Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2023

SJÓMANNADAGSBLAÐ 2023 VESTMANNAEYJA

Til hamingju með sjómannadaginn!

TM og íslenski sjávarútvegurinn hafa gengið samhliða í gegnum strauma og stefnur sögunnar. Við erum stolt af tengingu okkar við sjávarútveginn og öllu því sem samstarf okkar hefur áorkað.

TM óskar sjómönnum og fjölskyldum þeirra til hamingju með daginn!

Hugsum í framtíð

Til hamingju með daginn sjómenn!

Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2023

73. árgangur

Ritstjóri: Ómar Garðarsson.

Ljósmyndir: Óskar Pétur, Sigurgeir Jónasson. myndir úr einkasafni viðmælanda.

Umbrot: Leturstofan

Prentun & bókband: Prentun.is

Forsíðumynd: Gunnar Júlíusson

Auglýsingar: Leturstofan

Prófarkalestur: Guðni Einarsson og Ómar Garðarsson

Úgefandi:

Sjómannadagsráð Vestmannaeyja 2023.

Sjómannadagsráð 2023:

Formaður: Gísli Matthías Sigmarsson

Gjaldkeri: Brynjar Unnarsson

Ritari: Sævald Hallgrímsson. Meðstjórnendur : Ágúst Halldórsson, Ragnar Þór Jóhannsson, Valur Már Valmundsson, Ólafur Már Harðarson, Ingi Þór Arnarsson, Ríkharður Stefánsson, Héðinn Karl Magnússon, Óðinn Guðmundsson, Kolbeinn Agnarsson, Sigurfinnur Sigurfinnsson, Guðni Pétursson, Sigurður Atlason og Þórhallur Friðriksson.

EFNISYFIRLIT

BLAÐSÍÐA 12

Sjómannadagur 2022

BLAÐSÍÐA 20

Hetjur heiðraðar

BLAÐSÍÐA 26

Kári Bjarnason – Hátíðarræða

BLAÐSÍÐA 32

Járnkall á sjómannadaginn

BLAÐSÍÐA 36

Sumar á Ísleifi IV.

BLAÐSÍÐA 44

Minning látinna

BLAÐSÍÐA 72

Stærsta björgunin

BLAÐSÍÐA 85

Árin hjá Samtogi

BLAÐSÍÐA 92

Seyðfirðingur verður Vestmannaeyingur

BLAÐSÍÐA 104

Einn gallvaskur

BLAÐSÍÐA 110

Lífshlaupið

BLAÐSÍÐA 116

Kjólar og pils

BLAÐSÍÐA 120

Pálmi Lór á sjó og landi

Bestu árnaðaróskir og kveðjur til sjómanna og allra Vestmannaeyinga á sjómannadaginn!

ÓMAR GARÐARSSON, RITSTJÓRI:

STÆRSTA BJÖRGUNIN

Ingibergur Óskarsson hefur unnið mikið þrekvirki við að safna upplýsingum um flóttann mikla frá Heimaey 23. janúar 1973. Það var einstakt björgunarafrek á heimsvísu. Hann setti upp vefsíðuna 1973-alliribatana.com og einnig Facebook-síðuna 1973 í bátana til að vekja athygli á verkefninu og safna upplýsingum. Nú er hann búinn að skrá 5.049 manns, 2.630 karla og 2.369 konur og 50 ófædd börn í móðurkviði. Fólkið fór frá Eyjum með 58 bátum og skipum, flugi eða sat um kyrrt þessa nótt. Að auki komu a.m.k. þrír bátar til Eyja um morguninn til að sækja fólk en fóru farþegalausir til baka. Skráð er hvar hver farþegi átti heima, með hvaða báti hann fór og hverjir voru í áhöfn. Einnig hverjir fóru með flugi. Þess má geta að rúm 60% þeirra sem voru í Eyjum um gosnóttina voru enn á lífi um síðustu áramót.

Þetta kemur fram í viðtali við Ingiberg sem Guðni Einarsson tók. Sjómönnum og útgerðarmönnum í Vestmannaeyjum hefur ekki verið sýndur meiri sómi því verk Ingibergs er fyrst og fremst þeim til heiðurs. Auðvitað eru flutningarnir til lands hluti af miklu stærri sögu en þeir eru engu að síður stærsta björgun Íslandssögunnar. Það er því við hæfi að minnast þessa í Sjómannadagsblaðinu nú þegar 50 ár eru frá gosi.

Klukkan 1:43

Ekki var öll sagan sögð því þá tóku við flutningar á búslóðum og öðrum verðmætum. Í viðtali Atla Rúnars Halldórssonar við Eyjólf Guðjónsson á Gullberginu segir Eyjólfur um gosið: „Það gæti lengt viðtalið umtalsvert en upp úr stendur að foreldrar mínir voru meðal þeirra fyrstu sem misstu húsið sitt undir hraun, nýbyggt og glæsilegt.

Gosnóttina var ég vakinn nákvæmlega klukkan 1:43. Á náttborðinu stóð útvarpsklukka sem pabbi og mamma höfðu gefið mér í jólagjöf og sýndi hvað tímanum leið. Þessar tölur eru greyptar í minninguna: 1:43. Á leiðinni niður að höfn sagði mamma að nú yrði ég að standa mig. Hvað meinti hún? Það vissi ég ekki en þetta rifjast stundum upp þegar ég sé í sjónvarpinu fólk á flótta vegna stríðsástands eða annarra ótíðinda. Það verður að standa sig,“ segir Eyjólfur.

Á öðrum stað segir hann: „Pabbi var næstu sólarhringa í flutningum milli lands og Eyja. Gullberg fór þrettán ferðir með fólk, búslóðir, veiðarfæri og alls kyns önnur verðmæti. Pabbi stóð sjálfur stímið í fyrstu fjórum ferðunum og sagðist hafa verið

orðinn svo þreyttur að hann sá ekki mun á borði og stól! Í fimmtu ferðinni fór með honum skipstjórnarmenntaður björgunarmaður að sunnan. Hann rak pabba í koju og tók við stjórninni á leið til Vestmannaeyja.“

Þá tók vertíðin við, karlarnir á sjónum og konur og börn flóttafólk í eigin landi en sú saga verður ekki sögð hér.

Þakkir

Þetta er sjötta Sjómannadagsblaðið sem ég stýri sem hefur verið ánægjulegt á allan hátt. Að vinna með Sjómannadagsráði hefur verið skóli út af fyrir sig. Allt harðduglegir menn sem láta hlutina ganga. Vil ég þakka þeim samstarfið og ekki síst honum Rikka, Ríkharði Zöega Stefánssyni sem lætur verkin tala í þess orðs fyllstu merkingu. Vinnan með honum er mér dýrmæt.

Ég vil þakka Atla Rúnari Halldórssyni fyrir gott og gefandi samstarf og líka Guðna Einarssyni sem tók við af honum sem mín stoð og stytta í útgáfunni. Þá hefur Kári Bjarnason oft verið betri en enginn. Það sama má segja um Óskar Pétur ljósmyndara, vin og samstarfsmann til margra ára.

Við Lind Hrafnsdóttir, sem ber ábyrgð á útliti blaðsins, höfum staðið vaktina saman þessi sex ár og hef ég örugglega lært meira ef henni en hún af mér.

Það hafa margir fleiri komið að útgáfunni með mér og eiga sinn þátt í að gera blaðið jafn gott og raun ber vitni. Þeim er ég ævinlega þakklátur.

Það á líka við þann mikla meistara, Gunnar Júlíusson sem gerði forsíðumyndina.

Sjómenn og fjölskyldur, til hamingju með daginn. Ómar Garðarsson, ritstjóri.

ÓLAFUR JÓHANN BORGÞÓRSSON:

KALLARÐU ÞAÐ SJÓMENNSKU?

Þegar ég var tiltölulega nýbyrjaður í prestsskap fór ég inn á eitt hjúkrunarheimilið í prestakallinu til að annast helgistund fyrir þá sem þar bjuggu. Heimilisfólkið hafði reyndar takmarkaðan áhuga á guðsorðinu en hafði þeim mun meiri áhuga á að kynnast nýja prestinum og rakti úr honum garnirnar um uppvöxt og reynslu af lífinu. Stoltur sagðist ég vera alinn upp í Vestmannaeyjum, lokið þar bæði grunnskóla og framhaldsskóla og unnið þar ýmis störf; við verslun og þjónustu, í kirkjugarðinum og í lögreglunni svo eitthvað væri nefnt. Einum heimilismanni lét sér fátt um finnast, sá var greinilega lífsreyndur sjómaður, með ankeri flúrað á annan handlegginn og á hinum var áletrað ,,Hull 1983“ Honum þótti lítið til koma með þægilegu störf prestsins og spurði hátt og ákveðið: Hvernig er það eiginlega, þú, alinn upp í Eyjum; varstu ekkert á sjó?

Mikið var ég feginn að geta svarað þeirri spurn-

ingu játandi og fá þar með viðurkenningu frá einum kröfuhörðum. „Nú jæja,“ sagði hann og sá einhverja glætu í unga prestinum – „og á hvaða bát varstu?“ Þær væntingar sem höfðu byggst upp með fyrra svarinu, hurfu um leið og ég sagði honum að ég hefði starfað sem þerna á Herjólfi í eitt sumar. Þá hnussaði í manninum af svona hálfgerðri einlægni: ,,kallarðu það sjómennsku?“

Með pungapróf upp á vasann Ég get alveg tekið undir það að sjómannsferill minn er, að minnsta kosti enn sem komið er, ekki ýkja merkilegur – og þá einkum vegna þess að þrátt yfir að hafa lokið pungaprófinu hjá Georgi Stanley í tíunda bekk, hef ég verið lögskráður á sjó innan við hundrað daga og þá eingöngu yfir sumarmánuði, þegar tíðin er best og litlar líkur á alvöru brælum.

Hins vegar er sjómennskan í eðli sínu merkilegt starf, og breytir þá engu hvaða hlutverki fólk gegnir um borð, enda er það þannig að áhafnarmeðlimir sem eru um borð í sama skipi, eru alla jafna meðvitaðir um þá staðreynd að enginn getur án annars verið.

Því fer vel á því að sjómannadagurinn sé haldinn hátíðlegur í íslensku samfélagi, ekki síst til að minna á mikilvægi þessara starfa sem unnin eru á skipum íslenska flotans; störf sem eru í

Með mömmu, pabba og bróður. Ólafur Jóhann, Svanhildur Sigurðardóttir, Borgþór Yngvason og Yngvi bróðir.

Til hamingju með daginn sjómenn

Þið standið vaktina allt árið um kring, hvernig sem viðrar. Fyrir það erum við þakklát og stöndum við bakið á ykkur.

senn erfið, krefjandi og hættuleg auk þess sem margir sjómenn eru marga daga í senn fjarri heimilum sínum með þeim fórnarkostnaði að geta sjaldnar en aðrir glaðst með fjölskyldunni á merkisdögum.

Kostar fórnir

Því þó aðstæður um borð og vinnuumhverfi flestra sjómanna hafi batnað umliðin ár og áratugi þá kostar starfið enn miklar fórnir. Það að geta ekki vaknað með maka sínum og börnum sínum á morgnana, kyssa þau á kvöldin eða taka þátt í hversdagslega lífinu. Þess vegna hefur það mikil áhrif á allan heimilisbraginn og uppeldisaðstæður sjómannsbarna að búa við það að foreldri starfi á sjónum. Sá veruleiki sem sjómenn og fjölskyldur þeirra búa við getur enginn skilið nema þau sem hafa upplifað á eigin skinni.

Ég ólst einmitt upp við slíkar aðstæður. Pabbi starfaði á sjó flest mín uppvaxtarár og þá var oft róið býsna stíft – oft var hann ekki einu sinni í símasambandi svo dögum skipti – og þá var stundum leið að ná sambandi í gegnum Vestmannaeyjaradíó og spjalla. Þá gátu flestir sem höfðu talstöð hlustað – og þá var eins gott að segja ekki eitthvað sem enginn annar mátti vita.

En þó söknuðurinn sé oft mikill, bæði fyrir þá sem bíða heima og ekki síður fyrir þann sem er á sjónum, þá er þeim mun bjartara yfir þeim

an sameinast á bryggjunni, vitandi að framundan eru góðir og skemmtilegir dagar. En þeir líða hratt og aftur er ræs, skipið leggur frá landi upp í næsta túr. Lífið heldur áfram og margir geta vanist þessum takti lífs sjómannsfjölskyldunnar og notið þeirra kosta sem í honum felast.

Spáði ungur í veðrið

En sem barn og unglingur var þó eitt sem ég gat aldrei vanist; maður var snemma farinn að fylgjast með veðurspánum með mömmu. Þegar lægðir nálguðust miðin og von var á miklum brælum kviknuðu áhyggjur og uggur í barnshjartanu, enda barnið meðvitað um hvað báturinn má sín lítils gegn ógnarkröftum náttúrunnar.

En þá var gott að kunna leið til að sefa þær áhyggjur, að spenna greiparnar, loka augum og lúta höfði í bæn fyrir svefninn: „Góði Guð, viltu passa pabba, áhöfnina og bátinn og gef að allir komist heilir heim. Amen.“ Þannig hefur maður leyft sér að lifa í þeirri trú að áhöfn og skip myndi hvíla öruggt í Guðs hendi þó öldurnar gengju yfir - og þá var ljúfara að lygna aftur augunum og leyfa sér að treysta því að Guð muni vel fyrir sjá.

Ég óska sjómönnum og fjölskyldum þeirra til hamingju með daginn og bið þess að góður Guð vaki yfir þeim, afstýri slysum og öllu því sem skaða kann að valda.

Ólafur Jóhann Borgþórsson,

Til hamingju með daginn sjómenn!

Herjólfur III- Stolt siglir fleyið mitt. Þar var Óli Jói þerna í eitt sumar. Ljósmynd/Óskar Pétur

Í tilefni sjómannadags

óskum við sjómönnum og fjölskyldum þeirra innilega til hamingju með daginn.

HD hefur ávallt haft sterka tengingu við íslenskan sjávarútveg. Endurnýjun og tæknivæðing fiskiskipaflotans sem og vaxandi umsvif í fiskeldi kalla á fjölbreyttari viðhaldsþjónustu en áður, þjónustu eins og sívöktun vélbúnaðar, ástandsgreiningar sem og almenna viðhaldsþjónustu.

HD útvegar vélbúnað, dælur og tæknilega þjónustu fyrir sjávarútveg og fiskeldi.

Ljósmyndir/Óskar Pétur

GÓÐ ÞÁTTTAKA ÞEGAR SJÓMENN

FÖGNUÐU Í GÓÐU VEÐRI

Sjómannadagurinn í Vestmannaeyjum 2022 var haldinn hátíðlegur í fyrsta skipti í tvö ár án allra takmarkana. Kófið á burt og góð aðsókn að hátíðarhöldunum í góðu veðri, bæði laugardag og sunnudag. Ekki síst var mikill fjöldi á Vigtartorgi og Stakkó. Hjálpaðist margt að. Fjölbreytt dagskrá þar sem yngsta fólkið spreytti sig í þrautum á landi á meðan þeir eldri reyndu með sér í rennblautum koddaslag, kappróðri og þrautakóngi á sjó. Margt fólk var í bænum og kunni að meta það sem boðið var upp á, ekki síst fyrir krakka.

Dagskrá sjómannadagsins í Vestmannaeyjum hefur lengst með árunum og hefst nú á fimmtudeginum með opnun sýninga um allan bæ. Á föstudeginum er löng hefð fyrir opna sjómannamóti Ísfélags Vestmannaeyja í golfi. Vel sótt og skemmtilegt mót sem stækkar með hverju ári. Þá hafa hressilegir rokktónleikar í Höllinni á

föstudagskvöldinu náð að festa sig í sessi. Í fyrra steig á svið öflug sveit, Classic Rock með Matta & Magna í fararbroddi. Vel sóttir og skemmtilegir tónleikar og lögin sótt í það besta sem rokkið hefur upp á að bjóða. Þeir voru ekki síðri okkar peyjar í Moldu sem hituðu upp.

Það er við hæfi að byrja laugardaginn með dorgveiðikeppni SJÓVE og Sjómannadagsráðs á Nausthamarsbryggju. Þangað sem pabbarnir og afarnir mæta með börnunum og kenna þeim listina að veiða á stöng. Ekki skemmir þegar veðrið er eins gott og var á síðasta ári og vegleg verðlaun fyrir stærsta fiskinn, flesta fiska og fleira. Svali og Prins póló í boði fyrir þátttakendur. Sjómannafjöri laugardagsins hefur verið fundinn staður á Vigtartorgi sem hentar vel. Séra Viðar blessaði daginn 2022 og þá tók við fjölbreytt dagskrá fyrir fólk á öllum aldri. M.a. kappróður, koddaslagur, sjómannaþraut, „foosball“, þurr-

Það var fjölmennt á Stakkó á Sjómannadaginn 2022.

Til hamingju með daginn sjómenn!

Við tökum þjónustuna alla leið

Það er okkur sönn ánægja að bjóða nú upp á enn betri þjónustu með nýrri og öflugri vefverslun N1 sem nýtist sjómönnum og útgerðarfyrirtækjum hvort sem er á sjó eða í landi. N1 sendir hamingjuóskir í tilefni sjómannadagsins og þakkar fyrir ánægjuleg samskipti alla leið!

440 1000 n1.is

koddaslagur, blöðrudýr og hoppukastalar fyrir börnin. Mikill fjöldi fylgdist með, bæði Eyjafólk og gestir. Ribsafari bauð upp á ódýrar ferðir. ÍBV var með poppkorn og Kjörís í fjölbreyttu úrvali. Blaðrarinn mætti og leysti ýmsar þrautir.

Mikið var um dýrðir á Sjómannahátíðinni í Höllinni á laugardagskvöldið. Fullur salur af prúðbúnu fólki og dýrðarmatur frá Einsa kalda. Hæst bar uppboð á bjórnum Baldri sem var sleginn Vinnslustöðinni, Jötni og Verðanda fyrir 1.200 þúsund krónur sem runnu óskiptar til Krabbavarnar. Hreimur, Viggi og hljómsveit léku fyrir dansi framundir morgun. Veislustjórar voru Benni og Fannar úr Hraðfréttum og stóðu sig með prýði.

Sjálfur sjómannadagurinn, sunnudagurinn, rann upp bjartur og fagur og hófst með skötuveislu Sjómannadagsráðs á Canton. Að henni lokinni var gengið að leiði Baldurs Bragasonar skipstjóra, sem lést snemma á árinu eftir erfið veikindi. Lengi var það hefð að heimsækja Baldur og Helen Arndísi konu hans í kaffi, spjall og konna. Á Sjómannadaginn var þess minnst með þessum hætti.

Þá tók við sjómannamessa sem séra Viðar stýrði af röggsemi. Á eftir var að venju athöfn við minnisvarða um drukknaða og hrapaða sem Geir Jón Þórisson stýrði. Afkomendur Helga Sigmarssonar, sem lést á árinu, lögðu blómsveig að minnisvarðanum og fulltrúar stéttarfélaga sjómanna, Bjargveiðifélagsins og Björgunarfélagsins stóðu heiðursvörð með fána félaga sinna.

Á Stakkagerðistúni var hefðbundin dagskrá. Lúðrasveit Vestmannaeyja og Karlakórinn glöddu gesti með ljúfum tónum. Stéttarfélög sjómanna, Sjómannafélagið Jötunn, Skipstjóraog stýrimannafélagið Verðandi og Vélstjórafélagið heiðruðu að venju sína menn og sá Valmundur Valmundsson um þann þátt í dagskránni.

Sigurður Sveinsson var heiðraður af Jötni, Hjálmar Guðmundsson af Vélstjórafélaginu og fjórir synir Óskars Matthíassonar á Leó og Þóru Sigurjónsdóttur konu hans voru heiðraðir af Verðanda, þeir Matthías, Sigurjón, Kristján og Leó, skipstjórar og útgerðarmenn. Þá heiðraði sjómannadagsráð Jóhönnu Sigurðardóttur fyrir áralanga aðstoð og störf með ráðinu. Verðlaun voru veitt fyrir afrek helgarinnar og Kári Bjarnason, forstöðumaður Safnahúss flutti hátíðarræðuna.

Eftir tveggja ára hlé buðu Eykyndilskonur upp á sjómannakaffi sem hefur fært sig úr Alþýðuhúsinu í AKÓGES. Var það að venju vel þegið enda boðið upp á alvöru hnallþórur og rúllutertur sem alltaf slá í gegn.

Valur Már Valmundarson og Finnur Freyr Harðarson frændi hans tóku áskorun um að fara í koddaslag. Áheitið var 150.000 kr. sem runnu til góðgerðarmála. Hafði Finnur Freyr betur. Mynd/Addi í London

Bræðurnir Sigmar og Viðar Helgasynir báru kransinn að minnismerkinu í minningu föður síns, Helga Sigmarssonar.

Eykyndilskaffið í fyrra. Séra Viðar, Guðmundur Sveinsson og Adolf Þórsson.

Verslun Skipalyftunnar

BJÓRFLASKAN Á 1.200.000 KRÓNUR

Í nokkur ár hafa drengirnir á Brothers Brewery í Vestmannaeyjum sent frá sér bjór fyrir sjómannadagshelgina sem nefndur er eftir sjómanni sem hefur ekki bara stundað sjóinn, heldur líka sett svip á mannlífið í Eyjum. Árið 2022 var það bjórinn Baldur nefndur eftir Baldri Þór Bragasyni skipstjóra sem lést í byrjun árs, langt um aldur fram. Hefðin er að bjóða fyrstu flöskuna upp á hátíðarsamkomu Sjómannadagsráðs í Höllinni. Rennur andvirðið allt til líknarmála. Krabbavörn í Vestmannaeyjum fékk það sem fékkst fyrir flöskuna.

Veislustjórar 2022 voru Hraðfréttadrengirnir

Benni og Fannar sem fóru heldur vægt í sakirnar þegar kom að uppboði á fyrstu flöskunni af Baldri. Þeir byrjuðu á 10.000 krónum en þá tók, Ríkharður Stefánsson Zöega, Rikki kokkur eða Rikki sextándi, völdin. „Þið vitið ekkert um hvað þetta snýst,“ sagði Rikki og allir fóru að tilmælum hans, risu úr sætum og skáluðu til heiðurs Baldri Þór.

Bauð Rikki strax 250.000 krónur í flöskuna fyrir hönd Sjómannadagsráðs og sagði við Hraðfréttadrengi: „Nú getið þið tekið við!” Boðin hækkuðu strax í 500.000, 800.000 og enduðu í 1.200.000 krónum.

Veislustjórarnir ætluðu ekki að trúa eigin eyrum en það voru Skipstjóra- og stýrimannafélagið Verðandi, Sjómannafélagið Jötunn og VSV sem buðu sameiginlega í flöskuna.

Ljósmyndir/Óskar Pétur Friðriksson

Rikki tók málin í sínar hendur og bauð fyrstur í flöskuna, 250.000 kr.

Benni og Fannar veislustjórar. „Býður einhver 10.000 kr.?“

Kolbeinn Agnarsson, formaður Jötuns og Bergur Guðnason, formaður Verðandi með flöskuna góðu, bjórinn Baldur frá bræðrunum á Brothers Brewery.

Það var mikil stemming í Höllinni þetta kvöld.

TOLUM UM FORYSTU

N ýr RX 45 0 h+ Pl ug-i n H ybri d Þessi einstaki lúxussportjeppi hrífur þig strax við fyrstu kynni, enda hannaður til að skera sig úr og taka forystu.

Komdu í Kauptúnið - þín bíður óviðjafnanleg akstursupplifun!

SJÓMANNADAGURINN 2022

HEILDARLAUSN í siglingatækjum

gæðatæki

– ekki sætta þig við annað!

SERVICE PARTNER

JMR–5400 RADAR

Nýr black Box radar, fáanlegur í X-band og S-band.

Ný tækni gerir smæstu báta mjög sýnilega.

Ný tækni tryggir einstaka virkni á styttri skölum.

FREMSTIR Í FJARSKIPTUM

Ný fjarskiptalína sem er einföld í notkun.

Allar talstöðvar með upptöku og endurspilun á kölluðum skilaboðum.

Sónar er umboðsaðili SAILOR á Íslandi.

Fáðu tilboð í SAILOR hjá okkur í nýsmíðar eða uppfærslur á eldri búnaði.

Verðið kemur á óvart!

Sterkbyggðir kastarar úr ryðfríu stáli. Fáanlegir í Xenon, Halogen og LED. Fjarstýrð geislabreidd. Hitaelement í mótorhúsi. Gott og þægilegt stjórnborð. Söluhæstu leitarkastararnir í Noregi.

TRANBERG LEITARKASTARAR

Sjón er sögu ríkari

– verið velkomin að skoða skjáveggjakerfi í sýningarsal okkar!

SKJÁVEGGUR Í BRÚNA

Ný tækni á clutterum bætir virkni í slæmum veðrum og sjó. Kortaoverlay mögulegt á radarmynd.

Hægt að tengja við wide screen skjái.

KDG-300 DOPPLER STRAUMMÆLIR

Sá langdrægasti á markaðnum! Sýnir straumhraða og stefnu á allt að 300m dýpi. Fjögurra geisla straummælir. Sýnir fjórar dýptarmælismyndir.

Sýnir nákvæma straumstefnu og -hraða á fimm dýpislögum, með botnlæsingu. Dýptarmælir 30° í bak/stjór, fram/aftur, virkar niður að 500m.

Sjáðu ... á nóttu sem degi!

Ný gerð skjáveggjalausnar sem komin er góð reynsla af í íslenskum skipum. Margar útgáfur á framsetningu mynda frá tölvum, siglingatækjum, fiskileitartækjum, myndavélum, vélgæslukerfum, sjónvarpi og fleiru.

Öllu stjórnað á einfaldan hátt með einni mús.

FLIR HITAMYNDAVÉLAR

Ný gerð fjarstýrðra hitamyndavéla, einstök upplausn! Getur blandað saman hitamynd og hefðbundinni mynd. Öflug veltuleiðrétting, mikill munur í slæmu veðri.

Nýtt og uppfært stjórnborð. Kíktu í heimsókn, sjón er sögu ríkari!

Sónar ehf Hvaleyrarbraut 2 220 Hafnarfjörður Sími 512 8500 sonar@sonar.is www.sonar.is

Ljósmyndir/Óskar Pétur

SJÓMANNADAGURINN 2022 – VIÐURKENNINGAR SJÓMANNAFÉLAGANNA

ÓSKARSSYNIR, HJÁLMAR, JÓHANNA

OG SIGURÐUR HEIÐRUÐ

Eins og alltaf heiðruðu stéttarfélög sjómanna, Sjómannafélagið Jötunn, Skipstjóra- og stýrimannafélagið Verðandi og Vélstjórafélagið sína menn og sá Valmundur Valmundsson um þann þátt í dagskránni. Sigurður Sveinsson var heiðraður af Jötni, Hjálmar Guðmundsson af Vélstjórafélaginu og fjórir synir Óskars Matthíassonar á Leó og Þóru Sigurjónsdóttur konu hans voru heiðraðir af Verðanda, þeir Matthías, Sigurjón, Kristján og Leó, skipstjórar og útgerðarmenn. Þá heiðraði sjómannadagsráð Jóhönnu Sigurðardóttur fyrir áralanga aðstoð og störf með ráðinu.

Byrjaði á sjó með Óskari Matt

VM félag – félag vélstjóra og málmtæknimanna

heiðraði Hjálmar Guðmundsson vélstjóra fyrir vel unnin störf.

„Hjálmar er fæddur árið 1948. Hann byrjar til sjós

á Leó VE með Óskari Matt. Hjálmar minnir að bræðurnir Mattías, Sigurjón og Kristján Óskarssynir hafi þá verið í áhöfninni,“ sagði Valmundur þegar hann rakti feril Hjálmars.

„Sumarið 1965 er hann aftur á Leó með Óskari. Hjálmar fer á vélstjórnarnámskeið hjá Fiski-

félaginu árið 1966. Er á Ísleifi III. með Sigurði Ögmundssyni á vetrarvertíð 1966 sem fyrsti vélstjóri og um sumarið á sama skipi á humarveiðum.

Vertíðina 1967 var hann á Kap með Gústa Ellabergs sem annar vélstjóri. Árin 1968 og 1969 var Hjálmar á Ver VE, fyrst með Erlingi Péturssyni og svo með Bergvini Oddssyni.

Hjálmar sest á skólabekk Í Vélskólanum haustið 1970. Árin 1970 og 1971 á Leó í sumarafleysingum sem vélstjóri. Á Þórunni Sveinsdóttur VE undir stjórn Sigurjóns Óskarssonar 1972.

Hjálmar kláraði fjórða stig Vélskólans 1973. Er þá á Stakk VE með Gunnari á Landamótum. Haustið 1973 sótti Hjálmar um starf hjá Eimskip en þeir vildu hann ekki þá. Dreif hann sig þá í Héðinn 1974 og tók smiðjuna.

Árið 1975 kemur hann heim og vinnur Í Völundi þar til í ágúst 1976 að Hjálmar ræður sig á Herjólf og er þar næstu 25 árin sem annar og þriðji vélstjóri. Að hluta til hjá Eimskip, takið eftir,“ sagði Valmundur með þunga.

Hjálmar hætti á Herjólfi 1. september 2001. Þá ræður hann sig á Glófaxa VE undir stjórn Berg-

Valmundur og þeir sem voru heiðraðir: Sigurður, Hjálmar, Jóhanna, Matthías, Sigurjón, Kristján og Leó.

vins Oddssonar. Árið eftir, 2002, fer hann á Ísleif VE með Gunnari Jónssyni og er þar til ársins 2004. Fer þá aftur á Glófaxa VE sem fyrsti vélstjóri.

Árið 2006 vendir hann sínu kvæði í kross og ræður sig sem yfirvélstjóra á Lóðsinn og er þar til 2012. Þá hættir Hjalli til sjós og er nú að dedúa með liðinu hans Stebba í Eyjablikk. Hjálmar gegndi ýmsum trúnaðarstörfum fyrir Vélstjórafélag Vestmannaeyja sem formaður og almennur stjórnarmaður til margra ára. Hjálmar var og fulltrúi í Sjómannadagsráði til fjölda ára.“

Hjálmar var kvæntur Sveininnu Ástu Bjarkadóttur frá Siglufirði. Hún lést 2010. Þau eignuðust þrjá stráka, Hafstein, Reyni og Bjarka. Barnabörnin eru fjögur og fimm á ská.

„Hjálmar Guðmundsson, þú ert vel að þessum heiðri kominn og við stöndum í þakkarskuld við þig sem góðan og gegnan Vestmannaeying,“ sagði Valmundur.

Nýhættur eftir 40 ár á sjó Sjómannafélagið Jötunn heiðraði Sigurð Sveinsson sem er fæddur árið 1953. Sigurður kom víða við, lærði netagerð hjá Ingólfi Theodórssyni 1975. Fór fyrst á síld á Bjarnarey VE með Steingrími Sigurðssyni eina vertíð 1979. Var á Sæbjörgu VE með Hilmari Rós og Tedda Vestmann 1980 til 1981 á síld, loðnu og netum. Siggi réri með Herði Jónssyni á Heimaey VE 1982-1985 á loðnu, síld og netum. Var á Gígju VE 1986 til 1989 á loðnu. Fór aftur á Heimaey VE, Hellisey VE og á Álsey VE með Herði Jónssyni þar til Hörður hætti til sjós 2001.

„Siggi réð sig á Brynjólf VE þegar hann kom til Eyja 2001 og var þar í rúm 20 ár með þeim heiðursmönnum Guðmundi Ársælssyni og

Baldri Þór Bragasyni heitnum þangað til Siggi hætti til sjós 1. desember 2021.

Hann er sem sagt nýhættur kallinn eftir rúm 40 ár til sjós. Núna er hann að dútla hjá Inga Frey frænda sínum í Hampiðjunni hér í Eyjum. Siggi Sveins er sem sagt kominn aftur á gólfið í netagerðinni þar sem hann byrjaði forðum,“ sagði Valmundur.

Sigurður gegndi fjölmörgum trúnaðarstörfum fyrir Jötunn og Sjómannadagsráð í yfir 30 ár. M.a. sem ritari Jötuns og varaformaður.

Foreldrar Sigurðar eru Sveinn Sigurðsson bílstjóri og Ásta Ólafsdóttir húsmóðir frá Siglufirði. Sigurður er kvæntur Þóru Ólafsdóttur og eiga þau tvö börn, Thelmu og Svein, og barnabörnin eru orðin þrjú.

„Sigurður Sveinsson, það er heiður að fá að næla í þig heiðursmerki Sjómannadagsráðs og afhenda þér heiðursskjöld Jötuns. Þú hefur unnið vel og lengi að hagsmunum sjómanna í Vestmannaeyjum. Njóttu vel og lengi,“ sagði Valmundur.

Jóhanna Sigurðardóttir

Hjálmar Guðmundsson.

Sigurður Sveinsson.

Hafa markað spor í útgerðarsögu Vestmannaeyja

Það var við hæfi að Skipstjóra- og stýrimannafélagið Verðandi heiðraði bræðurna Matthías, Sigurjón, Kristján og Leó Óskarssyni. Allir eiga þeir að baki langan feril til sjós og hafa verið í útgerð og fiskvinnslu þar sem þeir fetuðu í fótspor föður síns Óskars Matthíassonar á Leó VE 400. Móðir þeirra, Þóra Sigurjónsdóttir, lagði líka sitt af mörkum í að stýra stóru heimili. Systkinin sjö og heimilið voru miðpunktur útgerðarinnar.

Matthías byrjaði 1961 að róa með pabba sínum á Leó, sautján ára gamall. Þeir voru mikið hér fyrir vestan, það var fyrir Surt sem byrjaði að gjósa haustið 1963. Matthías er elstur systkinanna, fæddur 1944, og kláraði Stýrimannaskólann 1966.

Veturinn 1967 var hann stýrimaður á Júlíu VE og á Gjafari VE sumarið 1968. Skipstjóri á Friðriki Sigurðssyni ÁR og síðan á Engey RE og Viðey RE.

Matthías byrjaði snemma í útgerð, keypti Metu VE árið 1971 með Björgvini Ólafssyni. Síðar létu þeir smíða Bylgju VE og urðu bátarnir tveir undir því nafni. Hann gerir enn út Bylgju sem er í eigu fjölskyldunnar. Skipstjóri er Óskar Matthíasson yngri ásamt Agnari Guðnasyni.

Kona Matthíasar er Ingibjörg Pétursdóttir og eiga þau tvö börn, Óskar og Bylgju sem er látin.

Sigurjón Óskarsson er næstur í röðinni, fæddur 1945, og byrjaði sautján ára til sjós á Leó og var kominn í útgerð með föður sínum 1969. Meðfram því að byggja hús yfir fjölskylduna við Illugagötuna var hann í Stýrimannaskólanum og útskrifaðist árið 1967. Byrjaði sem formaður árið 1968 á Leó og kom strax í ljós að hann var mikill fiskimaður. Varð margfaldur aflakóngur í Vestmannaeyjum á Þórunni Sveinsdóttur VE 401, alls ellefu sinnum á nítján árum.

Sigurjón var mikill gæfumaður á sjó og bjargaði alls fjórum áhöfnum.

Þann 14. febrúar 1974 bjargaði hann ellefu úr áhöfn Bylgju RE sem sökk út af Hjörleifshöfða. Einn drukknaði.

Þann 18. janúar 1981 strandaði Katrín VE 47 á Skeiðarársandi í Meðallandsbugt. Hluta áhafnar Katrínar var bjargað í land en Þórunn Sveinsdóttir náði Katrínu á flot og bjargaði mönnum sem eftir voru um borð. Mikið afrek við erfiðar aðstæður.

Þann 24. maí 1982 varð eldur laus í Jóhönnu Magnúsdóttur RE 74 í Skeiðarárdýpi. Komst áhöfnin í gúmmíbjörgunarbát og var bjargað af áhöfn Þórunnar Sveinsdóttur.

Þann 7. mars 1989 sökk Nanna VE 294 und-

Matthías, Sigurjón, Kristján og Leó.

an Reynisdröngum og sjö skipverjar komust í gúmmíbjörgunarbát. Enn kom Þórunn Sveinsdóttir til bjargar. Skipstjóri á Nönnu VE 294 var Leó Óskarsson, bróðir Sigurjóns.

Fjölskylda Sigurjóns hefur allt þangað til í vor verið öflug í útgerð og fiskvinnslu. Gerði út togarann Þórunni Sveinsdóttur VE og rak fiskvinnsluna Leo Seafood. Þeim kafla lauk þegar Vinnslustöðin keypti útgerð og fiskvinnslu. Nú tekur nýr kafli við, laxeldi á landi í Vestmannaeyjum.

Sigurjón er kvæntur Sigurlaugu Alfreðsdóttur og börn þeirra eru Viðar, Gylfi og Þóra Hrönn.

Kristján fæddist árið 1946 og byrjaði á sjó 1963 sem matsveinn á Ver VE. Hann útskrifaðist frá Stýrimannaskólanum í Vestmannaeyjum árið 1967. Var stýrimaður hjá Matthíasi bróður sínum á Friðriki Sigurðssyni ÁR veturinn 1968 og á

Engey RE árin 1969 og 1970.

Kristján er á Gídeon VE með Gísla Jónassyni og

skipstjóri á Leó þangað hann fer í útgerð með

Arnóri Páli Valdimarssyni vélstjóra árið 1971.

Keyptu þeir Ísleif II VE 36 og fékk báturinn nafnið

Emma VE 219.

Þeir létu byggja nýjan bát í Póllandi 1988 sem líka var nefndur Emma VE 219. Þeir ráku um tíma fiskvinnslu með sama nafni. Kristján hætti rekstri um aldamótin og hefur komið að ýmsum verkefnum síðan. Á hann eitt merkilegasta safn viðtala í mynd í einkaeigu á Íslandi.

Kona Kristjáns er Emma Pálsdóttir og eiga þau Óskar Þór, Hafdísi og Berglindi.

Leó er fæddur 1953 og fetaði ungur í fótspor bræðra sinna. Byrjaði á sjó árið 1968 á Leó og tók vélstjórapróf 1970. Var m.a. vélstjóri á Leó með Kristjáni. Var síðan á Þórunni Sveinsdóttur.

Lýkur Stýrimannaskólanum 1974 og er stýrimaður á Leó 1974 og skipstjóri 1976 og 1977. Er á nokkrum nokkrum skipum, m.a. stýrimaður á Klakki VE árið 1978 og 1979. Byrjar í útgerð 1981 þegar hann kaupir Nönnu VE sem hann gerir út til ársins 1989. Árin 1990 til 1993 gerir hann út Haukafell SF ásamt öðrum. Keypti Arnar RE 400 og svo Drífu RE 400 sem hann gerði út til ársins 2014 þegar hann seldi Drífu og hætti í útgerð. Fer þá á Stíganda sem vélstjóri og stýrimaður. Er þar þangað til 2019 þegar hann hættir á sjó.

Sambýliskona hans var María Lovísa Kjartansdóttir. Hún lést í febrúar síðastliðnum. Synir Leós eru Sveinbjörn og Ágúst.

Sigurjón.

Kristján.

Matthías.

MINNISVARÐI UM DRUKKNAÐA SJÓMENN Á SKANSINUM:

ALLS RÚMLEGA 500 NÖFN FRÁ ÁRINU 1251

Föstudaginn 2. júní klukkan 18.00 verður afhjúpaður minnisvarði á Skansinum til minningar um drukknaða sjómenn. Sjómannadagsráð undir forystu Ríkharðs Zöega Stefánssonar stendur að minnsivarðanum. Á honum verða yfir 500 nöfn Eyjasjómanna og annarra sem drukknað hafa og nær listinn aftur á þrettándu öld. Ríkharður fékk öflugan hóp í lið með sér og liggur mikil vinna að baki.

Hönnuður er Bjarki Sigurjónsson og sér Vélsmiðjan Þór um smíðina. Minnismerkið verður á steyptum stöpli sem myndar vítt V. Verða þrjár plötur á hvorum helmingi, tveggja metra háar og samanlögð breidd er níu metrar. Verða þær tvöfaldar og eru nöfnin skorin út í þá fremri og lýst upp þannig að lesa má nöfnin jafnt að degi sem nóttu.

„Það má segja að Hallgrímur Rögnvaldsson, veitingamaður og Alfreð Alfreðsson eigi hugmyndina sem strax greip mig heljartökum,“ segir Ríkharður. „Ég kynnti hugmyndina fyrir Sjómannadagsráði sem leist vel á. Næsta skref var að fá fólk í lið með okkur og þeir sem ég talaði við voru strax tilbúnir. Verkið er mikið og vandasamt en nú erum við komin með yfir 500 nöfn.

Nöfnin verða í andlátsröð og eru fyrstu nöfnin frá árinu 1251. Í undirbúningi er gerð forrits þar sem fólk getur sest á sérhannaða bekki sem Frosti Gíslason á hugmyndina að. Getur fólk þá hlustað í gegnum snjalltæki á upplýsingar sem þar verður að finna. „Þar erum við að horfa á margra ára verkefni en með meiri upplýsingum eykst gildi minnismerkisins,“ segir Ríkharður sem vill koma á framfæri þökkum til þeirra sem komu að undirbúningi og styrktu með fjárframlögum. „Þá erum við einnig að vinna að því að endurbæta sýningarrými í Sagnheimum, byggðasafni þar sem sagt er frá einstökum slysum í sjó. Við fengum að nýta okkur allar upplýsingar sem þar er að finna og á næsta sjómannadegi er ætlunin að afhjúpa viðbætur sem samstarf okkar allra hefur dregið fram. Það er því verið að vinna markvisst að því að gera þessa sögu aðgengilega fyrir framtíðina.“

Styrktaraðilar eru: Vestmanneyjabær, Ísfélagið, Vinnslustöðin, Bjössi á Barnum minningarsjóður, Sjóvá, Frár VE, Sindri Óskarsson, Þórður Rafn Sigurðsson, fjölskylda Bergvins Oddsonar á Glófaxa, Ásdís Sævaldsdóttir, Sævald Pálsson, fjölskylda Sævalds Pálssonar, BH, Magnús Kristinsson, Sjómannafélagið Jötunn, Skipstjóra og stýrimannafélagið Verðandi, Íslandsbanki, Zamekróin, fjölskylda Guðmundar Inga Guðmundssonar á Huginn, Lífeyrissjóður Vestmannaeyja og Hafnarsjóður.

