LAVA Jaargang 18 | Editie 4

LAVA

magazine van de jonge socialisten in de pvda

linkse samenwerking

S K N I L N E O GR

D D V P E I N U N E T S I R CH

A D PV

SP

6 6 D

K N E D 1 lava­

voorwoord

inhoud artikelen 4 Samenwerking op links van nul tot nu

LAVA-redacteur Freek Kilsdonk duikt in het verleden van linkse samenwerking en ontdekt patronen die ook nu, aan de vooravond van de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2017, relevant zijn.

7 Positief Links, een linksprogressieve beweging tegen het populisme

Leden van de jongere generaties zijn enorm betrokken bij de politiek, maar willen vaak geen lid meer worden van een partij. Positief Links werkt daarom vanuit een beweging, zonder lidmaatschap, met twee doelen: het vinden en agenderen van nieuwe links-progressieve ideeën, en het opbouwen van een netwerk van linksprogressieve (jonge) mensen zonder partijbelang. In dit artikel zetten ze hun vooruitstrevende ideeën over linkse samenwerking uiteen.

Linkse samenwerking, belangrijker dan ooit Het staat nog net niet in de rouwadvertenties, maar krantenredacties en andere media lijken het roerend eens: links Nederland is op sterven na dood. Als de verkiezingen in december 2016 zouden plaatsvinden, zouden PvdA, GroenLinks en SP volgens de Peilingwijzer gezamenlijk ergens tussen 31 en 41 zetels blijven haken.

Een magere score vergeleken met de 57 zetels die deze partijen tijdens de verkiezingen van 2012 wisten te bemachtigen. Ook als we ‘links’ minder nauw opvatten en D66, ChristenUnie en PvdD meenemen in deze berekening, steekt het gemiddelde van de Peilingwijzer (61 zetels) treurig af tegen de verkiezingsuitslag van vier jaar geleden (76 zetels).

10 Jonge Socialisten en linkse samenwerking

Drie JS’ers over hun ervaring met linkse samenwerking in de praktijk. Stijn, organizer bij de FNV, merkt dat linkse samenwerking noodzakelijk is om écht dingen voor elkaar te boksen. Joep, raadslid voor een lokale linkse fusiepartij, maakt het wel en wee van linkse samenwerking dagelijks mee.

Lawrence, oud-voorzitter van Jongeren Milieu Actief, ziet al jaren dat de idealen van de milieubeweging enorm dicht tegen de idealen van linkse partijen aanzitten.

Maar wordt het niet tijd ons beeld van de linkerflank bij te stellen naar onze complexe realiteit? Waarom beschouwen we 50PLUS en DENK niet als nieuwe linkse partijen, net zoals we de clubjes van Roos, Baudet en Dijkgraaf duiden als nieuwe partijen op rechts? Zowel de senioren als de multiculturelen hebben immers een uitgesproken links sociaaleconomische agenda.

Fascinerend is het volgende: als we ook DENK en 50PLUS meenemen in de berekeningen, mogen we volgens de Peilingwijzer rekenen op een linkse score van ongeveer 72 zetels. Daarmee staat links er op dit moment beter voor dan in de vaak opgehemelde glorietijd van de jaren ’70. Hoewel de PvdA in dat decennium haar hoogtepunt van 53 (!) zetels beleefde, bleef de linkerflank als geheel destijds steken op 71 zetels (in 1972) en 68 zetels (in 1977).

16 Linkse samenwerking leidt niet tot linkse politiek

Hoe weerbarstig de praktijk ook blijkt, linkse leiders blijven pleiten voor linkse samenwerking. LAVAredacteur Erkan Ergün deelt in zijn stuk een kritisch perspectief. In zowat ieder mogelijk scenario van de aankomende verkiezingen, stelt hij, zal linkse samenwerking leiden tot minder linkse politiek.

rubrieken

Wat zetelaantallen betreft is de staat van links dus lang niet zo slecht is als velen denken. Als de fragmentatie in de peilingen voortduurt en werkelijkheid wordt, zal links succes afhangen van het vermogen van al die kleine linkse partijen om samen op te trekken. Deze editie van de LAVA staat daarom volledig in het teken van een thema dat de komende jaren meer dan ooit tevoren de politieke agenda van Nederland zal bepalen: linkse samenwerking.

