή της στη «πράσινη» δόμηση και στις κατασκευές που στοχεύουν στη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος, επιβεβαιώνει τη θέση της μέσω πολύπλευρων πρωτοβουλιών σε κάθε στάδιο των διαδικασιών της. Συμβάλλει ενεργά στην υπεύθυνη ανάπτυξη, παραγωγή και διάθεση προϊόντων υψηλής ποιότητας, τα οποία διαθέτουν διεθνή πιστοποιητικά τόσο για τα τεχνικά χαρακτηριστικά τους όσο και για τη φιλικότητα προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Επίσης, η ISOMAT είναι η πρώτη ελληνική εταιρεία που διαθέτει EPDs (Environmental Product Declarations) για μια τόσο ευρεία γκάμα υλικών, αξιολογώντας και δημοσιοποιώντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προϊόντων της καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους. Υποστηρίζοντας σταθερά αυτή τη φιλοσοφία, η ISOMAT δίνει προτεραιότητα στη συμβολή της σε έργα-ορόσημα, παρέχοντας ολοκληρωμένες λύσεις που συνεισφέρουν στην απόκτηση πιστοποιήσεων όπως LEED και BREEAM, ενώ παράλληλα αναγνωρίζονται από το πρότυπο WELL. Οι καινοτόμες λύσεις της ISOMAT επιλέχθηκαν για το εμβληματικό project του Ελληνικού, όπου προϊοντικά συστήματα στεγανοποίησης αλλά και κόλλησης & αρμολόγησης πλακιδίων χρησιμοποιήθηκαν στο Κέντρο Φροντίδας για Άτομα με Αναπηρία, το πρώτο κτίριο που παραδόθηκε, με πιστοποίηση LEED Platinum. Παράλληλα, οι λύσεις στεγανοποίησης της ISOMAT επιλέχθηκαν για το νέο αειφόρο κτίριο της Kaizen Gaming, που έχει πιστοποιηθεί σε επίπεδο Gold από το σύστημα LEED, εστιάζοντας στη δημιουργία των ιδανικών συνθηκών υγείας και ευεξίας των εργαζομένων. Στη Θεσσαλονίκη, τα συστήματα της ISOMAT συμμετέχουν στην κατασκευή του HUB 26, του πρώτου μεγάλου εργασιακού χώρου στην πόλη με τις βέλτιστες βιώσιμες πρακτικές, με στόχο την πιστοποίηση LEED Gold. Ολοκληρωμένα συστήματα για στεγανοποίηση, επισκευές, κόλληση και αρμολόγηση πλακιδίων πρωταγωνιστούν και στην ανακατασκευή του Πύργου του Πειραιά, που φιλοδοξεί να γίνει το πρώτο πολυώροφο κτίριο στην Ελλάδα με πιστοποιήσεις LEED Platinum και WELL. Στον τομέα της φιλοξενίας, τα προϊόντα της ISOMAT έχουν επιλεγεί στην ολική ανακαίνιση του Hilton Athens, που στοχεύει στην πιστοποίηση LEED Gold, και στο Moxy Athens City, το πρώτο ξενοδοχείο με πιστοποίηση LEED Gold στην Ελλάδα, αποτελώντας υπόδειγμα βιώσιμης φιλοξενίας. Με την ενισχυμένη παρουσία της σε αυτά τα πρωτοπόρα έργα η ISOMAT επιβεβαιώνει τη δέσμευσή της στη βιώσιμη ανάπτυξη και στη διαμόρφωση κτιρίων που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του μέλλοντος.
LIVING:
Π Υ ΡΓΟΣ Π Έ ΙΡΑΙ Α
ΟΙ Έ ΓΚΑΤΑΣΤ Α Σ Έ ΙΣ Τ Ή Σ ISOMAT ΣΤΟΝ ΑΓ. ΑΘΑΝ Α ΣΙΟ Θ Έ ΣΣΑΛΟΝ Ι Κ Ή Σ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
KAIZEN CAMPUS
H BENNETTS ASSOCIATES
ANATOLIA COLLEGE
ΕΠΑΝΑΣΧΕΔ ΊΑ ΖΕ Ί ΤΗΝ Ί ΣΤΟΡ Ί Κ Η ΠΑΝΕΠ Ί ΣΤΗΜ Ί Ο Υ ΠΟΛΗ ΤΟΥ
Οι σχεδιαστικές ιδέες της Bennetts Associates και των συνεργατών της βασίζονται στη θεματική της «δασικής πανεπιστημιούπολης» (forest campus), ενοποιώντας την τοποθεσία μέσα από ένα αισθητηριακό και βιωματικό ταξίδι. Στην πρόταση περιλαμβάνονται επίσης σημαντικές νέες είσοδοι, επανασχεδιασμένα προαύλια, διπλασιασμός του πρασίνου, νέος χώρος εκδηλώσεων με πανοραμική θέα στη θάλασσα και στο βουνό από τον τελευταίο όροφο, καθώς και ένα υπερσύγχρονο αμφιθέατρο 600 θέσεων. Η ολοκλήρωση και έγκριση του master plan έχει στόχο το καλοκαίρι του 2024. Το έργο ενισχύει την παρουσία των Bennetts Associates και το ιστορικό της εταιρείας στην Ελλάδα, έχοντας πρόσφατα ολοκληρώσει το συγκρότημα γραφείων Syggrou Office Complex, στο κέντρο της Αθήνας, για την κορυφαία εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων DIMAND, σε συνεργασία με την Divercity Architects. Το πολυβραβευμένο έργο εδραιώνει έναν νέο εμπορικό και πολιτιστικό προορισμό και έχει πιστοποιηθεί με LEED Platinum για ένα από τα δύο οκταώροφα κτίρια που αποτελούν το συγκρότημα. Η ανακοίνωση της ανάληψης του επανασχεδιασμού της πανεπιστημιούπολης του Anatolia College έρχεται τη στιγμή που η Bennetts Associates ολοκληρώνει ένα πρωτοποριακό έργο για το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Το κτίριο πολιτιστικής κληρονομιάς 145 ετών, στο οποίο βρισκόταν το νοσοκομείο Royal Infirmary της σκωτσέζικης πρωτεύουσας, έχει υποστεί μια «τολμηρή» μετατροπή σε μια καινοτόμο εκπαιδευτική εγκατάσταση, η οποία θα ανοίξει νέους δρόμους στον τρόπο που εκτελείται το πρόγραμμα του Πανεπιστημίου. Το Edinburgh Futures Institute δίνει νέα ζωή στο κτίριο μετά από χρόνια εγκατάλειψης και αναδεικνύει τις δεξιότητες της Bennetts Associates στην επανάχρηση κτιριακού αποθέματος και στην προσαρμογή του σε νέα κτιριολογικά προγράμματα. Bennetts Associates Το διακεκριμένο αρχιτεκτονικό γραφείο φέρνει το θρυλικό κολλέγιο στο μέλλον μέσα από ένα master plan που αξιοποιεί το φυσικό τοπίο. Σε μια όμορφη και ιστορική τοποθεσία, στους λόφους πάνω από τη Θεσσαλονίκη, βρίσκεται η πανεπιστημιούπολη του Anatolia College, που συνολικά καλύπτει 220 στρέμματα. Η Bennetts Associates ξεκινά τον επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας της πανεπιστημιούπολης και τη βελτίωση της ποιότητας του τόπου και της αρχιτεκτονικής για τους φοιτητές και το προσωπικό της. Άλλοι στόχοι του έργου είναι η εξασφάλιση εκπαιδευτικού χώρου για το μέλλον του Anatolia, η προστασία της τοπικής κληρονομιάς, η περαιτέρω ενσωμάτωση βιώσιμων πρακτικών, η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος χώρου και η βελτίωση βασικών λειτουργικών πτυχών της έκτασης. Το master plan του Anatolia College ανατέθηκε στο διακεκριμένο αρχιτεκτονικό γραφείο Bennetts Associates μέσω μιας αυστηρής διαδικασίας επιλογής από μια τελική λίστα, που περιλάμβανε τα γραφεία UNStudio και NADAA, και μια αρχική λίστα, με τα αναγνωρισμένα ξένα γραφεία Foster + Partners, Bjarke Ingels Group και Gensler. Η Bennetts Associates είναι ένα από τα κορυφαία αρχιτεκτονικά γραφεία του Ηνωμένου Βασιλείου, γνωστή για την πρωτοποριακή προσέγγισή της στη βιωσιμότητα και την αφοσίωσή της στην επίτευξη του Net Zero Carbon. Υποστηρίζεται στο έργο από τους καταξιωμένους αρχιτέκτονες τοπίου Grant Associates, καθώς και από τις Buro Happold (βιωσιμότητα / συγκοινωνιακή μελέτη), Alexi Marmot Associates (εκπαιδευτική ενημέρωση) και Betaplan (συνεργαζόμενοι αρχιτέκτονες στην Ελλάδα). 63 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 ADM↦ 24
ΤΟΥΡ Ί ΣΜ Ο Σ ΚΑ Ί Β ΊΏ Σ Ί Μ Ο ΤΗΤΑ: Ο Ί Ν Ε ΕΣ ΠΡΟΚΛ Η ΣΕ Ί Σ ΤΗΣ ΑΡΧ Ί ΤΕΚΤΟΝ Ί Κ Η Σ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧ Η ΤΗΣ Δ Ί ΑΡΚΟ Υ Σ ΑΝ Α ΠΤΥΞΗΣ Stylianidis Vaggelis Architects Ο τουρισμός είναι μια δραστηριότητα που επιβαρύνει το φυσικό αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον. Είναι, ωστόσο, αναγκαίος σε χώρες όπως η Ελλάδα, η οποία δεν έχει κατορθώσει ακόμη να αναπτυχθεί τεχνολογικά, έτσι αναγκαστικά «πουλά» τις φυσικές ομορφιές και την πολιτιστική της παράδοση. Η προσπάθεια πρέπει να στραφεί στην απόκτηση του μεγαλύτερου δυνατού εσόδου, φροντίζοντας όμως ώστε οι επεμβάσεις μας σε ευαίσθητα τοπία να περιορίζουν τις επιπτώσεις και, κυρίως, αν απαιτηθεί, να είναι αναστρέψιμες. Σχετικά με την αρχιτεκτονική που συμβάλλει στη βιωσιμότητα των κατασκευών, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι τα μεγάλα ζητήματα που έχει να αντιμετωπίσει αφορούν το νερό, την ενέργεια και τις πρώτες ύλες. Το ζητούμενο είναι μια αρχιτεκτονική που συμβάλλει στη μείωση των καταναλώσεων. Αλλά η αρχιτεκτονική πρέπει να αντιμετωπίσει μια σειρά από διαμορφωμένες και συχνά ανελαστικές ανάγκες και συνήθειες της κοινωνίας. Ο κανόνας είναι ένα πρότυπο κατανάλωσης που στηρίζεται στην εικόνα και στη δημιουργία διαρκώς μεγαλύτερης πελατείας σε «περιττά» προϊόντα. Είναι το λουξ περιττό, για παράδειγμα; Για τον κάτοικο του Τρίτου Κόσμου, που ζητά τροφή και νερό, σίγουρα. Για τους κατοίκους του δυτικού κόσμου, είναι πρότυπο ζωής, σε μικρή ή μεγάλη κλίμακα. Γίνονται προσπάθειες περιορισμού της κατανάλωσης ενέργειας από τη χρήση και την κατοίκηση των κτιρίων, αλλά δεν μετράμε τη διάρκεια ζωής των υλικών και των τεχνικών αντικειμένων που χρησιμοποιούμε στην κατασκευή. Ένα πέτρινο κτίριο, π.χ., μπορεί να χρησιμοποιείται 200 χρόνια. Από τις σύγχρονες κατασκευές, όμως, καμία δεν θα ξεπεράσει τα 30 έτη αν δεν ανακαινίζεται επαρκώς, με συνέπεια να υπάρχει σπατάλη ενέργειας και πρώτων υλών. Μια χαρακτηριστική περίπτωση «σπατάλης» πόρων είναι η αρχιτεκτονική των διακοπών. Η ζήτηση είναι απίστευτη και διαρκώς αυξάνεται. Ένα δισ. κάτοικοι του πλανήτη κάνουν τουρισμό. Η δραστηριότητα αυτή κυριολεκτικά καταναλώνει το φυσικό περιβάλλον. Εξυπηρετείται από κατασκευές που: • Είναι χρήσιμες τους μισούς μήνες του χρόνου. • Ανακαινίζονται διαρκώς, γιατί είναι στην αιχμή των προϊόντων μόδας και lifestyle, επομένως στοιχίζουν. • Βρίσκονται στις καλύτερες, άρα και σπανιότερες, τοποθεσίες. Δεν μπορούμε να πούμε ότι οι διακοπές [που, με οποιονδήποτε τρόπο (εργαζόμενοι - επισκέπτες), αφορούν το 1/4 των κατοίκων του πλανήτη] είναι περιττές, αφού έχουν γίνει μέρος της ζωής μας. Είναι, όμως, δυνατόν να ελέγξουμε τις επιπτώσεις που έχουν στο περιβάλλον όπου ζούμε; Η απάντηση είναι πολύ δύσκολη. Μια μορφή διακοπών που στηρίζεται στην απόλαυση του φυσικού περιβάλλοντος και εξυπηρετείται από εφήμερες κατασκευές είναι περιβαλλοντικά η καλύτερη πρόταση. Δεν μπορεί όμως εύκολα να ενταχθεί (υπάρχουν παλιότερα παραδείγματα) στην άνεση και την αισθητική που έχουν καθιερωθεί στο προϊόν «διακοπές» ανάλογα με τον βαθμό πολυτέλειας που επιδιώκεται. Οι κλασικές κατασκευές από μπετόν αρμέ και λοιπά οικοδομικά υλικά είναι ο κανόνας. Οι αρχιτέκτονες, σε συνεργασία με τους υπόλοιπους μηχανικούς, οφείλουν να σχεδιάζουν κτίρια που περιορίζουν τις καταναλώσεις ενέργειας και ταυτόχρονα είναι εύκολα ανακαινίσιμα, με σχετικά μικρό κόστος. Ταυτόχρονα, πρέπει να περιοριστούν τα υπόγεια και οι συμπαγείς κατασκευές κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, ώστε τα κτίρια των διακοπών, όταν η μόδα αυτή περάσει, να μπορούν να αποσυρθούν εύκολα. Σημειώσεις του γραφείου Stylianidis Vaggelis Architects για την αρχιτεκτονική των διακοπών και το ζήτημα της «σπατάλης» πόρων. ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
65 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
ΕΞΕΡΕΥΝΏΝΤΑΣ ΤΑ Ο Ρ Ί Α ΤΟΥ ΧΏΡΟΥ: ΤΟ Ο ΡΑΜΑ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΊΟΥ PETRĀS ARCHITECTURE Γ Ί Α ΤΟ Μ Ε ΛΛΟΝ ΤΗΣ ΑΡΧ Ί ΤΕΚΤΟΝ Ί Κ Η Σ PETRĀS architecture «Όλες οι επιστήμες εξελίσσονται μέσα από νέες ανακαλύψεις. Αξιοποιούν την προγενέστερη γνώση, ενσωματώνουν την αυξανόμενη πολυπλοκότητα και επιδιώκουν μέσα από νέες προσεγγίσεις και οπτικές να ανακαλύψουν νέα μοντέλα πρόβλεψης των πραγμάτων» λέει ο Τσαμπίκος Πετράς, Principal Architect στο γραφείο PETRĀS architecture. «Τι γίνεται, όμως, με την αρχιτεκτονική; Αναζητά, ως επιστήμη και ως τέχνη, να ανακαλύψει κάτι ή απλώς ανακυκλώνει ιδέες, μορφές και σχεδιαστικές προσεγγίσεις σε ένα διεθνές στερέωμα όπου όλα κατά κάποιον τρόπο έχουν ειπωθεί;» αναρωτιέται. Το παραπάνω ερώτημα έχει απασχολήσει πολύ το γραφείο PETRĀS architecture, ειδικότερα την τελευταία περίοδο, κατά την οποία ζούμε έντονη ανάπτυξη του αρχιτεκτονικού έργου στην Ελλάδα, ταυτόχρονα όμως και μια ραγδαία αλλαγή σε πολλαπλά επίπεδα. Όπως τονίζει ο αρχιτέκτονας, η παγκόσμια συνδεσιμότητα και τα social media, η τεχνολογική επανάσταση του AI, οι γεωπολιτικές μεταβολές και οι επιπτώσεις στη διεθνή οικονομία, η κλιματική αλλαγή, η μεταβολή των αναγκών και των προσδοκιών των χρηστών, είναι λίγες μόνο από τις παραμέτρους που περιγράφουν έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά και ταχύτατα. «Ας δούμε το παράδειγμα της Ελλάδας: Η πόλη αλλάζει, η ύπαιθρος αλλάζει, τα νησιά αλλάζουν. Την επόμενη δεκαετία θα βιώνουμε το ελληνικό αστικό, περιαστικό και νησιωτικό τοπίο διαφορετικά απ’ ό,τι είχαμε συνηθίσει τα προηγούμενα χρόνια. Βρισκόμαστε σε μια έκρηξη νέων ιδεών, νέων μορφών και νέων κατασκευών που σταδιακά υλοποιούνται σχεδόν σε όλη την επικράτεια και θα μεταβάλουν τη χωρική εμπειρία μας στις πόλεις και στους οικισμούς. Κάποιες από αυτές τις ιδέες θα επιβεβαιωθούν, άλλες θα απορριφθούν, άλλες θα δημιουργήσουν νέες προσδοκίες και μνήμες στους μελλοντικούς χρήστες, με τρόπο και επιπτώσεις που δεν μπορούμε να προβλέψουμε» σημειώνει ο Τσαμπίκος Πετράς. «Μέσα σε αυτό το χαοτικό πλαίσιο αισθανόμαστε ότι οι σχεδιαστικές συνταγές του παρελθόντος δεν θα λειτουργήσουν με επιτυχία στο μέλλον, γι’ αυτό και επιδιώκουμε συνεχώς να προσεγγίζουμε κάθε έργο με τρόπο μοναδικό, προσπαθώντας να συγκεράσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε τόπου, κάθε έργου και χρήστη και να ανακαλύψουμε μια νέα αρχιτεκτονική, που θα απαντά στο συνολικό πρόβλημα» προσθέτει. Ακριβώς γι’ αυτό στο γραφείο PETRĀS architecture επιδιώκουν να εμπλέκονται σε έργα πολλαπλών κλιμάκων, διαφορετικών συνθετικών συγκροτήσεων και σε διαφορετικούς Ο Τσαμπίκος Πετράς διερευνά την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής στο πλαίσιο των σύγχρονων αλλαγών, αναζητώντας, μέσω της δημιουργικής προσέγγισης του γραφείου PETRĀS architecture, νέους τρόπους σύνδεσης των έργων με τον χρήστη, την ύλη και το νόημα. ΣΥΓΚΡ Ο Τ Ή ΜΑ ΚΑΤΟΙΚΙ Ω Ν ΣΤΟ ΑΜ Ο ΝΙ, IMAGE BY
ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
PETRĀS ARCHITECTUR
τόπους. Σχεδιάζουν παράλληλα εξοχικές κατοικίες στα ελληνικά νησιά, συγκροτήματα κατοικιών σε επαρχιακές πόλεις με συγκλονιστικές τοπιακές και πολιτιστικές ποιότητες, μουσειακούς χώρους και εμπορικά κτίρια, κτίρια πολυκατοίκησης στο κέντρο της Αθήνας, συγκροτήματα πολυκατοικιών στα νότια και βόρεια προάστια, ακόμη και ειδικά εκπαιδευτικά κτίρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. «Κατά κάποιον τρόπο επιδιώκουμε την άρση της εξειδίκευσης σε ένα εστιασμένο πεδίο σχεδιασμού και αναζητάμε έργα με διαφορετικά χαρακτηριστικά, με στόχο την ευρύτερη κατανόηση της αρχιτεκτονικής και τη συνεχή επέκταση της γνώσης μας επί του αντικειμένου. Μια τέτοια προσέγγιση μας συγκρατεί ώστε να μη χάνουμε τη μεγάλη εικόνα και παράλληλα μας επιτρέπει να μπολιάζουμε κάθε έργο με ιδέες που μπορεί να προέρχονται από έργα άλλης κλίμακας και άλλης τυπολογίας» διευκρινίζει ο Τσαμπίκος Πετράς και συνεχίζει δίνοντας κάποια παραδείγματα: «Σε μια πολυκατοικία στο Νέο Ψυχικό η χωρική οργάνωση των εσωτερικών κοινοχρήστων και ιδιωτικών χώρων εκφράζεται στην όψη μέσα από την εμπλοκή γραμμικών εξωστών με κυβικούς όγκους από διάτρητη λαμαρίνα, ενώ σε ένα συγκρότημα δύο κατοικιών στην Πάρο ο τοίχος και η αναδίπλωσή του σε κάτοψη παράγει το σύνολο ως μια μονοκοντυλιά που αλλάζει τα κοίλα άλλοτε προς τα μέσα και άλλοτε προς τα έξω, δημιουργώντας μια ρυθμική εναλλαγή μεταξύ κλειστών και ανοιχτών χώρων. »Στο νέο Τμήμα Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, για το οποίο λάβαμε το Α΄ Βραβείο σε συνεργασία με το γραφείο Fereos Architects LLC, οι αίθουσες διδασκαλίας αρθρώνονται ως ολισθαίνοντα πρίσματα κατά μήκος ενός εσωτερικού δρόμου, ανακαλώντας την αστική οργάνωση των εσωτερικών πεζοδρόμων στην παλιά πόλη της Λεμεσού. »Στο Αμόνι Κορινθίας μια ελεύθερη καμπύλη διαπερνά τον πυρήνα του συγκροτήματος σαν αέρινη αύρα και ορίζει τη μικρή κοινόχρηστη πλατεία του συνόλου ως πέρασμα και ως κοινό χώρο αναφοράς γύρω από τον οποίο συστρέφονται οι μονάδες. »Στη Βούλα, σε άμεση επαφή με τη θάλασσα, μια πολυκατοικία αναπτύσσει ένα σύστημα εξωστών που δίνει δυναμική πλεύσης στην όψη και της αποδίδει γλυπτικότητα κάτω από το έντονο αττικό φως, ενώ σε ένα συγκρότημα πολυκατοίκησης στη Νέα Ερυθραία η επανάληψη ενός domus παράγει ένα σύστημα διαμερισμάτων που διαπλέκονται και στρέφονται προς έναν εσωτερικό κατάφυτο κοινόχρηστο κήπο». «Σε κάθε νέο έργο επεμβαίνουμε ως εξερευνητές και εφευρέτες και προσπαθούμε να φέρουμε στο φως μια νέα ανακάλυψη ανάμεσα στον χρήστη, στην ύλη και στο νόημα. Στην πραγματικότητα, δεν ανακαλύπτουμε κάθε φορά ένα νέο είδος αρχιτεκτονικής: Ανακαλύπτουμε έναν νέο κανόνα μετασχηματισμού του χώρου, έναν ρυθμικό τρόπο που τα πράγματα συσχετίζονται μεταξύ τους για να εξυπηρετήσουν έναν σκοπό, να επικοινωνήσουν τον χαρακτήρα τους και να διατηρήσουν την ολότητά τους ως ενιαία έργα» καταλήγει ο Τσαμπίκος Πετράς. ΤΜΉΜΑ ΠΟΛΥΜΈΣΩΝ ΚΑΙ ΓΡΑΦΙΚ Ω Ν Τ Έ ΧΝ Ω Ν - Τ Έ ΠΑΚ ΣΤ Ή Λ Έ Μ Έ Σ Ο , IMAGE BY PETRĀS ARCHITECTURE AND FEREOS ARCHITECTS LLC
ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚ Ι Α ΣΤΟ ΝΈΟ ΨΥΧΙΚ Ο , IMAGE BY PETRĀS ARCHITECTURE 67 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
PETRĀS ARCHITECTURE TEAM, IMAGE BY SPYROS HOUND
IMMERSIVE ARCHITECTURE: ΑΠ Ο ΤΟΝ ΤΡ Ί ΣΔ ΊΑ ΣΤΑΤΟ ΧΏΡΟ ΣΤΗΝ ΑΡΧ Ί ΤΕΚΤΟΝ Ί Κ Η Τ Ώ Ν Α Ί ΣΘ Η ΣΕ Ώ Ν Το «experience design» είναι ένας όρος που έχουμε ακούσει πολύ, στην αρχιτεκτονική και στο interior design, ειδικά στον τομέα του τουρισμού. Η Μαρίνα Καραμαλή και η Κατερίνα Καραγιάννη, επικεφαλής του αρχιτεκτονικού γραφείου KKMK Architects, θέτουν έναν νέο όρο, περισσότερο βιωματικό και συμμετοχικό, ο οποίος εστιάζει κυρίως στην εμπειρία του χρήστη μέσω των αισθήσεών του: το «immersive design». Ας μάθουμε περισσότερα γι’ αυτό. Φανταστείτε ότι μπαίνετε σε έναν χώρο και μπορείτε να μυρίσετε τη θάλασσα – παρόλο που δεν βρίσκεστε μέσα σε αυτήν. Το immersive design αποσκοπεί στο να ενεργοποιήσει και να συναρπάσει όλες σας τις αισθήσεις μέσα σε έναν χώρο – κατ’ επέκταση και το υποσυνείδητό σας. Το immersive design είναι πολυδιάστατο και απαιτεί μια ευρύτερη κουλτούρα από την πλευρά του αρχιτέκτονα. Η γνώση της τέχνης, της κοινωνιολογίας, της ψυχολογίας μπορεί να εμπνεύσει, ώστε να ενεργοποιήσουμε αφή, ακοή, όραση, όσφρηση και να εξιτάρουμε αναμνήσεις και φαντασία. Έτσι, μεταβαίνουμε από τον τρισδιάστατο χώρο στον χώρο των αισθήσεων. Η Μαρίνα Καραμαλή και η Κατερίνα Καραγιάννη του γραφείου KKMK Architects προσεγγίζουν τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό σαν την αφήγηση μιας ιστορίας. KKMK Architects ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
Όπως εξηγούν οι αρχιτέκτονες, ο σχεδιασμός ενός ξενοδοχείου συνήθως ακολουθεί μια δομημένη πρακτική. Το immersive design αλλάζει αυτή την προσέγγιση. Κάθε λεπτομέρεια σχεδιάζεται για να μεταφέρει τον επισκέπτη σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον ή κατάσταση, προσφέροντάς του μια μοναδική εμπειρία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ξενοδοχείο White Pebble Suites στη Μήλο. Πρόκειται για ένα ξενοδοχείο μπροστά σε μια παραλία με τους χαρακτηριστικούς βράχους του νησιού. Η εμπειρία του φυσικού τοπίου μεταφέρεται μέσα στο ξενοδοχείο μέσω των αρχιτεκτονικών στοιχείων, που εμπνέονται από τον βράχο, την άμμο, τη θάλασσα και τον αέρα. Ο επισκέπτης ανακαλύπτει σταδιακά το φυσικό τοπίο, καθώς «καταδύεται» από το επίπεδο του δρόμου, όπου βρίσκεται η είσοδος του ξενοδοχείου, προς την παραλία. Πώς έφτασαν η Κατερίνα Κ. και η Μαρίνα Κ. σε αυτό το κονσεπτικό πλαίσιο του σχεδιασμού τους; «Ως πελάτες, μας έχει συμβεί να μη θυμόμαστε το σαλόνι ή τη ρεσεψιόν ενός ξενοδοχείου, αλλά τη μυρωδιά του ή μια συγκεκριμένη κατάσταση που συνέβη εκεί ή το συναίσθημα που μας προκάλεσε. Έτσι, αποφασίσαμε να απορρίψουμε τις αυστηρά προκαθορισμένες χρήσεις» λέει η Κατερίνα Κ. «Μια ενδιαφέρουσα εμπειρία ήταν η επίσκεψή μου σε ένα ξενοδοχείο στην Ταϊλάνδη, όπου η χρήση των στοιχείων του νερού, των φυτών, του φωτός, ακόμα και της πανίδας, δημιουργούσε μια εμπειρία φιλοξενίας αφοπλιστική. Ναι, το ξενοδοχείο ήταν σχεδιασμένο γύρω από την εμπειρία του δυτικού τουρίστα, ωστόσο δεν υπήρχε η αίσθηση της δομής ενός ξενοδοχείου. Μπαίνεις σε έναν κήπο, κάπου υπάρχει ένα τραπέζι με κάποιον που θα σε υποδεχτεί, και τα σπίτια είναι σχεδόν ενσωματωμένα στη ζούγκλα. Ανακάλυπτα γωνιές με ψάρια που κολυμπούσαν, φυτά που έβγαιναν από τους τοίχους, κρυφά σημεία με Βούδες, σε μια λεπτή σκηνοθεσία που με εισήγαγε σε έναν κόσμο πλήρως τοπικό και... ανεξερεύνητο» συμπληρώνει. «Η πιο πρόσφατη εμπειρία μου προέρχεται από το Λονδίνο και μια επίσκεψη στο The Now Building στην Tottenham Court Road. Περπατούσα στο πεζοδρόμιο, όταν, ξαφνικά, μπήκα σε έναν ισόγειο χώρο και εισήλθα ακούσια σε μια εγκατάσταση ψηφιακής τέχνης με οθόνες παντού, η οποία αναπαρήγε τον βυθό της θάλασσας. Εντελώς απρόσμενοι κόσμοι εμφανίζονταν κατά τη διάρκεια μιας συμβατικής περιήγησης στην πόλη» λέει η Μαρίνα Κ. και συνεχίζει: «Τέτοιου είδους digital installations αποσκοπούν στο να “ρουφήξουν” τον επισκέπτη στον κόσμο τους. Υπάρχει άμεση συσχέτιση ανάμεσα σε τέτοιου είδους χώρους και πολλές αίθουσες μουσείων. Ένα παράδειγμα είναι οι αίθουσες με πίνακες του Mark Rothko ή η κυκλική αίθουσα στο Musée de l’Orangerie με τα “Water Lillies” του Monet. O τρόπος που παρουσιάζονται οι πίνακες στοχεύει στο να επηρεάσουν όλες τις αισθήσεις και τη συνολική εμπειρία του επισκέπτη».