Aðstoð við undirbúning og gerð minnisvarðans: Geisli, Gröfuþjónusta Hafþórs og Hermanns, Steini og Olli, Einar Birgir Einarsson og Vélsmiðjan Þór, Kári Bjarnason, Torfi Haraldsson, Sæþór Vídó grafískur hönnuður, Eirikur Ómar Sæland og Hellugerðin.

MEÐ DAGINN SJÓMENN

Við óskum sjómönnum og fjölskyldum þeirra innilega til hamingju með daginn.

TAKK FYRIR OKKUR!

Við fyrrverandi eigendur Ós ehf. og Leo Seafood ehf. viljum þakka starfsfólki okkar í gegnum tíðina fyrir samstarfið. Það er ómetanlegt að hafa gott starfsfólk.

Einnig viljum við þakka öllum þeim fyrirtækjum sem við höfum átt viðskipti við undanfarna áratugi.

Sigurjón Óskarsson, Sigurlaug Alfreðsdóttir

Viðar Sigurjónsson, Eygló Elíasdóttir

Gylfi Sigurjónsson, Erna Sævaldsdóttir

Þóra Hrönn Sigurjónsdóttir, Daði Pálsson

KÁRI BJARNASON – HÁTÍÐARRÆÐA Á SJÓMANNADEGI 2022:

SLYSALAUS DAGUR Á SJÓ ER ÞAKKLÆTISDAGUR

ENGINN SJÓMAÐUR

FRÁ VESTMANNAEYJUM FARIST Á SJÓ Í 20 ÁR

„Sjómannadagsráð, heiðursgestir og aðrir háttvirtir þátttakendur og gestir. Ég leyfi mér að hefja mál mitt á kvæði Þorsteins Gíslasonar skálds og ritstjóra sem framar öðrum rithöfundum lét sig varða kjör og aðstæður sjómanna:

Sjómanns líf þótt sýnist vera sífellt stríð við afl dulið, bæði djúps og skýja, dauða og lífsins tafl, alltaf vagga völt und iljum, veldi stormsins yfir þiljum, – töfraheimar hranna laga hugann til sín draga.

Þorsteinn lýsir hér vel hinum hrikalegu og mótsagnakenndu aðstæðum á vinnustað ykkar, ágætu sjómenn, sem þessi dagur er helgaður. Annars vegar er töfrum slungin undraveröld þar sem himinn og haf mætast. Hins vegar er ægivaldið, baráttan við öfl sem engu eira,“ sagði Kári Bjarnason, forstöðumaður Safnahúss Vestmannaeyja og bókasafnsins í hátíðarræðu sinni á sjómannadaginn í fyrra. Þar bar hann saman aðstæður og öryggi sjómanna um miðja nítjándu öld þegar sextán fórust á einni nótt við Bjarnarey þar sem flotinn lá í vari. Og í dag þegar enginn sjómaður frá Vestmannaeyjum hefur farist á sjó í 20 ár.

„Vitaskuld er það svo að hörð örlög sjómanna í gegnum tíðina hafa teygt anga sína inn á nánast hvert heimili hér í Eyjum og um allt land. Einar Benediktsson, annar hollvinur sjómanna, kveður:

En stoltastur ertu og stærstur í roki á haustin. Strandmölin grýtir landið. Þú seilist í naustin. Skýin þau hanga á himninum slitin í tötra. –Það hriktir í bænum eins og kippt sé í fjötra.

Þeir gengnu Vestmannaeyingar sem ég hef verið að rannsaka undanfarin ár bjuggu í slíkum bæjum sem alltof oft hrikti í, biðu marga stundina þar eigin örlaga og sinna nánustu eða brutust út á Skansinn til að reyna að festa sjónar á bátskel á öldutoppum. Hvílík andstæða sem sá veruleiki er við heim nútímans! Við gætum ekki þótt við vildum sett okkur að gagni inn í þau spor, a.m.k. ekki við sem teljumst til landkrabba.

Þó skal þess nú freistað að nokkru. Ástæðan er ekki einungis sú að við viljum muna og læra af sögunni, ástæðan er einnig þau gleðilegu tímamót sem hver nýr dagur sem nú líður færir okkur. Tímamótin eru: Ekkert banaslys á sjó! Nýliðið ár, árið 2021, var fimmta árið í röð án banaslyss á sjó við Ísland. Þegar litið er til Vestmannaeyja sérstaklega eru tímamótin í ár ekki 5 heldur 20 ár, en síðasta banaslys á sjó hér var 24. febrúar árið 2002 er sá hörmulegi atburður varð að tveir menn fóru í hafið en aðrir tveir björguðust. Hver dagur sem líður svo að allir komast heilir heim er þakklætisdagur. Óskandi er að líðandi ár beri okkur sömu gæfu í fang og sem allra flest ár eft

ir það. Þessi ánægjulegi árangur er niðurstaða af þrotlausu starfi allra þeirra sem hafa látið sig málið varða, og hafa Vestmannaeyingar sannarlega ekki látið sitt eftir liggja hér, og nægir að minnast á þróun sjálfvirks sleppibúnaðar fyrir björgunarbáta.

Kári Bjarnason flutti hátíðarræðuna 2022.

Gleðilega hátíð

Á vit sögunnar

En nýtum nú tímamótin til að hverfa andartak á vit sögunnar og skyggnumst inn í veröld þar sem sjósókn var með allt öðrum brag en nú er. Hverfum handan hinna stóru vélknúnu skipa nútímans sem geta beðið af sér verstu veðrin og náð í sitt fyrirframgefna magn þegar leyfir, hverfum til veruleika þar sem enginn Slysavarnarskóli hefur gerbreytt þekkingu og færni sjómanna, horfin er einnig nútímatæknin til að meta aðstæður og láta vita enda engin tilkynningarskylda komin eða Landhelgisgæsla nærri. Í stuttu máli er allt það sem eykur og bætir öryggi og öryggisvitund sjómanna á hafi úti horfið að fullu.

Örlagadagurinn 25. febrúar 1869

Dagurinn sem við stöldrum við kom og leið hjá fyrir tæpum 153 árum hér í Vestmannaeyjum og sýnir okkur inn í heim ógnar og óvissu. Dagurinn er 25. febrúar 1869, einn alltof margra daga sárra harma og mikils missis. Gervallur Eyjaflotinn eða a.m.k. stærstu skipin, að einu skipi undanskildu, ýtir úr vör eftir aftakanótt.

Þennan morgun hafði lægt þótt brim væri enn allmikið. Þótt heimildir séu furðugóðar um þá atburði sem nú fóru í hönd er ekki lengur unnt að segja nákvæmlega hversu margir Eyjasjómenn eða Eyjabátar lögðu af stað, því aðeins heildartalan fyrir alla bátana sem lögðu úr höfn í Eyjum er nefnd, samtals 14 skip og 218 sjómenn.

Nokkuð má þó lesa í eyðurnar. Þannig sjáum við t.d. að formenn sjö skipanna voru þekktir Eyjamenn, formenn hinna sjö skipanna voru landmenn, ofan úr Mýrdal, undan Eyjafjöllum og frá Landeyjum. Ef við gefum okkur, sem auðvitað er óvíst, að Eyjasjómenn hafi fylgt Eyjaformönnum en ekki öðrum, þá hafa a.m.k. 108 komið frá Vestmannaeyjum.

Stærstu hluti fyrirvinna á sjó

Húsvitjunarbækur eru allar varðveittar á Skjalasafninu hér og þar kemur fram að í árslok árið áður eða 1868 voru búsettir í Eyjum samtals 556 einstaklingar, þar af líklega um 250 til 300 á aldrinum 17 til 65 ára. Engar heimildir eru um sjókonur í Vestmannaeyjum frá þessum tíma, og þar sem konur virðast að jafnaði hafa verið heldur fleiri en karlar þá getum við ályktað að 120 til 140 karlar hafi búið í Eyjum á þessum tíma á þeim aldri að hafa komið til greina sem sjómenn, allt frá hálfdrættingum að hefja sinn feril til gamalla sjóhunda sem ekki voru enn búnir að ganga að fullu á land. Með öllum fyrirvörum getum við þá sagt að a.m.k. 75% þeirra sem töldust fyrirvinnur fyrir sitt heimili og sitt bú í Vestmannaeyjum hafi ýtt úr vör þennan óhappadag.

Vetrarvertíðin 1869 hófst að líkindum 3. febrúar, venjulega fyrsta virka dag eftir Kyndilmessu, og er því nýhafin þetta árið. Ördeyða er sögð hafa verið árið á undan og hásetahluturinn allt það ár aðeins 50 til 200 fiskar og þættu ekki merkileg laun í dag. En það versta var því miður eftir. Þau 14 skip og þeir 218 sjómenn sem ýttu úr vör 25. febrúar 1869 komust ekki lengra en austur undir Bjarnarey. Þar neyddist hersingin til að halda sig öll á mjög litlum bletti austan eyjunnar í vari, því eins og segir:

„... aftaka brim gjörði nú við eyjuna alla, og ef nokkuð var frá vikið, var allt óviðráðanlegt sökum ofviðris. Þarna urðu menn að láta fyrir berast allan daginn og alla næstu nótt. Var það mjög erfitt, sérstaklega eftir að myrkrið skall á, að verjast árekstrum á skipin eða bjargið. Köll og fyrirskipanir heyrðust illa, því að veðurgnýrinn og brimöskrið yfirgnæfðu allt annað.

Tunglið bjargaði

En þó tjáði ekki annað en gera það ítrasta er unnt var, til að verjast áðurgreindum hættum. Er það samhljóða álit þeirra, er í útilegunni voru, að þetta hefði ekki tekist, og því enginn sloppið lifandi úr háskanum, ef ekki hefði viljað svo til, að tungl var í fyllingu og birta því sæmileg.“

Sjómannadagurinn á Stakkagerðistúni 2022.

Karlakór Vestmannaeyja söng við athöfnina.

Eftir að hafa þannig með óskiljanlegum hætti tekist að hírast án þess að krókna eða rekast saman við önnur skip eða bjargið og í skjóli af Bjarnarey í 36 til 48 tíma náðu 200 sjómenn aftur heim til Eyja en 16 drukknuðu. Þrír önduðust af kulda og vosbúð og er ekki ljóst af hvaða skipum þeir komu en eitt skipanna, Blíður, kallaður sexæringur en með Eyjaformann í 13 manna áhöfn varð fyrir ólagi frá Breka, milli Elliðaeyjar og Bjarnareyjar, og fórust þar allir.

Lítum andartak inn á eitt heimili þeirra sem eiga um sárt að binda þennan dag. Hvernig var umhorfs og hver urðu eftirköstin?

Við skulum staldra við á Gjábakka en þar bjó sá er smíðaði skipið sem fórst, Eiríkur Hansson ásamt konu sinni, Kristínu Jónsdóttur frá Landeyjum. Var Eiríkur háseti um borð og fórst því eins og aðrir. Eftir sat húsfreyja en þau hjón höfðu þá eignast 15 börn. Hver urðu örlög þeirra sem eftir sátu? Fyrst er að geta þess að með Eiríki fóru tveir synir hans og aðrir tveir tengdasynir í hafið en allir fimm voru á skipinu sem sökk. Þegar sá hörmungaratburður varð að fimm úr fjölskyldunni fóru á sama degi höfðu 9 af 15 börnum þeirra hjóna þegar andast úr ginklofanum, aðeins þriggja daga til sjö mánaða gömul og eftir sat þá ekkjan með það sem eftir lifði, eða fjögur börn. Af þeim flytjast þrjú til Utah og koma aldrei aftur.

Afraksturinn er því sá að af 15 barna hópi vex upp í Vestmannaeyjum aðeins ein stúlka sem deyr ríflega fertug. Þessi eina eftirlifandi í Eyjum eignaðist eitt andvana fætt barn og átti fjögur önnur sem öll með tölu setjast að í Utah. Ættleggur þessa stóra hóps er því enginn í Eyjum þrátt fyrir allan barnaskarann.

Sú veröld sem ég hef hér brugðið upp í andartaks skuggsjá, er til allrar hamingju horfin. Sú kona sem í dag leggur á sig að eignast 15 börn getur átt sér betri vonir um afkomendur en hér var rakið. Á undraskömmum tíma breyttust einnig aðstæður í Eyjum. Ginklofinn varð sigraður, banaslysum á sjó sem höfðu öldum saman verið umhverfis Eyjar fimm til tíu að meðaltali á hverju einasta ári fóru niður í eitt banaslys að meðaltali fyrir allt landið á aðeins örfáum áratugum þegar dró fram á 20. öldina. Og nú þegar við siglum hraðbyri gegnum þá tuttugustu og fyrstu göngum við loksins til móts við það öryggi sem við öll þráum og vonum að haldist sem allra, allra lengst – ekkert banaslys á sjó ár eftir ár.

Að lokum vil ég geta þess að í sýningarrými Sagnheima, byggðasafns, er veggur einn þak-

inn nöfnum og ártölum. Yfirskriftin er Til minningar og þar hefur verið reynt að safna saman nöfnum þeirra sem hafa farist í hafi umhverfis Eyjar svo langt aftur sem heimildir ná.

Nýtt minnismerki

Núverandi Sjómannadagsráð á heiður skilið fyrir að minnast þess að í ár eru 20 ár frá síðasta banaslysi á sjó við Vestmannaeyjar með því að hefjast handa við að koma upp nýju minnismerki um hetjurnar okkar, sjómenn er létust í hafi. Þar verða fest nöfn þeirra sjómanna sem heimildir eru um að hafi drukknað í hafi úti fyrir Vestmannaeyjar og stuðst við minningartöfluna í Sagnheimum, ómetanlegar viðbætur frá Torfa Haraldssyni sem er óþreytandi við að bæta í sjóðinn og aðrar heimildir sem ekki var vitað um fyrr. En þrátt fyrir alla aðstoðina og alla þaulleitina þá munu alltaf vanta nöfn sem enginn þekkir lengur.

Nýja minnismerkið verður á Skansinum. Við Landakirkju er Minnismerki um drukknaða við Vestmannaeyjar, hrapaða í björgum eyja og þá sem líf létu í flugslysum hér. Sextán ár mun hafa tekið að safna fyrir minnismerkinu sem þegar er komið. Sjómannadagsráð kom saman og á 16 mínútum, segja þeir sjálfir, var búið að safna fyrir nýja minnismerkinu. Þetta eru sannarlega öflugir karlar!

En kraftur þeirra og jákvæð viðbrögð samfélagsins, bæjarstjórnar, sjávarútvegsfyrirtækja og einstaklinga, er líka vitnisburður um mikilvægi viðfangsefnisins. Við viljum öll minnast þeirra sem á undan fóru og sóttu þennan sama sjó enda þótt aðbúnaður og örlög væru svo gerólík. Sjómannadagsráð á því miklar þakkir skyldar fyrir að minnast þeirra allra sem horfið hafa í hafið úti fyrir Eyjum á öllum tíma. Ég á aðeins þá ósk heitasta að langur, langur, tími líði þar til þarf að rita nýtt nafn á minnismerkið sem afhjúpað verður á næsta ári. Til hamingju með daginn, kæru sjómenn,“ sagði Kári að endingu.

Sigurhanna, Jón Atli og Guðni Þór voru meðal þeirra sem mættu á Stakkó.

Við óskum sjómönnum & fjölskyldum þeirra til hamingju með daginn!

Skipahönnun | Ráðgjöf | Eftirlit

ÓMAR GARÐARSSON

HEILL JÁRNKARL

Í HAMBORG Á SJÓMANNADAGINN

Jón Axelsson, skipstjóri á Sigurði VE, á að baki langan feril á sjó. Hann er frá Hafnarfirði og býr í Kópavogi og Vestmannaeyjum í dag. Jón á sér líka aðra hlið. Hann hleypur, syndir og hjólar og ætlar að halda upp á sextugsafmælisárið með því að taka þátt í heilum járnkarli í Hamborg um sjómannadagshelgina.

Jón byrjaði 17 ára á Húnaröst ÁR 150 og var þar með hléum til ársins 1999. Hann stundaði nám í Stýrimannaskólanum í Reykjavík frá árinu 1984 og útskrifaðist árið 1986 með þriðja stigið. Jón er nú skipstjóri á Sigurði VE 15 á móti Herði Guðmundssyni og var með Álsey VE á nótinni á síðustu loðnuvertíð. Húnaröst var hefðbundinn vertíðarbátur, var á loðnu og síld, fiskitrolli og þorskanetum.

„Á Húnaröst fékk maður eldskírn í nótaveiðum. Hákon Magnússon, sem átti bátinn, var skipstjóri og ég byrjaði sem stýrimaður hjá honum fljótlega eftir að ég kláraði Stýrimannaskólann. Fór að leysa hann af og þegar hann fór í land tók ég við skipstjórninni. Húnaröst var gerð út frá Þorlákshöfn og síðar frá Hornafirði,“ segir Jón.

Hann byrjaði sem skipstjóri hjá Hraðfrystistöð Þórshafnar árið 2000 og var með Júpíter ÞH. Svo hélt hann áfram eftir að Ísfélagið tók yfir reksturinn fyrir norðan. Jón hefur lifað tímana tvenna í útgerðarsögu og segir himin og haf milli Húnarastar og íslenskra uppsjávarskipa í dag.

Engin rómantík

„Það var sko engin rómantík við þessa gömlu báta. Það er óhætt að segja það. Skipin í dag eru svo gríðarlega öflug. Þau láta vel í sjó, það er nóg pláss fyrir veiðarfærin, nægt afl í vélbúnaði og þau fara vel með fiskinn, mannskapinn og það er lítill hávaði í þeim. Í dag er þetta allt annað umhverfi sem menn eru að vinna í en hér áður fyrr. Gríðarlegur munur er á milli þess sem var og skipanna í dag. Þessir gömlu bátar voru lengdir einu sinni eða tvisvar, byggt yfir þá og þeir teygðir og togaðir á alla kanta. Nú er skipin smíðuð eftir ströngum kröfum hvað varðar búnað, öryggi og hljóðvist og allt svo öflugt og vel smíðað.“

Ertu ánægður á sjónum?

„Já. Ég er búinn að vera á sjó alla mína starfsævi. Byrjaði sem gutti með pabba sem var lengi á togurum og stýrimaður með Hákoni á Húnaröstinni. Pabbi hætti fimmtugur og fór þá í land,“ segir Jón. Hann ætlar sér að halda áfram á sjónum þótt hann verði sextugur á árinu. „Ein ástæðan er að umhverfið í sjávarútveginum er mjög gott og mér líður vel hjá Ísfélaginu og í samfélaginu í Eyjum.“

Jón var með Álsey VE á loðnuvertíðinni sem var að ljúka þegar rætt var við hann. Hann er ánægður með vertíðina sem er ein sú besta í mörg ár. „Veðrið var einstaklega gott en það var vinnslan í landi sem réði magninu sem við máttum koma með til að byrja með. Þegar byrjað var að vinna hrogn var fullfermi í hverjum túr,“ segir Jón.

Á hæstu tinda og fjöll

Leiðir þess sem þetta skrifar og Jóns lágu saman í ræktinni í Hressó þar sem undirritaður æfir meira af vilja en getu. Kom í ljós að Jón á sér aðra hlið, en sjómennskuna, sem er útivist í allri sinni fjölbreytni. Jón gerir gott betur en að mæta í ræktina því hann hefur ásamt konu sinni, Kristínu Magnúsdóttur, klárað Landvættina, hlaupið nokkur maraþon, klárað hálfan og heilan járnkarl og stefnir nú á sextugsafmælisárinu á heilan járnkarl á sjómannadaginn 4. júní í Hamborg. Hlaupið verður um miðbæinn, hjólað um sveitirnar og synt í vatni í borginni sem heitir Alster. „Þetta hefur verið upp og ofan hjá mér en ég hef alltaf reynt að hreyfa mig. Maður lærði það hjá

Jón að koma í mark í Ironman á Ítalíu á síðasta ári.

Hákoni. Alltaf þegar hann kom í land fór hann í langa göngutúra og hélt sér alltaf í góðu formi. Hann var frábær fyrirmynd. Þetta varð til þess að hreyfing varð hluti af mínum lífsstíl. Ég hef stundað fjölbreytta útivist í gegnum árin og verið í skemmtilegum fjallgönguhópi. Gengið með þeim á hæstu fjöll landsins og tinda.“

Tóku hreyfinguna á annað stig Fyrir nokkrum árum ákváðu hjónin að taka hreyfinguna á annað stig. „Við fengum okkur gönguskíði og tókum Landvættina sem eru fjórar þrautir, ein í hverjum landsfjórðungi. Landvættirnir eru 60 kílómetra fjallahjól á Reykjanesi, 50 kílómetra gönguskíðakeppni á Ísafirði, 30 kílómetra hlaup á Norðurlandi og 2.500 metra sund í Urriðavatni austur á Héraði. Til þess að geta klárað þessar þrautir og liðið vel á eftir þarf maður að æfa vel. Í kjölfar Landvættanna fengum við hjónin áhuga á þríþraut sem við höfum stundað í frítíma okkar undanfarin ár. Þríþraut samanstendur af sundi, hjóli og hlaupi.“

Þríþraut er meira en íþróttagrein að mati Jóns. „Þetta er lífsstíll eins og ég horfi á það. Það er hægt að taka þátt í allskonar viðburðum erlendis sem eru tengdir þríþrautinni og er járnkarlinn, eða „Ironman“, þeirra á meðal. Á Íslandi eru líka keppnir og mismunandi vegalengdir. Þetta er okkar áhugamál í dag,“ sagði Jón þegar hann var spurður nánar út í lífsstílinn. „Sum hjón fara

í golf eða hvað sem er. Við hlaupum, hjólum og syndum saman. Við erum í þríþrautardeild Breiðabliks. Þar hittir maður fólk á öllum aldri með þetta sameiginlega áhugamál.“

Æfingar í eitt ár

„Ég hef tvisvar tekið þátt í járnkarli, bæði skiptin á Ítalíu. Fyrir tveimur árum tókum við Kristín hálfan járnkarl og í fyrra fór ég heilan. Heill járnkarl er 3.800 metra sund, 180 kílómetra hjól og 42,2 km maraþon. Allt í einum rykk og hálfur járnkarl er helmingurinn af þessum vegalengdum. Heilan þarft þú að klára á innan við sextán klukkutímum. Ég var var á tímanum 12 klukkustundir og 58 mínútur. Keppnin gekk vel og þetta var mikil upplifun. Það er auðvitað markmiðið að klára, sem er afrek eitt og sér, og að hafa gaman. Að baki eru miklar æfingar í að minnsta kosti eitt ár. Maður fylgir ströngu prógrammi þjálfara og byggir upp þolið.“

Hvernig æfir þú þegar þú ert á vertíð eða í úthaldi?

„Á Sigurði VE er mjög góð líkamsræktaraðstaða sem ég nota þegar tækifæri er til, veður og aðstæður. Þegar ég er í Eyjum og á lausa stund fer ég ýmist út að hlaupa, syndi, hjóla eða æfi í Hressó. Núna eftir þessa frábæru loðnuvertíð byrja æfingar fyrir alvöru fyrir „Ironman“ í Hamborg 2023.“

Jón í brúnni á Sigurði þar sem hann er skipstjóri á móti Herði Guðmundssyni.

Til hamingju Eyjamenn!

Við þökkum sjómönnum samtímans, framtíðar og liðinna alda fyrir framlag sitt til íslensku þjóðarinnar. Þið getið verið stolt, enda hafa Eyjamenn alltaf staðið fyrir sínu.

Við óskum ykkur velfarnaðar á landi og sjó í sumar.

GUÐNI EINARSSON:

EFTIRMINNILEGT SUMAR

Í NORÐURSJÓNUM

Jón Óskar myndlistarmaður fór á síldveiðar í Norðursjó á Ísleifi IV. VE 463 sumarið 1972. Þetta var hans fyrsta pláss til sjós og mikil lífsreynsla fyrir 17 ára menntaskólastrák úr Garðahreppi sem síðar fékk nafnið Garðabær. Þetta sumar er eitt hið eftirminnilegasta sem Jón Óskar hefur lifað.

„Ég var alveg sjúkur í að komast á sjóinn. Ég hafði unnið á sumrin í byggingarvinnu eins og margir unglingar gerðu á þeim árum. Í gegnum tengsl mín við Vestmannaeyjar hafði ég heyrt margar sjóarasögur og að það væri eiginlega skylda að prófa sjómennskuna,” segir Jón Óskar. Pabbi hans, Hafsteinn Ingvarsson tannlæknir frá Birtingarholti, notaði sambönd sín til að fá pláss fyrir strákinn á Ísleifi IV. Ársæll Sveinsson útgerðarmaður bátsins bjó á Fögrubrekku í næsta nágrenni Birtingarholts við Vestmannabraut og Jón Berg Halldórsson, náfrændi Hafsteins, var skipstjóri á bátnum.

„Ég kunni ekkert til sjómennsku og var bara renglulegur stráklingur þegar ég fékk plássið. Ég var mjög spenntur yfir því að fara á sjó og ekki síst í Norðursjóinn,” segir Jón Óskar. Ísleifur IV. var í slipp í Reykjavík þegar hann var ráðinn háseti. Fyrsta verkefni Jóns Óskars var að mæta í slippinn og mála vistarverur og fleira um borð. Þegar skveringunni lauk fór hann með bátnum til Eyja. Þórunn föðuramma hans Friðriksdóttir í Birtingarholti var uppi á landi vegna veikinda og afi hans, Ingvar Þórólfsson, var þar með henni. Það var því ekki í boði að gista í Birtingarholti. Jón Óskar bjó þess vegna um borð í bátnum þar til haldið var í Norðursjóinn.

„Þessir dagar voru nokkuð skrautlegir. Skólabróðir minn, Guðmundur Örn, átti kærustu í Eyjum. Við fórum á ball í Samkomuhúsi Vestmannaeyja, Höllinni, sem var stórhættulegt fyrir aðkomupeyja eins og okkur. Heimamenn voru ekkert hrifnir af því að einhverjir utanbæjarstrákar væru að vasast í stelpunum þeirra. Mér var boðið upp á kjaftshögg og gat fengið allan stælinn ef ég vildi svo ég ákvað að drífa mig sem fyrst af ballinu og niður í bát,” segir Jón Óskar.

Vaskir menn í áhöfninni

Á mánudagskvöldinu komu tveir hásetar um borð. Það voru þeir Jóhann Björgvinsson (Jói

danski) og Hlöðver Haraldsson, kallaður Hlöbbi. „Þeir settust frammí, tóku nýja hásetanum fagnandi og buðu mér að setjast hjá sér. Ég hafði vanist því í Garðahreppi að menn fengju sér í tána um helgar en þeir voru að staupa sig í byrjun viku! Þeir buðu mér snafs og það hafði ég aldrei áður fengið á mánudegi. Ég ákvað að vera ekkert að rugla þetta munstur og þáði snafsinn. Mér fannst þeir ákaflega vígalegir enda var ég algjör rengla við hliðina á þeim. Jói hafði stundað Atlas æfingar um árabil og var mjög vel að manni, bringan eins og bílskúrshurð og upphandleggirnir eins og lærin á mér. Mér fannst hann vera algjört tröll að vexti. Ég var bergnuminn af að sitja að sumbli með þessum sjóhetjum. Þetta er mér ógleymanlegt,“ segir Jón Óskar. Auk þeirra þriggja voru í áhöfninni Jón Berg Halldórsson skipstjóri, Þórður Rafn Sigurðsson 1. stýrimaður, Bragi Fannbergsson 2. stýrimaður, Sveinbjörn Guðmundsson 1. vélstjóri, Steingrímur V. Haraldsson 2. vélstjóri, Haraldur Þór Þórarinsson, matsveinn og hásetarnir Ágúst Einarsson, Sævar Árnason og Ragnar Sigurjónsson. „Við fyrstu kynni mín af kokkinum Haraldi Þór, Halla í Turninum, tók ég eftir því að hann var með mörg ör á handleggjunum. Hann trúði mér fyrir því að hann hefði lent í ótal hnífabardögum og bæri þess merki. Sögurnar af þessum átökum voru allsvakalegar. Ég var alveg kjaftstopp yfir hetjunum sem voru þarna um borð. Síðar kom í ljós að Halli vinur minn var bara óvenju brothættur og hafði þurft að fara í margar aðgerðir til að laga beinbrot,“ segir Jón Óskar og hlær. Steingrímur V. Haraldsson 2. vélstjóri er Jóni Óskari líka eftirminnilegur. „Steini vélstjóri var mjög hávaxinn og gríðarlega sterkur, algjör hetja í mínum augum. Hann vílaði ekki fyrir sér að fara á Zodiac slöngubáti við annan mann í hvernig veðri sem var ef draga þurfti bátinn út úr nótinni. Hann þekkti pabba vel og fór alltaf til hans í tannviðgerðir,“ segir Jón Óskar.

Óskráðar reglur og manndómsvígsla

Um borð giltu óskráðar reglur um margt. Til dæmis átti hver skipverji sitt sæti í messanum og það var alveg heilagt. „Það var stíf törn og við þurftum að skjótast niður þegar hlé gafst til að fá okkur að borða. Þegar ég kom í messann var laust sætið þar sem Þórður Rafn sat venjulega.

JÓN ÓSKAR HAFSTEINSSON MYNDLISTARMAÐUR VAR BARA RENGLULEGUR UNGLINGUR ÞEGAR HANN FÉKK PLÁSS Á ÍSLEIFI IV SUMARIÐ 1972.

Ljósmynd/Ragnar Sigurjónsson

Ég settist þar og fór að rífa í mig matinn enda glorhungraður. Þá kom Þórður Rafn niður og spurði hvað ég væri að gera í hans sæti? Hinir hásetarnir hvöttu mig til að gefa sætið ekki eftir og ég viðvaningurinn fór að standa uppi í hárinu á sjálfum fyrsta stýrimanni! En ég varð að gefa sætið eftir og lærði að það var regla á öllu um borð í Ísleifi IV.“

Það var alltaf stutt í prakkaraskapinn um borð enda var Jón Berg skipstjóri í meistaraflokki í þeim efnum. Skipverjar komu því inn hjá Jóni Óskari, í mesta trúnaði að sjálfsögðu, að Bragi Fannbergsson 2. stýrimaður væri hinn mesti fauti og stórlega varasamur. Það væri betra að hafa hann sín megin í tilverunni og borgaði sig ekki að abbast upp á hann. Þeir sem þekkja Braga vita að sú mannlýsing er engan veginn sannleikanum samkvæm.

„Það var skorað á mig að hrekkja Braga til að sýna að ég væri ekkert hræddur við hann. Það yrði mín manndómsvígsla! Svo þurfti Bragi að fara á salernið og á klósettklefanum var kýrauga. Ég ákvað að sýna áhöfninni að ég væri ekkert hræddur við hann svo ég fór með smúlinn og lét bununa vaða inn um kýraugað þar sem Bragi var í mestu makindum að tefla við páfann. Hann kom út af klósettinu á ljóshraða og elti mig um allan bát, rennblautur og alveg brjálaður! Í minningunni stóð þessi eltingaleikur í minnst klukkutíma, en sennilega voru það bara nokkrar mín-

útur. Við hlupum fram og til baka um bátinn og upp og niður um allt. Á endanum náði hann að króa mig af í messanum. Mér varð mér um og ó og baðst umsvifalaust vægðar og fyrirgefningar. Bragi bara skellihló og var þá ekki mannýgari en það!“

Dapurleg tíðindi í talstöðinni Um miðjan júlí var Jón Óskar óvænt kallaður upp í brú. „Jón Berg sagði við mig: Þórunn amma þín er dáin og það er símtal við þig. Ég fór í talstöðina og þá fannst mér ég heyra ég rödd ömmu í símanum! Mér brá mjög enda átti hún að vera dáin! En þetta var þá pabbi sem var kominn með jafn hása sígaretturödd og amma hafði haft. Hann endurtók tíðindin sem Jón Berg hafði flutt mér, að amma hefði dáið á Vífilsstöðum.

Amma var svolítið flott stelpa. Ég kom ekki mjög oft til hennar og fannst að hún væri orðin þreytt á börnum, enda hafði hún eignast tíu börn og komið þeim öllum til manns. Svo bættust barnabörnin við og þá þurfti hún stundum að passa. Einhvern tíma hringdi pabbi í ömmu og spurði hvort þau mamma mættu kíkja í heimsókn til Eyja? Hún spurði: Ætlið þið að taka strákana með? Nei, þau ætluðu bara að koma tvö en skilja okkur bræðurna fimm eftir heima. Þá léttist brúnin á ömmu og pabbi og mamma voru velkomin,“ segir Jón Óskar.

Aflabrestur í Norðursjónum

Það vantaði ekkert upp á sögurnar sem kallarnir fylltu Jón Óskar af um hvað biði hans þegar þeir kæmu í erlendar hafnir. „Jói danski og Hlöbbi undirbjuggu mig í tvær vikur undir það að drekka bjór og Steinhäger snafs, einhvern ginrudda, sem ég yrði að gera í fyrstu höfn sem við kæmum í. Þetta hljómaði eins og heilmikið ritúal en var bara einhver brandari hjá þeim! Þeir hvöttu mig líka eindregið til að hætta strax í Menntaskólanum við Tjörnina. Það yrðu allir ónytjungar á því að fara þá leið í lífinu. Ég skyldi heldur vera áfram á sjónum. En ég treysti mér ekki til að vera til sjós á vetrarvertíð. Mér fannst það nógu hráslagalegt yfir sumarið,“ segir Jón Óskar. Lífið um borð var fremur tilbreytingarlaust eftir að komið var í Norðursjóinn, enda veiddist lítið þetta sumar. Það skipti svo sem ekki öllu fyrir Jón Óskar sem bjó í foreldrahúsum en var verra fyrir fjölskyldumennina sem reiddu sig á að fá góðan hlut. „Ég leit svo á að ég væri þarna í fríu fæði og húsnæði og var bara nokkuð sáttur við að fá trygginguna. Ég man að einu sinni vorum við að kasta stanslaust í þrjá sólarhringa, 72 tíma, og þá var lítið sofið. Samt gekk ekki neitt að fiska. Þetta var því dapurleg útkoma fyrir útgerðina og áhöfnina og ástandið svipað á öðrum bátum sem gerðu út á síld í Norðursjó þetta sumar.“

Fram kom í alþjóðlegri skýrslu um síldveiðar í Norðursjó, sem var kynnt haustið 1972, að árið 1965 hefðu veiðst þar 1,5 milljónir tonna af síld en 1971 hafði stofninn minnkað svo mikið að aflinn það ár var einungis 650 þúsund tonn. Eftir aflabrestinn sumarið 1972 var síldveiði í Norðursjó skorin enn meira niður.

Tilbreyting að koma í höfn

Mikil tilbreyting fólst í því þegar farið var í land til að landa þeim afla sem fékkst eða til að láta laga það sem bilaði. Oftast var farið til Hirtshals í Danmörku. „Við komum einnig í land í Færeyjum, á Hjaltlandseyjum, í Noregi, Skotlandi og Þýskalandi þetta sumar. Mér fannst mikið ævintýri að koma til Hjaltlandseyja og finnst það enn. Leirvík á Hjaltlandi er mér mjög minnisstæð,“ segir Jón Óskar.

Ragnar Sigurjónsson háseti rifjaði upp í samtali við blaðamann þegar þeir lágu í vari við eyna Unst, sem er nyrst Hjaltlandseyja. Strákarnir skruppu í land á slöngubátnum en þótti ekki mikið um að vera á eynni. Þeir fóru einnig í land í höfuðstaðnum Leirvík og þar var meira líf. Þar hittu þeir mann sem taldi sig vera hávaxnasta Hjaltlendinginn og var mjög stoltur af. Hann var dolfallinn þegar hann hitti Steingrím vélstjóra, sem var talsvert hærri vexti og hafði ekki af honum augun, enda var þetta í fyrsta skipti sem hann leit upp til nokkurs manns!

Þegar komið var í höfn í Bremerhaven í Þýska-

landi biðu rosknir kallar á bryggjunni með poka og sníktu síld þegar Ísleifur IV. var að landa. Í staðinn fengu hásetarnir snafs. Þessi vöruskipti þótti Jóni Óskari mjög hugguleg. Síldin sem veiddist var sett í trékassa eins og siður var við Norðursjóinn. Þegar landað var í Danmörku var kössunum staflað á bretti sem voru hífð í land. Í Bremerhaven var notaður mjög hraðgengur spilbúnaður og einn kassi tekinn í einu. Þrátt fyrir það gekk löndunin þar miklu hraðar en í Danmörku að sögn Jóns Óskars. Stundum gáfust tækifæri til að kíkja aðeins á lífið í landi.

„Við vorum í Hirtshals og ætluðum í eitthvað fínerí en ég var ekki með nein fín föt. Ágúst lánaði mér jakka og buxur svo ég væri sómasamlega til fara,“ rifjar Jón Óskar upp. „Við fórum nokkrir út á lífið og það var mikið fjör. Á leiðinni til baka um borð vorum við með helling af brennivíni með okkur. Við sáum handvagn sem var engum til gagns þá stundina og það var ákveðið að fá hann lánaðan til að koma okkur og víninu um borð. Ég var látinn halda utan um flöskurnar.“ Þeir komu þar sem var gamalt ferjulægi og rampur niður í sjó. Allt í einu tók ekillinn sprett út á rampinn og allir hoppuðu af vagninum nema Jón Óskar sem lenti í sjónum eins og allt vínið. „Ég fór á bólakaf en komst aftur upp á bryggjuna. Ágúst varð alveg brjálaður vegna þess að fötin sem hann lánaði mér voru öll útötuð í olíubrák!“

Eftir úthaldið þetta eftirminnilega sumar kom Jón Óskar heim með fullt af rótsterkum vodka og dósum með niðursoðinni skinku. „Vodkinn var svo sterkur að ég gat drýgt hann til helminga með vatni og hann var samt sterkur! Þetta gat ég svo selt fram eftir vetri til vina og kunningja og hafði sennilega meira upp úr því en aflahlutnum,“ segir Jón Óskar.

Einn besti skóli ævinnar að vera á Ísleifi IV. „Ég held að áhöfnin á Ísleifi IV. þetta sumar hafi verið besti mannskapur sem ég hefði getað lent með til sjós. Ég vissi ekkert um sjómennsku og var ekki einu sinni sterkur þegar ég byrjaði, bara unglingsrengla. Ég mannaðist heilmikið þetta sumar og það að koma í þessar erlendu hafnir var heilmikil lexía,“ segir Jón Óskar. „Ég er á því að vera mín um borð í Ísleifi IV. sé einn besti skóli sem ég hef gengið í um ævina. Þessi kallar voru svo góðir og pössuðu svo vel upp á mig að þeir voru allir eins og góðar barnfóstrur.

Þetta sumar hafði mjög mikil áhrif á mig og er sennilega það sumar sem er hvað sterkast í minningunni. Á Ísleifi IV. lærði ég að vinna og heilmikið um vinnusiðferði - það að vera trúr sínum skipsfélögum. Mér þótti þetta frábær skóli og ég hugsa oft til skipsfélaga minna á Ísleifi IV,“ segir Jón Óskar.

Honum þótti sérstaklega vænt um það þegar

Jón Óskar og Hulda Hákon, ásamt tíkinni Heiðu Berlín III. í vinnustofunni í Skvísusundi. Ljósmynd/Bjarni Þór Georgsson.

fyrrum skipsfélagi hans, Jói danski, arfleiddi þrjú félög í Vestmannaeyjum að eigum sínum. Það voru félögin Einhugur, Þroskahjálp og Íþróttafélagið Ægir. „Það var alveg í hans anda svo mikill ljúflingur sem hann var.“

Aðspurður segir Jón Óskar að sjómennskan hafi haft heilmikil áhrif á sig sem einstakling og listamann. „Ég sæki áhrif og innblástur alls staðar að. Úr daglegu lífi, endurminningum og ég vinn líka úr samtímamenningunni eins og til dæmis kvikmyndum og tónlist. Tilvitnanir og tilvísanir í margt af þessu hefur hlaðist inn í myndirnar mínar. Sögurnar af veru minni á Ísleifi IV. entust mér í mörg ár og ég gat sagt þær skólafélögum og vinum.“

Með annan fótinn í Eyjum

Jón Óskar og kona hans, listakonan Hulda Hákon, eiga vinnustofu og litla íbúð á Grandanum í Reykjavík. Þau eiga einnig vinnustofu og litla íbúð í Skvísusundi í Vestmannaeyjum. „Ég hef alltaf viljað vera nálægt sjónum og þegar ég var í námi í New York var ég líka við sjóinn. Fjöl-

skylda Huldu konunnar minnar hefur átt hús við Hverfisgötu í nær eina öld og þar er lögheimilið okkar. Í fyrstu leigðum við okkur vinnustofur en gáfumst upp á því og keyptum okkur aðstöðu hér á Grandanum löngu áður en öll þessi uppbygging og umferð ferðamanna byrjaði. Þá var hérna allt fullt af verkstæðum, bæði trésmíðaog járnsmíðaverkstæðum. Við leituðum oft til þeirra um að smíða ýmislegt fyrir okkur.

Þegar árin liðu langaði okkur í aðra vinnustofu úti á landi, en ekki of langt frá Reykjavík, þannig að við gætum skipt um umhverfi. Við sögðum vini okkar Páli heitnum Steingrímssyni frá þessum vangaveltum um afdrep utan Reykjavíkur. Hann benti okkur á að kaupa kró í Skvísusundi.“

Einu sinni skruppu Jón Óskar og Hulda í sunnudagsbíltúr til Hveragerðis og ætluðu að fá sér ís, svona til að réttlæta bíltúrinn. Þar sáu þau sumaráætlun Herjólfs og að það var stutt í næstu ferð frá Þorlákshöfn. „Við ákváðum samstundis að skjótast til Eyja. Vegna þess að þetta átti að vera stuttur bíltúr var ég bara í stuttermabol. Við fengum okkur hótelherbergi og vorum í Eyjum í fjóra daga. Ég þurfti líka að fara í búð og fata mig upp. Það gekk ekki að vera marga daga í sama stuttermabolnum!

