LAJF Magazyn Lubelski #41

wrzesień/październik 2015

# 2016/8/41 egzemplarz bezcenny

Człowiek z kultury

Przy Tobie z kontrabasem

Rozkochani w Normandii

wrzesień/październik 2015

SCANDINAVIA AUTO

Autoryzowany Dealer Volvo

60

Konopnica 164 A 21-030 Motycz

magazyn lubelski (39) 2016

Tel.: (81) 748 87 87 www.scandinavia.dealervolvo.pl

Biuro SprzedaĹźy ul. Cisowa 11 tel. 081 444 64 80 mail: info@wikana.pl / WikanaDewleoper

Segmenty z projektem wnętrz od architekta www.miasteczkowikana.pl

!

Stylowe mieszkania w centrum Lublina www.misjonarska.com

www.wikana.pl

od redakcji

foto Bożena Rożek

Piotr Nowacki

Grażyna Stankiewicz

Jesień nieodzownie kojarzy się z poezją. I choć nasza rzeczywistość nie tak często bywa poetycka, to na usta „cisną” się słowa poety Juliana Tuwima „Tylko te chłodne, pogodne, przewiewne ranki jesienne...”. A jeśli jesień, to czas na rozmowę. W naszym najnowszym numerze mamy dla Państwa kilka spotkań z niezwykle interesującymi bohaterami. Z Piotrem Franaszkiem podsumowujemy historię Teatru w Budowie w Lublinie i mówimy o nowej idei teatru już w murach Centrum Spotkania Kultur, które właśnie obchodzi rok swojej działalności. Z dr Ewą Przedpełską-Komą snujemy opowieść o dobrych stronach przemijania, a z wybitnym polskim kontrabasistą Mariuszem Bogdanowiczem rozmawiamy o czymś tak fenomenalnym, jak jazz, a także o jego nowej płycie, której LAJF jest patronem medialnym.

A skoro nastał idealny czas na czytanie, a jeszcze lepszy na spotkanie z drugim człowiekiem, to przyczynkiem i do pierwszego, i do drugiego niech będzie właśnie „LAJF magazyn lubelski”. Zapraszamy.

Wydawca

Redaktor naczelna

od redakcji

pirat śródlądowy

kocia kołyska

4 Grażyna Stankiewicz, Piotr Nowacki Jesień kojarzy się z poezją...

8 Paweł Chromcewicz.

Dumni

9 Grażyna Stankiewicz.

Niebo płacze na czarno?

z okładki

ludzie

społeczeństwo

12 Człowiek z kultury. Z Piotrem Franaszkiem rozmawia Grażyna Stankiewicz, foto Robert Pranagal, Dorota Bielak, Centrum Spotkania Kultur

18 Akordeony, roboty i harmonia. tekst Maciej Skarga, foto Jakub Borkowski

24 Odejdę w 12 cm szpilkach.

Grażyna Stankiewicz, foto Marek Podsiadło

moto 30 IONIQ w gronie hybryd. tekst Piotr Nowacki, foto Marek Podsiadło 34 Hybrydowy zawrót głowy VOLVO XC 90 T8. tekst Piotr Nowacki, foto Marek Podsiadło

kultura 36 Lubelski charakter, styl i smak, czyli trzecia edycja Lubelskiego Święta Młodego Cydru. tekst Karolina Wójciga, Aleksandra Biszczad, foto Natalia Wierzbicka, Marek Podsiadło

10 tygiel

28 biz-njus

podróże 32 Fuertaventura, czyli wietrzna przygoda. tekst i foto Andrzej Ranicki

38 kultura-okruchy

kultura

kultura

46 Teatr poszukujący. tekst Maciej Skarga, foto Centrum Spotkania Kultur (Dawid Jacewski) 48 Rozkochani w Normandii. tekst Aleksandra Biszczad, foto Muzeum Lubelskie

40 Przy Tobie z kontrabasem. tekst Wojciech Mościbrodzki, foto Natalia Wierzbicka

moda

historia

50 Julia. tekst Maciej Skarga, foto Marek Podsiadło

52 O filozofii kciuka. tekst Adam Trzaskowski

52 Pod szubennicą na zamku. tekst Mariusz Gadomski, foto Marek Podsiadło, archiwum

historia

zaprosili nas

52 Wieś, która się przeprowadziła. tekst i foto Grażyna Stankiewicz

54 Lublin inspiruje kobiety/ Wszystko przez Osterwę/ Premiera w Teatrze Muzycznym/ Królowie Lubelscy/ IKEA w Lublinie/ Uwaga, kryminał/ W stronę światła

58 kalendarium październik – listopad

integracja

taki LAJF

www.kia.com www.kia.com

Hybryda?

Crossover?

Hybryda?

Crossover?

Jedno i drugie.

Jedno i drugie.

Nowoczesny napęd hybrydowy, atrakcyjny design, design, komfortowe wnętrze Nowoczesny napęd hybrydowy, atrakcyjny komfortowe wnętrze oraz pojemny bagażnik. oraz pojemny bagażnik.

Kia Niro.

Hybrydowy crossover już odjuż ....od PLN Kia Niro.

Hybrydowy crossover .... PLN Nazwa Dealera Nazwa Dealera

Miasto /Miasto ulica / /numer telefon / www / www ulica / /numer / telefon

7 lat / 150 0007km gwarancji orazgwarancji jej warunki określone są wokreślone książce gwarancyjnej. lat gwarancji. / 150 000 Szczegółowe km gwarancji.okresy Szczegółowe okresy oraz jej warunki są w książce gwarancyjnej.

Każdy nowy samochód marki Kia, fabrycznie wyposażony system nawigacji firmynawigacji LG, umożliwia przez 7 lat z najnowszych map bezwersji ponoszenia dodatkowych Każdy nowy samochód marki Kia, fabryczniewwyposażony w system firmy korzystanie LG, umożliwia korzystanie przez 7 lat zwersji najnowszych map bez ponoszeniakosztów. dodatkowych kosztów.

LAJF magazyn lubelski Lublin 20-010 ul. Dolna Panny Marii 3 www.lajf.info e-mail: redakcja@lajf.info, redakcjalajf@gmail.com tel. 81 440-67-64, 887-090-604 Redaktor naczelna: Grażyna Stankiewicz (gras), g.stankiewicz@lajf.info

PRZESTRONNE, RODZINNE, MIEJSKIE AUTO Z BOGATYM WYPOSAŻENIEM

Duży, ale zwrotny. Miejski, ale wygodny. Rodzinny, ale… bez żadnych ale.

Oto Ford Tourneo Courier, sprytny wybór dla całej rodziny. Z wysoką pozycją kierowcy, ogromną przestrzenią dla pasażerów, przesuwnymi drzwiami i bogatym wyposażeniem. Wybierz go już dziś w doskonałej cenie.

Wydawca: KONO media sp. z o.o, 20-010 Lublin ul. Dolna Panny Marii 5 Prezes Zarządu: Piotr Nowacki (now) p.nowacki@lajf.info

# 2016/8/41 egzemplarz bezcenny

REKLAMA i MARKETING: Bartosz Pachucy b.pachucy@lajf.info Ewa Tomasik-Gawron etomasik-gawron@lajf.info

LAJF magazyn lubelski 2016/8/41

TOURNEO COURIER

Sekretarz redakcji: Aleksandra Biszczad a.biszczad@lajf.info Korekta: Magdalena Grela-Tokarczyk FORD MULTIOPCJE Współpracownicy i korespondenci: Izabella Kimak (izk), Jola Szala (jos), Michał Fujcik (fó), Robert Kuwałek (kuw), Katarzyna Kawka (kk), Maciej Skarga (ms), Marzena Boćwińska (boć), Karolina Wójciga (wój), Marek Podsiadło (pod), Marta Mazurek (maz), Anna Góral (ag), Izolda Wołoszyńska (izo), Jerzy Janiszewski (jan), Klaudia Olender (kol), Aleksandra Biszczad (abc), Paweł Chromcewicz (chro), Mateusz Grzeszczuk (mat).

Skład: Irek Winnicki Foto: Marcin Pietrusza (qz), Maks Skrzeczkowski (maks), Daniel Mróz (mró), Michał Patroń (moc), Olga Michalec-Chlebik (mich), Olga Bronisz (obro), Krzysztof Stanek (sta), Robert Pranagal (gal), Jakub Borkowski (bor) Natalia Wierzbicka (nat), Łukasz Parol (parol).

Człowiek z kultury

Przy Tobie z kontrabasem

Rozkochani w Normandii

*Wyliczenie dla Forda Tourneo Courier Trend, 1.0 EcoBoost, 100 KM, w cenie promocyjnej 49 972 PLN, na 48 miesięcy przy rocznym przebiegu 20 000 km i wpłacie własnej Klienta w wysokości 30%. Zużycie paliwa oraz emisja CO2: Ford Tourneo Courier 5,3 l/100 km, 120 g/km; (zgodnie z rozporządzeniem WE 715/2007 z późniejszymi zmianami w WE 692/2008, cykl mieszany). Na zdjęciu samochód z wyposażeniem opcjonalnym. Przykład reprezentatywny dla kredytu Ford Multiopcje na dzień 08.04.2016. Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) wynosi 8,35%, całkowita kwota kredytu (bez kredytowanych kosztów) 48 256 zł, całkowita kwota do zapłaty 60 582,47 zł, oprocentowanie zmienne 6,29%, całkowity koszt kredytu 12 326,47 zł, w tym: opłata przygotowawcza 2 412,80 zł, odsetki 9 913,67 zł, 47 miesięcznych równych rat w wysokości 600,06 zł i ostatnia rata 29 966,70 zł. Wymóg zawarcia umowy ubezpieczenia AC samochodu – koszt nie jest wliczony do RRSO. Niniejsza oferta jest ograniczona w czasie.

reklama@lajf.info praca@lajf.info

CARRARA - Lublin, ul. Turystyczna 45, tel. 81 746 11 44 www.ford-lublin.pl

Okładka: Robert Pranagal

Reklama

ISSN 2299–1689

Regon 061397085, NIP 946 26 38 658, KRS 0000416313 e-mail: kono.media.sp.zoo@gmail.com Treści zawarte w czasopiśmie „LAJF magazyn lubelski” chronione są prawem autorskim. Wszelkie przedruki całości lub fragmentów artykułów możliwe są wyłącznie za zgodą wydawcy. Odpowiedzialność za treści reklam ponosi wyłącznie reklamodawca. Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów tekstów, nadawania śródtytułów i zmiany tytułów. Nie identyfikujemy się ze wszystkimi poglądami wyrażanymi przez autorów na naszych łamach. Nie odsyłamy i nie przechowujemy materiałów niezamówionych. Wszelkie prawa zastrzeżone. Wydawnictwo ma prawo odmówić zamieszczenia ogłoszenia i reklamy, jeśli ich treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem pisma (art. 36 pkt. 4 prawa prasowego) oraz interesem wydawnictwa KONO media sp. z o.o. Egzemplarz bezpłatny.

Prenumerata

Cena prenumeraty rocznej: 59 zł brutto Nr konta: V oddział Bank Pekao S.A. 42 1240 1503 1111 0010 4544 7511

Adres odbiorcy: KONO media sp. z o.o ul.Dolna Marii Panny 3 20 – 010 Lublin

Oświadczenie: „Wyrażam zgodę na przesyłanie mi przez KONO media sp. z.o.o. ul Dolna Panny Marii 3, 20-010 Lublin, czasopisma "LAJF magazyn lubelski" zawierającego materiały reklamowe i promocyjne. Oświadczam ponadto, że jestem osobą pełnoletnią oraz, że wyrażam zgodę na umieszczenie moich danych osobowych w bazie danych KONO media sp.z.o.o. wydawcy czasopisma „LAJF magazyn lubelski”, a także na korzystanie z nich i przetwarzanie dla celów marketingowych i promocyjnych. Oświadczam, iż wyrażam zgodę na umieszczanie danych osobowych w bazie KONO media sp.z.o.o. wydawcy „LAJF magazyn lubelski” oraz ich przetwarzanie zgodnie z treścią ustawy o ochronie danych osobowych z dn. 29.08.1997 r. (Dz.U.133 poz. 88) wyłącznie na potrzeby wydawnictwa”.

KONO media sp.z.o.o. informuje, że przysługuje Państwu prawo wglądu i poprawiania zgromadzonych danych zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych (Dz.U.1997.133.833).

magazyn lubelski 3[27] 2015

7

pirat śródlądowy

Dumni

PAWEŁ CHROMCEWICZ

Podobno jesteśmy dumnym narodem. Tak przynajmniej twierdzą dzisiejsze elity przy każdej nadarzającej się (lub niekoniecznie) okazji. Bo nie jest wcale ważne, czy wypowiedzenie tej magicznej frazy ma jakikolwiek sens w danym miejscu i czasie. Ważne, by mówić. I wmówić.

8

Jak kraj długi i szeroki, niosą się więc słowa o naszej dumie. Prezydent Andrzej Duda, zanim jeszcze nim został, o dumie i wstawaniu z kolan mówił wszędzie, gdzie spotkał na swej drodze suwerena, od Suwałk po Wałbrzych. Mówi zresztą nadal. Ostatnio przy okazji otwarcia 70. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ pochwalił się dziennikarzom: „Starałem się w swoim wystąpieniu akcentować, że Polacy są dumnym narodem”.

Musiało to zrobić wrażenie na wszystkich słuchaczach, od Zimbabwe po Wyspy Salomona.

Wierny wykonawca poleceń minister Mariusz Błaszczak też zawitał aż do Nowego Jorku, żeby na Greenpoincie przekazać tę, widocznie słabo uświadamianą prawdę, amerykańskiej Polonii. Premier Beata Szydło też mówi o naszej dumie przy każdej okazji – w Szczecinie przekazała tę oczywistą oczywistość pracownikom gospodarki morskiej, a w Londynie młodej polskiej emigracji, która nie powinna poddawać się Brexitowi. „Jesteśmy dumnym narodem, który ma wszelkie możliwości, żeby ten twórczy potencjał, który został przez lata uśpiony, który drzemie w milionach Polaków, żeby ten potencjał został wreszcie uruchomiony” – przekonywała nad Tamizą. Wynika z tego, że potencjał nadal drzemie i aż się boję, co się stanie, gdy dobra zmiana w końcu go obudzi.

Nawet bezpośrednia podwładna pani premier, minister Beata Kempa, ta od odmowy drukowania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, wypaliła w telewizji: „Jesteśmy dumnym narodem, który swoje problemy może rozwiązywać we własnym kraju”. Czyli: łamiemy prawo, ale przecież nam wolno, bo to polskie prawo i polska sprawa.

Z dumą pokazujemy Europie środkowy palec, lekceważąc zalecenia Komisji Weneckiej, choć sami ją o opinię poprosiliśmy. Francuzom też pokazaliśmy, że nasza duma nie pozwala na dotrzymanie umów i pogoniliśmy ich, razem z ich caracalami.

Przy okazji wiceminister Bartosz Kownacki – a jakże, też z dumą – oświadczył im, żeby spadali, bo to my nauczyliśmy ich, ciemniaków, używać widelca.

To ostatnie odbiło się najszerszym echem i zrobiło ogromne wrażenie na reszcie świata, niesłusznie magazyn lubelski (41) 2016

uważającego się za cywilizowany.

Dumę, z której wcześniej wrogie siły nas wyprały, młode pokolenia będą wkrótce chłonąć od pierwszej do ostatniej klasy, dzięki rozwaleniu starego systemu oświaty i postawieniu na naukę jedynie słusznej historii, kosztem jakiejś idiotycznej informatyki, fizyki czy innej biologii.

Polską dumę niesiemy w świat już zresztą nie tylko dzięki naszym politykom. Niemałe sukcesy mają tu kibice piłkarscy, przez jednych nazywani kibolami, a przez dobrą zmianę patriotami. Jak jesteśmy dumnym narodem, pokazali najpierw na stadionie Legii w Warszawie, a ostatnio w Madrycie, gdzie po spotkaniu z nimi tamtejsza policja do dzisiaj liże rany i liczy straty.

Okazuje się jednak, że polskich kiboli i ich patriotycznego przekazu nie zrozumieli nie tylko hiszpańscy, ale również polscy policjanci. Katowiccy funkcjonariusze, wkurzeni walką z kilkuset kibolami w centrum miasta, nie wytrzymali i napisali do premier Szydło. W liście dziwią się, że politycy porównują kiboli do „postaci, które najbardziej chlubnie zapisały się na kartach historii naszej ojczyzny”. Ze zdziwieniem zauważają też, że „część polityków, w tym piastujący najwyższe funkcje w naszym państwie, publicznie jako wzór patrioty przedstawia osobę noszącą szalik jednego z klubów, a zapomina o tych, którzy noszą godło na czapce”.

Przełożony policji, wspomniany wcześniej minister Błaszczak, któremu zapewne pani premier list przekaże, będzie musiał podwładnym wytłumaczyć, jak to z tą naszą dumą jest. Mógłby skorzystać ze słów pewnej starszej pani, która po manifestacji, na której słowo duma było na ustach wszystkich, napisała list do jednej z redakcji. „Duma to cecha zakompleksionych, łatwo przeradza się w pychę i wyniosłość, często bez powodów” – zauważyła. Dodała też, że zamiast dumnym powinnyśmy starać się być mądrym i silnym narodem, a społeczeństwem obywatelskim.

Kto by jednak słuchał jakiejś starszej pani.

kocia kołyska

Niebo płacze na czarno? czystą ziemię i bezpieczną przyszłość, jeśli otoczą je szacunkiem i miłością – to w sprawie ochrony życia zrobią wszystko, co do nich należy, i nie powinni robić nic więcej”. Tymczasem zasiadający w ławach poselskich albo nie mają czasu na myślenie, albo są zbyt leniwi, aby pomyśleć. Mają też problem z liczeniem. Zamiast tysięcy osób biorących udział w czarnych protestach widzą w każdym mieście zaledwie po kilkadziesiąt osób.

Garstka, nad którą nie warto się pochylić.

Parafrazując liczne wypowiedzi, niechciane ciąże nie biorą się z powietrza. A prawo powinno być dla wszystkich, a nie tylko dla katolików. Jeśli osoba wierząca uważa aborcję za niezgodną z jej religią, to po prostu nie podejmie takiej decyzji. Poza indywidualnym wyborem i odpowiedzialnością aborcja jest przede wszystkim cierpieniem fizycznym i psychiczną traumą, do której przyczynia się dwoje ludzi, a z którą w większości przypadków zostaje sama kobieta. I ta zgwałcona nastolatka, i ta, która jest w ciąży zagrażającej jej życiu, i ta, która nie chce mieć w ogóle dzieci albo więcej.

Ma prawo? Do takiego wyboru publicznie przyznała się wokalistka Natalia Przybysz, wywołując niekończące się dyskusje. Trafnie opisała to blogerka Sylwia Kubryńska: „Kamienowanie Natalii powinno trafić do biblijnych przypowieści o miłości chrześcijańskiej. Kto nie miał aborcji? Niech rzuci kamieniem. Kto nie uczestniczył w decyzji o aborcji? Niech rzuci kamieniem. Kto nie zostawił ciężarnej partnerki? Niech rzuci kamieniem.

Kto jej nie pomógł w biedzie? Niech rzuci kamieniem. Kto nie pożyczył kumpeli na zabieg?

Niech rzuci kamieniem. Kto nie namówił córki, siostry, krewnej? Niech rzuci kamieniem. Kto nie dał telefonu do lekarza? Niech rzuci kamieniem.

Niech rzuci kamieniem, skoro już musi, bo tylko tak potrafi wyrazić swoją wiarę w Boga. Niestety, będzie musiał rzucić też w mamę, tatę, wujka, ciocię, babcię, dziadka, w siostrę i szwagra. Będzie musiał ukamienować 10 milionów Polaków”.

W życiu niewiele rzeczy jest w kolorystyce czarnej albo białej. To zdecydowanie cała gama szarości.

Pamiętajmy o tym zanim kogoś ukamienujemy. magazyn lubelski (41) 2016

FOTO JACEK DALMATA

Tymczasem w ydawało się, że rola kobiety w społeczeństwie zaczęła się zmieniać wraz z uzyskaniem prawa do głosowania. Amerykanki jak zwykle były najbardziej postępowe. Nie tylko chodziły po mieście bez rękawiczek i ze służącą obok zamiast z tyłu, ale też na terytorium Wyoming zagłosowały już w 1869 roku.

Prawdopodobnie wiedziały o Olimpii de Gouges, którą kacykowie rewolucji francuskiej (mężczyźni) kazali ściąć jesienią 1793 roku w Paryżu za jej poglądy broniące praw kobiet. Ale w świadomości Amerykanek ich nowe państwo i tak miało najbardziej demokratyczną konstytucję na świecie i jak by to powiedzieć – każdy znał swoje miejsce. Pierwsze Europejki poszły do urn wyborczych 110 lat temu w Finlandii. W Polsce miało to miejsce dopiero w okresie II RP (ach ta „sanacyjna zgnilizna” tak chętnie opluwana przez komunistów) w listopadzie 1918 roku. Od tej pory mocno ewoluowałyśmy (my, kobiety), niezależnie od tzw. typowo polskiej mentalności i koncepcji partyjnych. Aż tu nagle wyrosły jak grzyby po deszczu czarne parasole, w proteście przeciwko zakusom ograniczenia praw kobiet przez zaostrzenie ustawy antyaborcyjnej, które szybko na świecie stały się symbolem Polski z obligatoryjnym patriarchatem i słowami wypowiadanymi publicznie przez jednego z ministrów: „niech się bawią”. Bo i szybko też się okazało, że w bitwie o kobiece brzuchy tak naprawdę nie chodzi o ich dobro, tylko o władzę nad nimi, czyli cofnięcie się o sto lat z pominięciem całej społecznej ewolucji. I z pukającym do drzwi polskich domów niemieckim sloganem „Kinder, Küche, Kirchen” spopularyzowanym w Niemczech jeszcze w czasach cesarza Wilhelma II. Międzynarodowy autorytet, psycholog i psychoterapeuta Wojciech Eichelberger w swojej książce pt. „Kobieta bez wstydu i winy” napisał takie oto słowa: „Jeśli mężczyźni nauczą się kontrolować swoją seksualność, naprawdę wezmą odpowiedzialność za swój udział w powoływaniu dzieci na świat, zaprzestaną używania i gwałcenia kobiet, jeśli zagwarantują matkom i dzieciom

GRAŻYNA STANKIEWICZ

Zarobki, alimenty, rozwody, domowa hierarchia, edukacja, prawo wyboru, uczestnictwo w życiu towarzyskim i publicznym, koncepcje wychowawcze, a nawet kwestie ubioru – to od zawsze dzieliło w Polsce mężczyzn i kobiety.

Zwłaszcza tych mężczyzn, którzy opuścili swoje domy rodzinne w poczuciu pogardy dla drugiego człowieka, z bagażem swojego niedowartościowania i zaawansowaną świadomością nadczłowieczeństwa.

9

tygiel

Tymczasem w Radzyniu

(pod)

Kodeks reklamowy Lublina

HIT

Urząd Miasta Lublin 10 października ogłosił wstępne założenia do projektu uchwały w sprawie reklam w Śródmieściu Lublina – tzw. kodeksu reklamowego. Po jego przyjęciu przedsiębiorcy będą mieli 12 miesięcy na wprowadzenie zmian. Zasady dotyczące lokalizacji reklam i szyldów w pierwszej kolejności zostaną wdrożone w ścisłym Śródmieściu, w tym na terenie Starego Miasta. Zgodnie z ich założeniami, na tym obszarze miejsce reklam i urządzeń reklamowych zajmą znacznie bardziej estetyczne szyldy, ujednolicone pod względem rozmiaru i (???) kolorystyki. Obszar Śródmieścia będzie pierwszym, gdzie obowiązywałby kodeks reklamowy. Zasady dla pozostałych obszarów będą wypracowywane sukcesywnie, w kolejnych latach. – Szyld również może być wartością, pod warunkiem, że jest wkomponowany w całość – przekonuje Hubert Mącik, miejski konserwator zabytków. Mamy nadzieję, że tak właśnie się stanie, a chaos reklamowy panujący w Śródmieściu Lublina zostanie skutecznie zastąpiony ciekawymi szyldami, które tylko podkreślą klimat tej zabytkowej części miasta. (ag)

(pod)

10

KIT

Radzyń Podlaski, znany przede wszystkim ze wspaniałego kompleksu pałacowego rodziny Potockich, ostatnio zasłynął również z innego, mniej chwalebnego powodu. W centrum miasta została ustawiona plenerowa wystawa zatytułowana „Stop dewiacji”, dzięki której można się dowiedzieć, że: „większość homoseksualistów nie dożywa 65. roku życia”, z „homoseksualizmem wiąże się pedofilia i przestępczość” oraz „homoseksualiści cztery razy częściej są skłonni dopuścić się zabójstwa”. Informacje, które wykorzystują pomysłodawcy wystawy Fundacja Życie i Rodzina, pochodzą z Family Research Institute w stanie Kolorado w USA, który uważany jest tam za grupę szerzącą nienawiść.