DESA ALAM RESORT_INDONESIA
69 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
DESA ALAM RESORT_INDONESIA
KKMK Architects Αυτού του είδους οι εμπειρίες μετατρέπονται σε αφορμή για έναν καινοτόμο τρόπο σχεδιασμού για τις ΚΚΜΚ Architects: «“Immersive design” είναι μια αρχιτεκτονική ιστορία, δομημένη μεν, αλλά και αρκετά ελαστική ως προς ό,τι όμορφο και απρόβλεπτο φέρνει η στιγμή και οι ανθρώπινες συνθήκες». Όπως εξηγούν οι αρχιτέκτονες, υπάρχουν ορισμένα περιβάλλοντα τα οποία είναι από μόνα τους υποβλητικά, διαρκώς μεταβαλλόμενα ως προς την εμπειρία που προσλαμβάνουν οι επισκέπτες τους. «Η Σαντορίνη, για παράδειγμα, μεταμορφώνει την εμπειρία με κάθε τρόπο. Το ίδιο το τοπίο είναι τόσο immersive, ακόμα και ελλείψει σχεδιασμού από τον αρχιτέκτονα. Η Ζάκυνθος, από την άλλη, αποτελεί μια πρόκληση» λένε οι αρχιτέκτονες για το νησί όπου πρόσφατα σχεδίασαν το ξενοδοχείο New Filoxenia. «Στη Ζάκυνθο, που χαρακτηρίζεται από τον μαζικό τουρισμό των tour operators, ολοένα και περισσότεροι ευαισθητοποιημένοι επιχειρηματίες αντιλαμβάνονται τη σημασία του τουριστικού προϊόντος και ζητούν τη βοήθεια του αρχιτέκτονα» σημειώνουν. «Ψάξαμε να βρούμε πώς ήταν τα κτίρια, οι στοές κ.λπ., τα υλικά και τα χρώματα. Παράλληλα, διερευνήσαμε το προφίλ του τελικού αποδέκτη – νέοι άνθρωποι που επιζητούν ήσυχες διακοπές κοντά στη φύση. Έτσι ξεκίνησε η “σκηνοθεσία” του ξενοδοχείου, με στοιχεία αναπάντεχα που ανταποκρίνονται στο τοπικό στοιχείο, διατηρώντας παράλληλα τις αρχές του “all-inclusive”, που χαρακτηρίζει τα ξενοδοχεία του νησιού». Στο ξενοδοχείο New Filoxenia οι KKMK Architects διατήρησαν τον ελαιώνα που προϋπήρχε, εντάσσοντας σε αυτόν το στοιχείο του νερού, με την πισίνα να αποτελεί το κεντρικό υδάτινο στοιχείο ολόκληρου του έργου, καθώς το οικόπεδο δεν έχει επαφή με τη θάλασσα. Στην αρχιτεκτονική του κτιρίου χρησιμοποίησαν σε σύγχρονη αναπαράσταση τις παραδοσιακές καμάρες, που είναι τόσο χαρακτηριστικές στην τοπική αρχιτεκτονική, εντάσσοντάς τες στον κτιριακό όγκο, δίνοντας έτσι έναν ρυθμό «στοάς». Όμως οι KKMK δοκιμάζουν την immersive φιλοσοφία τους και στο εξωτερικό. Σχεδιάζουν projects στην Αίγυπτο, στην Ινδονησία και στην Αυστραλία. Στην Αίγυπτο υπογράφουν το interior design του Zoya Rituals Hotel, ενώ στην Ινδονησία σχεδιάζουν εξολοκλήρου το ξενοδοχείο Desa Alam Resort.
ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
NEW FILOXENIA_ZAKYNTHOS
Πόσο εύκολο είναι να σκηνοθετήσουν την immersive εμπειρία σε ένα περιβάλλον που δεν γνωρίζουν; «Η απόσταση ανάμεσα στον αρχιτέκτονα και τον τόπο για τον οποίο σχεδιάζει φέρνει πάντα μια δυσκολία στη δημιουργική διαδικασία. Ενέχει τον κίνδυνο ο δημιουργός να αποστασιοποιηθεί από το έργο, παραβλέποντας αυτά τα μικρά στοιχεία που μπορεί να κάνουν ένα έργο μοναδικό για το περιβάλλον του. Ο τρόπος που το αντιμετωπίζουμε είναι δημιουργώντας μια γερή βάση προτού ξεκινήσουμε τη μελέτη. Η βάση αυτή αποτελείται από ενδελεχή και σχολαστική έρευνα πάνω στον νέο αυτό τόπο, το κλίμα, τις τοπικές συνθήκες, τους ανθρώπους που τον κατοικούν, την καθημερινότητα, τις τοπικές συνήθειες. Όλα αυτά είναι η παρακαταθήκη που δημιουργούμε προτού ξεκινήσουμε – και φροντίζουμε να ανατρέχουμε συχνά εκεί, ώστε να παραμένουμε συνδεδεμένοι με το εγχείρημα. Φυσικά το να επισκεφτούμε την περιοχή και να αντλήσουμε όλες αυτές τις πληροφορίες επιτόπου αποτελεί την απαρχή του σχεδιασμού. Και βέβαια μετά τον σχεδιασμό έρχεται η στιγμή της κατασκευής, όπου επίσης βλέπουμε πως η τεχνοτροπία των κατασκευών και οι μέθοδοι που ακολουθούνται σε κάθε χώρα είναι διαφορετικές απ’ ό,τι στην Ελλάδα και διαφορετικές από χώρα σε χώρα. Η δεύτερη μεγαλύτερη πρόκληση, λοιπόν, είναι να πετύχουμε το αποτέλεσμα που επιθυμούμε δουλεύοντας και καθοδηγώντας ανθρώπους που κατασκευάζουν με διαφορετικά μέσα και τεχνικές από αυτά που έχουμε συνηθίσει και, κυρίως, όλο αυτό να επιτευχθεί από μακριά» λένε οι αρχιτέκτονες. «Σε όποια ήπειρο, όμως, κι αν δουλεύουμε, το βέβαιο είναι ότι οι ανάγκες του τουρισμού αλλάζουν, καθώς μεταβάλλονται οι συνθήκες ζωής. Είναι ένα σύνθετο φαινόμενο, το οποίο έχει επιρροές κοινωνιολογικές, οικονομικές και λειτουργικές» επισημαίνουν. «Δεν νομίζουμε ότι μπορεί κανείς να προβλέψει τι θα συμβαίνει σε 20 χρόνια. Αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει τώρα και στο άμεσο μέλλον είναι ότι οι ρυθμοί εργασίας, η τεχνολογία και η αποσύνδεση από το περιβάλλον ωθούν τον επισκέπτη στην αναζήτηση μιας πιο immersive εμπειρίας στις διακοπές του. Θέλει να συνδεθεί με το περιβάλλον το οποίο επιλέγει για χαλάρωση, θέλει οι αισθήσεις του να συνδεθούν με τον πραγματικό χώρο γύρω του. Θέλει να νιώσει όμορφα, να ζήσει συνολικά, με όλες του τις αισθήσεις, τον χώρο και το μέρος. Αναζητά να “αποκαταστήσει” όλα όσα έχουν αποκοπεί από την καθημερινότητά του. Οπότε, αρχιτεκτονικά και σκηνοθετικά, καλούμαστε να προσφέρουμε πολλά και σύνθετα επίπεδα και διαστάσεις στους χώρους που δημιουργούμε» καταλήγουν. WHITE PEBBLE SUITES_MILOS ISLAND
71 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
ZOYA RITUALS HOTEL_EGYPT
Minas Kosmidis Architects
ΊΜΠ Ί ΖΑ - ΚΑΪΡΟ - ΣΕΝΖ Ε Ν: ΤΟ ΕΛΛΗΝ Ί Κ Ο ΓΡΑΦΕΊΟ
ARCHITECTS ΕΞΑΣΚΕΊ ΤΟ ΕΚΛΕΚΤ Ί Κ Ο ΤΟΥ Υ ΦΟΣ ΣΕ ΤΡΕ Ί Σ Π Ο ΛΕ Ί Σ-ΣΤΑΘΜΟ Υ Σ
Το γραφείο Minas Kosmidis Architects, που ιδρύθηκε το 1994, αποτελεί ένα διεθνές βραβευμένο γραφείο αρχιτεκτονικής με γραφεία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Η φιλοσοφία του εστιάζει στην κατανόηση της μοναδικής ιστορίας κάθε πελάτη και στη δημιουργία πρωτότυπων σχεδίων που αντανακλούν αυτές τις ιστορίες. Επικεντρώνονται σε καθαρές γραμμές, υφές και χρώματα και με εξαιρετική προσοχή στη λεπτομέρεια διαμορφώνουν ιδιαίτερους χώρους, με ξεχωριστό αποτύπωμα. Τα έργα τους εκτείνονται σε ποικίλες κλίμακες και απαιτήσεις, από ιδιωτικές κατοικίες έως εστιατόρια και εμπορικούς χώρους, συνδυάζοντας την πρακτικότητα με την καλλιτεχνική ευαισθησία. Ο Μηνάς Κοσμίδης θεωρεί ότι οι αρχιτέκτονες λειτουργούν ως σκηνοθέτες, διοχετεύοντας το όραμα των πελατών τους, προσθέτοντας χιούμορ και πρωτοτυπία, σε κάθε σχέδιο. Αυτή η προσέγγιση αποτυπώνεται ξεκάθαρα και στο δικό τους στούντιο, το οποίο ενσαρκώνει τη σχεδιαστική φιλοσοφία τους με αφηρημένη διακόσμηση και συμβολικές επιγραφές. Με έργα σε απροσδόκητα μέρη του πλανήτη, οι
δημιουργούν, με επίκεντρο τις καθαρές γραμμές, τις εκάστοτε πολιτιστικές επιρροές και τα εκλεκτικά στοιχεία, με στόχο μια πολυαισθητηριακή εμπειρία κατοίκησης. ΚΑΐΡΟ ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
MINAS KOSMIDIS
Minas Kosmidis Architects
73 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
Kosmidis Architects Σ Έ ΝΖ Έ Ν Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κατοικία στη Νέα Γκίζα στην Αίγυπτο. Το σπίτι για μια πενταμελή οικογένεια καταλαμβάνει έκταση 1.000 τ.μ. και είναι σχεδιασμένο σε ένα επίπεδο, με δευτερεύουσες λειτουργίες στο υπόγειο. Η είσοδος βρίσκεται προς τον δρόμο και οδηγεί στον καθιστικό χώρο. Οι κοινόχρηστοι χώροι, όπως η κουζίνα, η τραπεζαρία, το δωμάτιο τηλεόρασης και το γραφείο, διαχωρίζονται από τα υπνοδωμάτια με μια μικρή υψομετρική διαφορά. Τα υπνοδωμάτια βρίσκονται γύρω από ένα αίθριο, το αυτόνομο γυμναστήριο βρίσκεται σε ξεχωριστό κτίσμα, ενώ το υπόγειο περιλαμβάνει δωμάτια υπηρεσίας, κουζίνα προετοιμασίας και playroom. Η πισίνα στο πίσω μέρος προσφέρει οπτική διαφυγή προς το γήπεδο γκολφ της περιοχής, ενώ υδάτινα στοιχεία συνδυάζονται με πλούσια φύτευση στον εξωτερικό χώρο. Η εκλεκτική αισθητική στο εσωτερικό συνδυάζει διαφορετικά είδη μαρμάρων, ξύλινων και μεταλλικών επιφανειών, λειτουργώντας ως ουδέτερος καμβάς για επιλεγμένα έργα τέχνης. Από την Αίγυπτο στην Κίνα, και ειδικότερα στη Σενζέν, οι Minas Kosmidis Architects, σε συνεργασία με το γραφείο YuQiang & Partners, ανέλαβαν το εσωτερικό μιας επταώροφης κατοικίας, με στόχο να ανταποκριθούν στις ανάγκες ενός εργένη. Το κτίριο των 1.500 τ.μ. οργανώνεται κάθετα και φιλοξενεί καθιστικά, υπνοδωμάτια, γυμναστήριο, γραφείο και βοηθητικούς χώρους. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει καθαρές γραμμές και ένα εκλεκτικό στιλ που προβάλλει μοναδικά έργα τέχνης, επίπλα υψηλής σχεδίασης και κινέζικες πολιτιστικές επιρροές. Στόχος, η δημιουργία ενός συνόλου με ποικίλα υλικά και αντικείμενα, που διαμορφώνουν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Κάθε χώρος είναι αυτάρκης, αλλά όλοι συνδέονται ως μέρη μιας συνολικής εμπειρίας, όπου το σπίτι βιώνεται με όλες τις αισθήσεις. ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
Minas
ΙΜΠΙΖΑ Τελευταία στάση η Ίμπιζα, όπου οι Minas Kosmidis Architects, σε συνεργασία με το αρχιτεκτονικό γραφείο David Calvo Arquitectos, ανέλαβαν τον σχεδιασμό μιας εξοχικής κατοικίας. Πρόκειται για ένα σπίτι 300 τ.μ. που οργανώνεται σε δύο επίπεδα και απευθύνεται σε μια πενταμελή οικογένεια. Το πρώτο επίπεδο φιλοξενεί τους κοινόχρηστους χώρους, ενώ στη χαμηλότερη στάθμη σχεδιάζονται τα υπνοδωμάτια, πιο απομονωμένα. Παρ’ όλα αυτά, οι υψομετρικές διαφορές του οικοπέδου επιτρέπουν την πλήρη θέαση στο κατώτερο επίπεδο από την πίσω πλευρά του κτίσματος. Επιδιώκοντας την ενσωμάτωση της πρότασης στο υπάρχον τοπίο, τα υλικά που επιλέχθηκαν συνομιλούν με τον περιβάλλοντα χώρο. Η πέτρα και το εμφανές μπετό αποτελούν το αδρό φόντο που έρχεται σε αντιδιαστολή με τις γυάλινες επιφάνειες των ανοιγμάτων του κτίσματος. Γήινοι τόνοι, δρύινα στοιχεία και ανάλαφρα υφάσματα ενισχύουν την καλοκαιρινή αύρα και συμβάλλουν στη χαλάρωση που πρέπει να προσφέρει ένα σπίτι διακοπών. 75 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
ΜΠΟΡΕΊ Ο ΑΕ Ί Φ Ο ΡΟΣ ΤΟΥΡ Ί ΣΜ Ο Σ ΝΑ Δ Ί ΑΣΦΑΛΊΣΕ Ί ΤΟ Μ Ώ ΣΑ Κ Ο Τ Ώ Ν ΤΟΠΊ Ώ Ν ΜΑΣ; KAAF ARCHITECTS «Ένα τοπίο χαρακτηρίζεται από την κλίμακα της ιστορίας του και από την οικολογία των οργανισμών που το κατοικούν. Τι σημαίνει, όμως, αυτό πρακτικά; Η ιστορία ενός τοπίου γίνεται αντιληπτή μέσα από τις διαφορετικές παρεμβάσεις στην κλίμακά του, είτε ανθρωπογενείς είτε φυσικές, οι οποίες προκλήθηκαν κατά τη διάρκεια πολλών ετών» λέει ο Αλέξανδρος Κιτρινιάρης, αρχιτέκτων και ιδρυτής του γραφείου KAAF Architects. Προτάσσει, δε, το παράδειγμα των αναβαθμών και της γνωστής «ξερολιθιάς», που πλέον, σε αντίθεση με την παρελθούσα καθοριστική λειτουργία τους, μόνο κοσμούν τις ομορφότερες πλαγιές της ελληνικής υπαίθρου. «Στις Κυκλάδες ο αέρας είναι αρκετά δυνατός και η μορφολογία του εδάφους παρουσιάζει πλαγιές και λόφους με έντονες εξάρσεις και απότομες κλίσεις. Κατά την περίοδο της αυτοσυντήρησης των –απομονωμένων κυρίως– νησιών η γεωργία σχετιζόταν σε μεγάλο βαθμό με την εύρεση μεθόδων συντήρησης της καλλιέργειας. Το νησί έπρεπε να είναι αύταρκες μέχρι την ώρα της τροφοδοσίας με πλοίο. Η εν λόγω τροφοδοσία πολλές φορές συνέβαινε κάθε μήνα ή και δίμηνο» εξηγεί. «Επιπλέον, όμως, η καλλιέργεια σε αναβαθμίδες βοηθούσε στην προστασία της διάβρωσης του εδάφους και στη συλλογή των υδάτων για άρδευση. Τα επίπεδα των αναβαθμών κατασκευάζονταν από ξερολιθιές και συγκρατούσαν στον εσωτερικό τους θύλακα την υγρασία. Αυτό βοηθούσε στην ανάπτυξη της καλλιέργειας στο ξηρό κλίμα και στους έντονους ανέμους» συνεχίζει. «Τρίτο όφελος από τους αναβαθμούς αποτελεί η διαδρομή του νερού, η οποία τροφοδοτούσε τα υπόγεια νερά και τον υδροφόρο ορίζοντα» καταλήγει. Με αυτό το παράδειγμα ο αρχιτέκτονας περιγράφει πώς μια ανθρωπογενής, αναγκαία για την εποχή της, παρέμβαση συγκροτεί τους τρεις πυλώνες της οικολογίας των τοπίων και, εντέλει, της αειφορίας. «Οι αναβαθμοί στηρίζουν την οικονομία του νησιού και την αυτάρκειά του, επομένως ενισχύουν Με ένα «ταξίδι» στις Κυκλάδες και τις ξερολιθιές τους, ο Αλέξανδρος Κιτρινιάρης των KAAF Architects καλεί την επενδυτική τουριστική κοινότητα να λάβει σοβαρά υπόψη της τα κριτήρια της ουσιαστικής αειφορίας. την “οικονομική βιωσιμότητά” του, βελτιώνουν τη δομή του εδάφους για την αποφυγή κατολισθήσεων από τις πλημμύρες και συμβάλλουν στην ενίσχυση του υδροφόρου ορίζοντα, με αποτέλεσμα να βελτιώνουν την “περιβαλλοντική απόδοση” του τοπίου. Τέλος, ενισχύουν την “κοινωνική υπευθυνότητα”, καθώς οι καλλιέργειες γίνονταν από συντονισμένες κοινότητες και ομάδες ανθρώπων – ενίοτε σε κοινόχρηστες εκτάσεις, με σκοπό την ενίσχυση της τοπικής παραγωγής» διευκρινίζει ο Αλέξανδρος Κιτρινιάρης. «Με τον ίδιο τρόπο θα μπορούσαμε να μετρήσουμε επιπλέον πολιτιστικά στοιχεία του τοπίου, όπως τα αλώνια, τα μονοπάτια, τα πηγάδια, τις αγροτικές αποθήκες και τους φυτοφράκτες ως ευρύτερο σύνολο της ιστορίας του τοπίου», όπως ο ίδιος υποστηρίζει. Δεν θα μπορούσαμε να παραβλέψουμε την οικολογία των οργανισμών, ως μέρος της ιστορίας του τοπίου στο οποίο κατοικούν. «Πολλά είδη της πανίδας αλλάζουν περιβάλλον, ανάλογα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες και την τροφική αλυσίδα των οικοσυστημάτων. Οι φυτοφράκτες, ως παράδειγμα, αποτελούν γραμμικούς οικολογικούς διαδρόμους ή, αλλιώς, περάσματα των οργανισμών από το ένα αγροτεμάχιο στο επόμενο. Η διακοπή τους ή η βίαιη απομάκρυνσή τους καταργεί τα οικολογικά περάσματα, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η ισορροπία της αλυσίδας των οργανισμών. Τα “τοπία” μιας μέλισσας αναλύονται μέσα από την οικολογία των τοπίων και μαζί με την κλίμακα της ιστορίας του τοπίου συγκροτούν το μωσαϊκό των τοπίων μας». Με ποιον τρόπο o αρχιτεκτονικός σχεδιασμός ενός τουριστικού καταλύματος δεν θα διαταράξει την κλίμακα της ιστορίας του τοπίου και την οικολογία των οργανισμών που το κατοικούν, διασφαλίζοντας την ετερογένεια του μωσαϊκού των τοπίων μας; 1 ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
2. EARTHWOOD I ECO-VILLAGE
3. ELEGIA I UTOPIA RESORTS
Από το 2015 οι KAAF Architects δεσμεύονται στην τριπλή μεθοδολογία των αρχών της αειφορίας, η οποία υποστηρίζει ότι η μακροπρόθεσμη και βιώσιμη εξέλιξη απαιτεί την ισορροπημένη επίτευξη της οικονομικής βιωσιμότητας, της περιβαλλοντικής απόδοσης και της κοινωνικής υπευθυνότητας. «Αποστολή μας σε κάθε νέο τουριστικό κατάλυμα είναι να προσδιορίζουμε, σε συνεργασία με τους πελάτες μας, τους στρατηγικούς στόχους και το όραμα της επένδυσης, λαμβάνοντας υπόψη, αρχικά, τα δεδομένα του επιχειρηματικού μοντέλου, ώστε το έργο να είναι οικονομικά βιώσιμο και να μπορεί να χρηματοδοτείται από έγκυρες πηγές επενδυτικών προγραμμάτων. Κατά δεύτερον, επιχειρούμε να συγκροτούμε διεπιστημονικές ομάδες συνεργατών για τη διασφάλιση οικολογικών πρακτικών –όσον αφορά τη δόμηση, με φυσικά, τοπικά και ανακυκλώσιμα υλικά–, ώστε κάθε κτιριακή υποδομή να μειώνει το οικολογικό της αποτύπωμα σύμφωνα με τη φέρουσα ικανότητα του εκάστοτε οικοσυστήματος, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τους 17 στόχους του ΟΗΕ για την αειφόρο ανάπτυξη. Τέλος, επιχειρούμε να συνεισφέρουμε στην εκπαίδευση και συμμετοχή των κοινοτήτων και των τοπικών συνεργείων στην κατασκευή του έργου, με στόχο την αύξηση της κοινωνικής υπευθυνότητας του καταλύματος» σημειώνει. Πιο συγκεκριμένα, οι KAAF Architects, κατά τον σχεδιασμό μιας τουριστικής επένδυσης, δεσμεύονται στις εξής διασφαλίσεις: �Η χωροθέτηση και ο σχεδιασμός της τουριστικής επένδυσης έχουν λάβει υπόψη τους την αισθητική, τα υλικά, τα τοπία, την ικανότητα του οικοσυστήματος να απορροφήσει αλλαγές, συνυπολογίζοντας την τοπική πολιτιστική παράδοση. �Αρχαιολογικοί, πολιτιστικοί και ιεροί τόποι στη συγκεκριμένη περιοχή δεν έχουν διαταραχθεί, ενώ έχουν καταγραφεί μέτρα για την προστασία τους. �Απειλούμενα ή προστατευόμενα είδη άγριας ζωής δεν έχουν εκτοπιστεί και οι χώροι αναπαραγωγής τους δεν έχουν αφανιστεί. �Τα κτίρια δεν αλλοιώνουν την αισθητική των τοπίων. �Ποτάμια, ρέματα, αποδέκτες και υγρότοποι δεν έχουν μεταβληθεί και οι απορροές από τα κτίσματα και τις υπαίθριες διαμορφώσεις συλλέγονται και ανακυκλώνονται. Επαναφέροντας τη συζήτηση για την αρχιτεκτονική στις ρίζες της, ο Αλέξανδρος Κιτρινιάρης καλεί την επενδυτική τουριστική κοινότητα, με κάθε καλή πρόθεση, να λάβει σοβαρά υπόψη της τα κριτήρια της αειφορίας. Το γραφείο διαθέτει τεχνογνωσία και δεσμεύεται στο πεδίο των καλών πρακτικών και των κριτηρίων για την αξιολόγηση της αειφορίας στον τομέα του τουρισμού από το Global Sustainable Tourism Council. «Θεωρούμε ότι ο αειφόρος τουρισμός μπορεί να διασφαλίσει το μωσαϊκό των τοπίων μας και η αρχιτεκτονική να συμβάλει ενεργά στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη συμμετοχή των ταξιδιωτών στη βιωματική εμπειρία της ιστορίας του εκάστοτε τόπου. Προς αυτή την κατεύθυνση, το γραφείο μας και οι ομάδες εργασίας του συμμετέχουν ολιστικά στην καθοδήγηση του οράματος μιας τουριστικής επένδυσης, λαμβάνοντας υπ’ όψιν σημαντικά κριτήρια του αειφόρου τουρισμού, με σκοπό τη διασφάλιση του κεφαλαίου, την επίτευξη του χρονοδιαγράμματος και την εξασφάλιση της υπεραξίας της επένδυσης» υπογραμμίζει. Ο Αλέξανδρος Κιτρινιάρης είναι υποψήφιος Διδάκτωρ ΕΜΠ, διερευνώντας την αρχιτεκτονική και την οικολογία μέσω καινοτόμων βιο-τεχνολογικών εφαρμογών φυσικής δόμησης, με σκοπό να επιβεβαιώσει τη θετική επίδραση της αρχιτεκτονικής προς όφελος της κοινωνίας, της οικονομίας και του περιβάλλοντος. Εξιδικεύεται στην δόμηση ξύλινων κατασκευών μεγάλης κλίμακας και έχει τιμηθεί με 12 βραβεία και υποτροφίες κατά την ακαδημαϊκή δραστηριότητά του, ενώ έχει λάβει το βραβείο «Europe 40 under 40» από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αρχιτεκτονικής. 1.