Í Eyjum rákumst við fljótt á götu sem var merkt Norðursund og umhverfið snerti við okkur. Við hittum Guðjón Hjörleifsson bæjarstjóra, Gauja bæjó, og spurðum um húsnæði í þessari götu en hann sagði að það væri ekkert Norðursund í Vestmannaeyjabæ. Við sýndum honum götuna á korti og þá sagði hann að þetta héti Skvísusund! Okkur tókst að finna eiganda að einni krónni sem var til sölu og það varð úr að við keyptum hana. Við reynum að fara til Eyja 1-4 sinnum á ári og dveljum allt upp í 3-4 mánuði í senn. Það er frábært að geta skipt svona um umhverfi fyrir utan hvað það er fallegt í Vestmannaeyjum og gott fólk þar.“

En langar þig aftur til sjós?

„Ég hefði ekkert á móti því að fara aftur á sjóinn, en ég efast um að ég sé enn nógu mikill gæi til að standa mína plikt sem sjómaður. Það er meira en að segja það,“ segir Jón Óskar.

Ísleifur í Friðarhöfn. Ljósmynd/ Ragnar Sigurjónsson.

Jón Óskar myndlistarmaður er þakklátur fyrir uppeldið sem hann fékk hjá áhöfninni á Ísleifi IV. í Norðursjónum. Ljósmynd/Bjarni Þór Georgsson.

Vinur við sjávarútveginn

AF ÞEKKTRI ÆTT Í EYJUM

Jón Óskar Hafsteinsson myndlistarmaður fæddist 22. október 1954 í Reykjavík. Hann er sonur Hafsteins Ingvarssonar (f. 1932, d. 2014) tannlæknis frá Birtingarholti sem stóð við Vestmannabraut 61. Húsið var byggt 1912 og rifið 1993. Móðir Jóns Óskars er Ragnheiðar Jónsdóttur myndlistarmaður (f. 1933) sem er ættuð frá Skipum nálægt Stokkseyri. Föðurætt Jóns Óskars var vel þekkt og áberandi í Eyjum á sínum tíma. Afi hans og amma í Birtingarholti eignuðust tíu börn og var Hafsteinn sjötti í röðinni. Þórunn amma hans Friðriksdóttir (f. 1901, d. 1972) var frá Rauðhálsi í Mýrdal og Ingvar (f. 1896, d. 1975) afi hans Þórólfsson var frá Gerðakoti í Flóa.

Þórunn í Birtingarholti var úr 17 systkina hópi og komust 14 þeirra til manns. Þeirra á meðal var Sigurður Friðriksson, útgerðarmaður og síðar verkstjóri í Vinnslustöðinni. Þekktasti arkitekt Íslands, Högna Sigurðardóttir, var dóttir hans.

Þorbergur Friðriksson skipstjóri var einnig bróðir Þórunnar en hann var faðir Guðrúnar Katrínar Þorbergsdóttur heitinnar sem var eiginkona

Ólafs Ragnars Grímssonar forseta Íslands.

Oddsteinn Friðriksson, útgerðarmaður, vélstjóri og síðar brýnari í Vinnslustöðinni, átti dótturina Andreu sem rak tískuskóla um árabil. Í þessum systkinahópi var einnig Sigríður Friðriksdóttir, Sigga Friðriks, verkstjóri í fiskvinnslu, en Jón Berg Halldórsson skipstjóri er sonur hennar. Þá var Alla í Björk, Ragnheiður Friðriksdóttir og eiginkona Haraldar Þorkelssonar, Halla Kela, ein systkinanna.

Jóni Óskari er minnisstætt þegar foreldrar hans fóru með þá bræður í heimsókn til Eyja og

var gist í Birtingarholti. Þau fóru í heimsókn til Siggu Friðriks og Halldórs Halldórssonar manns hennar. „Sigga bar á borð sérstaklega fyrir okkur bræðurna uppvafin heimabökuð kramarhús sem hún stakk ofan í stórt sykurkar. Kramarhúsin hafði hún fyllt með þeyttum rjóma og skreytti með marglitum skrautsykri. Þetta er ein sterkasta bernskuminning mín.

Ömmusystkini mín voru hvert með sínu sniði. Þegar fór að gjósa á Heimaey 23. janúar 1973 var sagt að Alla í Björk hafi tekið með sér Biblíuna en Sigga Friðriks tekið með sér gull og silfur. Halldór sá fyrir heimilinu svo kaupið hennar Siggu fór meðal annars í að kaupa gull- og silfurborðbúnað og annað fínerí. Þetta er endurspeglar svo vel þessar systur. Annarri voru eilífðarmálefnin hugleikin en hin var veraldlegri í hugsun. Mér þótti vænt um þær báðar enda voru þær mjög fínar konur og mér alltaf mjög góðar.“

Jón Óskar rifjar upp aðra sögu af Siggu Friðriks. „Hún var verkstjóri í fiskvinnslu og vildi fá karlmannskaup en fékk það ekki samþykkt. Þá gekk hún út og ætlaði að fara að vinna í annarri stöð. Sigga var ekki komin langt þegar hún var kölluð til baka og gengið að öllum hennar kröfum. Svo flutti hún frá Eyjum og upp á land. Þá kom upp eitthvað vesen í fiskvinnslunni svo óunninn afli safnaðist upp. Þeir hringdu í Siggu og spurðu hvort hún væri ekki til í að koma og hjálpa þeim að komast yfir kúfinn? Sagan segir að þegar fólkið frétti að Sigga Friðriks væri á leiðinni til Eyja hafi afköstin aukist til mikilla muna, löngu áður en hún kom!“

Nánar má lesa um fólkið í Birtingarholti á vefnum heimaslod.is.

Ingvar Þórólfsson og Þórunn Friðriksdóttir með börn sín. Hafsteinn, pabbi Jóns Óskars, er lengst til vinstri. Ljósmynd/Kjartan Guðmundsson

V ið sendum sjómönnum og fjölskyldum þeirra hátíðarkveðjur í tilefni sjómannadagsins.

Óskum sjómönnum og fjölskyldum þeirra innilega til hamingju með daginn!

MINNING LÁTINNA

Óskar Hallgrímsson

13. apríl 1942 - 23. október 2021

fréttir en þá var óvíst hvort það hefði orðið mannskaði. Eftir gosið fluttist Óskar alfarið til Reykjavíkur. Hann var þrátt fyrir það mikill Eyjapeyi í sér og var ákaflega stoltur af sínum uppruna.

Óskar hætti um tíma á sjónum vegna veikinda og hóf þá störf við Sigölduvirkjun. Þar kynntist Óskar Kolbrúnu Óskarsdóttur sem seinna varð eiginkona hans og eignuðust þau þrjú börn þau Hallgrím, Heimi Þór og Hugrúnu Ósk. Þegar börnin voru uppkomin skildu leiðir Óskars og Kolbrúnar en þau héldu góðu sambandi alveg fram á síðasta dag.

Stefán G. Stefánsson

27. júlí 1932 - 13. maí 2022

Óskar Hallgrímsson fæddist þann

13. apríl árið 1942 í Vestmannaeyjum, sonur þeirra Hallgríms Júlíussonar skipstjóra og Klöru Tryggvadóttur húsmóður. Óskar ólst upp með 5 systkinum þeim Tryggva Ágústi, Arndísi Birnu, Garðari og Hallgrími og bjó fjölskyldan að Faxastíg. Óskar bjó öll sín uppvaxtarár í Vestmannaeyjum og gekk í Barnaskóla Vestmannaeyja Þegar Óskar var 8 ára varð kúvending á lífi hans og fjölskyldunnar þegar faðir hans fórst ásamt allri áhöfn þegar Helgi VE strandaði á Faxaskeri þann 7. janúar 1950. Við tóku erfið ár og litaði föðurmissirinn líf Óskars en þeir feðgar voru nánir.

Eftir að Óskar lauk grunnskólagöngu lá leiðin í Stýrimannaskólann og svo á sjóinn. Hann var á ýmsum bátum, fyrst á fiskiskipum, en svo á flutningaskipum og sigldi víða. Óskar starfaði um tíma í Noregi og sigldi með norsku flutningaskipi meðal annars niður með Afríkuströndum.

Þegar tók að gjósa í Heimaey árið 1973 var Óskar erlendis við vinnu.

Það tók mikið á hann að fá fyrstu

Fjölskyldan bjó lengst af í Breiðholti og þar af lengst í Keilufelli en þau hús voru byggð fyrir Vestmanneyinga sem þurftu að flýja gosið í Heimaey. Eftir að Óskar hafði jafnað sig af veikindum sínum þá fór hann aftur á sjóinn og starfaði meðal annars hjá Hafskipum og Samskipum. Í kringum 1990 fékk hann alveg nóg af sjómennskunni og kom alfarið í land og réði sig til starfa við álverið í Straumsvík, þar sem hann lauk starfsævinni.

Óskar bjó lengst af við góða heilsu, hann var skýrari en flestir og fylgdist vel með þjóðmálum og naut þess að dvelja erlendis yfir vetrarmánuðina. Hann var mikill fjölskyldumaður og þótti einkar orðheppinn og skemmtilegur. Óskar átti í góðum samskiptum við börnin sín, systkini og systkinabörn. Hann var einnig vinamargur og var fljótur að kynnast fólki hvert sem hann fór.

Hann lætur eftir sig börnin sín, tengdabörn og barnabarn.

Stefán G. Stefánsson fæddist á Akureyri 27. júlí 1932. Hann lést á hjúkrunarheimilinu Skjóli í Reykjavík 13. maí 2022. Foreldrar hans voru hjónin Ragnheiður Jónsdóttir og Stefán Árnason. Stefán kvæntist Erlu Bryndísi Þóroddsdóttur og börn þeirra eru Þóroddur og Bjargey. Eftir að Stefán fluttist til Vestmannaeyja stundaði hann aðallega sjómennsku, mest sem vélstjóri en einnig kokkur.

Elsku pabbi minn, þá ertu farinn í sumarlandið, léttur í spori og syngjandi kátur, laus við hjólastólinn og önnur hjálpartæki.

Pabbi var að eðlisfari alltaf kátur og hress og sívinnandi. Duglegri mann en hann pabba minn var erfitt að finna. Hann var alltaf tilbúinn að hjálpa öllum í fjölskyldunni og handlaginn var hann með afbrigðum. Gaman er að minnast þess er við endurbyggðum sumarbústaðinn í Skorradal en þar vann pabbi vikum saman með vini mínum og meistara sínum, Óla Gränz, en mömmu réðu þeir félagar sem ráðskonu og eftir matarveislur dagsins sungu þeir félagar fyrir hana á kvöldin, oft við dræmar

undirtektir. Ekki þarf að taka fram að pabbi var sífellt að dytta að og betrumbæta bústaðinn meðan heilsan leyfði. Pabbi hafði mjög gaman af ferðalögum jafnt innanlands sem utan.

Eftirminnilegar eru ferðir um landið með tjald og prímus og allt of margir í bílnum og pabbi alltaf syngjandi kátur. Eftir að ég hætti í ferðahópnum fóru pabbi og mamma margar hringferðir um landið með Bjargeyju og Gunna og seinna börnum þeirra. Ógleymanlegar eru ferðir okkar systkina ásamt fjölskyldum okkar með pabba og mömmu erlendis. Þar lék pabbi á als oddi, aldrei hressari. Nokkrar óborganlegar sögur af pabba í góðu stuði: Í ferð okkar til Portúgals eitt árið, var boðið upp á mikla sjávarréttaveislu sem pabbi vildi ólmur fara í. Í veislunni rakst hann á Guðna Ágústsson ráðherra, sem hann heilsaði kumpánlega, og spurði ráðherrann hann hvort hann hefði smakkað sverðfiskinn.

Jánkaði pabbi því og sagði að hann væri algjört lostæti.

Er skemmst frá því að segja að ráðherrann sást ekki meira á fótum eftir veisluna, illa haldinn af skæðri magakveisu. Önnur skemmtileg saga af pabba er úr einni af Ameríkuferðum okkar. Tungumálakunnátta pabba var mjög af skornum skammti en það háði honum ekkert.

Einu sinni sem oftar vorum við fjölskyldan stödd á veitingastað og pabbi ákvað að panta sér bjór með matnum. Ungur og ábyrgðarfullur þjónn bað hann þá um skilríki og pabbi svaraði unga þjóninum án þess að hugsa sig um „yes thank you very much“ og horfði svo á gapandi þjóninn, stoltur. Ekki er hægt að minnast á þessi ferðalög án þess að geta þess að pabbi var algjörlega sólarsjúkur, elskaði sólböð og notaði vel af sólarolíu. Hann viðurkenndi aldrei að hann væri brunninn eftir dag í sólinni. Þær eru orðnar margar ferðir okkar feðga til Orlando. Betri ferðafélaga var ekki hægt að hugsa sér. Alltaf í góðu skapi og tilbúinn að hjálpa manni við alla hluti.

Elsku pabbi minn. Nú er nærri sjötíu

ára samferð lokið og alltaf varstu tilbúinn að hjálpa, án þess að það þyrfti að biðja þig. Alltaf boðinn og búinn.

Elsku pabbi, mikið eigum við eftir að sakna þín og allra góðu stundanna með þér, alltaf kátum og hressum. Við munum passa vel upp á mömmu. Veri elskulegur pabbi minn kært kvaddur og Guði falinn.

Þinn sonur, Þóroddur (Doddi).

Ófeigur Reynir Guðjónsson

22. október 1947 - 26. maí 2022

Elsku bróðir, það er svo sannarlega margs að minnast. Við að alast upp í Camp Knox og þú aðeins þremur árum eldri en ég, en þrjú ár eru mikið hjá bræðrum þegar sá yngri vill alltaf vera að elta þann eldri út um allt og því þurftir þú alloft að stinga mig af og ég svo að fara grenjandi heim og klaga þig við mömmu. Og svo þegar þú 15 ára töffari og ég 12 ára að reyna það sama og fékk támjóu bítlaskóna þína lánaða án þess að spyrja þig. Úff, skórnir of stórir, þá var bara að troða blöðum í skóna og þeir pössuðu á mig og ég varð töffari í eitt kvöld, en ég held að ég hafi ekki verið það, ég frekar lítill eftir aldri í alltof stórum skóm. Þú vissir ekkert af þessu fyrr en ég sagði þér frá þessu mörgum árum seinna og of seint til að tuska mig til. Við fluttumst til Vestmannaeyja 1964.

Ófeigur Reynir Guðjónsson fæddist í Reykjavík 22. október 1947. Hann

lést 26. maí 2022. Foreldrar hans voru Guðjón Gíslason og Jóna Þorgerður Gunnlaugsdóttir. Systkini hans eru Guðrún, Ágúst, Gunnlaugur Viðar, Gísli Guðgeir, Dagbjörg Erna og Stefán Sævar. Ófeigur var ókvæntur en í sambúð með Jonu Olsen. Fósturdætur hans eru Kaja Klementína og Asta Signhildur Kristjánsdóttir. Reynir fluttist ungur til Vestmannaeyja og stundaði þar sjómennsku, oftast sem kokkur. Elsku Reynir bróðir minn, nú hefur þú kvatt þetta jarðlíf og annað tekur við. Það var sárt og erfitt að fylgjast með hetjulegri baráttu þinni við þau erfiðu veikindi sem þú varst að kljást við. Ég veit að þú varst hvíldinni feginn enda búið að vera mjög erfitt hjá þér undir lokin, elsku bróðir. En þú með þetta ofurnafn þitt, „Ófeigur“, það var svo sannarlega eitthvað að hjálpa þér, enda minntist þú oft á það að þú værir Ófeigur.

Fljótlega breyttist ýmislegt hjá okkur því þegar aldurinn færist yfir mann þá eru þrjú ár ekki svo mikill aldursmunur og margt brallað sem við eigum með okkur. Svo breyttist allt þegar gosið hófst í Heimaey 1973, smá flandur á okkur, þú fórst til Færeyja að vinna þar. Svo hittumst við þar seinna þegar við lönduðum þar og í nokkurra daga stoppi og hver annar en Reynir bró þekkti allt og alla og reddaði öllu sem skipti máli. Svo kemur þú aftur til Eyja og þá með unga færeyska konu, Jonu Olsen, og tvær yndislegar dætur hennar, Kaju og Astu, og þú gerðist fósturfaðir þeirra og bættist þá heldur betur í frændfólkshópinn.

Þó svo að slitnað hafi upp úr sambúðinni ykkar Jonu eftir níu ára sambúð þá hélt vináttan ykkar alla tíð. Minningarnar með bræðrum okkar Gulla og Gísla spilandi bridge í heimsóknum mínum til Reykjavíkur eru ógleymanlegar, kaffi og smá út í og smá spjall og rifist um sagnir, spilamennsku og allir höfðum við rétt fyrir okkur enda hver öðrum þrjóskari.

En nú er komið að leiðarlokum og þú kominn í faðm fjölskyldunnar og í góðum höndum með mömmu, pabba, Gústa, Gulla, Gísla, Ernu og öðrum ættingjum og vinum og þið takið slaginn saman. Þakka

þér, elsku bróðir, fyrir samfylgdina, þú varst yndislegur bróðir og á ég eftir að sakna þín mikið. Rikki minn þakkar þér fyrir gistinguna hjá þér þegar hann stundaði nám í Reykjavík og allar ógleymanlegu stundirnar með þér og Sif þakkar þér fyrir allt og allt. En við kveðjum öll þetta líf að lokum og hefjum annað og þegar minn tími og Gunnu systur kemur mætum við í partíið. Far þú í friði, elsku bróðir. Elsku Kaja, Ásta og aðrir ættingjar og vinir, megi algóður Guð vera með ykkur og styrkja á þessum erfiðu tímum. Sævar, Sif og Ríkarður (Rikki).

Jóhann Sigurbergur Guðnason

22. október 1936 - 6. ágúst 2022

Jóhann Sigurbergur Guðnason (Bergur í Steini) var sonur Guðna Runólfssonar, sem var ættaður úr Vík í Mýrdal, og Vilborgar Sigurbergsdóttur, sem var ættuð undan Austur – Eyjafjöllum. Bergur var elstur fjögurra systkina. Tvö eru látin en Ragnar bróðir hans býr í Eyjum, giftur Ástu Kristinsdóttur. Við Bergur kynntumst sem unglingar, þótt það væri svolítið langt á milli heimila okkar. Hann í Steini

við Miðstræti (við Lautina) en ég á Hvítingavegi. Þá urðum við strax góðir vinir, sem entist alla tíð. Bergur var ekki maður margra orða en hrókur alls fagnaðar í góðra vina hópi. Hann fór ekki langt að leita að kvonfangi (rúmlega yfir Lautina) að Litla Hrauni við Reglubraut. Þar fann hann Elínu

Lilju Árnadóttur. Hann gekk að eiga Lilju sína 16. nóvember 1958. Foreldrar hennar voru Sigríður Jónsdóttir og Árni Sigurðsson, bæði Eyfellingar. Bergur og Lilja reistu hús á Sóleyjargötu 6 en byrjuðu búskap sinn í kjallaranum í Steini. Þau eignuðust tvö börn, Sigurð Árna f. 23. maí 1958, d. 8. ágúst 2001 eftir vélhjólaslys og Guðnýju f. 27. september 1958 sem býr á Selfossi. Bergur var kornungur þegar hann byrjaði til sjós, sem varð hans aðalstarf til 1973. Hann fór snemma á svokallað vélstjóranámskeið og var í mörg ár vélstjóri hjá Bubba (Sigurbirni Sigfinnssyni) á Hilmi VE og fylgdi Bubba yfir á Ófeig III.. Svo fylgdi hann bátnum þegar Örn tók við honum. Við Bergur rerum saman í eina vertíð og tvö sumur og kom ég nokkuð oft niður í vélarrúm hjá honum. Þar var alltaf allt til fyrirmyndar. Bergur kláraði vertíðina 1973, fór í land og keypti Viðlagasjóðshús við Úlfhaga á Selfossi. Hann vann við smíðar fyrstu árin á Selfossi en endaði starfsferilinn hjá SET röraverksmiðju 70 ára gamall. Bergur kunni vel við sig hjá SET og bar vinnuveitendum sínum þar vel söguna. Eftir að þau fluttu á Selfoss voru þau hjón dugleg að ferðast um Ísland og var þá veiðistöng oftast með í för. Ég heimsótti þau síðast með Lofti Harðarsyni vini okkar þann 20. júlí 2022 og fengum við höfðinglegar móttökur að vanda. Þá var Bergur orðinn veikur en rólfær. Hann lést á Heilbrigðisstofnun Suðurlands á Selfossi 6. ágúst 2022. Ég fylgdi honum síðasta spölinn í látlausri og fallegri athöfn frá Selfosskirkju 18. ágúst 2022. Ég votta eiginkonu og öðrum aðstandendum samúð mína um leið og ég kveð vin minn. Svavar Steingrímsson.

Stein Ingólf Henriksen (Brói) 10. janúar 1942 - 5. september 2022

Stein Ingólf Henriksen (Brói) fæddist á Akureyri þann 10. janúar 1942. Hann lést á Heilbrigðisstofnun Suðurlands í Vestmannaeyjum 5. september 2022.. Eiginkona Bróa var Mary Kristín Coiner f. 5.7. 1943, d. 4.6 2019 og eru synir þeirra Ágúst Vilhelm, f. 1.10. 1962, Engilbert Ómar, f. 3.12. 1965 og Óðinn, f. 25.10 1973. Brói var næstelstur tólf systkina en hann ólst upp í Hinrikshúsi við Gránufélagsgötu á Akureyri hjá foreldrum sínum og ömmu og afa og var stoltur Eyrarpúki. Sjórinn og störf tengd sjávarútvegi toguðu snemma í Bróa. Hann hafði eitthvað unnið við landanir úr bátum ÚA sem unglingur, eða eiginlega sem krakki, einungis um 13 ára. Það var einhver ævintýraljómi yfir sjómennskunni sem heillaði hann. Þegar hann var aðeins 14 ára sá hann tækifæri til að komast á sjóinn. Eftir að hafa talað mömmu sína til hóaði hann í æskufélaga sinn og jafnaldra Nonna Jak og spurði hann hvort hann væri ekki til í að prófa. Nonni hélt það nú og til Dalvíkur var haldið til fundar við skipstjórann á Klængi ÁR. Lágmarksaldur til að hefja sjómennskuna var talinn vera 16 ára en þeir lugu blákalt til um aldur og um borð komust þeir.

Brói lauk prófi í vélstjórn árið 1971 frá Vélskóla Íslands í Vestmannaeyjum. Hann hélt skrá yfir þau skip sem hann hafði róið á, í styttri eða lengri tíma, og er hann steig á land í síðasta sinn voru skipin orðin 25

talsins og sjómannsferillinn spannaði 53 ár. Á fyrstu árunum báru flest skipanna einkennisstafina EA en eftir að Brói fluttist til Eyja voru flest skipanna úr Eyjaflotanum. Lengst af réri Brói þó hjá Erlingi Péturssyni á Freyju RE en þar var hann í 23 ár og þar á undan var hann hjá Inga á Huginn VE í 18 ár. Sjómannadagurinn var alltaf í hávegum hafður hjá Bróa. Ávallt voru hann og Mary við

Snorri S. Ólafsson Vestmann

10. ágúst 1938 - 19. október 2022

Sendum öllum sjómönnum

í þá daga. Hann var til margra ára á Sæbjörgu VE 56 sem var í eigu mágs hans Hilmar Rósmundssonar og Theodórs bróður. Snorri var alla tíð matsveinn á Sæbjörginni. Snorri hóf útgerð í Eyjum ásamt bróður sínum Þór Guðlaugi með kaupum á bát sem þeir nefndu eftir föður þeirra Ólafi Vestmann. Þeir bræður ráku þessa útgerð í sjö ár. Elsku afi Snorri er falinn frá. Ég

Ferskleiki fisksins skiptir öllu máli

Fiskikassarnir frá Tempru eru hannaðir út frá vísindalegum rannsóknum með það að markmiði að viðhalda ferskleika fisksins lengur en sambærilegar umbúðir.

Temprukassarnir sjá til þess að íslenskur fiskur kemst ferskur á borð neytenda um allan heim.

gera með þeim listilegar kransakökur sem þau hjónin gerðu við flest stór tilefni fyrir vini og vandamenn.

Afi Snorri og amma Svala fóru nokkrar ferðir til Hollands. Afa fannst ótækt að ég ætti ekki dúkku sem væri með dökkan hörundslit eins og ég. Hann kom heim sigri hrósandi úr einni ferðinni með dúkku handa mér sem var alveg dökkbrún með ljóst hár úr garni. Afi Snorri var einnig alveg listakokkur og fiskiklattarnir hans voru þeir bestu í heimi.

Árið 1988 verður örlagaríkt fyrir fjölskylduna þar sem amma Svala og Anna Marý, móðursystir mín, greinast með ólæknandi sjúkdóm. Við tóku erfið ár þar sem stórfjölskyldan var til skiptis úti í London hjá þeim mæðgum meðan þær biðu eftir nýjum líffærum á sjúkrahúsi þar ytra. Foreldrar mínir ásamt okkur systkinunum eyddum jólunum 1990 úti í London. Afi Snorri reyndi að gera sitt allra besta til að láta jólin vera sem líkust íslenskum jólum. Við tókum með okkur malt og appelsín og auðvitað leyfði afi okkur að gera ís-sjeik eftir matinn þar sem hann bætti jólaöli út í og hrærði saman, við mismikla kátínu viðstaddra.

Það mátti allt hjá afa. Eitt sinn langaði mig svo mikið í parís á stéttina fyrir framan húsið á Grenigrundinni. Afi var ekki lengi að fara niður í búð og kaupa skipamálningu. Hann gerði skapalón á planið og málaði svo parís fyrir dekurrófuna sína.

Haustið eftir að amma Svala dó fór afi með okkur Tinnu, dóttur Önnu

Marýjar, til London til að heimsækja hana á spítalann. Mamma

mín var þá úti hjá Önnu Marý og

vildi afi ekki láta þær vita að við værum að koma, það átti að koma þeim á óvart. Prakkarasvipurinn og eftirvæntingin hjá afa var svo mikil þegar við birtumst öll þrjú á spítalanum og svipurinn á systrunum var óborganlegur. Þarna var afa rétt lýst, hann var mjög mikill prakkari og naut þess að segja okkur sögur af því þegar hann var ungur drengur í Vestmanneyjum að gera prakkarastrik.

Eitt sinn vann ég veðmál við frænda minn sem var að monta sig af því að afi hans gæti sko tekið út úr sér tennurnar. Þá svaraði ég um hæl að afi minn gæti sko tekið út úr sér tennurnar og hárið af sér! Ég var lengi mjög stolt af því að vinna þetta veðmál því þú, elsku afi, gast allt! Það mátti allt hjá þér og ömmu og það lýsti sér best þegar það var nýbúið að skipta um teppi á stofunni á Grenigrundinni. Sett var hvítt ullarteppi og þú leyfðir mér að fara með appelsín í glasi inn í stofu. Ég missti glasið á gólfið og teppið eyðilagðist, ég var ekkert skömmuð og bara reynt að þurrka þetta upp.

Elsku afi Snorri, líf þitt hefur markast af miklum missi, þú misstir ömmu, Önnu Marý dóttur þína og Jón Frey son þinn. Það er ótrúlegt hvað lagt er á sumt fólk. En ég minnist góða tímans sem við áttum saman og það var alltaf gaman að heimsækja ykkur Ellu að Sporði þar sem þið áttuð sumarbústað og þú sinntir veiðivarðargæslu í Tungufljóti innan um laxana sem þú naust að sinna.

Elsku afi, ég veit að það hefur verið tekið fallega á móti þér í Sumarlandinu og ég vil þakka þér fyrir allt Þín Svala Ýr Smáradóttir.

Jón Ólafur Vigfússon

18. júlí 1944 - 31. október 2022

Selma Pálsdóttir. Synir þeirra eru Jón Kristinn, Gunnar Þór og Ólafur Ari.

Jón Óli stundaði ýmis störf, sjómennsku á yngri árum, svo verslunarstörf á Tanganum, vann í „Gúanóinu“ og svo í Skipalyftunni þar sem hann var verkstjóri við upptöku og málningu skipa í allmörg ár.

Þá er pabbi búinn að kveðja okkur. Hjálpsami, sterki kletturinn sem allt gat og var alltaf tilbúinn að takast á við þau verkefni sem við þörfnuðumst hjálpar við. Hvort sem verkefnið var breytingar, byggingar, viðgerðir í sumarbústaðnum eða á heimilum okkar eða hvort þau fólust í að passa barnabörnin þegar þannig stóð á. Hann og mamma lögðu sínar eigin áætlanir alltaf til hliðar ef einhver okkar þörfnuðust aðstoðar. Þessi góðsemd og greiðvikni var þó ekki bundin við okkur bræðurna heldur nutu hennar allir í stórfjölskyldunni sem leituðu til pabba og mömmu.

Pabbi kynntist Selmu sinni fyrir 60 árum, 1962. Þau hófu sinn búskap í kjallaranum á Brekastíg 33 í Vestmannaeyjum. Það var aldrei hlaðið undir þau og lífsbaráttan var strembin eins og hjá mörgum á þessum árum. Þessa baráttu háðu þau ávallt saman og nutu hennar samrýmd. 1965 vorum við orðnir tveir, bræðurnir, og þau aðeins rétt um tvítugt. 1976 bættist svo þriðji bróðirinn í hópinn. Þeirra áhersla var alltaf sú að við bræðurnir fengjum tækifæri til þess sem hugur okkar stóð til og og þau ávallt tilbúin að gera allt sem í þeirra valdi stóð til að svo gæti orðið. Þau hjónin voru alla tíð samheldin og þau gildi hafa færst á fjölskyldur okkar bræðranna í heild.

Jón Ólafur Vigfússon fæddist í Vestmannaeyjum 18. júlí 1944. Hann lést 31. október 2022. Móðir hans var Jóna Margrét Ólafsdóttir. Eftirlifandi eiginkona Jóns Ólafs er

Pabbi hafði glímt við erfið veikindi nokkur undanfarin ár og var ekki lengur sá klettur sem allt gat eins og við höfðum vanist í gegnum okkar líf. Síðasta árið var honum sérstaklega erfitt og hann hefði ekki getað búið heima áfram nema fyrir það að mamma var tilbúin til að leggja meira en allt sitt í sölurnar til að það gæti verið svo. Því var það okkur öllum mikils virði að geta verið með pabba á heimili þeirra

Sjómenn og fjölskyldur, Til hamingju með daginn!

VÖNDUÐ VINNA - HAGSTÆÐ VERÐTILBOÐ

Framleiðum

meðal annars:

Sigmunds sleppibúnað

Færibönd - Rúllubúnað

Fiskþvottakör, ýmsar gerðir

Fiskvinnslulínur

Kassalosunartæki

Nótablokkir fyrir netaverkstæði

Loðnu- og síldarskiljara

Tengi alls konar á fiskidæluslöngur 12“, 14“ og 18“

Ryðfrí ástengi fyrir mótora

þegar hann kvaddi okkur á mánudagskvöldið, 31.10. 2022. Minningin um pabba mun lifa með okkur um ókomna tíð. Hvíl í friði.

Jón Kristinn, Gunnar Þór og Ólafur Ari.

Benóný Benónýsson

29. desember 1947 - 12. nóvember 2022

sig aldrei og ef nýliðar þurftu á leiðsögn að halda var alltaf best að leita til Binna því hann var þolinmóður og þrautseigur. Alltaf tilbúinn að gefa mönnum séns og ef mönnum skrikaði fótur á lífssvellinu, þá var aldrei öll von útí í tengslum við Binna. Það sem mestu skipti var að menn legðu sig fram, væru duglegir og mættu þegar til var ætlast.

Binni vildi alls ekki láta hafa fyrir sér en hann var hins vegar alltaf klár gagnvart öðrum og til í að hjálpa við eiginlega hvað sem er. Hans mottó snérist eiginlega um að bjarga sér með alla hluti og það gerði hann, hvort heldur var um flísalögn, rafmagn, smíðar eða hvað annað. Binna fannst algjör óþarfi að kalla til einhverja iðnaðarmenn eða fagmenn ef það var minnsti möguleiki á að bjarga sér sjálfur.

ins frá sama skóla árið 1965. Þegar Vestmannaeyjaferjan ms. Herjólfur (II) kom ný til landsins 1976 var Jón skipstjóri. Hann var áfram skipstjóri á Herjólfi (III) sem hann sótti, ásamt áhöfn, 1992 til Flekkefjord í Noregi. Síðari ár starfaði Jón við eftirlit á vegum Fiskistofu, meðal annars á Flæmska hattinum, og sem vaktmaður í Helguvík á Reykjanesi. Það er eiginlega hálfsúrrealísk tilfinning, meyr og með kökk í hálsi, að ætla að skrifa minningarorð um pabba minn sem litaði líf mitt á svo marga kanta og vegu.

Benóný Benónýsson fæddist að Hásteinsvegi 45 þann 29. desember 1947 og var fimmti í röðinni af átta börnum þeirra Sigríðar Katrínar Sigurðardóttur og Benónýs Friðrikssonar, Binna í Gröf. Hann lést heima á Daggarvöllum í Hafnarfirði þann 12. nóvember síðastliðinn. Eiginkona hans er Arndís Björg Sigurðardóttir og börn þeirra Jóhann Brimir, Elísabet Katrín og Benóný.

Það er óhætt að segja að sjómannsblóð hafi runnið um æðar Binna, pabbi hans stundaði auðvitað sjóinn af kappi og var landsfræg aflakló. Afi hans var líka formaður á bátum ásamt því að stunda hefðbundinn búskap. Binni var ekki nema 13 ára þegar hann hóf sinn sjómannsferil með pabba sínum og var eiginlega meira og minna úti á sjó þar til heilsan leyfði ekki meira. Enda átti sjómennska svo sannarlega hug hans allan starfsævina á enda. Árið 1968 hóf hann sjálfur að stunda útgerð fyrst á Portlandi og seinna tók hann við Gullborginni. Svo lauk hann starfsferlinum með sonum sínum, Jóa og Binna, aftur á Portlandi.

Binni var mjög klár sjómaður, dugmikill og ráðagóður. Hann æsti

Jón Reynir Eyjólfsson

15. ágúst 1939 - 5. desember 2022

Á ljósmynd má sjá drenghnokka, kannski sex mánaða, sem horfir beint í myndavélina stórum augum, spyrjandi á svip. Snáðinn situr flötum beinum, í sínu fínasta pússi, með stóran hvítan bómullarkraga um hálsinn, íklæddur síðri fagurlega prjónaðri peysu, sokkabuxum, ullarstuttbuxum þar yfir og á fótum með fallega prjónaða hvíta leista. Kannski er myndin tekin um það leyti sem pabbi var settur í kjörfóstur til eldri hjóna uppi í sveit. Móðir ætlar syni sínum betra líf og vill eiga mynd af honum til minningar. Eða kannski voru það Þuríður og Eyjólfur, væntanlegir kjörforeldrar hans, sem fóru með hann í myndatöku þegar pabbi kom inn í þeirra líf á Ytri-Þurá í Ölfusi.

Jón Reynir Eyjólfsson fæddist í Reykjavík 15. ágúst 1939. Hann lést á Landspítalanum við Hringbraut 5. desember 2022. Foreldrar hans voru Hörður Gestsson og Halldóra Ólafsdóttir. Kjörforeldrar Eyjólfur Gíslason og Þuríður Sigurgeirsdóttir Ytri-Þurá í Ölfusi. Jón giftist Sigrúnu Jónsdóttur en þau skildu. Stjúpsonur Jóns er Stefnir Svan Guðnason. Börn Jóns og Sigrúnar eru Jóna Ingibjörg, Elfa Björk og Guðrún Halldóra.

Jón lauk farmannaprófi frá Stýrimannaskólanum í Reykjavík 1961 og skipstjórnarprófi á varðskip ríkis-

Leiðarljós góðra minninga. Ég er „tjónka í húsi“, það kallar pabbi mig þegar ég sem lítil stelpa fíflast með honum undir sæng með vasaljós. Pabbi færir mér djúprauðan silkistranga og gyllta eyrnalokka frá Indlandi. Hann skrifar á umboðsblað til mín „komdu sæl dóttir mín traust og góð“, sem hann undirritar „pabbi litli“. Hann hringir í mig á fæðingardeildina á Hilleröd-sjúkrahúsið í Danmörku og sendir mér einnig fallegan blómvönd daginn sem hún Sólrún mín fæðist. Góðar minningar eru þarna en það skal segjast að pabbi varð æ meiri „pabbi“ eftir því sem árin liðu. Umhyggja og væntumþykja hans í minn garð virtist stækka um mörg númer, varð einhvern veginn áþreifanlegri þegar barnabörnin komu í heiminn. Þá var hann til staðar ef þurfti á að halda, velferð

Við sendum sjómönnum og fjölskyldum þeirra heillaóskir í tilefni dagsins.

okkar skipti hann máli. Á annarri ljósmynd er pabbi að rúnta um Stórhöfða í Vestmannaeyjum með okkur Kára Svan, syni mínum, á kagganum sínum, Cadillac Coupe de Ville ´85-árgerð. Pabbi ók um eins og kóngur á þeim kagga, rétt eins og hann sigldi sem skipstjóri á Herjólfi í áratugi. Hann þótti afburða fær og öruggur sem skipstjóri og átti farsælan feril alla tíð á sjó. Pabbi naut ferðalaga um heiminn með Önnu sinni en hafði sérstakt dálæti á skemmtiferðasiglingum til eyja Karíbahafsins. Og kræsingar á hlaðborðunum voru ekkert slor. Hann hafði mikinn áhuga á sögu skipasiglinga og björgun skipa. Sumarbústaðurinn í Skorradal minnti helst á sjóminjasafn. Í sólskálanum heima hjá honum á Akurbraut stendur stórt módel af varðskipinu Maríu Júlíu í glerkassa ásamt ítarlegri sögu skipsins. Önnur áhugamál pabba voru frímerkjaog myntsöfnun og tungumálanám en hann dundaði sér við að læra spænsku, arabísku og þýsku. Spólum hratt fram í tímann. Þriðja ljósmyndin sýnir okkur systur og maka með pabba og Önnu sambýliskonu hans að fagna áttræðisafmæli hans á fínum veitingastað, eins og kóngi sæmir. Það er kominn mýkri svipur á andlit pabba, það örlar á stolti og auðmýkt í brosi hans.

Elsku pabbi litli, nú umvefur kærleikurinn þig. Hvíl í friði. Þín dóttir, Jóna Ingibjörg.

Kristbjörn Þór Árnason

18. ágúst 1937 - 5. desember 2022

Kristbjörn Þór Árnason (Bóbi) skipstjóri fæddist í Ásgarði á Húsavík

18. ágúst 1937. Hann lést 5. desember 2022. Foreldrar hans voru Kristín Sigurbjörnsdóttir og Árni Ingimundur Kristjánsson. Eftirlifandi kona hans er Birna Sigurbjörnsdóttir. Kristbjörn útskrifaðist úr Stýrimannaskólanum í Reykjavík og var sjómaður og síðar skipstjóri alla tíð. Hann varð þekktastur sem skipstjóri á loðnuskipinu Sigurði VE sem gert var út af Ísfélagi Vestmannaeyja. Á Sigurði var hann skipstjóri í 36 ár. Myndarlegur, brosmildur og glettinn og með sérlega hlýja nærveru. Þannig upplifði ég Bóba, tengdaföður minn, fyrir röskum 40 árum þegar ég 15 ára varð kærasta einkasonar hans, Árna Björns. Og fyrr en varði flutti ég inn á heimili hans og Birnu, Baughólinn. Heimili þeirra varð heimilið mitt um stundarsakir og millum okkar mynduðust einlæg og góð samskipti.

Bóbi var þolinmóður, örlátur og barngóður með afbrigðum. Þegar Ingigerður, litla systir mín, kom til Húsavíkur sex ára til að heimsækja mig og Árna Björn á Baughólinn dróst hún mjög að Bóba. Hún skynjaði strax öryggið og hlýjuna, sem birtist í glaðlegu en rólyndu viðmóti hans. Sama hlýjan og örlætið geislaði af honum þegar börn okkar Árna, og síðar börnin þeirra, fæddust og uxu úr grasi. Öll sóttu þau í hlýjuna og öryggið hjá afa Bóba. Til hans var gott að koma, enda höfðingi heim að sækja. Veitingar voru á boðstólum fyrir alla, sama hversu marga maður tók með sér í heimsókn. Hann hafði einhvern veginn alltaf nægan tíma fyrir okkur öll, til að spila og spjalla. Bóba var veiðimennskan í blóð borin, bæði á sjó og landi. Hann stýrði farsællega ýmsum skipum og bátum, varð landsfrægur aflakóngur á loðnuskipinu Sigurði VE og ekki síður aflasæll á trillunni Lundey ÞH. Hann var orðlagður fyrir hversu hratt hann tileinkaði sér nýja tækni í veiðum og var aflakló af guðs náð. Það var innsiglað þegar hann var sæmdur hinni íslensku fálkaorðu fyrir framlag sitt í fiskveiðum árið 2010.

Í mínu lífi var Bóbi sérstakur, því hann var ekki bara tengdapabbi, heldur líka um áratugaskeið helsti vinur og vinnufélagi eiginmanns míns. Árni Björn var lengi stýrimaður hjá föður sínum á Sigurði VE 15 og saman réru þeir á trillunni Lundey ÞH. Í landi voru þeir sömuleiðis veiðifélagar, stunduðu skytterí og stangveiði og komu iðulega klyfjaðir heim. Vinátta þeirra og samstarf var því viðamikill þáttur í mínu lífi.

Bóbi var reffilegur og flottur langt fram eftir aldri. Kvikur og hress sinnti hann hús- og heimilisverkum af alúð. Hann hafði metnað fyrir fallegu heimili þeirra Birnu á Baughólnum sem hann byggði sjálfur. Hann kom líka upp sannkölluðum griðastað fjölskyldunnar í Öxarfirði, sem nefndur var Afahús. Sömuleiðis hélt hann af natni við fæðingarstað sínum, Ásgarði. Þar höfum við Árni Björn árum saman átt samastað á sumrin. Bóbi var einmitt að skoða hvernig gengi að setja nýtt þak á Ásgarð þegar stigi brast undan honum.