Radzyń Podla(Andrzej Mikulski) ski to pierwsze miasto w województwie lubelskim, które zdecydowało się na umieszczenie tej ekspozycji. Władze miasta twierdzą, że w ten sposób bronią wolności wypowiedzi. W innych polskich miastach, w których pojawiła się ta homofobiczna kampania, sprawa trafiła do prokuratury. Pozostaje czekać na to, kiedy do listy wartości wyznawanych przez władze Radzynia dołączy również tolerancja i poszanowanie innych. (abc)

(Martyna Wojtkowska)

Tajemnice lasu Baraniec

Tu się nie mówi, tutaj się godo

W położonym malowniczo wąwozie w lesie Baraniec, który rozciąga się na terenie Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego, pomiędzy źródłami krystalicznie czystej wody, przy niewielkiej polanie znajduje się drewniana kaplica. W tym miejscu, przez okres okupacji niemieckiej były odprawiane msze święte dla działających w okolicy partyzantów Armii Krajowej, w tym oddziału ppor. Józefa Śmiecha ps. „Ciąg”. Msze odprawiał ks. Stefan Wyszyński, późniejszy prymas Polski, który od jesieni 1941 roku do lata 1942 roku ukrywał się w klasztorze w położonym w pobliżu Żułowie. Podczas kilkumiesięcznego pobytu zajmował się też opieką nad osobami chorymi na tyfus oraz pracą naukową. Obecnie przez las Baraniec przebiega pieszy szlak turystyczny. Można tu podziwiać okazałe dęby, grądy, jawory i buki, a także spotkać liczne ptactwo, w tym sowy. (maz)

2 października w starej remizie w Rogowie pod Kazimierzem Dolnym odbył się wernisaż multimedialnej wystawy „Tu się nie mówi, tutaj się godo”. Bohaterkami zdjęć oraz opowieści przygotowanych przez studentów Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego są rolniczki ze Stowarzyszenia Kobiet Rogowianki ze wsi Rogów. Wystawa to efekt etnograficzno-dziennikarskiego projektu studentów z Koła Naukowego Dokumentu Multimedialnego „Drgania”. Celem było uchwycenie związków między tożsamością̨ lokalną, tradycją i kulinariami. W Rogowie studenci spędzili dwa dni z bohaterkami wystawy, towarzysząc im w polu i w kuchni, rozmawiając o uprawie chmielu i pytając, dlaczego swojski olej rzepakowy jest lepszy od kupowanego. Próbowali też zrozumieć, skąd Rogowianki biorą swój zapał, w wyniku którego półka w ich siedzibie, remizie strażackiej w Rogowie, ugina się od nagród i pucharów otrzymanych za udział w licznych konkursach kulinarnych. Wystawa będzie gościć także w Warszawie i Lublinie. (ag)

magazyn lubelski (41) 2016

tygiel

(feeltheworld.pl)

(pod)

Dookoła świata

Z Kuzawki do West Point

Motocykliści Anna Żak i Michał Jeżyna, nasi śmiałkowie, którzy w lipcu wyruszyli z Lublina w roczną podróż dookoła świata, właśnie podbijają Azję. Po Ukrainie przemierzyli rosyjski Kaukaz, Gruzję, Azerbejdżan i Iran, który zachwycił ich krajobrazami i tysiącletnimi zabytkami. Następnie udali się do Pakistanu, po którym poruszali się z policyjną eskortą i pomimo której uwiodła ich tradycyjna kuchnia i gościnność Pakistańczyków. Potem były Indie i New Delhi, które należy do jednego z najbardziej zaludnionych miast na świecie, oraz malowniczo położony w Himalajach Nepal. Po dłuższym pobycie w Malezji (jak czytamy na blogu: „Są owoce morza, jest rum, jest najlepiej”) dotarli do Tajlandii. LAJF ma przyjemność patronować wyprawie. Więcej na www.feeltheworld.pl (abc)

Nadbużańska wieś Kuzawka, oddalona 20 km od Włodawy, słynie z rozpoczęcia podróży przez młodego Tadeusza Kościuszkę, który podobno ze znajdującej się właśnie tu przystani dla statków transportujących zboże odpłynął do Gdańska, a następnie po krótkich pobytach w Dreźnie i Paryżu do Ameryki, gdzie wziął udział w walce o niepodległość Stanów Zjednoczonych, a także zaprojektował liczne fortyfikacje oraz szkołę wojskową w West Point. Jednak jego losy mogły potoczyć się zupełnie inaczej, gdyby w położonej kilkadziesiąt kilometrów dalej Sosnowicy nie spotkał go zawód miłosny. Zakochany w Ludwice, córce hetmana polnego litewskiego Józefa Sosnowskiego, którą uczył rysunku i francuskiego, otrzymał czarną polewkę symbolizującą odrzucenie przez rodzinę jego oświadczyn. Liczący wówczas niespełna 30 lat Kościuszko zranione uczucia i pasję nauczycielską zamienił na walkę u boku Jerzego Waszyngtona i przyjaźń z Tomaszem Jeffersonem. Świadectwem jego jakże mądrego wyboru jest kamień z pamiątkową tablicą znajdujący się koło remizy w Kuzawce. (maz)

Królewskie złoto

Z SIECI

Nie daje o sobie zapomnieć Szlak Jana III Sobieskiego wiodący z Oleska do Wiednia m.in. przez Wólkę, Piaski, Rybczewice i Gorzków. Tym razem pomysłodawcy historycznego szlaku zapraszają do udziału w terenowej grze geocoin „Wyszehradzki skarb Króla Jana”, w której uczestnicy poznają bogactwo i piękno królewskiego dziedzictwa, dzięki czemu mogą zyskać unikatową kolekcję monet. Gra opiera się na aplikacji mobilnej do pobrania na smartfon lub tablet z dostępem do internetu z www.secretterasure.eu. Składa się z 16 zadań w języku narodowym i angielskim. W Polsce celem gry jest odnalezienie i odczytanie 4 kodów QR w Kijanach, 4 kodów QR w Zawieprzycach i 8 kodów QR na Starym Mieście w Lublinie. Aplikacja dostarcza informacji o przybliżonej lokalizacji kodów QR i prowadzi gracza do ich odkrycia. Więcej na www.szlaksobieskiego.org.pl (maz).

Czworonożny funkcjonariusz

(pod) (NOSG)

W ciągu dekady swojej służby uczestniczył w wielu akcjach interwencyjnych Komendy Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej w Chełmie. Niejednokrotnie to właśnie jego nos wykrył podejrzanych o przemyt narkotyków.

Zawsze dbał o wymiar społeczny swojej pracy i dlatego dodatkowo brał udział w działaniach profilaktyki antynarkotykowej prowadzonych w placówkach edukacyjnych. Foksterier Bajtek po 11 latach odszedł na zasłużoną emeryturę.

Co ważne, to nie będzie przysłowiowy psi żywot, bo spędzi ją w towarzystwie chorążego sztabowego Marka Michny, z którym razem pracował. Obecnie w Nadbużańskim Oddziale SG służbę pełni 48 psów o specjalnościach: patrolowo-obronne, tropiące oraz psy specjalne do wyszukiwania materiałów wybuchowych, narkotyków oraz papierosów. I jak zapewniają ich opiekunowie, są nieocenioną pomocą w pracy. (abc) magazyn lubelski (41) 2016

11

z okładki

Człowiek

z kultury

Z Piotrem Franaszkiem, dyrektorem Centrum Spotkania Kultur w Lublinie, o ponad 40-letniej historii Teatru w Budowie, inspiracjach, o tym, co się udało, programie i planach na przyszłość rozmawia Grażyna Stankiewicz, foto Robert Pranagal, Dorota Bielak, Centrum Spotkania Kultur.

12

magazyn lubelski (41) 2016

– W jakich okolicznościach dowiedziałeś się, że w Lublinie funkcjonuje taki twór, jak Teatr w Budowie?

– Urodziłem się i wychowałem w Lublinie. Mieszkałem najpierw w Śródmieściu, a później na Wieniawie.

Właściwie jak teraz o tym myślę, to funkcjonowałem w bliskim promieniu Teatru w Budowie. Pamiętam przenosiny filharmonii z sali kameralnej przy Teatrze im. Juliusza Osterwy do nowego budynku przy ul.

Skłodowskiej. Kolejny epizod to muzyczne audycje w Radiu Puls, w których udzielałem się w pierwszych klasach liceum. Radio mieściło się wówczas na najwyższym piętrze budynku filharmonii. Brzydki, nieskończony teatr budził raczej poczucie wstydu. Przyjmując gości z innych części Polski, często omijałem to miejsce. Złościła mnie ta niemoc i brzydota, może nawet nie tyle budynek, który wydawał mi się tajemniczy i intrygujący, ile jego otoczenie – płot, zaniedbany chodnik, zarośnięty plac w centrum miasta.

– Ale rzeczywistość się zmieniła, a dyskusja o teatrze wróciła.

– Po 2006 roku pojawiły się nowe władze w mieście i Urzędzie Marszałkowskim oraz środki unijne. Do głosu doszły środowiska związane z kulturą. Janusz Palikot na fali sukcesu Roku Gombrowiczowskiego i poparcia w środowiskach kultury stał się trybunem uruchomienia inwestycji. Idealistycznie angażowałem się w te inicjatywy u boku ówczesnego wiceprezydenta Lublina Włodzimierza Wysockiego czy dyrektora artystycznego Centrum Kultury Janusza Opryńskiego.

– Konkurs na dyrektora Centrum Spotkania Kultur pojawił się dość późno, patrząc na to z perspektywy przygotowania działalności nowej, tak dużej instytucji.

– Był to dla mnie trudny okres tuż po bardzo intensywnej kampanii promocyjnej „Lub lubelskie”, dodatkowo bliska mi osoba w rodzinie bardzo chorowała, nie miałem głowy do nowych tematów. Do startu namówili mnie przyjaciele, deklarując wsparcie i współpracę. Komisja składała się z przedstawicieli Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, organizacji branżowych i samorządu. Paradoksalnie nie zgłosiło się wielu chętnych, jak później komentowano, składając mi gratulacje lub przekornie kondolencje, wskazując ogrom odpowiedzialności i pracy włącznie z ukończeniem budowy.

– Opracowanie idei funkcjonowania tego typu obiektu to lata dyskusji i zapraszania do rozmowy wielu osób – od architekta i budowniczych po artystów tworzących klimat takiego miejsca.

– Komentarze, wizje, pomysły pojawiały się w bardzo różnych środowiskach związanych z kulturą, samorządem i polityką. Jak to zwykle bywa, każdy ma jakiś dobry pomysł w kontrze do innych. Moim zdaniem był to bardzo ważny proces. Może żmudny i mało efektywny, ale taka dyskusja wykluwa ideę, którą stało się magazyn lubelski (41) 2016

13

„spotkanie kultur”. Myślę, że zabrakło precyzyjnej koncepcji programowej, a nawet zalążka zespołu instytucji na etapie przygotowywania specyfikacji do konkursu architektonicznego. Pojawiły się dokumenty przygotowane przez Dariusza Jachimowicza, Karolinę Rozwód czy Tomasza Pietrasiewicza i Barbarę Wybacz. Przy procesie inwestycyjnym pracował cały sztab w Urzędzie Marszałkowskim. Przygotowując koncepcję konkursową i weryfikując ją w działaniu, korzystałem z tych materiałów.

– Teatr w Budowie przechodził z rąk do rąk, kolejne władze traktowały to miejsce jak kukułcze jajo. Najpierw były deklaracje, potem zamiatanie problemu pod dywan.

– Historia nowego teatru w Lublinie sięga czasów powojennych, bo idea teatru w służbie ludu wpisywała się w nową rzeczywistość Polski Ludowej.

Planowano nową siedzibę Teatru Dramatycznego w Lublinie, który miał stanąć w miejscu, gdzie dziś znajduje się Sąd Apelacyjny, w sąsiedztwie miał znaleźć się nowy ratusz miejski, a przed teatrem trybuny na potrzeby zgromadzeń ludowych. Z kolei pomiędzy obydwoma budynkami zaplanowano wzniesienie Łuku Zwycięstwa. W 1961 roku prace powierzono prof. Stanisławowi Bieńkuńskiemu i tak zaczęła się historia „teatru ogromnego”. Ale dopiero w 1972 roku prezydium partii wydało decyzję o budowie Teatru Dramatycznego w Lublinie, nowej siedziby dla Teatru Osterwy. Latem 1974 roku wmurowano

Występ Nederlands Danse Theater 2 na scenie operowej Centrum Spotkania Kultur

14

magazyn lubelski (41) 2016

akt erekcyjny pod budowę teatru, który miał być finansowany przez Warszawę. Ale stało się inaczej.

– Pieniądze?

– Zakładano, że reprezentacyjny gmach stanie w ciągu 10 lat, ale teatr znalazł się poza priorytetowymi inwestycjami. Budżet był nieokreślony, nie było ani materiałów, ani rąk do pracy. W stanie wojennym zdecydowano, żeby pozostawić budowę ogromnej sceny i w pierwszej kolejności skupić się na wykończeniu sali kameralnej oraz filharmonii. Ten plan zrealizowano w pierwszej połowie lat 90. Szukano też nowej funkcji dla kontrowersyjnego obiektu. Pojawiły się pomysły stworzenia w tym miejscu ringu bokserskiego czy sprzedania placu pod galerię handlową. Przemiana ustrojowa niewiele pomogła teatrowi, trzeba było czekać kolejną dekadę.

– Nie ma działania bez pierwiastka ludzkiego. Historia CSK pokazała, że w wielości jest siła.

– Wydawało się, że szkielet teatru będzie szpecił miasto już na zawsze. Potrzebny był impuls i odwaga podjęcia decyzji na szczeblu politycznym, żeby to zmienić. Prawdziwym spirytus movens Centrum Spotkania Kultur był Janusz Palikot, który parł do rozwiązań umożliwiających uruchomienie inwestycji, wspólne z żoną Moniką ufundował nagrodę w konkursie architektonicznym na projekt CSK. Jednak niezbędne było porozumienie ponad podziałami, a tu skutecznym mediatorem okazał się Krzysztof Cu-

gowski, który wierzył na przekór wszystkim, że ta instytucja ma sens. Do legendy urasta spotkanie, które zaaranżował muzyk, zapraszając regionalnych szefów opozycyjnych partii Elżbietę Kruk i Janusza Palikota.

Rozpoczęła się żmudna praca kolejnych zarządów województwa na czele z marszałkami: Jarosławem Zdrojkowskim, Krzysztofem Grabczukiem, Krzysztofem Hetmanem i Sławomirem Sosnowskim. Przez większość tego czasu za inwestycję odpowiedzialny był Jacek Sobczak, który jak sam przypomina, wiele razy musiał przecinać „gordyjski węzeł” problemów wynikłych na budowie. Urzędnicy marszałka na czele z dyrektorem Departamentu Mienia i Inwestycji Pawłem Smajkiewiczem dokładali wszelkich starań, aby teatr nie tylko został ukończony, ale też spełniał swoją funkcję. Wciąż mam wrażenie, że uczestniczę w sztafecie, gdzie na kolejnych etapach pojawiali się ludzie dokładający swoją cegłę do symbolicznego, nieskończonego dzieła pod tytułem „Teatr w Budowie”. Nie sposób ich tu wszystkich wymienić, ale wszystkim z całego serca dziękuję. Zobowiązany jestem zwłaszcza tym, którzy cały czas nas wspierają i uczestniczą w programowaniu instytucji.

– Za Bolesławem Stelmachem, autorem koncepcji budynku, stoją największe i najbardziej wyraziste założenia architektoniczne Lublina. Nie za dużo tych „Stelmachowych” dzieł? Jego realizacje są jednak mocno jednolite.

– Ogromną przewagą projektu Bolesława Stalmacha było to, że jako mieszkaniec Lublina zmierzył się z legendą. Nie zanegował wstydliwej historii, burząc budynek, a wręcz wprowadził ją w „krwioobieg” instytucji. Architektura budynku pokazuje surowy proces tworzenia poprzez ekspozycję materiałów budowlanych i elementów zastanych, jak np. stalowe filary ze starej konstrukcji. Rozbudowuje je czystym betonem, żelazem i szkłem. Opierając się na fundamentach, rozwija myśl pierwotnych twórców, zostawiając nam teatr stylistycznie w ciągłej budowie.

Ta idea przyświeca także mnie przy projektowaniu działalności instytucji – być wciąż w procesie i nieustannie się rozwijać. Rozwiązania architektoniczne zastosowane w CSK jednych zachwycają, innych bulwersują, dla mnie to doskonały powód do narracji, dyskusji i spotkania. Ale też dobry trop dla budowania tożsamości miejsca, tak jak architektura Gaudiego w Barcelonie.

– A co stało się ze sceną obrotową? Z gigantem, który był symbolem Teatru w Budowie? Gdzie indziej na świecie tego typu „sentymentalne” elementy są wkomponowywane w nową bryłę.

– Scena musiała być rozebrana, właściwie pocięta, gdyż głęboko wryła się i zniekształciła szyny, na których była osadzona. Jej elementy są wyeksponowane, np. na bocznym patio budynku, gdzie widać śruby sceniczne połączone w pasma trejaży. Żałuję, że nie udało jej się

bardziej wykorzystać. To właśnie była kwintesencja marzeń i wizji. Obecna estrada jest jej godnym następcą. Jedna z najnowocześniejszych scen w Europie: 500 m2 powierzchni, osiem zapadni scenicznych, 52 sztankiety. Udostępniamy jej tajemnice w tzw. backstage tour, czyli wycieczkach, gdzie pokazujemy od zaplecza, jak działa ta technologia. Mamy też niespodziankę, udało nam się dotrzeć do starych projektorów teatralnych zakupionych jeszcze w początku lat 80. Sprzęt już archaiczny, ale dla nas ma znaczenie mistyczne.

– Jaki jest pomysł na finalne zagospodarowanie CSK i jak to się przekłada na to, co już zostało zrobione przez rok działalności?

– Mimo ogromnego budynku instytucję determinuje Sala Operowa ze sceną, zapleczem, klatkami schodowymi. To największa część obiektu, pulsujące serce instytucji. Wydarzenia odbywające się w Sali Operowej rządzą się innymi prawami niż te, które dotychczas miały miejsce w Lublinie, poprzez skalę prawie 1000-osobowej widowni. Z kolei Aleja Kultur to arteria, którą rozwijamy w funkcję wystawienniczą. Działa tu Sala Kameralna, Sala Baletowa i Medialab, a przede wszystkim odbywają się spotkania. Pojawiają punkty gastronomiczne. Moim pomysłem jest stworzenie sieci Concept Store – to specjalne mobilne boksy z książkami, sztuką, modą i designem, które ożywią Aleję i wciągną ludzi do budynku. Mimo surowej architektury i trudnej topografii chcemy skusić przypadkowych przechodniów, licząc, że zostaną w przyjemnie urządzonych „cichych kątach” z książką, z przyjaciółmi.

– W kontekście Centrum dużo mówi się o realizowaniu duchowych potrzeb odbiorcy, ale też poprzez kontakt z naturą.

– O przestrzeni CSK myślimy z perspektywy współczesnego człowieka, zarówno poprzez wystawy, jak i działania pokazujące szerokie spektrum kultury w projektach ekologicznych: Miejska Pasieka Artystyczna na dachu CSK czy miejskie ogrody w akcji „Rosnę”. Prezentujemy sztukę ulicy z Brain Damage Gallery i skaterami i nowy cyrk z Fundacją Sztukmistrze. Dążymy do federacyjnej współpracy, korzystając z doświadczenia Lubelskiego Teatru Tańca, Teatru Muzycznego, Andersena i innych. We współpracy z lokalnymi instytucjami pojawiają się też trudności.

Wyobrażenia o naszych możliwościach bezkosztowego wsparcia i długoterminowego udostępnienia obiektu są często nieadekwatne. Wielu mierzy nas swoją miarą, preferując tylko obszar artystyczny, w którym się specjalizuje. My natomiast musimy dbać o równowagę i rozwijać widownię. Chcemy pokazać, że sztuka może być dostępna, przyjemna i użytkowa, zajmując się designem i nowymi technologiami. Stajemy się oknem na świat, spotykając ludzi i ich kulturę w naszych liniach programowych poświęconych poznaniu mistrzów, źródeł sztuki etnicznej i kultury z perspektywy współczesnego człowieka. magazyn lubelski (41) 2016

15

– Spotykamy się tuż po uroczystej gali otwarcia CSK, choć funkcjonuje ono już od roku.

– Pierwsze działania artystyczne podjęliśmy jeszcze podczas budowy, kodując i „odczarowując” teatr.

W listopadzie 2015 roku odsłoniliśmy plac Teatralny w symbolicznym spektaklu „Upadek muru lubelskiego”, nawiązując do ważnych europejskich aktów zmian kulturowych, społecznych, politycznych.

Mimo zimnego listopadowego wieczoru na plac przyszło kilka tysięcy gości. Urzekła mnie emocja pokonywania muru. Płot budowlany, który zburzyliśmy, został zdeptany w wielkiej euforii. Do dziś pamiętam niepełnosprawną osobę, która zamiast podpierać się, wznosi swoje kule w tryumfalnym geście, czy dzieci z ogromnym zapałem depczące płot. Kolejnego dnia zaprosiliśmy na nietypowy spektakl, którego bohaterami nie byli aktorzy, a budowniczowie i dyrektorzy teatrów, o świątyni sztuki opowiadali z własnej perspektywy, oswajając surowe jeszcze wnętrza naszego obiektu. Byli to Krystyna Janda, prof. Jerzy Limon, Michał Zadara, Tomasz Karolak, Włodzimierz Staniewski, Jan Klata. I tak zamknęliśmy budowę.

– Było wiele głosów sceptycznych, zarówno tych dotyczących dotrzymania terminów, jak i zagospodarowania centrum.

Piotr Franaszek, 38 lat, absolwent Instytutu Spraw Publicznych na Uniwersytecie Jagiellońskim i menadżer kultury UMCS. Samorządowiec związany z lubelskim ratuszem. Dyrektor Departamentu Promocji, Turystyki i Współpracy Zagranicznej w lubelskim Urzędzie Marszałkowskim. Twórca marki „Lubelskie – smakuj życie”, dzięki której zmienia się postrzeganie Lubelszczyzny.

Prezes Regionalnej Organizacji Turystycznej i członek Rady Polskiej Organizacji Turystycznej. Prezes Fundacji Place ID zajmującej się tożsamością miejsc. Wykładowca, trener i podróżnik. Od września 2014 r. dyrektor Centrum Spotkania Kultur. Dzięki rodzicom od dziecka towarzyszyły mu różne aspekty sztuki. Fotografował i kręcił amatorskie filmy video art. Zajmował się muzyką od rockowej alternatywy do inspiracji etnicznych i jazzowych pod skrzydłami swojego guru Jacka Ostaszewskiego z zespołu Osjan. Brat rzeźbiarz jest jego przewodnikiem po sztukach wizualnych. Pasjonat żeglarstwa. Podczas wizyty w jednym z najstarszych teatrów operowych w Dublinie dowiedział się, jak zbieżne są zwyczaje w teatrze i na żaglowcu. Gwizdanie na scenie lub pokładzie przynosi pecha, fały sztankietów wyciąga się jak żagle, knagując specjalnymi węzłami. To porównanie przywodzi mu na myśl artystyczną podróż, która jest najlepszym sposobem na „spotkanie kultur”.

16

magazyn lubelski (41) 2016

– W styczniu 2016 roku weszliśmy z zespołem do surowego budynku. Prawie 30 000 m2, na których toczyły się jeszcze ostatnie prace remontowe. Włosi z mediolańskiego teatru przekonywali nas, że trzeba jeszcze dwóch lat, aby wpuścić widzów do tego obiektu. Postanowiliśmy, że otwarcie będzie procesem. Do tego obliguje nas historia Teatru w Budowie, by być wciąż w działaniu, w ruchu, nie osiadać na laurach i przyzwyczajeniach. W kwietniu zainaugurowaliśmy działalność w Sali Operowej koncertem wybitnych śpiewaków operowych Aleksandry Kurzak i Roberto Alagna. Potem kolejno miały miejsce koncert muzyki świata z zespołem Playing for Change, klasyczny balet w wykonaniu Accademia Teatro alla Scala z Mediolanu, wystawa fotografii Sebastiao Salgado – Genezis, Nederlands Dans Theater, koncert Gentleman MTV Unplugged i wiele innych wydarzeń, często organizowanych z lubelskimi instytucjami i partnerami.

Przed nami jeszcze Balet Narodowy i koncert Seala.

W przyszłym roku duże koprodukcje z europejskimi partnerami i regularna opera. Sama Gala Otwarcia była symbolicznym wydarzeniem. To spektakl multimedialny opowiadający historię miejsca, Teatru w Budowie i misji spotkania kultur. Wystąpili na nim lubelscy artyści, a gośćmi były osoby związane z samą inwestycją.

– Ile kosztuje utrzymanie Centrum rocznie? W jaki sposób jest finansowane?

– Centrum Spotkania Kultur jest instytucją podlegającą Urzędowi Marszałkowskiemu. Największym obciążeniem są wydatki na energię, oświetlenie, ogrzewanie, sprzątanie, konserwację, ochronę, czyli wszystkie systemy budynku i jego otoczenia. Te koszty to ponad sześć milinów złotych rocznie. W sumie na działalność przyznano nam trzynaście milionów złotych. Porównywalne kubaturowo obiekty, jak np.

