LAVA Jaargang 20 | Editie 1

Jaargang 20

laVa

december 2018

maak een kop hete chocolademelk, zet de radio zacht, pak er een lekker dekentje bij en krul jezelf op de bank met de nieuwste editie van de lava, het ledenblad voor jonge socialisten, de wintereditie

freek kilsdonk oud-hoofdredacteur Drie tot vier keer per jaar verscheen ie op je deurmat: de Lava.

Voor je ligt weer een nieuwe Lava! Zonder specifiek thema maar met verschillende interessante stukken die we hebben uitgekozen voor jou om deze fantastische editie vorm te geven.

Veel leesplezier en als je ook mee wilt schrijven bij de Lava: mail lava@js.nl!

in dit blad:

Het ledenblad van de Jonge Socialisten. Samengesteld door de hoofdredacteur, geschreven door de leden en, vaak met professionele hulp, ontworpen en in elkaar gezet. Zo nam ik de Lava over van mijn voorganger maar helaas kan ik het blad niet op dezelfde manier achterlaten voor mijn opvolger. Dat doet pijn, maar daagt ons uit om meer te doen met minder.

We staan als sociaaldemocraten voor een grote uitdaging.

De nalatenschap van de rode generaties voor ons staat op

02.

10.

de oud-hoofdredacteur

freek kilsdonk de hoofdredacteur

jasper kars

het spel. Mensen worden hun huis uit geprijsd. Cadeautjes worden uitgedeeld aan de superrijken. Terwijl onderwijs en zorg de ondergeschoven kindjes zijn in dit liberaal-christelijke kabinet Rutte III. “Ieder voor zichzelf en God voor ons allen,”

11.

de voorzitter

twan wilmes

zo noemde Lodewijk Asscher het bij het aantreden van dit kabinet. Het zijn mooie woorden die het huidige kabinet goed illustreren, maar met mooie woorden alleen bouwen we niet opnieuw de Partij van de Arbeid op. Ook de partij heeft de

16.

( o u d )- j s ’ e r i n b e e l d

17.

het nieuwste lid

toon geenen

uitdaging om meer te doen met minder.

Wij, als leden van de Jonge Socialisten, vormen de

toekomst van die partij. Leden zoals Lieke Kuiper, die afgelopen zomer afscheid nam als voorzitter van onze

hannah scheffers

vereniging. Of zoals Twan Wilmes, die haar opvolgde en samen met een nieuw bestuur nieuwe bakens uitzet. En ook leden zoals Jasper Kars, die het hoofdredacteurschap van de Lava van mij overneemt. Het afgelopen halfjaar hebben we

18.

de knipselkrant

joop is hoop

samen gekeken waar de kansen liggen voor ons ledenblad. We moeten die grijpen, om meer te doen met minder.

Meer doen met minder: hoe dan, Freek? Er is niet een

eenduidig antwoord, politieke stunt of magische truc om

19.

colofon

colofon

onze boodschap weer de grootste te laten zijn. Maar in de ontstaansgeschiedenis van de sociaaldemocratie ligt misschien een eerste aanzet: we waren namelijk ooit met veel minder, maar dat werden er veel meer!

02

19.

de oud-voorzitter

lieke kuiper

w i m k o k (1938-2018)

fotografie: Rob Bogaerts, Nationaal Archief / Fotocollectie Anefo, CC0

03

lava

de kwaliteitskranten versus wilders schrijver: freek kilsdonk fotografie: maria van der heyden

berichtgeving in een populistisch tijdperk

04

hoe graag Ze het misschien ook Zouden willen: kwaliteitskranten kunnen Zich niet onttrekken aan de gestage opmars Van het populisme. dagbladen als de Volkskrant en nrc handelsblad schrijVen al jaren oVer geert wilders, terwijl de bekendste populist hen kan negeren en Via twitter Zijn Volgers bereikt. is er een oneerlijke strijd? de kwaliteitskranten versus wilders / jasper kars

Yascha Mounk is een rijzende ster binnen de politieke wetenschap. De Duitse professor aan het prestigieuze Harvard oogst veel lof met zijn recent verschenen The People Vs. Democracy. Mounk is van mening dat we momenteel leven in een ‘populistisch tijdperk’ en de media spelen daarin een belangrijke rol. Dit geldt niet in de laatste plaats voor kwaliteitskranten.

Sterker nog, net als in Den Haag waait er ook op de redacties van de Volkskrant, NRC Handelsblad en NRC Next een populistische wind. Zo is de de Volkskrant – de grootste kwaliteitskrant van Nederland – sinds de oprichting van de PVV in 2006 – hoofdleverancier op het gebied van publicaties over Wilders. Mede-kwaliteitskrant NRC Handelsblad volgt op een tweede plaats. De Telegraaf, een krant waarvan, volgens een peiling van Maurice de Hond uit 2015, ruim een kwart van de lezers PVV stemt, besteedde het afgelopen decennium opvallend minder aandacht aan de blonde oppositieleider.

Matthijs Rooduijn, universitair docent politicologie aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), deed onderzoek naar de berichtgeving over het populisme in verschillende Europese landen. Rooduijn erkent dat ook Nederlandse kwaliteitskranten de afgelopen jaren meer ruimte bieden aan populisme: van nieuwsberichten, opiniestukken tot de voorpagina.

Dat wil overigens niet zeggen dat de Volkskrant, NRC Handelsblad of NRC Next positiever zijn geworden tegenover

lava

05

rechts-populistische partijen of politici. Integendeel zelfs.

De grote hoeveelheid media-aandacht van kwaliteitskranten voor Wilders is overwegend negatief van toon, zo bleek uit verschillende krantenanalyses van politicologen van de UvA en de Universiteit Maastricht.

Populistische munitie Vanaf het moment dat de PVV in 2006 verrassend met negen zetels in de Kamer belandde, werd de berichtgeving van kwaliteitskranten over Wilders steeds kritischer.