Slysið var okkur öllum áfall. Í kjölfar þess tók við krefjandi endurhæfing og aðlögun að breyttum aðstæðum. Birna tengdamóðir mín sinnti honum af einstakri natni og sá um að Bóba liði sem best. Síðasta árið dvaldi hann á Skógarbrekku þegar heilsu hans hrakaði. Lífslokin voru að sönnu erfið og undir lokin var Bóbi orðinn þreyttur og vildi sigla til sinnar síðustu hafnar. Hjá okkur stendur eftir hlý minning um merkilegt lífshlaup, ástríkan föður og afa.

Við leiðarlok þakka ég Bóba allt það góða sem hann gerði mér og mínum. Ég bið Guð að blessa minningu þessa góða manns og styrkja tengdamóður mína í sorginni. Sandra B. Franks.

Vigfús Guðlaugsson

15. desember 1943 - 15. janúar 2023

Vigfús Guðlaugsson frá Holti í Vestmannaeyjum fæddist 15. desember 1943. Hann lést á hjartadeild LSH þann 15. janúar 2023. Foreldrar hans voru Guðlaugur Vigfússon frá Holti og Jóhanna Kristín Kristjánsdóttir frá Flatey á Skjálfanda. Hann átti fjögur systkini, þau Guðleifu, Sigríði, Kristján og Guðrúnu. Hugurinn leitaði snemma á sjóinn og hann fór fyrst til sjós aðeins tólf ára með föður sínum á Voninni VE 113 sem þeir bræðurnir gerðu út frá Eyjum. Vigfús var síðan um tíma á norskum flutningaskipum og sigldi víða um heim og þótti veraldarvanur þegar hann sneri heim eftir nokkurra ára siglingar um heiminn. Hann fór þá í Stýrimannaskólann í Reykjavík þaðan sem hann útskrifaðist með farmannapróf. Hann stundaði síðan sjómennsku á ýmsum bátum, aðallega frá Eyjum. Vigfús kynntist eftirlifandi eiginkonu sinni, Rósu Björgu Sigurjónsdóttur, í gosinu þar sem hún starfaði sem þerna á Herjólfi. Þau hófu búskap í Eyjum árið 1975 þegar Rósa flutti til hans með börn sín tvö, Sigmar Val og Sóleyju. Saman eignuðust þau síðan Guðmund og Freydísi. Þau giftu sig um haustið 1977 og reistu sér myndarlegt hús við Kirkjubæjarbraut 12 þar sem þau bjuggu lengst af. Fúsi var mikill fjölskyldumaður og þótti vænt um konuna sína, börn og barnabörn. Sjómennskan var alltaf í huga Vigfúsar og var hann á ýmsum bátum en þó var hann líklega lengst á Gullbergi VE; Klakk VE og Gídeon

VE, auk þess að vera skipstjóri m.a. á Náttfara og fleiri bátum. Seinna leysti hann oft af á Herjólfi sem skipstjóri og stýrimaður áður en hann fór alveg fast á Herjólf II og III og sigldi þeim óteljandi ferðir milli Eyja og Þorlákshafnar. Á þeim tíma var ekki vel liðið að fella niður ferðir svo oft gaf hressilega á byrðinginn. Á efri árum keypti Vigfús og gerði út trillu, fyrst Vonina VE og síðar Byr VE, og mátti oftast finna hann á eða við trilluna sína, sem var hans aðal áhugamál eða heima í bílskúr að steypa sökkur og hnýta færi. Í frístundum var Vigfús mikið í úteyjum Vestmannaeyja við eggjatöku og veiðar á bæði lunda og súlu, þá aðallega í Bjarnarey og Súlnaskeri auk þess sem hann gerði út sóknarbátinn Báruna VE. Hann hafði gaman af ferðalögum og fór víða.

Einar Guðlaugsson

6. maí 1945 - 17. desember 2022

dótturina Guðbjörgu f. 1967, sem Einar gekk í föðurstað. Guðbjörg er búsett í Grikklandi. Seinni kona Einars er Sólrún Elídóttir.

Einar ólst upp á Eyjarhólum við Hásteinsveg 20. Hann var ekkert öðruvísi en aðrir peyjar á þeim árum, hafði áhuga á fótbolta og spilaði hann um einhvern tíma, þó hann hafi svo sem ekkert borið einhverja atvinnumannsdrauma í maganum. Það var hins vegar skákin sem átti hug hans allan og raunar sjómennskan líka.

Einar kláraði Stýrimannaskólann hér í Eyjum og var í fyrsta árgangi skólans árið 1965 eftir að Stýrimannaskólinn hóf göngu sína í Eyjum. Fram að því höfðu verið haldin námskeið á vegum Stýrimannaskólans í Reykjavík. Hann fór snemma að stunda sjóinn, fyrst sem háseti og svo stýrimaður að námi loknu og loks skipstjóri. Síðustu starfsárin var hann í landi hjá Fiskvinnslu VE, þar sem hann vann almenn fiskvinnslustörf og tók einn og einn túr á Narfa VE, þegar vantaði í afleysingar. Meðfram þessu var hann að beita fyrir menn og einnig lítillega eftir að hann hætti að vinna.

Einar var góður félagi á sjó og vart hægt að hugsa sér ljúfari og þægilegri skipsfélaga að sögn þeirra sem með honum voru til sjós.

22. apríl 1942 - 19. desember 2022

Einar Björnsson Guðlaugsson

fæddist 6. maí 1945 hér í Eyjum og var skírður í höfuðið á föðurafa sínum Einari Björnssyni. Einar lést á sjúkrahúsinu hér í Eyjum þann 17. desember síðastliðinn. Foreldrar hans voru Friðrikka Betúelína Þorbjarnardóttir og Sigurbjörn Guðlaugur Einarsson. Systkini hans voru Guðrún Elsa, Guðmundur og Friðrik. Árið 1970 hófu Einar og Sigríður Rögnvaldsdóttir búskap, en Sigríður lést 29. september síðastliðinn. Þau eignuðust saman einn son, Guðlaug Sigurbjörn sem fæddur er 1971. Hann er búsettur í Danmörku. Fyrir átti Sigríður

Ingi Steinn Ólafsson

Ingi Steinn Ólafsson fæddist 22. apríl 1942. Hann lést 19. desember

2022. Foreldrar hans voru Ólafur Guðmundsson Vestmann og Þorbjörg Guðmundsdóttir. Ingi Steinn giftist Guðnýju Stefaníu Karlsdóttur sem er látin. Börn þeirra eru 1)

Sigfríður Björg f. 1967, maki Ómar Stefánsson. Dætur þeirra eru Guðný Ósk, Linda Björg og Erika Ýr. 2)

Árni Karl, f. 1970. 3) Friðþór Vestmann, f. 1979, maki Ragnheiður Jónsdóttir. Börn þeirra eru Fríða Rún Vestmann og Ingi Steinn. Hjartans pabbi. Hvernig byrjar maður á að skrifa um mann sem gaf manni mikið með sinni einlægni og gleði? Nú ertu með mömmu, sem þú saknaðir.

Elsku hjartans pabbi var maður sem gaf af sér til allra sem vildu, hörkuduglegur í öllu sem hann tók sér fyrir hendur og voru vinnudagar hans hér áður fyrr miklir og langir. Pabbi byrjaði ungur á sjó, 15 til 16 ára.

Nokkru seinna var hann kominn á sjó með bræðrum sínum og mági og mótaði það hann mikið þegar sjóslysin á bátnum Sæbjörg VE 56 urðu, en sem betur fer björguðust allir í þeim sjóslysum. Elsku pabbi ræddi oft og mikið um slysið sem varð við Hornsvík, skammt austur af Stokksnesi, og önnur sjóslys, en það slys tók alla tíð á hann þrátt fyrir giftusamlega björgun. Nú þegar ég dreg upp minningar kemur upp hversu mikill karakter pabbi var, mildi hans og glaðværð þrátt fyrir allt, Hann missti móður sína ungur drengur og þurfti að takast á við lífið fljótt og örugglega og hélt alltaf ótrauður áfram. Pabbi bjó með föður sínum á Boðaslóð 3 fyrstu árin.

Sögurnar hans pabba voru margar, ein er mér þó afar eftirminnileg

þegar hann hafði ásamt öðrum

peyjum í Eyjum skorið á böndin á snúrustaur hjá konu á Boðaslóðinni, rétt hjá heimili hans, og náði pabbi rétt að hlaupa frá, en sú gamla kallaði í æsingi sínum: „Þú þarna Steini Ingi, sonur hans Vestmanns Ólafs, snúruskerari og glæparokkur, ég mun ná í þig einn daginn og flengja!“ Pabba þótti þessi setning alltaf skemmtileg enda hafði sú

gamla snúið öllum nöfnum við í æsingi sínum.

Pabbi var hannyrðamaður mikill og eru til ótal mörg falleg verk eftir hann sem munu nú ylja okkur eins og fyrr og voru það aðallega útsaumaðar myndir sem eru algjör listaverk og púðarnir. Svo fínn var saumurinn hjá honum þrátt fyrir grófar hendur og taldi hann út hvert spor og teiknaði upp. Ekki má gleyma öllum ljóðunum hans og vísum sem er mikill fjársjóður fyrir okkur systkinin og Eyjamenn. Eitt ljóð og vísa sem er nú opinber heitir „Ennþá brenna augun mín“ sem hann orti sem þjóðhátíðarlag en náði því miður ekki atkvæðum um árið, þar munaði tveimur atkvæðum. Hann var mikið stoltur af þessum texta og átti Henry Ágúst Aaberg Erlendsson plötusmiður og hljómsveitarmaður í Logum frá Eyjum lagið við textann hans pabba. Það var afar hlýtt á milli þeirra í gegnum árin og brallað mikið með texta og lög.

Seinni árin hans man ég varla eftir pabba nema með bók í hendi og svo var sagt frá hinu og þessu sem var í bókunum sem honum þótti spennandi og áhugavert. Það var alltaf gaman að hlusta og finna hvað honum þótti vænt um bækur og sögu fólks. Honum fannst margt áhugavert hvað bókmenntir varðar, en fólk og saga þess fannst honum spennandi ásamt því að lesa um hin ýmsu lönd og atburði í lífi margra.

Farinn er góður faðir, ákveðinn, stríðinn og skemmtilegur, og þakka ég allar góðu stundirnar okkar, hjartans pabbi.

Megi ljósið lýsa ykkur mömmu og öllum englunum sem fóru frá okkur þetta árið, far þú í friði, friður guðs þig geymi.

Þinn

Friðþór Vestmann.

Már Friðþjófsson

14. september 1959 - 25. desember 2022

Már Friðþjófsson frá Valhöll fæddist í Vestmannaeyjum 14. september 1959. Hann varð bráðkvaddur á heimili sínu 25. desember 2022. Foreldrar hans voru Friðþjófur Sturla Másson og Jórunn Einarsdóttir. Systkini Más eru Inda Marý, Einar, Anna og Svanhvít. Eiginkona Más er Jóhanna Kolbrún Þorbjörnsdóttir. Börn þeirra eru Friðþjófur Sturla, Víkingur og Soffía Marý.

Már vann lengi til sjós, lengst af á Danska-Pétri. Eftir að sjómennsku lauk sinnti hann ýmsum störfum, m.a. sem sundlaugarvörður og launafulltrúi Vinnslustöðvarinnar. Þá var Már virkur í félagsstarfi, þ. á m. stólmeistari frímúrarastúkunnar Hlés í Vestmannaeyjum 2015-2019. Margs er að minnast, margs er að sakna. Elsku Már okkar, sá næstyngsti af okkur, farinn úr okkar lífi. Hvað við eigum eftir að sakna þín mikið. Þú varst límið í okkar systkinahópi, passaðir að hringja reglulega í okkur og segja okkur fréttir af þér og þínum nánustu og spyrja frétta. Þú elskaði fólkið í kringum þig skilyrðislaust og varst besta barnapían, þvílíkt barngóður, stór bangsi sem umvafðir alla sem þú varst nálægt.

Það væri hægt að segja margar sögur af Má og minningarnar eru margar, ekki síst af honum og vinum hans. Þeir voru tíðir gestir hjá Indu Marý þegar hún bjó á Kirkjuvegi 72 fyrir gos. Þá var stutt að hlaupa úr Barnaskólanum í

brúntertu og mjólk. Faðir okkar var nokkuð í siglingum á þeim tíma sem Már var að verða myndugur. Í þeim keypti hann mikið af módelum handa Einari til að setja saman. Flest skipin sem tóku þátt orrustunni um Atlantshafið hafði Einar eignast.

Eitt sinn þegar Einar kom heim í jólafrí sá hann að mikil afföll voru í skipaflotanum. Við nánari skoðun kom í ljós að Már hafði verið að leika með þau í baði og sökkt þeim með stálkúlu. Þegar Már var gutti fékk hann pakka í jólagjöf sem honum fannst frekar lítill og stríddu eldri systkinin honum allan aðfangadag

á því að þetta væri munnharpa.

Gleðin var því mikil þegar hann opnaði pakkann og í honum var fyrsta úrið sem hann eignaðist. Hafði Már alla tíð mikinn áhuga á úrum og var nýlega búinn að láta gera upp úr sem tengdapabbi hans hafði átt. Já minningarnar eru margar og ekki óraði okkur systkinin fyrir því að við værum að setja þær á blað svo fljótt. En fyrsta minning Svanhvítar er sagan af því þegar Már beit hana í stóru tána af því honum þótti svo ógurlega vænt um litlu systur. Hún fékk einnig að pússa skóna hans í Birkihlíðinni og mátti eiga alla smápeninga sem hún fann í herberginu hans. Hann lánaði henni líka bílinn sinn til að rúnta á og æfa sig í akstri en Már hugsaði alltaf mjög vel um bílana sína.

Það var alltaf líf og fjör í kringum Má og hann og Inda Marý búin að eiga ófáar stundir í útilegu saman. Már lá ekki á skoðunum sínum ef honum mislíkaði eitthvað en hann var líka einstakur að því leyti að hann átti mjög auðvelt með að hrósa því sem vel var gert og samgleðjast með okkur hinum.

Elsku bróðir, blessuð sé minning þín, við elskum þig og eigum eftir að sakna þín mikið en minning þín lifir, minning um sterkan bróður sem lét sig svo margt varða.

Elsku Jóhanna mágkona og börn, missir ykkar er mikill og við elskum ykkur. Megi góður guð styrkja ykkur.

Deyr fé, deyja frændur, deyr sjálfur ið sama;

en orðstír deyr aldregi, hveim er sér góðan getur. (Úr Hávamálum)

Inda Marý, Einar, Anna og Svanhvít.

Gísli Steingrímsson

5. ágúst 1934 - 3. janúar 2023

inga frá Noregi. Þaðan sigldi hann um öll heimsins höf og lenti í ævintýrum svo miklum að þau urðu tilefni til útkomu bókar 2018 um æsku hans og ævintýri. Bókin heitir Níu líf Gísla Steingrímssonar.

Gísli lagði stund á ýmis störf á lífsleiðinni og veigraði sér ekki við að taka til hendinni til að draga björg í bú. Hann vann við fiskveiðar og -vinnslu til sjós og lands á sínum yngri árum. Árið 1968 flutti hann til Ástralíu með alla fjölskylduna og dvaldi þar í fjögur ár. Þar vann hann m.a. við smíðar og námuvinnslu. Gísli menntaði sig í málaraiðn eftir heimkomuna frá Ástralíu og starfaði farsællega sem málari. Síðustu ár starfsævinnar starfaði hann við sundlaugarvörslu í Vestmannaeyjum. Að starfsævinni lokinni fluttu þau hjónin til höfuðborgarinnar til að vera nær börnum og barnabörnum.

Gísli Steingrímsson fæddist í Vestmannaeyjum þann 5. ágúst 1934. Hann lést á hjúkrunarheimilinu Seljahlíð í Reykjavík þann 3. janúar 2023. Foreldrar Gísla voru Steingrímur Benediktsson f. 20.5. 1901, d. 23.11. 1971 og Hallfríður Ingibjörg Kristjánsdóttir f. 14.12. 1899, d. 24.3. 1967.

Systkini Gísla voru Benedikt Kristján f. 14.7. 1926, d. 1.7. 1995, Björg f. 14.3. 1928, d. 23.6. 1929, Páll f. 25.7. 1930, d. 11.11. 2016, Jón Helgi f. 25.1. 1932, d. 31.1. 1951, Svavar f. 24.5. 1936 og Bragi f. 1.1. 1944.

Gísli giftist eiginkonu sinni Erlu Jóhannsdóttur, f. 17.5. 1932, þann 24.10. 1957 og saman eignuðust þau sex börn. Þau eru Heba f. 9. 1957, Jón Helgi f. 20.5. 1959, Jóhann Friðrik f. 10.4. 1960, Halla f. 1.2. 1963, Ragnar Hólm f. 15.12. 1966 og Rósalind f. 6.4. 1971. Fyrir átti Erla Sigfríði Jónsdóttur f. 21.2. 1952, d. 20.12. 2020.

Gísli ólst upp í Vestmannaeyjum sem hann ávallt leit á sem sín ævintýralegu heimkynni. Hann var mikið náttúrubarn og þekkti hvern stokk og stein á æskuslóðunum.

Gísla dreymdi þó um að skoða hinn stóra heim. Hann lét verða af því á unglingsárum þegar hann fór ásamt félaga sínum, Ragnari S. Jóhannessyni, og réði sig til fragtsigl-

Guðmundur Valdimarsson

27. mars 1935 - 3. janúar 2023

Guðmundur Valdimarsson var fæddur 27. mars 1935 á Hól á Akranesi. Hann lést á Hraunbúðum í Vestmannaeyjum 3. janúar 2023. Foreldrar hans voru hjónin Valdimar Júlíus Guðmundsson húsvörður f. 28. júlí 1900, d. 4. júlí 1946 og Hrefna Guðjónsdóttir húsmóðir f. 25. júní 1903, d. 26. febrúar 1982. Auk Guðmundar áttu hjónin þrjár dætur, Svanfríði (látin), Emilíu og Jónu. Hrefna átti áður einn son, Skarphéðinn (látinn) er ólst upp hjá ömmu sinni og afa í Reykjavík.

Guðmundur ólst upp á Akranesi í húsinu Hól við Stillholt 16. Hann

missir föður sinn 11 ára gamall úr berklum en móðir hans hélt áfram að búa með börnum sínum fjórum

á Hól. Guðmundur útskrifaðist úr

Barnaskóla Akraness árið 1949 og

fljótlega eftir það byrjaði hann til sjós sem háseti. Hann lauk minna mótorvélstjóraprófi árið 1955 og starfaði eftir það sem 1. vélstjóri á bátum frá Akranesi og Vestmannaeyjum.

Í Vestmannaeyjum kynntist hann eftirlifandi eiginkonu sinni Margréti Ólafsdóttur f. 29. júlí 1939, en þau giftust 29. maí 1965. Foreldrar hennar voru hjónin Ólafur Jónsson skipasmiður f. 15. maí 1908, d. 2. júlí 1998 og Sigríður Sigurðardóttir saumakona f. 18. september 1913, d. 29. janúar 1969. Guðmundur og Margrét eignuðust fjórar dætur, Þórhildi, Jónu Björgu, Sigríði og Hrefnu Valdísi. Afkomendurnir eru orðnir tuttugu.

Það fór ekki mikið fyrir honum pabba en alltaf stóð hann fyrir sínu. Hann stundaði sjóinn í yfir fimmtíu ár frá Akranesi og Vestmannaeyjum á hinum ýmsu skipum, hann sagðist þó hafa farið einn túr á síðutogara við Grænland en það hafi ekki átt við hann. Faðir minn kom til Vestmannaeyja árið 1955 og byrjaði til sjós á mb. Tý hjá Einari Sigurðssyni (Einari ríka). Seinna var hann á Ísleifi IV. hjá Ársæli Sveinssyni. Á þessum skipum starfaði hann sem háseti og seinna meir 1. vélstjóri.

Hann var einn af þeim sjómönnum sem komu fjölskyldum sínum og annarra Eyjamanna upp á land gosnóttina 23. janúar 1973 en þá var hann á mb. Öðlingi VE hjá Elíasi í Varmadal. Fyrst hafði hann þó komið okkur fjölskyldunni um borð

í Arnari ÁR frá Þorlákshöfn en sá

bátur var með þeim fyrstu er létu

úr höfn.

Eftir gos fór hann í útgerð með

Sveini Valdimarssyni og Steindóri

Árnasyni en þeir keyptu vélbátinn

Kópavík og nefndu hann Valdimar Sveinsson VE 22. Hann hætti

í útgerð árið 1984 og fór á Gjafar

VE. Síðasta áratuginn á sínum sjómannsferli var hann á mb. Baldri

VE 24, til ársins 2001 er hann kom

í land.

Í minningu barnæskunnar er pabbalyktin, olíulykt og lyktin af pípunni hans pabba, þá var hann komin heim. Hann hætti að reykja árið 1985, en olíulyktina fann maður til ársins 2001. Það fór ekki mikið fyrir honum er hann kom alfarið í land, hann lét fara vel um sig í sófanum eftir bryggjurúntinn um morguninn en á fætur fór hann um sjöleytið, ef ekki fyrr þótt hættur væri að vinna. Hann stundaði morgungöngur af kappi um hafnarsvæðið með hinum ýmsu göngufélögum sem margir eru fallnir frá. Þá var hann líka duglegur að fara í morgunkaffi og ræða málefni líðandi stundar við vini og kunningja, nú síðast í bílskúrnum hjá Jóa Listó.

Þá var hann alltaf til í spjallið þegar einhver kom í heimsókn sem og að skutlast með barnabörnin eða bara sendast fyrir mömmu.

Síðustu árin voru erfið þegar Alzheimer sjúkdómurinn fór að leggjast meir og meir á hann og sorgin var mikil er hann gat ekki lengur keyrt. Síðasta ökuferðin var með okkur Siggu systur um síðustu jól. Pabbi var þreyttur en ánægður að fá að fara út og rúnta niður á bryggju til að kanna hverjir væru í landi og hverjir hefðu farið út. Við ætluðum að enda í kaffi hjá mömmu eins og þú vildir alltaf en þrekið var búið og ferðin varð styttri en við hefðum öll viljað.

Faðir minn lagðist banaleguna annan janúar sl. og lést daginn eftir í faðmi fjölskyldunnar.

Hrefna Valdís Guðmundsdóttir

Bogi Sigurðsson

9. febrúar 1932 - 19. janúar 2023

Sagt er að ævin sé eins og óskrifað blað sem flestir vilja rita meira á en rúm leyfir. Blaðið hans pabba var orðið nokkuð þétt en mögulega hefði verið pláss fyrir örlítið meira á því ef guð og gæfan hefðu leyft það.

Pabbi fæddist í Vestmannaeyjum þann 9. febrúar árið 1932. Hann var nefndur eftir föðurafa sínum en foreldrar hans voru Sigurður Bogason skrifstofustjóri fæddur í Búðardal og Matthildur Ágústsdóttir húsmóðir fædd hér í Eyjum. Pabbi var þriðji í röð sjö systkina oftast kennd við Stakkagerði í Vestmannaeyjum en þau eru; Guðrún Ágústa, Ragnheiður, þá pabbi, Haukur, Þórdís sem er látin, Þorsteinn og Sigurður.

Pabbi ólst upp hér í Eyjum og fyrstu æskuárin voru í Valhöll við Strandveg en móðurafi hans byggði það hús. Þegar pabbi var sex ára flutti fjölskyldan í Stakkagerði-eystra sem stóð norðan við Ráðhúsið og bjó hann þar uns hann flutti að heiman. Á æskuárunum var hann einnig sendur í sveit að Hofi í Öræfum og í Meðallandið.

Pabbi þótti frekar iðinn drengur og það þurfti oft að hafa auga með honum því leikvöllurinn hér í Eyjum var stór og úti um allt. Einhverjar sögur eru til af prakkarastrikum og öðrum svaðilförum hans í æsku sem hann deildi sér í lagi með bræðrum sínum. Þeim sögum ber hins vegar að taka með fyrirvara þar sem pabbi var mikill sögumaður og var lítið hrifinn af því að eyðileggja góðar sögur með sannleikanum. Þessar sögur gleymast seint. Hann var líka góður teiknari og teiknaði oft myndir með sögunum fyrir yngstu kynslóðina til að gera þær líflegri. Pabbi lauk gagnfræðaprófi hér í Eyjum og síðar sveinsprófi í málmsmíði árið 1953. Að því loknu fór hann í Vélskólann í Reykjavík og útskrifaðist þaðan sem vélfræðingur. Pabbi starfaði fyrst á fiskibátum og síðar sem vélstjóri á togurum. Lengst af starfaði hann þó sem verksmiðjustjóri í FES enda oftast kallaður Bogi í FES hér í Eyjum. Vinnan þar var honum mikilvæg og sinnti hann henni vel, stundum of vel fannst okkur í fjölskyldunni en svoleiðis var hann. Í FES-inu vann

hann þar til hann hætti formlega störfum um aldamótin. Aðaláhugamál pabba var stangveiði, bæði í ám og sjó. Hann keppti í sjóstöng í mörg ár en seinni árin einbeitti hann sér þó eingöngu að læknum „sínum“, Grenlæk. Síðustu 45 árin eða svo höfum við fjölskyldan farið þangað að veiða og eiga góðar stundir saman. Grenlækur var pabba griðarstaður og þekkti hann lækinn eins og lófann

á sér. Þurfti hann lítið annað en að dýfa stönginni í ána og þá var búið að bíta á. Við hin þurftum að hafa aðeins meira fyrir þessu. Pabbi fór

í sínu síðustu veiðiferð í Grenlæk í ágúst s.l. og er ég þakklát fyrir það að hafa farið með honum í þá ferð. Ungur kvæntist pabbi mömmu Fjólu Jensdóttur en hún féll frá langt fyrir aldur fram tæplega 54 ára gömul. Foreldrar hennar voru Jens S. Ólafsson vörubílstjóri og Kristný J. Valdadóttir húsmóðir. Pabbi og mamma hófu sambúð sína í Einidrangi við Brekastíg 29 í kjallaranum hjá foreldrum hennar. Þau fluttu síðar á Boðaslóð 25 þar sem þau bjuggu alla sína tíð. Þau eignuðust fjögur börn, Sigurð Grétar, Jens Ólaf, Val og Bryndísi. Það var fjölskyldunni mikið áfall þegar mamma dó og er ég þakklát fyrir öll árin sem ég fékk með pabba umfram mömmu. Því miður fennir oft með tímanum yfir þessar hversdagslegu minningar, því er mikilvægt að gefa sér tíma til þess að lifa og njóta með sínum nánustu.

Pabbi eignaðist ferðafélaga í gegnum lífið eftir fráfall mömmu og eyddi hann síðari hluta lífs síns með henni og þakka ég fyrir þeirra ferðalag saman.

Það má segja að pabbi hafi búið yfir sterkum og ákveðnum persónuleika. Hann leyndi því ekki ef honum mislíkaði eitthvað og var óhræddur við að láta menn heyra það ef þeir voru ekki að standa sig. Hann var lítið fyrir væl og gerði miklar kröfur til sín og annarra og þá sérstaklega í vinnunni. Hann var drífandi í einu og öllu, hörkuduglegur, og hafði næmt auga fyrir úrlausnum vandamála. Pabbi var einnig stríðinn og hafði til dæmis lúmskt

gaman af því að segja krökkunum í fjölskyldunni góðar „lygasögur.“

Það er margs að minnast þegar farið er yfir ævi fólks en minningarnar lifa og eru dýrmætar í hugum þeirra er sitja eftir.

Bryndís Bogadóttir

Sigurður Georgsson

1. mars 1941 - 4. febrúar 2023

inn og góður félagi á sjó. Hann var aflakóngur í Eyjum 1984 til 1986 og einnig 1988.

Siggi Gogga var alinn upp við gott vinnusiðferði að heiman, eins og þau systkini öll, og hann ætlaðist til þess að þeir sem voru með honum um borð legðu sig fram. Hvers kyns aðgerðar- og framtaksleysi var algjört eitur í hans beinum. Ef menn gátu ekki staðið sig í vinnu var kannski ekki mikið varið í þá. En þó hann gæti verið svolítið harður um borð, þá var hann svo sem enginn æsingamaður. Hann var sanngjarn skipstjóri, maður orða sinna. Ef Siggi Gogga sagðist ætla að fara klukkan eitthvað ákveðið, þá fór hann á tilsettum tíma, um það gátu menn verið vissir. Hann var vel liðinn meðal samferðamanna sinna á sjónum og bera þeir honum gott orð.

Sigurður Georgsson skipstjóri fæddist 1. mars 1941 í Langa-Hvammi hér í Eyjum. Foreldrar hans voru Georg Skæringsson og Sigurbára Sigurðardóttir. Siggi var næst elstur af átta börnum en þau voru Kristín, Siggi, Þráinn, Skæringur, Vignir f. 1946, d. 1968, tvíburarnir Guðfinna og Sigmar og yngstur Ingimar Heiðar.

Aðstæður heima urðu til þess að Siggi fór snemma að vinna. Fimmtán ára gamall var hann kominn á sjó á Sídon VE, 65 tonna eikarbáti, og eftir það varð ekki aftur snúið. Hann kláraði fyrsta stigið í Stýrimannaskólanum árið 1959 og annað stigið 1981. Þá kom samviskusemin og eljan vel í ljós. Hann sat lon og don við námsbækurnar og las meira að segja inn á kassettur þó nokkuð af námsefninu, sem hann hlustaði svo á um nætur og lét þannig námsefnið síast inn í undirmeðvitundina.

Siggi fann sig vel á sjó og var á ýmsum bátum í gegnum tíðina. Hann var sjálfur með útgerð um tíma með Heimaey VE og Gunnar Jónsson VE. Lengst af sínum sjómannsferli var hann hjá Hraðfrystistöðinni, eða í 35 ár. Siggi var einstaklega fisk-

Þó Siggi hafi alla tíð verið mikið á sjó þá naut hann sín eiginlega hvergi betur en heima með fjölskyldunni. Heimilið lenti auðvitað mikið á Fríðu og hún reyndi að halda öllu í skorðum en þegar Siggi kom í land þá áttu börn hans sérstaklega auðvelt með að snúa honum um fingur sér. Einnig unni hann sér einstaklega vel í Kjósinni þar sem hann og Fríða áttu sumarhús. Eyddu þau miklum tíma þar og þar komu grænir fingur fram því hann var búinn að rækta upp mikið svæði.

Siggi bjó yfir miklu jafnaðargeði, um það eru allir sammála, en á sama tíma gat hann verið þrjóskari en allt sem þrjóskt er. Ef hann var búinn að taka stefnu í einhverju máli var einfaldlega ekki hægt að hnika honum.

Siggi var ákaflega vel innréttaður og þó hann hafi gert kröfur til fólksins síns og ætlast til mikils af því, þá var hann alltaf sanngjarn og úrræðagóður. Hjá honum var alltaf hægt að leita ráða eða fá einhverjar upplýsingar um fólk og tengingar við staði og einstaklinga. Hans er sárt saknað.

Snorri Jónsson

14. nóvember 1943 - 4. febrúar 2023

dags þegar gámaskipin voru farin. Pabbi var mikill sögumaður og naut hann sín vel þar sem sagðar voru sögur, misjafnlega sannar að vísu en aldrei meiðandi fyrir nokkurn mann. Var oft mikið líf og fjör í kringum hann og átti hann til að troða upp á mannamótum með sögur og vísur.

Pabbi veiktist alvarlega árið 1997 og í raun má segja að hann hafi aldrei náð sér almennilega eftir það en lífið hélt áfram þar til í febrúar sl. Við kveðjum pabba með trega en vitum að hann er farinn að segja sögur á nýjum stað þar sem margir af gömlu félögunum njóta þeirra með honum.

Snorri Jónsson fæddist á Siglufirði þann 14. nóvember 1943. Hann lést á HSU í Vestmannaeyjum 4. febrúar sl. Eiginkona Snorra var Þyrí Ólafsdóttir frá Vestmannaeyjum, fædd 16. nóvember 1949. Þau gengu í hjónaband þann 14. september 1968 í Vestmannaeyjum. Saman áttu þau fimm börn og tólf barnabörn.

Eftir að Snorri flutti til Vestmannaeyja árið 1969 vann hann að mestu við rafvirkjun m.a í Vinnslustöðinni og FIVE en einnig ýmis önnur störf. Þegar svokallaður gámaútflutningur hófst stofnaði hann Gámavini með Jóa Kristins, Malla á Júlíu og Jóa á Andvara, en Gámavinir urðu fljótt leiðandi í útflutningi á ferskum fiski. Á þeim tíma var slíkur útflutningur litinn hornauga af mörgum og var pabbi meðal annars úthrópaður sem glæpamaður af forsvarmönnum verkalýðshreyfingarinnar á Íslandi.

Í mörg ár var líf pabba á bryggjunni, um borð í lyftaranum að landa úr mörgum bátum og berjast við kerfið. Redda útflutningsleyfum, gámum, körum og græja pappíra.

Pabba líkaði mjög vel þessi hamagangur sem var á löndunardögum á bryggjunni og þegar allt var á útopnu var hann í essinu sínu.

Búinn að sitja í lyftaranum í 30 tíma og bara hlaupið í Skýlið til Kela til að fá eina pulsu og kaffibolla.

Ekki var óalgengt að hann færi að heiman á miðvikudagsmorgni og kæmi aftur heim seinnipart föstu-

Börnin

Guðgeir Matthíasson

14. desember 1940 - 15. febrúar 2023

Lengst af starfaði Guggi á sjó og var á ýmsum bátum. Þá starfaði hann einnig við fiskverkun í landi og var t.a.m. í FES-inu. Það blundaði í honum listrænn hæfileiki en það var ekki fyrr en Guggi var orðinn 37 ára sem hann byrjaði að mála. Hann sótti ekki námskeið heldur byrjaði að mála af sjálfsdáðum og var sjálflærður. Hann málaði bæði akrýl- og olíumálverk og myndir hans skipta tugum ef ekki hundruðum. Listin gaf honum hæfileika til að sjá hlutina í öðru ljósi, það sem stundum er kallað abstrakt. Hann átti auðvelt með að sjá aðrar hliðar á hlutum og fyrirbærum og þá hvatti hann börn sín til að hugsa út fyrir rammann í þeim verkefnum sem þau tóku sér fyrir hendur. Einhverju sinni vildi dóttir hans gera snjókarl þegar lítið var um snjó hér í Eyjum. Hann sagði henni að nota ímyndunaraflið. Þegar hún áttaði sig ekki alveg á þessu heilræði tók hann sig til og tók þann litla snjó sem til var, klessti litlum snjóboltum á vegg og gerði snjókarl. Álíka dæmi eru mörg til í fjölskyldunni.

Guðgeir Matthíasson fæddist í Vestmannaeyjum þann 14. desember árið 1940. Foreldrar hans voru Matthías Guðlaugur Jónsson klæðskeri og Unnur Pálsdóttir forstöðukona í Skálholti og síðar á Hraunbúðum. Guðgeir, eða Guggi Matt eins og hann var oft kallaður, var elstur þriggja systkina. Yngri systkini hans eru Þorgerður sem er látin og Þorsteinn Pálmar. Eftirlifandi eiginkona Gugga er Lovísa Sigurðardóttir, fædd árið 1941, og er gjarnan kölluð Lóa. Foreldrar hennar voru Sigurður Magnússon og Emelía Sigfúsdóttir bændur. Guggi og Lóa gengu í hjónaband þann 14. desember árið 1967. Börn þeirra eru Inga Ragna sem er látin, Unnur, Emelía og Sigurður Karl.

Guggi átti annað áhugamál en málverkin og sögur. Hann var mikill áhugamaður um mat og starfaði stundum sem kokkur á sjó. Ljóst var að hann gat tengt saman matinn og listina. Hann var t.a.m. sérlega hrifinn af mat sem hann sjálfur eldaði enda næmur á bragð og lykt. Listin kom oft fram í matnum þar sem mátti t.d. sjá jólasveina gerða úr kartöflum.

Ólafur Már Sigmundsson

11. mars 1942 - 11. apríl 2023 Ólafur Már Sigmundsson vélstjóri

fæddist í Vestmannaeyjum 11. mars 1942. Hann lést af slysförum

11. apríl 2023. Foreldrar hans voru

Klara Kristjánsdóttir f. 8.7. 1917, d.

23.1. 1993 og Sigmundur Karlsson f.

23.9. 1912, d. 13.4. 1994. Ólafur Már

kvæntist Þórhildi Jónasdóttur, f. 9.2. 1945 þann 17.5. 1963 og bjuggu þau

öll sín hjúskaparár í Vestmannaeyjum. Börn þeirra eru Stefán, Hörður Ársæll og Ragnhildur. Börn Óla Más

úr fyrra sambandi eru Aðalbjörg og

Magnús Guðmundur.

Óli Már hafði alla tíð áhuga á sjómennsku og má segja að hann hafi

slitið barnsskónum á bryggjunni.

Hann reri fyrst til sjós í maí 1957 þá aðeins fimmtán ára gamall, með föður sínum á Hrafni Sveinbjarnarsyni. Í byrjun árs 1958 munstraði Óli

Már sig á Hilmi VE 282 og varð hann

annar vélstjóri fljótlega eftir að hann lauk minna mótorvélstjóraprófi árið

1962. Árið eftir reri Óli Már á Stefáni

Þór með Guðjóni Pálssyni. Árið 1970

kaupa þeir Gullberg NS 11 ásamt

Guðleifi Ólafssyni. Þeir Óli Már, Guðjón og Guðleifur gerðu Gullberg VE

292 út saman til ársins 1987 og var

Óli Már alla tíð yfirvélstjóri.

Óli Már sneri sér að smábátaútgerð

árið 1988 og eignaðist alls níu smábáta sem flestir báru nafnið Aðalbjörg Þorkelsdóttir VE 282. Afabarn

Óla Más og nafni gekk til liðs við afa

sinn og reru þeir saman allt þar til undir það síðasta á Öddu VE 282. Óli Már yngri er núna yfirvélstjóri á Gullbergi VE 292. Umdæmisnúmerin VE 282 og VE 292 fylgdu Óla Má nær allan hans 66 ára sjómannsferil. Hann var margrómaður fyrir snyrtimennsku í vélarrúminu. Þekking hans á hafsvæðinu í kringum Eyjar var gríðarmikil og aflabrögð eftir því.

Jón Guðni Ægisson

16. febrúar 1957 - 7. mars 2023

Jón Guðni Ægisson fæddist í

heiður Hulda, Guðný og Svala Lind.

Jón var í sambúð með Sigríði Ágústu Þórarinsdóttur frá Vestmannaeyjum, f. 1958, d. 2015. Þau slitu samvistum. Börn þeirra eru Þórarinn Ágúst og Sólveig, maki Jónatan Logi Birgisson og eiga þau tvö börn, Ísak Leó og Söru Lísu. Jón kvæntist Örnu Harðardóttur en þau skildu, börn þeirra eru Gréta og Viktor.

Jón flutti til Vestmannaeyja 1975 og fór á vertíð. Var m.a. á sjó á Halkion og vann í Fiskiðjunni og seinna sem verkstjóri. Hann opnaði fyrstu vídeóleiguna í Vestmannaeyjum. Jón flutti aftur til Reykjavíkur 1989 fór þá að vinna hjá Vídeóhöllinni, seinna hjá Steinum músik og myndum og síðar Sambíóunum.

Jón stofnaði og rak Snælandvídeó og seinna Tindafell. Jón bjó í Boston í eitt ár. Þaðan flutti hann til Filippseyja þar sem hann bjó í tíu ár. Frá 2018 var Jón búsettur á Íslandi.

Reykjavík 16. febrúar 1957. Hann lést á krabbameinsdeild Landspítalans 7. mars 2023. Jón var næstelstur sex barna foreldra sinna, Ástþórs Ægis Gíslasonar og Sólveigar Jónsdóttur. Systkini Jóns voru Ómar, Gísli, Álf-

Það var sárt að kveðja pabba okkar en eftir eru minningar sem ylja.

Þórarinn Ágúst Jónsson, Sólveig Jónsdóttir, Jónatan Logi Birgisson, Gréta Jónsdóttir, Viktor Jónsson.

ARNÓR ARNÓRSSON FORMAÐUR BJÖRGUNARFÉLAGSINS:

VILJUM STANDA UNDIR TRAUSTINU

„Þetta er risastökk hjá Björgunarfélagi Vestmannaeyja að fá þetta nýja skip, algjör bylting og stórt skref í að auka öryggi sjófarenda,“ segir Arnór Arnórsson, formaður félagsins um nýjan Þór sem félagið fékk í september sl. „Það hefur aðeins reynt á skipið síðustu vikur og hefur það reynst mjög vel, bæði í að taka báta í tog og í leit. Við tókum þátt í 36 klukkustunda verkefni á Faxaflóa í vetur þar sem skipið stóð sig mjög vel. Á rýnifundi á eftir tók Landhelgisgæslan sérstakalega fram að skip eins og Þór séu framtíðin í björgun á sjó við Ísland.“

Arnór segir að með stærra og öflugra skipi fjölgi verkefnum og er unnið að því að Þór verði ein leiðin til að flytja sjúklinga frá Eyjum upp á land í gegnum Landeyjahöfn. „Sjúkraflutningar eru mikið sjóleiðina annarsstaðar í heiminum og eiga vel við hjá okkur. Það tekur ekki lengri tíma að sigla með sjúkling í Landeyjahöfn þar sem sjúkrabíll tekur við honum og flytur til Reykjavíkur heldur en að kalla út sjúkraflugvél frá Akureyri. Við höfum fengið jákvæð viðbrögð og erum tilbúin að taka þetta verkefni að okkur.“

Þór er fyrsta skipið af þremur sem Landsbjörg hefur samið um smíði á. Ríkið er búið að samþykkja í fjárlögum að borga helminginn í fimm

skipum til viðbótar en alls er stefnt að kaupum á 13 skipum. Landsbjörg segir skipin stytta viðbragðstíma um helming og skipta miklu máli fyrir öryggi sjófarenda allt í kringum landið.