I SUSTAINABLE
ΑΡΧΙΤ Έ ΚΤΟΝΙΚΉ Μ Έ ΛΈΤ Ή ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟ Υ Ξ Έ ΝΟΔΟΧ Έ ΙΑΚΟ Υ ΣΥΓΚΡΟΤΉΜΑΤΟΣ ΣΤ Ή Ν ΚΡΉΤ Ή
CAVES & WAVES
RESORT
ΑΡΧΙΤ Έ ΚΤΟΝΙΚΉ Μ Έ ΛΈΤ Ή ΣΥΓΚΡΟΤΉΜΑΤΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚ Ω Ν ΚΑΤΟΙΚΙ Ω Ν ΑΠ Ο ΦΥΣΙΚΉ Δ Ο Μ Ή Σ Ή ΣΤ Ή ΣΑΛΑΜ Ι ΝΑ
ΑΡΧΙΤ Έ ΚΤΟΝΙΚΉ Μ Έ ΛΈΤ Ή ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟ Υ Ξ Έ ΝΟΔΟΧ Έ ΙΑΚΟ Υ ΣΥΓΚΡΟΤΉΜΑΤΟΣ ΣΤ Ή Ν ΤΉΝΟ 3 2 77 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
Ο Ί «ΓΥΜΝΟΊ ΧΏΡΟ Ί » Θ Ε ΛΟΥΝ ΟΡΑΜΑΤ Ί ΣΤ Ε Σ THEANOUS - OFFICE BUILDING THE OPEN BOOK BUILDING COMPETITION PROPOSAL Barespace To Barespace, το οποίο ιδρύθηκε στην Αθήνα το 2017 από τους Γιάννη Κανδυλιάρη και Παρίνα Βασιλοπούλου, αποφοίτους του Harvard GSD και του Columbia University αντίστοιχα, είναι ένα αρχιτεκτονικό γραφείο με όραμα. Στα λόγια του Creative Director του γραφείου αντικατοπτρίζονται η συσσωρευμένη γνώση, η εμπειρία και η φιλοσοφία του. Ο Γιάννης Κανδυλιάρης διαθέτει εργασιακή εμπειρία άνω των 10 ετών στη Νέα Υόρκη, σε εταιρείες όπως η OMA, η SO-IL και, κυρίως, η BIG, όπου ήταν ο επικεφαλής σχεδιαστής για έργα μεγάλης κλίμακας και υψηλού προφίλ (βλ. γκαλερί Kukje στη Σεούλ, έκθεση τέχνης Frieze στη Νέα Υόρκη, ουρανοξύστης «Telus Sky» στο Κάλγκαρι). Το 2015 ηγήθηκε του σχεδιασμού της έκθεσης «Hot to Cold: An Odyssey of Architectural Adaptation», καθώς και του συνοδευτικού βιβλίου της, στο National Building Museum στην Ουάσινγκτον, μια έκθεση για το –τότε– πενταετές έργο της BIG. Πριν από την ένταξή του στην BIG, ο Γιάννης ήταν Associate Principal στη SO-IL με έδρα το Μπρούκλιν, καθοδηγώντας πολυάριθμα βραβευμένα και ευρέως δημοσιευμένα έργα, ενώ έχει εργαστεί και ως ερευνητής σε θέματα καινοτομίας στον σχεδιασμό στο Harvard Graduate School of Design, απ’ όπου αποφοίτησε το 2008. Ας δούμε, όμως, πώς ξετυλίγεται η φιλοσοφία του ως αρχιτέκτονα μέσα από τα έργα που έχει μελετήσει. ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΣΗ ΔΙΑΜΑΝΤΌΠΌΥΛΌ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
FACADESCAPE FLOWER HOUSE CONCEPT DESIGΝ ΤΌ HOUSE OF HOMES «Εδώ έχουμε τον συγκερασμό κάποιων πραγμάτων. Κατ’ αρχάς, δεν θέλαμε τη δημιουργία μιας κατοικίας-θωρηκτό. Θέλαμε να εκφράσουμε γονείς, που βρίσκονται στον πιο πάνω όροφο, παιδιά στον αμέσως χαμηλότερο και όλους μαζί στο “κουτάκι” του ισογείου. Τα διαμερίσματα σχεδιάστηκαν με τη συγκεκριμένη κατεύθυνση για λόγους ιδιωτικότητας. Τα ανοίγματα των διαμερισμάτων σχεδιάστηκαν σαν πορτρέτα της οικογενειακής ζωής, που στο σύνολό τους έχουν μια ενιαία γλώσσα: συνδέονται με τον κήπο και οι βεράντες έχουν άμεση σχέση με αυτές των χαμηλότερων ορόφων. Η ταυτότητα της οικογένειας σε σύνδεση με τη φύση» λέει ο Γιάννης για το House of Homes, που είναι μια οικογενειακή μονοκατοικία. Στη μονοκατοικία «Flower House» υπήρχε το εξής αίτημα από τον ιδιοκτήτη: «Θέλω να χρησιμοποιήσω μόνο ένα κομμάτι της μονοκατοικίας – γιατί να χρειάζεται να τη θερμαίνω και να τη φωτίζω ολόκληρη; Καλύτερα να αισθάνομαι ότι βρίσκομαι στο “σπιτάκι” μου μέσα σε ένα οικοδομικό σύνολο παρά σε ένα γιγαντιαίο πράγμα». Το αποτέλεσμα ήταν να το φτιάξουν με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορεί κάποιος να απομονώνεται σε μικρότερους χώρους. Και αυτό το πέτυχαν και σε επίπεδο ενέργειας. Με λίγα λόγια, απέφυγαν την παγίδα της ενεργοβόρου κατοικίας. ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΠΌΥ ΈΧΌΥΝ ΓΙ’ ΑΥΤΗΝ «Θεωρώ ότι η έννοια της βιωσιμότητας είναι το Νο1 αυτή τη στιγμή, μια έννοια που εκτιμάμε μεγαλώνοντας. Όταν ήμασταν στη σχολή, ασχολούμασταν περισσότερο με σχήματα και έννοιες, νοήματα κ.λπ. Τότε, η βιωσιμότητα ως έννοια έκανε τα πρώτα της βήματα. Τώρα ξέρουμε ότι τρία πράγματα είναι πολύ σημαντικά: 1) Η κυκλικότητα του κτιρίου. 2) Η συμβολή του κτιρίου στην υγεία και την ευεξία. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί και με τρόπο πολύ απλό, όπως η χρήση βαφής φυσικού πηλού αντί για πλαστική μπογιά. Μπορείς, επίσης, να εξασφαλίσεις άπλετο φυσικό φως, όπως και να φροντίσεις την ηχομόνωση. 3) Το κτίριο να έχει φτιαχτεί έτσι ώστε να ευνοεί τη δημιουργία κοινότητας. Αυτοί οι τρεις άξονες είναι οι μοντέρνες και πιο δόκιμες επιδιώξεις» σημειώνει ο αρχιτέκτονας, αποκαλύπτοντας πώς αποτυπώνεται ο πολυφορεμένος όρος της «βιωσιμότητας» στη ρουτίνα του γραφείου του. ΤΑ ΚΤΙΡΙΑ ΓΡΑΦΈΙΩΝ Η αυστηρά απαραίτητη παρέμβαση και ο σεβασμός του DNA του υφιστάμενου κτιρίου αποτελούν δύο από τους σχεδιαστικούς άξονες του Barespace. «Το City Cabins είναι ένα υφιστάμενο κτίριο γραφείων, και πάμε στην οριστική μελέτη. Η ιδέα είναι ότι θα διατηρήσουμε ένα πολύ μεγάλο τμήμα από το κτίριο του ’70, που έχει αυτά τα χαρακτηριστικά μάρμαρα στην όψη. Με τα μικρά παραθυράκια με μια καμπύλωση. Εδώ δεν θέλουμε να αφαιρέσουμε ολόκληρη την όψη του κτιρίου, κάτι που είναι η παραδοσιακή στρατηγική των αρχιτεκτόνων στα κτίρια γραφείων του κέντρου. Θέλουμε να αποκαταστήσουμε την όψη του κτιρίου διατηρώντας το ύφος του. Στην αρχιτεκτονική μας προσπαθούμε να το κάνουμε αυτό, να διατηρούμε ό,τι μπορούμε από το παλιό κτίριο. Αυτό εφαρμόζουμε και στο κτίριο γραφείων “Theanous”, ένα παλιό εργοστάσιο όπου έφτιαχναν τα “sportex”. Σεβαστήκαμε κι εδώ τη βιομηχανική ιστορία του κτιρίου» λέει ο Γιάννης και συμπληρώνει: «Θέλουμε τα κτίρια να διατηρήσουν τον χαρακτήρα και την ιστορία τους. Δεν τα διαλύουμε όλα προκειμένου να φτιάξουμε κάτι καινούργιο. Γιατί μια ριζική ανακαίνιση έχει μεγαλύτερο κόστος, αλλά και αποτύπωμα στο περιβάλλον. Δεν είναι βιώσιμη λύση». 79 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
PIRAEU ’ S GATE:
ΤΟ Σ Υ ΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓ Ε ΝΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕ Ί ΡΑ ΊΑ DKG Development
τους αιώνες, ο άνεμος της αλλαγής πνέει και σμιλεύει το λιμάνι της πόλης των Αθηνών. Δημιουργημένος με τα νήματα της ιστορίας, ο Πειραιάς, φιλοξενεί ιστορίες αντοχής και μεταμόρφωσης. Από την ίδρυσή του ως σύγχρονου δήμου το 1834, ο Πειραιάς υπήρξε κοιτίδα κομβικών στιγμών. Η βιομηχανική άνθηση της δεκαετίας του 1870 –όταν η πόλη χτίζεται σύμφωνα με τα πρωτοποριακά σχέδια των αρχιτεκτόνων Κλεάνθη, Schaubert και Klenze– έφερε ένα κύμα ευημερίας, που σύντομα θα κλονιστεί από την προσφυγική κρίση του 1922. Η εισροή των ανθρώπων και από διάφορες περιοχές της χώρας αναμόρφωσε τον κοινωνικό ιστό της πόλης, φέρνοντας ένα μείγμα πολιτισμών από μέρη όπως η Ύδρα, η Χίος και η Μάνη. Ο Πειραιάς έγινε καταφύγιο για κύματα προσφύγων σε όλη την ιστορία, με την κάθε ομάδα να αφήνει ανεξίτηλο το στίγμα της στο ήθος της πόλης. Τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται μια σταδιακή αντιστροφή του οικονομικού κλίματος. Η έλευση της Cosco, η προσέλκυση ταξιδιωτών από την ήδη τουριστική Αθήνα, η άνοδος του airbnb, αλλά και το ενδιαφέρον ξένων φοιτητών και digital nomads να ζήσουν στο επίνειο της Αθήνας, δημιουργούν νέες δυναμικές στην πόλη και γεννούν νέες ανάγκες. Αυτό είναι το σημείο εκκίνησης του PIRAEύS GATE, ενός φιλόδοξου και πρωτοποριακού εγχειρήματος ανάπλασης, από την DKG Development, σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Γιώργο Τσολάκη και το γραφείο Tsolakis Architects. Πρόκειται για ένα σχέδιο που επιδιώκει τη μεταμόρφωση ενός υποβαθμισμένου βιομηχανικού τοπίου σε έναν δυναμικό και πολυλειτουργικό αστικό ιστό. Στο επίκεντρο του σχεδίου βρίσκεται η ανάπτυξη μιας σειράς κτιρίων, που θα ενσωματώνουν σύγχρονες αρχιτεκτονικές λύσεις με σεβασμό στην ιστορικότητα και την ταυτότητα της περιοχής. «H DKG Development οραματίζεται ένα πρότυπο έργο για τον Πειραιά, συμβατό με την υπερηφάνεια που διαχρονικά χαρακτηρίζει τους Πειραιώτες, συνδυάζοντας τις διεθνείς προσλαμβάνουσες της ευημερίας και την τοπικότητα, με στόχο τη δημιουργία μίας κοινής συνιστώσας ανάπτυξης. Σήμερα εξάλλου ο Πειραιάς εξελίσσεται σε ένα επιχειρηματικό κέντρο με την παρουσία δυναμικών εταιριών. Εν προκειμένω, το όραμα της DKG Development είναι να αναβιώσει μία πολεοδομικά ανενεργή περιοχή λόγω των υπαρχουσών χρήσεων γης και να επισημάνει αυτό που συμβαίνει ήδη από την ίδια την εξέλιξη της ζωής της πόλης», δηλώνει ο Κωνσταντίνος Πετρίδης, CEO της DKG Development. «Για εμάς, κάθε περιοχή πρέπει Το έργο της DKG Development, σε μελέτη του γραφείου Tsolakis Architects, εγκαινιάζει μια πρότυπη γειτονιά βιωσιμότητας, επιχειρηματικότητας, συμπερίληψης και πολιτισμού. ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
Ανά
να διασφαλίζει τη θέση της, όχι απλώς ως ένα γεωγραφικό τοπόσημο, αλλά ως ζωντανό μωσαϊκό ανθρώπινης εμπειρίας. Μέσα από τα έργα μας, ανακαλύπτουμε ολοένα και περισσότερα. Καταδυόμαστε στην ουσία και τις στρώσεις της πόλης. Συχνά ανακαλύπτουμε υπάρχοντα βιομηχανικά κτίρια στατικά επικίνδυνα που αποτελούν εστίες παραβατικότητας και υποβάθμισης του αστικού ιστού. Εμείς θα τα αναγεννήσουμε με μία ματιά στο μέλλον. Και θα τα επανατοποθετήσουμε στις σύγχρονες ανάγκες των κατοίκων και επισκεπτών αλλά και όλων των ομάδων, που με τη δυναμική του προσελκύει ο Πειραιάς, με την καλή, σύγχρονη αρχιτεκτονική. Με αναγνωρισμένη και κυρίως ελληνική υπογραφή, δίνοντας ψήφο εμπιστοσύνης στους Έλληνες αρχιτέκτονες που εδώ και μια δεκαετία μεγαλουργούν. Θέλουμε ακόμα να δώσουμε πίσω στους πολίτες χώρους πρασίνου και δημοσίους χώρους», καταλήγει. «Ο σχεδιασμός του masterplan επηρεάζεται από την επιθυμία για χώρους πρασίνου για χαλάρωση, κάλυψη αναγκών προσωρινής διαβίωσης και σύγχρονων εταιρικών δομών. Ταυτόχρονα, όπως το αστικό τοπίο παίρνει μορφή, οι δράσεις της πόλης και οι μεταφορές ενσωματώνονται. Προτείνουμε ένα σύμπλεγμα χώρων που αποτελείται από χώρους πρασίνου και κτίρια πολλαπλών χρήσεων τα οποία συμπληρώνουν το παζλ της πόλης, καλύπτοντας τις προλεχθείσες ανάγκες, ενώ παράλληλα παρέχουν ενεργό δημόσιο χώρο σε ανενεργό προς το παρόν σημείο της πόλης», συμπληρώνει ο αρχιτέκτονας Γιώργος Τσολάκης. Το νέο έργο, δικαίως, ονομάζεται «PIRAE ύS GATE», καθώς βρίσκεται χωροταξικά σε ένα στρατηγικό σημείο, από το οποίο ο επισκέπτης θα παίρνει μια πρόγευση για όσα θα δει συνεχίζοντας από το Νέο Φάληρο μέχρι την Πειραϊκή και τη Δραπετσώνα. Όλες οι δρομολογούμενες αλλαγές όχι μόνο θα διευκολύνουν την κίνηση εντός της πόλης, αλλά θα ενθαρρύνουν την είσοδο σε αυτήν. ΜΙΑ ΠΡΟΤΥΠΗ ΓΕΙΤΟΝΙΑ, ΕΥΡΏΠΑΪΚΏΝ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΏΝ Στα σχέδια περιλαμβάνονται δύο ψηλά κτίρια μικτής χρήσης, το SkyWay και BlueSky, που θα φιλοξενούν διαχειριζόμενα διαμερίσματα, ξενοδοχειακές λύσεις, εμπορικά καταστήματα, πάρκινγκ και αποθηκευτικούς χώρους. Εν συνεχεία, προβλέπεται το Gateway Business Hub, με δώδεκα ορόφους, που θα στεγάζει γραφεία και εμπορικά, ενώ στην ίδια φιλοσοφία έχει σχεδιαστεί και το Urban Workspaces GL, με οκτώ ορόφους. Σύμφωνα με τις νέες ανάγκες που προέκυψαν στην αγορά εργασίας μετά την εμπειρία της πανδημίας και της τηλεργασίας, τα γραφεία θα μπορούν να συνδυάσουν και το «μαζί» και το «χώρια» στην εργασιακή καθημερινότητα. Ο Γιώργος Τσολάκης καθιερώνει, επομένως, μικρούς χώρους που προσφέρουν τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε κλειστές ή ανοιχτές αίθουσες, ιδιωτικές ή δημόσιες συζητήσεις, αποστάσεις που εγγυώνται την ασφάλεια όλων. Από τη νέα, συμπεριληπτική κοινότητα, δεν θα μπορούσε να απου1&2. ΓΡΑΦ ΈΙ Α ΚΑΙ Έ ΜΠΟΡΙΚ Α ΓΙΑ ΜΙΑ Σ Υ ΓΧΡΟΝ Ή Έ ΡΓΑΣΙΑΚΉ ΚΑΘ Ή Μ Έ ΡΙΝ Ο Τ Ή ΤΑ 1 2 81 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
σιάζει η νεολαία. Έτσι το S&S Nexus Center θα κατασκευαστεί βάσει των πιο σύγχρονων προδιαγραφών για διαχειριζόμενα διαμερίσματα και φοιτητικές εστίες. Συγκεκριμένα, πέρα από τα διαμερίσματα, υπάρχει πρόβλεψη για βιβλιοθήκη, κολυμβητήριο και γυμναστήριο, κοινόχρηστους χώρους για προβολή ταινιών, γιόγκα, συναθροίσεις κλπ. Σε όλα τα υπό σχεδιασμό κτίρια ο αρχιτέκτονας συμμορφώνεται με τους επικρατούντες κανόνες στην πόλη – τα καταστήματα τοποθετούνται και εδώ στους ισόγειους, διαφανείς, όγκους, ενώ τα γραφεία και οι κατοικίες στους ορόφους των νέων κτιρίων, οι βοηθητικοί χώροι και τα πάρκινγκ στα υπόγεια. Παράλληλα αξιοποιούνται πρανή, πλατώματα, αίθρια και δώματα ως δημόσιοι χώροι πρασίνου, ανοιχτοί σε όλους. Στην ίδια λογική της μικτής χρήσης, που «παντρεύει» την κατοικία με τα εμπορικά, τους εσωτερικούς με στους εξωτερικούς κοινόχρηστους χώρους, θα γίνει και το «Urban Oasis Piraeus», που καταλαμβάνει το χώρο του εγκαταλελειμμένου βιομηχανικού συμπλέγματος της ΑΖΕΛ. Όπως εξηγούν οι άνθρωποι της DKG Development, το μικροκλίμα που θα προκύψει, όταν θα έχουν ολοκληρωθεί οι κατασκευές, θα είναι ιδιαίτερα φιλικό για τους περίοικους: ο διαχωρισμός μεταξύ των κτιρίων και η προκύπτουσα διαφάνεια θα διευκολύνουν τη ρυθμισμένη ροή αέρα εντός του κεντρικού ανοιχτού χώρου, εξασφαλίζοντας ποιοτική ψύξη. Ο αέρας, άλλωστε, θα φιλτράρεται και από τις πράσινες ταράτσες και δάπεδα. Όλα τα κτίρια, τα οποία αναπτύσσει η DKG Development, θα είναι ενεργειακά αυτόνομα, ενώ προβλέπεται ανακύκλωση λυμάτων για άρδευση και πιστή υλοποίηση ανακύκλωσης από τις εταιρίες- ιδιοκτήτες. Και οι ιδιαιτερότητες δεν τελειώνουν με την εφαρμογή μεθόδων βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Το PIRAEύS GATE θα περιβάλλεται από μεγάλους οδικούς άξονες και ανισόπεδες διαβάσεις. Συνεπώς, η νέα πολιτεία θα πρέπει να αναπτυχθεί ταυτόχρονα σε δύο επίπεδα με υψομετρική διαφορά 10 μέτρων, μια πραγματική πρόκληση για τη σύγχρονη αρχιτεκτονική. Έτσι, δημιουργούνται δημόσια περάσματα μέσα από τις κτιριακές δομές, επεκτείνει δρόμους που μέχρι σήμερα ήταν αδιέξοδα, ενοποιεί στάθμες του αστικού ιστού. Ενδεικτικά, στην υψηλότερη στάθμη πλησίον του κεντρικού δρόμου Γρηγορίου Λαμπράκη θα συναντούμε κεντρικές εισόδους των κτιρίων και στην κατώτερη πλησίον της Ομηρίδου Σκυλίτση θα βρίσκουμε παράλληλα εισόδους για τα ισόγεια αλλά και για τα υπόγεια βοηθητικών χώρων. ΒΙΏΣΙΜΟΤΗΤΑ ΜΕ ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΑΝΑΓΝΏΣΕΙΣ «Στόχος μας είναι η δημιουργία μίας βιώσιμης, πράσινης γειτονιάς, που θα λειτουργήσει ως σύμβολο της αναγέννησης του Πειραιά. Στο PIRAEύS GATE, τα κτίρια θα είναι πιστοποιημένα με το πρότυπο LEΕD, και φιλοδοξούμε το έργο στο σύνολό του να αποτελέσει την πρώτη LEΕD πιστοποιημένη γειτονιά στην Ελλάδα», διευκρινίζει η Δρ. Αγγέλα Μιχαλοπούλου, Business Development Director της DKG Development. Όπως συμπληρώνει, σχολιάζοντας τη συνεργασία της DKG Development με τον αρχιτέκτονα, «ο Γιώργος Τσολάκης έχει διοχετεύσει το ταλέντο του στον επανασχεδιασμό εμβληματικών τοποσήμων στο νότιο παραλιακό μέτωπο της Αττικής· από την ανάπλαση της Μαρίνας Αλίμου έως την ανέγερση του Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων στο Λιμάνι του Πειραιά. Το όραμα του αρχιτέκτονα για τον Πειραιά συμπίπτει με εκείνο της DKG Development, που επιδιώκει μέσα από τα έργα της την οικοδομική ανάπλαση πόλεων με την ταυτόχρονη αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων τους. Απόλυτα συμβατή σχέση για την DKG Development, η διοίκηση της οποίας έχει δηλώσει ότι αντιμετωπίζει τον Πειραιά ως “μια περιοχή με εξαιρετικές δυνατότητες” και φιλοδοξεί να διασφαλίσει τη θέση της ως ένα “ζωντανό μωσαϊκό ανθρώπινης εμπειρίας”». 1 2 1. Ψ Ή Λ Α ΚΤΙΡΙΑ ΜΙΚΤΉΣ ΧΡΉΣ Ή Σ 2. S&S NEXUS Σ Υ ΓΧΡΟΝΟ ΣΥΓΚΡ Ο Τ Ή ΜΑ SERVICED APARTMENTS Μ Έ Χ Ω ΡΟΥΣ CO-LIVING ΠΟΥ ΣΥΜΒ Α ΛΛΟΥΝ ΣΤ Ή Δ Ή ΜΙΟΥΡΓ Ι Α ΚΟΙΝΟΤΉΤΩΝ DKG Development ADM↦ 24 LIFO - ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 ARCHITECTURE DESIGN MAP