3 agenda 10 ons nieuwste lid 19 uit de bestuurskamer 19 colofon

Casper Gelderblom, hoofdredacteur

2 lava

JS bij de PES Tekst: Bo Schijven

Begin december organiseerde de Party of European Socialists (PES), de koepelorganisatie van Europese socialistische en sociaaldemocratische partijen, een grote conferentie in Praag. Vanuit het hele continent kwamen activisten samen om ideeën uit te wisselen over een sociale, duurzame en democratische Europese toekomst. De JS en de PvdA werden vertegenwoordigd door een delegatie van ongeveer 20 enthousiaste sociaaldemocraten.

en de volgende dag een petitie te verspreiden waarin nadrukkelijk afstand werd genomen van de uitspraken van de Slowaakse leider. De motie die daaruit volgde werd door een overweldigende meerderheid van de PES-leden aangenomen.

Naast het inhoudelijke gedeelte van de conferentie, was er ook genoeg ruimte voor ontmoetingen met jonge socialisten uit andere landen en om de stad zowel overdag als ’s avonds te ontdekken. Tijdens het congresfeest op vrijdagavond dronken zowel Paul Tang als zijn Britse collega Jeremy Corbyn een biertje mee na het partijleidersdiner waar beiden aan deelnamen.

Het programma bestond uit een breed scala aan workshops, waarin diverse onderwerpen als radicalisering en extremisme, jeugdwerkeloosheid en de circulaire economie besproken werden door panels van politici, experts en activisten.

Zowel het dieptepunt van Fico als het grote aantal hoogtepunten Het dieptepunt van het congres was maakten de PES-conferentie voor de speech van Robert Fico, de soci- de aanwezige JS’ers een geweldige aaldemocratische minister-presi- beleving en een unieke ervaring. dent van Slowakije. In zijn speech Op naar de volgende Europese bijging Fico lijnrecht in tegen belang- eenkomst, en voor nu: bella ciao! rijke waarden van de PES, met name LGBT-rechten. Gelukkig reageerden jonge activisten onmiddellijk door tijdens de speech bezwaar te maken

3 lava­

Agenda De komende tijd staan er weer veel activiteiten op de planning. Een greep uit de agenda!

10 januari: Vaardighedenleergang Presenteren, Utrecht 11 januari: JS Amsterdam Docu & Discussie: Jan Schaefer, Amsterdam 14 januari: Met de JS naar het PvdA-congres, Utrecht 16 januari: Campagneavond JS Rijnmond #TK2017, Rotterdam 18 januari: Ronald Plasterk bij de JS, Den Haag Meer weten? Houd www.js.nl in de gaten voor updates over deze en andere activiteiten, of neem contact op met de redactie.

Samenwerking op links van nul tot nu Tekst: Freek Kilsdonk Illustratie: RenĂŠe van den Kerkhof

Met allerhande rechtse partijen die hopen een zetel te bemachtigen bij de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen zou je bijna vergeten dat toch vooral het linkse politieke spectrum altijd bekend stond als versplinterd.

Telkens blijkt uit de geschiedenis dat linkse samenwerking en linkse nijd twee broeders van dezelfde moeder zijn. Waarom konden de progressieven niet tot samenwerking komen om “leuke dingen (te) doen voor linkse mensen�?

4 lava

De Kamer of de revolutie?

De socialistische ‘early adopters’ die zich in de tweede helft van de negentiende eeuw langzaam begonnen te verenigen konden lang niet allemaal door één deur met elkaar. De meningsverschillen waren vaak te groot om tot een gezamenlijk program te komen. Een typisch voorbeeld van een eerste, prille samenwerking en tevens eerste, prille onenigheid was de Eerste Internationale; gevormd om de boodschap van het socialisme internationaal verder te verspreiden. Het congres in Den Haag in 1872 eindigde juist in chaos nadat Marx hoogstpersoonlijk zijn eigen lijn doordrukte, waarna iedereen met ook maar een beetje anarchistisch bloed kokend van woede de zaal verliet. Het betekende meteen het einde van de eerste linkse samenwerking; met de Eerste Internationale zou het niet meer goedkomen.