Centrum Solidarności w Gdańsku czy Opera w Białymstoku, przekraczają 20 mln złotych przyznanego budżetu. Mimo iż jesteśmy w „rozruchu” i działamy właściwie od maja tegoroczny przychód CSK przekroczy 2 mln złotych. Kolejna po nas instytucja w Lublinie uzyskuje około 600 tys. zł.

– Duża część wydarzeń proponowanych przez CSK to imprezy komercyjne, na które bilety kosztują nawet po kilkaset złotych. To konieczność czy wybór?

– Mamy bardzo zróżnicowane propozycje, są wydarzenia, gdzie bilety są kosztowne ze względu na wysokie gaże artystów, ale sprzedajemy je w czterech kategoriach w zależności od komfortu i widoczności. Często wzorem teatrów w całej Europie na dwie godziny przed wydarzeniem uruchamiamy bilety na balkonach z ograniczoną widocznością po 10–20 złotych. Miały

CENTRUM SPOTKANIA KULTUR W LUBLINIE

od 18.11 do 21.01

2016 2017

wystawa

Doświadczyć Japonii z kolekcji

Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha bilety: www.eventim.pl kasa CSK, Plac Teatralny 1

więcej informacji: www.spotkaniakultur.com

też miejsce wydarzenia bezpłatne. Rozlosowujemy wejściówki za pośrednictwem lokalnych mediów. Organizujemy wydarzenia, do których dokładamy, traktując je misyjne i promocyjnie. Unikamy dystrybucji bezpłatnych zaproszeń, przekonując się, że ci, którym zależy, chętnie zapłacą i przyjdą na wydarzenie. Sztukę trzeba cenić. Już w tym momencie przekroczyliśmy sumę 100 000 widzów. A mapa miejsc, w których zakupiono bilety, pokazuje, że mamy odbiorców już w całej Polsce i poza jej granicami.

– Nie ma instytucji bez ludzi. Podobno gromadzisz wokół siebie same indywidualności...

– Budowanie zespołu jest jednym z równoległych procesów uruchomiania całej instytucji. W krótkim czasie musieliśmy zwerbować zespół. Wszyscy wkładają ogromną pracę i zaangażowanie, czasami dopada nas frustracja i przemęczenie, tak wiele jest pracy przed nami, a funkcjonowanie instytucji na należytym poziomie stawia wysokie wymagania.

Zależy mi na osobach ambitnych, profesjonalnych, chcących się rozwijać i biorących odpowiedzialność za całą instytucję i siebie nawzajem. Dziękuję moim współpracownikom za wytrwałość i zaangażowanie, jednocześnie motywując, abyśmy wciąż stawali się lepsi i nieustannie poprawiali się w myśl starej olimpijskiej zasady: „Citius. Altius. Fortius”.

ludzie

tekst Maciej Skarga | foto Jakub Borkowski

Akordeony, roboty i harmonia

tekst: Maciej Skarga | foto: Krzysztof Stanek

18

magazyn lubelski (41) 2016

Czteroletni Jurek miał sto sześćdziesiąt centymetrów wzrostu, długie, silne ręce, sokoli wzrok i umiejętność porozumiewania się pełnymi zdaniami. Samodzielnie poruszał się po wnętrzach, ulicach i sklepach. Wprawdzie nie lubił schodów, ale chodniki, krawężniki i przejścia dla pieszych nie były dla niego przeszkodą. Pomagał starszym ludziom, robiąc za nich zakupy i przynosząc je do domu. Od innych kilkulatków różniło go także i to, że zamiast nóg posiadał kółka połączone modułami zawieszenia z napędem w metalowej okrągłej platformie.

W końcu nie był dzieckiem, tylko robotem. Najstarszym w firmie mieszczącej się na lubelskiej Kalinie, gdzie powstają najwyższej jakości mobilne roboty i manipulatory robotyczne.

Od momentu, gdy się pojawił, minęło już kilka lat i obecnie trzej jego następcy powoli wyłaniają się z cybernetycznych powijaków. Pierwszy z nich ultrasonografem wykona na ciele pacjenta badania USG, jakie mu drogą bezprzewodową polecą lekarze specjaliści oddaleni od niego nawet o setki kilometrów. Zareaguje na każdy sygnał wywołany ruchem ich dłoni operującej na specjalnej konsoli. Zanalizuje wynik badań i odeśle je z powrotem do konsultanta. A ten, oglądając przekazany mu obraz za pomocą trójwymiarowych okularów połączonych z konsolą sterującą, odczyta je i postawi odpowiednią diagnozę. Drugi sprawi, że ortopedyczny balkonik używany przy poruszaniu się przez osoby z chorobą kręgosłupa sam będzie jechał bez konieczności popychania go. Z powodzeniem poprowadzi do różnych miejsc – parku, sklepu, apteki, pomoże również wstać z łóżka lub krzesła. Natomiast trzeci nie odstąpi na krok osób ze starczą demencją. Przypomni o terminie wizyt lekarskich, spotkań, zakupów albo o wyłączeniu kuchenki gazowej. Najpierw dźwiękowym sygnałem, a potem słownie pełnym zdaniem.

W razie braku reakcji sam dotrze do kuchenki i ją wyłączy. Ale też schyli się i zrobi porządek i na podłodze, i na wysokich półkach. Bartłomiej Stańczyk, który współtworzy roboty w ramach projektów naukowo-badawczych, bardzo ceni sobie swoich niezwykłych podopiecznych. – Nasze roboty będą pomagać magazyn lubelski (41) 2016

19

ludziom w sytuacjach, w których sami nie dają sobie rady. Każdy z nich wykona coś sensownego, ale w taki sposób, że nie zastąpi nikogo i nie zabierze nikomu pracy. Jestem przekonany, że za kilka lat, gdy pozytywnie przejdą wszelkie testy, zaczną być produkowane i trafią do tych, którym mają służyć.

Zdalne sterowanie Bartłomiej Stańczyk urodził się w Lublinie, ale zanim poszedł do szkoły, mieszkał w niewielkiej wiosce Rozłopy pod Szczebrzeszynem. Tam w domu rodzinnym niemal bez przerwy słuchał muzyki ludowej. Dziadek grał na trąbce i organkach. Jego wujek i ciocia na akordeonach, często przygrywając na wiejskich zabawach. Nic dziwnego, że Bartłomiej ciągle podbierał im instrumenty. Najbardziej spodobał mu się akordeon i kiedy wrócił do Lublina, od razu zaczął się na nim uczyć grać.

Początkowo w ognisku muzycznym, potem w szkole muzycznej. Poza tym stale ćwiczył w domu. Ogrom pracy. Jednak zawodowo postanowił zająć się inżynierią. Podczas studiów na Politechnice Lubelskiej zajmował się budową skomplikowanych urządzeń i ich sterowaniem metodami cyfrowymi. Ale na-

20

magazyn lubelski (41) 2016

dal grał na akordeonie, między innymi w kapeli Zespołu Pieśni i Tańca Politechniki Lubelskiej.

– Poza graniem, inżynieria i mechanika od lat była moją drugą pasją. Budowałem modele, np. samolotów i czołgów. Składałem i montowałem do nich silniki.

Interesowało mnie wszystko, co jeździ. I one jeździły. Świetnie się czułem w tym świecie – wspomina.

Pracę magisterską pt. „Algorytmy sterowania cyfrowego” obronił na Wydziale Elektrycznym na kierunku automatyka. Przez trzy lata prowadził na uczelni wykłady. Kiedy jednak postanowił zrobić doktorat, okazało się, że był problem z wyborem promotora. W 2000 roku wyjechał do Berlina, podejmując tam studia doktoranckie. Nie interesowała go robotyka przemysłowa, gdzie robot wykonuje jakąś czynność, zastępując człowieka. Pracował nad robotami zdalnie sterowanymi, które współdzieliły przestrzeń życiową z ludźmi. Na przykład człowiek podejmuje decyzję i trzymając w dłoni zadajnik, wykonuje ruch ręką, a robot wkręca śrubkę.

– Zajmowałem się robotem – wspomina konstruktor – który miał dwa ramiona. Powstawał w ramach projektu tworzonego wspólnie z Bundeswehrą. Jego zadaniem było rozbrajanie ładunków wybuchowych. Na przykład jedną „ręką” miał trzymać bombę, a drugą

wykręcać z niej zapalnik. Ten robot musiał być wyposażony w tak zwane sprzężenie siłowe, żeby człowiek, który nim operował, czuł przez trzymany w dłoni zadajnik tę samą siłę, z jaką robot dotykał części jakiegoś urządzenia. Pracowałem nad nim wspólnie z zespołem cztery lata. W efekcie robot ten zadziałał zgodnie z założeniem jego funkcji, a ja dzięki temu uzyskałem doktorat.

Po obronie pracy doktorskiej próbował zainteresować sobą różne polskie uczelnie, ale bez odzewu.

Został więc w Niemczech jako konsultant inżynierii w firmie związanej z produkcją samolotów Airbus, gdzie pracował nad silnikiem do ogromnego transportowca A400M. Z kolei jego związki z przemysłem samochodowym to między innymi projekt dotyczący audi w zakresie systemu oceniającego komfort prowadzenia samochodu.

– Wykorzystałem – podkreśla – moje doświadczenie w pracy nad robotami posiadającymi wyczucie siły. W tym wypadku szło o to, jak kierowca odbiera reakcje samochodu, np. na ruch kierownicą. Obecnie nie każdy może zdaje sobie z tego sprawę, że w najnowszych modelach aut pod kierownicą, a także i pod każdym pedałem, są regulatory sterujące samochodem.

Każdy z nich może być tak nastrojony, że odpowiada

szybciej lub wolniej na reakcję kierowcy. W zależności od typu i przeznaczenia pojazdu. Dla przykładu powiem, że audi ma zwiększoną szybkość reakcji, gwarantując nawet raptowne przyśpieszenia, a mercedes wolniejszą, zapewniającą bardziej elegancką i płynną jazdę.

Harmonia polska Bartłomiej Stańczyk dziewięć lat temu wrócił do Lublina. Dalej zajmuje się robotami. Ale też nie zapomniał o swoim ukochanym akordeonie. Po ukończeniu studiów założył ze znajomymi muzykami zespół „Się gra” i w tym składzie najczęściej do dziś koncertuje. Lubi grać także z innymi formacjami, nie tylko w Polsce, ale i w Niemczech, Austrii czy też w krajach bałkańskich. Wykorzystuje na to każdą chwilę wolnego czasu. Preferuje utwory latynoskie, bułgarskie, rumuńskie i klezmerskie. Jednocześnie od lat zgłębia wiedzę nad charakterem brzmienia instrumentów języczkowych, prowadząc konsultacje z autorytetami w dziedzinie akordeonistyki. Wie o tym instrumencie niemal wszystko.

– Sercem akordeonu – wyjaśnia – są tzw. głosy, magazyn lubelski (41) 2016

21

czyli kilka stroików (języczków) przelotowych związanych z każdym klawiszem. Żeby dobrze i czysto grały, muszą być dotknięte przez stroiciela, który je podpiłowuje, szlifuje i odpowiednio przygina. Przymocowuje się je do aluminiowych płytek z odpowiednimi otworami do przelotu powietrza. Te zaś umieszczone na drewnie (jawor lub buk) z wyżłobionymi komorami łączą się, jak plastry miodu, w elementy akordeonu nazywane głośnicami. Najmniejszy błąd przy instalacji stroika, choćby o ułamek milimetra, powoduje, że głos nie brzmi i trzeba na jego miejsce wstawiać nowy. Dlatego akordeonu nie można w całości wykonać maszynowo i dobry instrument nie jest tani.

Ponieważ zakłady naprawcze akordeonów w Polsce są rzadkością, postanowił sam nauczyć się tego rzemiosła. Spędził wiele czasu na politechnice drezdeńskiej w instytucie zajmującym się akordeonem. Pojechał także do włoskiego Castelfidardo i tam u kilku mistrzów poznał tajniki budowy oraz naprawy. W rezultacie w 2007 roku w jego lubelskiej firmie obok biura inżynieryjno-projektowego zajmującego się robotami pojawiła się ACCREA Accordions. W niej prowadzone są profesjonalne naprawy i strojenia akordeonów oraz badania nad brzmieniami instrumentów języczkowych. Tu także realizowany jest projekt odtworzenia harmonii polskiej, współfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

– Ten instrument – podkreśla – w latach trzydziestych ubiegłego wieku był chlubą polskiego rzemiosła instrumentalnego. Obecnie, absolutnie niesłusznie, został wyparty przez akordeon.

Jest to bowiem wyjątkowy i zarazem specyficzny instrument z chromatycznym trzyrzędowym układem dźwięków po prawej stronie i z ilością dwudziestu czterech do stu dwudziestu basów po lewej. Wyróżniają go także: drewniane klawisze i dość szczególne zdobienia zewnętrzne z motywami roślinnymi, geometrycznymi, zwierzęcymi itp. Nieco mniejszy od akordeonu ma jednak swoje niepowtarzalne brzmienie i dlatego nie chcemy pozwolić na to, żeby zaginął wraz z ostatnim jego egzemplarzem.

Podobnie jak w przypadku robotów, tak też i do współpracy przy akordeonach oraz odtworzeniu harmonii polskiej zebrał grupę pasjonatów, a zarazem znawców tego rodzaju rzemiosła. Wśród nich czołową postacią jest Katarzyna Tucholska, znakomita harmonistka i stroicielka akordeonów. Wspólnie odwiedzili twórców instrumentów ludowych i muzyków w różnych zakątkach kraju. Sporządzili skrypt „Studium harmonii polskiej” z zapisami wywiadów, dokumentacją budowy tego instrumentu i zapisy nutowe melodii, jakie na nim grano. Wykonali też pierwsze jej egzemplarze.

Pan Bartłomiej, pokazując mi jeden z nich – trzyrzędową ręczną harmonię o sześćdziesięciu basach – podkreśla z nieukrywanym zadowoleniem:

22

magazyn lubelski (41) 2016

– To jest pierwszy tego typu instrument sfinalizowany już dzięki naszym własnym zasobom finansowym.

Obecnie zamierzamy odtworzyć model trzyrzędowej harmonii 24-basowej, 2-chórowej w części melodycznej i 4-chórowej w stronie basowej.

Harmonia polska składa się z około dwóch tysięcy elementów, więc zarówno opracowanie kolejnego jej projektu, jak też i proces jego złożenia będą wymagać wiele czasu. Niemały koszt takiego przedsięwzięcia, na co muszą zarobić roboty. Z pewnością jest to projekt może nie na całe życie, ale na pewno na wiele lat.

Robię to, co lubię W domu przy ulicy Hiacyntowej w Lublinie obok części mieszkalnej wydzielone są cztery firmowe pomieszczenia. W pierwszych z nich na półkach stoją już zmontowane instrumenty. W drugim leżą na stołach: stroiki, drewniane ramki na przelot powietrza, elementy klawiatury i kilka zmontowanych głośnic. Przed nimi porozkładane precyzyjne narzędzia. Są wśród nich standardowe i specjalnie zrobione tu w firmie. Służą do strojenia. – Tajemne.

Wymyślone w naszej firmie – powiada pan Bartłomiej i dodaje: – Moi inżynierowie od robotów robią także mechanikę i w akordeonach. Nic zresztą dziwnego.

Tak się bowiem składa, że niektórzy sami, podobnie jak i ja, są muzykami.

W pozostałych pokojach na podłogach leżą koła, dźwignie, mnóstwo przewodów i zewnętrzne pokrycia robotów. Na stołach poukładane są elementy ich ramion, szyi i dłoni. Czekają na montaż.

Obok nich w pudełkach leżą kamerki, czujniki i łożyska. W rogu jednego z tych pokoi stoi na kółkach dolna część robota chodzika. Obok niego gotowy wózek dla robota, który będzie jeździł po zakupy.

Wszędzie leżą same potrzebne precjoza. Z kolei przy trzech stanowiskach inżynierowie w skupieniu montują kolejne elementy robota. Każdy jest ekspertem w swojej specjalności: mechaniki, techniki, elektryki, informatyki i programowania. Tu nie ma miejsca na pomyłkę. Stąd też praca przy nim wymaga najwyższej precyzji.

– Robimy u nas rzeczy, które są pożyteczne i użyteczne – mówi Bartłomiej Stańczyk. – Ważne jest, żeby służyły ludziom. Jednym, pomagając w trudnych chwilach życia. A drugim, dając odpoczynek i uspokojenie wśród harmonii dźwięków. Każdy z nas nie wykonuje zwykłej pracy, ale robi to, co lubi i co jest jego hobby. To jest najlepsze, co człowiek może sobie wymarzyć.

Jego życie akordeonisty i inżyniera automatyka, jak sam podkreśla na zakończenie naszego spotkania, jest interesującą chwilą. Jednego tylko w niej nie ma – domowego robota do pomocy. Ale tak to już jest, że szewc bez butów chodzi.

Tropikalna gorączka Wiele osób planuje swój urlop jesienią i wybiera się na wypoczynek do krajów tropikalnych. W końcu to dobry sposób, by przedłużyć lato i cieszyć się nim w październiku czy listopadzie.

Przed wyjazdem pamiętajmy jednak o szczepieniach, wręcz koniecznych w niektórych zakątkach świata.

Dobór szczepień uzależniony jest od rejonu danego kraju, czasu pobytu, stanu odporności immunologicznej, a także od charakteru wyjazdu i rodzaju wykonywanych zajęć.

Przed wyjazdem do krajów tropikalnych konieczne jest szczepienie przeciwko żółtej febrze. Żółta gorączka (febra) – jest ostrą epidemiczną chorobą przenoszoną przez komary. Występuje głównie w części krajów Afryki i Ameryki Południowej.

Pierwszymi objawami zarażenia są: gorączka, bóle mięśni, wymioty. Choroba

prowadzi do uszkodzenia wątroby, nerek i naczyń krwionośnych, co w większości przypadków kończy się zgonem.

Szczepienie jest warunkiem pozwolenia na wjazd do niektórych państw Afryki. Jest też wymagane w przypadkach podróży tranzytowych przez kilka krajów, obejmujących regiony zagrożone żółtą gorączką.

Potwierdzeniem szczepienia jest wpis w tzw. żółtej książeczce. Uzyskuje on ważność po 10 dniach od podania szczepionki.

Szczepienia przeciwko żółtej febrze przeprowadzane są w nielicznych, odpowiednio przygotowanych do tego placówkach. Pacjenci z naszego regionu mogą wykonać je w CM Luxmed w Lublinie.

Do szczepienia kwalifikuje lekarz chorób tropikalnych (medycyny podróży) posiadający odpowiednie przygotowanie merytoryczne, potwierdzone certyfikatem.

Przed planowanym wyjazdem należy skorzystać z konsultacji lekarza medycyny podróży w celu ustalenia działań profilaktycznych, jak szczepienia obowiązkowe i zalecane, wyposażenie apteczki, profilaktyka przeciwbiegunkowa lub przeciwmalaryczna.

luxmedlublin.pl

społeczeństwo

Odejdę w 12 cm szpilkach

O przemijaniu, o tym, co dobrego mogą dać nam geny, o dobrych stronach głodowania, o tym, że warto dbać o swój mózg oraz o pozytywnych stronach dojrzałego życia kobiety – z gastroenterologiem dr Ewą Przedpełską-Komą rozmawia Grażyna Stankiewicz, foto Marek Podsiadło

24

magazyn lubelski (41) 2016

– Twój tata miał 101 lat, mama 92. W waszej rodzinie starsze pokolenia też dożywały tak sędziwego wieku. Ta długowieczność to rzeczywiście kwestia genów czy też stylu życia?

– Geny to 60%, resztę my modyfikujemy sposobem życia. W przypadku moich rodziców wpływ na to miały: skromne materialnie życie, intensywne intelektualnie i okresy głodu, które tę długowieczność gwarantują.

Rodzice mieli też zasadę, że nigdy nie dojadali. Wpływ na to na pewno też miał fakt, że w czasach ich młodości nie było takiej chemizacji jak teraz. Ewolucja naszego organizmu nie nadąża za tymi zmianami.

– Zauważyłaś u swoich rodziców, że zaczynają się oddalać od życia?

– Właściwie to nie, bo do końca byli zainteresowani tym, co dzieje się na świecie. Kiedy mój tato miał 90 lat, to marzył, żeby Polska wstąpiła do Unii Europejskiej, co zresztą dokonało się za jego życia. Rodzice nie żyli tylko swoimi problemami, nawet rzadko rozmawiali o swoich dolegliwościach zdrowotnych. Byli zaangażowani w to, co się dzieje dookoła. Mama była nauczycielką z powołania. Była polonistką, ale cały czas pokazywała swoim uczniom, jak ważna jest znajomość historii swojego kraju. Z kolei tata Jan Kurpowicz był nauczycielem akademickim i uczonym. Swojego czasu jego badania nad karotenami były bardzo nowatorskie. Więc po moich rodzicach widać, że człowiek jest przede wszystkim całością psychofizyczną, jego intelekt i jego ciało muszą nieustannie sprawnie pracować.

– W życiu starych ludzi przychodzi taki moment, że pamiętają bardziej zdarzenia sprzed kilkudziesięciu lat, niż sprzed kilku dni. To kwestia tego, co jest dla nich bardziej ważne?

– To jest objaw defektu wpisu do pamięci krótkotrwałej nowych zdarzeń, co jest konsekwencją wielorakich zaburzeń w późniejszych wieku. Dlatego całe życie musimy dbać o swój mózg. I to od wczesnej młodości. Zdrowe odżywianie, bezwzględnie ruch, niekoniecznie wyczynowy, tylko rekreacyjny, taki, który daje przyjemność i relaks. No i unikanie tego, co mózgowi szkodzi – narkotyków, dopalaczy, nadmiaru alkoholu i nikotyny. Cechą ludzi młodych jest odkładanie myślenia o kondycji swojego mózgu na potem, podczas gdy nad jego sprawnością należy zacząć myśleć od chwili, kiedy wchodzi się w dorosłe życie.

– Z racji zawodu jesteś bardziej świadoma tych procesów. Jakie są punkty zwrotne w naszym życiu, które są dowodem naszego przemijania?

– U kobiet jest to przede wszystkim klimakterium, to przełom, który wyłącza kobiety z aktywności reprodukcyjnej, ale z kolei daje coś innego. Dla mnie taką busolą w rozstrzyganiu tego problemu jest książka prof. Józefa Marii Bocheńskiego „Sto zabobonów”, w której mówi m.in. o etapach życia kobiety i różnych rolach życiowych – przed klimakterium i po. Według

oceny Bocheńskiego, który był zakonnikiem, kapelanem wojskowym, ale przede wszystkim logikiem, społeczeństwa, które zmuszają młode kobiety do stałej pracy zarobkowej poza domem, a nie do opieki i wychowywania dzieci, są skazane na zagładę. Natomiast sytuacja matrony, czyli kobiety po klimakterium, jest zupełnie inna, staje się nadczłowiekiem. Nabywa wiele cech męskich, no i jest uwolniona od obowiązków związanych z macierzyństwem i koniecznością poświęcania się dzieciom. Wydaje się, że odróżnienie zadań młodej i starszej kobiety jest warunkiem przezwyciężenia tych zabobonów. Dla kobiet, dla których przemijanie i utrata atrakcyjności seksualnej po klimakterium jest problemem, tak jak to ma miejsce w obecnym odbiorze społecznym, jest pocieszeniem, że kobieta może w końcu żyć tak jak chce.

– Są różne punkty widzenia, są i takie, które dowodzą, że kobieta po 40 roku życia staje się „przeźroczysta” dla mężczyzn. Z drugiej strony kampanie społeczne zmieniają naszą świadomość w postrzeganiu pozycji kobiet dojrzałych.

– Nie ma reguł na to. Można być przeźroczystą, ale można też budzić ogromne zainteresowanie mężczyzn i to młodszych o 20–30 lat. To zależy od tego, jak się czujemy. Jeśli czujemy się atrakcyjnie, to tak jesteśmy odbierane przez otoczenie. Kobieta powinna żyć według swojego wewnętrznego zegara biologicznego, choć najbardziej fizjologiczny jest harmonogram: w wieku 20–30 lat zdobywam kwalifikacje, jestem kochanką, potem staję się matką. To wynika z naszej natury. Ale, uwaga, kiedy dzieci osiągną dojrzałość, stańmy się ich przyjaciółkami, wspierającymi w ważnych momentach życia i nie przeszkadzajmy im w samodzielności. Zajmijmy się sobą.

– U mężczyzn do pewnego momentu jest trochę inaczej, jakby w drugim kierunku. Niektórzy czym są starsi, tym stają się bardziej atrakcyjni. Częściej dokonują zmian partnerek, sprawdzają się w nowej roli i na nowych polach swojej aktywności. Ale ich też dopada punkt zwrotny.

– Nie będę się mądrzyła na temat mężczyzn. W swoim przekonaniu są doskonali i nadają się do wszystkiego w wieku od 5 do 105 lat. (śmiech) – Amerykańska lekarz Joan Borysenko specjalizująca się w medycynie integracyjnej i związkach umysłu i ciała podzieliła życie kobiety na wielokrotność siedmiu lat. Według niej osoby od 49 roku życia powinny „spijać śmietankę”. I tak często bywa w społecznościach zachodnich. W Polsce są traktowane jak osoby gorszego sortu, ale też często same się tak traktują.