Zijn controversiële korte film Fitna, de oproep tot een Koranverbod en zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak hielpen daarbij een handje. Enkele jaren geleden begon met name de Volkskrant Wilders steeds meer in extreemrechtse hoek te drukken. Iets wat na Fortuyn lange tijd als ‘not-done’ werd beschouwd. Schiet de kwaliteitskrant hier niet aan zijn doel voorbij? Demonisering door de media-elite is immers al langer waardevolle munitie voor populisten.

‘C’est le ton qui fait la musique’, zei voormalig-minister Ella Vogelaar (PvdA) enkele dagen nadat ze, na een serie ongelukkige mediaoptredens, gedwongen moest aftreden.

Hoewel deze gevleugelde uitspraak op het Binnenhof in de meeste gevallen opgaat, lijkt Wilders hiervoor immuun te zijn.

De kritische publicaties van de Volkskrant, NRC Handelsblad en NRC Next blijken weinig tot geen direct effect te hebben op het potentiële electoraat van de PVV, zo wijst onderzoek van onder andere UvA-hoogleraar Wouter van der Brug uit.

Daarnaast gebruikt Wilders de continue stroom aan negatieve publiciteit als ultiem bewijsmiddel tegen de ‘bevooroordeelde’ media-elite, ofwel ‘de linkse haatmedia’, zoals de PVVvoorman de kwaliteitskranten het liefst omschrijft.

Echter, diep van binnen is Wilders de kwaliteitskranten vast een beetje dankbaar. De exposure zorgde er namelijk voor dat Wilders de afgelopen twaalf jaar kon transformeren van een kleurloos VVD-Kamerlid tot meervoudig Politicus van het Jaar. Deels door toedoen van de ‘linkse haatmedia’ werd Wilders een van de bekendste politici van Nederland. Juist die naamsbekendheid is essentieel voor politici. Wilders moest zich vanuit het niets, zonder gevestigde partij of achterban, zichtbaar maken aan de kiezers én de Haagse parlementaire journalistiek. Daar is de Limburger met z’n harde retoriek en controversiële uitspraken met vlag en wimpel in geslaagd.

Zijn provocatieve stijl voldoet aan de veranderde nieuwscriteria van de kwaliteitskranten. Juist doordat de Volkskrant, NRC Handelsblad en NRC Next zich steeds meer richten op het geven van een menselijk gezicht aan een verhaal, komen

jasper kars / de kwaliteitskranten versus wilders

lava

mediagenieke populisten als Wilders vaker bovendrijven.

De PVV-voorman weet daar met zijn gewaagde uitspraken perfect op in te spelen, zonder daarbij aan geloofwaardigheid te verliezen.

Dilemma’s

06

Wie Wilders zegt, zegt islam, immigratie en terug naar de gulden. Maar deze vanzelfsprekendheden zijn niet vanzelf ontstaan. Zoals de Volkskrant-verslaggever Wilco Dekker in 2010 al opmerkte: de kwaliteitskranten hebben Wilders ‘eigenaar’ gemaakt van deze thema’s. De aanwezigheid van de PVV-voorman in het maatschappelijke debat nam hierdoor een enorme vlucht. Juist het stemgedrag van de kiezer wordt voor een groot gedeelte bepaald door de relevantie van een politicus. Je kan zeggen wat je wilt over Geert Wilders, irrelevant was hij niet de afgelopen jaren. Maar valt de redacteuren van de Volkskrant, NRC Handelsblad of NRC Next hier iets te verwijten?

Het blijft het een groot dilemma op de redacties van menig kwaliteitskrant: hoe gaan we om met populisten als Wilders en Baudet? Tijdens de verkiezingscampagne van 2017 oordeelden de hoofdredacteuren van de Volkskrant en NRC Handelsblad instemmend. Remarque en Vandermeersch zien niets in een cordon sanitaire: ‘doodzwijgen druist in tegen onze diepste journalistieke overtuiging’, zo vat de hoofdredacteur van ‘s lands grootste kwaliteitskrant het treffend samen. Maar wat is dan wel de juiste aanpak?

Amerikaanse kwaliteitskranten als The New York Times en The Washington Post verkeerden tijdens de presidentsverkiezingen van 2016 in een vergelijkbaar scenario. Meer aandacht voor Donald Trump betekende meer exposure en dat zou de Republikeinse kandidaat in het zadel kunnen helpen.

Nu Trump president is kunnen de Amerikaanse kwaliteitskranten vanzelfsprekend niet meer om hem heen.

‘Enemy of the American people’, op die manier omschreef de 45e president van de Verenigde Staten de kwaliteitspers enkele maanden geleden. Net als de ‘linkse haatmedia’ van Wilders, is deze uitspraak typerend voor de scheve verhouding tussen kritische kwaliteitsmedia en populistische politici.

Waar Wilders en Trump zich een cordon sanitaire kunnen veroorloven, is dat voor kwaliteitskranten simpelweg onmogelijk. Het lijkt steeds meer op David tegen Goliath: een oneerlijke strijd. Door de opkomst van het populisme het afgelopen decennium zijn kwaliteitsmedia genoodzaakt om kritischer tegenover politiek en zichzelf te zijn.

de kwaliteitskranten versus wilders / jasper kars

Bestrijdingsmiddel Op het moment dat de Volkskrant, NRC Handelsblad en NRC Next gezamenlijk besluiten om Wilders te boycotten, tornen ze aan hun eigen bestaansrecht. Juist de kwaliteitskranten staan er om bekend journalistieke kernwaarden als waarheidsgetrouwe verslaggeving en onafhankelijkheid hoog in vaandel te hebben. Het weren van een politiek leider – in dit geval de oppositieleider van de Tweede Kamer – kan de onafhankelijkheid van de kwaliteitskranten grote schade toebrengen. Dat terwijl Geert Wilders in zo’n scenario alleen maar meer tekeer zal gaan tegen de media-elite.