Ook nationaal vonden er vanaf het begin af aan botsingen plaats binnen de linkse beweging, waardoor samenwerking ver weg leek. Aan de basis van deze strubbelingen lag de precaire vraag of én hoe politieke actie zou moeten plaatsvinden. Moest de parlementaire weg worden bewandeld om zo de bourgeoisie met haar eigen middelen te verslaan? Of kon socialistische heerschappij alleen via de revolutie worden bereikt?

Opvallend genoeg vonden de twee bekendste socialistische leiders uit deze tijd zichzelf later terug aan beide kanten van de medaille. Waar Ferdinand Domela Nieu-

5 lava­

wenhuis eerst als kandidaat voor de Friese Volkspartij op democratische wijze een plek in de Tweede Kamer veroverde en later als leider van de Sociaaldemocratische Bond (SDB) zijn club meer richting het anarchisme dreef, zo bewandelde Pieter Jelles Troelstra de omgekeerde weg. Zijn Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) was afgescheiden van de geradicaliseerde SDB en volgde van de oprichting in Zwolle af aan het parlementaire pad. Toch blijft de ‘Vergissing van Troelstra’, toen Troelstra in november 1918 na jaren in het parlement ineens opriep tot een socialistische revolutie, altijd aan zijn gedachtenis kleven.

Het waren niet alleen Troelstra’s en Domela Nieuwenhuis’ wegen die kruisten. Een stortvloed aan linkse partijen verschenen in de eerste helft van de twintigste eeuw op de bühne om vaak al even snel weer te worden vergeten. Van linkse samenwerking was geen sprake; zetels werden gewonnen voor het eigen program. De Rapaille Partij die de Amsterdamse zwerver Had-je-me-maar in de gemeenteraad wist te krijgen; de Sociaal-Democratische Partij – een afsplitsing van de SDAP – die na evenzoveel naams- als koerswijzigingen uiteindelijk is opgegaan in GroenLinks; de Revolutionair-Socialistische Arbeiderspartij die weer een fusie was van twee andere partijen maar uiteindelijk in de Tweede Wereldoorlog uit elkaar viel. De enige constante factor die jaren was de SDAP. De partij bleef met gemak de grootste op links, maar groter werd het linkerblok - door verzuiling en de opkomst van het fascisme – amper. Christelijk progressieve partijen en de liberale Vrijzinnig Democratische Bond bleven daarom ook maar keurig binnen hun eigen zuil.

Aan de macht

Al voor de Tweede Wereldoorlog leverde de SDAP met onder andere Floor Wibaut en Monne de Miranda wethouders af in grote steden als Amsterdam. Ook was er meer toenadering gezocht met het ‘politieke midden’, in de hoop de zetelwinst om te zetten in concrete prestaties. De Partij van de Arbeid, in februari 1946 opgericht, moest na de oorlog de links-progressieve krachten uit de socialistische, liberale en christelijke zuilen bundelen tot een doorbraak. In mei van dat jaar kwam het al tot de eerste scheuring, toen oude SDAP’ers te veel nostalgiegevoelens koesterden voor hun oude partij. Twee jaar later splitsten de liberalen zich af, waarna ze redelijk snel hun eigen weg vonden met de door hen opgerichte Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD). Voor de ene afsplitsing was de nieuwe PvdA niet links genoeg; voor de andere afsplitsing té links.

Opvallend voor een partij die telkens opnieuw het politieke midden zocht, om zo – in tegenstelling tot de vooroorlogse periode – ook daadwerkelijk tot links beleid over te gaan. Van de enige andere echt linkse partij in het parlement, de Communistische Partij van Nederland (CPN), werd sympathie voor deze koers niet verwacht.

In de luwte van de PvdA begonnen nieuwe partijen zich te roeren die graag ook het parlement wouden bestormen; onder andere de Pacifistische Socialistische Partij (PSP), Democraten ’66 (D66) en de Politieke Partij Radikalen (PPR). Aan het einde van de jaren zestig en het begin van de jaren zeventig kwam linkse samenwerking nadrukkelijk naar voren in de programma’s van deze partijen. De PvdA zelf was in die jaren onder invloed van de beweging Nieuw Links nog wat verder weg uit het midden gekropen, waardoor er aan de rechterkant van de partij een nieuwe afsplitsing ontstond (DS’70) die onder leiding kwam te staan van Willem Drees junior. De hoeveelheid linkse partijen nam daardoor juist toe in plaats van af; zo leek de trein naar linkse samenwerking weer schokkend tot stilstand te komen.