„Það hafa margir lagt okkur lið og vil ég þakka þeim og að sjálfsögðu öllum styrktaraðilunum sem hafa aðstoðað okkur í að taka þetta skref inn í nútímann. Aðstaða og öryggi áhafnar eru til fyrirmyndar. Ganghraðinn mun meiri en á gamla Þór, kemst allt að 30 mílur. Tækjabúnaður er sá nýjasti og besti. Má þar nefna öflugar aðalvélar, ljósavél, brunadælu, fjarskiptabúnað, hitamyndavél og sterka leitarkastara sem auðvelda okkur að auka öryggi sjómanna og annarra sjófarenda,“ segir Arnór.

Hann segir að Björgunarfélagið eins og önnur félög sjálfboðaliða eigi allt sitt undir góðum samskiptum við almenning. „Okkar hlutverk er að þjóna fólkinu í landinu og við erum alltaf tilbúin þegar kallið kemur. Við finnum fyrir þakklæti fólks í okkar garð þegar við leitum eftir fjármagni til styrktar starfinu. Það er sama hvort það er hinn almenni bæjarbúi eða fyrirtækin í bænum. Við treystum á þeirra stuðning og viljum leggja mikið á okkur til að standa undir því trausti sem okkur er sýnt,“ segir Arnór að lokum.

Ljósmynd/Björn Steinbekk

SINDRI ÓLAFSSON TÓK NOKKRA SJÓMENN Á EYJAFLOTANUM TALI OG ÞEIR LIGGJA EKKI Á SKOÐUNUM SÍNUM

HRESSIR EYJASJÓMENN ÁNÆGÐASTIR ÞEGAR VEL GENGUR

Handfæraveiðarnar skemmtilegar

Hvað er eftirminnilegast á ferlinum (túr, sjómaður, uppákoma eða eitthvað annað):

Þrátt fyrir stuttan feril á sjónum hefur maður lent í ýmislegu, margt eftirminnilegra og skemmtilegra en annað, en ég er ábyggilega ekki einn um það að finnast eftirminnilegt að hafa verið á sjó með „útlendingnum“ (Sveini Garðarssyni). Alltaf skemmtileg sögustund um allt milli himins og jarðar hjá honum!

Palli Eydal hressastur

Nafn: Jóel Þór Ómarsson.

Hvar ertu að róa í dag: Ég er að róa á Dala Rafni og svo inn á milli stökkvum við strákarnir yfir á Suðurey VE.

Fyrsta pláss: Ég byrjaði bara sem peyi með afa á trillunni hans, Mardísi VE. Seinna meir byrjaði ég á Gullbergi VE haustið 2016.

Ár til sjós: Ég er búinn að vera „on/off“ alveg síðan 2016, en hef verið núna á sjó samfleytt í sirka 4 til 5 ár.

Hvað er það skemmtilegasta við að vinna til sjós: Auðvitað er alltaf skemmtilegt þegar það gengur vel, en það er alltaf skemmtilegast þegar maður er á leiðinni heim með smekkfullan bát af fiski. Svo er algjör snilld að fá að taka þátt og vera með áhöfninni um sjómannadagshelgina.

Hvaða veiðiskapur er skemmtilegastur: Mér finnst handfærarúllurnar skemmtilegar, svo er nótaveiðin mjög skemmtileg líka.

Hvaða réttur er í uppáhaldi frá kokknum: Það er bara allt gott sem Siggi kokkur gerir, nema kannski helv.. sokkavatnið ha-hah, en ég held að sunnudagssteikin sé alltaf best hjá honum.

Hver er hressastur í stakkageymslunni:

Það fer nú svolítið eftir degi og stund bara, en það er alltaf stutt í hláturinn og fjörið með þessari áhöfn!

Nafn: Björn Stefán Arnarson.

Hvar ertu að róa í dag: Ég er á Ísleifi VE.

Fyrsta pláss: Það var á Sighvati Bjarnasyni VE.

Ár til sjós: Um 13 ár.

Hvað er það skemmtilegasta við að vinna til sjós: Ætli það sé ekki þegar vel gengur og gott fiskerí.

Hvaða veiðiskapur er skemmtilegastur: Myndi segja það væru nótaveiðar.

Hvaða réttur er í uppáhaldi frá kokknum: Hann er snillingur að gera góðar steikur þannig það er í uppáhaldi.

Hver er hressastur í stakkageymslunni: Ég myndi halda að það væri Palli Eydal.

Hvað er eftirminnilegast á ferlinum (túr, sjómaður, uppákoma eða eitthvað annað):

Það er örugglega þegar við vorum á loðnuveiðum og vorum að draga mjög gott

kast, allt á staut og mikill hasar. Þá kemur Svenni Magg á Kletti hlaupandi til okkar og kallar easy money og eftir það fór nótin í döðlur og við í land að gera við í marga klukkutíma.

Deildi tannbursta í þrjá mánuði

Nafn: Hjálmar Viðarsson.

Hvar ertu að róa í dag: Á Svani RE 45.

Fyrsta pláss: Huginn VE 55.

Ár til sjós: Byrjaði 2007, með smá stoppi inn á milli.

Hvað er það skemmtilegasta við að vinna til sjós: Mikil veiði og góður félagsskapur.

Hvaða veiðiskapur er skemmtilegastur: Nótaveiðar og netaveiðar á trillu. Annars er þetta allt gaman á sinn hátt.

Hvaða réttur er í uppáhaldi frá kokknum: Allir fiskréttir.

Hver er hressastur í stakkageymslunni: Kokkurinn.

Hvað er eftirminnilegast á ferlinum (túr, sjómaður, uppákoma eða eitthvað annað): Var með einum í klefa í þrjá mánuði og ég hélt að minn tannbursti væri í efri hillunni en það var klefafélaginn sem átti hann. Við notuðum sama tannburstann sem sagt í þrjá mánuði.

Benóný fiskaði alla í kaf

Nafn: Guðlaugur Gísli Guðmundsson.

Hvar ertu að róa í dag: Huginn VE 55.

Fyrsta pláss: Bjartmar VE 6 þar sem Benóný fiskaði alla í kaf, en mjög fljótlega eftir það ævintýri fór ég að fara á Hugin.

Ár til sjós: 3 ár.

Hvað er það skemmtilegasta við að vinna til sjós: Það er oftar en ekki gaman á sjó þegar að veiðin er góð.

Hvaða veiðiskapur er skemmtilegastur:

Þegar það er góð veiði á nót þá er það skemmtilegasti veiðiskapurinn.

Hvaða réttur er í uppáhaldi frá kokknum: Saltfiskur sem er alltaf í hádeginu á laugardögum.

Hver er hressastur í stakkageymslunni:

Það er alltaf stutt í grínið hjá Ágústi Gísla.

Hvað er eftirminnilegast á ferlinum (túr, sjómaður, uppákoma eða eitthvað annað):

Ætli það sé ekki þegar að við fórum á sjó á sunnudeginum á þjóðhátíðinni í fyrra. Það var frekar erfitt en maður var líklega hressari en margir vinir manns á mánudeginum.

Nafn: Sigurjón Viðarsson.

Fyllti í jómfrúartúrnum á mettíma

Hvar ertu að róa í dag: Þórunn Sveinsdóttur VE 401.

Fyrsta pláss: Ég hef verið mesta mína sjómannsævi á Þórunni fyrir utan nokkra róðra á Bylgju, Heimaey, Smáey og Gullbergi.

Ár til sjós: Átti 25 ára starfsafmæli hjá útgerðinni síðasta sumar.

Hvað er það skemmtilegasta við að vinna til sjós: Alltaf skemmtilegast að taka stór höl.

Hvaða veiðiskapur er skemmtilegastur: Hef aldrei prufað neitt annað en troll svo ætli ég verði ekki að segja það.

Hvaða réttur er í uppáhaldi frá kokknum: Café María bröllurnar klikka seint, annars er nýr fiskur alltaf góður.

Hver er hressastur í stakkageymslunni:

Efast um að það verði nokkur fúll þó ég segi að Viktor Fannar taki þann titil, „no contest“!

Hvað er eftirminnilegast á ferlinum (túr, sjómaður, uppákoma eða eitthvað annað): Jómfrúartúrinn sem skipstjóri var eftirminnilegur, 30 tonn af þorski í fyrsta hali og fylltum svo á mettíma.

Hugsa til Þórshafnar með söknuði

Hvaða réttur er í uppáhaldi frá kokknum: Naut í Bérnaise þá sjaldan sem það gerist.

Hver er hressastur í stakkageymslunni: Einar Sigþórs að segja sögur af Gýgjunni og löndunum á Fáskrúðsfirði með Sigga Búbú fyrir aldamót.

Hvað er eftirminnilegast á ferlinum (túr, sjómaður, uppákoma eða eitthvað annað): Allir dagar á Þórshöfn eru ljóslifandi fyrir mér og ég hugsa til þeirra með söknuði. Eins þegar Helgi Geir sigraði Grundarfjörðinn á síldinni 2012.

Skemmtilegast að koma í land

Nafn: Gylfi Frímannsson.

Hvar ertu að róa í dag: Yfirvélstjóri á Ísleifi VE.

Fyrsta pláss: Glófaxi.

Ár til sjós: 12 ár plús nokkur handfærasumur á unglingsárum.

Hvað er það skemmtilegasta við að vinna til sjós: Dæla 1.000 tonnum af loðnu, allt á staut án þess að rífa.

Hvaða veiðiskapur er skemmtilegastur: Kolmunnaveiðar í íslenskum sjó í desember.

Nafn: Einar Ottó Hallgrímsson.

Hvar ertu að róa í dag: Á Sigurði VE 15.

Fyrsta pláss: Ég byrjaði á Berg VE 44.

Ár til sjós: Ég var 15 ára þegar ég fór fyrst á sjó og ég er 30 ára í dag. Ef ég tek 15 af 30 þá fæ ég 15, 15 ár.

Hvað er það skemmtilegasta við að vinna til sjós: Það er langskemmtilegast að koma í land.

Hvaða veiðiskapur er skemmtilegastur: Fluguveiði.

Hvaða réttur er í uppáhaldi frá kokknum: Allt kjöt með chimichurri er rosa gott. Annars má það ekki vera of flókið, þá fer allt í rugl í eldhúsinu.

Hver er hressastur í stakkageymslunni: Finnsi Finns og Óttar Steingrímsson berjast um titilinn.

Hvað er eftirminnilegast á ferlinum (túr, sjómaður, uppákoma eða eitthvað annað): Allir frítúrarnir hafa verið stórkostlegir. Baldur Haraldsson er klárlega eftirminnilegasti sjómaðurinn.

GUÐNI EINARSSON:

STÆRSTA BJÖRGUNIN SKRÁÐ NÁKVÆMLEGA

Ingibergur Óskarsson rafvirki hefur unnið mikið þrekvirki við að safna upplýsingum um flóttann mikla frá Heimaey 23. janúar 1973. Það var einstakt björgunarafrek á heimsvísu. Hann setti upp vefsíðuna 1973-alliribatana.com og einnig Facebook-síðuna 1973 í bátana til að vekja athygli á verkefninu og safna upplýsingum. Nú er hann búinn að skrá 5.049 manns, 2.630 karla, 2.369 konur og 50 ófædd börn í móðurkviði. Fólkið fór frá Eyjum með 58 bátum og skipum, flugi eða sat um kyrrt þessa nótt. Að auki komu a.m.k. þrír bátar til Eyja um morguninn til að sækja fólk en fóru farþegalausir til baka. Skráð er hvar hver farþegi átti heima, með hvaða báti hann fór og hverjir voru í áhöfn. Einnig hverjir fóru með flugi. Þess má geta að rúm 60% þeirra sem voru í Eyjum um gosnóttina voru enn á lífi um síðustu áramót.

„Safnahúsið í Vestmannaeyjum óskaði eftir því árið 2010 að fá sögur frá gosnóttinni. Ég henti til þeirra hugmynd um að fara með þetta á Facebook, “ segir Ingibergur. Hann kannaði stöðu málsins árið 2013 og hafði lítið gerst. Ingibergur hafði samband við Kára Bjarnason forstöðumann Safnahússins og fleiri og bauð fram aðstoð sína. „Þá fór boltinn að rúlla og ég tók þetta að mér. Ég bjó til Facebook-síðuna í janúar 2013. Eitt leiddi af öðru og það var farið að

safna upplýsingum um fjölda fólksins í hverjum báti og hvaða bátar fóru með fólk frá Eyjum um gosnóttina.“

Voru dæmi um að gerðar væru farþegaskrár um borð í bátunum?

„Fólk var talið í mörgum bátanna og svo var kallað í Loftskeytastöðina sem skráði það niður. Ég hef reynt að fá það skjal eða dagbókina sem það var fært í, en mér hefur ekki orðið ágengt að finna það. Ég hef leitað á söfnum, meðal annars í Vestmannaeyjum og á Þjóðskjalasafninu, og spurst fyrir um þetta en dagbókin eða þetta skjal hefur ekki fundist, “ segir Ingibergur.

Á sumum bátum voru menn með í kollinum fjölda fólks sem var þar um borð en 40 árum síðar var farið að fyrnast yfir það. Ingibergur nefnir að mamma hans, Þóra Sigurjónsdóttir, hafi talið að hátt í 70 manns hafi verið um borð i Leó VE 400 en þar er 61 skráður. Ingibergur segir að fyrirliggjandi upplýsingar hafi aðallega fengist frá fólkinu sem var um borð í bátunum. Mögulega hafi einhverjir skipstjórnendur skráð fjöldann í skipsdagbækur, en svo er allur gangur á því hvernig slíkar bækur hafa varðveist.

Margir fóru í Friðarhöfn

„Þegar fólkið var að fara niður á bryggju í Friðarhöfn beygði stór hópur á milli Vinnslustöðvarinnar og Gúanósins. Við bryggjuna þar fyrir neð-

Ingibergur Óskarsson hefur unnið þrekvirki við að skrá nöfn þeirra sem fóru í bátana 23. janúar 1973.

an lágu Halkíon, Gjafar, Lundinn, Danski-Pétur og fleiri bátar, “ segir Ingibergur. Hann segir að daginn fyrir gosið hafi verið unnið að því að taka upp vélina í Gjafari. „Guðjón Rögnvaldsson vélstjóri fór um nóttina og kláraði að setja vélina saman. Þegar hann kom upp úr vélarrúminu var báturinn orðinn fullur af fólki.“

Samkvæmt samantekt Ingibergs flutti Gjafar flesta í land þessa örlaganótt og er talið að um borð í þessum rúmlega 200 tonna báti hafi verið um 420 manns en 374 farþegar eru nú skráðir. Til samanburðar má nefna að nýi Herjólfur, sem er 3.270 tonn, má flytja allt að 400 farþega í ferð þegar siglt er á milli Vestmannaeyja og Þorlákshafnar að vetri.

„Lundinn var líka vélarvana og var verið að skvera vélina í honum. Engu að síður voru um 200 manns þar um borð og Halkíon dró hann fyrsta spölinn. Þeir komu vélinni í Lundanum

í gang á móts við Þrídranga og eftir það sigldi hann fyrir eigin vélarafli, “ segir Ingibergur.

Hrönn VE var líka vélarvana og með henni fóru

23. Ingibergi var sagt að Andvari VE hafi dreg-

ið Hrönn VE fyrsta spölinn frá Eyjum, síðan hafi

Gullberg VE tekið við og Grindvíkingur GK dregið bátinn öfugan inn í Þorlákshöfn eins og sást á fréttamyndum.

Samkvæmt upplýsingum sem Ingibergur hefur aflað komu nokkrir bátar frá Þorlákshöfn til Vestmannaeyja að morgni 23. janúar að sækja fólk, en það var flest farið þegar þeir komu. Einn þeirra var Snætindur ÁR 88 sem tók enga farþega en flutti í land skrokkana af kúnum á Kirkjubæ.

Vinnan hefur tekið áratug

Hvað hefur þessi vinna tekið langan tíma?

„Tíu ár, segir Ingibergur og brosir. „Fyrsta árið var mjög erfitt og mikil vinna. Svo hefur maður verið að setja inn leiðréttingar í gegnum tíðina og nýjar upplýsingar hafa smám saman bæst við. Ég er kominn með 4.999 nöfn á einstaklingum sem voru í Eyjum þessa nótt. Svo eru 50 bumbubúar í viðbót við það.“

Hver eru næstu skref?

„Það er eftir að finna stað fyrir verkefnið, ákveða hvernig á að skila því og koma því frá sér á sómasamlegan hátt. Það þarf að gera á þessu ári, “ segir Ingibergur. „Það má segja að þetta sé síðasta árið sem mögulega er hægt að fá lokaleiðréttingar á gögnunum. Ég hef verið að fá á þessu ári leiðréttingar á áhöfnum bátanna. Hef birt sögur og annað til að vekja athygli á þessu.“ Ingibergur setur meðal annars efni inn á Facebooksíðu verkefnisins og einnig á síðuna

Heimaklett til að vekja athygli og kveikja áhuga. Til dæmis birti hann í vetur myndskeið með viðtali við Unni Guðjónsdóttur leikkonu og spurði í leiðinni hvort einhver vissi með hvaða báti hún fór til Þorlákshafnar? „Unnur sagði í viðtalsþætti í Sjónvarpinu 23. janúar 1988 að hún hafi farið með vinkonu sinni sem átti pels en nefndi ekki nafnið á bátnum, “ segir Ingibergur. Í upphafi söfnuðu Sagnheimar sögum frá gosnóttinni og héldu utan um þær. Þegar á leið tók Ingibergur við því. „Við Helga Hallbergsdóttir forstöðumaður vorum í ágætis samstarfi og þau á safninu hjálpuðu mér með eitt og annað. Ég sé fyrir mér að í framtíðinni verði þetta varðveitt á vegum Sagnheima og Vestmannaeyjabæjar sem jafnframt munu sjá um að viðhalda skránni. Það hefur ekki verið endanlega ákveðið hvernig það verður gert,“ segir Ingibergur. Hann reiknar ekki með að gera miklar breytingar á vefnum úr þessu. Ingibergur hefur bætt við frásögnum eftir því sem þær hafa borist. Hann hefur einnig fengið leyfi til að birta ljósmyndir úr gosinu frá nokkrum einstaklingum. Auk þess tók hann saman lista yfir myndskeið af gosinu frá AP fréttastofunni sem eru á YouTube. Upplýsingarnar hafa verið aðgengilegar á netinu til að auðvelda fólki að sjá hvort það hefur verið rétt skráð og getað staðfest að skráningin sé rétt. „Ég mun halda vefsíðunni 1973-alliribatana. com opinni enn um sinn. Svo er spurningin hvað Sagnheimar og Vestmannaeyjabær vilja gera við þetta. Það er eftir að taka þá ákvörðun.“

Eftirminnileg sigling með Leó VE 400 Ingibergur var á tíunda aldursári þegar Heimaeyjargosið hófst. „Mig rámar í þessa nótt. Mamma vakti mig og þegar ég leit út sá ég eldhafið út um gluggann í svefnherberginu. Svo komu móðursystur mínar, Björg og Guðbjörg, sem bjuggu við Faxastíg til okkar á Illugagötu. Við Björg löbbuðum áleiðis upp að Hásteini til að sjá gosið betur,“ segir Ingibergur. Þau fóru síðan öll niður í Friðarhöfn og um borð í Leó VE. „Mamma fékk meðgöngusykursýki þegar hún gekk með mig og þess vegna fæddist ég í Reykjavík 1963. Svo var farið með mig vikugamlan til Þorlákshafnar og Leó VE sótti okkur þangað. Nú vorum við á sömu leið til baka með bátnum rúmlega níu árum síðar. Ég var uppi í stýrishúsi þegar við sigldum út úr höfninni og var fúll út í pabba yfir að ég fékk ekki að vera úti vegna öskufallsins. Lúlla (Lovísa Guðrún Guðmundsdóttir), kona Ingibergs á Sandfelli nafna míns og afabróður, var í skipstjórakojunni. Mamma var líka þarna aftur í. Ég var sjóveikur eins og flestir um borð og kom mér fyrir á bekk sem náði undir kojuna. Lá þar hluta af ferðinni.“ Ingibergur kynnti verkefnið Allir í bátana árið 2016 í Vestmannaeyjum og lenti þá á spjalli

Ljósmynd/Sigurgeir Jónasson (sigurgeir.is)

við Bjarna Jónasson nágranna þeirra á Illugagötu. Hann fór líka með Leó VE til Þorlákshafnar þessa nótt. „Bjarni sagði mér að hann hafi lagt sig á gólfið í brúnni. Þegar hann kom í bæinn var

Flotinn var í höfn þegar gosið hófst vegna brælu daginn áður. Þannig tókst að bjarga þúsundum Eyjamanna á skömmum tíma til lands.

Fólk fór niður á bryggju og kom sér fyrir þar sem var pláss um borð. Ljósmynd/Sigurgeir Jónasson (sigurgeir.is)

Sumir voru með einhvern farangur en aðrir tóku lítið með sér enda töldu þeir að þetta yrði bara stuttur skreppur.Ljósmynd/Sigurgeir Jónasson (sigurgeir.is)

hann búinn að týna veskinu sínu. Í því voru peningar sem hann ætlaði að nota til að kaupa sér flugvél. Til allrar hamingju fann Ármann Óskarsson veskið og kom því til hans þannig að Bjarni gat keypt flugvélina,“ segir Ingibergur.

Þegar Leó VE kom til Þorlákshafnar mátti báturinn ekki fara strax að bryggju. Óskar Matthíasson skipstjóri og faðir Ingibergs hafði oft komið í Þorlákshöfn og var þar staðkunnugur. Hann stalst inn fyrir og lagði bátnum við austustu bryggjuna, en það gaf yfir hana. „Það komu björgunarsveitarmenn sem tóku á móti okkur og fóru með okkur af bryggjunni. Þaðan fórum við með rútu í bæinn,“ segir Ingibergur. Mikil þrengsli voru í höfninni og því þurftu bátarnir að fara út aftur til að teppa ekki legupláss. Konur og börn urðu eftir uppi á landi en eldri bræður Ingibergs og pabbi hans fóru aftur til Eyja.

Óskar, pabbi Ingibergs, var tiltölulega nýbúinn að láta byggja Þórunni Sveinsdóttur VE í Garðabæ og hafði keypt íbúð í Sólheimum til að dvelja í meðan á smíðinni stóð. Fjölskyldan safnaðist nú saman í íbúðinni en þar bjuggu þá systradæturnar Þórunn Óskarsdóttir, systir Ingibergs, og Guðríður og Björg Halldórsdætur sem voru við nám uppi á landi.

Vonast eftir „goslokum“ á þessu ári „Ég vona að það verði goslok hjá mér á þessu ári,” segir Ingibergur eftir að hafa unnið að þessu verkefni í rúman áratug. Hann segist oft hafa hugsað til þess að tíu árum fyrir Heimaeyjargosið gaus Surtsey. „Surtseyjargosið var af og á í hátt í fjögur ár. Um leið og tilkynnt var að eldgosinu í Heimaey væri lokið hópaðist fólkið heim aftur.

Eyjahjartað er svo sterkt og mikil löngun að fara aftur heim. En ég skil líka marga sem höfðu búið við Surtseyjargosið, þar sem gaus aftur og aftur, og fóru ekki aftur til Eyja. Þeir kannski treystu því ekki að Heimaeyjargosinu væri endanlega lokið.”

En kom eitthvað á óvart við vinnslu verkefnisins?

„Ég get nefnt að mér hefur ekki tekist að finna út með hvaða báti Richard Þorgeirsson og fjölskylda fóru. Rikki var bundinn við hjólastól og hefur því þurft aðstoð við að komast um borð. Ég skil vel að fjölskyldan muni þetta ekki enda ekki tengd sjómennsku á þeim tíma,” segir Ingibergur. „Upplifun fólks var mjög misjöfn þót það hafi farið með sama báti. Stýrimaður eins bátanna talar um að það hafi verið nýbúið að mála lestina og því farið vel um alla, en kona sem var í lestinni talar um að ferðin hafi verið mjög erfið. Hún var einmana vegna þess að hún fór ekki með vinum eða ættingjum og auk þess kasólétt og sjóveik.”

En hvað er Ingibergi efst í huga varðandi gosnóttina eftir að hafa rannsakað flóttann mikla og áhrif gossins á íbúana í meira en áratug?

„Það hvað þetta fór allt vel. Það eru margir þættir sem spila þar inn í. Veðrið var búið að vera leiðinlegt og bátarnir þar af leiðandi í landi. Þegar gosið kom lá í augum uppi hvað skyldi gera. Fara um borð í bátana og koma sér upp á land. Margir héldu að þetta yrði bara stutt skrepp inn fyrir Eiði og tóku með sér eina niðursuðudós eða eitthvað annað. Þegar komið var upp á land var mikill samhugur í fólki og við vorum sannarlega öll ein þjóð eins og sýndi sig í verki,” segir Ingibergur.

Hann hefur heyrt að einhverjir hafi ekki ætlað sér að fara frá Heimaey þessa nótt og farið á bíl inn í Herjólfsdal til að bíða þetta af sér þar. Ingibergur segir að flestir hafi sýnt mikið æðruleysi en inn á milli hafi verið fólk sem var skelkað, sem var ósköp eðlilegt í ljósi aðstæðna.

Sumir sneru ekki aftur heim

Ingibergur telur að það sem hafði áhrif á hvort fólk sneri aftur til Eyja eftir gosið hafi verið efnahagsástand þess tíma, aldur fólksins og hversu austarlega það bjó í bænum fyrir gos.

„Ég horfði nýlega á viðtal við fjóra Vestmannaeyinga í Kastljósi frá 1977 og þar kom sterklega fram að verðbólgan var svo mikil á þessum tíma að ef fólk keypti ekki strax húsnæði þá brunnu peningar þess upp. Gömlu húsin voru mjög lágt metin og fékkst lítið fyrir þau sem hafði áhrif á margt eldra fólk. Það réði illa við að fjárfesta í nýju húsnæði,” segir Ingibergur. Þau sem bjuggu austast í bænum misstu ekki aðeins húsin sín, heldur götuna sína, nágrennið og umhverfið sem þau höfðu búið við jafnvel áratugum saman.

Sjúklingar af sjúkrahúsinu voru m.a. fluttir með þyrlum Varnarliðsins og margir fengu far með flugvélum sem komu til að sækja fólk. Ljósmynd/Sigurgeir Jónasson (sigurgeir.is)

1973 ALLIR Í BÁTANA

BÁTARNIR, FLUGIÐ OG FARÞEGARNIR SEM FÓRU Í LAND

NÓTTIN SEM ALDREI GLEYMIST

Frásagnir af flóttanum frá Vestmannaeyjum örlaganóttina 23. janúar 1973 eru birtar á vefsíðunni 1973 í bátana (1973-alliribatana.com). Hér eru útdrættir úr nokkrum þeirra.

SIGURGEIR JÓNSSON & KATRÍN MAGNÚSDÓTTIR

Hjónin og kennararnir Sigurgeir Jónsson og Katrín Magnúsdóttir voru nýlega flutt í nýbyggt hús í Hrauntúni 20 og bjuggu þar ásamt börnunum sínum, Jarli fimm ára, Dís rúmlega tveggja ára og Hersi sem var ársgamall. Kvöldið áður en fór að gjósa voru þeir Sigurgeir og Ólafur Gränz að setja upp innihurðirnar. Verkinu lauk um tíuleytið um kvöldið og Óli ætlaði í kvöldgöngu fyrir háttinn með vini sínum Hjálmari Guðnasyni á Vegamótum. Þeir urðu vitni að upphafi eldgossins.

Hjónin voru að festa svefn þegar símhringing vakti þau. Í símanum var Bubba systir Sigurgeirs og sagði að byrjað væri að gjósa, líklega í Kötlu, og bjarminn sæist yfir Helgafelli. Sigurgeir ákvað að kanna þetta betur, fór á fætur og ætlaði að aka þangað sem betur sæist til gossins. Lögreglan stoppaði hann við Lukku og sagði að eldgosið væri austur á eyju og öll umferð þangað bönnuð. Hann skyldi fara heim og bíða tilkynninga í útvarpinu.

Börnin þrjú tóku þessu öllu með jafnaðargeði, Hersir, Jarl og Dís. Myndin er tekin nokkrum mánuðum seinna austur í Hveragerði þar sem fjölskyldan bjó fram til þess að aftur var farið heim til Eyja.

Guðrún Lísa Óskarsdóttir, samkennari þeirra hjóna í Barnaskóla Vestmannaeyja, hringdi um þrjúleytið um nóttina og sagði að allir ættu að fara niður á bryggju og um borð í báta. Þau ættu að koma í Friðarhöfn og fara um borð í Gunnar Jónsson VE 500 en eiginmaður Lísu, Ólafur Edvinsson, var skipverji á bátnum.

Vitaskipið Árvakur við Nausthamarsbryggju að morgni 24. janúar 1973. Ljósmynd/Óskar Elías Óskarsson.

Óskemmtilegt ferðaveður

Þau vöktu börnin og klæddu þau í hlý föt, settu í tvær töskur aðallega barnaföt og fóru niður á bryggju og um borð í Gunnar Jónsson VE. Brottför var á milli klukkan fjögur og fimm um morguninn. „Það var langt í frá skemmtilegt ferðaveður þessa nótt. Nóttina áður hafði verið aftakaveður af suðaustri og allur flotinn því í höfn. Nú var komin á suðvestanátt, sem betur fer, þar sem gosmökkinn lagði frá byggðu bóli á eyjunni. En sjólag var slæmt, mikil alda eftir austanáttina og fljótlega eftir að komið var úr skjóli við Heimaey, tók Gunnar Jónsson VE 500 að bylta sér til, stinga sér í ölduna og velta. Fyrir þá um borð, sem vanir voru slíku, var þetta ekki tiltökumál, ég var löngu kominn yfir sjóveikina sem og fleiri. En flestir fundu fljótlega fyrir óþægindum, þar á meðal sonurinn, og ég varð okkur úti um fötu sem átti reyndar eftir að gagnast fleirum þá nótt,“ skrifar Sigurgeir.

Ótrúlegt hvað hægt var að troða

Um borð í Gunnari Jónssyni VE 500 til Þorlákshafnar þessa örlagaríku nótt voru 144 manns.

„Hreint ótrúlegt að hægt hafi verið að troða slíkum fjölda um borð í ekki stærra skip,” skrifar Sigurgeir. „Enda var þröngt setinn bekkurinn og reyndar fleira en bekkir því að nær öll lokuð rými voru pökkuð af fólki. Og kafteinninn var traustverður, Jón Valgarð Guðjónsson, oftast kallaður Gæsi, góður kunningi minn enda hafði ég verið með honum á síld fyrir norðan nokkrum árum fyrr.

Af öðrum farþegum um borð má telja Rúnu, ömmu mína á Oddsstöðum og Ingólf Guðjónsson, föðurbróður minn, Hallgrím Þórðarson netagerðarmann og bassasöngvara með alla sína fjölskyldu, þar á meðal Heimi landsliðsþjálfara og svo nágranna okkar úr Hrauntúninu, þau Bjarna og Margréti með sín átta börn, öll ung að aldri. Þau voru einmitt með okkur feðgunum í stakkageymslunni á Gunnari Jónssyni og ég man hvað Magga var illa haldin af sjóveiki. Átti erfitt með að sinna börnunum og við Bjarni, gamall skipsfélagi, reyndum að gera okkar besta til að gera þeim lífið bærilegra.

Ótrúlegt jafnaðargeð barnanna

Ég held að mér hafi ekki komið blundur á brá þá nótt, aftur á móti tókst syninum að blunda um stund og Katrín segir mér að þau þrjú, niðri í kojunni, hafi náð að gleyma sér. Bæði Dís og Hersir hafa alla tíð átt auðvelt með að næla sér í blund og þau munu hafa sofið megnið af leiðinni þrátt fyrir furðulegar aðstæður. Enn á ný undra ég mig á því ótrúlega jafnaðargeði sem börnin um borð sýndu þessa nótt, hvorki reiði, öskur né geðvonskuköst sem kannski væri eðlileg hegðun við aðstæður sem þessar og kynni að koma

upp nú til dags. Reyndar var hið sama uppi á teningnum með þá sem eldri voru, fólk virtist gera sér fullkomlega grein fyrir því að þarna var eitthvað að gerast sem það hafði ekkert um að segja og sætti sig við það. Eftir á að hyggja held ég að ég hafi aldrei verið jafnhreykinn yfir íbúum Vestmannaeyja og þeirra yfirvegun og jafnaðargeði og þá daga sem þessi ósköp gengu yfir.“

EYÞÓR HARÐARSON

Eyþór Harðarson bæjarfulltrúi var á tíunda ári þegar fór að gjósa í Heimaey. Systur hans Alda og Hrönn voru á tólfta ári og Katrín rúmlega þriggja ára. Mamma þeirra var að spila brids með vinkonum sínum fram á nótt og sáu þær byrjun gossins. Hún kom heim og vakti Hörð manninn sinn og síðan þau systkinin. Svo fóru þau í bíltúr og sáu eldgosið. Í útvarpinu var fólk hvatt til að koma sér um borð í bátana. „Sem betur fer þá var megnið af bátunum í landi vegna brælu daginn áður og margir klárir til að ferja Eyjabúa til Þorlákshafnar. Mér er minnisstætt hvað okkur systkinum sem voru komin á skólaaldur fannst þetta vera vafasöm skilaboð í ljósi þess að við ættum að mæta í skólann næsta morgun. Það sem meira var, það var dönskupróf í vændum hjá tvíburunum. Þegar ljóst var að ekkert annað var í stöðunni en að fara niður á bryggju og um borð í Hrönnina náði gráturinn hámarki hjá tvíburunum. Sáu fyrir sér falleinkunn í umræddu dönskuprófi,“ skrifar Hörður. Þau fóru um í Hrönn VE sem gat ekki siglt fyrir eigin vélarafli vegna þess að verið var að gera við vélina.

Gullberg VE var fengið til að draga Hrönn VE frá Eyjum. Um borð voru fjölskyldur áhafnarinnar á Hrönninni. „...það er kristaltær minningin þegar við stóðum í brúnni á leiðinni út úr höfninni og drunurnar frá gosinu urðu enn öflugri og hamfarirnar sýnilegar. Við stóðum þarna agndofa og það var eftirminnilegt. Ég gerði mér þarna fyrst grein fyrir því hve alvarlegur atburður var í

Hrönn, Eyþór og Alda. Katrín fyrir framan.

gangi þegar mamma bað Guð að hjálpa okkur.

Það hafði ég ekki heyrt áður frá henni og gerði mér ljóst að stórhættulegur atburður var í gangi á Heimaey.

Sjóferðin gekk ekkert sérstaklega vel. Það slitnaði taugin milli skipanna eftir dágóða stund. Þá kom annað skip, Grindvíkingur að mig minnir, og tók við og dró okkur til Þorlákshafnar. Þangað vorum við komin um kl. 14.00 eftir hádegi, líklega síðust skipa með fólk.“

PÁLL PÁLSSON

Páll Pálsson Helgasonar segir að Muggur bróðir hans hafi vaknað fyrstur og vakið foreldra þeirra með þeim fréttum að komið væri eldgos. Þau ákváðu að leyfa yngri drengjunum að sofa lengur.

Þeir voru síðan vaktir og farið í bíltúr að skoða gosið. Bílferðin er Páli eftirminnileg.

Þau fóru síðan niður á bryggju og þá hafði föðuramma Páls, Guðrún Stefánsdóttir, slegist í hópinn.

Fáir bátar voru enn við bryggju og þegar þau ætluðu um borð í einn þeirra var þeim sagt að hann væri bara fyrir þá sem tengdust bátnum. Þau fóru því heim til ömmu hans á Heiðarvegi 20 og fengu sér hressingu. Síðan fóru þau upp á flugvöll.

„Þar sem við vorum þarna í röðinni að fara uppí flugvélina þ.e. ég, Kalli, Rabbi, mamma, amma og

Billý (hundurinn okkar) er sagt við okkur að það er ekki leyfilegt að hafa hund, þá svaraði mamma, annað hvort förum við öll eða enginn. Og auðvitað fórum við um borð. Við sátum saman ég og Rabbi í einu sæti og Kalli og mamma við hliðina á okkur og Billý á gólfinu. Það voru skrítin hljóð, blanda af flugvélahljóði og drunum frá eldgosinu og síðan þessi grafarþögn hjá öllum.

Horfði ofan í eldsprunguna

Ég held að öll sætin hafi verið nýtt í flugvélinni, meira að segja sætið á klósettinu. Rétt eftir að flugvélin tók á loft hristist hún mikið og eins og við

værum að lenda í einhverju drungalegu skýi, vélin tók vinstri beygju og þegar ég leit niður, út um gluggann horfði ég beint í eldglóandi sprunguna, þetta var rosalegt ég man ekki eftir að hafa verið hræddur en samt eitthvað. Ég spurði pabba seinna út í þetta. Hann sagði að hann hefði fylgst með þegar flugvélin fór í loftið til austurs með næstum því allri fjölskyldunni hans um borð. Á svipuðum tíma virðist sprunga í eldgosinum líklega opnast í sjó því mikill mökkur hefði myndast og hann hefði horft á flugvélina hverfa inní mökkinn, hann sagði líka að það hefði verið mikill léttir þegar flugvélin hefði komið út úr mekkinum.“

ÍRIS RÓBERTSDÓTTIR

Íris Róbertsdóttir bæjarstjóri var aðeins ársgömul þegar Heimaeyjargosið hófst. Gosnóttin var fyrsta nótt fjölskyldu hennar á nýju heimili þeirra í Viðey, Vestmannabraut 30. Móðir Írisar, Svanhildur Gísladóttir, var þá 23 ára og komin sjö mánuði á leið með sitt annað barn. Faðir hennar, Róbert Sigmundsson húsasmíðameistari, var 24 ára. Svanhildur og Róbert voru nýsofnuð þegar Hansína, systir Svanhildar, vakti þau með þeim fréttum að eldgos væri hafið í austurbænum. Íris rifjaði þessa nótt upp í mjög fjölmennri Eyjamessu í Bústaðakirkju í Reykjavík 15. janúar 2023 þar sem eldgossins var minnst.

Með eina bleyju og pela

„Mamma trúði henni nú tæplega sem von var. En þetta var raunin og við fjölskyldan, ég mamma og pabbi fórum niður á bryggju. Ég klædd í úlpu og ullarsokka - og mamma tók með eina bleyju og pela. Mamma ætlaði bara að fara stutta stund og koma svo heim aftur, en það var ekki raunin. Við fórum með fiskibáti eins og stór hluti íbúa á Heimaey - og vorum við mæðgur mjög sjóveikar en vorum samt heppnar því við fengum koju.

Ferðin var erfið og mömmu hryllir alltaf við að rifa hana upp. Hún lætur þó alltaf fylgja með að Guð hafi verndað okkur og aðra Eyjamenn þessa nótt. Ég held að það sé mikið til í því. Við fjölskyldan fengum ekki húsnæði fyrst í stað, en fengum svo loks íbúð á Laufásvegi þar sem Hrönn systir bættist í hópinn í mars 1973.

Tilfinningin var sterk

Mamma var og er mjög trúuð kona. Hún ræddi við sr. Karl Sigurbjörnsson, sem þá var prestur í Vestmannaeyjum, í byrjun júlí þegar tími var kominn til að skíra Hrönn. Sr. Karl lagði til að skírnin færi fram í fyrstu messu í Landakirkju eftir að gosi væri formlega lokið.

Það varð úr og við fjölskyldan flugum til Eyja í júlí - með sr. Karli. Það var auðvitað allt svart, og það

Fjölskyldan í mat á Hólagötu eftir gos. Muggur, Sigurbjörg, Páll Helgason, Karl, Bryndís Karlsdóttir, Páll , Brynhildur, rétt sést í Rabba. Ljósmynd/Úr einkasafni.

þurfti meira að segja að grafa göng í gegnum vikurinn til að komast inn í kirkjuna. Mig langar að vitna í orð mömmu, í viðtali sem Guðrún Erlingsdóttir tók við hana og birtist í Morgunblaðinu 2018, sem lýsa þessar sérstöku og fallegu stundu vel:

„Þegar við komum inn í anddyrið var það fullt af stígvélum og kirkjan troðin af fólki. Aðallega karlmönnum í vinnufötum sem unnu við hreinsunarstörf og uppbyggingu. Stígvél voru það eina sem dugði sem skótau á þessum tíma og þeir vildu ekki fara inn í kirkjuna í þeim,” mamma verður verður þögul um stund.

„Tilfinningin var sterk þegar ég gekk inn með barnið í hvítum skírnarkjól. Niður kinnar karlmannanna í köflóttum vinnuskyrtum á sokkaleistunum runnu tár. Þó allt væri svart í bænum náðu geislar sólarinnar að skína inn um gluggana og barnið í hvítum skírnarkjól var eins og tákn um upprisu, nýtt upphaf. Karl sagði að þetta hefði verið merkileg athöfn og ég gleymi henni aldrei,” segir mamma .

Hrönn systir var því fyrsta barnið sem skírt var í Landakirkju eftir gos - í fyrstu messunni. Móðir mín talar enn um þessa athöfn og er svo þakklát sr. Karli.”

Slysavarnaskóli sjómanna býður upp á fjölda námskeiða sem auka öryggi áhafna og skipa. Boðið er upp á skyldunámskeið í öryggisfræðslu en einnig námskeið sem sérsniðin eru eftir óskum áhafna eða útgerða.

Nánari upplýsingar á vefsíðunni www.landsbjorg.is/slysavarnaskolisjomanna Auk skyldunámskeiða sem sjómenn geta sótt, má nefna:

Öryggi þitt og skipsfélaga þinna byggir á þekkingu og færni þinni.

léttbátar Munið að sækja endurmenntun öryggisfræðslu í tíma annars fæst ekki lögskráning í skiprúm.

Fyrsta skírnin eftir gos. F.v. Íris, Róbert Sigurmundsson, Svanhildur Gísladóttir og Hrönn sem var skírð þennan dag. Myndin var tekin fyrir utan Landakirkju. Ljósmynd/Úr einkasafni.