Yascha Mounk voorspelt dat er voorlopig nog geen einde komt aan de populistische golf in Europa. In Nederland voelt Wilders de hete adem van Baudet – een andere Fortuyn erfgenaam – en ook in andere landen meldt zich een nieuwe generatie populisten. Daarnaast heeft het rechts-populisme het met Viktor Orbán in Hongarije en de Vijfsterrenbeweging in Italië al op verschillende plekken voor het zeggen. Een modeverschijnsel is het populisme dus allang niet meer.

Met het oog op de toekomst kunnen de Nederlandse kwaliteitskranten daarbij lering trekken uit de manier waarop zij het afgelopen decennium verslag deden van Wilders en de PVV. Het krachtigste wapen dat kwaliteitsmedia volgens politicologen als Mounk nog altijd in handen hebben is objectieve en kritische berichtgeving. In het populistische tijdperk is de behoefte aan feitelijke verslaggeving van onschatbare waarde. Juist dat lijkt het meest legitieme bestrijdingsmiddel tegen de polariserende uitspraken van populisten als Wilders.

lava

Word jij de nieuwe redacteur ‘woningmarkt’?

Minima en middeninkomens worden de steden uitgeprijsd, studenten kunnen geen kamers meer vinden en starters leggen het af tegen de grote beleggers op de koopmarkt. Een dak boven je hoofd krijgen was misschien wel nog nooit zo moeilijk. Waarom is de huizenmarkt zo verstoord en zijn jongeren daarvan de dupe? En hoe zorgen we ervoor dat wonen weer een recht wordt, en geen markt?

De Lava gaat op onderzoek uit en is op zoek naar een redacteur die hier haar/zijn tanden in wil zetten. Ben jij nieuwsgierig? Wil je graag wat journalistiek werk verrichten? En klim jij voor de Lava in de pen om het sociaaldemocratische woord te verspreiden? Meld je dan nu aan door een e-mail te sturen naar lava@js.nl.

07

lava

foutieve boete? welkom tussen wal en schip!

08

Brief van de NS: of ze de boete even wou betalen. Siman schrok er eigenlijk niet meer van. Al vaker kreeg ze brieven van bedrijven en instanties uit het hele land. Een rekening van de zorgverzekering voor behandeling en verblijf in een instelling. Een brief van een ziekenhuis over een opname en de kosten hiervan. En de brieven van incassobureau’s waarin vooral werd gedreigd met juridische stappen en gerechtsdeurwaarders. Het probleem: Siman was nooit opgenomen in het ziekenhuis, zat niet in de instelling en reisde niet zonder reisproduct bij de NS - ze had een studenten-OV. In plaats daarvan was ze slachtoffer van persoonsverwisseling en de slopende Nederlandse bureaucratie. schrijver: freek kilsdonk In de jaren negentig kwam Siman naar Nederland, samen met haar moeder en haar broer. Gevlucht uit Somalië, dat destijds geteisterd werd door bloedige conflicten en wetteloosheid. Hier vroegen ze asiel aan, kregen een verblijfsvergunning, werden uiteindelijk Nederlander en gingen in Hoorn wonen. Toen helemaal aan het begin van dat proces echter Simans geboortedatum werd vastgelegd, kon de moeder van Siman geen documenten overleggen waarin haar daadwerkelijke geboortedatum stond. Zoals zo vele vluchtelingen had ze de vlucht gemaakt zonder papieren, die in het Somalië van destijds toch weinig indruk maakten. Een geboortedatum was echter nodig in Nederland en uiteindelijk werd maar voor 1 januari 1991 gekozen. Terwijl Siman – volgens haar moeder en familie – op 20 januari 1991 geboren is. Daarmee is ze niet de enige; een groot deel van de vluchtelingen wordt geregistreerd met een geboortedatum op 1 januari of 1 juli. Of zelfs zonder geboortedatum, maar met XX en XX voor respectievelijk dag en maand – wat genoeg problemen op zichzelf meebrengt.

Siman heeft een achternaam die voor Somalische gebruiken vaak voorkomt. Abdi staat ongeveer gelijk aan veelgebruikte Nederlandse namen zoals Jans(s)en of De Vries. Je kan niet van iedereen in Nederland verwachten dat ze op de hoogte zijn van alle gebruiken rondom achternamen in alle verschillende culturen ter wereld. Net zo goed als dat ze bijvoorbeeld vlak over de grens

welkom tussen wal en schip / freek kilsdonk

lava

misschien al niet weten dat de eerdergenoemde De Vries of Jans(s)en tot de meest voorkomende achternamen in Nederland behoren.

Volgens het Meertens Instituut en CBG|Centrum voor Familiegeschiedenis hadden in 2007 zo’n 617 personen de achternaam Abdi in Nederland. Van de ongeveer 25.500 Somaliërs die destijds in Nederland woonden een aanzienlijke groep: zo’n 2,4 procent. Ter vergelijking: de meer dan 71.000 leden van de familie De Vries maakten in 2007 slechts 0,4 procent van de bevolking uit. Daarnaast is van de groep Somaliërs waarschijnlijk vaker bij inschrijving in Nederland een geboortedatum op 1 januari of 1 juli is geregistreerd, vanwege hun vluchtelingenstatus. Als je een willekeurige groep van 75 personen neemt is de statistische kans 99,9 procent dat je twee personen met dezelfde geboortedatum hebt. Dat ligt bij de Somaliërs dus vele malen hoger. Evenals voor al die andere groepen in Nederland waarvan de geboortedatum bij registratie op 1 januari of 1 juli is gezet.