Niets was minder waar: in 1972 presenteerden de PvdA, D66 en PPR zich met een gezamenlijk programma aan de kiezer en behaalden daarbij een ruime verkiezingsoverwinning. Aangezien ze niet genoeg zetels hadden om te regeren, werd aansluiting gevonden bij de progressieve flanken van de KVP en ARP, die het extraparlementaire kabinet steunden in ruil voor ministers als Van Agt en Lubbers op belangrijke plekken. Na vier jaar eindigde dit vechtkabinet met een klinkende overwinning van de PvdA bij de Tweede Kamerverkiezingen. Die winst ging echter ten koste van de kleinere partners, wat ook weer leidde tot minder enthousiasme voor linkse samenwerking. De progressieven van andere partijen vonden meer ruimte binnen de PvdA, waardoor de partij in omvang toenam maar de mogelijke linkse partners steeds kleiner werden.

Hetzelfde gebeurde in de jaren negentig, toen de PvdA – weliswaar na het eerste Paarse kabinet – groeide ten opzichte van de D66. Hiermee groeide de linkse samenwerking binnen de Partij van de Arbeid, maar bleef een linkse of progressieve meerderheid ver weg.

gewerkt, aan beide kanten weer groepen afvallen omdat de samenwerking té links of niet links genoeg is. Of doordat als het eens een keer komt tot een brede linkse samenwerking, zoals in de jaren van Den Uyl, het kleinere linkse geluid wordt gekannibaliseerd door het grotere geluid, zoals dan van de PvdA destijds. Zowel grote partijen als kleine partijen lijken daarom huiverig; de ene omdat de partij te splitsen, de ander om weggevaagd te worden. Om toch telkens uiteindelijk, met veel goede moed en frisse idealen, het weer van voor af aan te proberen. ◄

Telkens als een linkse meerderheid binnen handbereik leek, lukte het niet om die laatste stap te maken. Doordat de geschiedenis de linkse partijen had geleerd dat wanneer er naar een linkse samenwerking wordt toe6 lava

POSITIEF LINKS, EEN LINKS-PROGRESSIEVE BEWEGING TEGEN HET POPULISME Tekst: Wimar Bolhuis, Gerard Oosterwijk, Wouter Welling en Kim de Jong

7 lava­

Daarom Positief Links

Het positieve protest tegen het populisme zal in onze ogen dan ook niet in de vorm van een partij komen, maar in de vorm van een nieuwe links-progressieve beweging. Het komt in nieuwe structuren, ad hoc coalities rond thema’s via digitale mobilisatie. De verouderde structuren zoals politieke partijen zijn een middel tot politieke beïnvloeding, waarvan gebruik wordt gemaakt zonder zich te binden. De beweging Positief Links probeert de Google-generatie daarom op een moderne manier politiek te activeren, buiten de partijen om en over de partijgrenzen heen.

Links-progressieve samenwerking is het uitgangspunt.

Brexit, Trump, Wilders, Le Pen, Alternative für Deutschland.

Het populisme groeit. Dat is het gezamenlijke probleem van de links-progressieve politiek: Negatief Rechts. De PVV (29) en de VVD (26) hebben in Nederland in recente peilingen een grote voorsprong. D66, SP, GL en PvdA halen allemaal slechts op 10 tot 15 zetels. Hoe kunnen we tegenwicht bieden in Nederland? Er gaan veel meningen rond. Enige zekerheid is dat men niet enkel via de politiek een links-progressief tegenwicht kan bieden. Want in ons land is minder dan 2% van de bevolking lid van een partij. Dat is een laagterecord.

Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn nog nooit zo weinig mensen lid van een partij geweest. Opiniemakers duikelen over elkaar heen om dit te duiden als een zorgelijke ontwikkeling.