ΟΝΕΙΡΙΚΉ ΚΑΙ ΒΙΏΣΙΜΉ ΑΘΉΝΑ
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟPIO 7
84 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
Η πόλη-σφουγγάρι από το topio7 85 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
WHO IS WHO
Ας φανταστούμε μια Αθήνα με αναπλάσεις ρεμάτων και τεχνητούς υδροβιότοπους, με ενοποιημένους, πράσινους ακάλυπτους χώρους και κάθετους κήπους στις πολυκατοικίες. Δεν είναι απλώς όμορφες εικόνες αλλά μέρος της στρατηγικής δημιουργίας μιας πόλης-σφουγγάρι, ανθεκτικής και αποδοτικής στην εποχή των ακραίων καιρικών φαινομένων. Περισσότερα από τον Θανάση Πολυζωίδη. Στο πρόσφατο συνέδριο της Design Ambassador και του Archisearch ο Θανάσης Πολυζωίδης από το γραφείο topio7 αναφέρθηκε στις πόλεις-σφουγγάρια ως μια βιώσιμη επιλογή για την επίλυση του προβλήματος της ξαφνικής νεροποντής την περίοδο της κλιματικής αλλαγής και της φαινομενικά οξύμωρης έλλειψης νερού. ———— ΤΙ ΕΙΝΑΙ, ΤΕΛΙΚΑ, ΑΥΤΌ ΤΌ ΠΌΛΛΑ ΥΠΌΣΧΌΜΕΝΌ ΜΌΝΤΕΛΌ ΠΌΛΕΩΝ; Η ιδέα για μια πόλη-σφουγγάρι (sponge city) στηρίζεται στη δημιουργία μιας πορώδους πόλης που, παρόμοια με ένα σφουγγάρι, απορροφά το νερό και το συγκρατεί, προκειμένου να επαναχρησιμοποιηθεί. Επομένως, σε αντίθεση με τη σκληρή, αδιαπέραστη από το νερό πόλη, η πόλη-σφουγγάρι δίνει λύσεις για τη διαχείριση των πλημμυρών, την έλλειψη υδάτινων πόρων, τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος και του μικροκλίματος και την ενίσχυση της οικολογίας και της βιοποικιλότητας. Η ιδέα για μια «σπογγώδη» πόλη αξιοποιεί την επαναφορά της ίδιας της φύσης, διατυπώθηκε το 2013 από τον Κινέζο αρχιτέκτονα - αρχιτέκτονα τοπίου Yu Kongjian και εφαρμόζεται πλέον συχνά στην Κίνα αλλά και διεθνώς. Μια πόλη μετατρέπεται σε σφουγγάρι και αποκτά έλεγχο της ροής των υδάτων με συγκεκριμένες στρατηγικές. Κατ’ αρχάς, με τον περιορισμό των σκληρών, αδιαπέραστων επιφανειών της (π.χ. δαπεδοστρώσεις, σκυρόδεμα, δρόμοι κ.λπ.) και με την αντικατάστασή τους με υλικά υδατοδιαπερατά. Δεύτερον, με την αύξηση των χώρων πρασίνου και διήθησης, όπως πάρκα και «μαλακές» πλατείες. Τρίτον, με τη δημιουργία υγρών ζωνών ικανών να παραλαμβάνουν όγκο νερού, όπως οι τεχνητές λίμνες-υδροβιότοποι, και με δίκτυο από «κήπους της βροχής», τάφρους που συλλέγουν τα νερά τοπικά και σταδιακά εμπλουτίζουν τον υδροφόρο ορίζοντα. Επίσης, σε μια πόλη-σφουγγάρι σημαντικό ρόλο παίζουν και τα κτίρια, στα οποία εισάγεται η φύση –υβρίδια «κτίρια τοπία»–, π.χ. με τη συστηματική χρήση φυτεμένων δωμάτων που απορροφούν τα νερά της βροχής, αλλά και με την ενσωμάτωση πράσινων, κάθετων κήπων. ———— ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΌΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΜΙΑ ΤΕΤΌΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ; Πρόκειται για ένα θέμα εξαιρετικά επίκαιρο, στο πλαίσιο της ανθεκτικότητας των πόλεων κατά την περίοδο της κλιματικής κρίσης που διανύουμε. Φαινόμενα όπως οι καταστροφικές πλημμύρες πλέον συμβαίνουν με μεγάλη συχνότητα – πρόσφατο είναι το παράδειγμα της Θεσσαλίας, με απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και καταστροφές σε υποδομές και περιουσίες. Η έλλειψη στρατηγικών διαχείρισης των υδάτινων πόρων για την αντιμετώπιση των έντονων πλημμυρών και της έλλειψης νερού, η αύξηση της θερμοκρασίας, η απουσία χώρων πρασίνου και η αύξηση του πληθυσμού και των αστικών υποδομών καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για στρατηγικές βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας στις πόλεις. Να σημειωθεί πως έως το 2050, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, σχεδόν το 70% των ανθρώπων θα κατοικεί σε αστικές περιοχές. Δεδομένων αυτών των προκλήσεων, τα υφιστάμενα αστικά μοντέλα φαίνεται να αποτυγχάνουν, ενώ αυξάνεται η συζήτηση για νέα, βιώσιμα μοντέλα, όπως οι πόλεις-σφουγγάρια, αλλιώς πωρώδεις πόλεις, μια προσέγγιση που έχει υιοθετηθεί ήδη σε περισσότερες από 250 πόλεις. Πρόκειται για μια μεταστροφή διεθνώς, που οικειοποιούνται οι αρχιτέκτονες - αρχιτέκτονες τοπίου ώστε να κάνουν τις πόλεις ανθεκτικές, κι αυτό καθιστά τη διερεύνηση της εφαρμογής της στην Ελλάδα πιο επιτακτική και επίκαιρη από ποτέ. ———— ΠΩΣ ΜΠΌΡΕΙ Η ΑΘΗΝΑ ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΠΌΛΗ-ΣΦΌΥΓΓΑΡΙ; Ανάμεσα στους βασικούς άξονες σχεδιασμού της ομάδας μας, της topio7, είναι η συμβιωτική σχέση και η ώσμωση μεταξύ της φύσης και του δομημένου περιβάλλοντος, που είναι κεφαλαιώδους σημασίας σε μια πόλη-σφουγγάρι. Το να μετατρέψουμε την Αθήνα σε πόλη-σφουγγάρι είναι ανάγκη επιτακτική, καθώς είναι πυκνοδομημένη και κατά 80%, βάσει στατιστικών, μια σκληρή πόλη (υλικά, κτίρια, υποδομές), άρα αδιαπέραστη από το νερό. Θα πρέπει να γίνει στρατηγικός σχεδιασμός σε όλες τις κλίμακες. Στην ευρύτερη κλίμακα του Λεκανοπεδίου να δοθεί έμφαση στις περιοχές με τα μπαζωμένα ρέματα και ιδανικά στην αποκατάσταση και επαναφορά κάποιων από αυτών, με διευθετήσεις της κοίτης τους με φυσικό τοπίο. Η Αθήνα θα πρέπει να αποδεσμευτεί από τη «σκληρότητα» των επιφανειών της με αποξήλωση των δαπέδων των δημόσιων χώρων και αντικατάστασή τους με υλικά υδατοδιαπερατά, καθώς και με περισσότερη εμπλοκή του φυτικού στοιχείου. Σε επίπεδο γειτονιάς, θα συνέβαλλε και η ενοποίηση ακάλυπτων χώρων και εσωτερικών δρόμων των οικοδομικών τετραγώνων με αποξήλωση της ασφάλτου και δημιουργία χώρων πρασίνου. Στη δημιουργία μιας Αθήνας-σφουγγάρι σαφώς θα συμβάλουν νέα πάρκα και «μαλακές» πλατείες που θα είναι διασκορπισμένα μέσα στην πόλη, όπως και ένα δίκτυο με κανάλια-κήπους της βροχής που θα διατρέχει κυρίαρχους αστικούς άξονες και δρόμους. Βεβαίως, καταλυτική σημασία θα έχουν και τεχνητοί υδροβιότοποι, που θα βοηθήσουν στον μετριασμό των πλημμυρικών φαινομένων και παράλληλα θα εμπλουτίσουν οικολογικά την πόλη. Ιδανικά, λοιπόν, μια Αθήνα-σφουγγάρι θα διατρέχεται από ένα δίκτυο πράσινων και μαλακών, υδατοδιαπερατών χώρων που θα συνδέονται μεταξύ τους οικολογικά, θα εμπλέκονται με αναπλάσεις ρεμάτων και τεχνητούς υδροβιότοπους. Παράλληλα, οι πολυκατοικίες θα εμπλουτίζονται με φυσικό τοπίο μέσα από την εφαρμογή φυτεμένων δωμάτων, πράσινων όψεων και κάθετων κήπων.
Ο ΘΑΝ Α ΣΗΣ ΠΟΛΥΖΩΊΔΗΣ ΕΊΝΑ Ί ΑΡΧ Ί Τ Ε ΚΤΟΝΑΣΑΡΧ Ί Τ Ε ΚΤΟΝΑΣ ΤΟΠΊΟΥ ΚΑ Ί ΣΥΝ Ί ΔΡΥΤ Η Σ ΤΗΣ ΒΡΑΒΕΥΜ Ε ΝΗΣ ΟΜ Α ΔΑΣ ΑΡΧ Ί ΤΕΚΤΟΝ Ί Κ Η Σ ΚΑ Ί ΤΟΠΊΟΥ TOPIO 7, ΜΑΖΊ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΊΝΑ ΑΝΔΡΊΤΣΟΥ ΚΑ Ί ΤΗΝ ΠΑΝΊΤΑ ΚΑΡΑΜΑΝ Ε Α. 86 LIFO - ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 ARCHITECTURE DESIGN MAP
Yoshiharu Tsukamoto των Atelier Bow-Wow
Atelier
Yoshiharu Tsukamoto,
Ο συνιδρυτής του γραφείου
στο Τόκιο,
μιλά για τη μεταμορφωτική δύναμη της αρχιτεκτονικής μέσα από το παράδειγμα της δημιουργίας νέων οικισμών στη ΒΑ Ιαπωνία μετά τον καταστροφικό σεισμό και τσουνάμι τον Μάρτιο του 2011. Η προσέγγισή του, βασισμένη στην κατανόηση των τοπικών πολιτισμών και περιβαλλόντων, υποστηρίζει μια πιο ολοκληρωμένη αρχιτεκτονική πρακτική, με ενσυναίσθηση. Σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή έχει κάνει τις φυσικές καταστροφές πιο συχνές και πιο έντονες, η σημασία της αρχιτεκτονικής την περίοδο της ανασυγκρότησης είναι κεφαλαιώδης. Σε αυτό το πλαίσιο, μέρος του έργου του Yoshiharu Tsukamoto, του οραματιστή αρχιτέκτονα, συνιδρυτή του Atelier Bow-Wow, καταλαμβάνει κεντρικό ρόλο. Μόλις λίγους μήνες πριν από την καταστροφική κακοκαιρία «Daniel», η οποία έπληξε τον Θεσσαλικό Κάμπο, ο Tsukamoto είχε μιλήσει στην 11η ΕΣΩ, κορυφαία ημερίδα για το design και την αρχιτεκτονική στην Ελλάδα, σχετικά με την αρχιτεκτονική μετά την καταστροφή. Μαζί με τη σύζυγό του και συνιδρύτρια του γραφείου, Momoyo Kaijima, και ως ιδρυτικά μέλη της ArchiAid, μιας ομάδας αρχιτεκτόνων, δικαιούχου του Ταμείου Αρωγής για τους Σεισμούς της Ιαπωνίας (JERF), συνεισέφεραν στην αναζωογόνηση της περιοχής Tohoku μετά τον καταστροφικό σεισμό και τσουνάμι του Μαρτίου του 2011, αναπτύσσοντας μια μοναδική γνώση και μεθοδολογία. Αμέσως μετά τον σεισμό επισκέφθηκαν τη χερσόνησο Oshika, μια απομακρυσμένη περιοχή του νομού Miyagi, γνωστή για τα ψαροχώρια της, όπου δούλεψαν για έξι χρόνια. Ο Tsukamoto σχεδίασε το «core house», ένα μικρό σπίτι που μπορεί να επεκταθεί σταδιακά, και η Kaijima ξεκίνησε μια σχολή ψαράδων. «Κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η ανάκαμψη από τον μεγάλο σεισμό της ΒΑ Ιαπωνίας πρέπει να συγκριθεί με την ανάκαμψη της Ιαπωνίας από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο» είχε πει τότε ο Tsukamoto. Η προσέγγισή του, βασισμένη στην τομή της αρχιτεκτονικής και της εθνογραφίας, αντανακλά μια βαθιά κατανόηση της περίπλοκης σχέσης ανάμεσα στα κτιριακά περιβάλλοντα, τους κατοίκους τους και τα γύρω οικολογικά συστήματα. Αφορμή στάθηκε ο προαναφερθείς καταστροφικός σεισμός και τσουνάμι. «Κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης μετά τον σεισμό στα χωριά της ΒΑ Ιαπωνίας οργανώσαμε ένα δίκτυο εθελοντών αρχιτεκτόνων οι οποίοι επισκέφθηκαν τις πληγείσες περιοχές. Εργαστήκαμε μαζί με τους χωρικούς που έχασαν τα σπίτια τους. Σχεδόν 28 χωριά είχαν εξαφανιστεί και οι άνθρωποι ζούσαν στα ερείπια» λέει. Εκείνη ήταν η στιγμή που ο Tsukamoto αντιλήφθηκε την απουσία σύνδεσης μεταξύ των αρχιτεκτόνων που ζούσαν και εργάζονταν στις πόλεις και των ανθρώπων της υπαίθρου. «Οι ψαράδες, οι οποίοι διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με την παράδοση, έχουν αποτελεσματική πρόσβαση στους τοπικούς πόρους» εξηγεί – αυτός ήταν ένας ακόμη λόγος που εμπόδιζε την καθιερωμένη διαδικασία σχεδιασμού. «Δεν ήμασταν σε θέση να πάρουμε συνεντεύξεις από τους ανθρώπους. Πολλοί βίωναν μεγάλο πένθος, καθώς είχαν χάσει και αγαπημένα τους πρόσωπα». Με αυτούς τους περιορισμούς ως αφορμή, το έργο των αρχιτεκτόνων μετατράπηκε σε πρότυπο καινοτόμου σχεδίασης και διατήρησης του περιβάλλοντος. Οι αρχιτέκτονες δημιούργησαν μαζί με τους κατοίκους μια αγροικία, μαθαίνοντας και ενσωματώνοντας στη διαδικασία αποκατάστασης παραδοσιακές τεχνικές και τοπικά υλικά. Έμαθαν από τους ντόπιους για τη βελτίωση των θεμελίων, τη μετατροπή εγκαταλελειμμένων χώρων σε λειτουργικούς, ακόμα ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚ ΤΗΝ Η πρακτική του
LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 90
Bow-Wow
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 91
ΜΕΤΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΏΝΤΑΣ Σ Υ ΓΧΡΟΝΑ, ΒΙΏΣΙΜΑ ΚΤ Ι ΡΙΑ ΠΟΥ ΕΝΘΑΡΡ Υ ΝΟΥΝ ΤΟ ΕΥ ΖΗΝ Τ Ώ Ν ΧΡΗΣΤΏΝ - ΕΡΓΑΖΟΜ Ε Ν Ώ Ν Hellenic Properties THE HERITAGE Μια άλλοτε βασιλική οικία, στο πλέον προνομιακό σημείο της Κηφισιάς, μετατρέπεται σήμερα σε πολυτελείς κατοικίες σύγχρονων προδιαγραφών, διατηρώντας την υψηλής αισθητικής σχεδίαση, μέσω των καθαρών γραμμών και της διαχρονικής ένταξης στο φυσικό περιβάλλον. Με συνέπεια και σεβασμό στην ιστορική κληρονομιά, αλλά και με σύγχρονες καινοτόμες επιλογές, το The Heritage αναβιώνει την αίγλη και δημιουργεί έναν εξαιρετικό συνδυασμό κατοικίας και απόδρασης, αγκαλιάζοντας ολιστικά το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της ευρύτερης περιοχής. Στέκεται εκεί όπου το χθες και το σήμερα συμφιλιώνονται, δίνοντας ζωή σε επτά μοντέρνα αρχοντικά με μεγάλους, κομψούς εσωτερικούς χώρους, απολύτως εναρμονισμένους με το καταπράσινο τοπίο. Σχεδιασμένο για να επαναπροσδιορίσει την πολυτελή ζωή στον 21ο αιώνα, το The Heritage δημιουργεί μια κληρονομιά για τις μελλοντικές γενιές. Η Hellenic Properties συνεργάστηκε με τους 1Architects, επιλέγοντας να αξιοποιήσει το υφιστάμενο δομικό πλαίσιο και να μετατρέψει το κτίριο σε μια αποκλειστική συλλογή από εξαιρετικά σχεδιασμένα σπίτια, με έμφαση στην άρτια και σύγχρονη στατικότητα, στην ενεργειακή αποδοτικότητα και στα προηγμένα ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα διαχείρισης κατοικίας. Το τελικό master plan του πενταώροφου κτιρίου στοχεύει στην επανασύσταση του αρχικού αρχοντικού κτίσματος, που πλέον περιλαμβάνει πέντε επιμελώς σχεδιασμένες πολυεπίπεδες κατοικίες και δύο πολυτελή διαμερίσματα.