Terug naar de brieven Van alle foute brieven die Siman kreeg van verschillende instanties werd ze langzaam gek. Waarom ze die kreeg, was haar echter nog niet meteen duidelijk. Was er sprake van identiteitsfraude? Uit alle documenten die Siman heeft bewaard ontstijgt juist het beeld dat dit niet aan de orde was. Gedurende vele jaren bleven de brieven binnenstromen. In plaats van een korte, hevige tijdsperiode waarin haar identiteit misbruikt kan zijn voor illegale praktijken, gaat de persoonsverwisseling jaren door. Ook komen er nooit brieven over aangevraagde creditcards, aangeschafte televisietoestellen of andere luxe consumentenproducten waar mogelijk via identiteitsfraude met koop op afbetaling kan zijn betaald. In plaats daarvan zijn het vooral zorginstellingen waarvan brieven binnen blijven komen. Hoge kosten desalniettemin, maar niet bepaald kosten waarbij je identiteitsfraude zou plegen om ze te betalen. Het zijn namelijk kosten die pas plaatsvinden als je ziek bent en waar je ook geen winst op kan maken. Een met identiteitsfraude gekochte tv kan je natuurlijk doorverkopen, een ziekenhuisopname niet.

Daarom gaat dit artikel gaat niet over identiteitsfraude, maar over fouten. Fouten die constant worden gemaakt, overal waar mensen werken. Het is menselijk om fouten te maken. Toch wordt er heilig geloofd in de systemen die we ontwikkelen om die fouten tegen te gaan. Staat daar iets fout in? Probeer dat daar maar eens uit te krijgen. Ooit stond ik zelf fout geregistreerd in een systeem van een verzekeraar. Iemand uit de backoffice had mijn naam veranderd tot ‘van Kilsdonk’. Het heeft een halfjaar geduurd voor ze die fout er uit haalden. Je wordt simpelweg niet geloofd als consument of als burger. Je wordt gewantrouwd. Je kan je verhaal wel honderd keer vertellen, maar niemand luistert. Het systeem klopt namelijk. En als je geluk hebt staat aan het einde van de dag de boete niet meer op jouw naam, maar staan jouw gegevens nog wel verkeerd in het systeem. Waardoor het de volgende keer weer fout gaat en het hele riedeltje weer van voor af aan begint.

Angst Op een gegeven moment stond er een gerechtsdeurwaarder voor de deur om een brief af te leveren. “Via een gerechtsdeurwaarder kan een check worden gedaan in het Basisregistratie Personen (BRP, de voormalige Gemeentelijke Basisadministratie [redactie])” , vertelt Tjaart Burema, eigenaar van Aertery, een bureau in minnelijke incasso. Het inzetten van een gerechtsdeurwaarder is geen vreemde stap in de incassowereld, maar ook geen sinecure. Tjaart: “Instellingen of instanties doen vaak alleen een beroep op een gerechtsdeurwaarder, of starten dat traject op, als ze zeker weten dat ze de juiste persoon hebben. Anders is zo’n deurwaarder echt duur.” Daarbij is het belangrijk dat er van te voren veel gegevens worden verzameld, onder andere via openbare bronnen, “die mogen immers altijd gebruikt worden.” En op het moment dat zo’n gerechtsdeurwaarder voor je deur staat, maar jij bent de persoon niet?

“Dan moet je zelf aan kunnen tonen dat jij het niet geweest bent of geweest kan zijn. Een gerechtsdeurwaarder gaat niet over wie er gelijk heeft of ongelijk.” Als je niet kan aantonen dat jij het niet bent, tsja. Volgens de gerechtsdeurwaarder ben jij het namelijk wel.

Angst heeft Siman door de gehele situatie gehad, omdat ze niet wist wat er nog meer op haar af zou komen. Daar durfde ze het met weinig anderen over te hebben. In haar tijd in het landelijk bestuur moest ze, als internationaal secretaris, veel naar het buitenland toe. Door alle fouten die al eerder met betrekking tot haar identiteit waren gemaakt, was ze bang om weer te landen op Schiphol. Stel dat er weer ergens een fout was gemaakt en ze tegen werd gehouden door de douane? Hoe kon ze zich nog wapenen tegen dit soort fouten? Het idee om haar geboortedatum te wijzigen kwam toen op. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Siman kan niet aantonen dat ze op een andere dag dan 1 januari 1991 is geboren, maar ze kan ook niet aantonen dat ze wél op die dag is geboren. Voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst is met een geboortedatum van 1 januari of 1 juli de kous af; ze hebben nu immers toch een echte geboortedatum? Dat daar echter de problemen niet eindigen, geeft het verhaal van Siman wel aan.

freek kilsdonk / welkom tussen wal en schip

09

jasper kars de hoofdredacteur Een nieuw najaar en nieuwe verhalen. Met genoegen neem ik het Lava-stokje van Freek over en daarmee hoop ik de komende generatie JS’ers te voorzien van intrigerende, kritische en prikkelende journalistiek.

10

De bladeren zijn pas net van de bomen gedwarreld,

maar het politieke najaar heeft al flink vorm gekregen. Op veel plekken in de wereld vonden deze herfst belangrijke verkiezingen plaats. De rechts-populistische Bolsonaro won de presidentsverkiezingen in Brazilië, onze zuiderburen trokken naar de stemlokalen en ook de Amerikaanse kiezers mochten hun stem uitbrengen. Hoewel de Amerikaanse Congresverkiezingen voor een groot gedeelte een referendum over twee jaar Trump waren, speelde er zich op de achtergrond misschien wel iets veel interessanter af. Er borrelde iets in progressieve kringen. Mede door het wanbeleid van de president werden veel jonge Amerikanen de afgelopen periode politiek actief. De vakbonden kwamen vaker in actie en in verschillende staten demonstreerden leraren voor hogere lonen en betere arbeidsomstandigheden.

Daarnaast bonkt er een nieuwe generatie progressieven aan de deur. De pas 29-jarige Alexandria Ocasio-Cortez uit The Bronx bijvoorbeeld, een voor Amerikaanse begrippen zeer linkse kandidaat. In de geest van Bernie Sanders pleit ze voor universele zorgverzekering en een hoger minimumloon, een agenda waarmee de New Yorkse in razend tempo populair werd. Links zit in de lift. En daar kunnen we hier best wat van opsteken. Want 2019 wordt een belangrijk politiek jaar.