Portret dojrzałej Polki, ale też dojrzałej wiekowo kobiety, nie przedstawia się zbyt optymistycznie.

– Cywilizacja zachodnia, w tym przypadku amerykańska, wyrosła z dużego niedoboru kobiet, w związku z czym ich pozycja w USA jest zupełnie inna niż

w Polsce. Jest partnerem. A jej wkład w życie rodziny, poza okresem kiedy są dzieci, nie jest nieustającym obowiązkiem. Żyje własnym życiem, a nie tylko powinnością wobec rodziny. Możemy się pocieszyć, że nie urodziłyśmy się poza naszą wschodnią granicą, gdzie kobiety od stuleci są zredukowane do prokreacji i prowadzenia domów. Polki wywodzą się z tradycji ziemiańskiej. Mimo wszystko poprzez posag, jaki wnosiły do małżeństwa, były niezależnymi partnerkami. Jednak patrząc na powojenne pokolenia, to całościowo, jak powiedział prof. Zbigniew Mikołejko, wyrośliśmy z cywilizacji postfolwarcznej, gdzie kobieta miała obowiązek urodzić, a w międzyczasie dokończyć żniwa. To bierze się z tej wiejskiej mentalności. Modele cywilizacyjne zmieniają się powoli, na to są potrzebne pokolenia, ale obecnie nabrało to przyspieszenia.

– Jak przezwyciężać stereotypy?

– Kierujmy się mądrością. Mniej inteligencją, a więcej właśnie mądrością. Jest takie powiedzenie, że inteligentny człowiek wyplącze się z takiej sytuacji, w jaką człowiek mądry nigdy by się nie wpakował. Jedno to inteligencja, czyli zdolność przyswajania wiedzy, wnioskowania itd., a drugie to mądrość życiowa.

W amerykańskim filmie dokumentalnym „Zachować piękno” poświęconym starzeniu się, 64-letnia aktorka Isabella Rossellini mówi o przywróceniu godności starym ludziom, szacunku dla poprzedniego pokolenia i doświadczenia życiowego. Mądry człowiek zawsze korzysta w ważnych sprawach z doświadczenia starszych od siebie. Głupi to odrzuca, sam wszystko wie najlepiej. Chińczycy mawiają, że jeśli nie masz w domu staruszka, to go sobie kup. Czyli stary człowiek nie jest obciążeniem, tylko źródłem cennej wiedzy dla młodszych, którzy nie wyczytają tego w książkach ani nie znajdą w Internecie.

– Pierwsze oznaki przemijania często są dla nas zaskakujące, trudne. Na co zwrócić uwagę?

– Miernikiem, który o tym przypomina z pewnością, jest rynek pracy, przestajemy być atrakcyjnymi dla pracodawcy. Coraz trudniej jest nam też przyswajać nową wiedzę, uczyć się języków obcych. Z innej strony nie jesteśmy w stanie akceptować innych systemów wartości, przez co zamykamy się na swoje jedynie słuszne idee. Zdarzają się też sytuacje, że spotyka nas brutalne odrzucenie. Dla otoczenia jesteśmy coraz starsi, coraz mniej interesujący.

– A objawy, które skradają się do naszego życia małymi krokami?

– Kolejna zmarszczka, bezsenne noce, problemy z kręgosłupem i z pamięcią, plamy na skórze, postępująca siwizna, braki w uzębieniu to naturalne oznaki zużycia naszego organizmu. Jednak dzisiejsza medycyna przeciwstarzeniowa może je znacznie złagodzić i opóźnić ich postęp.

26

magazyn lubelski (41) 2016

– Co w takim razie jest sprzymierzeńcem ludzi dojrzałych?

– Paradoksalnie czas. W końcu jest możliwość na uporządkowanie spraw domowych, porobienia sobie badań w ramach różnych akcji profilaktycznych, uregulowanie spraw prawnych, a przede wszystkim rozwijanie swoich zainteresowań, podróżowanie, spotkania z przyjaciółmi.

Po drugie sen – chwila wytchnienia też dla mózgu.

Niezależnie od tego, jaka dawka nas satysfakcjonuje, jest to znakomity środek regenerujący. No i kwestia odżywiania się. Jedzmy to, co rośnie w zasięgu 30 km od domu – suszone, mrożone albo świeże. Owoce i warzywa egzotyczne jedzmy raz na jakiś czas, dla smaku.

No i nie przejadajmy się. Poznajmy swoje zapotrzebowanie kaloryczne. Wiadomo, że jeśli pracuję więcej, to mogę sobie na więcej pozwolić. No i doskonałą sprawą jest jeden dzień postu, tak jak kiedyś było z piątkami.

Nie o samej wodzie, ale o chlebie i wodzie. Taka higiena organizmu pozwala nam dobrze się regenerować. Jeśli białko zwierzęce, to w niewielkich ilościach. Jeśli już, to ryby, co nie znaczy, że nie można raz na kilka miesięcy zjeść golonki czy tortu. Cztery razy dziennie warzywa, raz dziennie owoce. Ot, księga mądrości świata tego.

Nie do przecenienia jest częsty kontakt z przyrodą i ulubiona dziedzina sztuki.

– Jesteś kobietą w kwiecie wieku i w dobrej kondycji. Ale co z ludźmi, którym cierpienie odbiera radość czerpania z życia garściami?

– Pomoc lekarska jest niezbędna, ale też najlepszym lekarstwem dla człowieka jest drugi człowiek, również kontakt z dziećmi. Sama mam dwóch wnuków 2 i 7 lat i uważam ich za znakomitych przewodników po moim dojrzałym życiu. Niezależnie od okoliczności, których doświadczam, ciągle jestem głodna świata.

Codziennie rano robię listę przyjemności i obowiązków. I nie położę się spać, dopóki przyjemności są niespełnione. Z obowiązkami bywa różnie.

– Osoby dojrzałe mają doświadczenie, czas dla siebie, są wolne. I co z tego, skoro oczy nie te, podbródek jest coraz bardziej luźny, trudno się wyprostować, a na każdym kroku żal za latami, które nie wrócą.

Tęsknimy nie za swoim mózgiem, ale ciałem. Więc gdzie jest ta radość?

– Według mądrości Józefa Bocheńskiego, a patrzę na siebie oczami przyrodnika, takie są prawa przyrody.

I patrzę na swoje rówieśnice i dziękuję za to co jest – swoją sprawność, apetyt na życie. Obecnie mam świadomość, że starość to kwestia wyboru. Można siedzieć przed telewizorem i się z nim kłócić albo obejrzeć inspirujące zdjęcia modelek 82-letniej Heleny Norowicz lub 85-letniej Carmen Dell’Orefice. Warto skorzystać z ich doświadczenia i zastosować je w swoim życiu.

– A zazdrość o młodość? Są kobiety, które odwracają się za inną kobietą na ulicy, patrząc na nią z podziwem. Ale wiele z nas nie lubi młodszych od

siebie. Tymczasem w wielu aspektach z młodością się nie wygra.

– Na pewno nie. Ale ja nigdy nie chciałabym być znowu młoda. Przeżywać ponownie rozterki młodości i brak poczucia tożsamości, ciężkie studia medyczne, nieustanne poczucie obowiązku, że ciągle coś muszę. Teraz już nic nie muszę, a czasami mogę. To właśnie jest atutem dojrzałości. Nauczyłam się patrzeć na inne kobiety jak na swoje siostry, a na dużo młodsze jak na córki. Taka postawa daje poczucie empatii, co zawsze owocuje pozytywnymi reakcjami zwrotnymi. Kurczowe trzymanie się wizerunku własnej młodości daje paradoksalny efekt.

Ważne jest tu i teraz, i niezbyt daleko naprzód.

– Na te wszystkie sytuacje można się zaprogramować, ale co z lękiem, którego wcześniej nie doświadczaliśmy. O to, czy się obudzimy rano, o to, że podczas jazdy samochodem możemy dostać udaru.

O sprawy ostateczne.

– Odchodzenie jest wpisane w naszą kondycję ludzką.

Pomagają w tym rożne szkoły filozoficzne i religie.

A także rozmowy z bliskim człowiekiem. Moja babcia, kiedy miała 86 lat, a całe życie była bardzo aktywną kobietą zawodowo i społecznie, co w jej czasach było rzadkością, powiedziała mi, że czeka na śmierć, bo jest bardzo zmęczona życiem – „już chcę odpocząć”.

– Czy można oswoić myśl o śmierci, znaleźć w tym radość? Spokój?

– Do odejścia przygotowują nas coroczne obchody Święta Zmarłych – ciepłe uczucia do bliskich, którzy odeszli i wspomnienia o nich. I to, za co jesteśmy im wdzięczni czyni z nas świadome ogniwo w łańcuchu pokoleń. Akceptujemy taki porządek rzeczy.

– A szpilki? I to te dwunastocentymetrowe?

– Chodzenie w szpilkach to stan ducha. Sama już nie chodzę przez cały dzień, czasami wracam z nimi w torebce do domu. Ale są. I zamierzam chodzić na obcasach do końca swojego życia. Jak powiedziała 85-letnia ciągle chodząca po wybiegach modelka Carmen Dell’Orefice – jeśli odejdę, to tylko w szpilkach.

Ewa Przedpełska-Koma, rocznik 1946. Maturę zdała w Toruniu, studia medyczne ukończyła w Lublinie. Miłośniczka wszelkich form aktywności fizycznej, podróżowania, gry w brydża, chodzenia do filharmonii i nieustannie znajdowanego bogactwa w literaturze pięknej, zwłaszcza w poezji Wisławy Szymborskiej. Specjalizuje się w gastroenterologii, medycynie pracy i medycynie przeciwstarzeniowej. Mieszka w Puławach.

REKLAMA

biz-njus

(UMCS)

Szkoła Giełdowa w Lublinie

system, w skład którego obok firmy wchodzi również pracownik, jego otoczenie, potrzeby i pasje. O jego istocie wypowiadało się interdyscyplinarne grono ekspertów, które przybliżyło jak najszersze zastosowanie „turkusowych rozwiązań” w praktyce. Wśród nich znaleźli się: prof. Janusz Czapiński (Uniwersytet Warszawski), prof. Andrzej Czernikiewicz (UMCS w Lublinie), prof. Jan Nowak (IBD Business School), dr Beatricze Andrzejewska (IBD Business School), Żaneta Poirieux (Human Integral Institute).

Punktem wyjścia do rozważań była publikacja „Pracować inaczej”, autorstwa twórcy „turkusowej organizacji pracy” Frederica Lalux. A według autora kolor turkusowy jest jednym z dwunastu typów paradygmatów w organizacji. (ag)

(Paulina Albin)

Forum w Kraśniku

Już po raz czwarty w Kraśniku uczestnicy Forum Gospodarczo-Samorządowego, jednego z największych wydarzeń biznesowych w województwie lubelskim, rozważali zależności istniejące między biznesem a samorządem. Jak zwykle również zastanawiano się nad tym, jak można pomóc lokalnym przedsiębiorcom i jednocześnie przyciągać dużych inwestorów. Wydarzenie obejmowało szereg prelekcji ekspertów z dziedziny m.in. partnerstwa publiczno-prywatnego, podatków czy szeroko pojętego doradztwa gospodarczego. Gościem specjalnym, a zarazem ekspertem tegorocznej odsłony Forum, był Grzegorz Kołodko, znany ekonomista, który dwukrotnie pełnił funkcję wicepremiera i ministra finansów. Organi(abc) zatorem spotkania jest Starostwo Powiatowe w Kraśniku. Forum adresowane jest przede wszystkim do lokalnych przedsięKreatywni 2016 Na początku października w Centrum Spo- biorców i samorządowców. (ag) tkania Kultur w Lublinie poznaliśmy uczestników czwartej edycji projektu „Kreatywni” – wyjątkowej inicjatywy dedykowanej lubelskim przemysłom kreatywnym. Ideą projektu jest identyfikacja pomysłowości lublinian, tworzących dzięki swojej pasji unikalne, nieszablonowe rozwiązania biznesowe w skali małych, często jednoosobowych lub rodzinnych przedsiębiorstw – inspirują(as) ce do działania innych, a dla Lublina będące wyróżnikiem na tle innych miast. Efektem przedsięwzięcia jest opowieść o lubelskich EKOLAUR 2016 dla SIS Kreatywnych, zaprezentowana w formie Zbudowany w Korolówce Kolonia koło wystawy fotograficznej pokazującej poszcze- Włodawy kompleks innowacyjnych farm (Andrzej Rożek) gólne osoby w otoczeniu, w którym realizują fotowoltaicznych należących do Stowarzyswoje pasje. Wśród uczestników m.in. zna- szenia Inicjatyw Samorządowych z Lublina Firma przyszłości 19 października odbyła się pierwsza na Lubel- leźli się także bohaterowie naszych reporta- otrzymał prestiżową nagrodę EKOLAUR szczyźnie konferencja poświęcona innowacyj- ży: Joanna Ambroszczyk i Radosław Jasiński, w XV edycji Konkursu „EKOLAURY Polnej tematyce „turkusowego modelu organi- którzy prowadzą warsztat stolarski Chalk&- skiej Izby Ekologii” w kategorii „Ochrozacji pracy”, pod hasłem „Firma przyszłości Chic, oraz pomysłodawcy aplikacji SnapBo- na powietrza, odnawialne źródła energii”.

– wyzwania menedżera XXI wieku”, zorgani- ok Adrian Skiba i Patryk Mucha. Wydarzenie Nagrodę przyznała Polska Izba Ekologii skuzowana przez Lubelski Klub Biznesu wspól- uświetnił wykład prof. Charlesa Landry’ego piająca największe firmy i instytucje działanie z IBD Business School. A czym jest ów – światowej sławy autorytetu w dziedzinie jące na rzecz ochrony środowiska. W kapimodel? Zdania są podzielone, niektórzy uwa- wykorzystania wyobraźni i kreatywności tule konkursu zasiedli eksperci, naukowcy, żają go za utopijną teorię, a inni za jedyne w polityce miejskiej, autora licznych publi- prezesi instytucji branżowych. Przewodniwyjście wobec wymagań nowych pokoleń kacji na temat kreatywności, wśród których czącym organizującej konkurs Rady Polskiej i współczesnych trendów. Można go uznać do najbardziej znanych należy klasyczna już Izby Ekologii jest Czesław Śleziak – były za ewaluację, jakiej ulegają modele organiza- pozycja „Kreatywne miasto”, oraz debata pre- minister środowiska. Kompleks dwóch farm cyjne firmy, które są nieustannie uzupełniane zydencka z udziałem Krzysztofa Żuka, prezy- fotowoltaicznych o zainstalowanej mocy nowymi elementami determinującymi roz- denta Poznania Jacka Jaśkowiaka i prezydenta 2 MW działa w Korolówce Kolonia koło wój przedsiębiorstwa. W ujęciu „turkusowe- Starachowic Marka Materka, którzy dysku- Włodawy od grudnia 2015 roku. Jest to go modelu organizacji pracy” tworzy się eko- towali na temat tego, co przeszkadza, a co jedna z najbardziej nowoczesnych elektrowpomaga w unowocześnianiu miast. (abc) ni słonecznych w Polsce. (as) 20 października odbyło się uroczyste otwarcie Szkoły Giełdowej na Wydziale Ekonomicznym UMCS. Jest to efekt współpracy z Giełdą Papierów Wartościowych w Warszawie. Zajęcia w Szkole Giełdowej poprowadzą specjaliści z zakresu rynku kapitałowego, wykładowcy akademiccy oraz pracownicy instytucji rynku giełdowego. Głównym zadaniem szkoły będzie edukowanie mieszkańców Lublina w dziedzinie finansów i inwestowania na giełdzie. To dziesiąta tego typu placówka w Polsce, a w zajęciach może wziąć udział każdy. Szkoła oferuje słuchaczom dwa kursy. Pierwszy to podstawy inwestowania na giełdzie; drugi jest bardziej zaawansowany i polegać będzie na pokazaniu różnych możliwości i strategii inwestowania. Pierwszym zrealizowanym blokiem tematycznym będzie 14-godzinny kurs „Podstawy inwestowania na giełdzie”, który ruszy już w listopadzie. Na inaugurację przybyła Prezes Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie prof. Małgorzata Zaleska. W ramach uroczystości dr Roman Asyngier, koordynator Szkoły Giełdowej ośrodka lubelskiego, wygłosił wykład pt. „25 lat Giełdy oczami inwestora”. (abc)

28

magazyn lubelski (41) 2016

REKLAMA

Misjonarska 12

stylowa inwestycja w sercu Lublina

Jeszcze do niedawna najbardziej pożądaną lokalizacją pod budowę nowych inwestycji mieszkaniowych były przedmieścia. Ludzie przeprowadzali się z aglomeracji, szukając ciszy i spokoju, nawet kosztem utrudnionego dojazdu do pracy czy szkoły. Dziś ten boom już minął. Obecnie deweloperzy coraz częściej lokują swoje nowe projekty w ścisłym centrum. Taką tendencję można zaobserwować także w Lublinie. Wystarczy wybrać się na ulicę Misjonarską 12, gdzie powstaje zespół trzech stylowych, kameralnych budynków mieszkalnych, realizowanych przez Grupę Kapitałową WIKANA. Deweloperzy, realizując nowe inwestycje w pobliżu Starego Miasta, uwzględniają zabytkowy charakter tego miejsca, ale jednocześnie powstające tu budynki są nowoczesne. Stąd mamy do czynienia z oryginalnymi projektami, doskonale wkomponowanymi w krajobraz miasta. Idealnym przykładem jest właśnie inwestycja Misjonarska 12, powstająca obok odrestaurowanej już przez tego samego dewelopera kamienicy.

Obecnie w trakcie realizacji znajdują się trzy budynki mieszkalne, które zostaną oddane do użytku w listopadzie tego roku. Znajdzie się tu 21 mieszkań o powierzchni od ok. 37 mkw. do blisko 64 mkw. Każde z nich będzie miało balkon lub stylową loggię. Jasna

elewacja budynków oraz ciekawa architektonicznie bryła wpasowuje się w klimat Starego Miasta i budynków już istniejących. Teren wokół inwestycji zostanie odpowiednio zagospodarowany. Wokół budynków powstaną alejki dla pieszych, ławeczki oraz plac zabaw dla dzieci. Wszystko w otoczeniu zieleni.

Oprócz kameralnego charakteru i stylowej architektury, nie bez znaczenia jest także funkcjonalność i dogodne położenie inwestycji. Oprócz bliskości Starego Miasta, Traktu Królewskiego i Zamku Lubelskiego, które idealnie sprawdzą się na weekendowe wycieczki, zaletą Misjonarskiej 12 jest fakt, że inwestycja znajduje się w pobliżu obiektów sportowych i galerii handlowych. Dzięki korzystnej lokalizacji przyszli mieszkańcy będą mieli także łatwy dostęp do głównych arterii miejskich.

Przykład Misjonarskiej 12 pokazuje, że da się połączyć niebanalną architekturę z funkcjonalnością i komfortem użytkowania, uwzględniając przy tym prestiżową lokalizację, jaką jest Stare Miasto.

Szczegóły dotyczące inwestycji dostępne są na stronie internetowej: www.misjonarska.com.

Biuro Sprzedaży ul. Cisowa 11 tel. 081 444 64 80 mail: info@wikana.pl / WikanaDewleoper

moto

IONIQ w gronie hybryd tekst Piotr Nowacki foto Marek Podsiadło

Mamy kolejnego gracza na rynku aut o napędzie hybrydowym. Do grona ekoaut dołączył nowy hybrydowy kompakt z Korei Południowej – Hyundai IONIQ Hybrid. Samochód do testów udostępniła nam firma AUTO BROKER, największy lubelski multidealer, który dystrybuuje między innymi i tę markę.

IONIQ zwraca uwagę atrakcyjną stylistyką. Dzięki temu, że opływowe nadwozie zostało dopracowane aerodynamicznie, współczynnik oporu powietrza (cx) dla IONIQ wynosi zaledwie 0,24. Niektórzy twierdzą, że auto wyglądem przypomina Toyotę Prius.

Być może. Nam to nie przeszkadzało.

W przestronnej kabinie mile zaskoczyła nas jakość użytych materiałów. Wykonanie detali też nie budziło większych zastrzeżeń. Podobało nam się, że producent postawił na materiały ekologiczne. Wielofunkcyjna kierownica w kształcie litery D z możliwością ustawienia w dwóch płaszczyznach pozwala na dobre zintegrowanie kierowcy z samochodem.

IONIQ, który testowaliśmy, wyposażony był w napęd hybrydowy – silnik spalinowy o pojemno-

30

magazyn lubelski (41) 2016

ści 1600 cm³ i mocy 105 KM oraz silnik elektryczny o mocy 43,5 KM i maksymalnym momencie obrotowym 170 Nm (jak podaje producent). To dość istotny element, ponieważ w autach hybrydowych z założenia start rozpoczyna się z wykorzystaniem jednostki elektrycznej (pod warunkiem, że mamy doładowany akumulator). Co ciekawe, w IONIQ akumulator do napędu silnika elektrycznego producent umieścił pod tylną kanapą. Korzystnie wpłynęło to na wyważenie auta, a dodatkowo pozwoliło uzyskać regularny kształt bagażnika. W konsekwencji IONIQ otrzymał przestronny, ustawny bagażnik o pojemności około 443 l. W tym modelu przeniesienie napędu odbywa się za pomocą 6-stopniowej, dwusprzęgłowej automatycznej skrzyni biegów (DCT). Przełączanie biegów jest płynne, bez wchodzenia na nadmiernie wysokie obroty.

IONIQ, jak przystało na samochód przyszłości, wyposażony został w szereg rozwiązań zwiększających poziom bezpieczeństwa kierowcy i pasażerów, takich jak: • BSD – system wykrywania obiektów w martwym polu widzenia,

•

LKAS – aktywny system utrzymania pasa ruchu, • LCA – asystent zmiany pasa ruchu, • RCTA – system wykrywający ruch poprzeczny podczas wyjeżdżania z miejsca parkingowego, • AEB – system hamowania awaryjnego w celu zmniejszenia skutków kolizji. Ten system przy współpracy z aktywnym tempomatem sprawdza się bardzo dobrze, szczególnie przy jeździe na autostradzie.

Docelowo Hyundai IONIQ oferowany będzie w trzech wariantach układu napędowego – klasyczna hybryda, hybryda plug-in (z możliwością ładowania z gniazdka domowego 230 V) oraz w pełni elektryczny kompakt.

Prezes firmy AUTO BOKER Pan Łukasz Jabłoński zapewnił nas, że już pod koniec stycznia 2017 roku będzie można obejrzeć w salonie tego dealera IONIQ w wersji elektrycznej. Nie ukrywam, że my również niecierpliwie czekamy na tę prezentację.

Kolejne samochody z innowacyjnymi napędami (hybryda, elektryczny) zaczynają zadamawiać

się na naszym lubelskim rynku i to zapewne jest kierunek, w którym podążać będą producenci.

Ceny aut z innowacyjnymi systemami napędowymi nie odbiegają od cen aut z napędem diesla, a oszczędności, jakie będzie mógł poczynić nabywca, powinny być znaczne. Uwzględniając chociażby najistotniejszy element, jakim jest zużycie paliwa.

Testowany przez nas IONIQ w jeździe miejskiej zadowalał się 4,8 l na 100 km. To dość przyzwoity wynik, zważywszy na to, że nie staraliśmy się go na siłę poprawić. Dodatkową korzyścią będzie bez wątpienia możliwość bezpłatnego parkowania w Lublinie dla aut o napędzie elektrycznym i hybrydowym o średniej emisji spalin CO² do 100 g/km. IONIQ średnią emisję spalin CO² ma na poziomie 79 g/km, a więc bez wątpienia może z tego dobrodziejstwa korzystać. Przyniesie to użytkownikowi auta wymierną oszczędność na poziomie 1800 zł rocznie (tyle bowiem kosztuje roczny karnet parkingowy). Samochody hybrydowe – ciche i ekologiczne – znakomicie wpisują się w pejzaż miasta. A zwłaszcza testowany przez nas Hyundai IONIQ. magazyn lubelski (41) 2016

31

podróże

Fuerteventura, tekst i foto Andrzej Ranicki

czyli wietrzna przygoda

Wyspy Kanaryjskie to od paru lat coraz modniejszy wakacyjny kierunek podróży. Latem przeżywają prawdziwe oblężenie. Jednak trzeba pamiętać, że wysokie temperatury panują tam przez cały rok. Pobyt na wyspach może być wyjątkowo atrakcyjny już od października, gdy w Polsce zaczynają się jesienne szarugi, niebo pokrywają ponure chmury, a wkrótce pojawią się pierwsze przymrozki i możemy spodziewać się opadów śniegu. W tym czasie na Kanarach jest jeszcze ciepło, by nie powiedzieć – gorąco.

Podobnie aura przedstawia się nieco później. Gdy u nas rozpoczyna się zima, na Wyspach Kanaryjskich średnia temperatura w miesiącach grudzień – marzec wynosi ponad 20 stopni, rzecz jasna – w cieniu. Zdarzają się dni deszczowe, ale są też i takie, kiedy temperatura wynosi prawie 30 stopni C. Jest to więc idealna pogoda na wypoczynek.