Το Cloud είναι η πρόταση της AREA προς τη Hellenic Properties για ένα νέο κτίριο στο Μαρούσι: ένα πρωτότυπο περιβάλλον γραφείου, που αντιστοιχεί στην ψηφιακή εποχή. Η εν λόγω πρόταση στοχεύει στη δημιουργία μιας νέας, ελαφρύτερης και πιο ρευστής τυπολογίας κτιρίων, η οποία ανταποκρίνεται στην αυξημένη ανάγκη για χωρική ευελιξία. Αντί για τους αυστηρούς εσωτερικούς χώρους που μοιάζουν με κουτί, το Cloud χαρακτηρίζεται από μια συνεχή καμπυλόμορφη κάτοψη, που μπορεί εύκολα να αναδιαμορφωθεί, ανάλογα με τον αριθμό των ενοίκων και το στιλ εργασίας. Ομοίως, το εξωτερικό του κτιρίου είναι τυλιγμένο σε ένα νεφελώδες, μη ιεραρχικό «δέρμα» από διάτρητο αλουμίνιο, του οποίου οι οπτικές ιδιότητες αλλάζουν σταδιακά κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθώς προστατεύει τους ενοίκους από τις εξωτερικές περιβαλλοντικές συνθήκες. «Πλέοντας» ελαφρώς πάνω από το έδαφος, η χαρακτηριστική «επιδερμίδα» δημιουργεί μια νέα ταυτότητα, που εκφράζει δυναμισμό, λεπτότητα και εφευρετικότητα. Ιδιαίτερη μέριμνα δίνεται στην ευημερία των χρηστών. Ο εσωτερικός κήπος, με τον μειωμένο περιβαλλοντικό θόρυβο, το ευχάριστο μικροκλίμα και τους κοινόχρηστους χώρους του ισογείου που τον περιβάλλουν, αποτελεί την καρδιά του κτιρίου, από συνθετική, βιοκλιματική και κοινωνική άποψη. Ειδικά στην περίπτωση που στο κτίριο στεγάζεται εταιρεία, ο εσωτερικός κήπος προσφέρει έναν χώρο όπου εργαζόμενοι από διαφορετικά τμήματα συναντιούνται και αλληλεπιδρούν, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία κοινότητας. Βασικός στόχος είναι η εξασφάλιση ενός ήπιου περιβαλλοντικού αποτυπώματος, το οποίο σημαίνει χαμηλές ενεργειακές καταναλώσεις, υψηλά επίπεδα θερμικής, οπτικής και ακουστικής άνεσης, καθώς και αξιοποίηση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού προς όφελος του φυσικού φωτισμού και αερισμού, και εντέλει η απόκτηση πιστοποίησης LEED Gold. Το εσωτερικό αίθριο διευκολύνει τον φυσικό αερισμό, χάρη στις διαφορετικές πιέσεις που δημιουργούνται στην εσωτερική και εξωτερική πρόσοψη. Φυσικά, το BMS ρυθμίζει και το σύστημα φωτισμού, ώστε να επιτυγχάνεται η μέγιστη εκμετάλλευση του φυσικού φωτισμού. Έχοντας σε προτεραιότητα τη βιώσιμη και αρχιτεκτονική μετεξέλιξη των έργων της, η Hellenic Properties συνεχίζει να επενδύει με προσήλωση και αφοσίωση στον πράσινο χαρακτήρα των έργων της, κάτι που αποδεικνύεται από τις πιστοποιήσεις με το διεθνές πρότυπο LEED. MOB ONE ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
CLOUD
MOB ONE Άλλο ένα κτίριο γραφείων στην περιοχή του Αμαρουσίου, το MOB One, σχεδιάστηκε από τους Georges Batzios Architects με γνώμονα το πώς πρέπει να είναι σήμερα οι χώροι εργασίας: περιβάλλοντα που βοηθούν τους χρήστες, προσφέροντάς τους τις κατάλληλες συνθήκες, καθώς αυτές ενισχύουν τη σκέψη και τη διάθεση για συνεργασία. Τα τολμηρά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και η γεωμετρική πρόσοψη αποδομούν τη μάζα του κτιρίου. Δημιουργούν έναν καμβά για μεγάλα υαλοστάσια, που διατηρούν την τυπική καθαρότητα του κτιρίου, καθώς πλημμυρίζουν το εσωτερικό του με φυσικό φως. Οι ορθογώνιες πλάκες δαπέδου επιτρέπουν μια ευέλικτη διάταξη του εσωτερικού χώρου, η οποία ανταποκρίνεται στις ποικίλες ανάγκες και προτιμήσεις των μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεων και επιτρέπουν μια συνέχεια αλλαγών με την πάροδο του χρόνου. Τα γραφεία και οι κοινόχρηστοι χώροι έχουν σχεδιαστεί με φινιρίσματα υψηλής ποιότητας, ενσωματώνοντας τεχνολογίες αιχμής και μια εκλεπτυσμένη αλλά χαλαρή αίσθηση, που ενθαρρύνει το ευ ζην των χρηστών-εργαζομένων και τη δημιουργία μιας συνεργατικής κοινότητας. Προσπαθώντας διαρκώς να επιτύχει πιο πράσινους και βιώσιμους τρόπους υλοποίησης των έργων της, η Hellenic Properties επιδιώκει τη LEED Silver πιστοποίηση του MOB One, με την εφαρμογή αποτελεσματικών και μετρήσιμων πρακτικών σε διάφορους τομείς σχεδιασμού και κατασκευής. Αυτές περιλαμβάνουν βιώσιμη κατασκευαστική ανάπτυξη, προσεκτική επιλογή υλικών, αυξημένη εξοικονόμηση νερού, ενεργειακή απόδοση και ποιότητα εσωτερικού περιβάλλοντος μέσω ενός δικτύου διασυνδεδεμένων συσκευών και συστημάτων που συνεργάζονται για να δημιουργήσουν μια έξυπνη υποδομή, η οποία ρυθμίζει τη θερμοκρασία, τα επίπεδα φωτισμού και την ποιότητα του αέρα, με βάση τις ανάγκες των χρηστών σε πραγματικό χρόνο. Επιπλέον, μια σειρά από φωτοβολταϊκά πάνελ και πληθώρα φυτεύσεων στην οροφή και σε όλο τον περιβάλλοντα χώρο θα απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα και θα προσφέρουν οικολογικό όφελος στην αστική περιοχή του Αμαρουσίου. Το MOB One θα έχει πιστοποίηση ενέργειας A+, ενώ, κατόπιν αιτήματος του ενοικιαστή ή του αγοραστή, η πιστοποίηση LEED για τον γραφειακά εξοπλισμένο χώρο θα μπορεί να αναβαθμιστεί σε Gold. CLOUD
MOB ONE
95 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
THE HERITAGE
BUSINESS, ETHICS & EXPERTISE:
ΤΗΣ QPROJECT
Tsolakis Architects, Diversity, 314 Architects, Kois Architects, eDje Architects, STIRIXIS Group, A&M Architects,
όπως η NIKE Hellas, η ADIDAS Hellas, η Intrum Hellas, η Bayer Ελλάς, η TÜV AUSTRIA Hellas και η Deloitte
Greece, αλλά και με έργα όπως το πολυβραβευμένο εστιατόριο Delta
“η κατα-
Hill, Arbitrage, Focal, Retail»
Το 2014, στην καρδιά της κρίσης και στην πλέον απαγορευτική περίοδο για το δομημένο περιβάλλον, γεννήθηκε η QPROJECT. Πρόκειται για την κατασκευαστική εταιρεία που σήμερα διεκδικεί ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο στον κατασκευαστικό κλάδο και μέσα στα τελευταία 10 χρόνια συνέδεσε το όνομά της με κορυφαίους πολυεθνικούς πελάτες,
στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. «Είμαστε εξαρχής μία αμιγώς κατασκευαστική εταιρεία, με στόχο μας τη διείσδυση σε κάθε κομμάτι της αγοράς. Μότο μας είναι
σκευή
ζει» σχολιάζει ο Κυριάκος Τσαγκαλίδης σχετικά με την επιτυχία τους. Ο ιδρυτής και ιδιοκτήτης της
δημιούργησαν την εταιρεία των άλλοτε 2 ατόμων και σήμερα 50 μαζί με τη σύζυγό του και CFO Πέγκυ Γκαβογιάννη. «Στη διάρκεια της κρίσης όλες οι εταιρείες που ασχολούνταν με τις μελέτες-κατασκευές προσπάθησαν να μοχλεύουν τις υπηρεσίες τους με σκοπό την επιβίωση. Πολλές, αν όχι όλες οι εταιρείες του κλάδου ξεκίνησαν να προσφέρουν πακέτο υπηρεσιών Μελέτης, Κατασκευής και PM. »Εμείς, ως εταιρεία, παραμείναμε πιστοί στην εξειδίκευσή μας ως Construction Contractors και αυτό μας βοήθησε να χτίσουμε τη φήμη και την πελατεία μας περαιτέρω και σε πιο σταθερές βάσεις. Αυτή η επιμονή μας θα έλεγα πως δεν μας βοήθησε στην αρχή της εταιρείας, τουναντίον μας δυσκόλεψε αρκετά, μια και οι πελάτες πάντα ενδιαφέρονταν να πετυχαίνουν καλύτερα κόστη σε συνδυασμό με πακέτο υπηρεσιών από έναν προμηθευτή. Αυτή μας η συνέπεια στα όσα αντιπροσωπεύουμε μας οδήγησε στο να συνεργαζόμαστε σήμερα με μερικά από τα μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά γραφεία της Ελλάδας, όπως
TechKM κ.ά., όπως επίσης και με τις μεγαλύτερες PM εταιρείες, όπως οι
σημειώνει ο Κυριάκος Τσαγκαλίδης. ΕΡΓΑ ΜΕ ΥΨΗΛΗ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ Στο επίκεντρο της αρχιτεκτονικής καινοτομίας, η QPROJECT πραγματοποίησε την κατασκευή του εστιατορίου επιφάνειας 700 τ.μ. στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Ο χώρος, τοποθετημένος στο επίπεδο 5Α του κτιρίου της Λυρικής, αντικατοπτρίζει την αριστεία της σύγχρονης εστίασης. Με τρεις διακριτές λειτουργικές ενότητες –ένα κομψό εστιατόριο (fine dining), ένα μοντέρνο μπαρ (Mediterranean slow cooking) και έναν εξειδικευμένο χώρο δοκιμής κρασιού (wine tasting)–, η QPROJECT δημιούργησε έναν πολυτελή προορισμό γαστρονομίας. Τα στοιχεία που κάνουν τον χώρο να ξεχωρίζει είναι οι μεγάλες κρεμαστές ζαρντινιέρες από Super Mirror χάλυβα στο fine dining, το δάπεδο Terrazzo από μάρμαρο Διονύσου, το επιβλητικό bar από χαλκό και το εσωτερικό pool που τον συνδέει συμβολικά με το κανάλι του κέντρου πολιτισμού. Η αρχιτεκτονική μελέτη του εστιατορίου εκπονήθηκε από το διακεκριμένο αρχιτεκτονικό γραφείο Kois Associated Architects. Σύντομα η εταιρεία θα ξεκινήσει την κατασκευή δύο βιλών συνολικής επιφάνειας 200 τ.μ., στο Πόρτο Χέλι στην περιοχή του Αγίου Αιμιλιανού, οι οποίες αναμένεται να αποκτήσουν πιστοποίηση BREEΑM. Παράλληλα, έχει αναλάβει την κατασκευή μιας πολυτελούς κατοικίας BREEAM 1.200 τ.μ. στην Εκάλη, ενώ στοχεύει και στα κτίρια με serviced apartments, καθώς ήδη έχει ολοκληρώσει ένα στο Γκάζι και σύντομα θα μπει σε τροχιά υλοποίησης και το δεύτερο. ΜΙΑ ΠΛΗΡΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Η QPROJECT ξεχωρίζει για τη μοναδική της προσέγγιση στα έργα, όπου δεν βλέπει απέναντί της απλώς κατασκευές αλλά τους πελάτες της, με συγκεκριμένες ανάγκες και προσδοκίες. Αυτή η πελατοκεντρική φιλοσοφία, συνδυασμένη με την αφοσίωση στην ποιότητα και την αξιοπιστία, είναι αυτό που διαμορφώνει την αξία της στην αγορά. Το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό background των ιδρυτών της εταιρείας είναι πολύ διαφορετικό από αυτό των επικεφαλής των υπόλοιπων κατασκευαστικών της αγοράς. Ο Κυριάκος Τσαγκαλίδης είναι Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ με κατεύθυνση την Οργάνωση Παραγωγής και Διοίκηση Επιχειρήσεων, κάτοχος MBA στα Τεχνοοικονομικά Συστήματα, έχει παρακολουθήσει και έχει λάβει αρκετές πιστοποιήσεις σε Management of Change και Project Management και στο ξεκίνημα της καριέρας του εργάστηκε αρκετά χρόνια στον κλάδο της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών. Η Πέγκυ Γκαβογιάννη είναι Οικονομολόγος, με εμπειρία στον κλάδο των χρηματοοικονομικών και των συγχρηματοδοτούμενων έργων, σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Όπως αναφέρει ο Κυριάκος Τσαγκαλίδης, «για εμάς, το πρωτεύον δεν ήταν ποτέ να παρουσιαστούμε ως εταιρεία που υλοποιεί τις κατα-
είναι μία, η αρχιτεκτονική μόνο αλλά-
QPROJECT
οι
ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ
ΣΤΟΝ Μια κατασκευαστική εταιρεία που σήμερα διεκδικεί ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο στον κατασκευαστικό κλάδο. ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 96
EXPERTISE: ΤΟ CASE STUDY
Project Managers των έργων, οι οποίοι ελέγχουν ομάδες έργων. Το τρίτο
που μας
διαφοροποιεί, λοιπόν, είναι η φιλοσοφία, η
οργάνωση, το άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό
μας και η ευελιξία μας ως οργανισμού».
«Οι πιστοποιήσεις για εμάς είναι μέθοδος και
τρόπος εργασίας. Πιστοποιούμαστε με βάση ένα
πρότυπο ISO επειδή το δουλεύουμε και όχι ως
“tick the box” ή ως εργαλείο marketing. Από
την άλλη, οι εκπαιδεύσεις της ομάδας μας αγγίζουν ένα ευρύτατο φάσμα. Οι συνάδελφοί μας, μεταξύ άλλων και πέραν των κατασκευαστικών
σεμιναρίων, εκπαιδεύονται και ενημερώνονται
πάνω σε θέματα business, risk και project management κ.λπ.» συμπληρώνει η Πέγκυ Γκαβογιάννη.
Άλλωστε η εταιρεία αναγνωρίζει τη σημασία των
ανθρωπίνων πόρων, επιλέγοντας το προσωπικό
κανείς, για εμάς δομή, η οποία όμως εγγυάται το αποτέλεσμα ακόμα και στα πιο πολύπλοκα έργα» λέει ο Κυριάκος Τσαγκαλίδης, προσθέτοντας: «Στην κατασκευή, έχουμε ένα
γοταξιάρχης/-ες,
διαρκώς στο εργοτάξιο. Το δεύτερο είναι οι
ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟ ΚΛΑΔΟ
της με καλύτερη ποιότητα, σε καλύτερο χρόνο και στο βέλτιστο κόστος. Αυτά είναι δεδομένα αυτονόητα και δεν πρέπει καν να τα αναφέρουμε. Είναι θέσφατο πως υπάρχουν. Δεν είναι προς διαπραγμάτευση. Αυτό
σκευές
της με βάση την προσωπικότητα και τις δεξιότητες, αλλά και προωθώντας ένα περιβάλλον αυτορρύθμισης και ανάπτυξης. Αυτό δημιουργεί ένα ισχυρό πνεύμα ομάδας και ενσυναίσθησης, καθιστώντας την QPROJECT όχι μόνο έναν ηγέτη στον τομέα της κατασκευής αλλά και ένα παράδειγμα εταιρικής κουλτούρας. «Με αυτή τη νοοτροπία εξάλλου πετυχαίνουμε μια άριστη, πρωτότυπη και ακριβή, θα έλεγε
Το
layer είναι ο/οι ερ-
3-layer management.
πρώτο
που βρίσκεται/βρίσκονται
και τελευταίο layer είναι ο Project και ο MEP Director, οι οποίοι ασχολούνται με την εποπτεία των οικοδομικών και ηλεκτρομηχανολογικών εφαρμογών όλων των έργων. Κάνουμε έτσι ένα εσωτερικό επιπλέον “project management” σε όλα μας τα έργα, επενδύοντας σε πολύπλευρη και εντατική επικοινωνία του εργοταξίου με το γραφείο μας. Έτσι, μας είναι εύκολο να δουλέψουμε σε νησιά και σε κάθε άλλο απομακρυσμένο σημείο. Το έργο πρέπει να οργανώνεται και να ελέγχεται από την κεντρική δομή της εταιρείας, και τα όποια ζητήματα να επιλύονται κεντρικά και δομημένα, για το κοινό καλό του πελάτη και του γραφείου μας». Αυτή η οργάνωση καθιστά την QPROJECT μία από τις επικρατέστερες εταιρείες στην επιλογή των Project Managers. «Για έναν Project Manager, η επιλογή του σωστού κατασκευαστή δεν είναι απλώς ζήτημα αριθμών. Είναι μια ισορροπία μεταξύ οικονομικής συνέπειας και αναζήτησης εκείνης της μοναδικής ποιότητας που κάνει ένα έργο να ξεχωρίζει. Προτού λάβει την τελική απόφαση, σκέφτεται πέρα από τα αρχικά κόστη: εξετάζει τις προηγούμενες εμπειρίες του κατασκευαστή σε συναφή έργα, τις αναφορές του από άλλες συνεργασίες, τη συνολική ανάπτυξη αυτών των συνεργασιών. Η επιτυχία ενός έργου κρύβεται στη λεπτομέρεια και στη διαχρονική αξία που μπορεί να προσφέρει» επισημαίνει ο ιδρυτής της εταιρείας. Η ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΊΑ ΣΤΟΥΣ ΓΡΑΦΕΊΑΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ Χαρακτηριστικό παράδειγμα της νοοτροπίας τους, ορισμένα γραφειακά έργα, όπως η ανακαίνιση των γραφείων της Bayer Ελλάς στο Μαρούσι και η κατασκευή του Innovation Center και των γραφείων Deloitte Greece στην Πάτρα. «Όσον αφορά την ανακαίνιση των νέων γραφείων της Bayer Ελλάς στο Μαρούσι, σε έναν χώρο όπου η καινοτομία συναντά τη βιωσιμότητα, κατασκευάσαμε έναν σύγχρονο, βιοκλιματικά ουδέτερο χώρο γραφείων, ενσωματώνοντας προηγμένες τεχνολογίες. Η αρχιτεκτονική μελέτη από την Tsolakis Architects και η διαχείριση του έργου από την Athens Economics Ltd - JLL συνδυάστηκαν αρμονικά, δημιουργώντας έναν χώρο που ενθαρρύνει την παραγωγικότητα και την ευεξία. Με ευέλικτους χώρους εργασίας, άφθονο φυσικό φως και πράσινο, τα γραφεία αυτά αποτελούν παράδειγμα βιωσιμότητας και αισθητικής». Ο νέος χώρος της Deloitte στην Πάτρα, στην οδό 28ης Οκτωβρίου 4, αποτελεί επίσης ένα από τα πιο πρόσφατα και επιτυχημένα έργα της QPROJECT. Η ανακαίνιση αφορούσε την επανάχρηση ενός πενταώροφου διατηρητέου κτιρίου συνολικού εμβαδού 2.500 τ.μ., μετατρέποντάς το σε ένα άνετο και σύγχρονο περιβάλλον γραφείων, έτοιμο να φιλοξενήσει την κορυφαία χρηματοοικονομική συμβουλευτική εταιρεία στην Ευρώπη. Η QPROJECT έδωσε έμφαση στην κατασκευή, τόσο των εμφανών ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων όσο και στη χρήση ανακυκλώσιμων επενδύσεων διακόσμησης. Η προσοχή στη λεπτομέρεια επεκτάθηκε και στην πολυπλοκότητα των κύριων χώρων, ιδιαίτερα στις περιοχές εκπαίδευσης του προσωπικού. Η αρχιτεκτονική μελέτη των γραφείων υλοποιήθηκε από την Atema Architects, ενώ η Dimand S.A. / PRODEA Investments είχε την επίβλεψη του έργου. Η A&M Architects ανέλαβε το project management από πλευράς του πελάτη. NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 97
ΟΙ ΚΆΘΕΤΟΙ
ΚΉΠΟΙ Τ Ή Σ Ά ΘΉΝ Ά Σ LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 100
Ο αρχιτέκτονας μηχανικός Άρης Γιαννόπουλος του αρχιτεκτονικού γραφείου WOA εξηγεί γιατί οι πράσινοι κήποι, πέρα από την καλαισθησία που προσφέρουν, είναι σημαντικοί για τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος στην πόλη και τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Περπατώντας στην οδό Λέκκα είναι αδύνατο να μην προσέξεις τα φυτά που κρέμονται στην πρόσοψη του Gatsby, ενός ξενοδοχείου που σε σύντομο χρονικό διάστημα έγινε αξιοθέατο για τον στενό δρόμο που συνδέει την Καραγιώργη Σερβίας (που από κει και κάτω γίνεται Περικλέους) με την οδό Πραξιτέλους. Οι κάθετοι κήποι είναι κάτι αξιοπερίεργο για την Αθήνα, παρ’ ότι υπάρχουν κάποια σημεία που μοιάζουν με οάσεις πρασίνου αν σηκώσεις το βλέμμα σου, όπως ο κρεμαστός κήπος στην Ευριπίδου πάνω από τον Μιράν ή τα μπαλκόνια στην πολυκατοικία στην οδό Ερατοσθένους απέναντι από το Μουσείο Ίδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή. «Το Gatsby Athens Hotel είναι ένα πρότυπο ξενοδοχείο που εστιάζει σε μια νέα μορφή αρχιτεκτονικής επέμβασης με στόχο τη βιοποικιλότητα σε υφιστάμενο κτίριο» λέει ο αρχιτέκτονας μηχανικός Άρης Γιαννόπουλος του αρχιτεκτονικού γραφείου WOA. Και συνεχίζει: «Απαντά συγχρόνως στα κυρίαρχα ερωτήματα της σχέσης μεταξύ των ανθρώπων, της σχέσης των κτιρίων με τους ανθρώπους και της σχέσης των κτιρίων με την πόλη. Το αρχιτεκτονικό όραμα ήταν ένα κτίριο όπου το κέλυφος θα διατηρούνταν αυτούσιο, με ουσιαστική προσθήκη μόνο αυτή της έντονης φύτευσης στα διάφορα επίπεδα της όψης. Και αυτή ακριβώς είναι η γενικότερη πρόταση της WOA για τα υφιστάμενα κτίρια: δεν χρειάζεται να γκρεμίζονται ή να διακοσμούνται για να δείχνουν πιο σύγχρονα ή πιο θελκτικά, αλλά να αντιμετωπίζονται ως υποδοχείς μιας νέας, πιο πράσινης εγκατάστασης, που θα έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει όχι μόνο το ίδιο το κτίριο αλλά και τη γειτονιά που το φιλοξενεί. »Η φύτευση σταδιακά θα καλύψει μεγάλο τμήμα της όψης του Gatsby και μέσα από την επιλογή αειθαλών και φυλλοβόλων στοιχείων πρασίνου οι όψεις θα είναι μονίμως μεταβαλλόμενες, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερα ελκυστικό αστικό σημείο αναφοράς. Η ομάδα υλοποίησης του ξενοδοχείου έχει αντιμετωπίσει την επανάχρηση του εν λόγω κτιρίου με ιδιαίτερο σεβασμό και ευαισθησία απέναντι στη μορφολογία του, στην ιστορία και στη θέση του. Μέσα από την απλότητα της επέμβασης, αλλά του πολύ ισχυρού και ξεκάθαρου concept, έχουν αναδειχθεί και επιλυθεί ζητήματα αναφορικά με τον τρόπο σχεδιασμού μέσα στο συνεχώς εξελισσόμενο και μεταβαλλόμενο αστικό αθηναϊκό τοπίο». H WOA είναι ένα αρχιτεκτονικό γραφείο με έδρα την Αθήνα που ειδικεύεται σε έργα πολυτελών κατοικιών και συγκροτημάτων ξενοδοχείων. Ίδρύθηκε το 2013 και έχει διακριθεί με διάφορα βραβεία και επαίνους, ενώ τα έργα της παρουσιάζονται σε εξέχουσες εκδόσεις. Διευθύνεται από τον αρχιτέκτονα μηχανικό Άρη Γιαννόπουλο και μια ομάδα δημιουργικών αρχιτεκτόνων με όραμα να παραδίδουν ολιστικές μελέτες που, μέσω της χρήσης φυσικών υλικών, του απλού αρχιτεκτονικού λεξιλογίου και της οικολογικής συνείδησης, παρέχουν υπεραξία στους χώρους διαβίωσης. ΑΠΟ ΤON Μ. HULOT ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ GATSBY ATHENS HOTEL ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΟΔΟ ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΟΥΣ. APXITΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: LOWFAT ARCHITECTURE + INTERIORS NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 101
ΤΟ ΠΡΏΤΟ ΟΛΙΣΤΙΚ Ο
STUDIO ΣΤΗΝ ΕΛΛ Α ΔΑ ΣΥΝΔ Ε ΕΙ ΤΟ Φ Ώ Σ ΜΕ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘ Η ΜΑΤΑ ΙFI Lighting Το 1989 ένα καινοτόμο στούντιο σχεδιασμού αρχιτεκτονικού φωτισμού βάζει το όνομά του στον design χάρτη της Αθήνας. Πρόκειται για την IFI Lighting, που αναλαμβάνει περίπλοκα και απαιτητικά έργα, στοχεύοντας πάντα στο να ικανοποιεί πλήρως τις απαιτήσεις τους. Η φιλοσοφία του στούντιο είναι ότι ο σχεδιασμός φωτισμού αποτελεί βασικό συστατικό του αρχιτεκτονικού οράματος, ιδέα που ακολουθεί από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ίδρυσής του. Την ομάδα της IFI απαρτίζουν επαγγελματίες που προέρχονται από ένα ευρύ φάσμα εκπαιδευτικών υποβάθρων. Αυτό εξασφαλίζει μια διεπιστημονική προσέγγιση στο θέμα του σχεδιασμού, κάνοντας την IFI Lighting το πρώτο ολιστικό στούντιο lighting design στην Ελλάδα. Σήμερα, μετά από 35 χρόνια στην ελληνική αγορά, η IFI Lighting είναι πλέον μία καταξιωμένη εταιρεία σχεδιασμού φωτισμού, με ένα πλούσιο portfolio ολοκληρωμένων έργων όλων των μεγεθών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η IFI έχει πολύχρονη εμπειρία σε διαφορετικούς τύπους έργων και προσεγγίσεις δημιουργικού σχεδιασμού, αλλά και βαθιά κατανόηση του φωτισμού, της ενεργειακής απόδοσης και του βιομηχανικού σχεδιασμού. Ο φωτισμός, όμως, σημαίνει πολύ περισσότερα για την ομάδα. Στον κόσμο του φωτός, η όραση και το συναίσθημα έχουν μια σχέση αλληλεξάρτησης. Πάνω σε αυτή τη σχέση, δηλαδή στη διαδικασία του «να αισθάνεται κανείς μέσα από την όραση», η IFI έχει βασίσει όλο το σύστημα πεποιθήσεων, το δημιουργικό της όραμα και τις επιχειρηματικές πρακτικές της. Στόχος της εταιρείας είναι να δημιουργήσει χώρους όπου οι άνθρωποι όχι μόνο ζουν αλλά και ευδοκιμούν. Έτσι, δεν αρκείται σε μια βασική υπολογιστική προσέγγιση του σχεδιασμού φωτισμού, όπου τα επίπεδα φωτισμού είναι ο μοναδικός σκοπός, αλλά προβαίνει σε διεξοδικές αναλύσεις για τις ποιοτικές πτυχές του φωτισμού, εξασφαλίζοντας τη μέγιστη δυνατή άνεση. Διατηρώντας την αρχιτεκτονική ιδέα του σχεδιασμού στο επίκεντρο, προσπαθεί επίσης να εμπλουτίσει τον σχεδιασμό με καλλιτεχνικά στοιχεία για να παραγάγει νυχτερινά τοπία που είναι πραγματικά μοναδικά. Όλα τα σχέδια της IFI υπαγορεύονται από τη μέθοδο sentient design, μια διαδικασία μοναδική, που εμπλέκει όλους τους μετόχους του έργου σε μια προσχεδιασμένη χορογραφία, δίνοντάς τους τελικά χώρο για να αναπτυχθούν, ενώ παράλληλα τους καθοδηγεί σε απτά αποτελέσματα. Το στούντιο αξιολογεί τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου και παράλληλα ενσωματώνει την εξατομίκευση, ενώ το Με 35 χρόνια εμπειρίας στον χώρο, η ΙFI Lighting επανασυστήνεται και συνεχίζει να καινοτομεί στον σχεδιασμό φωτισμού.