De terugloop zou een teken zijn van toenemende maatschappelijke en politieke desinteresse, vooral onder jongeren. De nieuwe generaties zouden hun verantwoordelijkheid niet nemen.

Modern verantwoordelijkheid nemen

Want de jongere generatie is enorm betrokken, alleen wil ze vaak geen lid meer worden van een partij. Positief Links werkt daarom vanuit een beweging, zonder lidmaatschap, met twee doelen: het vinden en agenderen van nieuwe links-progressieve ideeën, en het opbouwen van een netwerk van links-progressieve (jonge) mensen zonder partijbelang. Het gaat om de ideeën zelf, niet om wie ze naar voren brengt. Het netwerk moet die kritieke massa te vormen die nodig om via de ideeën de maatschappijverandering te krijgen die we zoeken: een betere, duurzamere, rechtvaardigere wereld. Zeker nu is er behoefte aan zo een links-progressieve beweging. Positief Links tegen Negatief Rechts.

Bezoek onze Ideeënfabrieken

In een vernieuwende vorm wil Positief Links daarom aansluiten bij de vraag uit de Google-Generatie. Onze bijeenkomsten die we ´Ideeënfabrieken´ noemen hebben alleen snelle pitches, korte discussies en als er gestemd wordt dan digitaal. Tevens biedt Positief Links een linksprogressief platform aan waarop jongeren met verschillende politieke achtergronden samenwerken om positief een probleem aan te pakken, en niet negatief de verschillen tussen links-progressieve partijen uitvergroten. Het belangrijkste is dat we jonge, opkomende talenten met gedeelde waarden de kans geven hun ideeën aan de man of vrouw te brengen. Dat doen we weer op onze volgende Ideeënfabriek op 27 januari 2017. En het werkt; we hebben bezoekers van GroenLinks, SP, D66, PvdA, Piratenpartij, Partij voor de Dieren en zonder partijlidmaatschap.

Als Positief Links zien wij een hele andere ontwikkeling.

De dalende ledenaantallen zijn volstrekt logisch. In onze moderne, individualistische samenleving worden politieke partijen gezien als ouderwetse, ideologische en dwingende structuren. Dat gevoel is begrijpelijk. De nieuwe generaties zijn veelal opgevoed met de boodschap van zelfbeschikking en atheïsme. Hen is verteld zelfstandig te denken, zonder ideologische of traditionele beperkingen, en in vrijheid te kunnen kiezen óf en waarín ze geloven.

Dan wil je je niet bij voorbaat binden aan een stroming of En we gaan met de tijd mee. Positief Links is als moderne politieke kleur. links-progressieve beweging voortdurend in verandering. Het belangrijkste de komende maanden is dat we Ook lijken, niet onbelangrijk, de voorgestelde gewoonten de Tweede Kamerverkiezingen op een positief linkse mabinnen de partijorganisaties de jongeren af te schrikken. nier wil beïnvloeden. In plaats van een wenslijst die de Wie wil zich invechten in een vergrijsd partijkader van rekening bij een andere deel van de bevolking legt, is er gevooral blanke mannen die oude belangen dienen en oude werkt aan een Toekomstprogramma met de beste ideeën ideeën prediken? Om vervolgens in een vereniging terecht voor Nederland. In plaats van bij te dragen aan versplinte komen waar spelletjes worden gespeeld, (hoogopge- tering van het partijpolitieke landschap, werkt Positief leide) partijleden elkaar saboteren en het altijd de vraag Links aan samenwerking van onderop tussen partijen. blijft wiens belang of ego nu echt centraal staat bij zulke Via bijeenkomsten, via ideeën, via opiniestukken. Het gevechten.

Toekomstprogramma boden we op 4 november in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam aan aan vertegenwoordiOok is de werkvorm van politieke partijen voor de Google- gers van GroenLinks, SP, PvdA, D66 en de Piratenpartij. Zo generatie ouderwets en geestdodend: langdradige discus- krijgen we veel jonge, maar ook ouderen, mensen enthousies, fysieke bijeenkomsten, stemmen met handopsteken, siast. Gelukkig missen zij het cynisme wat een behoorlijk en over honderden moties en amendementen. Slaapver- deel van de Nederlandse bevolking in haar greep houdt. wekkend voor een generatie wiens beste vrienden een smartphone, een tablet en de sociale media zijn. Het daEr gebeurt zoveel goeds lende ledenaantal wordt dus veroorzaakt door een insider- Want laten we hopen in plaats van wanhopen. Er zijn meer outsider probleem zonder weerga. mensen die actief vluchtelingen helpen dan mensen die 8 lava

agressief protesteren tegen de bouw van noodopvang.