Tam, gdzie wieje ciepły wiatr Jest kilka wyjaśnień nazwy wyspy, np. mocna przygoda, wietrzna przygoda czy mocny wiatr. Najbardziej przemawia do mnie interpretacja z języka francuskiego forta aventure, oznaczająca mocną przygodę, aczkolwiek pozostałe nazwy też są prawdziwe. Z uwagi na silne wiatry wyspa ta stwarza niesamowite warunki dla surferów. Można tu spotkać wielu amatorów wind-surfingu, kite-surfingu czy zwykłego surfingu.

Fuerteventura jest drugą co do wielkości, ale za to najdłuższą i najstarszą (22 miliony lat) z Wysp Kanaryjskich, położoną najbliżej Afryki (niecałe 100 km).

Powiedzmy sobie szczerze, jest wymarzonym wprost miejscem do wypoczynku, a prawie dwieście piaszczystych plaży zajmuje zdecydowaną większość z liczącej aż 340 km linii brzegowej wyspy.

32

magazyn lubelski (41) 2016

Na miejscu czeka bogata oferta wypoczynku dla każdego. Leniwi mogą spędzić ten czas nad hotelowym, podgrzewanym basenem, korzystając z przysmaków kuchni kanaryjskiej i lokalnych drinków. Spotkamy tu różnorodną ofertę atlantyckich ryb i owoców morza, ponadto soczyste i słodkie owoce, np. banany prosto z drzewa, rozpływające się w ustach kozie sery, malutkie ziemniaczki „papas arugadas” i oczywiście kanaryjskie sosy „mojo rojo” i „mojo verde”. Przysmaki te zadowolą nawet najbardziej wybrednego smakosza. Jeżeli chcemy zrobić coś więcej niż siedzenie przy hotelowym basenie, wówczas mamy kilka innych możliwości. Można wypożyczyć samochód i objechać całą wyspę w jeden lub dwa dni. Niesamowite, często prawie księżycowe krajobrazy, wulkaniczne góry i ciche miasteczka są naprawdę warte odwiedzenia. Ciekawym miejscem jest też owiana tajemnicą, z trzema piętrami w dół, willa Gustava Wintera, niemieckiego architekta nierozerwalnie związanego z najnowszą historią wyspy. Pod koniec II wojny światowej podobno bywali w niej kapitanowie niemieckich łodzi podwodnych, uzupełniający zapasy przed długą trasą do Argentyny. Zamiast samochodem na wycieczkę można wybrać się rowerem. Zajmie to nam nieco więcej czasu, ale spowoduje też utratę paru dodatkowych kalorii.

Jak w raju Niezwykle atrakcyjnym okaże się również wypad całą rodziną do „Oasis Parku”. Dowiezie nas tam bezpłatny autobus. Na miejscu zobaczymy pokazy tresury różnych zwierząt, np. lwów morskich, papug, ptaków drapieżnych czy krokodyli. W tym nietypowym zoo można karmić zwierzęta, np. żyrafy, słonie, szympansy i lemury. Zresztą te ostatnie chodzą swobodnie i dają się pogłaskać. Jest to wizyta na cały dzień i dostarcza wrażeń zarówno dla dużych, jak i małych. W parku rośnie też kilka tysięcy gatunków roślin pochodzących z całego świata. Duże wrażenie robi Ogród Kaktusów, gdzie zgromadzono największą w Europie kolekcję tych sukulentów, jest ich tam prawie trzy tysiące. Atrakcją może być fotka z tymi ogromnymi kaktusami, które tworzą krajobraz rodem jak z Dzikiego Zachodu.

Fuerteventura to najcieplejsza ze wszystkich Wysp Kanaryjskich. Liczba godzin słońca w roku przekracza 3000, to jedyne takie miejsce w Europie. Idealne dla miłośników opalania. Jednym z ciekawszych miejsc

jest półwysep Jandia, gdzie znajduje się bezapelacyjnie najpiękniejsza, ciągnąca się około 20 km plaża. Jandia Playa jest w całości pokryta złotym piaskiem nawianym bezpośrednio z Sahary. Wzdłuż części plaży wiedzie nadmorska promenada. Ulubieńcami turystów są tu endemiczne wiewiórki ziemne masowo dokarmiane orzeszkami przez dzieci. Z kolei na północy znajdują się przepiękne wydmy Corralejo. Jest to rezerwat przyrody, który można zwiedzić na wynajętym wielbłądzie. Do zwiedzenia są jeszcze równie piękne plaże w Cotillo, Sotavento Beach (szczególnie polecane surferom) oraz plaże w Costa Calma i wiele innych mniej lub bardziej kameralnych plaż. Wracając do Polski, można zakupić typowe lokalne pamiątki: różnego rodzaju miejscowe alkohole, włącznie z winem z białych winogron, lokalny rum z miodem palmowym, dżem z kaktusów, kozie sery i uwaga, można tu dostać niesamowitą ilość wyrobów z aloesu: kremy, mydełka, kosmetyki do pielęgnacji ciała, a z uwagi na strefę bezcłową także tanie perfumy i inne produkty.

magazyn lubelski (41) 2016

33

moto

Hybrydowy zawrót głowy

VOLVO XC 90 T8 tekst Piotr Nowacki | foto Marek Podsiadło, Volvo No i doczekaliśmy się hybrydy plug - in w wydaniu szwedzkiego koncernu VOLVO. Charakterystyczne dla naszego sąsiada zza morza podejście „raczej coś ująć niż niepotrzebnie dodać” znalazło swoje zastosowanie przy projektowaniu najnowszego modelu XC 90. Auto, które testowaliśmy było wyposażone właśnie w system napędowy PLUG-IN HYBRID. Testowane Volvo miało silnik spalinowy, o pojemności dwóch litrów i mocy 320 KM, dający maksymalny moment obrotowy na poziomie 400 Nm oraz silnik elektryczny o mocy 87 KM i momencie obrotowym 240 Nm. Jednostka elektryczna miała możliwość zasilania z akumulatora,który może być ładowany z domowego gniazda elektrycznego, co daje nam możliwość w przypadku tego auta na przejechanie około 40 km przy maksymalnej prędkości do 120 km\ h. Niestety tego efektu nie udało nam się osiągnąć, silnik spalinowy załączał się po dochodzeniu do 100 km/h. Jeżeli chodzi o przyspieszenie to tutaj możemy powiedzieć: WOW! Auto ważące 2300 kg zaskakiwało

34

magazyn lubelski (41) 2016

nie tylko innych uczestników ruchu drogowego, ale również pasażerów, jadących na tylnych fotelach bez zapiętych pasów. Ten hybrydowy salon na kółkach jest w stanie przyspieszyć od 0-100 km/h w czasie niespełna 6 sekund.

Jak przystało na auto klasy premium testowana XC 90 na swym pokładzie miała wszystko, co do tej pory udało się wprowadzić producentom aut na rynek.

Na szczególną uwagę zasługuje system bezpieczeństwa czynnego IntelliSafe, który sprawia, że prowadzenie XC 90 staje się mniej stresujące. Kierując Volvo i mając świadomość tego, ile systemów myśli za tego, kto siedzi za kierownicą, stajemy się bardziej pewni na drodze. Volvo, jako pierwsze na świecie wprowadziło układ awaryjnego hamowania na skrzyżowaniach. Gdy system wykryje, że tor nadjeżdżającego pojazdu przecina tor jazdy naszego auta, samoczynnie zahamuje. Na uwagę zasługuje też zaawansowany tempomat, który znakomicie sprawdza się podczas jazdy w korkach. Przy wykorzystywaniu tej funkcji XC 90 auto samo zwolni, jak również ruszy. W początkowej fazie stosowania tego

systemu czułem niepokój czy na pewno zadziała.

Natomiast co się tyczy szlachetnych materiałów zastosowanych w przestronnej kabinie tego SUV-a, również dzięki rozpościerającemu się nad całością kabiny szklanemu dachowi, myślę że nie trzeba Szanownego Czytelnika przekonywać do chęci posiadania tego niezwykle eleganckiego auta.

Wykończenia w drewnie z brzozy płomienistej czy też kryształowej rękojeści lewarka zmiany biegów zapewne nigdzie więcej nie uświadczymy. Kolejna istotna cecha, która bez wątpienia zwraca na siebie uwagę to jakość dźwięku, jaką oferuje na pokładzie XC 90 firma Bowers & Wilkins. System nagłośnieniowy został wyposażony w 19 głośników, 9-pasmowy korektor graficzny i po raz pierwszy w historii, kompaktowy głośnik niskotonowy oraz głośnik wysokotonowy ustawiony na podszybiu i skierowany na kabinę. Nic dziwnego, że jakość dźwięku zniewala i bez wątpienia można powiedzieć, że jest to jeden z najlepszych systemów audio na czterech kołach, a wnętrze samochodu daje wrażenie atmosfery sali koncertowej.

Reasumując – auto tej klasy daje nie tylko duże możliwości, większy niż gdzie indziej komfort jazdy, ale jest również swoistym dziełem sztuki współczesnej motoryzacji. Volvo ponownie udowodniło, że można połączyć funkcjonalność, piękno i satysfakcję z jazdy.

magazyn lubelski (41) 2016

35

kultura

Lubelski charakter, styl i smak, czyli trzecia edycja Lubelskiego Święta Młodego Cydru

tekst Karolina Wójciga, Aleksandra Biszczad foto Natalia Wierzbicka, Marek Podsiadło

W sobotę 17 września podczas Lubelskiego Święta Młodego Cydru lublinianie świętowali pierwsze tegoroczne zbiory jabłek i wyprodukowany z nich młody cydr. Degustacje, kulinarne popisy, a także niezwykła muzyka złożyły się na zainicjowane przez producenta Cydru Lubelskiego, spółkę AMBRA S.A., wydarzenie organizowane na wzór francuskiego Beaujolais Nouveau.

Dzięki Lubelskiemu Świętu Młodego Cydru Lublin zyskał w swoim kalendarium jedyne w swoim rodzaju święto, które nie tylko jest forum, na którym spotykają się sadownicy, producenci i odbiorcy cydru, ale które również promuje miasto.

– W strategii rozwoju produktu regionalnego oprócz regionu potrzebne jest miasto jako ośrodek kultury. To ono ze swoim DNA kulturowym przekształca rolnictwo w sztukę produktów regionalnych. Przykłady możemy czerpać z kultury winiarstwa: nie ma Toskanii bez Florencji. Stolicą cydru może być tylko Lublin. Nie ma Cydru Lubelskiego bez Lublina. Mamy nadzieję, że w przyszłości będziemy też mogli powiedzieć, że nie ma Lublina bez cydru – mówi Robert Ogór, prezes zarządu AMBRA S.A.

Wielka degustacja W samo południe na rynku Starego Miasta, w towarzystwie lubelskich Sztukmistrzów oraz zaproszonych gości, rozbito beczkę młodego cydru, po czym nastąpiła wielka degustacja. W poprzednich

36

magazyn lubelski (41) 2016

latach swoją premierę miały Cydr Lubelski Młody oraz Cydr Lubelski Antonówka 2015. W tym roku bohaterem święta był Cydr Sadownika, który został przywieziony ze wzorcowej cydrowni w Mikołajówce przez Lubelskie Stowarzyszenie Miłośników Cydru, oraz Niefiltrowana Antonówka 2016, a także nowość z gruszek – Perry Lubelski wyprodukowane przez AMBRA S.A. Ważnym punktem programu był konkurs kulinarny na nowy smak Lublina. Udział w nim wzięły restauracje szczycące się tytułem Miejsca Inspiracji.

Zadanie polegało na skomponowaniu nowej potrawy regionalnej na bazie cydru. Zwyciężyła kaczka marynowana w Cydrze Lubelskim z kaszą pęczak, piklowanymi cebulkami i glazurowanym jabłkiem przygotowana przez Karola Zająca i Mateusza Pazderskiego, kucharzy z lubelskiego Hotelu Alter. Zmagania kulinarne na żywo komentowało trzyosobowe jury: Kinga Burzyńska, dziennikarka TVN, Dawid Furmanek, właściciel m-EAT-ing.pl, kucharz i bloger kulinarny z Lublina, oraz Wiesław Wysokiński, sommelier Centrum Wina.

Lublin odkryty na nowo Uczestnicy Święta Młodego Cydru przez cały dzień mogli odkrywać tajemnice Lublina biorąc udział w niezwykłej grze miejskiej. Lubelskie Stare Miasto zamieniono w ogromną planszówkę, której trasa obejmowała ok. 1,5 km. Znalazło się na niej dziesięć stacji, w których na uczestników zabawy czekały zagadki, łamigłówki i zadania, m.in. tor przeszkód i test smaku. Każda z nich to ciekawy zakątek, o którym warto dowiedzieć się czegoś więcej, np. skąd wzięła się nazwa plac Rybny i która ulica Lublina jest najwęższa? Na liście twórczych przedsięwzięć Cydru Lubelskiego znalazł się artystyczny mural, a także sad posadzony z jabłonek, które były scenografią Święta. Zwieńczeniem tegorocznej imprezy był finał trasy koncertowej Cydr Lubelski Spragnieni Lata. Na scenie na Błoniach pod Zamkiem wystąpiły gwiazdy muzyki: Maja Koman, Krzysztof Zalewski, Natalia Przybysz i Natalia Grosiak oraz Tymon Tymański. Gościem specjalnym wieczoru była BRODKA. Koncert zakończył się wykonanymi przez artystów nowymi aranżacjami kultowych utworów The Beatles z płyty „The White Album”.

I tak dzięki twórczej interpretacji zabrzmiały rockowe kawałki przerobione na elektronikę, ostre numery przekazane wokalistkom, zaśpiewane często w bardzo delikatny sposób. Po czterech miesiącach i sześciu koncertach projekt „Biały Album” przeszedł ogromną ewolucję, zaskakując publiczność, jak i samych artystów. – To wielka frajda zmierzyć się z tą muzyką.

Wokaliści, a każdy z nich jest z innej beczki, nadają naszej interpretacji różnorodności i głębi – opowiada Tymon Tymański, muzyk i dyrektor artystyczny projektu.

Dobrze pojęty biznes staje się kulturą Cydr, choć jest najmłodszą kategorią lekkich napojów alkoholowych, stworzył już swoją tradycję i śmiało można powiedzieć, że Lublin, jak i cała Lu-

belszczyzna, rozkochały się w tym trunku. Świetnie zorganizowana trzecia edycja Lubelskiego Święta Młodego Cydru była największą z dotychczasowych i przyciągnęła ok. 20 tysięcy osób, a radość ze wspólnego degustowania w niczym nie odbiegała od francuskiego pierwowzoru. Cydr urozmaicił nasz rynek alkoholowy i pomógł sadownikom, a Polakom przypomniał o dawnej kulturze picia lekkiego, orzeźwiającego trunku. W przedwojennej Polsce niemal każdy, kto miał sad jabłoniowy, robił w domu jabłeczniaka. Nie mamy mniejszych tradycji produkcji cydru niż Austria, Normandia czy Wielka Brytania.

Lubelszczyzna ze względu na tradycje uprawy jabłek oraz położenie geograficzne ma szansę również na rozwinięcie turystyki związanej z sadownictwem na wzór włoskiej Toskanii. Aby to osiągnąć, potrzebne jest powiązanie bogactwa kulturowego miasta z bogactwem naturalnym, wspieranego przez dobry biznes. – Działamy zgodnie z myślą prof. Jerzego Hausnera, który mówi o dobrej synergii kultury i biznesu, nie w sensie, by kulturę sprzedawać, bo nie o to w tym chodzi, tylko o to, że dobrze pojęty biznes staje się kulturą – mówi Krzysztof Komorski, zastępca prezydenta miasta Lublin.

Po trzeciej edycji Lubelskiego Święta Młodego Cydru wiemy już na pewno, że pachnący jabłkami wrzesień oznacza rozpoznawalne wydarzenie, bardzo dobrą zabawę i smak znakomitego regionalnego napoju.

kultura – okruchy Bluesowo w Lublinie W Akademickim Centrum Kultury UMCS „Chatka Żaka” w Lublinie odbyła się 7. edycja jednego z najciekawszych festiwali bluesowych we wschodniej Polsce – Chatka Blues Festival. W tym roku koncerty oscylowały wokół połączenia tradycji z nowoczesnością, dlatego zaproszono wykonawców z Polski i z zagranicy, prezentujących różne odcienie bluesa. Festiwal zainaugurował jego twórca, a zarazem ważna postać lubelskiej sceny muzycznej Adam Bartoś. Po nim wystąpiła także Kasa Chorych oraz pochodząca z Hiszpanii grupa A Contra Blues – zwycięzca European Blues Challenge 2014.

Drugiego dnia swoją muzykę zaprezentowali: Cotton Wing, promujący swoją nową płytę „Fishing & Processing”, śląska formacja Highway, która zagrała specjalny koncert z okazji jubileuszu 15-lecia zespołu, oraz Earl Thomas – bluesowo-soulowy wokalista z USA. Festiwal jak zawsze zgromadził duże grono wielbicieli bluesa. (abc)

historii i fenomenu KOR wygłosił prof.

Andrzej Friszke i prof. Jan Skórzyński.

Uczestnicy paneli dyskusyjnych zastanawiali się nad chrześcijańskimi inspiracjami KOR, związkami Lublina z KOR-em oraz funkcjonowaniem wartości KOR we współczesnej rzeczywistości. W bibliotece KUL otwarta została wystawa „Zaczęło się w Lublinie... na KUL. Od Nieocenzurowanej Oficyny Wydawniczej do NOW-ej 1976-1989”, która prezentuje początki i dokonania niezależnego ruchu wydawniczego w Polsce. Niejako podsumowaniem konferencji była dyskusja o przestrzeniach wolności w PRL, w której udział wzięli przedstawiciele różnych niezależnych środowisk działających w Lublinie przed powstaniem Solidarności. (ag)

jednym z punktów programu była uroczystość nadania tytułu doktora honoris causa KUL prof. Krzysztofowi Pendereckiemu, kompozytorowi i dyrygentowi. Tym samym obchodząca w 2018 roku swoje stulecie uczelnia rozpoczęła okres jubileuszowych uroczystości. Już została otwarta za Zamku Królewskim w Warszawie wystawa „100 na 100. Sto najcenniejszych dzieł sztuki z KUL na stulecie KUL”, kolejne wydarzenia przed nami. Obecnie na uniwersytecie kształci się na 40 kierunkach ponad 12 tysięcy studentów. (maz)

(Wojciech Wytrążek)

Solo Życia Z uwagi na brak środków finansowych 12. edycja lubelskiego festiwalu Solo Życia Śmietanka na płocie miała w tym roku jedynie symboliczny Punktem obowiązkowym podczas jesiencharakter. Pomysłodawca i organizator, nych spacerów po Lublinie jest wystawa znakomity gitarzysta i kompozytor Mietek fotografii Czesława Czaplińskiego w Galerii Jurecki, zrezygnował z produkcji koncerSaskiej, czyli na ogrodzeniu Ogrodu Saskie- tów plenerowych. Zorganizowano jedynie go. Czesław Czapliński to światowej sławy finał konkursu „Solo Życia” w studiu (UM Lublin nat) artysta fotograf, dziennikarz i autor filmów Radia Lublin, który polegał na wyłoniedokumentalnych. Publikował m.in. w „The niu najbardziej utalentowanego gitarzysty.

Lublin owiany legendą New York Times”, „Time”, „Vanity Fair” Zwycięzcą został Maciej Ziętek z Lublina, W jedno z wrześniowych popołudni przei „The Washington Post”. W ciągu 40 lat student UMCS. Wydarzenie uświetnił strzenie Starego Miasta w Lublinie stały kariery fotografował najbardziej znane osokoncert Zbigniewa Namysłowskiego, święsię tłem dla niezwykłych opowieści. A to bistości ze świata biznesu, kultury, polityki, tującego przy tej okazji 60-lecie pracy artywszystko za sprawą organizowanego po raz sportu, wśród nich znajdziemy takie postastycznej. Plejada artystów, którzy wystąpili drugi Festiwalu Legend Lubelskich. Miesz- cie, jak Muhammad Ali, Catherine Deneu- w Lublinie od początku istnienia festiwakańcy Lublina mogli poznać fabularyzowaną ve, Placido Domingo, Umberto Eco, Tina lu, 12 lat istnienia , a przede wszystkim historię kamienia nieszczęścia, który do dziś Turner, Michael Jackson, Jerzy Kosiński, entuzjazm Mietka Jureckiego w kwestii leży w pobliżu zabytkowej Wieży TryniLuciano Pavarotti, Roman Polański, Isabella wspierania młodych muzycznych talentów tarskiej, a także opowieść o pożarze miasta Rossellini czy Andy Warhol. Słowem, sama zasługują na porządny mecenat.(abc) z 1575 roku. Autorem nowych wersji śmietanka towarzyska, którą można obejrzeć Złote Lwy dawnych legend jest lubelski pisarz Marcin w dużym formacie i klimatycznym jesienTej nagrody nie trzeba nikomu rekoWroński. Jak podkreśla autor, legenda, nym świetle do 12 listopada. (abc) mendować. Złote Lwy są przyznawane na w przeciwieństwie do powieści, nie jest Festiwalu Filmów od 1974 roku, najpierw utworem skończonym. I to właśnie dzięki w Gdańsku, następnie w Gdyni. Listę natemu ciągle można poznawać i interpregrodzonych najlepszych filmów polskich tować ją na nowo. Przy realizacji spektakli otwiera „Potop” w reżyserii Jerzego Hofplenerowych współpracował m.in. z reżysefmana, pokazany festiwalowej publicznorem Łukaszem Witt-Michałowskim i grupą ści 42 lata temu. Tegoroczne Złote Lwy Poławiacze Pereł Improv Teatr. (abc) (Tomasz Koryszko/KUL) otrzymał film „Ostatnia rodzina” wyreżyserowany przez Jana P. Matuszyńskiego, 40 lat KOR a wyprodukowany przez lubelską firmę W ramach ogólnopolskich obchodów Po raz 99 Aurum Film. W międzyczasie „Ostatnia w Lublinie miała miejsce kilkudniowa Tradycyjnie w drugą niedzielę października rodzina” otrzymała Srebrnego Lamparkonferencja „40 lat Komitetu Obrony na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim ta za najlepszą rolę męską dla Andrzeja Robotników”. W programie znalazły się Seweryna na festiwalu w Locarno. Na fewystawy, wykłady i dyskusje. Gośćmi spe- im. Jana Pawła II rozpoczął się kolejny, cjalnymi obchodów byli Ludwika i Henryk tym razem 99 rok akademicki. Inauguracja stiwalu w Gdyni film został uhonorowany łącznie ośmioma nagrodami. ProducentoWujcowie oraz profesor Collège de France zbiegła się z zakończeniem obrad V Konwi i twórcom filmu gratulujemy. (maz) Pierre Rosanvallon. Wykłady na temat gresu Kultury Chrześcijańskiej, którego (pod)

38

magazyn lubelski (41) 2016

kultura

Z Mariuszem Bogdanowiczem o byciu kontrabasistą i pedagogiem, o pracy z ludźmi, których się lubi i którzy cię lubią, o tym, że sam zimny profesjonalizm to zdecydowanie za mało, a „grać” i „bawić się ” w języku angielskim to nie bez przyczyny jedno słowo oraz o wygranej w totolotka rozmawia Wojciech Mościbrodzki, foto Natalia Wierzbicka

40

magazyn lubelski (41) 2016

e i b o T y z r P

a r t n o zk m e s a b magazyn lubelski (41) 2016

41

– Trzy miasta. Z Gdańska pochodzisz, w Warszawie mieszkasz, w Lublinie nauczasz.

– W Gdańsku się urodziłem, tam zacząłem uczyć się muzyki i grać jazz w Big Bandzie Gdańsk. Graliśmy często w legendarnym klubie Żak. Miałem wielkie szczęście, że chodziłem do Topolówki, czyli słynnego gdańskiego III LO. Polskiego uczyła mnie charyzmatyczna pani profesor Irwina Borkowska, zawdzięczam jej całą moją miłość do literatury. Też we Wrzeszczu, przy ulicy Partyzantów, była moja średnia szkoła muzyczna. Życie zadecydowało, że po ukończeniu Wydziału Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej w Katowicach osiadłem razem z moim kontrabasem w Warszawie. W latach 80. i 90. w stolicy wiele się działo. Grałem bardzo dużo.

Sporo też na gitarze basowej. Pochwalę się, że piękna piosenka Wieśka Pieregorólki i Jacka Cygana, którą śpiewał Andrzej Zaucha, Ces’t la vie, jest z moją basówką! 10 lat temu zacząłem uczyć na Wydziale Artystycznym UMCS, na kierunku Jazz i Muzyka Estradowa. No i był to czas pierwszych stałych koncertów w Lublinie, w ówczesnej Jazz Pizza.

– Kontrabas to duży instrument. Jesteś z nim związany od ponad czterdziestu lat. Jak narodziła się ta miłość?

42

magazyn lubelski (41) 2016

– Przez pięć lat grałem na skrzypcach. Na kontrabasie zacząłem grać w wieku 15 lat i od początku chciałem być kontrabasistą jazzowym. Muzyki poważnej w ogóle nie brałem pod uwagę. Na studiach uczył mnie prof. Andrzej Zubek, wspaniały człowiek. Po latach również promotor mojego doktoratu. Wydział Jazzu w Katowicach to była wtedy (na początku lat 80.) „ziemia obiecana” młodych jazzmanów, jedyny w Polsce, tylko dziesięć miejsc na roku. Status ten utrzymywał się jeszcze przez wiele lat. Wtedy dziekanem był Andrzej Szmidt. Wspaniały człowiek.