LIGHTING-DESIGN
ΗΡ Α ΚΛΕΙΟ
SHOWROOM,
ΗΡ Α ΚΛΕΙΟ ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
SHOWROOM,
πλαίσιο συνεχίζει να βρίσκεται σε αρμονία με τις μεταβλητές του έργου. Πρόσφατα η εταιρεία εγκαινίασε το νέο της showroom, στο Ηράκλειο Αττικής, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό ορόσημο στη μέχρι τώρα πορεία της στον χώρο της μελέτης αρχιτεκτονικού φωτισμού. Εκτός από τα αποκαλυπτήρια του νέου showroom, η IFI Lighting εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία για να παρουσιάσει την ανανεωμένη εταιρική της ταυτότητα, η οποία αντικατοπτρίζει την εξέλιξη και το όραμά της για το μέλλον. Η πρωτοβουλία για το rebranding υπογραμμίζει την αφοσίωση της IFI Lighting στο να ηγείται των τάσεων του κλάδου, παραμένοντας παράλληλα πιστή στις βασικές της αξίες, αυτές της ποιότητας, της καινοτομίας και της ικανοποίησης των πελατών της. Στο πλαίσιο της εξέλιξής της, η εταιρεία επαναπροσδιόρισε την ταυτότητά της, επανασυστήνοντας την IFI ως κάτι περισσότερο από μια απλή εταιρεία φωτισμού: ως φάρο έμπνευσης στον κόσμο του σχεδιασμού. Η νέα ταυτότητα αντικατοπτρίζει τη δημιουργικότητα, την ποιότητα και τη συναισθηματική απήχηση, δηλαδή όλα εκείνα τα κριτήρια που τηρούνται και σε κάθε μελέτη φωτισμού. Μέσω αυτής της μεταμόρφωσης, η εταιρεία στοχεύει να εμπνεύσει τους χρήστες των χώρων να εξερευνήσουν τη βαθιά επίδραση του φωτισμού στα συναισθήματα αλλά και στο περιβάλλον τους. Η δημιουργία μετασχηματιστικών εμπειριών φωτισμού που αναβαθμίζουν τους χώρους και προκαλούν συναισθήματα αποτελεί υπερήφανη δέσμευση για την IFI Lighting. Με ένα ποικίλο χαρτοφυλάκιο έργων, που εκτείνεται από εμβληματικά ορόσημα έως οικεία καταφύγια, η ομάδα των ειδικών της έχει αφήσει ανεξίτηλο σημάδι στον κόσμο του σχεδιασμού φωτισμού. Ένα από τα σημαντικότερα έργα της, το Nammos Village, αποτελεί απόδειξη της αφοσίωσής της στην καινοτομία και στη δημιουργικότητα. Στην καρδιά της Μυκόνου, στην Ψαρρού, αυτός ο πολυτελής προορισμός για ψώνια και φαγητό αποπνέει εκλεπτυσμένη κομψότητα. Ο σχεδιασμός του φωτισμού ενσωματώνεται στα αρχιτεκτονικά στοιχεία, δημιουργώντας μια μαγευτική ατμόσφαιρα, που μαγνητίζει τους επισκέπτες όλες τις ώρες της ημέρας. Επιπλέον, η συνεργασία της IFI με το Daios Cove Spa (by GoCo) στην Κρήτη αναδεικνύει την τεχνογνωσία της στη δημιουργία ατμοσφαιρικών χώρων ευεξίας. Μέσα από προσεκτικά επιμελημένα σχέδια φωτισμού, το στούντιο ενίσχυσε τη γαλήνια ατμόσφαιρα του spa, προσκαλώντας τους επισκέπτες να αφεθούν σε στιγμές χαλάρωσης και αναζωογόνησης. Από τα ήσυχα δωμάτια θεραπείας μέχρι τους φιλόξενους χώρους δίπλα στην πισίνα, κάθε χώρος είναι λουσμένος σε απαλό, χαλαρωτικό φως, ενισχύοντας την αίσθηση γαλήνης και ηρεμίας. Το έργο αυτό βραβεύτηκε από τον παγκόσμιο θεσμό φωτιστικών βραβείων LIT DESIGN AWARDS. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την IFI Lighting, αλλά και τα έργα που έχει πραγματοποιήσει, θα βρείτε στην ιστοσελίδα www.ifilighting.com, ενώ σε Instagram και LinkedIn μπορείτε να μαθαίνετε νέα για τις επερχόμενες δραστηριότητές της. PHOTOS: GAVRIIL PAPADIOTIS ©YANNIS_KONTOS
DAIOS COVE SPA BY GOCO
SHOWROOM, ΗΡ Α ΚΛΕΙΟ 107 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
NAMMOS VILLAGE, MYKONOS
ΤΟ PROJECT MANAGEMENT ΣΕ
Ώ ΤΟ ΠΛΑΝΟ, ΑΠΟ
SWOT HOSPITALITY
Hospitality επεκτείνει τις υπηρεσίες της με τη διαχείριση και ανάπτυξη έργων κατασκευής και ανακαινίσεων στον κλάδο της φιλοξενίας, προσφέροντας μια ολοκληρωμένη λύση για επενδυτές και επιχειρηματίες.
SWOT Hospitality, κορυφαία εταιρεία διαχείρισης ξενοδοχείων, με εκτεταμένη εμπειρία στη λειτουργία, την οργάνωση και τις συμβουλευτικές υπηρεσίες στρατηγικών επενδύσεων, έχει εδραιώσει από το 2013 τη θέση της ως αξιόπιστος συνεργάτης θεσμικών επενδυτών και εταιρειών στον κλάδο της φιλοξενίας, συνεργαζόμενη με μεγάλες διεθνείς αλυσίδες, όπως η Hilton, η Marriott International Inc., η Hyatt Hotels Cooperation και η Accor S.A. Στο πλαίσιο της δομικής της εξέλιξης, η SWOT Hospitality εμπλουτίζει τις υπηρεσίες της παρουσιάζοντας την υπηρεσία Διαχείρισης & Ανάπτυξης έργων κατασκευής/ανακαινίσεων, γνωστή ως «Project Management & Development». H νέα υπηρεσία περιλαμβάνει τον προγραμματισμό, τον συντονισμό και τον έλεγχο κατασκευαστικών έργων, με στόχο το βέλτιστο αποτέλεσμα σε χρόνο, κόστος και ποιότητα υπηρεσιών, όπως και τη βέλτιστη λειτουργική σχεδίαση κατά τη διάρκεια των αρχιτεκτονικών μελετών. Η εταιρεία έχει δημιουργήσει μια in-house ομάδα έμπειρων μηχανικών και στελεχών διοίκησης με πολυετή παρουσία σε σύνθετα ξενοδοχειακά projects & έργα ανάπτυξης. Σήμερα, οι επενδύσεις στον τουριστικό τομέα της Ελλάδας αυξάνονται διαρκώς, απαιτώντας εξειδικευμένη διαχείριση σε όλους τους τομείς με συνέπεια και αποτελεσματικότητα, κάτι που η SWOT εξασφαλίζει & αναδεικνύει και στις υπηρεσίες του Project Management. Έως σήμερα, η εταιρεία έχει αναλάβει και ολοκληρώσει σημαντικά επενδυτικά έργα, συνολικής αξίας 35 εκατ. ευρώ, όπως η επέκταση με ανακαίνιση βιλών στο Nikki Beach Resort & Spa στο Πόρτο Χέλι, η ανάπτυξη πολυτελούς Resort 50 δωματίων στην Πάρο, το οποίο θα λειτουργήσει με διεθνές brand της αλυσίδας Hyatt, η ολοκλήρωση κατασκευής ξενοδοχείου 55 δωματίων στην Hπειρωτική Ελλάδα, η μερική ανακαίνιση του Pegasos Deluxe Beach Hotel στη Ρόδο, όπως και η παροχή υπηρεσιών operational design στο εμβληματικό JW Marriott Crete Resort & Spa. Η προσθήκη της νέας υπηρεσίας καθιστά τη SWOT Hospitality ως μία ολοκληρωμένη & ασφαλή λύση, προσφέροντας πλήρη υποστήριξη σε όλες τις φάσεις της επένδυσης, από τη μελέτη βιωσιμότητας και το επιχειρηματικό πλάνο μέχρι την παράδοση του έργου. Ο ιδρυτής της SWOT Hospitality, Γιώργος Κωνσταντινίδης, δήλωσε: «Στο πλαίσιο της αναπτυξιακής στρατηγικής μας, διευρύνουμε τις δραστηριότητές μας με στόχο να προσφέρουμε ένα ολοκληρωμένο φάσμα υπηρεσιών, ώστε να αποτελούμε ένα “one stop shop” για επενδυτές και επιχειρηματίες στον κλάδο της φιλοξενίας». www.swot.gr / contact@swot.gr / 210 3392200-201 SWOT Hospitality ADM↦ 24 LIFO - ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 ARCHITECTURE DESIGN MAP
ΠΡ
ΤΗ
Η SWOT
Η
η Marlon Tate άρχισε να γίνεται γνωστή λόγω του «over the top» ισχυρισμού
ο
χαρισματικός ιδρυτής και Creative Director της εταιρείας, Νίκος Γεωργόπουλος.
Ο ίδιος, έχοντας χαρακτηριστεί «pop star art director» από το βρετανικό περιοδικό «It’s Nice That», επέστρεψε το 2021 στην Αθήνα, από
με bold σχόλια, βραβεία και δουλειές γεμάτες φαντασία. Μαζί
Red Dot Communication Award
Marlon Tate είναι ένα νέο creative agency, γνωστό για τις ευρηματικές του διαφημιστικές καμπάνιες και brand identities, κοινό χαρακτηριστικό των οποίων είναι το στοιχείο της φαντασίας και της σουρεαλιστικής αφήγησης. Ανάμεσα στους πελάτες της είναι η Moda Bagno, το ξενοδοχείο Twenty One, ο Πύργος Πειραιά της Dimand, το Eastman Village στο Λονδίνο, η RIBA και το ΟΖΟΝ. Ένα μικρό agency με το γραφείο της Αθήνας στον Λυκαβηττό και του Λονδίνου στο Angel,
της πως είναι το πρώτο agency με γραφεία και στο Διάστημα, ένα στον
κάπου
Η
πλανήτη Άρη και ένα στον Δία, «οι συντεταγμένες των οποίων βρίσκονται
στην παιδική μας ηλικία», όπως λέει
το Λονδίνο, για να ταράξει τα νερά στον χώρο της επικοινωνίας
με την ομάδα του έχει αποσπάσει σημαντικές διεθνείς βραβεύσεις, όπως το
(σ.σ.: ο νεότερος σε ηλικία Έλληνας που έχει κερδίσει αυτή τη διάκριση), ενώ το 2022 ήταν υποψήφιος για το Allan Davidson Award for Storytelling στο Λονδίνο. «Ξεκίνησα τη Marlon από το διαμέρισμά μας στο Primrose Hill στο Λονδίνο» μας λέει από την ηλιόλουστη βεράντα της Marlon Tate στην Αθήνα. «Προσέλαβα τους πρώτους designers μέσω zoom και στην αρχή “στρατολόγησα” και τη γραμματέα των γονιών μου, για να βοηθήσει να κάνουμε manage τα πρώτα new business requests». Από τότε, βεβαίως, έχουν αλλάξει πολλά, καθώς η Marlon Tate αριθμεί πλέον πέντε άτομα προσωπικό, επιφανείς συνεργασίες, βραβεία και ένα επιτυχημένο reality show πέντε επεισοδίων με τίτλο «Who the FFFF is Marlon Tate?». Προερχόμενος από γνωστή δικηγορική οικογένεια των Αθηνών, ο Νίκος μεγάλωσε στην Αθήνα και σπούδασε στο Λονδίνο, όπου τα επιτεύγματά του υπήρξαν πολλά και σημαντικά. Ανήκει σε μια ομάδα δημιουργικών Ελλήνων, μέλη της οποίας είναι ο Leon of Athens, o ποιητής Νίκος Ερηνάκης, ο σκηνοθέτης Μανώλης Μαυρής και η σχεδιάστρια μόδας και πρώην καλλιτεχνική διευθύντρια της Zeus + Dione, Λύδια Βουσβούνη. Απασχόλησε για πρώτη φορά τα φώτα της δημοσιότητας πριν από 10 χρόνια, όταν συνέθεσε, ηχογράφησε και κυκλοφόρησε το επιτυχημένο album musical «Ματαρόα», εμπνεόμενος από το ομώνυμο πλοίο που το 1945 μετέφερε στο Παρίσι νέους καλλιτέχνες και επιστήμονες, μεταξύ των οποίων ο Καστοριάδης, ο Αξελός κ.ά. Το 2019 έγινε ευρύτερα γνωστός μέσω της τριλογίας «Time travel branding», υπονοώντας πως ένα εναλλακτικό παρελθόν μπορεί να εξελιχθεί σε ένα υπέροχο μέλλον. Το πρώτο κεφάλαιο της τριλογίας, με τίτλο «Η φαντασιακή οπτική ταυτότητα των ξενοδοχείων Ξενία», έκανε πρεμιέρα στο Atypi στη Νέα Υόρκη, δημιουργώντας αίσθηση σε κοινό και κριτικούς, που χαρακτήρισαν το έργο «φαντασιακό μεν, αλλά υπέροχο». Το 2020 δημιούργησε το branding για το πρώτο co-living brand στην Ελλάδα, το οποίο λάνσαρε ως τη «χώρα των ονειροπόλων», το 2021 δημιούργησε την καμπάνια για το μεγαλύτερο project αστικής ανάπλασης στο Ανατολικό Λονδίνο, την οποία έκανε να μοιάζει με επικοινωνία φεστιβάλ ηλεκτρονικής μουσικής, και το 2022, εκμεταλλευόμενος τον «ντόρο» γύρω από το όνομά του λόγω του «Ξενία», ίδρυσε τη Marlon Tate. Η επιτυχία της δεν άργησε να έρθει και πλέον μεγάλα brands από την Ελλάδα και το εξωτερικό θέλουν να συνεργαστούν μαζί της, για τη δημιουργική, οραματική και κουλ δουλειά της. Από τότε μέχρι σήμερα τα highlights είναι αρκετά. «Από το slide με τίτλο “Τι λένε για εμάς οι πελάτες μας” στην εταιρική μας παρουσίαση, όπου έχουμε φανταστικούς χαρακτήρες, όπως ο Eddie Munson (ήρωας στη σειρά “Stranger Things” του Netflix), να λένε κακίες για εμάς, μέχρι την πρόσφατη αγγελία μας για εύρεση υπαλλήλου με κεντρικό μήνυμα “Do you want to go to the Moon?”, η αλήθεια είναι πως τα κάνουμε όλα διαφορετικά!» σημειώνει ο Νίκος γελώντας. Και όντως είναι έτσι. Είτε μιλάμε για τον σχεδιασμό του βιβλίου «Designed to Perform» (RIBA), που βαφτίστηκε από το κοινό «το πιο σέξι βιβλίο για το sustainability», είτε για την καμπάνια του Paradise Quarter, ενός οικιστικού development με έξυπνες κατοικίες το οποίο λάνσαρε με ένα αεροπλάνο που έσερνε ένα banner με το μήνυμα «Effortless Living Forever», τα projects της Marlon Tate φέρνουν έναν αέρα «φρεσκάδας», συνδυάζοντας τη φαντασία με τη στρατηγική και την εμπειρία στον χώρο της επικοινωνίας. «Παίρνουμε πολύ σοβαρά τη δουλειά μας, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν διασκεδάζουμε μέσα από αυτήν, όπως με το press kit που δημιουργήσαμε για να προωθήσουμε τα γραφεία μας στο Διάστημα» λέει ο Νίκος αναφερόμενος στο εντυπωσιακό, αεροστεγώς σφραγισμένο press kit της εταιρείας που μοιάζει με πακέτο της NASA. Με αυτό η Marlon Tate συστήθηκε ως το πρώτο agency με γραφεία στο «Διάστημα» ή, αλλιώς, ως ένα agency με δημιουργικότητα διαστημικών διαστάσεων. Ο χαρισματικός Creative Director της Marlon Tate μάς υποδέχεται στα (πραγματικά) γραφεία της εταιρείας στον Λυκαβηττό για μια συζήτηση για το πώς ίδρυσε το πρώτο agency με γραφεία στο Διάστημα. ΝΊΚΟΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ «Η ΦΑΝΤΑΣΊΑ ΔΕΝ ΕΧΕΊ ΟΡΊΑ ΚΑΊ ΤΟ ΔΊΚΟ ΜΑΣ ΤΑΞΊΔΊ ΕΊΝΑΊ ΕΝΤΕΛΩΣ ΦΑΝΤΑΣΤΊΚΟ, ΊΔΟΥ Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ» ΚΕΙΜΕΝΟ: NINA PAPAS ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΜΥΡΤΏ ΤΖΊΜΑ, ΑΛΊΝΑ ΛΈΦΑ LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 110
NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 111
SMALL IS NEW
ΑΠΌ ΤΌΝ ΘΑΝΑΣΗ ΔΙΑΜΑΝΤΌΠΌΥΛΌ
«Ζούμε στο ωραιότερο οικόπεδο του κόσμου». Τι γίνεται, όμως, όταν το αυξανόμενο επενδυτικό ενδιαφέρον, κυρίως για την ελληνική ύπαιθρο, εγείρει προβληματισμούς για τη φέρουσα ικανότητα ορισμένων τόπων; Πώς θα ταιριάξουν τα «φαραωνικά» έργα και η διεθνής αισθητική με τον χαρακτήρα των νησιών, που εξαρχής αποτέλεσε τον παράγοντα της έλξης; Τέσσερις αρχιτέκτονες καταθέτουν τις απόψεις τους σε θέματα κλίμακας. Το ντοκιμαντέρ των Eames «Powers of Ten», το οποίο απεικονίζει τη σχετική κλίμακα του σύμπαντος, από τη Γη μέχρι ολόκληρο το σύμπαν και στη συνέχεια προς τα μέσα, έως ότου παρατηρείται ένα μόνο άτομο και τα κουάρκ του. Ένα ξενοδοχείο με υπηρεσίες που «διασπείρονται» σε ένα ολόκληρο χωριό, του οποίου οι κάτοικοι λειτουργούν ως franchisees. Το Cabanon του Le Corbusier, μια καλύβα που γίνεται κατανοητή μέσα από τη συσχέτισή της με τον περιβάλλοντα χώρο της. Αυτές είναι ορισμένες από τις εμπνεύσεις και τις αφορμές που η Λυδία Ξυνογαλά, η Μυρτώ Κιούρτη, η Κατερίνα Αποστόλου και ο Αλέξανδρος Φωτάκης ξεδιπλώνουν τις απόψεις τους γύρω από θέματα κλίμακας. Στόχος, να ανακαλύψουμε πώς θα φτιάξουμε κτίρια που θα συσχετίζονται με το περιβάλλον μέσα από τη σύνθεσή τους, να περισώσουμε και να αναδείξουμε ένα έξοχο ανθρωπογενές περιβάλλον, να σεβαστούμε τους πόρους των τόπων, να εμπνευστούμε από την «ελληνικότητα» ως «εφευρετικότητα». LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 112
IS THE LUXURY
Τέσσερις αρχιτέκτονες συζητούν με αφορμή την κλίμακα. NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 113
ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ: ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ, ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΚΑΙ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΠΟΥ ΜΕΤΡΑ 167 ΧΡΟΝΙΑ Την προσήλωση στη διαφάνεια, την επιχειρηματική ηθική και την ακεραιότητα αποδεικνύουν, άλλωστε, και οι επιδόσεις σε δείκτες περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG), όπως προκύπτουν από την Έκθεση Βιώσιμης Ανάπτυξης για τα πεπραγμένα του έτους 2022. Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, συνεχίζει να επενδύει σε νέες τεχνολογίες που αναβαθμίζουν τις υπηρεσίες της, μειώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, τόσο το δικό της όσο και των πελατών της, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη δημιουργία του μεγαλύτερου σταθμού φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων στην Ελλάδα σε συνεργασία με το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, που διαθέτει αυτή τη στιγμή 25 σημεία φόρτισης, όλα με ισχύ έως 22 kW, λειτουργεί σε 24ωρη βάση και παρέχεται η φόρτιση δωρεάν. ΨΗΦΙΑΚΌΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΌΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΣΎΓΧΡΌΝΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΞΎΠΗΡΕΤΗΣΗΣ Σε έναν ολοένα και πιο ψηφιακό κόσμο, ο ψηφιακός μετασχηματισμός για τις εταιρείες έχει καταστεί πιο αναγκαίος από ποτέ, προκειμένου να μπορούν να ανταποκρίνονται με ποιότητα και ασφάλεια στις διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες των πελατών τους. Στο Φυσικό Αέριο Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας η κάλυψη αυτών των αναγκών αποτελεί, ωστόσο, κάτι περισσότερο από επιχειρησιακή στρατηγική – είναι πρωταρχικός σκοπός ύπαρξης και λειτουργίας του. Για τον λόγο αυτό, εκπαιδεύει καθημερινά σε αυτή την κατεύθυνση το σύνολο του οργανισμού, σχεδιάζοντας παράλληλα πλατφόρμες οι οποίες στοχεύουν στην καλύτερη εξυπηρέτηση και προστασία των πελατών, παράλληλα με τις σχετικές πρωτοβουλίες από πλευράς πολιτείας, με στόχο την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας. Μάλιστα η εταιρεία προσφέρει τη δυνατότητα να διαλέξουν οι ίδιοι αν θα εξυπηρετηθούν με φυσικό ή ψηφιακό τρόπο. Επιπλέον, έχει δημιουργήσει ειδική πλατφόρμα αυτοματοποιημένης εξυπηρέτησης, άμεσα και χωρίς αναμονή, για 11 υπηρεσίες, παρέχει προσωπική επικοινωνία με συνεργάτες της σε ημέρα και ώρα που εξυπηρετεί τον εκάστοτε πελάτη, ενώ, όσον αφορά στην τιμολόγηση και εξόφληση λογαριασμών, αυτή μπορεί να γίνει ηλεκτρονικά, κάτι που επιλέγει ήδη το 90% των πελατών. Κι επειδή πρόκειται για μια εταιρεία που γνωρίζει καλά πως ο σωστός τρόπος επικοινωνίας και επαφής οφείλει να είναι ξεχωριστός και μοναδικός για κάθε πελάτη, φρόντισε να δημιουργήσει και το πιο μοντέρνο και χρηστικό mobile app, το myFysikoaerio, για να έχουν πρόσβαση με ένα απλό άγγιγμα στην οθόνη του κινητού τους σε οποιαδήποτε πληροφορία και υπηρεσία χρειάζονται. ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ο ιστορικότερος πάροχος ενέργειας αναπτύσσεται δυναμικά και ηγείται της «πράσινης ανάπτυξης» στην Ελλάδα. Με 167 χρόνια εμπειρίας και 800 σημεία εξυπηρέτησης σε όλη την Ελλάδα, το Φυσικό Αέριο Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας είναι σε θέση να καλύπτει σήμερα τις ανάγκες 600.000 καταναλωτών, μέσα από μοναδικά προϊόντα και υπηρεσίες ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, τόσο για επιχειρήσεις όσο και για οικιακή χρήση. Και αν αποδεικνύει κάτι η πλούσια ιστορία της εταιρείας, που ξεκίνησε το 1857 και διανύει με επιτυχία τον δεύτερο αιώνα της, είναι η ασύγκριτη πρωτοπορία στον ενεργειακό τομέα, η οποία σηματοδοτείται έκτοτε από μεγάλες επενδύσεις, στρατηγικές συνεργασίες και χρήση τεχνολογιών αιχμής. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, επομένως, που έχει φτάσει να αποτελεί τον πιο σύγχρονο, αξιόπιστο και ιστορικό πάροχο ενέργειας στην Ελλάδα, φροντίζοντας να εξελίσσεται διαρκώς, πάντα με γνώμονα τις σύγχρονες ανάγκες των καταναλωτών, προκειμένου να τους προσφέρει κάθε φορά προσωποποιημένες προτάσεις, υπηρεσίες και προϊόντα βάσει του προφίλ τους. Και σε μια απαιτητική περίοδο, όπου ο τομέας της ενέργειας δείχνει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή τεράστιων αλλαγών, η εταιρεία, στη σύγχρονη πλέον μορφή της και με τη στήριξη της μετόχου της, ΔΕΠΑ Εμπορίας, έχει καταφέρει να αναπτύσσεται δυναμικά, με θετικό πρόσημο στην κερδοφορία της και νέα συμβόλαια σε όλη την Ελλάδα, διαμορφώνοντας, εν γένει, το ενεργειακό τοπίο της χώρας μας. ΠΡΌΤΕΡΑΙΌΤΗΤΑ Η «ΠΡΑΣΙΝΗ» ΕΝΕΡΓΕΙΑ Η διαχείριση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί το μεγαλύτερο στοίχημα για τον πλανήτη μας. Στο Φυσικό Αέριο Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας, τα νέα προϊόντα και οι υπηρεσίες ευθυγραμμίζονται με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ουδέτερο αποτύπωμα άνθρακα έως το 2050, με την προστασία του φυσικού πλούτου και την «πράσινη» ενέργεια να αποτελούν βασική προτεραιότητα και την έννοια της βιωσιμότητας σταθερά ενσωματωμένη στην επιχειρηματική στρατηγική ανάπτυξής της. ADM↦ 24 LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 ARCHITECTURE DESIGN MAP