Het is altijd gevaarlijk om een verkiezing als ‘belangrijkste

in een generatie’ te omschrijven, toch durf ik te stellen dat de Europese verkiezingen van volgend jaar dit label wél verdienen. Na Brexit en een golf van populisme die (bijna) heel Europa aandeed, is dit een geweldige kans voor de sociaaldemocratie om te verbinden en een vuist te maken.

10

e g n o j d e a l i s te n socien e c htes ku ngnres tijgerber conin septemn zij n;was er eeoon ew onze g n e t i b u re s e n a s fw a co n g a r g foto er bij

twan wilmes de voorzitter Ik schrijf dit stukje een paar dagen na Prinsjesdag. Het traditionele hoogfeest van de democratie waarna Tweede Kamerleden in lange debatten nog maar weer eens hun visie op dit land uiteenzetten. Fascinerend om te zien voor mensen die van het politieke spel houden en ik denk dat er dan ook weer veel JS’ers hebben gekeken. De PvdA kan trots zijn op wat ze bereikt heeft in dit debat. Goed parlementair werk betaalde zich uit in een aantal mooie concessies van de regering.

Maar goed, dat was allemaal klein bier. De regering heeft

helaas haar slechtste plannen niet laten vallen. Rutte is nog steeds van plan de bezuinigen op de huurtoeslag, de rente op studieleningen te verhogen en de dividendbelasting af te schaffen. Ons werk gaat dus door. En nu het niet is gelukt om deze plannen in de Kamer van tafel te krijgen, hebben we nog maar één optie over. En dat is actievoeren. Dat deden we vorig jaar toen JS-afdelingen in het hele land de straat opgingen tegen de bezuiniging op de huurtoeslag, maar ook deze maand toen we met honderden studenten protesteerden in Amsterdam tegen de verhoging van de rente op studieleningen en dat doen we op 2 oktober bij de grote demonstratie van PO in Actie tegen het afschaffen van de dividendbelasting. En als de regering ons dan nog negeert, dan gaan we door, net zo lang tot Rutte naar ons luistert.

Maar werkt dat actievoeren dan ook echt? Jazeker. Dat

lieten we zien toen we protesteerden tegen het besluit om de kinderen Lili en Howick uit te zetten naar Armenië. Toen hadden we succes. De kinderen mogen blijven. Dat maakt me hoopvol voor onze toekomstige acties. Hopelijk zie ik daar weer veel JS’ers. Als we ons samen laten horen, dan kunnen we deze plannen van tafel krijgen.

11

lava

praten over prikken: hoor- en wederhoor in het vaccinatiedebat schrijver: eefje van den akker & jasper kars

12

Vaccinatie: het blijft een heet hangijzer. Ook voor de media.

Waar de discussie gevoerd wordt komen partijen steeds recht tegenover elkaar te staan. In het vaccinatiedebat zijn feiten en onderbuikgevoelens nauwelijks van elkaar te onderscheiden.

Aan de media de taak dit op betrouwbare en onafhankelijke wijze te verslaan.

Hoe passen de nieuwsmedia hooren wederhoor toe in hun berichtgeving over dit debat? praten over prikken / eefje van den akker, jasper kars

Waar het vaccinatiedebat internationaal al vaak het onderwerp van onderzoeken is geweest, blijft Nederland achter met eigen analyses en onderzoeken. Des te meer reden om het gedrag van onze eigen media eens onder de loep te nemen. Zo ging de New York Times in 2015 al met de billen bloot na talloze kritische lezersbrieven waarin de krant onevenredige wederhoor verweten werd. Nadat de krant zijn eigen berichtgeving analyseerde kwam de redactie inderdaad tot de conclusie dat er bewuster om moet worden gegaan met deze materie.

Nou is er in Nederland wel degelijk sprake van kritisch geluid als het gaat om de manier waarop de media dit debat verslaan. Ook binnen de media wordt er steeds vaker kritisch gekeken naar berichtgeving. Zo mondde onze vaste rubriek ‘Lessen voor de pers’ onlangs nog uit tot een verhitte discussie.

Anne-Marie van Raaij, homeopaat en voorzitter van de Vereniging Kritisch Prikken sprak zich hierin kritisch uit over de manier waarop zij geweerd wordt door media. Volgens Van Raaij nemen media veel te gemakkelijk informatie over van het RIVM en wordt er niet meer geluisterd naar de bezwaren van anti-vaccers. Wat volgde was een storm aan woede omdat Van Raaij volgens critici wel heel veel ruimte kreeg in het artikel. Daarnaast zou de wijze waarop het gepresenteerd werd de indruk wekken dat de uitspraken van Van Raaij evengoed op waarheid berusten als die van bijvoorbeeld een wetenschapper of deskundige.

Terechte kritiek? Tot op zekere hoogte. Zoals eerder benoemd wordt er door de Nederlandse pers nog weinig aandacht besteedt aan de mogelijke effecten van het zogenaamde ‘false balance’. Een term die vooral bekend is binnen het klimaatdebat. Doordat overijverige journalisten de neiging hebben overal hoor-en wederhoor toe te passen, krijgen ongefundeerde meningen, eenzelfde podium als deskundigen.

Het resultaat: een vertekend beeld van wetenschap waardoor juist een disbalans ontstaat. Een deskundige staat niet op gelijke voet met een ongeruste ouder en kan dus ook niet op dezelfde wijze worden aangevoerd als bron. Het gevolg ervan is dat het publiek steeds moeilijker onderscheid kan maken tussen deze informatie en meningen. Daar waar de rol van de media juist ligt bij het duiden van informatie, wordt het

lava

Prikken of niet prikken, dat is de vraag.

De vaccinatiediscussie laaide ook dit jaar weer op in Nederland. Het was bijna niet te missen: politici, artsen, wetenschappers, pro- en anti-vaxxers: allemaal komen ze in de discussie aan bod. In heel Europa neemt de vaccinatiegraad – het aantal tweejarigen dat is ingeënt tegen ziektes als rodehond, polio en mazelen – al enkele jaren af. De Europese Commissie maakt zich al enige tijd ernstige zorgen over ‘toenemende terughoudendheid tegenover vaccins’. Ook in Nederland is dit het geval.