Napisał pierwszą w Polsce Historię jazzu. Jego wykłady były kultowe.

– Co ci jest potrzebne w komponowaniu muzyki?

Cisza, spokój? Co cię stymuluje?

– Pierwszy polski jazzowy performer Helmut Nadolski mawiał: „Jak chcę posłuchać dobrej muzyki, to biorę kontrabas i gram” (śmiech). Ja te moje melodie często wymyślam, ćwicząc na kontrabasie. Ponosi mnie fantazja i przychodzą do głowy różne takie tam... Jakaś linia basowa inspiruje mnie, żeby na jej bazie stworzyć jakieś coś. Pomiędzy tymi dwoma głosami jest harmonia i tylko trzeba to zapisać. Siadam do pianina, włączam komputer i... jest. Oczywiście bywa też zupełnie inaczej. Bardzo lubię pisać piosen-

ki do tekstu. Nie za bardzo można zdefiniować ten proces. Z reguły to impuls chwili. Kilka utworów powstało na przykład w trakcie prób teatralnych. Ad hoc je wyimprowizowałem i jak się zorientowałem, że nieźle wyszło, obudowałem formą. Tak jest np. z Emigrantami płyty Syntonia. Powstali tu, w Lublinie, w Centrum Kultury, w trakcie pracy nad sztuką Mrożka. Później Andrzej Poniedzielski dopisał do tego piękny wiersz.

– A Twoje fascynacje muzyczne, inspiracje, inni wykonawcy?

– Nie potrafiłbym wymienić kilku nazwisk. Tak się nie da, całe życie się na to nakłada. Na początku interesowałem się muzyką rockową. Nawet popową. Ale zawsze lubiłem piosenki. To obciążenie genetyczne.

Mój tato, Leszek Bogdanowicz, był kompozytorem, aranżerem muzyki rozrywkowej i jazzowej, założycielem pierwszego polskiego zespołu rockandrollowego Rhytm & Blues i posiadaczem pierwszej w Polsce gitary elektrycznej. Był także dyrektorem muzycznym festiwali opolskich. Odkąd pamiętam, słuchałem Czerwonych Gitar, Skaldów, Breakoutów, Grechuty, Niemena, ale również Jerzego Połomskiego i Ireny Santor, z którymi tato wielokrotnie współpracował. Z panią Ireną byli na jednym z pierwszych festiwali Yamahy w Tokio w 1970 roku. Z Europy był jeszcze Michel Legrand…

– A jazz?

– Po kolei. Później, po muzyce polskiej, przyszła fascynacja muzyką rockową, rzecz jasna The Beatles. Tato podsunął mi Abbey Road, jak miałem dziewięć lat. To idealna płyta na bezludną wyspę. Tam jest cała tablica Mendelejewa popu i rocka. Rok później (1970) ojciec zabrał mnie na Blood, Sweat & Tears. Ten koncert zmienił moje życie! Potem był hard rock: Led Zeppelin, Deep Purple, King Crimson, Genesis, Pink Floyd (Dark Side of the Moon to kolejna płyta na bezludną wyspę). Aż w pewnym momencie „przeskoczyłem” na muzykę jazzową. Miałem wtedy 15 lat i już grałem na kontrabasie. Ojciec tylko na to czekał i zaraz pokazał mi Atomic Mr. Basie Counta Basiego i powiedział: „Synku, słuchaj tego – tutaj wszystko jest”. Ta płyta to kwintesencja swingu i korzeni muzyki jazzowej. Potem poszło już szybko. To była połowa lat 70. Triumfy święcił elektryczny Miles Davies. Tutaj też ojciec dał mi płytę Bitches Brew, ale to było wtedy dla mnie za trudne. Dopiero po wielu latach zrozumiałem, jakim wizjonerem był Miles. Poza tym Chick Corea z Return to Forever, Mahavishnu, no i Weather Report.

– A co z kontrabasistami?

– Miałem świadomość tego, że aby nauczyć się grać na kontrabasie jazz, muszę zacząć od podstaw, a nie od jazz rocka. Tabliczką mnożenia w jazzie jest mainstream. Trzeba się nauczyć grać „walking”, bo to jest baza. Więc słuchałem tria Oscara Petersona.

Archetypiczne linie Raya Browna zawsze będą biblią

basistów. Fascynowałem się oczywiście też innymi kontrabasistami. Ron Carter, Eddie Gomez, Scott La Faro, Stanley Clark i europejski fenomen, moja wielka miłość – Niels-Henning Ørsted Pedersen. No i jeszcze jeden. Nikt w historii jazzu nie zrewolucjonizował gry na jednym instrumencie tak bardzo jak on – Jaco Pastorius – gitarzysta basowy wszech czasów. Wiem, że to truizm… To byli moi mistrzowie. I są cały czas.

– Włodzimierz Nahorny. Trio, Sextet i Ty. – Mam wielkie szczęście, że na swojej artystycznej drodze na początku lat 90. spotkałem Włodka Nahornego. Zaproponował mi współpracę, która trwa do dziś. Przyjaźnimy się, jestem jego kontrabasistą, producentem i wydawcą płyt. Gram w jego trio, sextecie i innych projektach. Ktoś bardzo trafnie napisał, że Nahorny to Chopin jazzu. To artysta niemający sobie równych, nie tylko w Polsce. Ma osobisty język i swój sposób komunikowania się z publicznością. Z jednej strony jest liryka, a z drugiej Włodek to przecież nowator i artysta awangardowy. W jego graniu wyraźnie słychać, że to zawadiaka i niespokojny duch. Nie ma u niego dwóch podobnych koncertów, to wycieczka w nieznane. Jest rozpoznawalny już po paru taktach.

Mój guru i mój mistrz. Wygrałem w totolotka!

– A Heavy Metal Sextet?

– To był mój pierwszy „profesjonalny” zespół. Zrobiliśmy wielką karierę. Zespół istniał od marca 1982 do grudnia 1984. Wszyscy byliśmy wtedy na studiach w Katowicach. To była najszybsza kariera w historii polskiego jazzu. Wygraliśmy festiwal Jazz Junior w Krakowie i sporo innych konkursów, również międzynarodowych. Posypały się propozycje koncertowe, festiwalowe i płytowe. Graliśmy wszędzie, włącznie z Jazz Jamboree. Zajmowaliśmy pierwsze miejsca w ankietach. No i… Skończyły się studia i każdy poszedł swoją drogą. Kilka lat temu reaktywowaliśmy HMS i gramy raz w roku trasy koncertowe.

– A zagadkowo brzmiące słowo Syntonia?

– Uwielbiam grać koncerty. Najważniejszy jest dla mnie kontakt z publicznością. Komunikatywność muzyki, jaką staram się tworzyć, jest w pewnym sensie zwieńczeniem teorii, którą intuicyjnie czułem całe życie. Syntonia to pojęcie z psychologii, które oznacza podejście do ludzi charakteryzujące się chęcią nawiązywania bliskich kontaktów emocjonalnych.

To przecież definicja muzyki. Tak się nazywa moja przedostatnia płyta.

– Masz niezwykłą umiejętność dobierania muzyków do swoich projektów.

– Niezmiernie cenię sobie kontakty międzyludzkie.

To logiczne – fajnie się pracuje z ludźmi, których się lubi i którzy cię lubią. To się wszystko uzupełnia, i… to słychać... Trzeba trochę „pohangować”.

Sympatia – empatia – syntonia. Proste. Wydaje mi magazyn lubelski (41) 2016

43

się, że sam zimny profesjonalizm to zdecydowanie za mało. Może to niewspółczesne podejście. Może już jestem „old fashioned”… (śmiech)

zrodził nasz naród – Tadeusz Boy-Żeleński, to dzięki niemu zafascynowałem się Młodą Polską. O poetach nie wspomnę… Musiałem to powiedzieć! (śmiech).

– Rozmawiamy chwilę po premierze nowej płyty Przy Tobie – Mariusz Bogdanowicz – piosenki.

Jedenaście Twoich piosenek.

– Autorami tekstów jest plejada gwiazd pióra: Andrzej Poniedzielski, Jan Wołek, Wojciech Młynarski, Marek Gaszyński, Justyna Holm, Wojciech Ziębicki, Maria Przybysz i Stefan Łęczyński. To są przepiękne liryczne wiersze. To jest taka płyta życia. Pisałem te piosenki, odkąd poważnie zacząłem zajmować się muzyką, czyli od lat 80. Niektóre były pierwotnie utworami instrumentalnymi, inne powstały oryginalnie jako piosenki. Jak już wspomniałem, zawsze lubiłem piosenki, wychowałem się wśród nich. Ktoś powiedział, że śpiew to uroczysta forma mowy. Zgadzam się. Jak wspomnę jeszcze o mojej fascynacji literaturą, to będzie komplet. Tu zrobię dygresję, bo później może nie być okazji. Wymienię choć na skróty kilka moich literackich hitów: Weisser Dawidek, Mercedes-Benz, Castorp Pawła Huelle, Sto lat samotności G.G. Márqueza, Paragraf 22 Hellera, Hłasko, Kurt Vonnegut. Poza tym fraszki Sztaudyngera, no i jeden z najwybitniejszych umysłów, jakie

– Wróćmy do Przy Tobie.

– Nie do końca pisałem te piosenki do szuflady. Pokazywałem je różnym „gwiazdom”, ale widocznie nie przypadły im do gustu. Włodek Nahorny opowiadał mi, że Jej portret (utwór uznany za najpiękniejszą polską piosenkę) pokazał pierwotnie Jerzemu Połomskiemu. I ona mu się nie spodobała. Skutkiem tego zaśpiewał ją Bogusław Mec i przeszedł razem z nią do historii. Jurek publicznie się do tego błędu przyznał.

To może tak per analogiam… będzie z moimi…

Premiera płyty "Przy Tobie", Inkubator Medialno-Artystyczny UMCS, październik 2016

44

magazyn lubelski (41) 2016

– To bardzo kobieca płyta.

– Piosenki śpiewa sześć wokalistek. Ania Michałowska, Kinga Ziółko, Paulina Mazepa, Katarzyna Maziarczyk, Natalia Nejman i Monika Szymczyk. Liryczne piosenki w wykonaniu wspaniałych dziewczyn. One naprawdę dobrze śpiewają. Niczego nie brakuje! Co więcej trzeba? A my wszyscy bardzo lubimy akompaniować śpiewającym dziewczynom! (śmiech) Do udziału w nagraniach zaprosiłem muzyków według klucza opisanego powyżej. Sami najbliżsi, prawie jak rodzina. W jednym utworze na fortepianie gra

Mariusz Bogdanowicz, rocznik 1960.

Muzyk jazzowy, kontrabasista, kompozytor i aranżer, pedagog, producent i wydawca fonograficzny.

Osoba o niespotykanej autoironii i poczuciu humoru. Pochodzi z Gdańska. Dużo czyta, lubi odpoczywać na Kaszubach.

Publikuje m.in. na łamach „TopGuitar” i „Jazz Forum”. Od dziesięciu lat wykładowca na Wydziale Jazzu i Muzyki Estradowej na Uniwersytecie Marii CurieSkłodowskiej w Lublinie, gdzie prowadzi klasę kontrabasu i gitary basowej. Autor czterech płyt, z których ostatnia „Przy Tobie” miała premierę w październiku tego roku. „LAJF magazyn lubelski” jest patronem medialnym płyty.

Włodek Nahorny, w kolejnym Paweł Tomaszewski, pozostałe utwory na fortepianie gra świetny lubelski pianista i kapitalny człowiek – Michał Iwanek. Na perkusji Sebastian Frankiewicz, na trąbce Piotrek Szmidt, Adam Wendt na saksofonach (z nim się znamy prawie 40 lat!), Marcin Olak na gitarze i Rafał Kazimirski też na gitarze (mój student). Ja nie mam pytań.

– Z drugiej strony płyta jest też bardzo lubelska.

– Przy Tobie to dla mnie płyta nierozerwalnie związana z Lublinem. Pomimo że nagrywana i produkowana w Warszawie, powstawała w Lublinie (nie do przecenienia jest rola realizatora, współproducenta i mojego przyjaciela Piotra Semczuka). Tu były pierwsze przymiarki i próby, pierwsze koncerty. Tutaj ta substancja fermentowała. No i może najważniejsze, wszystkie wokalistki wywodzą się z Wydziału Artystycznego UMCS, ze wspomnianego już „mojego” kierunku.

Ania Michałowska wykłada wokal, pozostałe dziewczyny jeszcze są studentkami bądź były nimi do niedawna. Muszę jeszcze powiedzieć, że bardzo ważne było wsparcie i dobre słowo wielu osób z Wydziału.

Bez nich chyba Przy Tobie by nie powstało, albo później i nie takie. Było zupełnie naturalne, że koncert

premierowy musi być tu. A tak już poza wszystkim, w Lublinie w ogóle jest świetnie. I tyle.

– Ukazanie się płyty jest rodzajem podsumowania lat pracy, nawiązanych tu kontaktów.

– Żadne podsumowanie! To dopiero początek! Na Wydziale Artystycznym uczę od dziesięciu lat. Czuje się z nim bardzo związany. Praca z młodzieżą daje niesamowicie dużo energii. Entuzjazm i spontaniczność młodych ludzi są zaraźliwe. Jako dojrzały muzyk chcę się podzielić z innymi swoją wiedzą i doświadczeniem. To jest przedłużanie młodości. Taka terapia. My jesteśmy razem nie tylko na zajęciach.

Czasem chodzę ze studentami, no… na piwo. I rozmawiamy, mamy fajny kontakt. Śpiewanie „moich” (śmiech) dziewczyn jest niezwykłe. Jest naturalne, spontaniczne i pełne młodości. One nie są skażone tą „profesjonalną rutyną”. I to tak inspiruje i udziela się, że granie z nimi to fantastyczna przygoda i zabawa. Nie bez przyczyny w języku angielskim grać i bawić się to jest jedno słowo. Na płycie Przy Tobie jest dużo zabawy, ale też refleksji i zadumy. Ot, taka złożoność. Polecam.

magazyn lubelski (41) 2016

45

kultura

Teatr poszukujący Tekst Maciej Skarga | foto Centrum Spotkania Kultur (Dawid Jacewski) Zakończyła się 21. edycja Lubelskich Konfrontacji Teatralnych, jednego z najważniejszych międzynarodowych festiwali teatralnych na świecie. Czas na refleksję – czym zostaliśmy zaskoczeni i po jakie środki sięgają twórcy, ale też jakie mocne punkty polskiego i światowego teatru zostały zaakcentowane w Lublinie?

Przez minione dwadzieścia lat mieliśmy okazję oglądać w Lublinie dokonania teatrów polskich, europejskich, światowych. Zarówno repertuarowych, jak też i awangardowych, poszukujących nowego języka scenicznego w komunikacji z widzem. Podobnie było w 21. edycji tegorocznych Konfrontacji. Wzięliśmy udział w kilkudziesięciu różnorodnych zdarzeniach scenicznych wybranych spośród dwustu obejrzanych w ciągu roku przez kuratorów festiwalu: Martę Keil i Grzegorza Reske. Mieliśmy spektakle starające się pobudzić nas do refleksji nad obecnym stanem teatru jako instytucji. Aktorzy przekonywali o potrzebie wprowadzenia teatralnej demokracji również na etapie przygotowywania przedstawień. Szukali nowych form w kontaktach z widownią. Nie zawsze, co prawda, im się to udawało, czego przykładem był choćby spektakl „Atrapa i Utopia” Teatru Realistycznego ze Skierniewic, z którego udało się zapamiętać jedynie pomysł.

Znacznie lepiej koncepcja na poprowadzenie przedstawienia sprawdziła się w „Drugim spektaklu” Teatru Polskiego z Poznania, wyreżyserowanym przez Annę Karasińską. Z jednej strony obnażyło częste idiotyczne zachowania widzów w trakcie spektaklu. Z drugiej zaś, poprzez scenki naśladujące nasze codzienne gesty, uwidoczniło mechanizmy rządzące pracą aktora, z którymi nie zawsze chce się zgadzać. W tej samej tematycznej przestrzeni znakomicie sprawdził się gorąco przyjęty przez publiczność wyreżyserowany przez Annę Smolar spektakl „Aktorzy Żydowscy” z Teatru Żydowskiego.

Przy szabasowej kolacji wysłuchaliśmy opowieści o życiu teatru od środka. O niepewnym losie aktorów z powodu zamknięcia ich warszawskiego teatru. I o tym, co czują, gdy nagle go tracą.

Poza tymi autotematycznymi propozycjami pojawiły się również spektakle dotykające wrażliwości człowieka i konfliktów z samym sobą oraz z tymi, którzy go otaczają. Na szczególną uwagę zasługują dwa spektakle katalońskiej grupy Agrupación Señor Serrano – laureata nagrody Srebrnego Lwa na Biennale Weneckim w 2015 roku za stworzenie nowego języka teatralnego.

Pierwszy to „Birdie”, o problemach uchodźców, oraz drugi „House in Asia”, o śmierci Osamy bin Ladena.

Oba, poza grą aktorską, precyzyjnie i z uzasadnieniem wykorzystały do swych opowieści efekty multimedial-

46

magazyn lubelski (41) 2016

ne. Z kolei przedstawienie „Time Journey Through a Room” Toshiki Okady z Japonii, jednej z gwiazd światowego teatru, odnosiło się do zmian, jakie zaszły w społeczeństwie Japonii po katastrofie elektrowni jądrowej Fukushima. Jego przekaz teatralny, łączący język ciała, obrazu i dźwięku, podzielił widownię. Na jednych dość jednolita gra aktorska i zbyt monotonna recytacja nie wpłynęły dość silnie. Natomiast inni dali się ponieść tak prowadzonej poetyckiej opowieści i odczuli w sobie jej dramaturgię. Cóż, wynikło to zapewne z różnic kulturowych. Były też dwie reżyserskie realizacje studiującej jeszcze Magdy Szpecht. Pełen humoru spektakl „Schubert. Romantyczna kompozycja na dwunastu wykonawców i kwartet smyczkowy” Teatru im. Szaniawskiego z Wałbrzycha. Na scenie kwartet filharmoników i sześć par złożonych z aktorów oraz seniorów studentów Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

Opowiadają o biografii Franza Schuberta, jego muzyce i o tym,tjak między jej taktami biegnie nasze życie.

Przedstawienie żywiołowe z dowcipnymi komentarzami. Oraz performans „Delfin, który mnie pokochał”, oparty na faktach i nagrodzony podczas Festiwalu 100 Grad 2015 w Berlinie. Rzecz o więzi zawiązanej między młodym delfinem i jego treserką, która zamieszkała z tym wodnym ssakiem, uczyła go angielskiego i spędzała z nim cały czas. Wytworzyła się między nimi intymna seksualna relacja. Gdy eksperyment dobiegł końca, delfin popełnił samobójstwo. Gorzka opowieść o granicach uczuć, których nie wolno przekraczać. Nie tylko w świecie ludzi.

Co cieszy, wśród spektakli, które zdecydowanie wyróżniły się w tegorocznym repertuarze Konfrontacji, jest m.in. „Punkt Zero: Łaskawe” lubelskiego Teatru Provisorium w reżyserii Janusza Opryńskiego według własnego scenariusza, opartego na podstawie fragmentów powieści Jonathana Littella „Łaskawe“ oraz nielicznych cytatów z dwóch powieści Wasilija Grossmana „Życie i los“ i „Wszystko płynie“. Rzecz o Maxie Aue, oficerze SS i członku Einsatzgruppen elitarnej grupy określanej mianem „mistrzowie śmierci”.

Ten doktor prawa konstytucyjnego, znawca literatury i filozofii najpierw odwiedzał kościoły, muzea, a potem zabijał. W wolnym czasie bawił się i bardziej go fascynował kazirodczy związek z siostrą Uną niż to, co robił,

mordując innych. Niemal na chłodno opowiada nam swoją historię kata i jedynym odruchem, który mu ją przerywa, jest stan wymiotny. „Punkt Zero: Łaskawe” to precyzyjnie poprowadzony spektakl, po którym nikt nad problemem człowieka, jego samotnością, przegraną i złem, któremu bezwolnie się poddaje – nie może przejść obojętnie.

I przedstawienie, na które czekaliśmy z nieukrywanym przejęciem: „Plac Bohaterów” Thomasa Bernharda w reżyserii Krystiana Lupy w Litewskim Narodowym Teatrze Dramatycznym. Po pierwsze dlatego, że jego twórca jest jednym z najwybitniejszych i najbardziej oryginalnych współczesnych reżyserów teatralnych na świecie. Po drugie, że po raz pierwszy spektakl w jego reżyserii został pokazany w Lublinie, i po trzecie, jego „Plac bohaterów” nagrodzono czterema Złotymi Krzyżami Sceny (najwyższa nagroda teatralna na Litwie) za najlepsze przedstawienie, dla najlepszego aktora i aktorki oraz za najlepszą realizację video. Spektakl dotyczy konsekwencji wydarzeń, jakie miały miejsce w marcu 1938 roku na placu Bohaterów – głównym placu Wiednia, na którym Adolf Hitler ogłosił wcielenie Austrii do Niemiec. Profesor Józef Szuster, austriacki intelektualista żydowski, mieszkający przy tym placu, ucieka przed nazistami do Anglii i chroni się w Oksfordzie. Wiele lat po wojnie na zaproszenie burmistrza Wiednia wraca do swego domu.

Po powrocie dostrzega jednak, że w Austriakach nazizm i antysemityzm dalej nie straciły na swej sile. Nazywa Austrię: „pozbawioną ducha i kultury kloaką, której dominujący smród czuć w całej Europie”. I zrezygnowany popełnia samobójstwo, skacząc z okna. Jego historia opowiadana podczas zjazdu rodzinnego Schusterów doskonale obrazuje stan społeczeństwa, które zostawił.

Spektakl jest ascetyczny, nie ma w nim agresywnych przerysowań postaci i zbędnych udziwnień w ich zachowaniu. Krystian Lupa, doceniając rolę milczenia w sztuce, zwłaszcza w pierwszym akcie, operuje pauzą.

W ten sposób daje nam czas na refleksję. Udowadnia, że jeden przemyślany i niezbędny gest potrafi powiedzieć więcej niż potok słów. Po czterogodzinnym spektaklu zostawia nas z przesłaniem: ta historia nie dotyczy tylko dalekiego Wiednia, ale także nas – tu i teraz.

21. Konfrontacje stworzyły przestrzeń, w której zarówno zapraszane teatry, jak też i widzowie mieli możliwość wzajemnej dyskusji o teatrze i o sobie. Dały nam okazję skonfrontować ze sobą spektakle realizowane w nurcie niezależnym i w ramach teatrów repertuarowych. I odczuć, że nieważne, w jakich warunkach powstają. Ważnym bowiem jest, żeby miały nam coś istotnego do powiedzenia i czyniły to językiem, który do nas dotrze, a nie tylko będzie starał się nas czymś na siłę zaskoczyć. Przecież bez widza teatr nie ma racji bytu. Co nie znaczy, że nie trzeba podejmować prób poszukiwania nowego sposobu teatralnej wypowiedzi i nowej roli teatru w świecie. Zdecydowanie podkreślił to dyrektor festiwalu Janusz Opryński: – Takie próby należy podejmować. Trzeba badać i szukać tego, co się dzieje we współczesnym teatrze. Czasem nawet na granicy eksperymentu. Nie wszyscy muszą się z nim godzić. Ale funkcję społeczną mają niezwykłą. Myślę, że najgorszym byłby festiwal, gdybyśmy zrobili wyłącznie przegląd najlepszych przedstawień z ostatniego okresu. Dlatego ten festiwal spełnia misję poszukiwania rzeczy, które czasem są nawet bardzo kontrowersyjne. Jest to niewątpliwie ryzyko, ale bez ryzyka w sztuce nie ma zjawisk wartościowych.

magazyn lubelski (41) 2016

47

galeria

Pierre Bonnard, Basen jachtowy w Deauville, ok.1910 r.

Rozkochani w Normandii tekst Aleksandra Biszczad | foto Muzeum Lubelskie

Normandia, historyczno-geograficzna kraina w północnej Francji, położona nad kanałem La Manche, swoimi niezwykłymi pejzażami od wieków przyciągała wielkich malarzy. To tutaj narodził się rewolucyjny nurt impresjonizmu, który co prawda dominował w sztuce, ale miał też wpływ na literaturę i muzykę. A stało się tak za sprawą panującego w Normandii specyficznego światła, które zainspirowało francuskich artystów.