VALMUNDUR VALMUNDSSON, FORMAÐUR SSÍ:

KVEÐJA Á SJÓMANNADEGI 2023

Kæru sjómenn og fjölskyldur, um leið og ég óska ykkur til hamingju með daginn minni ég á að enn er ósamið við þorra sjómanna. Félag skipstjórnarmanna samþykkti samninginn sem ritað var undir þann 7. febrúar sl. Þessi kjarasamningur hefði fært þeim sjómönnum sem undir hann heyra, töluverðar kjarabætur í formi tilgreindrar séreignar.

Krafan um 3,5% í tilgreinda séreign í lífeyrissjóði kom fram og fallist var á hana með því að sjómenn greiddu einn þriðja af kröfunni en útgerðin bæri tvo þriðju af kostnaðinum. Einnig var boðið upp á annan valkost sem var að skiptahlutfallið færi í 70,5% ef sjómenn vildu ekki lífeyrisleiðina. Með því að velja lífeyrisleiðina lækkaði skiptaprósentan í 69,2% sem þýðir í raun sem sagt er hér að framan, að kostnaðurinn við kröfuna er 1/3 sjómenn og 2/3 útgerðin. Kostnaðarmatið á þannig fram kominni kröfu er að útgerðin ber að lágmarki, eins og laun sjómanna eru nú, um 1.500 milljónir á ári.

Atriði til hagsbóta

Það eru um 3.000 sjómenn á Íslandi sem hafa sjómennsku að aðalstarfi og ,,tekjutapið” að meðaltali á hvern sjómann er þá um kr. 200.000 á ársgrundvelli. Í staðinn fengi hver sjómaður að meðaltali um kr. 500.000 í tilgreinda séreign sem er erfanleg við andlát og ávaxtast þar til viðkomandi má taka hana út eftir þeim reglum sem um það gilda.

Dæmi: Ef viðkomandi sjómaður er 50 ára og fengi þessi réttindi í 15 ár, til 65 ára aldurs ætti hann um 12 milljónir á sínum tilgreinda séreignarreikningi miðað við meðallaun sjómanna í dag. Þ.e.a.s. tæplega ein árslaun núna. Annað sem er til verulegra hagsbóta fyrir sjómenn er hækkun kauptryggingar og tenging við taxta Starfsgreinasambandsins út samningstímann. Sumir hafa haft þann skilning að kauptrygging sjómanna skipti engu máli þar sem allir séu á hlut. Ég segi og get fyllilega staðið við, að kauptryggingin skiptir mjög miklu máli ef menn lenda í áföllum og detta á kauptryggingu. Einnig í uppihaldi útgerðar, eins og stefnir í t.d. í sumar. Tímakaup hefði hækkað um 53% hjá háseta. Farið úr kr. 1.800 í kr. 2.900. Þetta skiptir máli.

Umræða á villigötum

Umræðan um kauptrygginguna er á algerum villigötum og hefur m.a. verið spyrt saman við launakjör forsvarsmanna sjómanna. Með því að kauptrygging hækki sé einungis verið að hækka laun þeirra. Sem er fjarri öllum sanni. Sjómenn þurfa viðunandi kauptryggingu ef eitthvað kemur uppá. Kauptryggingin er lágmarkslaun, því hærri því betri.

Umræðan um þá grein samningsins sem kveður á um nýjar veiði- og verkunaraðferðir er hrapalega misskilin. Umræðan fór meira segja þangað að ef það kæmi ný hrærivél í kokkhúsið myndi skiptaprósentan lækka eða nýr flokkari á millidekkið o.s.frv.. Bullið og þvælan ríður ekki við einteyming. Rekur einhvern minni til þess að þegar Helgu Maríu AK var aftur breytt í ísfiskara, sem kostaði einhver hundruð milljóna, að skiptaprósentan hafi lækkað? Eða þegar Blæng NK var breytt í frystitogara sem var enn dýrara. Er eitthvað öðruvísi skiptaprósenta á Blæng en öðrum frystitogurum?

Svona er umræðan leidd áfram um þessa grein sem nota bene hefur verið í kjarasamningi frá 2004. Að fororði sjómanna er greininni breytt þannig að félög sjómanna hafi beina aðkomu ef upp koma nýjar aðferðir eða tækni við veiðar sem auka verðmætin umtalsvert. Tæknin er á fleygiferð á öllum sviðum, líka til sjós.

Veikinda- og slysaréttur var lagfærður til mikilla muna í þessum samningi. Alveg sama hverju sumir forsvarsmenn sjómanna halda fram. Þeir

Á síðustu 34 árum hefur Hampiðjan framleitt og selt yfir þúsund Gloríur til útgerða í 28 löndum.

hinir sömu höfðu þó samþykkt þessar breytingar árið 2019 í bókunarvinnu við kjarasamninginn sem þá var í gildi.

Sjómenn verði jafnsettir Tilgangurinn er og verður að menn séu jafnsettir hvort þeir sem þeir eru á sjó eða í fríi. Í hreinu skiptimannakerfunum þar sem menn skipta launum er tryggður fjögurra mánaða veikindaréttur á hálfum hlut og full kauptrygging eftir það. Ekki hálf eins og haldið er fram. Þarna skiptir hækkun kauptryggingar líka miklu máli.

Dómaframkvæmdin er sú að útgerðinni er ekki skylt að greiða nema tvo mánuði á hálfum hlut og kauptryggingu eftir það.

Lengd samningsins fór fyrir brjóstið á mörgum, 10 ár! Forsenduákvæði er eftir fjögur ár og samninginum hefði verið hægt að segja upp með árs fyrirvara þá og árlega eftir það út gildistímann. Ég minni á að frá árinu 2012 til dagsins í dag hafa sjómenn verið samingslausir í átta ár af þeim ellefu sem liðin eru. Ef ekki semst á þessu ári hafa samningar verið lausir í fjögur ár. Tíminn er sannanlega fljótur að líða. Með því að festa samning í þennan tíma er verið

að tryggja launahlut sjómanna með útgerðinni til langframa og að ekki verði krukkað í hann á næstu árum. Ég hvet sjómenn til að kynna sér samninginn vel og vandlega og til gagnrýninnar umræðu um þessi mál. Ekki upphrópana og sleggjudóma. Samfélagsmiðlarnir eiga sinn þátt í þessu. Þar er hent fram alls konar bulli sem stenst enga skoðun. Hrapað er að ályktunum og fólki beinlínis hótað ef það er á annari skoðun. Ég fékk yfir mig skilaboð af óhróðri og hótunum sem ég ætla ekki að sitja undir í kjölfar undirritunar síðasta samnings. Ég frábið mér svona ósóma og bið viðkomandi að haga sér eins og siðaðar manneskjur. En svona er nú lífið einu sinni. Ekki alltaf sanngjarnt og enginn á heimtingu á að allt fari þann veg sem óskað er.

Enn og aftur innilegar hamingjuóskir með sjómannadaginn sjómenn og landsmenn allir! Göngum til góðs og lifum heil.

Valmundur Valmundsson formaður Sjómannasambands Íslands.

Hluti sjómannadagsráðs 2023, Héðinn Karl Magnússon, Sævald Hallgrímsson, Ingi Þór Arnarsson, Ragnar Þór Jóhannsson, Ríkharður Zöega Stefánsson, Guðmundsson, Ágúst Halldórsson, Gísli Sigmarssonformaður og Guðni Þór Pétursson. Ljósmynd/Óskar Pétur Friðriksson

HJÖRTUR HERMANNSSON – SKEMMTILEG ÁR HJÁ SAMTOGI:

KALLARNIR FREKIR OG HARÐIR Á SÍNU

„Ég kom í fyrsta skipti til Vestmannaeyja árið 1959, sautjánda janúar og réði mig hjá Ingólfi The. (Ingólfi Theódórssyni netagerðarmeistara)

á Hafbjörgu VE sem hann gerði út. Skipstjóri var Ingólfur Sigurðsson frá Akureyri. Hann hafði verið stýrimaður hjá Kristni á Berg áður og með Kap eina eða tvær vertíðar. Við komum saman, ég og Steingrímur Sigurðsson, ég 17 ára og hann 16 ára og höfðum rétt áður klárað vélstjóranámskeið,“ segir Hjörtur Hermannsson, stýrimaður og skipstjóri, verkstjóri í Fiskiðjunni og framkvæmdastjóri Samtogs þegar umsvifin voru hvað mest.

Það var víðfræg rödd Ingólfs sem sjálfur talaði inn á auglýsingu í útvarpinu sem dró þá til Eyja. Þar óskaði hann eftir vélstjórum á Hafbjörgu VE og þeir slógu til. „Gústi fíni var yfirvélstjóri, Steingrímur annar og ég háseti. Ég hélt áfram um sumarið en Steingrímur fór yfir á Jón Stefánsson með mági sínum, Björgvini í Úthlíð. Árið 1960 reri ég í Keflavík á Einari Þveræingi, einum af Landssmiðjubátunum. Seinast átti Kalli í Alföt (Karl Jónsson sem var kenndur við verslun sína, Alföt og var seinna lögregluvarðstjóri) þann bát og gerði út alla vega eina vertíð. Sumarið 1960 var ég á Stjörnu RE með Edda Júll sem

seinna varð þekktur skipstjóri og útgerðarmaður í Grindavík. Þekkti Edda því ég var með honum sumarið 1958 á Gunnari EA á síld. Þetta var 35 tonna pungur með nótabát og öllu. Gunnar var keyptur til Eyja og var síðast í eigu Þórs á Burstafelli og hét Burstafell VE,“ segir Hjörtur og bætir við:

Vestmannaeyjar bestar

„Það er ótrúlegt að hugsa sér síldveiðar á þessum litlu bátum. Með nótabáta og nótin dregin á höndum. Tíu eða ellefu kallar á, þröngt um mannskapinn og mörg handtökin við veiðar og löndun. En síldin laðaði og gat gefið vel þegar fiskaðist en þau voru mögur síldarleysisárin.“ Hjörtur fór aftur á Hafbjörgu og þá var Guðjón Pálsson, oftast kenndur við Gullberg VE, tekinn við bátnum. „Þetta var vorið 1961 og þá flutti ég alfarið til Vestmannaeyja. Var búinn að prófa Keflavík og Akranes og líkaði hvorugur staðurinn,“ segir Hjörtur sem réði sig á Ófeig II. VE þar sem hann var í nokkur ár. Lauk Stýrimannaskólanum 1964. Kynntist konunni, Rannveigu Gísladóttur, og eiga þau börnin Gísla og Kolbrúnu Aðalbjörgu. „Við vorum í Stýrimannaskólanum í Reykjavík og var það síðasti veturinn áður en

Gísli Jónasson og Hjörtur Hermannsson. Tekin 7. desember 1998 í Vestmannaeyjum. Ljósmynd:/Sigurgeir Jónasson.

Sjómannadagurinn 2023

Sjómenn, til hamingju!

VM Félag vélstjóra og málmtæknimanna

óskar sjómönnum og fjölskyldum

þeirra til hamingju með daginn

VM Félag vélstjóra og málmtæknimanna www.vm.is

skólinn hér tók til starfa. Við vorum þrettán héðan, bræðurnir Þórður Rafn og Steingrímur Sigurðssynir, Steingrímur Arnar, Gísli Sigmars, Gaui á Kirkjubæ, Óskar Már Ólafsson, Guðni Ólafs, Björn Baldvinsson, Erling Pétursson, Jóhannes Kristinsson, Bergvin Oddsson, Baldur Þór Baldvinsson og ég,“ segir Hjörtur. Þetta var öflugur hópur, skipstjóra og útgerðarmanna.

Hjörtur var á Ófeigi árin 1961 til 1966, á Gídeon VE með Gísla Jónassyni 1967 til 1968 og loks á Halkion VE með Stefáni Stefánssyni frá Gerði og bræðrum hans Gunnari vélstjóra og Guðlaugi sem sá um reksturinn í landi. Þar endaði hann sjómannsferilinn 1969.

Stórt útgerðarfyrirtæki

„Ég byrjaði sem verkstjóri í Fiskiðjunni fimmta október 1969 og byrjaði hjá Samtogi sama dag árið 1979 þegar félagið var stofnað. Þegar umsvifin voru mest gerði Samtog út í allt fimm skip. Ungarnir tveir, Halkion VE og Gideon VE, og Sindri VE, Breki VE og Klakkur VE. Þetta var heilmikil útgerð, með eigin neta- og vélaverkstæði og skrifstofu. En þeir gátu ekki unnið saman, eigendurnir. Ísfélagið tók ungana, Vinnslustöðin Breka, Klakkur seldur upp á land og líka Sindri. Seinna Breki og þá flosnaði allt upp og hætti Samtog árið 1992,“ segir Hjörtur og heldur áfram. „Gísli Jónasson var forstjóri og ég ráðinn honum til aðstoðar. Mikið að gera og aldrei friður. Aflinn fór í vinnslu hér og í siglingar. Var reynt að ná einni eða tveimur siglingum með afla á ári til að skaffa pening. Þetta voru mjög erfiðir tímar í

útgerð. Gísli heimagangur hjá Fiskveiðisjóði og Byggðastofnun til að bjarga hlutunum. Reksturinn stóð ekki undir sér, var mjög þungur og olían upp úr öllu valdi og öll útgerð barðist í bökkum,“ segir Hjörtur en starfið var áhugavert.

Gott fólk

„Ég vann með eftirminnilegum körlum. Á Breka voru Sævar Brynjólfs og Hermann Kristáns, Guðmundur Guðlaugsson var lengst af skipstjóri á Sindra en Helgi Ágústsson tók við af honum. Á Klakknum var Haraldur Benediktsson lengi skipstjóri. Ég fékk Hermann til að taka hann í restina áður en hann fór til Vinnslutöðvarinnar og tók við Guðmundu VE.

Þetta voru flottir karlar að vinna með og þetta er skemmtilegasta starf sem ég hef verið í. Skemmtilegir náungar, hver öðrum frekari og harðar á sínu. Frægir fyrir það en mér tókst ágætlega að vinna með þeim. En þeir fiskuðu allir vel, ekki síst á Breka. Gummi Lalla á Sindra var líka geysilega drjúgur enda frábær sjómaður. Vélstjórar voru margir. Jón Halldórsson, vélstjóri á Sindra, var mjög fær. Mér er líka minnisstæður vélstjóri á Klakknum sem kom til okkar frá Gæslunni. Var hann hjá okkur í tvö ár. Man líka vel eftir Sævari Magnússyni og Sigga Vignissyni á Breka. Það var held ég erfiðast að vera vélstjóri á Klakknum þar sem Addi Einars var annar vélstjóri. Honum stóð til boða staða fyrsta vélstjóra en hann vildi hana ekki. Vissi allt um vélar og var gott að leita til hans en var ragur. Vildi ekki taka ábyrgðina. Varð að hafa einhvern yfir sér.“

Þeir létu til sín taka í sjávarútvegi í Vestmannaeyjum á síðustu öld. Hjörtur Hermannsson, Einar Sigurjónsson, Haraldur Gíslason, Stefán Runólfsson, Guðmundur Karlsson og Arnar Sigurmundsson. Myndina tók Sigurgeir Jónasson árið 1983.

Sjómenn & fjölskyldur, Til hamingju með daginn!

Til hamingju með daginn sjómenn!

Til hamingju með daginn sjómenn!

Sjómannadagsráð Vestmannaeyja sendir Vestmannaeyingum bestu kveðjur og árnaðaróskir

Gott samstarf

Hjörtur segir að það hafi verið bæði líflegt og gott að vinna undir stjórn Gísla. „Við þekktumst vel frá árunum á Ófeigi og Gideon og okkur gekk vel að vinna saman. Á skrifstofunni voru tvær afbragðs skrifstofudömur og bókhaldari, Agnes Einarsdóttir og Rut Haraldsdóttir og Hermann Kr. Jónsson. Allt toppfólk. Það voru tveir og stundum þrír á vélaverkstæðinu og tveir yfirleitt á netaverkstæðinu. Fyrst Eiríkur Vídó. Gulli Jóhanns tók við af honum og oftast einhverjir með þeim. Þetta var ekki mikil yfirbygging miðað við umfang.“

Það var vel gert út, viðhald gott á skipum og veiðarfærum að mati Hjartar sem á eldri tengingu við togaraútgerð í Vestmannaeyjum. „Ég fór minn fyrsta túr á sjó tólfta febrúar 1958 á gömlu Bjarnareynni sem þá hét Norðlendingur. Var gerður út sameiginlega af þremur kaupstöðum, Húsavík, Ólafsfirði og Sauðárkróki. Við urðum að fara á milli staða til að fá olíu í túrinn, kreppan það mikil, ekki hægt að fá olíu á einum stað. Eftir túrinn fór hann í slipp og allri áhöfninni sagt upp sem var mest Færeyingar. Kunni mjög vel við þá, skemmtilegt að vera með þeim,“ sagði Hjörtur að endingu.

MEIRA HRÁEFNI OG JAFNARA

Vinnslustöðin hf., Fiskiðjan hf. og Ísfélag Vestmannaeyja hf. samþykktu kaup á togaranum Klakki VE 103 í febrúar 1976 og kom hann til Eyja í byrjun árs 1977. Það var svo í maí 1977 að Fiskimjölsverksmiðjan hf. keypti togarann Sindra VE 60, og í nóvember togarann Breka VE 61, og skiptist aflinn nær eingöngu milli Vinnslustöðvarinnar og Fiskiðjunnar. Um svipað leyti hafði Ísfélag Vestmannaeyja keypt 40% hlut í togaranum Vestmannaey VE 54, en hún hafði landað afla sínum hér heima frá 1974 og hafði aflinn skipst á milli frystihúsanna hér.

Vegna erfiðleika í rekstri togaranna og vegna misjafns hráefnisaðstreymis til frystihúsanna ákváðu Vinnslustöðin, Fiskiðjan, Fiskimjölsverksmiðjan og Ísfélagið að stofna sameignarfélag um rekstur togaranna þriggja, Klakks, Sindra og Breka. Var félagið stofnað í október 1979 og hlaut nafnið Samtog. Árið 1981 gerði félagið samning um smíði tveggja skipa í Póllandi. Skip þessi komu til landsins á árinu 1984 og báru nöfnin Gídeon VE og Halkion VE.

Segja má að með þessu framtaki hafi því verið afstýrt að þessi stóru og afkastamiklu fiskiðjuver stæðu hráefnis- og aðgerðalaus mikinn hluta af árinu. Jafnframt hefur tekist að skapa aukið atvinnuöryggi fiskvinnslufólks öllum bæjarbúum til hagsældar og farsældar.

Breki VE 61 var smíðaður á Akureyri 1976 og kom til Eyja 1977. Hann hét áður Guðmundur Jónsson GK.

Þessi Halkion VE 105 var smíðaður í Póllandi 1984 fyrir Samtog líkt og systurskip hans Gideon VE 104.

Við óskum ykkur og fjölskyldum ykkar til hamingju með Sjómannadaginn

Við óskum sjómönnum & fjölskyldum þeirra til hamingju með daginn!

Grettir Ingi Guðmundsson er alltaf á vaktinni, þú nærð honum í síma 664 1318

VESTMANNAEYJUM

Áshamar 1 d • grettir@kaelifelagid.is kaelifelagid@kaelifelagid.is • www.kaelifelagid.is

við Strandveg · Sími 481-1559

Til hamingju með daginn sjómenn & fjölskyldur

Við óskum sjómönnum og fjölskyldum þeirra til hamingju með daginn!

GUÐNI EINARSSON:

FRÁ SEYÐISFIRÐI UM ÖLL HEIMSINS HÖF

Helgi Ágústsson skipstjóri hefur stundað sjóinn á Íslandsmiðum frá unga aldri. Hann hefur einnig róið til fiskjar í Norðursjónum, við Afríku, í Asíu og Suður-Ameríku. Helgi varð nýlega sjötugur en er ekki á því að setjast í helgan stein.

„Daglegt líf á mínum yngri árum markaðist mikið af veiði til sjós og lands. Byssuleyfið fékk maður 15 ára á Seyðisfirði á þeim árum. Það snerist allt um að skjóta og veiða á stöng,” segir Helgi. „Á heimilinu var mjög oft villibráð í matinn, til dæmis svartfugl, hnísa, höfrungur og rjúpa. Það var nú ekki umtalsverður árangur hjá mér á þessum veiðum, þótt ég hefði gaman af þeim, en bræður mínir Páll og Axel voru stórtækari. Þegar aðrir fóru í búð þá fórum við á skytterí eða í stangveiði. En það eru orðin mörg ár síðan ég fór síðast á skytterí eða í stangveiði.”

Helgi fæddist á Seyðisfirði 5. mars 1953. Foreldrar hans voru þau Ágúst Alexander Sigurjónsson sjómaður og útgerðarmaður og Jóhanna Sigurjónsson hjúkrunarfræðingur frá Hvannasundi í Færeyjum. Hún starfaði lengi sem hjúkrunarfræðingur á Seyðisfirði. Þau Ágúst og Jóhanna eignuðust fjögur börn, bræðurna Pál, Axel og

Helga sem allir urðu kunnir skipstjórar og Ásgerði skrifstofumann. Axel var skipstjóri og stýri-

maður á Gullveri NS í rúm 40 ár og Páll átti lengi vel togarann Ótto Wathne NS á móti öðrum og var bæði skipstjóri og útgerðarmaður. Fjölskyldan bjó í Gamla skóla sem er með eldri húsum á Seyðisfirði.

Fór fyrst til sjós tólf ára

Helgi var aðeins tólf ára þegar hann byrjaði til sjós með pabba sínum á Auðbjörg NS 200, ellefu tonna eikarbáti. Auðbjörgin stendur nú uppi í slippnum á Seyðisfirði

„Við vorum á útilegu við Langanesið og söltuðum í bátinn. Ég var aðallega í að hausa en lærði líka að fletja. Við vorum þrír um borð og stundum var mamma einnig með okkur. Farið var með línustubb og hann lagður einu sinni í róðri en mest var veitt á handfæri á sumrin. Ekkert frystihús var á Seyðisfirði á þessum árum svo menn þurftu að bjarga sér einhvern veginn.”

Ágúst, pabbi Helga, var með skúr þar sem fiskurinn var endursaltaður og stakkaður. Þegar saltfiskurinn var tilbúinn var honum pakkað og hann seldur. „Þetta var fullvinnsla,” segir Helgi. En blundar í honum trillukarl? „Nei, alls ekki. Trillurnar hafa aldrei heillað mig. Alla vega ekki ennþá, maður er kannski ekki orðinn nógu gamall,” segir Helgi sposkur.

Helgi Ágústsson leysti af tvo túra í vor sem 2. stýrimaður á Bylgju VE. Hann er til í að vera lengur til sjós.

Hann réri á Auðbjörgu NS 200 á sumrin þar til hann varð 16 ára. Þá fór hann á Hannes Hafstein

NS 345 sumarið 1969 og í skóla á Seyðisfirði um veturinn. Helgi kláraði Gagnfræðaskólann

á Seyðisfirði vorið 1970 og fór þá á Gullver NS 12, 264 tonna bát sem var systurskip Halkions

VE 205. Hann var þar um borð þar til hann fór á skuttogara með sama nafni sem kom til Seyðisfjarðar í mars 1972. Þar var einnig Pálmi Guðmundsson, en þeir Helgi voru góðir vinir og alltaf klefafélagar.

Stýrimannaskólinn flutti vegna eldgossins

Félagarnir ákváðu að fara í Stýrimannaskólann i Vestmannaeyjum um haustið og komu til Eyja í ágúst 1972. Helgi fékk leigt herbergi hjá Ágústu

Friðsteinsdóttur í Garðshorni við Heimagötu 40 og bjó þar þegar eldgosið hófst í Heimaey 23. janúar 1973.

„Ég var nýfarinn að sofa þegar vinur minn og skólafélagi bankaði á gluggann og sagði: Það er komið gos! Manni varð frekar hverft við. Ég fór út í bíl og hugsaði bara um að forða mér meðan ég gæti, eins og örugglega margir aðrir gerðu. Þetta var frekar erfið nótt,” segir Helgi. Hann fór með með Halkion VE til Þorláks-

Nemendur Stýrimannaskólans á björgunaræfingu í gömlu sundlauginni í desember 1972. Helgi er lengst til vinstri. Guðjón Ármann Eyjólfsson skólastjóri stendur á sundlaugarbakkanum og er með hatt. Ljósmynd/ heimaslod.is

hafnar. Skólastarfinu haldið áfram í húsi Stýrimannaskólans í Reykjavík. „Við vorum alveg sér, Vestmannaeyjaskólinn, og Guðjón Ármann

Eyjólfsson kenndi okkur ásamt kennurum úr Stýrimannaskólanum í Reykjavík. Við kláruðum

1. bekkinn í Reykjavík sem Stýrimannaskólinn í Vestmannaeyjum,” segir Helgi. Fimmtán nemendur luku fiskimannaprófi I. stigs og var Helgi hæstur í bekknum. Um sumarið fór hann austur

á Fáskrúðsfjörð á nýjan togara, Ljósafell SU 70, sem háseti. Þetta var Japanstogari eins og Vestmannaey VE og fleiri skip. „Þetta voru mjög góð skip enda eru tvö þeirra enn í drift. Ljósafellið og Múlabergið sem upphaflega hét Ólafur bekkur,” segir Helgi.

Næsta vetur var einnig kennt í Reykjavík og lauk

Helgi fiskimannaprófi 2. stigs vorið 1974, aftur með hæstu einkunn. Eftir skólann fór varð hann

2. stýrimaður á Ljósafellinu og leysti einnig af sem 1. stýrimaður, aðeins 21 árs gamall. Hann var þar um borð fram undir áramót og kunni mjög vel við togarasjómennskuna.

Seyðfirðingur verður Vestmannaeyingur

„Ég flutti til Eyja um miðjan desember 1974 og var þá kominn aftur heim,” segir Helgi. „Mér finnst ég vera heima í Eyjum og er miklu meiri Vestmannaeyingur en Seyðfirðingur.” Hann var munstraður á Kóp VE 11 hjá vini sínum Villa heitnum Fischer (Daníel Willard Fiske Traustasyni).

„Við vorum á netum alla vertíðina og svo var farið á troll í restina. Við vorum á trolli austur við Ingólfshöfða þegar skiptiteinninn í skrúfunni brotnaði svo skrúfublöðin stilltust á fulla ferð áfram. Við komumst heim fyrir eigin vélarafli en urðum að sigla hægt því vélin var svo lestuð. Maður er yfirleitt ekki ánægður þegar bilar til sjós, en ég verð að segja að ég var guðs lifandi feginn þegar þetta gerðist. Þar með var vertíðin búin og minni veru á Kópnum lokið. Ég ætlaði aftur á togara,” segir Helgi. Hann var búinn að fá pláss á

Vestmannaey með Eyjólfi Péturssyni.

„Þá hringdi í mig góður maður, Guðmundur Ingi Guðmundsson á Huginn VE 55, og spurði hvort ég vildi koma sem stýrimaður hjá sér og leysa sig af sem skipstjóri um sumarið. Þetta var nýr bátur, kom í febrúar þetta ár. Ég tók boði hans og það var eitt mesta gæfuspor mitt í lífinu að kynnast Inga. Við urðum strax alveg perluvinir. Huginn VE var fyrsti báturinn sem ég var skipstjóri á. Við vorum á trolli, netum og nót. Ingi var gamall togaramaður og hafði verið á síðutogurunum - algjör nagli þar. Hann vissi að mig langaði aftur um borð í togara. Við vorum alveg eins með það.”

Þrjátíu daga heimsigling frá Póllandi

Togarinn Klakkur VE 103 var þá í smíðum í Póllandi og kom nýr til Vestmannaeyja 1977. Helgi fékk stöðu stýrimanns og fór til Póllands í janúar 1977 til að sækja skipið ásamt Guðmundi Kjalar Jónssyni skipstjóra. Þeir voru á annan mánuð í Póllandi þar til báturinn kláraðist.

„Það tók okkur ekki nema 30 daga að komast heim með nýsmíðað skipið,” segir Helgi. „Við vorum búnir að sigla í tólf tíma þegar vélknúin olíudæla framan á aðalvélinni hitnaði svo mikið að það var ekkert vit að halda áfram. Við lögðumst við akkeri yfir nótt vestan við Borgundarhólm meðan fundið var út hvað ætti að gera. Svo var ákveðið að dóla inn til Ystad í Svíþjóð. Við kældum dæluna með smúl á leiðinni þangað. Þar biðum við í á þriðja sólarhring meðan talað var við Pólverjana.”

Þrjú systurskip voru smíðuð í Póllandi á þessum tíma, Ólafur Jónsson GK, Klakkur VE og Bjarni Herjólfsson ÁR. Klakkur var miðskipið og Bjarni Herjólfsson afhentur rétt á eftir honum. Ný olíudæla var send með Bjarna og flutt í land í Ystad þar sem hún var sett við vélina í Klakki. Þótt vélin væri komin í lag var Klakkur VE samt ekkert á heimleið.

„Á þessum tíma voru allir með fiskikassa frá Strömberg í Noregi. Við sigldum alla leið norður til Bodø og komum þangað að kvöldi 5. mars 1977, á afmælisdaginn minn. Við byrjuðum að taka kassa um borð næsta dag. Strákar í herþjónustu röðuðu kössunum og fylltu lestina, brúarþakið og millidekkið, Við tókum 8.500 sjötíu lítra kassa í fyrstu umferð. Það var tvöfaldur gangur fyrir okkur. Svo hafði umboðsmaðurinn samband og bað okkur að taka til viðbótar 1.100 níutíu lítra kassa. Þar með var allt orðið fullt. Þegar búið var að lesta skipið bilaði olíudæla við gírinn sem tafði brottför. Við gátum ekki undirbúið okkur fyrir veiðar, splæst leiðara eða víra, því við komumst ekki að einu né neinu fyrir fiskikössum. Við gátum þó spúlað millidekkið til að halda því hreinu.”

Helgi Ágústsson 1. stýrimaður og Guðmundur Kjalar Jónsson skipstjóri sóttu Klakk VE nýjan til Póllands 1977. Ljósmynd/heimaslod.is

Mildi að ekki varð stórslys

Þetta glænýja skip sem lá við bryggju dögum saman vakti mikla athygli bæjarbúa í Bodø og margir komu til að skoða það. Landgangurinn var frammi á bakka og endinn skipsmegin kræktur yfir neðra rörið í handriðinu.

„Eitt kvöldið heyrðum við voðaleg læti og okkur datt öllum landgangurinn í hug. Við hlupum upp og sáum að rörið hafði brotnað og landgangurinn lafði beint niður. Um leið heyrðum við einhvern kalla á hjálp. Við sáum strák í sjónum sem hélt sér í nagla á einum bryggjustaurnum.“

Skipverjar hröðuðu sér niður á bryggjuna, Helgi kippti stráknum upp en félagar hans komu honum um borð. Helgi labbaði aðeins lengra og heyrði þá aftur kallað á hjálp. „Þar var þá annar strákur í sjónum sem líka hélt sér í bolta á bryggjustaur. Ég ætlaði að vaða til hans en það var svo hyldjúpt að ég varð að synda til að ná í hann,“ segir Helgi.

Strákarnir voru báðir berháttaðir og drifnir í sturtu til að ná yl í kroppinn á þeim á meðan fötin þeirra voru þurrkuð. Daginn eftir komu þeir og færðu áhöfninni á Klakki konfektpoka. Helgi segir að þetta hafi bara verið ævintýri hjá þeim og þeir ábyggilega engan látið vita af þessu heima hjá sér.

„Það munaði ekki miklu að þarna yrði stórslys. Ef strákarnir hefðu drukknað þá hefði ég hætt á skipinu og aldrei farið á því á sjó. Hefði heimtað að fljúga heim. En blessunarlega björguðust þeir. Það var mikil gæfa yfir okkur áhöfninni að bjarga strákunum. Ég hef oft hugsað um þetta,” segir Helgi.

Löng kynni af Klakki VE

Helgi segir að Klakkurinn hafi verið sterkbyggður en kramið ekki eins gott. Dekkið var illa skipulagt og erfitt vinnulega séð. Ekkert útsýni var úr brúnni aftur á dekk og margt fleira gamaldags. Bilanir voru algengar, aðallega litlar rafmagnsbilanir sem oft var erfitt að finna og laga. Upphaflegi spilbúnaðurinn var hins vegar enn í góðu lagi þegar skipið fór í niðurrif síðasta haust. Helgi var á Klakknum allt síðasta sumar þegar togarinn var gerður út á rækju frá Ísafirði. Það var ömurlegasti veiðiskapur sem hann hefur stundað á ævinni. Langri veru Helga um borð í Klakki lauk í endaðan október 2022 þegar hann sigldi skipinu sem stýrimaður til Belgíu þar sem það var rifið, 45 árum eftir að Helgi sótti skipið nýtt sem stýrimaður.

„Ég fór einn túr með Klakk VE sem skipstjóri og kom með hann fulllestaðan á annan í hvítasunnu 1977. Þá var Gúanóið búið að kaupa Skinney frá Hornafirði, tveggja ára togara sem varð Sindri VE. Mér var boðið að taka við honum og ég var með hann í sjö og hálft ár,“ segir Helgi.

Aftur til Póllands vegna nýsmíði Útgerðin sem þá hét Samtog h.f. keypti togarana Sindra VE og Breka VE og ákvað að láta smíða tvö 33 metra togskip í Póllandi. Helgi og vinur hans Bergvin Fannar Jónsson vélstjóri fóru til Gdansk þegar verið var að klára Gídeon VE 104 árið 1984. Sífelldar tafir urðu á smíðinni. En hvernig reyndist Gídeon?

„Þessir bátar voru með of litlar vélar og of lítil spil, en að öðru leyti mjög góð skip. Það gekk ágætlega á þessa báta. Svo var skipt um túrbínur og vélin skánaði við það. Mér fannst móttakan líka vera of lítil og þegar vel fiskaðist var hún allt of lítil. Þá var líka bara einn radar. Þegar ég kvartaði yfir því var svarað: Þú ert með tvo lórana! En maður sér ekkert í þoku í lóran,” segir Helgi. Gídeon VE var útbúinn með stíur í lestinni. Skipið tók meiri afla þannig en í kassa eða kör.

„Við komum með yfir 130 tonn í land, allt í stíum. Þá var loðnuhleðsla á honum! Löndunin var erfið og tímafrek og þetta kallaði á mikil þrif. Ég var heppinn hvað ég var með rosalega góða kalla með mér. Þetta hefði ekki verið hægt nema með góðu fólki. Svo voru stíurnar teknar og kassar komu í staðinn. Það var mikill munur.”

Helgi var á Gídeon VE í tæp tvö ár. Þá var þrýst á hann að taka við Klakknum, sem hann hafði engan áhuga á í ljósi aðstæðna. Engu að síður lét hann undan og var með Klakkinn í fjögur ár. Eftir það fór hann á Pál ÁR 401 í Þorlákshöfn, sem hét áður Pétur Thorsteinsson BA. Eigendur voru

Helgi við Afríkustrendur. Veðurfarið er þannig að menn eru í stuttbuxum og stuttermabol. Eitthvað annað en brælurnar við Íslandsstrendur. Ljósmynd/Úr einkasafni

Gunnar Egilsson og Þórður Þórðarson rakari. „Þetta var gamall tappatogari. Ég fór sem stýrimaður með Gunnari vini mínum Egilssyni. Ég var þar um borð í þrjú ár og með bátinn stærri hlutann af þeim tíma. Það gekk vel að fiska og fínn mannskapur. Þénustan var miklu meiri en á togurunum. Háseti á Páli ÁR var með hærra kaup en skipstjóri á togara í Eyjum! Við lönduðum í gáma og sigldum líka mikið og seldum. Allur aflinn fór á markað.”

Búinn að vera með marga Sindra VE

Eftir veruna á Páli ÁR fór Helgi á Frigg VE sem stýrimaður með Magna Jóhannssyni. Vinnslustöðin keypti þá Katrínu VE 47, áður Berg VE, og var Helgi beðinn að taka við bátnum.

„Það átti að skipta um nafn og Sighvatur yngri

Bjarnason framkvæmdastjóri spurði mig hvað báturinn ætti að heita? Ég sagði auðvitað Sindri

VE 60! Hann hét það á meðan ég var með hann í eitt og hálft ár. Ég er búinn að vera eina fjóra eða fimm Sindra í Eyjum,” segir Helgi.

Vinnslustöðin keypti togara frá Frakklandi 1995 sem var skráður Sindri VE. „Við fórum til Dieppe í Frakklandi að sækja togarann og vorum þar í fimm vikur. Hann var skítugur og ógeðslegur.

Við vorum aðallega í því að þrífa skipið áður en við fórum heim. Þetta hafði verið frystitogari en vinnslulínan hentaði okkur ekki. Við fórum beint upp á Akranes þar sem gamla vinnslulínan var rifin úr og millidekkið lagað eins og við vildum hafa það,” segir Helgi. Togarinn mátti ekki veiða við Ísland og því var haldið í Smuguna.

„Við þurftum að taka olíu á miðunum. Það var illa staðið að því af hálfu Norðmanna sem voru með olíuskipin. Fyrsta sumarið ætluðum við að taka olíu og þeir vildu draga tóg frá okkur og til sín til að tengja skipin. Við höfðum fengið stórt hol af þorski og vorum með óunnin 40-50 tonn á dekkinu. Allt í einu steindrapst á vélinni. Þá hafði band sem var bundið við tógið losnað, farið aftur með síðunni og í skrúfuna hjá okkur. Þykk nælontrossan vafðist upp á öxulinn og dró hann aftur. Gírinn brotnaði í mask. Fyrir mig uppi í brú var útilokað að sjá að við værum að fá í skrúfuna.”

Sindri VE var á reki í 30 tíma. Það gerði SA brælu og skipið rak 55 mílur. Varðskipið Óðinn var í Smugunni og var ákveðið í samráði að Óðinn drægi Sindra til móts við norskan dráttarbát sem drægi togarann til Íslands. Þegar verið var að tengja á milli skipanna slösuðust tveir menn alvarlega um borð í Óðni. Eftir sólarhring var komið gott veður og þá kom þyrla frá Noregi til að sækja slösuðu mennina og norski dráttarbáturinn tók Sindra VE í tog. Togarinn var dreginn til Hafnarfjarðar og var stopp í hálft ár meðan smíðaður var nýr gír.

„Þegar skipið var tekið upp í Hafnarfirði tók heilan dag að losa tógið úr skrúfunni. Þetta var mjög erfiður tími,” segir Helgi. Flotkvíin var þá nýkomin og var Sindri VE fyrsta skipið sem tekið var upp í henni. Helgi og Hilmar Jón Stefánsson stýrimaður tóku að sér að vera vaktmenn um borð í það hálfa ár sem viðgerðin tók og voru sitt hvora vikuna um borð og svo viku heima.

Eftir að Sindri var aftur kominn í gang var haldið beint til Eyja að frysta loðnu þar við bryggju. Síðan var farið á úthafskarfa á Reykjaneshrygg sem gekk ágætlega. Um sumarið var svo farið aftur í Smuguna. Lengsti túrinn var 63 dagar. „Smugutíminn var mörgum mjög erfiður. Við vorum sambandslausir nema í gegnum loftskeytastöðina í Vardø í Noregi. Það veiddist kannski í fáeina daga og svo ekkert á milli. Við vorum mikið á norsku landhelgislínunni og sumir fóru

Það er ekki tekið út með sældinni einni þegar þarf að puða eitthvað í um 40°C hita og gott að hvíla sig aðeins í skugganum. Ljósmynd/Úr einkasafni

Rás 16 er neyðarrás sjófarenda og alltaf opin. Það að þú hlustir á hana getur skilið á milli lífs og dauða.

Á Kínatogara í Gabon. Helgi í hópi hressra skipverja sem allir voru frá Indónesíu. Þeir voru með 24 mánaða ráðningarsamning og fóru sjaldan, ef þá nokkurn tíma, i land. Ljósmynd/Úr einkasafni

inn á Svalbarðasvæðið. En það var blíða dag eftir dag, hafið eins og spegill og glaðasólskin allan sólarhringinn.

Við fórum aftur um haustið. Þá var komið 40 daga þak á úthaldsdagana. Við fórum norður á 80. gráðu og þar var myrkur allan sólarhringinn en engin veiði. Þegar við vorum búnir að vera meira en 30 daga og bara nokkur tonn í lestinni þótti þetta orðið gott og við fórum heim.“

Vinnslustöðin keypti Danska Pétur VE. Helgi tók við bátnum og var með hann í fimm ár. Hann segir að árin á Danska Pétri VE hafi verið einn besti tími hans til sjós hér heima.

„Þetta var erfiður en svakalega duglegur bátur og mannskapurinn allan tímann alveg einstakur. Það hefði ekki verið hægt að bjóða mörgum köllum upp á það sem þeim var boðið á þessum pung. Það stendur svona helst uppúr og það gekk alveg þokkalega hjá okkur,“ segir Helgi.

Eftir veruna á Danska Pétri fór Helgi á Huginn VE sem stýrimaður með Guðmundi Hugni Guðmundssyni skipstjóra og leysti hann aðeins af. „Ég var með þeim bræðrum í tvö mjög góð ár, sem stýrimaður, skipstjóri og háseti. Til gamans má geta þess að Huginn var fyrsti hásetinn sem ég réði á Sindra VE árið 1977 og svo var Gylfi bróðir hans lengi með mér þar líka. Þriðji bróðirinn, Palli Þór, var líka með mér sem stýrimaður á Sindra, gamla Tálknfirðingi, og eins á Klakknum,“ segir Helgi. „Allt þetta fólk þeirra Guðmundar Inga og Kristínar Pálsdóttur frá Þingholti hefur verið mér mjög kært alla tíð.“ Helgi fór svo af Hugni VE á Stíganda VE, nýjan togara sem smíðaður var í Kína 2002.