Deze dalende vaccinatiegraad vergroot het risico op toekomstige uitbraken, met name van het zeer besmettelijke mazelen. Een hoge vaccinatiegraad zorgt er voor dat kwetsbare (nog) niet gevaccineerde kinderen worden beschermd (groepsbescherming). Wanneer dit minder het geval is, stijgt de kans op het (terug)komen van deze ziekten.

Hoewel het vroeger in de vaccinatiediscussie vooral

ging over bevindelijk gereformeerden in de Biblebelt – die zich vanuit religieus oogpunt niet laten vaccineren – heeft de maatschappelijke vaccinatiediscussie zich inmiddels wat verplaatst. Er bestaat een afnemend vertrouwen in instituties zoals het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) en de wetenschap. Dat heeft gevolgen voor het publieke debat.

Niet alleen bevindelijk gereformeerden, maar juist

steeds meer hoogopgeleiden uit stedelijke gebieden kiezen ervoor om hun kinderen niet te laten ineten. Dat geldt bijvoorbeeld voor het HPV-vaccin dat beschermt tegen baarmoederhalskanker. Een steeds grotere groep mensen neemt de wetenschap niet meer aan als “absolute” werkelijkheid en staat steeds kritischer tegenover prikken. Het RIVM noemt zichzelf daarom ook wel “slachtoffer van het eigen succes”. Doordat zoveel Nederlanders ingeënt waren en mensen daarom het grote belang van vaccineren minder inzien, lijkt de vaccinatiegraad nu gestaag af te nemen.

De wetenschappelijke consensus is echter dat

vaccinatie en de vaccins veilig zijn. En dat is precies hoe wij erbij de LAVA over denken. Want wanneer volwassenen hun eigen kinderen niet laten inenten, brengen zij kinderen in gevaar. En dat geldt ook voor kinderen die wel gevaccineerd zijn: hoe lager de vaccinatiegraad, hoe hoger het risico op de uitbraak van nare ziektes. Het is dus een zeer maatschappelijk (politiek) probleem.

tegengestelde gedaan: door ‘false balance’ strooien media het publiek zand in de ogen.

In hoeverre maken de Nederlandse media zich tot nu toe schuldig aan het toepassen van deze overijverige hoor-en wederhoor? Na een globale media-analyse vallen er een aantal dingen op aan de manier waarop er wordt bericht. Als het gaat om de toon van de Nederlandse berichtgeving ligt de focus met name op paniek, angst, en bovenal discussie. Nieuwskoppen bevatten allemaal wel een van deze woorden, en de toon keert herhaaldelijk terug in berichtgeving. Naast de boodschap die de media hiermee uitdragen, heeft het ook een ander effect. Zo wees eerder internationaal onderzoek dat gedaan werd naar de berichtgeving over vaccinatie het volgende uit: hoe meer er wordt gekozen voor het benadrukken van angst, en hoe vaker een probleem herhaald wordt, hoe sneller het publiek ook daadwerkelijk gelooft in een crisissituatie.

Wanneer we verder kijken naar de inhoud en de rol van hoor- en wederhoor lijkt er zich in de afgelopen jaren een lichte verschuiving af te spelen. Waar een talkshow als Pauw eerst nog blunderde door een kinderarts tegenover drie bezorgde ouders en anti-vaccers te zetten in zijn uitzending, gaan media tegenwoordig eerder uit van een ander reflex.

Nieuwsprogramma’s en kranten lijken meer in te zetten op de kant van de pro-vaccers. Zo uiten opiniemakers hun woede over ouders die niet vaccineren, passeren talloze persoonlijke verhalen van slachtoffers de revue, en wetenschappers en kinderartsen krijgen tal van mogelijkheden om de noodzaak van vaccineren uit te leggen. Nee, van ‘false balance’ is – een uitschieter daargelaten- momenteel weinig sprake.

De afwezigheid van ‘false balance’ neemt echter niet weg dat er niet kritisch gekeken dient te worden naar de manier waarop hoor-en wederhoor momenteel wordt toegepast.

Daar waar het publiek niet de tijd, kennis of toegang heeft tot bepaalde feiten en wetenschap, is het de taak van de media om een brug te slaan tussen beiden. Hier is hoor-en wederhoor een belangrijk onderdeel van. De media krijgen hierbij een belangrijke, verantwoordelijke rol toebedeeld.

Het feit dat de vaccinatiegraad daalt en steeds minder ouders luisteren naar adviezen van de overheid en wetenschappers, heeft niet direct van doen met de wijze waarop er bericht wordt. Wat dit wel aangeeft, is dat er meer behoefte is aan uitleg en duiding. Veel gehoorde argumenten van anti-vaccers of ouders die twijfelen aan vaccineren, zijn ‘Wat wordt er in mijn kind gespoten?’ en ‘Het RIVM geeft niet genoeg openheid van zaken’ en ‘De media nemen RIVM adviezen klakkeloos over.’ Deze vragen en twijfels verdwijnen niet wanneer de Nederlandse media stoïcijns de kant van provaccers blijven (over)vertegenwoordigen. In feite bevestigt het de kritiek en de argumenten van boze stemmen waardoor de partijen alleen nog maar verder van elkaar verwijdert raken

eefje van den akker, jasper kars / praten over prikken

13

lava

binnen dit debat Bij berichtgeving over het vaccinatiedebat moet dan ook een nieuwe balans worden opgemaakt. Naast meer kennis over zaken als ‘false balance’, moeten journalisten bewust zijn van de impact die zij hebben. Een klein bericht kan al invloed hebben op een handjevol lezers, laat staan wat een groter medium kan doen. Tot slot moet er meer dialoog komen tussen de media en de behoeften van het publiek. De bedenkingen van twijfelaars moeten niet zomaar worden weggewuifd maar gehoord worden, zodat de media daar hun rol kunnen beoefenen: die van betrouwbare en onafhankelijke duider.

De media zijn tenslotte geen deelnemer in het politieke- en of vaccinatiedebat.