Znudzeni sztywnym akademizmem w malarstwie, z lubością wyszli z pracowni i uciekali w plenery, skupiając się właśnie na świetle i technice dywizjonizmu, czyli nakładania tuż obok siebie plam czystego koloru, tak iż z pewnej odległości zlewały się, tworząc barwy uzupełniające. Impresjonizm to sposób postrzegania barw, światła i kształtów. Pejzaż, traktowany dotychczas jako temat mało istotny, nagle stał się głównym wątkiem malarskim. Wielu z przybyłych do Normandii artystów wynajmowało tu domy, aby uwieczniać w różnym oświetleniu urokliwe miejsca. Claude Monet, pomysłodawca i czołowy twórca impresjonizmu, spędził w normandzkim Giverny 30 lat swojego życia, co bardzo owocnie wpłynęło na rozwój jego twórczości. Przydomowe widoki, czyli: staw, mostek, ogród i ukochane przez artystę nenufary to motywy, które

48

magazyn lubelski (41) 2016

często występowały w jego obrazach. Do tej pory skąpany w zieleni dom i ogród malarza są stałym punktem wycieczek turystów. Claude Monet, Auguste Renoir, Johan Barthold Jongkind, Albert Lebourg i Joseph Delattre, Albert Marquet i Raoul Dufy to tylko niektóre z wielu nazwisk artystów, dzięki którym Normandia stała się archetypem czystej przyjemności malowania i „złapania uciekających chwil”. Od kilku lat dzieła wielkich artystów zakochanych w Normandii zachwycają odbiorców w całej Europie jako wspólna kolekcja. Wystawa „Malarze Normandii: Monet, Renoir, Corot i inni” to ponad 100 dzieł malarskich różnych artystów powstałych pod koniec XIX i na początku XX wieku. Prace nad jej kompletowaniem rozpoczęto w 1992 roku z inicjatywy Rady Regionu Dolnej Normandii i przy wsparciu partnerów prywatnych. Po prezentacji zbiorów w Poznaniu, Szczecinie i Gdańsku ta niezwykła kolekcja zagościła również w Lublinie.

W ostatni dzień września w Muzeum Lubelskim odbył się wernisaż wystawy. W sumie 79 obrazów. To jedyna taka okazja na Lubelszczyźnie, by ujrzeć uliczki, kaplice, plaże, klify i rozległe krajobrazy Normandii namalowane przez wielkich artystów. Wystawę można oglądać do 11 grudnia.

Claude Monet, Étretat, ok. 1864 r.

Claude Monet, Widok Étretat, 1885-1886 r.

Robert Antoine Pinchon, Sekwana w Rouen o zmierzchu, 1905 r.

integracja

Julia

tekst Maciej Skarga foto Marek Podsiadło 50

magazyn lubelski (41) 2016

Julia Grela urodziła się z czterokończynowym porażeniem mózgowym. Mimo dramatu, jaki w takich przypadkach dotyka każdą rodzinę, jej rodzice nie załamali rąk. Za wszelką cenę przy pomocy lekarzy i doświadczonych fizjoterapeutów postanowili jej pomóc. Rozpoczęła się żmudna rehabilitacja przynosząca takie efekty, jakie przy tak poważnym schorzeniu można uzyskać u małego dziecka. Ćwiczenia trwały trzy lata. I wtedy nastąpił przypadek, który nie tylko zmienił jej dalszą rehabilitację, ale i zdecydował o późniejszym życiu. Pod dom przyjechała konno koleżanka jej siostry. Julia dała się przekonać i po chwili została posadzona na grzbiecie konia w siodle przed amazonką. Powoli ruszyły. Mięśnie konia zaczęły powodować ruch jej całego ciała. Poczuła, że można inaczej ćwiczyć. Jazda spodobała się dziewczynce, a jej siostra ukończyła więc kurs hipoterapeuty i zaczęła ją uczyć.

Przez kolejnych osiem lat najpierw trenowała na kucykach, a potem na większych koniach. Wreszcie, kiedy już opanowała samodzielną jazdę konną, dostała własnego wymarzonego konia. Spokojną i przyjazną dla niej kobyłę Ludkę. Potem w jej stajni w Klarowie koło Milejowa stanęły w boksach kolejne konie: Kursor, Luna, Oset i Walker. Stały się jej życiową pasją. Dzięki nim tak uparcie ćwiczyła poruszanie się, że teraz do stajni może wejść o kulach.

Z pomocą drugiej osoby czyści konia i wyprowadza go z boksu. Zawsze jednak ktoś musi za nią stać, żeby się nie przewróciła, ale w jej wypadku i tak jest to niebywały sukces. Instruktorzy jeździectwa zawsze jej mówią, że nie może być jazdy konnej na sto procent wysiłku, a w innych ćwiczeniach o wiele mniej.

Ma być zawsze tyle samo. Poddaje się temu. Dla swych przyjaciół, którzy ją noszą na grzbiecie i nigdy jej nie skrzywdzili – zrobi wszystko.

– Koń jest naprawdę dobrym motywatorem, żeby zrobić coś więcej – stwierdza Julia. – Do konia można podejść, porozmawiać z nim i czasem się przytulić, gdy ma się gorszy dzień. Na koniu także znakomicie się ćwiczy. Przede wszystkim dlatego, że jazda człowieka z porażeniem mózgowym na koniu na oklep stanowi zamiennik jego własnego naturalnego chodu. Każdy ruch konia w stępie powoduje uruchamianie odpowiedniej partii mięśni u jeźdźca, jakby sam chodził. Nie ma lepszego treningu w takim przypadku niepełnosprawności jak mój.

Dzięki jeździe konnej i opiece nad zwierzętami odnalazła w sobie siłę, która pozwala jej wytrwale dążyć do usamodzielnienia się i zabezpieczenia na przyszłość swego bytu. W szkole podstawowej, gimnazjum i liceum uczyła się wraz z pełnosprawnymi i nigdy nie odczuwała problemów związanych ze swoją niepełnosprawnością. Bardzo miło wspomina czasy liceum, gdzie jej koledzy i koleżanki byli na tyle dorośli, że nie bali się jej pomagać i wiedzieli, jak to robić. Uczestniczyła wraz z nimi w osiemnastkach, imprezach szkolnych i studniówce. Po maturze dostała się na Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie i jest już na trzecim roku behawiorystyki zwierząt. Po skończeniu studiów chce pracować jako dogoterapeuta. Koni i jeździectwa nie rzuci, bo to jej pasja. Ale bez pomocy innych osób nie mogłaby prowadzić zajęć z hipoterapii. Natomiast psa jest w stanie na tyle wyszkolić, że będą mogli pracować bez większej pomocy. – Każdy musi coś robić – podkreśla. – W moim przypadku jest to kolejny etap usamodzielnienia i samorealizacji. Wiem, że podobnie do mnie i innym osobom z taką niepełnosprawnością jest naprawdę ciężko, ale nie wolno się poddawać. Bo jak sami nie będziemy o nas walczyć, to nie zawsze znajdzie się ktoś, kto będzie chciał walczyć z nami o nas.

Nie mogłaby jednak tego wszystkiego zrealizować, gdyby nieoceniona pomoc najbliższych osób: rodziców i starszego rodzeństwa – siostry i brata. Nie pozwalają jej odpuszczać ani skracać zajęć rehabilitacyjnych. Może jednak sama wybierać sobie rodzaj tych ćwiczeń. Są kochani, bo uznają jej samodzielność w wielu codziennych sprawach i robią wszystko, żeby mogła spełniać swoje marzenia.

Co osiągnęła do tej pory w życiu? – Przede wszystkim spokój – mówi i dodaje: – Już się ze sobą nie biję. Nie próbuję osiągnąć czegoś, o czym wiem, że się nie uda. Ale to, co leży w granicach moich możliwości, będzie na pewno moje.

Nauczyłam się też jednej ważnej rzeczy, której niepełnosprawni nie lubią robić – prosić o pomoc. Trzeba się jednak przełamać, bo to nie jest żadna ujma. I wcale nie oznacza przegranej. Ja przecież już wygrałam.

moda Zacznę dziś nietypowo... Nasada kciuka! Ile zamieszania o ten kciuk! Od Odry po Bug krążą historie dziwaczne... Wszechobecny jest mit, iż nasada kciuka, której bliżej do środkowej części dłoni, jest odpowiedzialna za długość rękawa marynarki. Czy to jednak prawda? Z medycznego punktu widzenia kciuk zaczyna się w miejscu bliżej nadgarstka, w związku z tym o kilka centymetrów wyżej. Ta różnica wprowadza niejednokrotnie mylne przeświadczenie o długości rękawów w odzieży wizytowej i biznesowej, ale i do codziennej nie zaszkodzi stosować.

Jak wiadomo, Polacy noszą zbyt długie rękawy w marynarkach oraz za długie nogawki w spodniach, przez co optycznie stają się niżsi i zaburzają tym samym proporcje swojej figury. Wyglądają wtedy groteskowo i niechlujnie. Zachęcam do skorzystania z usługi serwisowej zwanej dopasowaniem krawieckim, większość odzieży konfekcyjnej wymaga korekty, nie bójmy się tego zabiegu, ale znajdźmy profesjonalistę i nie żałujmy niewielkiej kwoty w porównaniu z zakupioną odzieżą. W naszych salonach usługę tę macie Panowie w cenie produktu, zatem bezpłatnie.

Ale co z tym kciukiem? Moja rekomendacja to wystający mankiet koszuli w wymiarze jeden – dwa centymetry spod rękawa marynarki i kończący się powyżej najszerszej części dłoni, czyli tutaj, gdzie większość mężczyzn widzi nasadę kciuka. Natomiast długość rękawa kurtki i płaszcza powinna zakrywać wszystkie rękawy. Ważne, aby cały proces przymiarki odbywał się w pozycji stojącej ze swobodnie opadającymi rękami. Nie należy zginać rąk i wyciągać ich w przód.

Z rękawami w odzieży wierzchniej Panowie radzą sobie naprawdę bardzo dobrze. I tu paradoks! Dla większości mężczyzn długość rękawa marynarki jest kluczowa; na to najczęściej zwracają uwagę podczas zakupów, pokłosiem błędu związanego z nasadą kciuka jest później o wiele za długi rękaw płaszcza czy kurtki. Wszystko robi się zbyt długie i efekt jest katastrofalny.

Finalny efekt to brak widocznych dłoni, które znikają, a znikać nie powinny. Widoczne powinny być dłonie, a nie same końce palców, lub rękawice w chłodniejsze dni, bo to element niedoceniany, a łącznie z szalem jest akcentem dodającym sylwetce dynamiki i harmonii jak poszetka i krawat przy marynarce.

Przy zestawach proponowanych w naszych sklepach uzupełnieniem kompletu są często dzianiny, czyli swetry: v-neck, zwane potocznie „w serek”, lub te pod szyję. To idealne rozwiązanie zamiast T-shirta pod koszulą, daje nam dodatkową warstwę docieplenia, a po zdjęciu okrycia i marynarki look do po-

O filozofii kciuka u b i ó r, m ó j w i z e r u n e k tekst Adam Trzaskowski

zazdroszczenia. A co z długością rękawa w swetrze?

Po zdjęciu marynarki przesuńmy go ku górze i odsłońmy 2–3 centymetry mankietów koszuli.

Polecam, bo przecież każdy facet znać się przecież na wszystkim powinien.

Miłego noszenia!

Adam Trzaskowski, CEO Quattro Fashion Group, trener wizerunku w biznesie, specjalista ds. selekcji produktu magazyn lubelski (37) 2016

51

Makijażowe trendy

z Clarins i Douglas Odkryj najgorętsze trendy makijażowe wraz z francuską marką Clarins i Perfumeriami Douglas.

Zapraszam do zapoznania się z najnowszymi trendami w sezonie jesień – zima 2016 oraz z obowiązującym jesiennym lookiem marki Clarins.

Nowa kolekcja kosmetyków kolorowych Clarins, która obecnie jest dostępna w Douglas, odzwierciedla pragnienia o perfekcyjnym makijażu każdej kobiety, a zawarte w kosmetykach starannie wyselekcjonowane naturalne ekstrakty roślinne zadbają o skórę, sprawiając, iż cera stanie się nieskazitelna, oczy hipnotyzujące, a usta jeszcze bardziej ponętne.

Anna Hawrylinka Makijażysta Regionalny Douglas

CZERNIĄ

PRZYDYMIONE Jednym z obowiązujących trendów jest fokus na oczy.

Jeżeli czerń na powiekach gra pierwszoplanową rolę,

musimy pamiętać, że ma być roztarta.

Rozcieramy ją na górnej, jak i na dolnej powiece, aż powstanie miękka smuga. Smoky eyes zawsze wyglądają zmysłowo i niesamowicie kobieco.

4 Colour Eyeshadow Palette | Clarins

OBJĘTOŚĆ! OBJĘTOŚĆ!

Rzęsy w obowiązującym sezonie mają być maksymalnie pogrubione, wydłużone i intensywnie czarne. Spektakularna objętość bez kompromisów!

Mascara Supra Volume | Clarins

NIESKAZITELNA I ŚWIETLISTA

BOSKIE USTA

Taka cera zawsze jest w trendach. Podkład

Pielęgnacja i piękno zawsze idą w parze.

już nie tylko ma wyrównywać koloryt, ale

Moc olejków oraz soczysty kolor zapewnią

również ma mieć zdolność do odbijania światła,

wypielęgnowane, zmysłowe i kuszące usta.

widocznie wygładzać i nadawać skórze twarzy

Szczególnie warto o tym pamiętać w okresie

niesamowitego blasku.

jesienno-zimowym.

Podkłady z linii Skin Illusion | Clarins

Olejek do ust | Clarins

historia

Pod szubienicą na zamku

tekst Mariusz Gadomski | foto Marek Podsiadło, archiwum

54

magazyn lubelski (41) 2016

Najsłynniejszy kat II Rzeczypospolitej Stefan Maciejewski pochwalił Lublin. A konkretnie lubelskie więzienie. W wywiadzie udzielonym w 1932 r. „Tajnemu Detektywowi”, popularnemu tygodnikowi kryminalno-sądowemu, „mistrz sprawiedliwości” z uznaniem wypowiadał się o więzieniu na Zamku Lubelskim. W specjalnym miejscu na dziedzińcu można było ustawić szubienicę i wykonać wyrok śmierci przez powieszenie. Gdzie indziej były problemy; egzekucje odbywały się z konieczności w pomieszczeniach do tego nieprzystosowanych, m.in. w szopach. Maciejewski znał się na rzeczy. W ciągu pięciu lat swojej pracy wykonał wyroki śmierci na około stu skazanych, w tym przynajmniej raz w Lublinie.

Życie za osełkę masła Rodzina 50-letniego Prokopa Adamczuka mieszkała w drewnianej chacie pod lasem na skraju położonych niecałe 30 km od Chełma Wojsławic.

Małżeństwo Adamczuków przysposobiło 13-letniego Wincentego Bednarczuka, którego traktowali jak rodzonego syna. Skromne życie wypełniała im praca na roli i w gospodarstwie. Jednak wszystko zmieniło się chłodnej i wietrznej nocy 23 listopada 1928 r. To wtedy mieszkańcy Wojsławic zobaczyli łunę ognia, która rozświetlała mrok od strony lasu. Płonął dom Adamczuków. Ludzie rzucili się na ratunek, ale zanim dobiegli, konstrukcja budynku zawaliła się. Byli zaskoczeni, że spod rumowiska nie wydobywał się żaden krzyk. Po dogaszeniu zgliszcz natknęli się na zwęglone zwłoki gospodarza i jego wychowanka.

Miały zmasakrowane głowy. Chwilę później z piwnicy wydobyto martwe ciało gospodyni. Obok zwłok leżała zakrwawiona siekiera.

Policyjne ustalenia i badanie lekarskie zwłok potwierdziły, że trzyosobowa rodzina została zamordowana. Adamczukowie zginęli od wielokrotnych uderzeń ostrzem i obuchem siekiery. Dla zatarcia śladów zabójca podpalił dom ofiar i zabudowania gospodarskie. Motywem mordu był rabunek. I to dość osobliwego charakteru. Okazało się, że jedyne miejsce, jakie ocalało, to spiżarnia. Jakie było zdziwienie śledczych, kiedy okazało się, że pomieszczenie zostało kompletnie ogołocone z przechowywanego tu prowiantu, w tym kilku osełek masła.

Pan młody w kajdanach Następnego dnia policjanci chodzili po wsi i przepytywali mieszkańców na okoliczność morderstwa Adamczuków. Uzyskane informacje naprowadziły śledczych na trop zbrodniarza. Okazało się, że w jednym z domów w Wojsławicach trwała uczta weselna Stanisława Jabłońskiego, pochodzącego z sąsiedniej wsi Majdan Tuczewski. Stoły były suto zastawione, obficie lał się alkohol. Jednak wesele miało

nieoczekiwany finał. Oto bowiem do domu weszli umundurowani policjanci i na oczach zdumionych gości zakuli w kajdany pana młodego.

Oskarżono go o napad i morderstwo trzyosobowej rodziny. Jabłoński początkowo wszystkiego się wypierał, ale gdy podczas rewizji znaleziono część skradzionej żywności (m.in. osełkę masła, na której jeszcze widniały ślady krwi ofiar), przyznał się do popełnienia zbrodni. Łupy z rabunku były potrzebne do urządzenia uczty weselnej. O swoich zamiarach opowiedział bratu, z którym zdecydowali się dzień przed weselem napaść na stojący na uboczu Wojsławic dom Adamczuków. Zdeterminowany pan młody ciosami siekiery pozbawił życia całą rodzinę.

Następnie z bratem zabrali pieniądze i zapasy jedzenia, podpalili zabudowania, po czym uciekli do lasu. Dla policji najcenniejszą wskazówką okazała się właśnie kradzież żywności. Gdy śledczy dowiedzieli się o weselu młodego Jabłońskiego, byli już niemal pewni, kto dokonał zbrodni.

Sąd Okręgowy w Lublinie w 1929 r. uznał winę braci Jabłońskich i skazał ich na kary ciężkiego bezterminowego więzienia. Jednak prokurator uznał, że dożywocie to za mało dla potrójnego mordercy.

Lubelski Sąd Apelacyjny po rozpatrzeniu odwołania oskarżyciela skazał Stanisława Jabłońskiego na karę śmierci przez powieszenie. Prezydent RP Ignacy Mościcki, do którego skazaniec zwrócił się z prośbą o ułaskawienie, nie znalazł żadnych okoliczności łagodzących i z przysługującego mu prawa nie skorzystał. Zdecydowano, że egzekucja zbrodniarza odbędzie się na początku 1930 r.

Sensacja w Lublinie W wywiadzie dla „Tajnego Detektywa” kat Maciejewski mówił, że „egzekucje odbywają się w tajemnicy”. Jednak w dwudziestoleciu międzywojennym opinia publiczna, zwłaszcza w miastach, często wiedziała, kiedy i gdzie nastąpi wykonanie najwyższego wymiaru kary. A także kto założy skazańcowi stryczek na szyję. Informowały o tym m.in. afisze na słupach ogłoszeniowych oraz prasa. O zaplanowanych egzekucjach pisano tak, jak dziś zapowiada się imprezy sportowe czy koncerty muzyczne. Nie inaczej było w przypadku Stanisława Jabłońskiego. „W najbliższych dniach wykonany ma być w Lublinie wyrok śmierci na zbrodniarzu St. Jabłońskim. Stracenie nastąpi przez powieszenie. W Lublinie będzie to pierwsze wykonanie wyroku śmierci od czasu odzyskania niepodległości” – donosił „Głos Lubelski” 19 stycznia 1930 r. Dziennikarze nie omieszkali poinformować, że wykonawcą wyroku śmierci będzie słynny kat Maciejewski. Słynny, bo po pierwsze był na etacie kata zatrudnionego przez Ministerstwo Sprawiedliwości, a po drugie znany był z barwnego, hulaszczego życia.

Niezależnie od miejsca stracenia skazanego, egzekucjom zawsze towarzyszył nieco teatralny ceremoniał. magazyn lubelski (41) 2016

55

Pocztówka ze zbiorów Zbigniewa Nesterowicza

Jednym z jego elementów było ostatnie życzenie skazańca, które wymiar sprawiedliwości powinien spełnić. Naturalnie jeśli mieściło się w granicach zdrowego rozsądku. Gdyby skazaniec zażyczył sobie np. sprowadzenia Jana Kiepury i koncertu mistrza, raczej na pewno spotkałby się z odmową. Ostatnie życzenie mordercy rodziny Adamczuków jednak nie było specjalnie skomplikowane. – Wódki i papierosów! – zadysponował bez namysłu Stanisław Jabłoński na kilkadziesiąt minut przed śmiercią, gdy przygotowana przez pomocników Maciejewskiego szubienica wznosiła się na dziedzińcu lubelskiego zamku.

Sprawiedliwości stało się zadość Zamek w Lublinie zaczął funkcjonować jako więzienie w czasach zaborów i pozostał nim do lutego 1954 roku. Przetrzymywani tu byli zarówno przestępcy kryminalni, jak i więźniowie polityczni, a w czasie II wojny światowej i po zakończeniu okupacji niemieckiej na zamek trafiali działacze konspiracyjni, żołnierze podziemia niepodległościowego i wszelkiego rodzaju „wrogowie ludu”. Wielu z nich zostało straconych i zamęczonych na śmierć. Uznani za najgroźniejszych odbywali karę w donżonie, czyli w zbudowanej w XIII wieku baszcie i nazywanej wieżą księcia Daniela. Więźniowie mówili na to miejsce „Baśka”

56

magazyn lubelski (41) 2016

(zapewne zdrobnienie od baszty), ale swojskie określenie nijak się miało do panujących tu warunków.

Stare mury, wilgoć, ciasnota i odór fekaliów z dołów kloacznych skutecznie zmiękczały opór. Na dziedzińcu zamkowym, który dziś zwiedzają turyści, odbywały się egzekucje skazanych na karę śmierci. W świadomości lublinian zamek nie kojarzył się z zabytkową budowlą historyczną, którą przez kilka wieków ze wszystkich stron otaczała gwarna dzielnica żydowska, lecz przywodził na myśl kraty i surowy więzienny regulamin.

Wbrew wcześniejszym informacjom, ponura scena stracenia Stanisława Jabłońskiego miała miejsce nie pod koniec stycznia, a dopiero 23 marca 1930 r.

W tym dniu w całym kraju panowała piękna, słoneczna pogoda. W Lublinie odnotowano 10 stopni C. Piłkarze rozegrali pierwsze mecze wiosennej rundy rozgrywek ligowych; Warszawianka odniosła sensacyjne zwycięstwo 3 do 1 nad Garbarnią Kraków. Najważniejszym tematem doniesień prasowych było przesilenie w rządzie, kierowanym po raz piąty przez Kazimierza Bartla.

Dziennik „Echo” z dnia. 25 marca 1930 r. podał, że o godzinie 23.00 do więzienia lubelskiego przybyli prokurator i lekarz. Na kwadrans przed północą wyprowadzono Jabłońskiego na dziedziniec. Przy szubienicy, w świetle płonącego łuczywa, czekał kat Maciejewski. Postawny ciemnowłosy mężczyzna miał na sobie czarny żakiet i cylinder, natomiast na dłoniach, zgodnie z przepisami, miał białe jedwabne

rękawiczki. Po odczytaniu wyroku, wraz z wybiciem północy, sprawiedliwości stało się zadość. Chwilę później kat ściągnął rękawiczki i rzucił je pod nogi wisielca.

Po upływie przepisowego kwadransa ostatnią formalnością było stwierdzenie przez lekarza zgonu skazańca.

Kat w depresji Maciejewski ze względu na swoją profesję budził grozę, ale jednocześnie cieszył się dużym zainteresowaniem społeczeństwa. Był nieomal celebrytą. Młody, elegancko ubrany i sympatyczny podobno unikał kontaktów z prasą, ale reporterzy i tak zawsze znaleźli sposobność na przeprowadzenie z nim wywiadu. O Maciejewskim śpiewano piosenki (słynny „Bal na Gnojnej” Stanisława Grzesiuka), a rewolucyjny poeta Władysław Broniewski uwiecznił kata w jednym z wierszy.

Stefan Maciejewski (niekiedy jego nazwisko stosowano wymiennie z Maciejowskim) naprawdę nazywał się Alfred Kalt (lub Kaltbaum) i zaistniał w świadomości Polaków pod koniec lat 20. Zanim dostał etat w ministerstwie, wyroki w Polsce były wykonywane przez pluton egzekucyjny przez rozstrzelanie. Od 1927 roku do wybuchu II wojny światowej pracowało trzech katów, z których najbardziej barwną postacią zdecydowanie był właśnie Maciejewski. Zawodowo czas dzielił między warszawskie więzienie na Mokotowie oraz inne więzienia w Polsce. Za dyspozycyjność Maciejewski otrzymywał 400 zł miesięcznie, a za każdy wykonany wyrok 100 zł, co było sporą sumą, biorąc pod uwagę, że średnie wynagrodzenie w Polsce w latach 30. wynosiło 200 zł.

Kiedy Stefan Maciejewski wieszał w Lublinie Stanisława Jabłońskiego, był w pełni zawodowej formy. Jednakże dwa lata później popadł w tarapaty. Słabością kata był alkohol i życie ponad stan, co zakończyło się zajęciem majątku przez komornika. Ministerstwo Sprawiedliwości nie zamierzało dłużej tolerować alkoholika i jego ekscesów. W 1932 roku po serii pijackich skandali Maciejewski został z hukiem wyrzucony z posady. Nie mógł potem znaleźć pracy. Z miernym skutkiem otworzył szkołę nauki języka niemieckiego i wydał pamiętniki, w których opisał szczegóły wykonywanych wyroków oraz ostatnie wyznania skazanych. Ze względu na klauzulę poufności sprawą zajął się prokurator. Załamany psychicznie próbował zimą 1936 r. w parku na Czerniakowie w Warszawie popełnić samobójstwo, wieszając się na drzewie. Nie udało się, za słabo zawiązał stryczek. Tłumaczył się, że dawno już nikogo nie wieszał i wyszedł z wprawy. Po tym wydarzeniu dalsze losy najsłynniejszego kata II Rzeczypospolitej pozostają nieznane.