Yfirstýrimaður á stærsta fiskiskipi heims

Victor Strange eigandi Tor-Net í Hafnarfirði og vinur Helga hafði verið á stærsta fiskiskipi í heimi, Atlantic Dawn. Hann þekkti eigandann Kevin McHugh og kom þeim Helga í samband. Helgi var þá á Stíganda. Kevin hringdi í Helga og bauð honum pláss sem yfirstýrimaður. Hann fékk sig lausan og dreif sig til Hollands þar sem skipið var. Atlantic Dawn var smíðað í Kristiansund í Noregi árið 2000. Það er 144 metra langt, 24 metra breitt og 14.500 brúttótonn. Í skipinu eru tvær 10.000 hestafla MAK vélar, tvær skrúfur og tvö stýri. Það er útbúið til veiða á uppsjávarfiski með nót eða flottrolli. Aflinn er heilfrystur um borð, yfir 500 tonn á sólarhring, og fullfermi af frosnum afurðum um 7.500 tonn. Skipið heitir nú Annelies Ilena.

„Mér leist ekkert á þegar ég sá þetta flykki,” segir Helgi. „Í gamla daga fannst manni Hofsjökull dálítið stór en hann var bara pungur miðað við þennan risa.” Siglt var frá Hollandi til Írlands að sækja mannskap, en 58 voru í áhöfn. Síðan var farið á hestamakríl og makríl suðvestur af Írlandi og niður í Biskajaflóa.

„Það voru ólympískar veiðar á hestamakríl í ákveðinn tíma. Svo kom tilkynning um að hætta skyldi veiðum um miðnætti sama dag. Við svindluðum aðeins og tókum sénsinn í tvo daga. Hann var svo flottur skipstjórinn,” segir Helgi og hlær. Þá ákvað skipstjórinn að nú skyldi reyna við kolmunna. Írska landhelgisgæslan stoppaði þá á leiðinni á kolmunnamiðin á Puntsvínsbanka (Porcupine Bank) og kom um borð. Hestamakríllinn var allur löngu frosinn og kominn í lest svo það slapp vel til.

„Við enduðum með að fylla skipið af kolmunna. Aflinn var settur á pallettur og við fylltum alveg upp í lúgur. Þá voru 7.600 tonn í lestunum,” segir Helgi. Hann fór tvo túra á Atlantic Dawn á þriggja mánaða tímabili.

Aftur

á Íslandsmið

Þegar Helgi kom heim var Ísfélag Vestmannaeyja að kaupa Berg VE sem fékk nafnið Álsey VE. Skipstjóri var Sigurgeir Sævaldsson og var Helgi ráðinn 1. stýrimaður og tók síðar við sem skipstjóri. Þeir voru á kolmunna, síld og loðnu. Makrílveiðar voru ekki hafnar þá og því var úthaldið slitrótt.

„Þá keypti Eyjólfur Guðjónsson í Ufsabergi ehf. bát frá Ástralíu. Ég sótti bátinn til Danmerkur og hann bauð mér að taka við þessu nýja Gullbergi VE 292,” segir Helgi. Skipið var smíðað í Noregi árið 2000 og endurbætt talsvert í Danmörku

áður en það kom til Íslands í apríl 2007. „Ég var með bátinn fyrir Eyjólf og mömmu hans þangað til Vinnslustöðin eignaðist hlut í útgerðinni. Þá bauðst öllum í áhöfninni að vera áfram, nema mér. Ég spurði hvort það væri eitthvað að hjá

mér og fékk þau svör að það væri ekkert að! Mér þóttu þetta frekar kaldar kveðjur,” segir Helgi.

Honum bauðst að fara með tvo báta fyrir Ramma hf. í niðurrif. Þeir voru gamli Jón á Hofi ÁR sem var rifinn í Grenaa í Danmörku og Fróði ÁR sem var rifinn í Tjørvåg í Noregi. Jón heitinn Eyjólfsson, sem lengi var skipstjóri á Herjólfi, sigldi með Helga sem 1. stýrimaður. Þeim varð mjög vel til vina. „Þegar við vorum að leggja að bryggju í Tjørvåg hringdi Gunnar Ásgeirsson hjá

Skinney-Þinganesi og spurði hvort ég væri til í að taka við humarbáti frá Hornafirði,” segir Helgi.

Báturinn var Erlingur SF sem áður hét Dala-Rafn VE. „Þetta sumar 2008 var alveg mokveiði. Ég var þarna í tvo og hálfan mánuð og við fengum um 30 tonn af skottum,” segir Helgi.

Við fiskveiðar á fjarlægum slóðum

Haraldur Reynir Jónsson í Úthafsskipum ehf. hafði samband við Helga um haustið og bauð honum að taka við togaranum Victoria, sem gerður var út frá Máritaníu í Vestur-Afríku.

„Það voru viðbrigði að fara af humarbáti á 97 metra langan togara með 70 kalla um borð. Áhöfnin var mest Rússar og Úkraínumenn og nokkrir frá Máritaníu. Ég var með Victoria í um 18 mánuði, mest í Máritaníu en líka við Marokkó. Mér fannst ég ekki fiska nógu vel og skipið ekki ganga nóg, enda kom í ljós að skrúfan var í ólagi. Við lögðumst aldrei að bryggju. Komum

bara á legu og flutningaskip lagðist við stjórnborðssíðuna og tók farminnn og kom með kost. Svo lagðist olíuskip við bakborborðssíðuna og dældi olíu í tankana áður en aftur var farið á sjó. Við vorum gjarnan tvo mánuði um borð og tvo mánuði í fríi,” segir Helgi Íslendingur nokkur átti hlut í báti, sem heitir Mist, á móti Marokkómanni. Heimahöfn Mist var í Laayoune á Afríkuströnd, beint austur af Kanaríeyjum. Þetta var 45 metra langt skip sem fiskaði í flottroll og var aflinn sjókældur niður í -1°C. Helgi réði sig þar um borð ásamt þeim Bergvini Fannari Jónssyni, Hauki Inga Jónssyni og Guðmundi Vigfússyni frá Holti. Félagarnir flugu til Agadir þar sem báturinn lá.

„Það bilaði fljótlega hjá okkur og við fórum til Las Palmas í viðgerð og svo til Dakhla í Vestur Sahara áður en þetta komst í lag. Við vorum mest að veiða sardínu og makríl. Sardínan var eins og góð íslensk millisíld að stærð. Það er mikið veitt og snætt af sardínu í Marokkó og þar þykir litla sardínan, eins og Íslendingar þekkja í ORA-dósunum, best,” segir Helgi. Hann segir að sjómennska í Marokkó sé allt öðru vísi en við Íslandsstrendur.

„Við gætum enst til áttræðs í tíðarfarinu þar. Það er allt annað en þessar eilífu helvítis brælur hér,” segir Helgi. „Maður fór í stuttbuxur og stutterma bol þegar maður kom til Marokkó og fór ekki í síðbuxur og skyrtu fyrr en farið var aftur heim.

Marokkómaðurinn Hamid Chafki og Helgi. Þeir hafa lengi verið saman til sjós og á mörgum skipum við Afríkustrendur. Hamid er góður vinur Helga og var lengi bátsmaður hjá honum. Ljósmynd/Úr einkasafni.

Þetta er mjög þægilegt fyrir okkur. Marokkómenn eru hins vegar orðnir aldraðir um fimmtugt og sumir alveg komnir af fótum fram á þeim aldri.”

Helgi var með alls fimm báta frá Dakhla á tólf árum. „Á því tímabili kom ég heim í eitt ár þegar ég var með Helgu RE fyrir Ármann heitinn Ármannsson. Svo var hún seld. Það var grínast með það að bátar sem ég væri á væru annað hvort seldir eða þeim lagt. Það var einhver að tala við Vilhelm Henningsson, vin minn og skipstjóra á Hásteini ÁR, og sagði að nú væri búið að selja undan mér eina ferðina enn. Þá sagði Villi:

„Ertu að meina Helga seljann?” Þegar ég heyrði þetta hringdi ég í Villa og spurði hvort hann væri að koma einhverju óorði á mig? Þá sagði hann að þetta hefði bara dottið út úr sér. Mér fannst

þetta svolítið gott hjá honum,” segir Helgi og hlær. Hann þurfti að fara í hnéaðgerð og þegar hann var að jafna sig eftir hana ákvað hann að reyna að komast aftur út.

„Ég frétti af báti á Akureyri, Buland, sem Neptune ehf. átti og var að fara til Marokkó. Báturinn var keyptur frá Noregi en skráður í Belize.

Ég hafði samband og þeir sögðu að það vantaði stýrimann og afleysingaskipstjóra,” segir Helgi. Hann átti að taka það rólega í sex vikur eftir aðgerðina og hugsaði með sér að hann gæti alveg setið uppi í brú á meðan þeir sigldu suður eftir og réði sig á bátinn. „Þetta varð ekki sá rólegheitatúr sem ég ætlaði. Það fóru með okkur 6-7 iðnaðarmenn frá Akureyri sem voru að vinna alla leiðina. Það lá mikið á að gera allt klárt. Við fórum beint til Las Palmas á Kanaríeyjum til að taka veiðarfæri. Við vorum á fullu þar í 3-4 daga að græja bátinn og það lenti mikið á mér. Ég var alveg að drepast í löppinni og gat varla gengið. Svo sagði Ragnar Elíasson skipstjóri að ég yrði að fara með honum til Dakhla og í fyrsta túrinn. Þetta var í endaðan maí og ég átti að koma út aftur eftir þrjár vikur að leysa hann af. Ég sagði við Ragga að við værum svo góðir vinir að ég skyldi gera það fyrir hann að sigla með honum til Dakhla en svo yrði ég að fara heim. Ég gat varla gengið lengur,” segir Helgi.

Aftur til Marokkó

Framkvæmdastjóri Neptune ehf., Ágúst heitinn

Guðmundsson, hringdi í Helga 16. júní og spurði hvort hann gæti farið sem fyrst út aftur því útgerðin hefði ekki gengið vel. Helgi var kominn aftur til Marokkó nokkrum dögum seinna.

„Þá var Raggi alveg útkeyrður enda búinn að vaka mikið. Annað trollið var uppi á bryggju þar sem verið var að hengja það saman,” segir Helgi. „Ég fór einn túr með Ragga sem stýrimaður og við fengum einhvern afla. Þá bilaði spilið fyrir kapalinn í höfuðlínumælinn. Það var stoppað á meðan gert var við það. Raggi fór heim og ég

Höfnin í Dakhla í Marokkó er mikilvæg höfn fyrir fiskiskipaflotann sem veiðir mikið sardínu. Rauði báturinn, Cap Blanc, hét áður Guðmundur Ólafur og var gerður út frá Ólafsfirði. Hver bátur á sinn skiljara á bryggjunni. Ljósmynd/Helgi Ágústsson.

Litlir kínverskir togbátar voru að landa í höfninni í Banjoul í Gambíu. Þeir eru gerðir út þaðan samkvæmt sérstöku samkomulagi. Helgi kom þar í höfn á Jessica, sem var gerð út frá Senegal en mátti landa í Gambíu, og tók myndina. Ljósmynd/Helgi Ágústsson

tók við og var með Buland hátt í þrjú ár. Svo kom Magnús Arinbjarnarson og var skipstjóri á móti mér. Síðan seldu Íslendingarnir Marokkómönnum sinn hlut en mér leist ekki vel á nýju eigendurna. Þá var líka komin krafa um að skrá alla báta í Marokkó. Það tók þrjá mánuði að skrá bátinn af Belizeflaggi til Marokkó. Ég var eitt úthald á meðan þessi skráning var í gangi en ákvað að hætta eftir það.”

Í veiðarfærakennslu fyrir Thor-Net

Helgi vann oft á netaverkstæði Thor-Net hjá Victori Strange í fríum. Þar voru framleidd flottroll af öllum stærðum. Þeir Victor urðu miklir mátar eftir að hann fór með þeim á Hugni VE að prófa eitt fyrsta trollið sem Thor-Net gerði. „Ég hef farið með Victori í tvo leiðangra út í heim í sambandi við flottrollinn. Fyrst fórum við til Gabon í Afríku og um borð í kínverskan togara til að koma flottrolli í gang hjá þeim. Seinna fór ég með Victori til Beihai í Kína í sömu erindagjörðum. Ég fór líka til Suður-Afríku fyrir Thor-Net til að skoða veiðarfæri, að beiðni útgerðar í Höfðaborg. Skipið hét Desert Diamond, tæplega 120 metra langt og 110 manns í áhöfn. Það má segja að þar hafi Sovétið verið enn í sinni tærustu mynd, en allir yfirmenn voru Rússar,” segir Helgi. Einu sinni sendi Thor-Net Helga og Ólaf Erlendsson netagerðarmann og verkstjóra til Lima í Perú. „Við vorum þar að græja veiðarfæri, stilla hlera og fleira og fórum á sjó með Perúmönnum. Ég er búinn að veiða ansi víða. Ég hef líka verið á sjó í Óman og Angóla. Þá var ég að vinna fyrir Spánverja,” segir Helgi.

Mannskapurinn um borð er mikilvægastur Helgi hefur verið meira en hálfa öld til sjós. Hefur hann aldrei lent í sjávarháska?

„Nei, ekki finnst mér það. Við fengum einu sinni brot á okkur á Sindra í Víkurálnum. Þá fóru einhverjir gluggar í brúnni, en það var enginn háski. Ég hef verið blessunarlega laus við það. En ég hef auðvitað lent í brælum eins og allir sem eitthvað stunda sjóinn,” segir Helgi. Hann varð sjötugur 5. mars síðastliðinn og var spurður hvort hann sé hættur sjómennsku?

„Nei, ég er ekki hættur til sjós. Ég vildi helst geta farið í afleysingar. Ég er í góðu formi og heppinn með það. Ég er tilbúinn að fara á sjó hvenær sem er. Sjómennskan, veiðarfærin og annað sem snýr að sjónum hefur verið atvinna mín og áhugamál. Það sem stendur upp úr eftir allan þennan tíma til sjós er mannskapurinn sem hefur verið með manni. Ég hef alltaf verið með góða kalla og það skiptir mestu og er mest þakkarvert,” segir Helgi.

Við strendur Gabon. Helgi ásamt skipstjóra á kínverskum togara. Helgi var þar um borð til að kenna Kínverjunum á flottroll frá íslenska veiðarfæraframleiðandanum Thor-Net. Ljósmynd/Úr einkasafni Í höfn í Dakhla. Báturinn í miðið hét áður Antares VE og er Vestmannaeyingum að góðu kunnur. Ljósmynd/Úr einkasafni

GÆÐI - ALLA LEIÐ! Í

SÁTT VIÐ

NÁTTÚRUNA

Fjölskyldurnar á Brúnastöðum eru hluti þeirra 900 bænda sem eiga SS. Af ást og alúð sinna þau

bústörfunum í sátt við náttúruna. Með fyrsta

flokks aðbúnaði tryggja þau að kjötið frá SS skilar sér í gæðum alla leið á diskinn þinn.

Íslenska sveitin og SS - fyrir þig

SMÁRI GEIRSSON: SEGIR BIGGI Á VESTMANNAEY

,,HELD GALVASKUR ÁFRAM Á SJÓNUM Á MEÐAN MÉR FINNST GAMAN“

hann á elsta Herjólfi. Ég ólst upp hjá mömmu og ömmu hér í Eyjum en rétt fyrir gos fluttum við mamma til Reykjavíkur. Á uppvaxtarárunum fylgdist ég vel með öllu sem var að gerast á sviði veiða og vinnslu í Eyjum enda voru margir í ættinni tengdir útgerð og mikið rætt um sjávarútveg á heimilinu. Ég held ég hafi snemma farið að velta fyrir mér þeim möguleika að gerast sjómaður enda ekki óeðlilegt miðað við það umhverfi sem ég ólst upp í.

Aftur til Eyja

Ég undi mér engan veginn í Reykjavík og hugurinn var að miklu leyti í Eyjum á meðan ég bjó þar. Þegar ég var fimmtán ára tók ég þá ákvörðun að halda aftur til Eyja og fara á sjóinn. Það var um mánaðamótin maí – júní árið 1977 sem ég hóf störf sem háseti á togaranum Vestmannaey en hann var gerður út af útgerðarfélaginu Bergi –Hugin.

Hann heitir Birgir Þór Sverrisson en í Vestmannaeyjum þekkja hann allir sem Bigga á Vestmannaey. Biggi er borinn og barnfæddur Vestmannaeyingur og hefur verið á sjónum í hátt í hálfa öld. Hann hefur upplifað verulegar breytingar og hefur frá ýmsu áhugaverðu að segja. Hér skal Bigga gefið orðið:

Uppruninn

Ég er fæddur í Eyjum 21. september 1961. Móðir mín var Hulda Pálsdóttir frá Þingholti hér í Eyjum en faðir minn var Sverrir Guðvarðarson. Foreldrar mínir bjuggu aldrei saman en pabbi bjó í Reykjavík og starfaði lengst af sem skipstjóri og stýrimaður á fragtskipum. Þegar ég varð til var

Útgerðarfélagið Bergur – Huginn var stofnað árið 1972 þegar útgerðarfélögin Bergur hf. og Huginn hf. sameinuðust í þeim tilgangi að hefja skuttogaraútgerð. Hið nýja félag festi kaup á einum hinna svonefndu Japanstogara sem gefið var nafnið Vestmannaey. Þeir sem stóðu að stofnun Bergs – Hugins voru tengdir mér fjölskylduböndum. Bræður mömmu áttu Berg og mágur hennar var eigandi Hugins. Ég var yfir mig ánægður að vera orðinn fullgildur sjómaður 15 ára gamall og í hönd fór tími sem var afskaplega lærdómsríkur. Skipstjóri á Vestmannaey var Eyjólfur Pétursson, þekktur aflamaður, og það var góður skóli að vera á skipi undir hans stjórn. Ég var með Eyjólfi á Vestmannaey í ein 14 ár og það er vart hægt að hugsa sér betri mann til að hefja sjómannsferil hjá.

OKKAR HÆFNI – ÞINN HAGUR

Egersund Ísland var stofnað árið 2004 og hefur síðan þá framleitt og þróað veiðarfæri og búnað til uppsjávarveiða. Egersund Ísland er hluti af Egersund Group sem stofnað var árið 1952. Egersund og dótturfyrirtæki þess eru leiðandi fyrirtæki á sviði framleiðslu og þróunar veiðarfæra.

Sjómenn & fjölskyldur

Til hamingju með daginn

www.egersund.is

Sjómenn & fjölskyldur

Til hamingju með daginn

Í Stýrimannaskólann

Ég áttaði mig fljótt á því að framtíðarstarf mitt myndi vera á sjónum. Ég ákvað að fara í stýrimannanám og hóf það árið 1978 en þá var ég einungis sautján ára gamall. Ég lauk síðan náminu árið 1980 og var þá á nítjánda ári. Ég var með pláss á Vestmannaey á þessum skólaárum og fór ávallt beint um borð þegar skólinn starfaði ekki.

Að loknu stýrimannanáminu hóf ég fljótlega að gegna starfi bátsmanns um borð í Vestmannaey. Árið 1983 hóf ég að leysa af sem stýrimaður og brátt kom að því að ég var orðinn stýrimaður á skipinu. Ég fann mig strax vel í stýrimannshlutverkinu.

Vestmannaey var dæmigerður ísfisktogari, en árið 1987 hélt skipið til Póllands þar sem það var lengt, endurbyggt og því breytt í frystitogara. Eftir að skipið hóf veiðar sem frystitogari breyttist ýmislegt hvað útgerðina varðaði. Skipið var kvótalítið og því var lögð mikil áhersla á að veiða utankvótategundir eins og gulllax, búra og blálöngu. Þá voru veiðar á úthafskarfa ávallt stundaðar í maí og júní. Á úthafskarfanum var mest veitt á Reykjaneshrygg og alveg suður undir Hvarf. Einnig voru farnir túrar í Smuguna.

Fljótlega eftir að Vestmannaey var breytt í frystitogara fór Eyjólfur skipstjóri í land en þá hafði ég gegnt starfi fyrsta stýrimanns um tíma og leyst hann oft af. Þegar Eyjólfur hætti varð Sverrir Gunnlaugsson skipstjóri um eins árs skeið en síðan tók ég fljótlega við því hlutverki.

Kristinn Pálsson, móðurbróðir minn, var framkvæmdastjóri Bergs – Hugins fyrstu fimm árin sem félagið starfaði en þá tók Magnús sonur hans við. Magnús þekkti fyrirtækið að öllu leyti. Hann hafði verið á sjó og átti því auðvelt með að setja sig í spor okkar sjómannanna.

Hætt að gera út frystitogara Vestmannaey var gerð út sem frystitogari í heil 19 ár og ekkert Eyjaskip hefur verið gert út á frystingu jafn lengi. Það var líklega árið 2005 að ákveðið var að selja frystitogarann og lét útgerðin þess í stað byggja tvo ísfisktogara í Póllandi á árunum 2006 og 2007.

Ástæður fyrir því að hætt var að gera út frystitogara voru skýrar. Það var komið að endurnýjun á skipinu. Um tíma var rætt um að láta smíða nýjan frystitogara en frá því var horfið vegna þess að markaðsaðstæður voru breyttar. Margir hinna erlendu kaupenda vildu frekar ferskan ísaðan fisk en frosinn. Markaðurinn æpti í reynd á ferskan fisk og það er hvergi hagstæðara að flytja þannig fisk út en frá Eyjum. Frystitogararnir hér á landi voru allmargir og við blasti að þeim þyrfti að fækka vegna þessara breyttu aðstæðna. Af þessum ástæðum þótti skynsamlegt að leggja aftur áherslu á ísfiskveiðar.

Ísfisktogararnir

Huginn lét smíða þegar frystitogarinn Vestmannaey var seldur voru 29 metra langir og voru þeir vel búnir til veiða í alla staði. Skip af þessari gerð eru oft

„Þriggja mílna bátar“

sem Bergur –

Birgir í skipstjórastólnum á Vestmannaey þar sem hann byrjaði sem háseti í júní 1977. Hann er í dag skipstjóri á Vestmannaey númer þrjú.

nefnd „þriggja mílna bátar.“ Skipin fengu nöfnin Bergey og Vestmannaey og ég tók við skipstjórn á Vestmannaey.

Útgerð þessara skipa gekk vel frá upphafi enda einkar hentugt að gera þau út frá Vestmannaeyjum. Auk þessara skipa gerði Bergur – Huginn einnig út Smáey en fyrirtækið hafði reyndar áður gert út smærri báta til hliðar við útgerð gömlu Vestmannaeyjar.

Á þriggja mílna bátunum var mest veitt við Eyjar og austur á grunn frá því í janúar og fram í ágúst eða september. Á haustin var síðan haldið austur og veitt á suðaustursvæðinu og út af Austfjörðum fram yfir áramótin. Það var mikið verið á grunnmiðum þegar veitt var við suðurströndina en þar var oft þægilegt að vera í norðanáttum. Annars réði veður ávallt miklu um það hvar veitt var hverju sinni.

Við fiskuðum mikið til útflutnings og eins var aflinn seldur á mörkuðum en staðreyndin er sú að okkur vantaði alltaf kvóta. Það var verið að kaupa kvóta en yfirleitt dugði hann skammt. Það blasti fljótlega við að það var ekki rúm fyrir þrjú skip hjá útgerðinni og að því kom að Smáey var seld.

Vegna kvótaskorts var reynt að veiða utankvótategundir og um tíma var lögð áhersla á gulllaxveiðar. Þegar gulllaxinn var veiddur toguðu Vestmannaey og Bergey saman, þetta voru tvílembingsveiðar eins og stundum er sagt. Fljótlega kom í ljós að veiðarnar voru of erfiðar fyrir spilin í skipunum og það kom að því að menn gáfust upp á að glíma við gulllaxinn.

Síldarvinnslan kemur til sögunnar

Magnús Kristinsson var um tíma umsvifamikill á sviði viðskipta og efnahagshrunið svonefnda leiddi til breytinga í rekstri hans. Að því kom að hann ákvað til að selja útgerðarfélagið Berg – Hugin. Í septembermánuði árið 2012 var gerður samningur um kaup Síldarvinnslunnar í Neskaupstað á útgerðarfélaginu og hrukku margir við þegar það spurðist út. Samkeppnisstofnun gerði ekki athugasemdir við kaupin en Vestmannaeyjabær kærði þau og krafðist þess að þau yrðu ógilt. Héraðsdómur féllst á kröfu bæjarfélagsins en Hæstiréttur hafnaði henni.

Ég man alltaf eftir því þegar Magnús kallaði á mig og sagði mér frá kaupum Síldarvinnslunnar á Bergi – Hugin. Ég viðurkenni það alveg að mér var brugðið, en mér var hins vegar ljóst að þessum fréttum þyrfti að taka af yfirvegun. Ég hitti strax Gunnþór Ingvason, framkvæmdastjóra Síldarvinnslunnar, og átti við hann gott samtal.

Þá var ég fullvissaður um að ekki stæði til að flytja útgerðina frá Vestmannaeyjum. Síðan var ég upplýstur um framtíðaráform Síldarvinnslunnar hvað varðaði útgerð Vestmannaeyjar og Bergeyjar. Ég ræddi síðan við strákana á Vestmannaey og við sem hópur ákváðum að reyna að vinna skynsamlega úr þessari nýju stöðu.

Fljótlega kom í ljós að allt varð miklu léttara eftir að Síldarvinnslan kom til sögunnar. Kvótastaðan batnaði og skipin höfðu meiri verkefni en áður. Frábærir menn hjá Síldarvinnslunni hófu að sinna ýmsu er varðaði útgerðina í Eyjum en Magnús Kristinsson hélt áfram að stýra hinum daglega rekstri allt til ársins 2017. Síðan tók Arnar Richardsson við af Magnúsi og sinnir enn starfi rekstrarstjóra.

Eftir á að hyggja tel ég það hafa verið mikið gæfuspor fyrir útgerð skipanna tveggja að Síldarvinnslan skyldi festa kaup á Bergi – Hugin. Allt samstarf hefur reynst eins og best verður á kosið og öll fyrirheit sem Síldarvinnslan gaf í upphafi hafa staðið eins og stafur á bók.

Útgerð Vestmannaeyjar og Bergeyjar gekk vel eftir að Síldarvinnslan kom til sögunnar og afkoman fór batnandi. Þá er það einnig staðreynd að almennt hafa aflabrögð batnað verulega á síðustu árum.

Séra Guðmundur Örn og Birgir Þór ræðddu málin eftir að Guðmundur blessaði skipið. Ljósmynd/Guðmundur Alfreðsson

Ný og fullkomnari skip

Árið 2017 var greint frá því að Síldarvinnslan hygðist endurnýja bæði skip Bergs – Hugins. Nýju skipin voru smíðuð í Noregi og var lögð áhersla á að þau yrðu hin fullkomnustu að öllu leyti. Þarna var um að ræða nýja „þriggja mílna báta.“ Skipin eru 29 metra löng og 12 metra breið. Eru þau knúin tveimur skrúfum og í alla staði öflug til togveiða. Það var ekkert sparað til að gera skipin sem best úr garði og valinn besti búnaður jafnt í brú, vélarúmi sem og á millidekki. Ný Vestmannaey kom til landsins í júlí árið 2019 og Bergey kom síðan í kjölfarið í októbermánuði sama ár. Eldri skipin voru seld þegar hin nýju hófu veiðar.

Það hefur fiskast vel á þessi nýju skip. Túrarnir hjá þeim eru yfirleitt stuttir, að jafnaði ekki lengri en þrír til þrír og hálfur sólarhringur og jafnvel fara þeir niður í vel innan við tvo sólarhringa. Og nánast alltaf koma þau með fullfermi að landi, en fullfermi er tæplega 80 tonn. Það er ekki mjög stíft sótt á þessum skipum og gjarnan er tekið tillit til veðurs þannig að menn halda ekki til veiða í slæmu veðurútliti.

Síðla árs 2020 festi Síldarvinnslan kaup á útgerðarfélaginu Bergi ehf. í Vestmannaeyjum í gegnum Berg – Hugin. Árið 2022 fékk Bergey nafnið Bergur og var skipið gert út af samnefndu félagi. Í reyndinni breytti þetta afskaplega litlu og er útgerð skipanna rekin sameiginlega rétt eins og áður.

Gaman á sjónum

Stundum er ég spurður að því hvort ég ætli ekki að fara að kveðja sjómennskuna og þá er ég minntur á að ég hafi starfað hjá Bergi – Hugin í um 46 ár. Ég svara ávallt að því fari fjærri að ég sé farinn að hugleiða að setjast í helgan stein. Staðreyndin er sú að mér finnst gaman á sjónum og ég held galvaskur áfram á meðan mér finnst gaman. Ég er á góðu skipi og áhöfnin er góð og skemmtileg þannig að mér líður afar vel um borð. Yfirleitt ganga túrarnir eins og í sögu og eru fljótir að líða. Ég valdi mér starfsvettvang sem mér finnst vera áhugaverður og nýt þess að vera á sjó.

Sjómennskan hefur breyst heilmikið. Nú eru menn kannski í um 150 daga á sjó á ári en hér áður fyrr voru menn jafnvel 300 daga eða lengur. Nú geta sjómenn fylgst betur með börnum sínum vaxa úr grasi sem þeir áttu ógjarnan kost

á hér áður fyrr nema að mjög takmörkuðu leyti.

Þá ber að nefna að með tilkomu snjallsíma geta sjómenn verið í góðu sambandi við fjölskyldur sínar á meðan þeir eru úti á sjó. Það er öllum ljóst að sjómennska nútímans er að mörgu leyti önnur en hún var á fyrri tíð.

Vestmannaey VE 54 á leið út frá Eyjum í vitlausu veðri. Var upphaflega ísfisktogari en var lengd og breytt í frystitogara árið 1987.

Birgir um borð í fyrstu Vestmannaey sem að var smíðaður í Japan 1973.

Í brúnni á Vestmannaey. Birgir, Egill Guðni Guðnason stýrimaður og Guðni Hjörleifsson reddari í landi.

Við óskum sjómönnum & fjölskyldum þeirra til

hamingju með daginn!

Bílaverkstæði HARÐAR MATTA &

SJÓMANNAFÉLAG

ÍSLANDS

Uppsetning og þjónusta á frysti-, kæli- og krapakerfum

EYJÓLFUR GUÐJÓNSSON SKIPSTJÓRI LÍTUR UM ÖXL

LÍFSHLAUPIÐ ER EKKI FYRIRSJÁANLEGT FREKAR EN HEGÐUN LOÐNU EÐA SÍLDAR

„Loðnuvertíðin í ár var yndislegur tími, allt gekk upp og ekkert vesen. Við lukum síðasta túrnum á 900 tonna kasti í Breiðafirði og ég sagði við strákana um borð að með slíkum punkti aftan við starfsferilinn væri auðvelt að segja bingó –búið – bless!“

Eyjólfur Guðjónsson, skipstjóri á Ísleifi VE, er kominn í land fyrir fullt og allt. Þannig var alla vega hin yfirlýsta staða þegar þetta spjall átti sér stað í aprílmánuði. Hann hefur svo sem lýst áður yfir starfslokum en hætt við að hætta. Nú lætur hann hins vegar á sér skilja að á yfirlýsingunni sé fullt mark takandi en áskilur sér engu að síður tilfinningalegt svigrúm í málinu. Slíkt er þekkt, ekki síst meðal kónga, drottninga og jafnvel forseta. Þekktasta svigrúm Íslandssögunnar

í seinni tíð var vitanlega það sem Ólafur Ragnar

Grímsson óskaði eftir frá þjóðinni forðum þegar hann kynnti Dorrit til leiks. Svigrúm Eyjólfs er ögn annars eðlis.

„Ég stefndi að því að hætta sextugur en það gekk ekki eftir. Svo ætlaði ég að hætta í fyrra en hætti við það. Í júnímánuði verð ég 63 ára og stefni að því að láta gott heita.“

– Stefnir að ...?

„Já, hvað get ég annað sagt? Þetta er erfið ákvörðun og þegar hún hefur verið tekin er enn erfiðara að standa við hana. Sjómennskan er það sem ég kann. Á þessari stundu veit ég ekki annað en að ég sé að hætta, alla vega er ég í miklum undirbúningi til þess! Eini fyrirvarinn er loforð sem Sindri Viðars hermir hugsanlega upp á mig. Ég sagði honum fyrir þremur árum að ef Vinnslustöðin vildi eiga mig að við að leiðbeina skipstjórum og þjálfa þá við nótaveiðar væri ég að sjálfsögðu til í það.“

– Það var og. Hvað tekur við? Varla ætlarðu þér að „setjast í helgan stein“ eins og sumir tala um, reyndar án þess að vita að það hafði þá merkingu til forna að ganga í klaustur ... Ekki ætlar Eyji að gerast munkur eftir allt sem á undan er gengið?

„Alla vega er ekkert slíkt á stefnuskránni. Við Sigga [eiginkonan Sigríður Bragadóttir] eigum sumarbústað í Grímsnesi og verðum þar ábyggilega oftar og lengur hér eftir en hingað til. Svo ferðumst við, sinnum okkar fólki og fylgjumst með barnabörnunum vaxa úr grasi. Ég vil alla vega reyna að njóta lífsins á lokakaflanum á meðan heilsan leyfir.

Fjölskyldan, Sigríður Bragadóttir, Eyjólfur, Guðrún Eydís, Elín Sólborg, Bragi Þór og Donna Ýr.

Góð heilsa er ekki sjálfsögð heldur forréttindi. Það veit ég vel enda veiktist pabbi og dó ungur, einungis liðlega fimmtugur. Margir sem ég hef kynnst um dagana sögðust ætla að vinna til sjötugs og njóta síðan lífsins en þá setti óvæntur heilsubrestur stundum strik í reikninginn. Lífshlaupið er ekki fyrirsjáanlegt frekar en hegðun loðnu eða síldar í sjónum.“

– Þú nefndir föður þinn, Guðjón Pálsson, skipstjóra og útgerðarmann á Gullbergi VE. Hann féll frá á árinu 1987 og þú varst þar með kominn með ábyrgð á fjölskyldufyrirtækinu, Ufsabergi á þínar herðar?

„Fráfall hans hafði vissulega aðdraganda en var mikið og ótímabært högg. Ég var á þeim tíma orðinn skipstjóri á Gullbergi og sá eini í fjölskyldunni sem vann í fyrirtækinu að pabba gengnum. Mér var sýnt það traust að sjá um reksturinn og útgerðina. Það fylgdi því auðvitað mikil ábyrgð að annast fjöregg fjölskyldunnar og ég reyndi að gera mitt besta. Í Eyjum voru sem betur fer margar einstaklingsútgerðir og vinir pabba aðstoðuðu mig á alla lund í byrjun. Ég leitað til þeirra og fékk góð ráð. Fyrir það er ég afar þakklátur.

Fjölskyldan 20. janúar 1995 í Vestmannaeyjum. Jóhann Jónsson í Laufási, Bergljót Blöndal, Anna Þorsteinsdóttir í Laufási, Elínborg Jónsdóttir í Laufási, Sigríður Bragadóttir og Eyjólfur Guðjónsson. Ljósmynd/Sigurgeir Jónasson (sigurgeir.is)

847 6690

Fjölskyldan stóð þétt saman í þessu, ég var á sjónum og móðir mín [Elínborg Jónsdóttir] var í landi og sá um uppgjör og slíkt. Einu sinni pantaði ég snurpuvír frá Reykjavík og sölumaðurinn fyrir sunnan spurði hvernig ég vildi haga greiðslum. Ég sagðist ekki skipta mér af því, mamma sæi um að borga! Síðar átti ég eftir að eiga frekar viðskipti við þennan sama sölumann og sá gleymdi því ekki að í Vestmannaeyjum væri útgerð þar sem sonurinn veiddi og keypti en mamma borgaði.“

– Að því kom að þið selduð félagið og sameinuðust Vinnslustöðinni. Hafði það langan aðdraganda?

„Nokkurn, já. Þetta var ákvörðun sem blasti bara við að yrði að taka. Það komu loðnuleysisár sem urðu manni tilefni þess að hugsa alvarlega um stöðuna og framtíðina. Við áttum aflaheimildir í loðnu og eitthvað líka í bolfiski og síld. Auðséð var að ef loðnan yrði áfram óviss og döpur væri ekki hægt að sjá mannskapnum okkar fyrir vinnu nema í fjóra til fimm mánuði á ári og við slíkar aðstæður er vonlaust að búa til lengdar.

Við vorum alla tíð ákaflega heppin með mannskap og höfðum góða áhöfn og voru þeir sem lengst réru hjá okkur í rúm 25 ár. Ábyrgðin hvíldi á mér og ég vildi geta staðið við skuldbindingar við allt og alla.

Við bættist svo sífelld óvissa um fiskveiðistjórnarkerfið. Stjórnmálamenn stuðla ekki beinlínis að sátt og ró um sjávarútveginn með endalausum hótunum um að hirða af okkur aflaheimildir, bylta kerfinu og breyta hinu og þessu breytinganna vegna. Við slíkt tal er illt að búa.“

– Voru aðrir kostir í stöðunni en Vinnslustöðin?

„Nei, aldrei. Ufsaberg byrjaði í Vestmannaeyjum og endaði líka hér. Annað kom ekki til greina.

Ég verð líka að láta þess getið að konan mín kom því í verk á lokasprettinum að fara með til loðnuveiða. Sigga talaði um það árum saman að skreppa einn túr og sjá með eigin augum hvernig nót væri kastað og þar fram eftir götum. Hún lét verða af því á loðnuvertíðinni í vetur og þá veiddum við ekki aðeins vel heldur var hlutfall kvenloðnu í aflanum með því hæsta sem gerist og verðmæti farmsins í samræmi við það. Strákarnir um borð voru afskaplega ánægðir og sögðu að Magnús Jónasson, hinn skipstjórinn á Ísleifi, yrði að fá Siggu mína lánaða til að koma með sér á sjó á næstu loðnuvertíð til að hafa áfram góð áhrif á kvenloðnuna í stofninum. Ég svaraði því til að það væri Magnúsar og Siggu að semja um það.“

– Hvernig fór það í ykkur í fjölskyldunni að lenda á milli stríðandi fylkinga eigenda í Vinnslustöðinni með félagið ykkar Ufsaberg útgerð og málarekstur og fjölmiðlaumfjöllun misseri eftir misseri, ár eftir ár, þegar minnihlutaeigendur kröfðust lögbanns og skaðabóta vegna samruna Ufsabergs og Vinnslustöðvarinnar?

„Þetta var auðvitað óskemmtileg rimma, hatrömm og stóð lengi yfir. Þegar hamagangurinn byrjaði taldi ég víst að hann gengi yfir á tiltölulega skömmum tíma en svo fór nú aldeilis ekki. Auðvitað er óþægilegt að koma inn í eigendahóp í fyrirtæki og vera ekki boðinn velkominn nema af sumum sem fyrir voru! Ég

tók það samt ekki nærri mér en deilurnar höfðu meiri áhrif á móður mína. Aldrei hvarflaði samt að okkur að bakka út úr þessu og að því kom að Guðmundur og Hjálmar Kristjánssynir seldu hluti sína í Vinnslustöðinni. Starfsandinn í félaginu er allur annar og betri nú en áður var. Ég tók þetta ekki persónulega og spjalla við Guðmund Kristjánsson og Hjálmar bróður hans ef ég hitti þá á förnum vegi.“

– Hefur þér liðið vel í Vinnslustöðinni eftir vistaskiptin sem loksins höfðust í gegn?

„Já, mjög svo. Auðvitað voru viðbrigði að ráða sér ekki sjálfur í vinnunni og ég er ekki endilega alltaf sammála öllu sem stjórnendur fyrirtækisins gera en slíkt er bara eðlilegt og ekki til umræðu. Stjórnendur félagsins gera það sem þeim finnst gagnast félaginu best á hverjum tíma og ég sem hluthafi styð þá og legg þeim lið.“

– Þegar þú nú horfir í baksýnisspegilinn, kom aldrei annað til greina en sjór og sjómennska?

„Nei. Amma mín átti eldri systur í Reykjavík og sú sagði víst einu sinni að alveg væri synd að svo góður drengur sem Eyjólfur væri ætlaði BARA að vera sjómaður! Þannig var nú viðhorf margra þá og er enn.

Mæðginin, Elínborg og Eyjólfur á aðalfundi VSV 2015.

Sendum sjómönnum og fjölskyldum þeirra bestu kveðjur í tilefni dagsins.

VIÐ ÓSKUM

SJÓMÖNNUM & FJÖLSKYLDUM ÞEIRRA

INNILEGAR

HAMINGJUÓSKIR

MEÐ DAGINN!

Mæðginin Eyjólfur og Elínborg á aðalfundi VSV

Stoltur pabbi eftir vertíðina 1995. Með dæturnar Guðrúnu Eydísi og Elínu Sólborgu.

Gullberg VE 292 við bryggju í Vestmannaeyjum. Útgerð Gullbergs var mjög farsæl.

Sjómennskan hefur að vísu breyst, hún var á ýmsan hátt skemmtilegri áður fyrr. Uppsjávarveiðarnar eru langskemmtilegasti veiðiskapurinn, sérstaklega nótaveiðar. Ég var hins vegar aldrei gefinn fyrir togveiðar, nei, nei. Guð forði mér frá trolli!

Alltaf er gaman á loðnuvertíð, sérstaklega þegar vel gengur og veðrið leikur við mann, og mun auðveldara er að veiða loðnu í nót en síld. Síldin er spennandi fiskur en það er ekkert á hana að stóla. Sumir segja reyndar að ekki sé mögulegt að ganga að neinu gefnu með síld frekar en konur en hafðu það nú ekki eftir mér.

Síldinni fylgir spenna við veiðar. Einu sinni kom fyrir að ég náði engu í þrettán köstum í röð og lýsti því þá yfir að ef mér mistækist í fjórtánda skiptið myndi ég sækja um vist á Hrafnistu í Reykjavík. Í fjórtánda kastinu fengum við 500 tonn og ég sótti aldrei um á Hrafnistu. Seinna frétti ég reyndar að einmitt þar væri ellefu rýma deild sem héti Gullberg en það þarf meira til að draga mig til Reykjavíkur á efri árum.“

– Í ár er hálf öld liðin frá gosinu á Heimaey. Eigum við að enda á minningarbroti um upphaf gossins og flóttann í land?

„Það gæti lengt viðtalið umtalsvert en upp úr stendur að foreldrar mínir voru meðal þeirra fyrstu sem misstu húsið sitt undir hraun, nýbyggt og glæsilegt.