«POP» vs
Από τους πλέον αμφιλεγόμενους όρους της εποχής μας –ως προς την εννοιολόγηση, την ουσία και τη χρήση του–, η «ποπ κουλτούρα» προκαλεί διαφωνίες, εντάσεις, αφορισμούς, ερωτηματικά. Συχνά χρησιμοποιείται από κάποιους ως «twist» στο λεξιλόγιό τους, προς εντυπωσιασμό των συνομιλητών τους, και άλλες φορές, πιο «ακαδημαϊκά», για να αναδειχθεί ό,τι «εκκεντρικό», ή απλώς επιδραστικό, απασχολεί την κοινή γνώμη. Ωστόσο, λίγοι αντιλαμβάνονται την τεράστια επιρροή που ασκεί η ποπ κουλτούρα, σε όλες τις εκφάνσεις της, στο σύγχρονο διεθνές κοινωνικο-πολιτισμικό γίγνεσθαι. Εν μέσω ενός παγκοσμιοποιημένου ψηφιακού περιβάλλοντος, η επιρροή της στον τρόπο με τον οποίο συγκροτείται το νοητικό μας πλαίσιο για τον κόσμο έχει μεγεθυνθεί σημαντικά. Γεγονός που αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα στη σχέση της με την πολιτική, κυρίως επειδή συνήθως θεωρούνται δύο εντελώς διακριτά πεδία, που δεν πρέπει να συγχέονται. Εντούτοις, αναπλαισιώνοντας τις πολιτικές απόψεις στα μάτια ενός κοινού που έχει μάθει να σκέφτεται και να κρίνει την καθημερινότητά του και την πολιτική σε ιντερνετικές φόρμες, η ποπ κουλτούρα, συμφωνούμε - δεν συμφωνούμε, εισέρχεται πλέον με έναν τρόπο και στο πολιτικό προσκήνιο. Ποιος θα αμφισβητήσει την προσεκτικά μελετημένη «ποπ επικοινωνιακή στρατηγική» στις καμπάνιες και στην εξωλεκτική γλώσσα του Donald Trump. Ας προσπεράσουμε, όμως, για την ώρα τον νεφελώδη χώρο της διάδρασης της ποπ κουλτούρας με τα πολιτικά πράγματα. Κατά τον Waldemar Kuligowski, η λεγόμενη «δημοφιλής κουλτούρα» (popular culture) έχει γίνει κοινός τόπος των σύγχρονων κοινωνιών, λειτουργώντας ως παγκόσμια γλώσσα, άποψη που παραπέμπει στη σκέψη του Johannes Fabian, ο οποίος υποστηρίζει ότι ο όρος «popular culture» δεν προσδιορίζει κάποιο επιμέρους πεδίο του σύγχρονου πολιτισμού αλλά το σύνολο των σύγχρονων τρόπων έκφρασης. Συζητώντας, λοιπόν, για «ποπ κουλτούρα» δεν εννοούμε μόνο την τηλεόραση, τον κινηματογράφο και τη μουσική, αλλά ένα ολόκληρο δίκτυο από προϊόντα, συμπεριφορές, πρακτικές, δραστηριότητες και τελετουργίες. Το 1952 στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης στο Λονδίνο μια «παρέα» από νεαρούς καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, συγγραφείς και διανοούμενους, ανάμεσα στους οποίους και ο Σκωτσέζος καλλιτέχνης Eduardo Paolozzi, δημιούργησαν μια ανεξάρτητη ομάδα σκέψης. Αρχικά, οι καλλιτέχνες αποκαλούνταν νεο-νταντά, από τον πρόδρομο της ποπ αρτ, τον ντανταϊσμό, ένα καλλιτεχνικό κίνημα που αναπτύχθηκε μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στις εικαστικές τέχνες, στη λογοτεχνία και στο θέατρο και που στη συνέχεια επηρέασε κι άλλα ρεύματα, όπως αυτό της ποπ αρτ. Λίγο αργότερα, και παράλληλα με όλα αυτά, ανάμεσα στους νέους της Μεγάλης Βρετανίας «ξέσπασε» το σαρωτικό κύμα της αυθεντικής ροκ και ποπ μουσικής, κάτι που συνδέθηκε και με την ποπ αρτ, μια ευρύτερη καλλιτεχνική έκφραση που θεωρήθηκε δημοκρατική, καθώς δεν απευθυνόταν στις ελίτ και στα υψηλά βαλάντια. Ο δημιουργικός αυθορμητισμός, η ανάλαφρη διάθεση, η σάτιρα, η αιχμηρή εκφραστικότητα, οι έντονες αντιθέσεις και η απόρριψη του παραδοσιακού και στερεοτυπικού είναι τα πιο διαδεδομένα χαρακτηριστικά αυτής της τέχνης-διαμαρτυρίας. Κυριαρχεί η αντίληψη ότι δεν υπάρχουν ιεραρχήσεις στον πολιτισμό, ούτε απολυτότητες, κανόνες και στεγανά, η τέχνη μπορεί να δανείζεται έμπνευση απ’ οποιαδήποτε πηγή, όπως από ταπεινά καθημερινά αντικείμενα ή ακόμη και από το lifestyle των σταρ. Ο τρόπος που γίνεται αντιληπτός ο κόσμος σταδιακά αλλάζει. Πλέον είναι «νορμάλ» –θεωρούν κάποιοι–, δηλαδή αποδεκτό, το ΆΡΘΡΟ ΆΠΟΨΗΣ ΆΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΟΤΗΡΟΠΟΥΛΟ POTIROPOULOS+PARTNERS ARCHITECTURE
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 120
NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 121
VALUE THROUGH
Η έννοια «value through design» αναδεικνύει το πώς η στρατηγική και οραματική αρχιτεκτονική μπορεί να ενισχύσει τη λειτουργικότητα, την αισθητική και την οικονομική αξία ενός χώρου. Στον πυρήνα της, αυτή η προσέγγιση στον σχεδιασμό προσδίδει μακροπρόθεσμη αξία. Τρεις συνεντεύξεις - case studies καταθέτουν τρία ενδιαφέροντα παραδείγματα. Η Ουρανία Πικραμένου, ιδρύτρια των Deplot Architects' μιλά για τον τρόπο που ο σχεδιασμός μπορεί να προσδώσει αξία σε ακίνητα εκτός των τουριστικών κέντρων. Η Aude Mazelin από το γραφείο Mykonos Architects συζητά για τις προκλήσεις του σχεδιασμού στο ιδιαίτερο περιβάλλον των Κυκλάδων. Οι DNE Architects επικεντρώνονται στη σημασία του interior design στην προσθήκη αξίας στον εσωτερικό χώρο, μεταμορφώνοντας την εμπειρία και την απόδοση ενός ακινήτου. ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΊΩΡΓΟ ΛΑΜΠΊΡΗ
LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 124
VALUE DESIGN
NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 125
Aude
Mazelin
H αρχιτεκτονική στις Κυκλάδες από την
«Οι μοναδικές ποιότητες των Κυκλάδων έχουν οδηγήσει σε κάτι για το οποίο πρέπει να είμαστε περήφανοι: την καλύτερη αρχιτεκτονική παραγωγή τουριστικών υποδομών σε ευρωπαϊκό επίπεδο». Αυτή είναι μία από τις απόψεις που μοιράζεται μαζί μας η Aude Mazelin, από τους Mykonos Architects, όσον αφορά τη δόμηση στα νησιά, στο πλαίσιο της σειράς συζητήσεων
ΟΙ ΚΥΚΛΑΔΕΣ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ HOT. ΜΠΟΡΕΙ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΑΚΟΜΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΑΞΙΑ ΣΤΟΝ ΕΠΕΝΔΥΤΗ; Ας ξεκινήσουμε από μία παραδοχή: Οι Κυκλάδες φέρνουν από μόνες τους αξία στον επενδυτή. Και δεν μιλάω μόνο για τη hot τοποθεσία και το επενδυτικό κύμα που στράφηκε τα τελευταία χρονιά στις Κυκλάδες, αλλά για τον τόπο και το τοπίο, που είναι πολύ ξεχωριστά. Η ερώτηση είναι «ποια είναι η αξία που θέλει ο επενδυτής να δώσει στην επένδυσή του;». Αξία δεν σημαίνει μόνο χρηματική αξία, ούτε ακριβές λύσεις και ακριβά υλικά. Για μένα, η πολυτέλεια βασίζεται στην ευεξία τού να ζεις σε πλήρη αρμονία με τον χώρο και το τοπίο, περικυκλωμένος από οπτική και απτική ομορφιά, την οποία δημιουργεί ο αρχιτέκτονας. Πιστεύω πως η σύγχρονη πολυτέλεια βασίζεται στη χωρική ποιότητα και στην ικανότητα εξισορρόπησης της τεχνολογίας με τη δεξιοτεχνία και την ομορφιά της απλότητας. Οι Κυκλάδες είναι ένας τόπος που εμπνέει αυτές τις αρχές και πιστεύω πως γι’ αυτόν τον λόγο γίνονται εδώ από τα πιο ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά κτίρια στον τουριστικό τομέα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο. ΠΟΛΛΑ ΜΕΓΑΛΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΤΟΠΙΟ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ. ΠΟΙΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΞΕΧΩΡΙΖΕΙ; Οι Κυκλάδες έχουν προσελκύσει πολύ κόσμο και τελευταία. Έχει ακουστεί πως έχουν γίνει το «playground» των αρχιτεκτόνων και, πράγματι, έχουν δοκιμαστεί αρκετές αρχιτεκτονικές απαντήσεις στις σημερινές ανάγκες, συχνά ακολουθώντας πιο μοντέρνα και παγκοσμιοποιημένα κύματα. Το κυκλαδίτικο τοπίο είναι ένα πολύ ξεχωριστό τοπίο. Όχι μόνο για την έντονη σχέση με τη θάλασσα και τη φύση, αλλά για το κυκλαδίτικο φως και τα χρώματα που αντανακλά στα τοπικά υλικά όταν τα λούζει ο ήλιος. Όταν αυτό το φως και τα χρώματα αγκαλιάζουν τους οργανικούς κυκλαδίτικους όγκους, δημιουργείται μια ποίηση που φέρνει τον άνθρωπο σε ένα «state of mind», σε απόλυτη αρμονία με αυτό που τον περιβάλλει. Εδώ, το τοπίο πρέπει να μας πει τι να συνθέσουμε, και μετά να κουμπώσουν η αισθητική και η λειτουργικότητα. Προσωπικά, εκφράζομαι καλύτερα μέσα από αυτή τη διαδικασία, σε συνδυασμό με μια οργανική και απλή σχεδιαστική γλώσσα, την οποία έχω ονομάσει «Aegean Aesthetic» και η οποία δεν εμποδίζει την επιβεβλημένη εξέλιξη σύμφωνα με τις σημερινές απαιτήσεις, λειτουργικές και αισθητικές. ΠΩΣ ΕΝΙΣΧΥΕΙ ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΑΣ; Πολιτιστική κληρονομιά είναι η κυκλαδίτικη παραδοσιακή κατοικία, η «αγροικία». Οι αγροικίες θα πρέπει να προστατευτούν και να αναδειχθούν. Η προστασία τους μπορεί να επιτευχθεί μόνο με αυστηρά μέτρα για την αναπροσαρμογή τους στις σημερινές απαιτήσεις, ώστε να μη χάσουμε αυτό που μας έχει μείνει από την παράδοση. Εν τω μεταξύ, στο όνομα της ανάδειξης της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, εδώ και χρόνια έχουμε προσπαθήσει να τη μιμηθούμε, νομίζοντας πως έτσι δεν θα την παραβιάσουμε. Ωστόσο, αν συγκρίνουμε εικόνες της Μυκόνου πριν από 50 χρόνια με τη σημερινή κατάσταση, θα εκπλαγούμε από τον βαθμό στον οποίο το νησί έχει γεμίσει με άσπρα κυβάκια. Τελικά, αυτή η μίμηση είναι που παραβίασε την πολιτιστική κληρονομιά, αλλά και το τοπίο. Πρέπει να παραδεχτούμε πως πρέπει να αλλάξουμε τρόπο σκέψης όσον αφορά τέτοιους τόπους, με τόσο δυνατή ταυτότητα. Ίσως πιο σύγχρονες λύσεις, όπως το υπόσκαφο κτίριο και τα φυτεμένα δώματα, να είναι σωστές, ακόμα κι αν δεν είναι οι εικόνες που έχουμε στο μυαλό μας για τις Κυκλάδες. Όσον αφορά τους Mykonos Architects, η σχεδιαστική μας γλώσσα είναι οργανική και βασισμένη στην απλότητα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Ο σεβασμός προς το τοπίο σχεδιαστικά, η χρήση τοπικών υλικών, όπως η πέτρα, και η επιλογή χρωμάτων που θα ενταχθούν στο περιβάλλον ώστε το κτίριο σχεδόν να εξαφανιστεί μέσα σε αυτό, είναι ορισμένοι από τους τρόπους μας για να ενισχύσουμε και να αποθεώσουμε το υπάρχον κυκλαδίτικο τοπίο. LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 126
«Value Through Design».
3 λέξεις,
Κλίμακα, διάδραση και αμεσότητα: Η αξία του
σε
από
Η Ειρήνη Γιωτοπούλου και η Δανάη Μανιαδάκη συγκροτούν τον πυρήνα του DNE Architects, γραφείου που αναλαμβάνει την αρχιτεκτονική κτιρίων from A to Z, αλλά και έργα interior design, το οποίο για τις δύο αρχιτεκτόνισσες «είναι άρρηκτα συνδεμένο με την αρχιτεκτονική». ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ INTERIOR DESIGN; ΤΙ ΜΑΣ ΔΕΙΧΝΕΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΠΟΥ ΤΟ ΖΗΤΑ; Στη φιλοσοφία μας το interior design είναι άρρηκτα συνδεμένο με την αρχιτεκτονική. Συχνά λέμε στους πελάτες μας ότι για εμάς δεν υπάρχει ένα όριο, μια κόκκινη γραμμή που διαχωρίζει το πού ολοκληρώνεται το αρχιτεκτονικό κέλυφος και πού ξεκινάει το interior design. Ως γραφείο, μας ενδιαφέρει να συμμετέχουμε ενεργά σε όλη τη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας, από τη μεγάλη κλίμακα έως και τη μικρή. Το γραφείο μας απαρτίζεται από αρχιτέκτονες και αυτό που γέννησε μέσα μας την ανάγκη να εστιάσουμε και στο κομμάτι των εσωτερικών χωρών είναι το γεγονός πως πολλές φορές στο παρελθόν βλέπαμε τα αρχιτεκτονικά έργα να αφήνονται στην ευχέρεια του πελάτη για την ολοκλήρωσή τους εσωτερικά. Στην πραγματικότητα, όμως, μια αρχιτεκτονική κάτοψη δύναται να ερμηνευτεί και να οπτικοποιηθεί μετά την κατασκευή με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και αυτό να οδηγήσει σε ένα αποτέλεσμα το οποίο διαφέρει κατά πολύ από το αρχικό όραμα του αρχιτέκτονα, το οποίο έχει εγκρίνει ο πελάτης. Οι πελάτες οι οποίοι έρχονται στοχευμένα στο γραφείο μας για να μας αναθέσουν τη μελέτη των χώρων τους συνήθως ενδιαφέρονται για το τι θα βλέπει ο τελικός χρήστης και, τελικά, πώς θα αισθάνεται μέσα σε αυτόν τον χώρο. Αυτό, λοιπόν, μας δείχνει ότι πρόκειται για ανθρώπους οι οποίοι αναγνωρίζουν ότι με αυτόν τον τρόπο θα μεγιστοποιήσουν τις δυνατότητες των χώρων τους, μετατρέποντάς τους ταυτόχρονα σε έναν ευχάριστο και λειτουργικό προορισμό. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΤΟ BUDGET ΤΟΥ INTERIOR ΞΕΠΕΡΝΑ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ; ΑΝ ΝΑΙ, ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΕΣ; ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΜΑΣ ΔΩΣΕΤΕ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ; Αν και δεν υπάρχει αυστηρός κανόνας, υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις που ο προϋπολογισμός του interior design υπερβαίνει αυτόν του αρχιτεκτονικού έργου. Οι εκτεταμένες επενδύσεις, οι περίπλοκες κατασκευαστικές λεπτομέρειες, τα αντικείμενα υψηλής αξίας, είτε από προσωπικές συλλογές είτε από εμβληματικά έπιπλα της αγοράς, οι high-end επιλογές, τα φυσικά υλικά, οι εξειδικευμένες λειτουργικές απαιτήσεις και οι κρυφοί αυτοματισμοί μπορούν να αυξήσουν το κόστος του interior, καθώς η κατανομή του προϋπολογισμού μεταξύ του interior και του αρχιτεκτονικού έργου μπορεί να ποικίλλει ευρέως, ανάλογα με διάφορους παράγοντες. ΠΩΣ Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΠΟΚΤΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΑ; Αυτό είναι ένα ερώτημα που μας απασχολεί πάρα πολύ στο γραφείο και είναι ο άξονας γύρω από τον οποίο δουλεύουμε κάθε project. Πράγματι, υπάρχουν έργα τα οποία παραμένουν επίκαιρα όσα χρόνια κι αν περάσουν και αυτά είναι σίγουρα τα έργα που δεν υπακούν σε τάσεις. Αναγνωρίζοντας και διερευνώντας ποιες είναι οι συνιστώσες που καθιστούν ένα έργο διαχρονικό, έχουμε καταλήξει στη διαπίστωση πως αυτές είναι οι απλές και καθαρές γραμμές, οι οποίες βέβαια πάντα σημαίνουν επιμονή στη λεπτομέρεια και πολλή αφοσίωση στη διάρκεια της κατασκευής, η διάθεση του χώρου ως επιφάνειας με την οποία επιτυγχάνονται σωστές και ανεμπόδιστες ροές, η μέριμνα για τη θερμική και οπτική άνεση, ώστε να είναι αθόρυβη οπτικά στον χώρο, και, τέλος, η χρήση ανθεκτικών και διαχρονικών υλικών. Όλοι αυτοί οι παράγοντες αθροιστικά συμβάλλουν στη διατήρηση της αξίας με την πάροδο του χρόνου. ΓΙΑΤΙ ΚΑΠΟΙΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΠΕΝΔΥΟΥΝ ΣΤΟ INTERIOR; ΠΟΙΑ ΑΞΙΑ ΒΡΙΣΚΟΥΝ ΣΕ ΑΥΤΟ; Το interior design αφορά μία εις βάθος, λεπτομερή μελέτη, με σκοπό τη βελτιστοποίηση της λειτουργικότητας των χώρων και ταυτόχρονα την αναβάθμιση της αισθητικής τους. Όταν ένα έργο διαθέτει εξίσου καλή λειτουργία και αισθητική, επιδρά σημαντικά στην ψυχολογία, στην ευημερία και στην αποδοτικότητα των χρηστών του. Η αξία που βρίσκει κάποιος στο interior design εντοπίζεται γύρω από αυτό που βιώνει ως εμπειρία ο τελικός χρήστης. Είναι τέτοια η κλίμακα, η διάδραση και η αμεσότητα, που κάποιος το εισπράττει βιωματικά, ως αίσθηση και λειτουργικότητα. Για τους ιδιοκτήτες ακινήτων, η επένδυση στο interior design μπορεί δυνητικά να αυξήσει την αξία του ακινήτου τους. Ένα καλά σχεδιασμένο κτίριο μπορεί να ξεχωρίσει σε μια ανταγωνιστική αγορά ακινήτων. 128 LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 ARCHITECTURE DESIGN MAP
interior design,
τις DNE Architects
ΤΑΞ Ι ΔΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡ Ι Α ΚΑΙ ΣΤΟ Ο ΡΑΜΑ ΤΗΣ FURNITURE
Furniture
Κρυμμένη ανάμεσα στους πολυσύχναστους δρόμους της Αθήνας, η εταιρεία Furniture Gallery αποτελεί σύμβολο διάρκειας, καινοτομίας και ακλόνητης αφοσίωσης στην ποιότητα. Βυθισμένο στην ιστορία, αλλά και ωθούμενο από ένα όραμα για το μέλλον, το ταξίδι της είναι ένα ταξίδι εξέλιξης, δεξιοτεχνίας και σταθερής δέσμευσης στην αριστεία. Η ιστορία της εταιρείας ξεκινά πριν από δύο δεκαετίες, με τις ρίζες της στις πλούσιες παραδόσεις της Furniture Gallery. Αυτό που ξεκίνησε ως μια πρώτη προσπάθεια του Βασίλη Καραφωτιά σύντομα εξελίχθηκε σε ένα αναπτυσσόμενο hub δημιουργικότητας και δεξιοτεχνίας. Μέσα από χρόνια επιμονής και πάθους, τελειοποίησε τις δεξιότητές της, αγκάλιασε τις τεχνολογικές εξελίξεις και προσαρμόστηκε στις διαρκώς μεταβαλλόμενες δυναμικές της αγοράς. Στην καρδιά της Furniture Gallery βρίσκεται ένα οραματικό πνεύμα που καθοδηγεί την κάθε δημιουργία. Το όραμα ξεπερνά την απλή παραγωγή – πρόκειται για τη δημιουργία εμπειριών, την έμπνευση νέων τρόπων ζωής και τη διαμόρφωση του μέλλοντος της Furniture Gallery. Ένας κόσμος όπου η καινοτομία συναντά την παράδοση, όπου κάθε κομμάτι αφηγείται μια ιστορία και όπου η δεξιοτεχνία κυριαρχεί. Αυτός είναι ο ιδανικός κόσμος της εταιρείας. Στην επιδίωξή της για αριστεία, δεν αφήνει καμία ευκαιρία ανεκμετάλλευτη. Από τη σχολαστική επιλογή των υλικών μέχρι την ακρίβεια των χεριών των τεχνιτών, κάθε βήμα αποτελεί απόδειξη της ακλόνητης δέσμευσής της στην ποιότητα. Κάθε κομμάτι που φεύγει από το εργοστάσιό της δεν είναι απλώς ένα προϊόν αλλά ένα έργο τέχνης, εμποτισμένο με ψυχή και χαρακτήρα.