Przy pisaniu artykułu korzystałem z informacji zawartych w: „Halo Łódzkie. Dziennik Bezpartyjny, 1928, nr 325 „Echo”, 1930, nr 17 „Echo”, 1930, nr 83 „Tajny Detektyw”, 1932, nr 20 http://teatrnn.pl/leksykon/kalendarium/wydarzenie/1753 http://teatrnn.pl/instrukcja/tajemniczy-lublin/ magazyn lubelski (41) 2016

57

historia

Wieś, która się przeprowadziła Tekst i foto Grażyna Stankiewicz

58

magazyn lubelski (41) 2016

Jadę według wskazówek, które dostałam od znajomej. W Gołębiu pod kościołem trzeba skręcić na Niebrzegów, potem prosto przez tory kolejowe, później nadal cały czas prosto przez las, wjechać na drogę szutrową, jechać powoli, skręcić tam, gdzie będzie umieszczony na drzewie drewniany drogowskaz.

Wszystko się zgadza. I wysoki las sosnowy, i jego zapach. I polana na końcu drogi. Polana, która 80 lat temu była sporą wsią położoną na skraju lasu. Dziś zamiast chałup jest gęsto od dzikich drzewek owocowych, które kiedyś stanowiły przydomowe sady. Na niektórych pniach znajdują się tabliczki z wybitymi imionami i nazwiskami osób, które miały tu swoje domy. Dookoła cisza. I przestrzeń, którą wyznaczają droga i ścieżki, które prowadziły do kolejnych gospodarstw, dziś piaszczyste i przykryte igliwiem i liśćmi.

Przed II wojną światową w Bonowie, który leżał na terenie gminy Gołąb w powiecie puławskim, mieszkało niemal 350 osób, w sumie 106 rodzin. Znajdowało się tu ponad 60 domów mieszkalnych, w większości z dachami krytymi strzechami, część z nich z gankami, przy których tradycyjnie były sadzone krzewy bzu. Na terenie prawie każdej posesji znajdowała się obora i stodoła. Przed domami rosły jabłonie i śliwy, ale najwięcej było grusz ulęgałek. W jednej z izb domu należącego do Franciszka Wydry działała czteroklasowa szkoła powszechna, w której odbywały się lekcje na dwie zmiany.

Bonów, choć schowany w lesie, miał jednak mieszkającego na miejscu nauczyciela, dzięki czemu dzieci nie musiały daleko chodzić na lekcje. We wsi było też kilka studni z żurawiami i stojącymi przy nich drewnianymi korytami dla zwierząt gospodarskich oraz dwa sklepiki z podstawowymi artykułami najbardziej potrzebnymi w prowadzeniu domu. Życie było tu więcej niż skromne.

Gleba najgorszej kategorii pozwalała na uprawę owsa, prosa, lnu i ziemniaków. Mieszkańcy Bonowa utrzymywali się również z tego, co dawał im las. Zbierali chrust – na własne potrzeby i na sprzedaż, grzyby i jagody.

Odbiorców znajdowali w Dęblinie. Kto miał znajomości u gajowego Rogali, to łowił ryby w pobliskim jeziorze Piskory, które należało do majątku dziedzica z Żyrzyna.

Przesiedlenie Wybawieniem z trudnej sytuacji bytowej była niespodziewana decyzja w 1935 roku o wykupieniu terenu, na którym położony był Bonów, przez Ministerstwo Spraw Wojskowych.

Pierwsza informacja o przesiedleniu dotarła do mieszkańców Bonowa w styczniu 1935 roku. – Przez rok były robione szacunki. Ile jest warta ziemia, zabudowania gospodarcze i las. Pierwsza grupa wyjechała na przełomie czerwca i lipca 1936 roku. Ostatni bonowianin opuścił wieś 27 maja 1937 roku – wspomina Tomasz Kozak, wnuk przesiedlonego wówczas Stanisława Kozaka, który wraz z rodziną mieszkał na posesji nr 4. W konsekwencji większość mieszkańców została przesiedlona do wsi położonych w sąsiedztwie Siostrzycowa koło Trawnik

(Kolonia Bonów) i Bychawy (Kolonia Bychawka III).

Pozyskane przez ministerstwo tereny o powierzchni ponad 680 ha planowano przeznaczyć na poligon dla Oficerskiej Szkoły Lotniczej w położonym o kilka kilometrów dalej Dęblinie. Na skraju wsi żołnierze wybudowali betonowy schron o wymiarach 50 na 70 m.

Solidnie umocowany w ziemi był celem podczas ćwiczeń pilotów ze Szkoły Orląt, którzy nad Bonowem uczyli się zrzucać bomby do celu. Ale w wyniku katastrofy, w której zginął pochodzący z Bułgarii młody pilot, ćwiczeń nad Bonowem zaprzestano kilka miesięcy przed 1 września 1939 roku. Po schronie zachowały się w ziemi jedynie elementy mocowań. Spacerując po okolicy, można zobaczyć też liczne leje po bombach.

Nic nie zachowało się z zabudowań. Chałupy albo zostały rozebrane przez właścicieli i przewiezione w nowe miejsca zamieszkania, albo zniszczone podczas ćwiczebnych nalotów.

Przez lata okupacji niemieckiej i w latach powojennych Bonów pochłaniał las. Została długa na 600 metrów droga, wzdłuż której kiedyś wzniesiono domy.

Jeszcze dziś gdzieniegdzie widać ślady zagłębień po piwnicach. Dopiero w latach 1959–1960 o dawnej wsi przypomniało sobie Ministerstwo Obrony Narodowej, które przekazało te tereny Ministerstwu Rolnictwa i Leśnictwa. Część Bonowa otrzymali w użytkowanie rolnicy z sąsiednich wsi, pozostałe tereny zostały zalesione. – Na początku lat 60. to było strach tam chodzić, tyle było niewypałów – wspomina wnuk Stanisława Kozaka, który miał wtedy 10 lat i którego rodzina osiadła w Gołębiu.

W środku wielkiego lasu Co utkwiło w pamięci chłopca, który przyjeżdżał ze swoim ojcem do Bonowa przy każdej nadarzającej się okazji? – Zapamiętałem resztki betonowego schronu, fundamenty po mieszkaniach, no i gruszki ulęgałki, które wówczas jeszcze rodziły owoce. Na każdym kroku można było zauważyć, że kiedyś była tam wioska. Mój tata chciał tam wracać, inni też. Ale władza nie pozwoliła. Nie było niedzieli, żeby tam nie przyjeżdżali dawni mieszkańcy.

Czcili to miejsce jak święte – opowiada Tomasz Kozak.

W sześćdziesiątą rocznicę przesiedlenia, w 1996 roku, byli mieszkańcy Bonowa i ich krewni postanowili uczcić historię swojej wsi. Tam, gdzie przed wojną pod numerem czwartym znajdowało się gospodarstwo Stanisława Kozaka, została wzniesiona kapliczka z płytą upamiętniającą mieszkające tu rodziny. U podnóża świętej figury znajdują się metalowe drzwiczki do schowka, w którym przechowywane są ich wspomnienia. Każdy może tam zajrzeć, napisać coś od siebie, przeczytać publikację o Bonowie. To inicjatywa rodzeństwa – Tomasza, Jadwigi i Jana Kozaków. Ale wspomnień na terenie dawnej wsi jest więcej. Na drzewach lub wśród drzew można znaleźć wiele tabliczek przybitych do pni lub stojących w miejscu dawnych domostw: „Fra. Wydra. Tu była szkoła”, „Tu mieszkali: Maria magazyn lubelski (41) 2016

59

Korpysa. Adam. Ignac. Aleksander. Józef. Aleksandra”, „Tu miesz. Kozak Sta.4” lub po prostu „Grobel Paweł”. Z jednej strony pomysłodawcy zadbali o pamięć o mieszkańcach przesiedlonej wsi, z drugiej zaś strony postanowili ożywić to miejsce. Zagospodarowany na nowo teren to nie tylko dziki już dziś sad w środku wielkiego lasu i tablice symbolizujące to, co było, ale również miejsce odpoczynku i rekre-

60

magazyn lubelski (41) 2016

acji dla rowerzystów, uprawiających nordic walking, grzybiarzy i osób uprawiających pieszą turystykę.

Na dawnej posesji Stanisława Kozaka znajdują się również palenisko oraz wiata z ławkami. Na ścianie są informacje o historii wsi, przedwojenne zdjęcie i list skierowany do korzystających z tego miejsca z prośbą, aby zostawili po sobie porządek.

Co roku latem przy kapliczce odprawiane są

nabożeństwa, w których uczestniczą dawni mieszkańcy, którzy opuszczając to miejsce, byli dziećmi. Dziś przyjeżdżają ze swoimi dziećmi, wnukami, prawnukami. Tomasz Kozak też odwiedza Bonów ze swoimi bliskimi. Szczególnie zależy mu na obecności wnuków. – Chcę w nich zaszczepić potrzebę pamiętania o miejscu, skąd pochodzi nasza rodzina.

Jak mnie zabraknie, to żeby tu przyjeżdżali i przeka-

zywali tym samym tę pamięć następnym pokoleniom.

Na co dzień w lesie, w którym przed ośmioma dekadami tętniło życie wiejskiej społeczności, w uszach szumi cisza, można zobaczyć wznoszące się nad drzewami orły bieliki, spotkać jelenie. I jeszcze, jak napisał jeden z blogerów, zobaczyć dookoła „mnóstwo zdziczałych ludzkich drzew”.

magazyn lubelski (41) 2016

61

Po raz trzeci odbyły się warsztaty dla lublinianek, tym razem pod hasłem „Codziennie silniejsza”. Inicjatywa skierowana jest do kobiet, które dbają o swój rozwój personalny. Podczas spotkań, paneli dyskusyjnych i warsztatów są poruszane tematy związane z godzeniem życia osobistego z karierą zawodową, wykorzystywaniem swoich umiejętności i predyspozycji, budowaniem pozytywnego wizerunku siebie, radzeniem sobie w trudnych sytuacjach, a także np. można dowiedzieć się, jakie są zasady, które rządzą dobrym stylem w ubiorze. Z roku na rok przybywa uczestniczek, które pochodzą z różnych środowisk zawodowych, niektóre z nich brały udział w tego typu spotkaniu po raz pierwszy. Organizatorami wydarzenia są Prezydent Miasta Lublina oraz Forum Kobiet Lublina przy współpracy z Polską Fundacją Ośrodków Wspomagania Rozwoju Gospodarczego „OIC Poland”. (maz)

62

magazyn lubelski (41) 2016

Wszystko przez Osterwę

(Natalia Giza)

Lublin inspiruje kobiety

(pod, Fundacja OIC Poland)

zaprosili nas

8 października Teatr im. Juliusza Osterwy pod nowym kierownictwem Doroty Ignatjew otworzył szeroko drzwi i pod hasłem „Otwórz Osterwę” wyszedł ze swoją propozycją kulturalną do mieszkańców Lublina. Uliczna parada, w której wzięli udział przebrani w kostiumy aktorzy, pracownicy i przyjaciele teatru, zainaugurowała sezon teatralny 2016/2017. Były transparenty z tytułami spektakli oraz z hasłami-postulatami Juliusza Osterwy, wielkiego artysty i reformatora polskiego teatru, którego w 1949 roku za swojego patrona wybrali lubelscy aktorzy. Tego dnia najmłodsi zwiedzili teatr i wzięli udział w czytaniu performatywnym bajek Agnieszki Osieckiej, młodzież poznała tajniki pracy charakteryzatora, a jeszcze inni wzięli udział w warsztatach teatralnych. Dzień zakończył się przedstawieniem „Pani Bovary” oraz nocną wędrówką po teatrze. Otwarte przed południem drzwi teatru zamknęły się dopiero o drugiej w nocy. (ag)

Premiera w Teatrze Muzycznym

(Mieczysław Sachadyn)

zaprosili nas

Na serii książek o losach kultowej Ani z Zielonego Wzgórza wychowało się kilka pokoleń. Rudowłosa bohaterka cyklu autorstwa Lucy Maud Montgomery bawiła, uczyła i rozczulała nie tylko czytelniczki. Jej perypetie stały się podstawą do stworzenia adaptacji filmowej, a także inspiracją dla musicalu o tym samym tytule. Za sprawą Teatru Muzycznego w Lublinie 21 października odbyła się jego premiera. Reżyserii podjął się Mirosław Siedler, który obecnie jest dyrektorem Teatru im. Aleksandra Sewruka w Elblągu. Tytułową bohaterkę „Ani z Zielonego Wzgórza” zagrała Patrycja Baczewska, absolwentka Szkoły Aktorskiej Machulskich w Warszawie oraz dwóch kierunków studiów: muzykologii na KUL oraz edukacji artystycznej w zakresie sztuki muzycznej na UMCS w Lublinie. Na swoim koncie ma role komediowe oraz dramatyczne – m.in. występowała na deskach Teatru Trzynastka w Legionowie, Teatru Soho w Warszawie oraz w polskich serialach, grała także na organach jako solistka i jako akompaniator artystów Opery Narodowej. – Praca nad postacią Ani z Zielonego Wzgórza była dla mnie wielką, poruszającą i nieustającą przygodą. Poznawanie Ani, jej charakteru oraz usposobienia niejednokrotnie dostarczyło mi uśmiechu, ale również łez. Ania pozwoliła mi na nowo wejść w świat dziecka, które nie boi się marzyć i zachwyca się każdorazowo otaczającym ją światem – opowiada artystka. W rolę ukochanego Ani, Gilberta, wcielił się Jakub Gąska, śpiewak tenorowy, ab-

solwent Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz Wydziału Wokalnego Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Od 2012 jest związany jako solista z Teatrem Muzycznym w Lublinie, gdzie występuje m.in. jako Adam w Ptaszniku z Tyrolu K. Zellera, Eisenstein w Zemście nietoperza J. Straussa, Ottokar w Baronie cygańskim J. Straussa, Arystyd w Balu w Savoyu P. Abrahama. – W spektaklu pokazane jest to, że takie wartości jak miłość, przyjaźń i wytrwałość w dążeniu do wyznaczonych celów i realizacji marzeń, niezależnie od wieku, są tak samo ważne. Adaptacja sceniczna powieści jest bardzo zgrabnie napisana przez Henrykę Królikowską i Macieja Wojtyszkę, dzięki czemu w niektórych scenach zgromadzeni na widowni dorośli mogą się bawić jeszcze lepiej niż dzieci. Jest to po prostu spektakl rodzinny – opowiada aktor. Musical jest pełen komediowych scen i dialogów, ale odnajdziemy w nim także rozważania nad sensem życia, poszukiwaniem przyjaźni i miłości, dobrocią, tolerancją. Dużym atutem przedstawienia jest muzyka Zbigniewa Karneckiego, niezwykle obrazowa, pasująca jak ulał do kolejnych scen. „Ania z Zielonego Wzgórza” to przedstawienie dla całych rodzin. Z pewnością także dorośli znajdą w nim wiele odniesień dla siebie, np. tych o sztuce naprawiania błędów. Spektakl jest pierwszą w tym sezonie premierą, a dyrektor Iwona Sawulska już zapowiada kolejne. (abc)

magazyn lubelski (41) 2016

63

(Magdalena Chojnacka)

Specjalista od bajkowej scenerii i charakteryzacji, a także artystycznej fotografii Paweł Totoro Adamiec 14 października w Centrum Kultury w Lublinie zaprezentował swój najnowszy projekt: wystawę „Królowie lubelscy”. Jest to zbiór fotografii osadzonych na pograniczu tego, co rzeczywiste i bajkowe, z niezwykłymi postaciami w rolach głównych: a są to kapłanki, topielice, wróżbitki, zielarki uosabiające żywioł przyrody. Za scenerię zaś posłużyły mroczne lasy, magiczne łąki, tonące w oparach mokradła. Na potrzeby sesji zdjęciowych autor przygotował osiem różnych stylistycznie charakteryzacji. W projekcie wzięły udział osoby powyżej 60. roku życia – wcielając się w rolę nierzeczywistych władców Lubelszczyzny. Jedną z modelek została śpiewaczka operetkowa Krystyna Szydłowska. Dojrzałość w tej sytuacji okazała się niebywałym atutem, emocje, mimika, nietuzinkowość, a także dystans do siebie to coś, czego brakuje wielu modelkom. Przedsięwzięcie miało na celu aktywizację grupy seniorów z Lublina oraz ukazanie ich dystansu do życia i otwartości względem różnych form sztuki.

Projekt został zrealizowany w ramach stypendium prezydenta Lublina. (abc)

64

magazyn lubelski (41) 2016

IKEA w Lublinie

(mat. org.)

Królowie lubelscy

(Zbigniew Wójcik)

zaprosili nas

Budowa dziesiątego w Polsce sklepu IKEA i towarzyszącego mu centrum handlowego w Lublinie rozpoczęła się na dobre. 25 października na placu budowy przy alei Spółdzielczości Pracy wkopano symboliczny kamień węgielny. To jedyny we wschodniej części kraju sklep tej sieci w Polsce i drugi pod względem wielkości.

Otwarcie sklepu IKEA zaplanowano na trzeci kwartał 2017 roku, a centrum handlowego – na czwarty kwartał 2017 roku. Wkopanie kamienia węgielnego pod sklep i centrum handlowe IKEA jest symbolicznym, wyczekiwanym przez mieszkańców Lublina i okolic początkiem budowy. Prace inżynieryjne trwają już od kilkunastu tygodni. Dotychczas zrealizowano znaczną część makroniwelacji terenu, zabezpieczenia skarp, a także wylano pierwsze betonowe elementy. Rozpoczynają się także intensywne prace przy budowie wiaduktu prowadzącego na teren obecnego placu budowy, który zapewni klientom szybki, bezpieczny i bezkolizyjny dojazd do centrum handlowego. (ag)

Trwa czwarty już sezon Kryminalnych Czwartków w Radio Lublin. Bohaterem październikowego spotkania był Mariusz Czubaj, autor tak poczytnych powieści sensacyjnych, jak „21:37”, za którą otrzymał Nagrodę Wielkiego Kalibru, czy „Martwe popołudnie”, która została wyróżniona podczas festiwalu Kryminalna Piła. Poza pisaniem kryminałów Mariusz Czubaj prowadzi bardzo intensywne życie zawodowe. Jest profesorem antropologii kultury w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Jego badania koncentrują się wokół problematyki literatury popularnej i seriali telewizyjnych. Współpracuje też z Ośrodkiem Badań nad Przestrzenią Publiczną. Tu z kolei prowadzi badania dotyczące antropologii sportu. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Kryminalistycznego, a także posiadaczem 1 dan w karate tradycyjnym. Do tej pory opublikował osiem powieści, w tym dwie do spółki z Markiem Krajewskim. (maz)

W stronę światła

(Kamil Kurus)

Uwaga, kryminał

(Monika Pietraszkiewicz)

zaprosili nas

Foto-Klub Ziemi Chełmskiej może pochwalić się gronem znakomitych fotografików, sporym dorobkiem, a także rozpoznawalnością w środowiskach polskich fotografików. To ostatnie jest zasługą tematu wylansowanego przez klub, mianowicie wielokulturowości, która jest znakiem rozpoznawczym Ziemi Chełmskiej. 21 października odbył się wernisaż wystawy fotografii pod tytułem „W stronę światła” w Galerii „Atelier” Elżbiety i Ryszarda Karczmarskich w Chełmie. Na wystawie można było zobaczyć prace Piotra Bakuna, Wojciecha Derlaka, Edmunda Fladrzyńskiego, Andrzeja Holly, Ryszarda Karczmarskiego i Dariusza Kosteckiego. W tym roku Foto-Klub obchodzi 55. rocznicę swojego istnienia. W gronie założycieli byli między innymi Edmund Fladrzyński i Lech Radwański. Klub nie posiadał nigdy osobowości prawnej, statutu ani formalnej struktury, a w czasie swojej działalności zorganizował dziesiątki wystaw i plenerów. Prace chełmskich fotografów były nagradzane na wielu krajowych i zagranicznych konkursach. (abc)

magazyn lubelski (41) 2016

65

październik/listopad 2016

28 października KRASNYSTAW Dziady Jesienne

Krasnostawski Dom Kultury, ul. Okrzei 10, godz. 19:00

12 listopada

18 listopada

KAZIMIERZ DOLNY LUBLIN Wernisaż wystawy mistrzów Wernisaż wystawy: (Nie)obecność Wydziału Architektury Politechniki Galeria Labirynt, Lublin, ul.

Popiełuszki 5, godz. 19:00 Warszawskiej, Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym, Galeria Wystaw Czasowych, ul. Rynek 19, godz. 13:00

24 listopada LUBLIN Cyklu „Muzyczna podróż w czasie”, „Klasyczne inspiracje Leszka Możdżera” – gra Kamil Turczyn

Dzielnicowy Dom Kultury „Węglin”, ul. Judyma 2a, godz. 19:00

18-26 listopada PUŁAWY 7. Puławski Festiwal Muzyczny.

Wszystkie Strony Świata

Puławski Ośrodek Kultury “Dom Chemika”, ul.Wojska Polskiego 4

LUBLIN Wystawa poplenerowa „Kraina Rumianku”

28 października WŁODAWA Wernisaż wystawy “Z Kosmosu”

Miejska Biblioteka Publiczna, ul. Przechodnia 13, godz. 10:00

Dom Polonii, Studio Malarnia, ul. Rynek 18, godz. 14:00

17 listopada LUBLIN Kryminalne Czwartki: Spotkanie z Katarzyną Bondą

Radio Lublin, ul. Obrońców Pokoju 2, godz.18:00

19-20 listopada LUBLIN Premiera “Queens of opera”

Teatr Muzyczny w Lublinie, ul. Marii Curie-Skłodowskiej 5

Muzeum Wsi Lubelskiej, Al. Warszawska 96

LUBLIN Debata “Kobieta jest…”

Lubelski Park Naukowo-Technologiczny, ul. Dobrzańskiego 3, godz. 10.00-15.00

18 listopada LUBLIN Premiera płyty Tomasza Korpantego “Góry są bo są”

Radio Lublin, ul. Obrońców Pokoju 2

RADZYŃ PODLASKI Zaduszki Teatralne

Radzyński Ośrodek Kultury, ul.

Jana Pawła II 4, godz. 19:00

66

27 listopada LUBLIN Opowieści Andrzejkowe

7 listopada

9 listopada

25 listopada

magazyn lubelski (41) 2016

19-20 listopada ŚWIDNIK Świdnik Jazz Festival

Miejski Ośrodek Kultury w Świdniku, ul. Lotników Polskich 24, godz.18:00

9-11 grudnia LUBLIN Akademia Odkryć Fotograficznych: Tomasz Tomaszewski i Mistrzowskie Warsztaty

Centrum Kultury w Lublinie, ul.Peowiaków 12

wrzesień/październik 2015

wrzesień/październik 2015

TOURNEO COURIER

FORD MULTIOPCJE

PRZESTRONNE, RODZINNE, MIEJSKIE AUTO Z BOGATYM WYPOSAŻENIEM Duży, ale zwrotny. Miejski, ale wygodny. Rodzinny, ale… bez żadnych ale.

Oto Ford Tourneo Courier, sprytny wybór dla całej rodziny. Z wysoką pozycją kierowcy, ogromną przestrzenią dla pasażerów, przesuwnymi drzwiami i bogatym wyposażeniem. Wybierz go już dziś w doskonałej cenie. *Wyliczenie dla Forda Tourneo Courier Trend, 1.0 EcoBoost, 100 KM, w cenie promocyjnej 49 972 PLN, na 48 miesięcy przy rocznym przebiegu 20 000 km i wpłacie własnej Klienta w wysokości 30%. Zużycie paliwa oraz emisja CO2: Ford Tourneo Courier 5,3 l/100 km, 120 g/km; (zgodnie z rozporządzeniem WE 715/2007 z późniejszymi zmianami w WE 692/2008, cykl mieszany). Na zdjęciu samochód z wyposażeniem opcjonalnym. Przykład reprezentatywny dla kredytu Ford Multiopcje na dzień 08.04.2016. Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) wynosi 8,35%, całkowita kwota kredytu (bez kredytowanych kosztów) 48 256 zł, całkowita kwota do zapłaty 60 582,47 zł, oprocentowanie zmienne 6,29%, całkowity koszt kredytu 12 326,47 zł, w tym: opłata przygotowawcza 2 412,80 zł, odsetki 9 913,67 zł, 47 miesięcznych równych rat w wysokości 600,06 zł i ostatnia rata 29 966,70 zł. Wymóg zawarcia umowy ubezpieczenia AC samochodu – koszt nie jest wliczony do RRSO. Niniejsza oferta jest ograniczona w czasie.

CARRARA - Lublin, ul. Turystyczna 45, tel. 81 746 11 44 www.ford-lublin.pl

62

magazyn lubelski (39) 2016