Wat doen ze in Den Haag?

Elk jaar publiceert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) de cijfers van het Rijksvaccinatieprogramma. De vaccinatiegraad in Nederland daalt al enige jaren en ligt inmiddels onder de 95 procent – het percentage dat nodig is voor groepsimmuniteit – zo blijkt uit het meest recente RIVMrapport.

Het kabinet onderzoekt daarom nu al een

tijdje of het mogelijk is om kinderen te weigeren op kinderdagverblijven die niet zijn ingeënt tegen ziektes als mazelen en de rodehond. Deze plannen kunnen rekenen op een Kamermeerderheid. In Frankrijk is vergelijkbaar beleid van kracht en in België is vaccinatie zelfs per wet verplicht. In Nederland is er nu ook steun van links tot rechts. PvdA, SP, CDA, D66 en de VVD staan achter de plannen.

Confessionele partijen als SGP en ChristenUnie

nemen vanwege religieuze motieven een ander standpunt in. Voor hun is vaccinatie een heikele kwestie. Een deel van hun trouwe achterban woont in de Biblebelt, een gebied waar zich gemeenten bevinden met een vaccinatiegraad die lager ligt dan 70 procent (!)

14

De PVV maakt zich - hoe voorspelbaar - ondertussen

vooral druk over het feit dat er te weinig vaccins zijn om kinderen tussen de 15 en 16 te vaccineren tegen meningokokken, terwijl er “wel genoeg inentingen zijn voor moslims die op bedevaart gaan”.

praten over prikken / eefje van den akker, jasper kars

lava

vechten voor je rechten bij de huurcommissie schrijver: freek kilsdonk Bij mijn toenmalige huisbaas – ik woonde in hospita in Amsterdam – was door de gerechtsdeurwaarder een dik stapel papieren bezorgd. Van mijn vorige huisbaas - die uit Groningen - voor de rechtszaak die plaats zou vinden aldaar.

In de meer dan honderd afgedrukte A4’tjes werd zijn zaak bepleit door zijn advocaat. Een paar maanden eerder was ik naar de Huurcommissie gestapt om enkele misstanden aan te kaarten. Ik betaalde namelijk te veel voor mijn kamer en mijn huisbaas kon niet goed uitleggen waarom. De Huurcommissie had in mijn voordeel beslist, maar nu lag de zaak bij het kantongerecht.

Ik had lang getwijfeld om naar de Huurcommissie te stappen. Ik had toch altijd fijn gewoond in het studentenhuis in Groningen?

Oké, er zat schimmel op het plafond van de badkamer. Maar dat zat er al voordat ik in mijn studentenkamer trok. Verder was het huis opgeknapt; de keuken was netjes, de muren wit en de vloeren recht. Soms werd het wat druk in de rij voor de badkamer omdat we met zes personen in een voormalig driekamer appartement woonden. De gang was slim ingedeeld als keuken en de grotere kamers met een wand opgedeeld in kleinere ruimtes. Ik woonde echter in het centrum van het centrum; ‘location location location’ is ook belangrijk. Mijn huurprijs lag daarom misschien een stukje hoger dan het gemiddelde van wat er verder in de stad werd betaald maar over het algemeen mocht ik niet klagen.

Mijn huisgenoot daarentegen wel. Zijn kamer had veel meer last van een schimmelprobleem en de huisbaas bewoog geen centimeter in het standpunt dat dit niet zijn pakkiean was. Opeens werd tot op de letter van de wet naar ons huurcontract gekeken naar wat onze verantwoordelijkheden

waren als huurders. Prima, maar dan zouden wij ook zelf eens kijken naar elke punt en komma in het huurcontract.

Al snel bleek dit van alle kanten te rammelen. Zo hadden we nooit een eindafrekening of jaaroverzicht gehad van onze nutsaansluitingen of de servicekosten. Je betaalt jouw huisbaas namelijk maar een voorschot; vallen de kosten lager uit, dan mag je huisbaas dit niet in eigen zak steken maar is deze verplicht het aan je terug te betalen. Een specificatie voor de servicekosten kon mijn huisbaas niet eens geven. Wat viel er nu allemaal onder?

Als je als huisbaas meerdere panden hebt met soms wel tientallen of honderden studenten als huurder, waarom zou je dan tijd stoppen in die ene zeurder die weer opbelt over een specificatie van de rekening? Huisbazen staan daarnaast erg sterk ten opzichte van een student omdat er maar bar weinig studentenwoningen zijn. Universiteiten geven amper tot geen geld uit aan nieuwe woningen voor studenten; zelfstandigheid is daar omgetoverd tot je-zoekt-het-maar-zelf-uit.

Als je geluk hebt zetten ze nog een tentenkamp voor je neer zoals de Rijksuniversiteit Groningen waagde. Enfin, genoeg woningen zijn er niet en zo voelde het allesbehalve fijn om met mijn huisbaas in conflict te raken. Waar kon ik namelijk heen als we in onmin raakten?

Uiteindelijk wachtte ik met het aanspannen van de zaak tot nadat ik verhuisd was. En met succes. Ook de kantonrechter neigde om me gelijk te geven, maar gaf de huisbaas nog een kans om met een schikking te komen. Het had geloond om met mijn zaak naar de Huurcommissie te stappen; het recht had gezegevierd. Toen ik mijn vrienden erover vertelde, keken ze me echter raar aan. “De Huurcommissie, wat is dat?” vroegen ze me. Een plek waar je kan vechten voor je rechten.

auteur / titel

15

afgelopen jaar 28 zijn geworden afscheid. Zo ook Toon geenen

(28) , afgelopen december (2017).

Er zijn er maar weinig die zich zo lang actief hebben ingezet voor de vereniging: als dertienjarige meldde Toon zich al bij het bestuur van de JS - nog voordat hij officieel lid mocht worden. Dat was vlak na de vreselijke moord op Pim Fortuyn. Later, toen Toon voorzitter was van de JS, leverde hij regelmatige scherpe kritiek op de economische politiek van de PvdA in de eerste jaren van het kabinet Rutte II.