Gosnóttina var ég vakinn nákvæmlega klukkan 1:43. Á náttborðinu stóð útvarpsklukka sem pabbi og mamma höfðu gefið mér í jólagjöf og sýndi hvað tímanum leið. Þessar tölur eru greyptar í minninguna: 1:43.

Á leiðinni niður að höfn sagði mamma að nú yrði ég að standa mig. Hvað meinti hún? Það vissi ég ekki en þetta rifjast stundum upp þegar ég

sé sjónvarpinu fólk á flótta vegna stríðsástands eða annarra ótíðinda. Það verður að standa sig.

Við fórum að sjálfsögðu í land með pabba og Gullberginu. Mig minnir að í Þorlákshöfn hafi verið talið upp úr bátnum alls 172 farþegar og áhöfn, hvorki meira né minna. Alls staðar var fólk. Utan við Eyjar var Lundi VE með bilaða vél, sömuleiðis pakkfullur bátur af fólki. Pabbi tók Lunda í tog í hálfan annan tíma. Þá var ákveðið að annar bátur tæki við og kæmi Lunda til hafnar.

Um tíma voru mikil átök meðal hluthafa í Vinnslustöðinni en eru nú að baki.

Málin rædd á hluthafafundi 2014.

Það var stundum hiti á hluthafafundum. Hér fara þeir málin, Binni í Vinnslustöðinni, Hilmar Rósmundsson, Bergvin Oddsson og Eyjólfur.

Þetta var býsna skrautleg ferð í miklum veltingi. Ég sat á gólfinu í kortaklefanum og fann ekki fyrir sjóveiki. Við hlið mér var hundur og hann varð sjóveikur þegar um klukkutíma sigling var eftir. Fýlan sem gaus upp af því sem upp úr kvikindinu kom var slík að ég fór að kasta upp líka. Pabbi var næstu sólarhringa í flutningum milli lands og Eyja. Gullberg fór þrettán ferðir með fólk, búslóðir, veiðarfæri og alls kyns önnur verðmæti. Pabbi stóð sjálfur stímið í fyrstu fjórum ferðunum og sagðist hafa verið orðinn svo þreyttur að hann hann sá ekki mun á borði og stól! Í fimmtu ferðinni fór með honum skipstjórnarmenntaður björgunarmaður að sunnan. Hann rak pabba í koju og tók við stjórninni á leið til Vestmannaeyja.

Dugnaður pabba á fyrstu sólarhringum gossins var umtalaður. Í minningargreinum um hann var þess getið að þarna hefði birst hvað skýrast hjálpsemi hans og ósérhlífni.“

Vel í nótinni á loðnuvertíðinni 2005.

GÍGJA ÓSKARSDÓTTIR:

ERLA LÉT DRAUMINN RÆTAST – RÉÐI SIG Á TOGARA

KJÓLAR OG PILS ALLS EKKI ÓÞÆGILEGUR FATNAÐUR TIL SJÓS

Eyjakonan Erla Ásmundsdóttir lét langþráðan draum um að gerast sjómaður rætast á síðasta ári. Hún er í dag kokkur á Helgu Maríu RE 1 sem er ísfiskstogari í eigu Brims. Erla fer þó aðrar leiðir en kollegar hennar og klæðir sig upp í kjól á hverjum föstudegi undir merkjunum „Fancy Friday“. Áður gaf hún kvikmyndafólki að borða og þá var þvælst mikið um fjöll og firnindi.

Aðspurð um hvernig þetta kom til sagði Erla að hún hafi lengi átt þann draum að prófa að fara á sjó og gerast sjómaður. ,,Ég ólst upp með marga sjómenn í kringum mig. Spurði út í starfið án þess að fá almennilegt svar. Bara: Þetta er fínt eða þetta er þess virði. Þannig að forvitnin um sjómennsku hefur alltaf verið til staðar. Ég var búin að gefa drauminn um að fara á sjó upp á bátinn þegar að ég fékk allt í einu símhringingu þar sem ég var spurð hvort ég hefði áhuga á að prófa einn túr á Helgu Maríu RE 1? Ég varð stressuð en lét slag standa eins og svo oft áður. Sagði já. Ég fór svo í prufutúr sumarið 2022. Túrinn gekk líka svona glymrandi vel og ég byrjaði fyrir alvöru í september,“ sagði Erla.

Aðstaðan um borð til fyrirmyndar ,,Það sem kom mér mest á óvart er hvað þetta er spennandi. Túrarnir eru frá fjórum og upp í sex daga. Okkar heimahöfn er Reykjavík þannig að það er reynt að landa þar eins oft og hægt er. Stundum löndum við úti á landi, á Sauðárkróki, Grundafirði eða Ísafirði, til að stytta siglinguna. Þetta er auðvitað gamalt skip en aðstaðan um borð í samt til fyrirmyndar, allt svo snyrtilegt og fínt. Allir með sérklefa, sem er frábært verandi eina konan um borð. Klefarnir eru fínir, með koju,

fataskápum, sófa, sjónvarpi og snyrtingu. Við erum með sauna, heitan pott og líkamsrækt, sem ég nota að sjálfsögðu „rosa“ mikið. Matsalurinn er stór og góður. Með sófahorn sem er okkar „féló“ og svo höfum við sjónvarpsherbergi sem mikið er notað, sérstaklega þegar stórmót eru í gangi,” sagði Erla.

Lét sjóveiki eitthvað á sér kræla?

,,Sjóveiki, hvað er það, sagði Erla og hló. ,,Nei, djók, veistu, nei ekki þannig. Ég hélt að sjóveiki væri bara flökurleiki og uppköst, sem ég hef alveg sloppið við. En hún er svo miklu meira. Hausverkur, brjóstsviði, ofsaþreyta og kaldsviti. Þá fattaði ég að mögulega er ég smá sjóveik fyrstu einn til tvo sólahringana eftir að ég kem úr fríi. Kannski ekki alveg sjóveik en ég finn fyrir því, sérstaklega ef ég fer út í mikilli brælu,” sagði Erla.

Verklegt próf í hælaskóm

Sjómennskan hefur yfirleitt verið talin karlastarf og eru einungis um sextíu konur á sjó í dag. Erla setur það ekki fyrir sig að vera í þessu karllæga umhverfi og segir að sér finnist eiginlega betra að vinna með körlum. ,,Ég hef unnið meira með karlmönnum og líkar það mjög vel. Enda hef ég alltaf frekar heillast af karllægari störfum ef þau eru til. Það þótti til dæmis mjög fyndið þegar ég var kokkur í kvikmyndatökum og það vantaði mann til að keyra trukkana með eldhúsið um landið og hálendið. Þá skellti ég mér í meiraprófið og mætti í verklega trailerprófið í kjól, hælum og með rauðan varalit. Þetta var eðlilega ekki staðalbúnaður en ég hef alla tíð verið mikil kjólamanneskja,” sagði Erla.

MÆTTI Í VERKLEGA

TRAILERPRÓFIÐ Í KJÓL, HÆLUM OG MEÐ

RAUÐAN VARALIT.

Unnið með stjörnum á sjó og landi Erla starfaði áður í veisluþjónustu og í kringum kvikmyndaiðnaðinn og segir að þetta séu mjög ólík störf og aðstæður. ,,Veisluþjónustan er hefðbundin vinna í staðbundnu umhverfi þar sem allt er á sínum stað frá degi til dags, veislu eftir veislu. Við kvikmyndatökur var ég að sjá um mat fyrir jafnvel hundruð manna við misgóðar aðstæður á fjöllum eða í óbyggðum. Fékk fræga leikara eins og Tom Cruise og Russel Crow í eldhúsið sem vildu sjálfir steikja sína samloku. Þú veist eiginlega aldrei hvað býður þín í næsta matar- eða kaffitíma.

Maður vissi oft ekki heldur hversu langir dagarnir yrðu, hvað margir staðir og hvað margir mættu í mat. Oft var fyrirvarinn stuttur þegar kom að næstu máltíð og stað. Þar var oft rosalega mikil keyrsla, mikið stress og svakalega langir dagar. En kosturinn var að komast alltaf heim á hótel, rúmið ekki á hreyfingu og maður náði að sofa vel. Á sjónum veit ég hvernig dagurinn verður en veðrið hefur mikil áhrif.

Eftir langan vinnudag í skítabrælu á sjónum fer ég ekkert í kósý sturtu og leggst svo upp í koju í rólegheitunum. Ó, nei. Að fara í sturtu í mikilli brælu og með allt þetta hár getur verið mjög flókið. Það er eitt það erfiðasta sem ég geri hér um borð, algjör flækja þetta hár! Og svo getur líka verið mjög erfitt að festa svefn þegar mikil læti eru í veðrinu og telst maður stundum bara nokkuð heppinn að vakna ekki á gólfinu,” sagði Erla.

Pabbi hringir alla morgna

Hvernig er hefðbundinn dagur hjá þér um borð? ,,Ég byrja alla daga á að græja morgunmat og taka við símtali frá honum elskulega pabba mínum. Pabbi hringir í mig á hverjum morgni milli 6:30 og 7:00 og spyr um fískiríið. Við förum yfir aflamagnið og hann er að kenna mér að nota réttu sjóaraorðin. Við erum að fá´ann, toga og hífa. Allt rétt hjá þeim gamla.

Morgunmaturinn er klár klukkan 7:15. Skipstjórinn fær sér egg og graut til að starta deginum,“ segir Erla. Hún notar morgnana til að græja hádegismat, undirbúa kvöldmat og ákveða hvað verður með kaffinu. „Ég geri mest á morgnana, sem ég skil ekki þar sem ég er engin morgunmanneskja.“

Hádegismatur er klukkan 11:15 og þá ræsir hún strákana á vakt. „Eftir hádegismatinn tek ég mér alltaf smá pásu. Fer upp í klefa, horfi á einn þátt eða jafnvel sofna í svona klukkutíma. Kaffi og með því þarf svo að vera tilbúið klukkan 16:00 og kvöldmatur er frá 19:15 til 20:15. Ég er vanalega búin að ganga frá eftir kvöldmatinn milli klukkan 20:30 og 21:00 og þá skelli ég mér í pottinn með strákunum. En við erum með heitan pott um borð sem er mikið notaður. Eigum þar oft mjög góða stund og fylgjumst með múkkanum fljúga allt um kring,” sagði Erla. Það má með sanni segja að það sé í nægu að snúast um borð hjá Erlu.

Djúpsteiktar franskar í brælu Kokkastarfið getur verið mjög erfitt og krefjandi í brælu. ,,Það er allt á fleygiferð þegar verst lætur. Það eitt að opna kælinn getur verið erfitt. En ég hef lært af mistökunum. Að opna ísskápinn og fá salatið á móti mér, fljúga um eldhúsið með sjóðandi heitan bakka í höndunum, missa tíu kíló af nýlöguðu hrásalati beint á gólfið og horfa á eftir helmingnum af pizzunni beint undir eldhúsborðið.

En þetta venst og lærist. Það tekur allt svo miklu lengri tíma í brælu og ég þarf að skipuleggja mig svo miklu betur. Auðvitað kemur það líka fyrir að ég býð ekki alveg upp á stórsteikina þá daga. Elda eitthvað sem er ekki fljótandi eða mikið bras að græja. En merkilegt er það samt hvað strákana langar ALLTAF mest í djúpsteiktar franskar á þessum dögum.

Verst er samt hvað mér finnst erfitt að sofa í brælu. Ég hef vanist öllum hávaðanum, toghlerar og bobbingalengjur skella í rennuna og gálgann þegar verið er að hífa og kasta. En ég virðist ekki ætla að venjast því að festa svefn í brælum. Þannig eftir fimm daga brælutúr er ég orðin frekar rugluð í hausnum vegna svefnleysis og þreytu í líkamanum sem aldrei slakar á. En ég hef fulla trú að því að þetta eigi bara eftir að venjast eftir fyrstu hundrað túrana,” sagði Erla og hló.

Erla klæðir sig í kjól á hverjum föstudegi undir merkjunum „Fancy Friday“.

Aðspurð sagði Erla einmitt bræluna vera það erfiðasta við starfið. ,,Þegar bræla er marga daga í röð er það mjög erfitt. Auðvitað getur líka verið erfitt að vera í burtu frá fjölskyldu og vinum og ná ekki að vera með í öllu sem er að gerast í landi. En ég auðvitað kem alltaf í land að minnsta kosti einu sinni í viku og þá reyni ég að vera dugleg að nota daginn í að hitta mitt fólk.”

Í kjólum á sjónum

Kjólarnir um borð vöktu athygli blaðamanns, þú ert bæði með „Fancy Friday“ og „í kjólum fram að jólum“. Geturðu sagt okkur frá því? „Í Kjólum Fram Að Jólum“er eitthvað sem ég hef gert í nokkur ár. Ég og systir mín hún María Höbbý

ákváðum að prófa fyrir nokkrum árum að vera með „Kjóla Júní“. En ástæðan fyrir því er að maður á svo mikið af fötum inni í þessum blessaða fataskáp sem maður notar aldrei.

Í okkar tilfelli var mest um ónotaða kjóla. Þetta gekk líka svona vel hjá okkur að við ákváðum að gera þetta líka um veturinn. Auðvitað notar maður ekki sömu kjóla á sumrin og veturna. Hugmyndin að vera í kjólum frá afmælisdeginum mínum, 25. nóvember fram á aðfangadagskvöld varð til.

Það eru tvær reglur: Þú mátt bara nota hvern kjól einu sinni og þú verður að vera í kjólnum allan daginn. Það er ekki nóg að skella sér í kjól, taka mynd og fara svo aftur í gallabuxurnar. Svo byrjaði ég á sjó en maður þarf ekki alltaf að vera eins og drusla. Má klæða sig upp öðru hverju enda kjólar og pils alls ekki óþægilegur fatnaður. Þannig að ég ákvað að halda mig við það að vera í kjólum fram að jólum á sjónum,“ sagði Erla. Hún bætti við að það hafi verið skemmtilegt þegar hún mætti um borð með 18 kjóla og herðatré og hengdi þá upp um allan klefa.

Hálf áhöfnin í kjól

,,Strákarnir höfðu bara mjög gaman að þessu. Komu alltaf inn í eldhús á morgnana til að sjá kjól dagsins og komu með hugmyndir um hvar ætti að taka kjólamynd. Svo var það líka mjög gaman að ég náði að plata hálfa áhöfnina til að klæðast kjól með mér síðasta kjóladaginn um borð. Þeir vilja kannski ekki viðkenna það en þeir fíluðu sig vel í kjólum. Dönsuðu um allan matsal og nutu sín í þessar nokkrar mínútur sem þeir klæddust þeim. Eftir jól ákvað ég klæða mig upp öðru hverju og þannig kom „Fancy Friday“ inn. Ég er bara þannig týpa að ég get ekki alltaf verið í sömu fötunum. Í sumar ætla ég kannski ekki að vera „all in” í „Kjóla Júní“ heldur mun ég að öllum líkindum klæða mig oftar upp, sérstaklega þegar sólin skín,” sagði Erla. Hún vildi að lokum segja að það væri mjög þroskandi að vera á sjó. ,,Að kynnast þessum heimi sem hefur lengst af verið heimur karla er mikil reynsla. Ég hvet alla

sem áhuga hafa á sjómennsku að prófa. Sérstaklega vil ég hvetja konur til þess. Þetta er að sjálfsögðu vinna sem hentar ekki öllum en hún er hrikalega skemmtileg.“

GUÐRÚN ERLINGSDÓTTIR:

SJÓARINN SEM BREYTTI SKEMMTANALÍFI EYJANNA

Þegar Pálmi Lorensson flutti til Vestmannaeyja og fékk pláss sem háseti á Tjaldi VE árið 1960 óraði engan fyrir því hverju þessi rúmlega tvítugi sjóari ætti eftir að breyta í skemmtanalífi Eyjanna. Hvað þá framlagi hans og Marýjar konu hans til uppbyggingar á ferðamennsku í Vestmannaeyjum.

Pálmi Lór, eins og hann var kallaður, kláraði Verslunarskólann og að útskrift lokinni fékk hann pláss á togara frá Ísafirði. Þar kynntist hann sjómönnum frá Eyjum, m.a. Óla Tótu og Gústa Lása og fór með þeim til Eyja. Að sögn Marýjar Sigurjónsdóttur, eiginkonu Pálma til 54 ára, ætlaði hann aldrei að vera lengi til sjós. Hann hafi verið fæddur gestgjafi og fundið fjölina sína þegar hann fékk vinnu sem unglingur í grilli hjá Kananum á Keflavíkurflugvelli.

Sjómennskan varði í 10 ár, Pálmi réri fyrst sem háseti og síðar sem kokkur m.a. á Krissunni Kópnum Lunda, Mars, Kap og Halkion auk þess að róa með tengdapabba sínum, Sigga í Bæ.

Gestgjafinn sem lét drauminn rætast Árin í Eyjum urðu fleiri en áætlað hafði verið en þar rættust líka draumar hins stórhuga manns. Vestmannaeyingar nutu góðs af hugmyndaauðgi Pálma og framkvæmdasemi. Árið 1990 var komið að kaflaskilum, Pálmi og Marý hættu rekstri og fluttu frá Eyjum. Marý segir það hafa verið þung spor að yfirgefa Eyjarnar og Pálmi hafi alltaf saknað þeirra. Hann hafi byrjað hvern dag á því að spyrja hvað væri að frétta úr Eyjum. Pálmi sem fæddur var á Borgum í Nesjum við Hornafjörð 21. ágúst 1938, lést eftir erfið veikindi 30. desember 2021. Hann hvílir nú í Vestmannaeyjakirkjugarði, kominn heim eftir langa útlegð. Marý býr enn á heimili þeirra á Akranesi en kemur reglulega til Eyja. Börn þeirra, Þórunn Björk og Jóhann, búa á höfuðborgarsvæðinu og barnabörnin eru fjögur.

Akkeri og gott starfsfólk

Það er rétt og skylt að taka það fram að þeir

Marý Sigurjónsdóttir og Pálmi Lorensson við opnun Skansins 10. desember 1982. Ljósmynd/Sigurgeir Jónasson (sigurgeir.is)

sem þekkja til segja að Pálmi hefði ekki getað framkvæmt allt sem hann gerði ef hann hefði ekki haft Marý sem sitt akkeri og samstarfsfélaga. Marý var forkur til vinnu og stjórnaði eins og herforingi. Það má ekki gleyma hennar þætti í uppbyggingu Gestgjafans, Skansins og Hótel Gestgjafans þó svo að greinin fjalli um sjómanninn og gestgjafann Pálma Lór.

Gestgjafinn

Pálmi fékk fyrsta rekstrartækifærið árið 1971. Hann réri á Halkion þegar hann frétti af því að Mjólkurbarinn, sem var sjoppa neðst á Heiðarveginum, væri laus. Pálmi brást snöggt við, hætti á sjónum og fór að reka sjoppu. Ári seinna losnaði húsnæði fyrir ofan Mjólkurbarinn. Pálmi opnaði á milli húsnæðanna og borðum og stólum var komið fyrir. Draumur Pálma rættist og næstu áratugina stóð hann við grillið. Veitingastaðurinn, sem fékk nafnið Gestgjafinn, var opnaður í desember 1972. Boðið var upp á samlokur, hamborgara, kótilettur og grillaða kjúklinga sem var nýmæli. Oriental steikin féll í góðan jarðveg sem og béarnaisesósan og sveppasósan. Í janúar 1973 bauð Gestgjafinn upp á þorramat sem féll í góðan jarðveg. Svo mikið var að gera að meira að segja tengdapabbi Pálma, Siggi í Bæ, var farinn að sendast með þorramat út um allan bæ. Þann 23. janúar 1973 breyttist allt þegar gosið á Heimaey hófst og Gestgjafinn, eins og önnur fyrirtæki, hætti starfsemi í bili.

Í gosinu sat Pálmi ekki auðum höndum heldur sá hann um mötuneyti fyrir starfsmenn Fiskimjölsverksmiðju Vestmannaeyja, FIVE, sem unnu við bræðslu meðan gosið stóð sem hæst. Síðar átti Gestgjafinn eftir að sjá um mötuneytið í Vinnslustöðinni þar sem 120 manns voru í mat.

Vel tekið á móti öllum á Gestgjafanum

Nemendur Stýrimannaskólans áttu athvarf á Gestgjafanum og eiga margir góðar minningar þaðan. Það á líka við um marga Eyjamenn sem fæddir eru fyrir 1980. Gunnar Darri Adolfsson, Darri í Bragganum, á góðar minningar um Pálma frá því stuttu eftir gos. Hann segir Pálma alltaf hafa tekið vel á móti peyjunum. Darri minnist þess að fljótlega eftir að gosi lauk hafi hann og vinir hans farið inn í ónýt hús sem stóðu upp úr vikrinum og sótt þangað gosflöskur sem þeir seldu svo til Pálma á Gestgjafanum. Þeir gátu með því móti fengið skammt af frönskum með tómatsósu á hverjum degi. Darri segir að alltaf hafi Pálmi tekið á móti flöskunum með bros á vör, þrátt fyrir mikið magn og gas- og vikurlyktina sem fylgdi þeim.

Gestgjafinn fyrsta þjónustufyrirtækið sem var opnað 1973

Gosinu var ekki lokið þegar fyrsta þjónustufyr-

irtækið var opnað. Það var um miðjan júní sem Pálmi Lór opnaði aftur Gestgjafann. Áfram hélt stórhuga Pálmi og keypti og innréttaði nýjan Gestgjafa að Heiðarvegi 3 árið 1978. Eins og margir muna voru settir hringlaga básar í vesturhluta veitingastaðarins. Fljótlega var sótt um vínveitingaleyfi fyrir Gestgjafann, fyrst léttvínsleyfi og þegar hugmynd kom upp um að Gestgjafinn yrði bæði veitingastaður og pöbb var sótt um fullt vínveitingaleyfi. Í byrjun níunda áratugarins var pöbbinn opnaður og í framhaldinu var farið af stað með Eyjakvöldin á Gestgjafanum. Ekki mátti selja bjór á þessum tíma en veitingamenn í Eyjum sem og annars staðar seldu þess í stað bjórlíki. Það var svo 1989 sem bjórinn var leyfður og seldur á pöbbum landsins.

Eyjakvöldin vinsælu Fullt var á Eyjakvöldunum sem byrjuðu í síðustu viku í ágúst og stóðu yfir þar til fyrstu helgina í desember tvö haust í röð. Dúddi múrari var sögumaður. Bróðir hans Jónas Þórir og sonur hans Jónas Þórir Jónasson sáu um að flytja Eyjalögin og fengu með sér gestasöngvara. Má þar nefna Eyjamanninn Einar Sigurfinnsson sem flestir sem komnir eru um miðjan aldur muna eftir. Einnig lék með þeim Björn R. Einarsson. Eftir að Skansinn var opnaður í byrjun árs 1983 færðust Eyjakvöldin yfir á hann og lauk öllum kvöldunum með dansleik þar sem hver stórhljómsveitin á fætur annarri spilaði fyrir dansi. Mikið var lagt upp úr því að hafa matinn sem glæsilegastan.

Septembersyrpur og Eyjareisur

Haustið 1983 setti Pálmi af stað Septembersyrpu þar sem boðið var upp á flug, gistingu og mat og skemmtun á Skansinum. Laddi og Jörundur Guðmundsson ásamt hljómsveit Stefáns P sáu um að skemmta gestum. Árið 1984 fóru af stað Eyjareisur sem voru með svipuðu sniði og Septembersyrpurnar en að þeim komu fleiri en Gestgjafinn, hótelið og Skansinn. Í lýsingu í blaði

Skipsfélagar á Frá VE, Sigurbjörn Hilmarsson, Tryggvi Sigurðsson, Pálmi og Kristján Hilmarsson.

frá þeim tíma var talað um að fullir Fokkerar af gestum hafi komið til Eyja til þess að dvelja þar í tvær nætur, njóta veitinga og skemmtunar á Skansinum og alls þess sem í boði var í Eyjum á þeim tíma.

Skansinn og Hótel Gestgjafinn

Pálmi hugsaði stórt og hann hafði mikinn hug á að gera Vestmannaeyjar að vinsælum ferðamannastað. Til þess þurfti betri gistingu en í boði hafði verið og alvöru skemmtistað. Enn á ný sýndi Pálmi frumkvæði, dyggilega studdur af Marý sinni. Árið 1983 var búið að taka í notkun skemmtistaðinn Skansinn sem rúmaði 400 manns. Öllu var tjaldað til við opnun Skansins sem þótti vera einn af flottustu skemmtistöðum landsins. Hótel Gestgjafinn fékk líka góða dóma, en það tók til starfa í júlí sama ár. Veðurguðirnir voru ekki hliðhollir eigendum Hótels Gestgjafans en nánast allt flug lá niðri fyrsta mánuðinn sem hótelið starfaði. Á þeim tíma voru ekki í boði tvær eða fleiri ferðir á dag með Herjólfi. Skansinn var opinn til að byrja með á föstudögum og laugardögum og jasskvöld voru haldinn á sunnudögum. Samhliða þessu var veitinga- og skemmtistaðurinn Gestgjafinn rekinn og dagskrá þar frá fimmtudegi til sunnudags.

Boney M og Björk

Það var ekkert of gott fyrir Eyjamenn. Allar flottustu og bestu hljómsveitirnar og skemmtikraftarnir voru fengin til Eyja á vegum Gestgjafans og Skansins. Má þar nefna Hljómsveit

Magnúsar Kjartanssonar, Pálma Gunnarsson og Sjöund sem var hljómsveit hússins. Einnig hljómsveitina Mána með Björk Guðmundsdóttur í fararbroddi sem var að hefja feril sinn

á þeim tíma. Hljómsveitin Fiction sem Friðrik Karlsson, Gunnlaugur Briem, Edda Borg og fleiri skipuðu kom einnig fyrst fram á Skansinum.

Auk þeirra hin heimsfræga hljómsveit Boney M., Stuðmenn, Logar, Stuðkompaníið og Mezzoforte, hljómsveit Grétars Örvarssonar, Hálft í hvoru, Bítlavinafélagið, blúshljómsveitin Centaur, Alfa Beta, Papar, Smekkmenn, Hvísl, Xport, Rocket o.fl.

Auk þeirra komu m.a. fram Sverrir Stormsker, Eyjólfur Kristjánsson, Rut Reginalds, Helgi og Hermann Ingi, Arnfinnur Friðriksson o.fl. Meðal diskótekara sem unnu á Skansinum voru Daddi Diskó, Leó Sveinsson, Sigurður Stefánsson á Rafveitunni og Halldór Árni. Pálmi Lór hljóp eitt sinn í skarðið á annan í jólum þegar hljómsveitin sem átti að spila komst ekki til Eyja vegna ófærðar. Í stað hljómsveitar eins og alltaf var á annan í jólum þeytti vertinn sjálfur skífur með aðstoð Lýðs Ægissonar í búrinu.

Kokteil- og spurningakeppni

Það má segja að hugmyndaflug Pálma Lór hafi verið óendanlegt. Spurningakeppni félagasamtaka og Kokteilkeppni þar sem dómarar voru Sigurgeir í Þorlaugargerði, Maggi á Kletti, Guðmundur Þ.B. og Stebbi Run. Til að auka aðsóknina að Skansinum á páskum 1984 fengu fyrstu 50 gestirnir vegleg páskaegg.

Þorbjörn Pálsson, Pálmi Lorensson og Árni Johnsen á Skansinum 10. febrúar 1982. Ljósmynd/Sigurgeir Jónasson (sigurgeir.is)

Hamingjuóskir kæru sjómenn!

Skipaþjónusta Skeljungs hefur í áraraðir verið traustur félagi þeirra sem starfa í sjávarútvegi - jafnt útgerð sem vinnslu.

Skeljungur veitir ráðgjöf um notkun smurefna og eldsneytis, smurkortagerð fyrir skip, báta og fiskvinnslu. Þá bjóðum við upp á olíurannsóknir þar sem fylgst er með smurolíunni og um leið ástandi vélarinnar. Einnig er hægt er að fá eldsneyti afgreitt til skipa frá lögn eða með bíl sem og smurolíuafgreiðslu. Við getum einnig að jafnaði útvegað smurolíur og eldsneyti í erlendum höfnum til viðskiptavina okkar.

Sumarstúlkukeppnin

Þegar auka þurfti aðsóknina að Skansinum 1986, óskaði Pálmi eftir samstarfi við Fréttir til þess að halda Sumarstúlkukeppni. Þar var ekk ert til sparað, glæsilegur matseðill og flottustu hljómsveitirnar. Fyrsta sumarstúlkukeppnin var haldinn á Skansinum 1986.

Pálmi og Marý komu með hugmyndina á Frétt ir þar sem menn voru til í slaginn. Marý hóaði í stúlkur og var Linda Ævarsdóttir valin fyrsta Sumarstúlka Vestmannaeyja. Þarna varð til hátíð sem átti eftir að lifa í þrjá áratugi. Margir komu að keppninni sem átti eftir setja svip á bæjarlífið og þær eru ekki færri en 300 stúlkurnar sem tóku þátt. Allar tilbúnar að leggja sitt af mörkum til að gera skemmtunina sem glæsilegasta.

Framlag Pálma Lór

Fyrir utan óþrjótandi hugmyndaflug, framtaks semi og vinnugleði var Pálmi húmorískur, ekki maður átaka og vildi í raun lítið láta á sér bera sem persónu. Hann var metnaðarfullur og vildi allt fyrir Vestmannaeyjar gera. Pálmi var bridgespil ari og gegndi formennsku í Bridgeklúbbi Vest mannaeyja um hríð.

Flest allir bera Pálma Lór vel söguna sem yfir manni. Hann hafi verið sanngjarn og óspar á hrós til starfsmanna þegar þeir áttu það skilið. Hann kom fram við starfsfólkið af virðingu, var góður leiðbeinandi og miðlaði heilræðum til starfsfólks sem það tók með sér út í lífið. Pálmi hugsaði vel um að starfsfólkið fengi að borða þegar færi gafst. Eftir erilsöm kvöld og nætur á Skansinum sá Pálmi til þess að starfsfólkið settist niður og borðaði saman eftir vaktina og skipti þá ekki máli hvort klukkan var tvö eða þrjú um nóttina.

Gestgjafi eins og þeir gerast bestir Það er stór hópurinn sem hefur haft viðurværi af vinnu á Mjólkurbarnum, Gestgjafanum, Skansinum og Hótel Gestgjafanum. Tónlistarmenn, kokkar, þjónar, dyraverðir, ræstingafólk, starfsfólk á hótelinu, aðstoð í eldhúsinu o.s.frv. Auk þess nutu margir góðra uppgripa sem unnu í veitingatjaldinu á Þjóðhátíð í þau átta ár sem Gestgjafinn sá um veitingatjaldið.

Pálmi og Marý fóru aldrei dult með þakklæti sitt til alls þess fólk sem starfaði hjá þeim og hjálpaði þeim í ævintýrinu sem stóð yfir í nær tvo áratugi.

Í 18 ár gaf sjóarinn fyrrverandi allt sitt og meira til í veitinga-, skemmti- og hótelrekstur í Vestmannaeyjum. Pálmi var maður sem lét drauma sína rætast og aðrir nutu góðs af. Hann var gestgjafi eins og þeir gerast bestir en kannski var hann of stórhuga á eyjunni sem hann unni svo heitt.

Myndarleg umfjöllun í Fréttum um Sumarstúlkukeppnina 1997

Pálmi Lorensson, veitingamaður á Skansinum og Gestgjafanum. Lengst til vinstri er Hrafnhildur Ástþórsdóttir, Kristín Bergsdóttir er bakatil og Sigurgeir Kristjánsson neðst í hægra horninu. Ljósmynd/Sigurgeir Jónasson.

Einar Sigurfinnsson, Pálmi Gunnarsson, tónlistarmaður og Runólfur Dagbjartsson, múrari. Allir komu þeir fram á Skansinum. Tekin á skemmtistaðnum Skansinum 12. september 1987. Ljósmynd/Sigurgeir Jónasson.

Innilegar hamingjuóskir kæru sjómenn og fjölskyldur

Við sendum öllum sjómönnum og fjölskyldum þeirra

heillaóskir í tilefni dagsins!

SKIPSFÉLAGA BJARGAÐ VIÐ ERFIÐAR AÐSTÆÐUR

krækti í Gísla með haka og þannig var hann hífður um borð.“

F.v. eru Richard Sighvatsson og Hafsteinn Sigurðsson. Leifur Gunnarsson og Pálmi fengu viðurkenningu fyrir björgun Gísla. Ljósmynd/Torfi Haraldsson.

Auglýsingar í Fréttum 1985 sýna að mikið var um að vera á Skansinum.

Héðinn sendir sjómönnum og fjölskyldum þeirra kærar kveðjur í tilefni sjómannadagsins

”

SMARTDOORS

”

One fantastic advantage of the Twister trawl doors is the shutter system, which allows the spreading force of the doors to be altered very simple.

Høgni Hansen, skipper on Faroese trawler Høgaberg

These are very powerful, strong doors – these are the best trawl doors I’ve ever used.

Hjörvar Hjálmarsson, skipper on Icelandic trawler Börkur

ÓMAR GARÐARSSON:

SKANSINN EINN FLOTTASTI VEITINGASTAÐUR LANDSINS

ÞAR VORU ALLIR FRÆGUSTU SKEMMTIKRAFTAR ÍSLANDS

„Við komum til Vestmannaeyja haustið 1986, tveir ungir menn frá Húsavík, ég og Sigurður Bjarnason og þekktum held ég bara engan. Okkur var tekið afar vel af fólki á okkar aldri og reyndar öllum aldri; en þá voru Klakabandið og álíka hópar upp á sitt besta. Kynntumst við þessu fólki og hófum skólagöngu í Stýrimannaskólanum og bjuggum sitt á hvað, á heimavistinni og í íbúð sem við leigðum vestur á Áshamri. Með fleirum reyndar. Það var á fyrra árinu en á því seinna árinu vorum við á nýju heimavistinni á Skólaveginum. Þarna voru piltar hvaðanæva af landinu mættir,“ segir Stefán Guðmundsson. Hann varð fljótlega einn af dyravörðunum á Skansinum og Gestgjafanum um helgar hjá Pálma Lorenssyni og Marý Sigurjónsdóttur. Stefán er í dag framkvæmdastjóri Gentle Giants sem er umsvifamikið hvalaskoðunarfyrirtæki á Húsavík. Kona hans er Jóhanna Sigríður Svarsdóttir, Eyjakona og starfsmannastjóri Gentle Giants.

„Við kynnumst því eðalfólki sem þar var, Pálma og Marý og þeirra fólki. Biggi Sveins var þá nýtekinn við yfirdyravarðarstöðunni. Ég hef nú oft sagt að árin tvö í Eyjum séu þau bestu. Skólagangan, að kynnast þessu samfélagi og því góða fólki sem þar býr voru forréttindi. Körlum og konum af öllum þjóðfélagsstigum og síðan hef ég litið á Vestmannaeyjar sem minn annan heimabæ,“ segir Stefán og minnist góðra stunda hjá Pálma og Mary.

Í anda Óla Laufdal

„Á þessum árum var Skansinn staðurinn og bar sterkan keim af því sem Ólafur Laufdal var að gera í Reykjavík, bæði með Hollywood og Broadway, og þarna fór allt fram. Alveg sama hvaða viðburðir það voru, stórir og smáir. Mikið líf og fjör og mest um helgar. Skemmtikvöld, diskótek og árshátíðir og allskonar mannfagnaðir. Oft mikið fjör og mest að gera hjá okkur dyravörðunum í brælum. Allur Eyjaflotinn í landi og jafnvel aðkomuskip líka.“

Hanna Sigga, Elliði Aðalsteinsson, vélstjóri og Eyjamaður og Stefán og hundurinn Stormur.

Við óskum sjómönnum og fjölskyldum þeirra til hamingju með daginn!

SJÓMENN

til hamingju með daginn

BP-103 KRAPAVÉL

NÝTT FYRIR SMÁBÁTA

Hönnuð frá grunni með því markmiði að þjóna öllum þörfum smábáta bæði í stærð, afköstum og aðgengi. Breiddin er einungis 59 cm og kemst því inn um allar hurðir. Meiri gæði • Lengri hillutími

Sendum ykkur og fjölskyldum ykkar, hamingjuóskir í tilefni sjómannadagsins.

Stefán lætur vel af því að hafa unnið með Marý og Pálma. „Afskaplega drífandi bæði tvö. Hún ekki síður en kallinn. Það leyndi sér ekki að þarna var harðduglegt fólk á ferðinni sem lagði sál sína í starfsemina. Ég verð að segja þeim báðum til hróss að allt sem samið var um við okkur, a.m.k. við mig, stóð eins og stafur á bók frá upphafi til enda. Það var einfaldlega þannig og ég hef og get ekki annað en borið þeim góða sögu eftir þessi tvö ár. Allt alveg til fyrirmyndar.“

Stefán segir það vissulega hafa létt þeim lífið sem námsmönnum að hafa aðgang að vinnu. Það hafi átt við alla aðkomustrákana í Stýrimannaskólanum. „Menn gripu í fleira. Fóru í landanir, aðgerð, tóku einstaka róðra og fleira. Þetta hjálpaði vissulega og létti undir með mönnum. Og miklu meira þeim sem voru með fjölskyldur.“

Peningar ekki aðalatriðið

Við vorum margir einhleypir og ágætlega fjáðir eftir hvert sumar. Fórum út á sjó strax á vorin og vorum á sjó allt sumarið milli skólaára. Peningar fyrir dyravörsluna voru ekki aðalatriðið hjá mér. Frekar að liggja ekki eirðarlaus um helgar og nýta tímann til að kynnast fleira fólki en ella og mannlífinu yfirhöfuð.

Vinnan og allt í kringum þetta var bara það sem við vorum vanir að gera og þótti sjálfsagt mál.“

Voru Eyjamenn þægilegir við að eiga þegar á djammið var komið?

„Já, upp til hópa mjög þægilegir og kurteisir. Það kom upp eitt og eitt tilvik. Eðlilega gat mönnum orðið heitt í hamsi og við þurftum að grípa inn í. En gegnumsneitt gekk þetta vel og var alveg til sóma hvernig fólk skemmti sér.“

Stefán segir að metnaðurinn hafi verið mikill. Ekki bara hafi Skansinn verið einn flottasti veitingastaður landsins heldur hafi allir frægustu skemmtikraftar Íslands komið þar fram. „Það var töluverðu til kostað að fá þá til Eyja og það voru allir í sama liði að láta hverja skemmtun fara vel fram. Auðvitað, eins og ég sagði áðan, kom fyrir að mönnum hitnaði í hamsi. Þá stilltum við dyraverðirnir saman strengi til að sem best réðist við það,“ segir Stefán og er meira en sáttur þegar hann lítur til baka.

„Það fór í reynslubankann að hafa unnið með þessu góða fólki. Það var smá ævintýraljómi yfir þessu starfi okkar. Klæddir í júníform, áberandi rauðar treyjur og svartar buxur. Krafan að vera snyrtilegir til fara og í fasi. Hópurinn vel valinn af yfirdyraverðinum. Þegar varð meiriháttar uppákoma eða hópslagsmál innarlega á Skansinum var gott að hafa einn stóran og stæðilegan í hópnum. Fundum það fljótt út að best var að henda honum inn í þvöguna og taka þá sem komu undan honum.“

Bérnaisesósa og Irish Coffee

„Minnisstæð atvik eru fjölmörg – en þau verða ekki talinn upp að þessu undanskildu. Einu sinni vorum við tveir með síðasta gestinn á útleið. Sá var ekki par sáttur við að ballinu væri lokið. Hafði örugglega fengið sér eitt og annað um kvöldið. Eitthvað meira hressandi en vodka í kók. Þegar annar fóturinn var kominn út fyrir þröskuldinn; þá snéri hann sér eldsnöggt við og lét kollega minn í dyrunum, Sigurjón Aðalsteins, hafa einn kröftugan beint á lúðurinn og tók svo á rás. Ég fór eins og raketta á eftir, hljóp hann uppi og náði honum við Tangann og hafði hann undir á rennblautu malbikinu. Hann fór svo sína leið með lögreglu að því loknu. Það var ekkert gefið eftir ef menn höfðu rangt við,“ segir Stefán. Hann minnist líka kokkanna á vinnustaðnum með hlýju.

„Allir Íslendingar á mínum aldri eru líklega aldir upp við Bérnaisesósur í pakka, alla vega á mínu æskuheimili. Kokkarnir á Skansinum, Eysteinn, Kári og Fúsi, voru alltaf með smá nætursnarl handa okkur eftir vaktirnar sem lauk seint um nætur. Var ég alveg himinsæll þegar ég smakkaði í fyrsta skipti alvöru heimalagaða Bérnaisesósu úr smjöri og eggjum. Ég var svo heltekinn að ég vildi helst fá hana í skál með skeið. Ég kynntist reyndar Irish Coffee menningunni líka á þessum árum. Var ekki jafn heltekinn af henni og sósunni. Ég efast um að sú menning verði nokkurstaðar leikin eftir – jafnvel í heiminum öllum,“ sagði Stefán léttur í bragði að lokum.

Elliði að brasa í traktor fyrirtækisins í Flatey eftir vetrardvöl í Íshúsinu.

37” OG 40” BREYTINGAPAKKAR

STÓR OG STERKUR RAM 3500 KEYRIR ÞIG ÁFRAM Í HVAÐA AÐSTÆÐUM SEM ER

Eigum flestar gerðir tilbúnar til afhendingar. Breytingapakkar og fjölmargar tækninýjungar í boði fyrir þá sem þurfa vinnufélaga sem hægt er að treysta á.

HLÖÐUM Í HAGKVÆM

FJÖLSKYLDUÆVINTÝRI

GLÆSILEGUR 455.000 KR.

SUMARKAUPAUKI FYLGIR MEÐ

JEEP® COMPASS HENTAR ÞÉR FULLKOMLEGA

Rafmagnaður, fjórhjóladrifinn Jeep® Compass skilar þér hvert á land sem er. Pláss fyrir allt, alla og öll þín ævintýri út í búð eða upp á næsta fjall. Sumarkaupauki fylgir öllum Jeep® Compass og Jeep® Renegade. Dráttarbeisli, aurhlífar, hleðslukapall og þjónustuskoðanir að verðmæti 455.000 kr.

35”,

Í BOÐI