Ook zijn er meer mensen die hard werken aan een groener land dan mensen die heftig schreeuwen over de horizonvervuiling van windmolens. En er zijn meer mensen die positief bedenken hoe we werk, opleiding en zorg beschikbaar maken voor wie dat wil, dan mensen die altijd roepen dat minderheden nooit willen werken, leren of zorgen.

Maar toch domineren de negatieve, rechts-conservatieve schreeuwers het debat, en niet de positieve, links-progressieve meerderheid. Ja, een meerderheid. Gelet op de waarden en wensen die mensen uiten in allerlei onderzoekjes en enquêtes.

Daarom snakken veel links-progressieven naar een geloofwaardig, nieuw alternatief. Een alternatief dat hen op een moderne manier mobiliseert om samen te spreken over een mooiere toekomst. Negatieve schreeuwers hebben nu de macht. Of het nu gaat om het vluchtelingenvraagstuk, de regulering van de bankensector of de opwarming van de aarde. De rechts-conservatieve ideeën, vaak gebracht alsof het objectieve waarheden zijn, blijven overheersen.

Links-progressieve partijen zetten hier weinig aansprekende, nieuwe ideeën tegenover. Vooral omdat ouderwetse partijorganisaties en vergrijsde ledenkaders de ideeënvorming beheersen.

Nieuwe Ideeënvorming

Een moderne beweging als Positief Links bouwt daarom aan een nieuw, politiek alternatief. Positief Links gelooft dat voor een mooiere wereld in de eerste plaats meer mensen en nieuwe ideeën nodig zijn. De traditionele partijstructuren en de ledenconstructies beperken echter hun opkomst en bloei, omdat de nieuwe generaties zich in die instituties niet thuis voelen. Om die reden wil Positief Links op moderne manieren links-progressieve mensen en ideeën mobiliseren, met als doel Nederland te veranderen. Wij willen mensen en ideeën directe invloed gaan geven op politieke besluitvorming, zonder een lidmaatschap, een aanwezigheidsplicht of ideologische toetsing door de partijtop.

worden door de traditionele partijorganisaties weinig ontdekt en nog minder geaccepteerd. Vaak omdat nieuwe ideeën lastig te combineren zijn met ouderwetse standpunten en vergrijsde leden.

Zo stapt Positief Links in de politieke ruimte die groeit doordat minder mensen lid worden van een traditionele partij, terwijl juist steeds meer mensen hun standpunten op moderne (digitale) manieren verspreiden. De doorbraak van Positief Links is dat zij geen partijbelang heeft en politieke ideeënvorming steunt door de organisatie van fysieke Ideeënfabrieken met vrije toegang en het bieden van een digitaal platform en een Positief Links netwerk. Zo kan een kritische massa haar voorkeuren simpel en gratis kenbaar maken en verspreiden. Positief Links wil met moderne technieken en een vrije achterban bieden wat dat traditionele partijen door hun organisatievorm en dalende representativiteit steeds slechter kunnen.

Naar een links-progressieve meerderheid!

Want uiteindelijk is het doel van Positief Links een linksprogressieve meerderheid – in de politieke arena en als beweging in het land. Wij geloven dat een meerderheid in Nederland het links-progressieve wereldbeeld deelt. Toch stemt de meerderheid nu rechts-conservatief, gevoed door gebroken politieke beloftes, twijfels over de effectiviteit van ideeën en de sociale druk om rechtsaf te slaan. De fragmentatie van links-progressieve partijen, die elkaar eerder kiezers af proberen te vangen dan samen te werken, helpt daarbij niet mee. Een samenwerking van GL, D66, SP en PvdA kan Nederland veranderen. Is het niet voor de komende verkiezingen, dan na de verkiezingen.