“Zonder de JS was ik nooit

raadslid geworden. Ik heb er veel geleerd; over wat ik eigenlijk vind, hoe je dat moet verwoorden, hoe de politiek werkt, hoe weerbarstig het

(oud)-js’er in beeld

Elke december nemen JS’ers die het

soms is om iets te willen veranderen en hoe leuk het is als dat dan toch een klein beetje lukt. De JS moet zowel serieus als gezellig zijn; serieus als we opkomen voor onze idealen, gezellig in hoe we met elkaar omgaan. Ik werd zelf actief omdat ik iets wou doen aan onterechte ongelijkheid en schijnvrijheid. Twijfel niet te veel over wat je vindt en voelt maar spreek je gewoon uit. In het begin vinden ze je misschien een rare snuiter maar als je volhoudt krijg je heel veel mensen aan je zijde.”

Tot maart was Toon tevens

raadslid voor de Partij van de Arbeid in Amsterdam en zette hij zich onder de noemer #WoonToon in voor mensen die op zoek zijn naar een betaalbare woning. Zoals een echte sociaaldemocraat betaamt.

16

fotografie: freek kilsdonk

Waarom ben je lid geworden?

“Ik ben sinds april vorig jaar lid geworden van de JS, daarna ook van de Partij van de Arbeid. Mijn moeder vertelde als ze thuiskwam van haar werk of vergaderingen van de partij altijd over waar ze zich mee bezig hield en wat haar mening erover was. Zelf ben ik toen een keer meegeweest naar een bijeenkomst met Michiel Servaes; dat vond ik heel inspirerend en wou ik graag ook politiek actief worden. Zo vind ik de jeugdzorg heel belangrijk en moet er ook voor gezorgd worden dat er buiten de grote steden jongeren blijven wonen om alle gemeenschappen leefbaar te houden.”

Wat zou je zelf graag doen?

“Zelf stond ik op de lijst voor de PvdA binnen mijn eigen gemeente.

Ik wou eigenlijk als lijstduwer, maar bedacht toen dat het juist beter was om een jongere stem ook hoger op

het nieuwste lid

de lijst te krijgen. Iedereen was ouder

fotografie: freek kilsdonk

en er waren ook veel mannen bij.

Door op straat te gaan en campagne te voeren wil ik juist de jongeren meenemen. Zij voelen zich niet gehoord en denken misschien dat ze zelf het probleem zijn. Als ze mij zien dan kunnen ze misschien zien dat je zelf ook wat kunt betekenen, dat je echt niet oud en grijs moet zijn voor je je met politiek hoeft te bemoeien.

Zelf wil ik ook leren om beter actie te voeren; daar is de JS de beste plek voor volgens mij. Alle acties rondom Deliveroo waren erg gaaf, en het is belangrijk dat er voor die jongeren wordt opgekomen.”

17

18

18

De knipselpagina: Elke editie een mooie pagina om uit te knippen en op te hangen. Heb je een idee voor de volgende keer? Neem dan contact op met lava@js.nl!

lava

joop is hoop

titel / auteur

COlOFOn: SCHRIJF VOOR DE LAVA! Iedereen kan bijdragen aan de Lava; het is een blad voor en door alle leden. Heb jij een tip, idee of interessant artikel voor in de Lava? Neem dan contact op met Lava@Js.nL .

ILLUSTRATIE renee van den kerkhof w w w. n e e t j e . n l

VORMGEVING fkgo

w w w. f k G o . n l

DRUKWERK drukwerkdeal

w w w. d r u k w e r k d e a l . n l

lieke kuiper de oud-voorzitter Voor mij is het nu echt afgelopen. Ik neem afscheid als voorzitter. Ik ging de politiek in omdat ik geloof in de eerste zin van ons beginselprogramma: politiek doet er toe. De wereld wordt niet vanzelf beter. Daar moet je idealen voor hebben en macht voor willen organiseren. Joop den Uyl schreef in 1978: Het is onverminderd de taak van democratisch socialisten om de keuze voor de toekomst duidelijk te maken, en, onverschillig of de marges breed of smal zijn, voor hun keus instemming en macht te verwerven. Dan alleen leidt inzicht tot uitzicht. Dat is wat mij altijd gedreven heeft. Dat we er niet komen met alleen maar idealen te hebben maar dat we ook macht en draagvlak moeten realiseren. En dat de mensen die het van ons moeten hebben, er ook niets aan hebben als we alleen maar idealen hebben en niet bereid zijn elk kansje om de wereld een beetje de goede richting op te duwen, te benutten. Door te strijden om de macht en door het nemen van verantwoordelijkheid.

Mocht je nu denken “Huh, dat is niet de eerste zin van ons beginselprogramma!” dan ben je én een beetje eng goed ingelezen én heb je gelijk. Dit is de afscheidsspeech van Wouter Bos. Ik ga gewoon weg, zonder groots en meeslepend verhaal, maar gewoon door jullie allen te bedanken. Dank jullie voor alle mooie mensen die ik heb mogen ontmoeten, de mooie dingen die ik heb mogen doen. Dus ik houd het zelf bij een quote van Bassie en Adriaan: Dag vriendjes, Dag vriendinnetjes Dit was het dan al weer, Dag vriendjes, Dag vriendinnetjes, Tot de volgende keer maar weer!

Want het avontuur gaat verder, dus er komt nog zo veel meer.

Maar niet meer vandaag, maar de volgende keer!

19

la va

Lava is een uitgave van de Jonge Socialisten in de PvdA (JS). dit blad is gedrukt in nderland op gerecycled papier, in een oplage van 2500 stuks. het wordt in composteerbaar melkfolie verstuurd aan leden en donateurs van de js. Liever de Lava digitaal ontvangen en zo wat papier besparen? Neem dan contact op met lava@js.nl.

Alle rechten voorbehouden [c] Jonge Socialisten in de PvdA, december 2018