DEOS (Μ Υ ΚΟΝΟΣ) DESIGN BY: @GALALMAHMOUDARCHITECTS Η πρώτη απόπειρα του Βασίλη Καραφωτιά στον χώρο του χειροποίητου επίπλου εξελίχθηκε σε ένα επιτυχημένο hub δημιουργικότητας και δεξιοτεχνίας. @C.DRAZOS ADM↦ 24 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
GALLERY
Gallery
MYCONIAN
VILLA SEBASTIAN (Μ Υ ΚΟΝΟΣ)
DESIGN BY:
@KARDAMI_MARIA_DESIGN_STUDIO
MYCONIAN DEOS (Μ Υ ΚΟΝΟΣ)
DESIGN BY: @GALALMAHMOUDARCHITECTS
DESIGN BY: @KARDAMI_MARIA_DESIGN_STUDIO
Η βιωσιμότητα βρίσκεται στον πυρήνα του οράματος της Furniture Gallery. Η ομάδα της αναγνωρίζει τον αντίκτυπο των ενεργειών της στο περιβάλλον και προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει το οικολογικό της αποτύπωμα. Από την προμήθεια υλικών συλλεγμένων με υπευθυνότητα έως την εφαρμογή πρακτικών φιλικών προς το περιβάλλον, είναι αφοσιωμένη στην οικοδόμηση ενός βιώσιμου μέλλοντος για τις επόμενες γενιές. Η καινοτομία τροφοδοτεί το πάθος της και την οδηγεί σε νέους δρόμους δημιουργικότητας. Αγκαλιάζει τις αναδυόμενες τεχνολογίες, εξερευνά νέες ιδέες σχεδιασμού και διευρύνει τα όρια του εφικτού. Η εταιρεία λειτουργεί σαν πυρήνας καινοτομίας, όπου η παράδοση συναντά το παρόν και όπου οι ιδέες μετατρέπονται σε πραγματικότητα. Κοιτάζοντας στο μέλλον, το όραμα της Furniture Gallery παραμένει σταθερό: οραματίζεται συνεχή ανάπτυξη, καινοτομία και μια κληρονομιά που θα περνά από γενιά σε γενιά. Δεσμεύεται να διευρύνει τα όρια της δεξιοτεχνίας, να εμπνέει τη δημιουργικότητα και να διαμορφώνει έναν κόσμο όπου η ομορφιά, η κομψότητα και η τελειότητα συγκλίνουν. Η ιστορία της εταιρείας είναι ένα μωσαϊκό αποτελούμενο από τις ψηφίδες της παράδοσης, της καινοτομίας και ενός ακλόνητου οράματος για το μέλλον. Καθώς συνεχίζει το ταξίδι της, καλεί τους λάτρεις του design σε μια γιορτή δεξιοτεχνίας, στην αγκαλιά της δημιουργικότητας και στη διαμόρφωση ενός κόσμου όπου η ομορφιά δεν έχει όρια.
Υ ΚΟΝΟΣ)
VILLA SEBASTIAN
(Μ
@PANAGIOTISVOUMVAKIS @PANAGIOTISVOUMVAKIS @C.DRAZOS 133 NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024
ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ: ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΆΣ ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗΣ ΔΟΜΗΣΗΣ Σε μια εποχή που η περιβαλλοντική αλλαγή και η αειφορία αποτελούν κεντρικά θέματα παγκοσμίως, ένα αφιέρωμα στην υπεύθυνη δόμηση είναι επιτακτικό. Πώς ορίζεται η βιωσιμότητα και ποιες είναι οι εφαρμογές της βιώσιμης ανάπτυξης στο κρίσιμο πεδίο της διαμόρφωσης του μέλλοντος των πόλεων και της ποιότητας ζωής των κατοίκων τους; Στο πλαίσιο αυτού του αφιερώματος ξεχωρίζουν οι φωνές επιφανών επαγγελματιών του χώρου της αρχιτεκτονικής και της ανάπτυξης ακινήτων. Ο Γιώργος Τσολάκης, ο Γιάννης Αρμεύτης, ο Γιώργος Μπάτζιος και η Ευαγγελία Γκλεζάκου αντιπροσωπεύουν τη σύγχρονη σκέψη και την καινοτομία στην υπεύθυνη δόμηση, ενσωματώνοντας στο έργο τους αρχές βιώσιμης ανάπτυξης. Ο Γιώργος Τσολάκης επικεντρώνεται στη βιοκλιματική αρχιτεκτονική, επιδιώκοντας την ολοκληρωμένη ενσωμάτωση των κτιρίων στο φυσικό περιβάλλον. Ο Γιάννης Αρμεύτης αναδεικνύει την ανάγκη για ενιαίο πολεοδομικό σχεδιασμό, με στόχο τη μετατροπή των αστικών κέντρων σε βιώσιμες πόλεις. Ο Γιώργος Μπάτζιος προβάλλει τη σημασία της αρμονικής σχέσης κτιρίων και φυσικού περιβάλλοντος, επισημαίνοντας τη μακροπρόθεσμη εξοικονόμηση κόστους που προσφέρουν οι βιώσιμες τεχνικές. Τέλος, η Ευαγγελία Γκλεζάκου από την DIMAND υπογραμμίζει τη σημασία της ανακαίνισης υφιστάμενων κτιρίων και της ενσωμάτωσης αειφόρων πρακτικών στον τομέα της ανάπτυξης ακινήτων. Μέσα από αυτές τις προσεγγίσεις, το αφιέρωμα φωτίζει τις πολλαπλές διαστάσεις της υπεύθυνης δόμησης, αποκαλύπτοντας την κρίσιμη σημασία της για το περιβάλλον και τις μελλοντικές γενιές. Read on! ΓΙΏΡΓΟΣ ΤΣΟΛΆΚΗΣ «Η μείωση της κάλυψης των κτιρίων στην πόλη μπορεί να ανακουφίσει τους κατοίκους της» Θέτοντας στο επίκεντρο της δουλειάς του τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική κατά τον σχεδιασμό των projects που αναλαμβάνει, ο αρχιτέκτονας Γιώργος Τσολάκης καταφέρνει να ταυτίζεται με την έννοια της βιώσιμης κατασκευής, εφαρμόζοντάς την στην πράξη. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, επισημαίνει ότι ρόλος του αρχιτέκτονα είναι να καθορίσει τις μεταβολές που έχουν επέλθει στον σχεδιασμό ενός κτιρίου τα τελευταία χρόνια με επίκεντρο τη βιώσιμη ανάπτυξη, ώστε αυτές να επηρεάσουν τον σχεδιασμό με τρόπο ουσιαστικό και όχι χάριν ενός μορφικού βερμπαλισμού. Μεταξύ άλλων, στέκεται στο σημαντικό ποσοστό κάλυψης που παρουσιάζει η δόμηση κατοικιών σε σχέση με τον διαθέσιμο αδόμητο και ελεύθερο χώρο στην πόλη. Εκφράζει την πεποίθηση ότι η ουσιαστική μείωση της κάλυψης των κτιρίων και η ουσιαστική απελευθέρωση χώρου στο επίπεδο της πόλης θα λειτουργήσουν ανακουφιστικά γι’ αυτήν και τους κατοίκους της. ΜΕ ΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ ΣΧΗΜΑΤΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΣΑΣ Ο ΟΡΟΣ «ΒΙΏΣΙΜΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ»; Η βιωσιμότητα αποτελεί τον κορμό στη δομή της σκέψης μας, με τις παραμέτρους της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής να επηρεάζουν τις μορφές των κτιρίων μας. Η ουσιαστική κατανόηση της βιωσιμότητας του σχεδιασμού μάς ωθεί στη δημιουργία κτιριακών κατασκευών που χαρακτηρίζονται από τον βιοφιλικό σχεδιασμό, τον σεβασμό στο περιβάλλον και την επιδίωξη της αειφορίας. Κατανοούμε ότι αυτές οι νέες παράμετροι σχεδιασμού επηρεάζουν το αρχιτεκτονικό αντικείμενο και το μεταβάλλουν. Ο ρόλος του αρχιτέκτονα είναι να καθορίσει αυτές τις μεταβολές, ώστε να επηρεάσουν τον σχεδιασμό με τρόπο ουσιαστικό και όχι χάριν ενός μορφικού βερμπαλισμού. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα κτίρια καθορίζονται από τις παραμέτρους της βιώσιμης ανάπτυξης. Σε ένα κτίριο γραφείων στη λεωφόρο Συγγρού, το «The Wave», η όψη διαμορφώθηκε από κατακόρυφες περσίδες που αυξομειώνονται ανάλογα με τις ανάγκες σκιασμού καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Αντίστοιχα, στην πρότασή μας για το Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών, που τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, ο σχεδιασμός του κτιρίου διασφαλίζει τον διαμπερή φωτισμό και αερισμό του και η υπόσκαφη διάταξή του βελτιώνει ουσιαστικά το μικροκλίμα της περιοχής. ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΛΑΜΠΙΡΗ LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 134
«ΠΡΆΣΙΝΟΙ»
GREEN BLOCK
σε
δρομάκι στην
της Αθήνας, αρχίζει πλέον να «ανθίζει» το Green Block of Flats. Η πρώτη παθητική πολυκατοικία στο κέντρο της Αθήνας απαντά στη μετάβαση της πόλης σε μια νέα εποχή βιώσιμης αρχιτεκτονικής. Για τους Aristides Dallas Architects ο σχεδιασμός μια σύγχρονης, καινοτόμου και πράσινης πολυκατοικίας στο κέντρο της Αθήνας ήταν μια ευκαιρία να δοκιμάσουν τον υψηλής αισθητικής αρχιτεκτονικό σχεδιασμό τους σε κάτι νέο, που συμβαδίζει με τις απαιτήσεις της εποχής. Η Design Director και Head of Sustainability του γραφείου, Μαργαρίτα Κυανίδου, ανέλαβε τον συντονισμό μιας νέας, σύνθετης ομάδας σχεδιασμού με εμπειρία στην πράσινη αρχιτεκτονική και στον βιώσιμο σχεδιασμό. Μετά την ολοκλήρωση του σχεδιασμού επιλέχθηκε και η ομάδα μηχανικών και πιστοποιημένων σχεδιαστών παθητικών κτιρίων του Στέφανου Παλλαντζά και του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου, ώστε να ολοκληρωθεί και να πιστοποιηθεί η ενεργειακή απόδοση του κτιρίου. Με στόχο το μηδενικό ενεργειακό ισοζύγιο, το κτίριο συνδυάζει πρωτοποριακή τεχνολογία και αισθητική και αποτελεί ιδανικό παράδειγμα σύγχρονης προσέγγισης στη βιοκλιματική κατασκευή. Η πολυκατοικία με πιστοποίηση Passivhaus (Α++) εκμεταλλεύεται τις φυσικές πηγές ενέργειας και μειώνει τις εκπομπές CO2 χάρη στις προηγμένες σχεδιαστικές τεχνικές
τριπλοί
των παραθύρων και το εξελιγμένο σύστημα σκίασης είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία που ενσωματώνουν αυτή τη φιλοσοφία, αναδεικνύοντας την ελαχιστοποίηση της ενεργειακής κατανάλωσης και τη διασφάλιση θερμικής άνεσης. Σχεδιαστικά, το πράσινο κτίριο της οδού Ζαγρέως 20 εμπνέεται από τη δομή ενός τυπικού δεντρόσπιτου. Ο βασικός κορμός του κτιρίου περιλαμβάνει τους εσωτερικούς χώρους των κατοικιών και συμπληρώνεται από ένα διάτρητο κέλυφος επαναχρησιμοποιημένης ξυλείας που περιλαμβάνει και ανοιχτούς υπαίθριους και ημιυπαίθριους χώρους, εξυπηρετώντας τη βιοκλιματική συμπεριφορά του κτιρίου. Σε αυτόν τον βασικό κορμό «αγκυρώνονται» οι όγκοι που ξεπροβάλλουν από τον πράσινο-ξύλινο κορμό, οι οποίοι στρέφονται προς την Ακρόπολη. Ο κατώτερος όγκος περικλείει την κατοικία, την πράσινη αυλή και τον κάθετο κήπο του πρώτου και του δεύτερου ορόφου, προσδίδοντας ιδιωτικότητα. Προκειμένου να έχουν καλύτερη έκθεση στον ήλιο όλες οι κατοικίες, ο όγκος του κορμού κλιμακώνεται σε δύο μικρότερους, δημιουργώντας έτσι μια σύνθετη και ενδιαφέρουσα οπτικά πρόσοψη, με εναλλαγές υπαίθριων και κλειστών χώρων. Οι εναλλαγές αυτές αποτελούν ταυτόχρονα αισθητική και τεχνική επιλογή, αφού επιτρέπουν την αξιοποίηση των ενδιάμεσων δωμάτων και καθιστούν δυνατή τη φύτευση αυτών, συμβάλλοντας παράλληλα στην ιδιωτικότητα των διαμερισμάτων. Τα συνθετικά στοιχεία του κελύφους του κτιρίου ενισχύουν τον καλύτερο φυσικό φωτισμό του, τον διαμπερή αερισμό, την οπτική αποφόρτιση και άνεση του εσωτερικού του, τη βελτίωση της ατμόσφαιρας του χώρου και γενικότερα του μικροκλίματος, τόσο μέσα όσο και έξω από αυτό. Το στοιχείο της φύσης είναι ενσωματωμένο διπλά στον σχεδιασμό, με πράσινους χώρους στις βεράντες και αρωματικά φυτά, που βελτιώνουν το μικροκλίμα και προσφέρουν μια ευχάριστη ατμόσφαιρα. Αυτές οι πράσινες ζώνες ομορφαίνουν εξωτερικά το κτίσμα αλλά και σε συνδυασμό με άλλα στοιχεία, όπως η επένδυση του κελύφους με σύστημα σκίασης, τα πράσινα στέγαστρα, οι εξώστες και η αειθαλής αναρριχόμενη φύτευση στο πίσω μέρος, αποτελούν χαρακτηριστικά μιας πράσινης πολυκατοικίας. Μια πράσινη πολυκατοικία σαν αυτή διαμορφώνει ιδανικές βιοκλιματικές συνθήκες για τους κατοίκους της, αυξάνει το ποσοστό πρασίνου καθ’ ύψος στην περιοχή και συμβάλλει στη μείωση του φαινομένου της «θερμικής αστικής νησίδας» στο κέντρο της Αθήνας. Από την άλλη, το εσωτερικό του κτιρίου δεν στερείται κομψότητας και εκλεπτυσμένου, σύγχρονου design, που συνδυάζει το industrial στοιχείο με τον μινιμαλισμό. Κάθε διαμέρισμα, από τα πιο απλά μέχρι το εντυπωσιακό penthouse, είναι σχεδιασμένο με προσοχή στην αξιοποίηση του χώρου και στη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας χαλάρωσης. Το Green Block of Flats αποτελεί πρότυπο για το πώς μπορεί η σύγχρονη αρχιτεκτονική να συνδυάσει πολυτέλεια, αισθητική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα και αναδεικνύει την ομάδα εργασίας σε πρωτοπόρους στον τομέα. Παράλληλα, το αποτέλεσμα μιας τέτοιας διεπιστημονικής συνεργασίας μόνο αίσθημα αισιοδοξίας μπορεί να αφήσει: πως ένα βιώσιμο μέλλον, όπου οι κατασκευές θα συμβάλλουν ενεργά στη διατήρηση της ευημερίας του πλανήτη, είναι εφικτό. Το έργο που υλοποίησαν η Hellenic Residences και το αρχιτεκτονικό γραφείο του Αριστείδη Ντάλα συνδυάζει πρωτοποριακή τεχνολογία και σύγχρονη αισθητική.
Κρυμμένο
ένα
καρδιά
της. Η εξαιρετική θερμομόνωση, οι
υαλοπίνακες
ΠΑΘΗΤΊΚΗ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΥΠΟ LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP 140
BLOCK OF FLATS:
ΠΡΩΤΗ ΠΟΛΥΚΑΤΟΊΚΊΑ ΣΤΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΕΊΝΑΊ ΕΝΑ ΒΊΩΣΊΜΗΣ ΑΡΧΊΤΕΚΤΟΝΊΚΗΣ NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 141
Η
142 LIFO ARCHITECTURE DESIGN MAP
HOTEL EXPERIENCE: ΈΝΑ ΝΈΟ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΣΎΜΠΑΝ ΣΤΟ ΩΔΈΙΟ ΑΘΗΝΩΝ NEW VISION ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 143
Ο χώρος του Ωδείου Αθηνών κυοφορεί ένα
Editions, σε συ-
εμπνέεται από
Stanley Kubrick (1980), το «In the mood for love»
«The Grand Budapest Hotel»
Wong Kar-Wai (2000)
Wes Anderson (2014).
ατμοσφαιρικό
μή
μπαραγωγή
νεπιμέλεια
και σκηνογράφο
σε εμβληματικά κινηματογραφικά έργα, όπως το «The Shining» του
του
του
Ο σχεδιασμός της έκθεσης σκηνοθετεί τη συνάντηση του επισκέπτη με έναν κόσμο αλλιώτικο, που συμπυκνώνει τη φαντασμαγορία της κινηματογραφικής αισθητικής. Τα εμπορικά περίπτερα μετατρέπονται σε δωμάτια ξενοδοχείου, ενώ οι υπόλοιποι χώροι της έκθεσης αναφέρονται σε χαρακτηριστικά σημεία χώρων φιλοξενίας, όπως Ρεσεψιόν, Φουαγιέ, Πισίνα, Ανελκυστήρας, παραπέμποντας σε ένα ατμοσφαιρικό ξενοδοχείο με σινεφίλ αναφορές. «Η αρχική σύλληψη ήρθε από την επιθυμία να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον όπου οι αρχιτέκτονες θα μπορούσαν να προσλάβουν με όλες τους τις αισθήσεις τις δυνατότητες εφαρμογής των υλικών. Ένα περιβάλλον όπου τα υλικά θα μπορούσαν να παρουσιαστούν έξω από το τυπικό branded context που αρμόζει περισσότερο σε περασμένες εποχές. Σήμερα ζούμε στην εποχή των αφηγήσεων. Οι άνθρωποι συμμετέχουν σε αυτές φυσικά, ψηφιακά και φαντασιακά εξίσου. Το Hotel Experience είναι μία έκθεση που απενοχοποιεί τη φαντασία και απελευθερώνει τη δημιουργικότητα. Η καλλιτεχνική επιμέλεια, μάλιστα, μπορεί να βοηθήσει τον εκθέτη να οικοδομήσει ένα ισχυρότερο brand image, ενώ ταυτόχρονα αυξάνει την εμπορική του εμβέλεια, καθώς εκθέτει τις λύσεις του σε ένα ευρύτερο κοινό, πέρα από τους συνηθισμένους επισκέπτες των εκθέσεων» σημειώνει ο Βασίλης Μπαρτζώκας. Αφετηρία της έκθεσης αποτελεί η Ρεσεψιόν, ο χώρος υποδοχής των επισκεπτών με αντίστοιχη κινηματογραφική αναφορά, που τους εισάγει απευθείας στην ντελικάτη ατμόσφαιρα του ξενοδοχείου. Η Ρεσεψιόν, καθώς και τα δύο κλιμακοστάσια που την πλαισιώνουν, συνδέονται με το μεγάλο lounge, στο οποίο χωροθετείται το κυριότερο μέρος των περιπτέρων. Το μεγάλο lounge του Φουαγιέ συνιστά τον κεντρικό χώρο της έκθεσης, σημείο συναντήσεων και καθιστικό. Εκατέρωθεν του εκτεταμένου διαδρόμου του Φουαγιέ, που καλύπτεται από μοκέτα που παραπέμπει στην κλασική ταινία «The Shining» του Stanley Kubrick, διαμοιράζονται περίπτερα - δωμάτια ξενοδοχείου. Η ενσωμάτωση επιγραφών neon, που συχνά συναντάμε στις εισόδους κυρίως των ξενοδοχείων, δημιουργεί οπτικούς ορίζοντες και εντείνει τη θεατρική ατμόσφαιρα του χώρου. Η εκθεσιακή διαδρομή συνεχίζεται μέσω του κεντρικού Φουαγιέ στον Χώρο Β (Black Box), όπου ο επισκέπτης καλείται να εξερευνήσει το εσωτερικό και των υπόλοιπων δωματίων-περιπτέρων. Βασικός στόχος της αρχιτεκτονικής και της οργάνωσης του χώρου είναι η δημιουργία μιας πολυαισθητηριακής εμπειρίας, καθώς ο επισκέπτης της έκθεσης μετατρέπεται σε επισκέπτη του ξενοδοχείου, που καλείται να περιηγηθεί σε έναν ελκυστικό και μυστήριο χώρο φιλοξενίας. Η αλληγορία του ξενοδοχείου αποτυπώνεται μέσω σκηνικών κατασκευών, κινηματογραφικών αναφορών και του φωτισμού, προσκαλώντας σε ένα απρόσμενο περιβάλλον. Η έκθεση θα πραγματοποιηθεί στο Ωδείο Αθηνών 5 & 6 Οκτωβρίου 2024. hotelexperience.gr 144 LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2024 ARCHITECTURE DESIGN MAP
ξενοδοχειακό σύμπαν, με αφορ-
το Hotel Experience. Η έκθεση, μία συ-
του Βασίλη Μπαρτζώκα της Design Ambassador και του Άρη Μαρινάκη της Aris Marinakis Architectural
με την πολυτάλαντη αρχιτέκτονα
Εύα Μανιδάκη,
ατμόσφαιρες ξενοδοχείου που συναντάμε
και το
WATER-LANDS AND THE CENTER OF THE GREEK ANCIENT WORLD
TEXT BY ERIETA ATTALI
A large part of my work deals with the water-land edge; the same edge that is immediately visible when exploring the coastlines on a map, the one that ancient Greeks supposedly enclosed their whole world into an all-encompassing primordial river. Large aquatic expanses meet the land in ways that expose the primeval liminal condition of water; both connector and separator. It is not only maritime topographies that highlight the insularity and remoteness of transitive landscapes; deserts work in a very similar way.
Many deserts were, incidentally, seas in the geological past of the planet, long before any bipedal life form walked on them. Quite often, the surface of a desert can be just as responsive to the wind as the sea is, rippling and shifting shapes.
The photograph, taken in Paros island in the Aegean Sea on December 27, 2023 is an example of desert-like landscape and sea converging. The sharp mineral geometries define a strong visual limit, but the desolation of the landscape seems mirrored on the vast, opening sea. In softer, more granular types of deserts the shifting arid topography seems to undergo a transformation as it sinks, literally, into the body of water. The surface striations of the land are carried onto the water surface in the form of waves and foam. The edges where water and land collide have certain atmospheric qualities, which arise out of the major differences in thermal gradients between water and land as sea breezes and intense condensation load the air.
©ERIETA ATTALI
