Denk je aan de zomer dan denk je vast en zeker ook aan het overheerlijke zachte fruit. Aardbeien, blauwe bessen, frambozen en bramen, wie kent ze niet! Het aardbeien- en bessen seizoen is nu volop aan de gang.
AARDBEIEN
HET VERHAAL VAN DE AARDBEI EN BLAUWE BES IN ZUID-LIMBURG
Het aardbeienseizoen uit de volle grond loopt van juni tot september. Voor de blauwe bes is juni tot september het seizoen om geplukt te worden. De teelt van deze gezonde en zoete lekkernijen op de heuvels en in de dalen van Zuid-Limburg staat de laatste twintig jaar echter stevig onder druk. Desalniettemin staan we in de zomermaanden graag even stil bij deze ‘zoete’ bedrijfstak.
Over het algemeen zijn er twee manieren om aardbeien te telen. Uit de grond of via stellingen. In Zuid-Limburg wordt bijna uitsluitend op de grond geteeld. Het telen op stellingen is een ontwikkeling die ongeveer twintig jaar geleden werd geïntroduceerd. Deze teelt vergt een flinke investering, de planten hebben veel meer zorg nodig en is alleen op grotere schaal rendabel.
WELKE AARDBEI IS HET LEKKERST?
Of een aardbei van de grond lekkerder is, is een kwestie van smaak. Hetgeen wel door vele kenners wordt onderschreven is dat de kwaliteit van op stellingen gekweekte aardbeien beter is. Ze hebben een langere houdbaarheidsdatum en zijn het hele jaar door beschikbaar. Met name vanwege de tweede teelt die in de kas plaatsvindt. Aardbeien die op de grond geteeld worden zijn overigens wel dikker. Dit heeft te maken met het feit dat deze planten meer grond ter beschikking hebben.
BLAUWE BESSEN
De blauwe bessen in Zuid-Limburg worden grotendeels met de hand geplukt. De planten staan in potten waar deze vroeger op de plantages in de grond stonden. Blauwe bessen behoorden heel lang tot de luxeproducten. Naarmate bekend werd dat de blauwe bes antioxidanten en andere gezonde voedingsstoffen bevatte nam de vraag en het aanbod flink toe en begonnen de prijzen te zakken.
De smaak, kleur, grootte en hardheid bepalen de kwaliteit van de blauwe bes. Een seizoen met een zogenaamd kort pluk venster, waarbij meer dan 50% van de bessen in de eerste pluk geplukt kunnen worden, is van groot belang. Een tweede pluk betekent extra kosten voor de teler die sowieso al vanwege de stijgende personeelskosten zijn levensvatbaarheid steeds meer in het geding ziet komen.
Door de jaren heen zijn de blauwe bes rassen veranderd. Dit heeft alles te maken met de gewenste smaak, houdbaarheid en kwaliteit van de bes. De laatste trend is het aanbieden van ‘harder’ fruit, iets wat overigens ook in de appelteelt een rol speelt.
AFNAME AREAAL
Het totale areaal aan aardbeien en bes soorten is de laatste jaren in Zuid-Limburg drastisch verminderd. Dit heeft verschillende redenen. De belangrijkste is het uitblijven van voldoende rendement om het hoofd boven water te kunnen houden. De goedkopere import van met name bessen uit andere continenten speelt hierbij ook een rol. Daarnaast spelen ook het gebrek aan investeringen om schaalvergroting toe te passen en beschermende middelen, onder andere tegen weersinvloeden, te plaatsen mee. De laatste jaren is ook het tekort aan betaalbaar personeel een belangrijke factor die meeweegt of aardbeienen bessenproducenten kunnen doorgaan met hun huidige bedrijfsvoering.
UITSTERVEND RAS
Dit alles heeft geresulteerd tot een situatie waarbij het aantal producenten van zacht fruit in Zuid-Limburg tot een uitstervend ras is gaan behoren. Dit geldt voor zowel de aardbeien, en blauwe bessen plantages. De productie van frambozen, bramen, rode en zwarte bessen op Zuid-Limburgse grond is zelfs een nog grotere rariteit geworden, zo niet bijna compleet verdwenen.
TOEKOMST
Dit in tegenstelling tot de grote en moderne bedrijven in bijvoorbeeld Midden- en Noord-Limburg waar de schaalvergroting wel heeft plaatsgevonden. In de wereld van de (zacht) fruittelers zijn er slechts twee toekomstscenario’s beschikbaar. Of bewust kleinschalig als onderdeel van een andere, bestaanswaardige inkomstenbron, of heel groot. Er bestaat anno 2023 geen tussenweg meer, hetgeen een gezonde toekomst van aardbeien en bessen van Zuid-Limburgse grond een grote uitdaging maakt voor deze fruittelers.