Doe daarom mee! Positief Links kent geen lidmaatschap of contributie en staat open voor iedereen die zich linksprogressief voelt, nieuwe ideeën wil horen en steunen en samen een vuist wil maken tegen Negatief Rechts. Wees welkom! Samen kunnen we nieuwe ideeën en nieuwe schwung in de Haagse kaasstolp in katapulteren. De traditionele politiek achterna zitten. En op termijn kunnen we Wij zijn een groeiende beweging over verschillende par- een samenwerking tussen PvdA, GroenLinks, SP en D66 tijen heen, dat ideeën wil verspreiden onder alle links-pro- realiseren. Wie doet ermee? De eerste stap is om onze Ideegressieve partijen heen, van SP tot Piratenpartij. Positief ënfabriek op vrijdagavond 27 januari 2017 te bezoeken. ◄ Links wil een boost geven aan de ontdekking en acceptatie van nieuwe links-progressieve ideeën. Er zijn veel denkers, dromers en doeners met nieuwe ideeën, maar deze

9 lava­

JONGE SOCIALISTEN EN LINKSE SAMENWERKING Drie JS’ers over hun ervaring met linkse samenwerking in de praktijk Tekst: Joep Witsiers, Stijn Jansen en Lawrence Cheuk Illustratie: Robert Muts

10 lava

Jullie zijn allemaal ooit lid geworden van de Jonge Socialisten, omdat jullie bepaalde idealen hebben. Deze idealen breng je echter niet in de praktijk door er met elkaar over te praten in zaaltjes en mooie moties in te dienen en aan te nemen, zoals op het afgelopen congres. Met moties alleen verander je namelijk de wereld niet. Daar is actie voor nodig en het liefst collectief en met onze bondgenoten.

En er zijn genoeg redenen om in actie te komen. Mohammed komt moeilijker aan een stage of een baan, dan Michiel. Nog maar een kwart van de 20- tot 25-jarigen, kan financieel op zijn of haar eigen benen staan. Jongeren gaan van flexbaan naar flexbaan, zonder enige zekerheid.

Een woning huren, laat staan kopen, is steeds moeilijker, waardoor zogenaamde boemerang-kinderen noodgedwongen weer bij hun ouders moeten intrekken.

Toch was de actiebereidheid van jongeren lange tijd bijzonder laag en ook bij de JS lijken we onszelf soms te verliezen in het formuleren van mooie moties en het voeren van eindeloze discussies in zaaltjes met elkaar. Dat is leuk en gezellig, maar we zouden zoveel meer kunnen bereiken.

Met elkaar. En met onze bondgenoten.

“Collectieve actie werkt!”

Naam: Stijn Jansen Leeftijd: 26 JS-afdeling: Utrecht Ervaring met linkse samenwerking als: Organizer bij FNV

In mijn werk bij de vakbond merk ik bijna dagelijks hoe groot de impact kan zijn van linkse samenwerking. Young and United is het meest aansprekende voorbeeld. Na veertig jaar pikten 18-jarigen het niet meer dat zij voor de wet volwassen waren, maar pas op hun 23e ook zo betaald werden. Sterker, 18-jarigen verdienen de helft van hun 23-jarige collega’s. Hoe moet je daar je huur, zorgverzekering en boodschappen van betalen? En is een 23-jarige vakkenvuller, nu echt twee keer zo productief als zijn of haar 18-jarige collega? Natuurlijk niet! Het minimumjeugdloon is niets anders dan een verdienmodel voor Albert Heijn en McDonalds. Jongeren, collectief verenigd in Young and United, voerden samen met linkse politieke jongerenorganisatie, actie voor afschaffing van het minimumjeugdloon. Door zichtbaar en rebels te zijn, ontstond er een publiek debat en politieke druk, waardoor het minimumjeugdloon deels werd afgeschaft en jongeren straks op hun 21e betaald gaan worden als volwassenen!

Dát is de weg om iets te veranderen. Iets wat jij onrechtvaardig vindt. Of dat nu lokaal, nationaal of op internationaal niveau is. Door lid en actief te worden van de vakbond, een beweging of partij, verenig je je groep en bouw je macht op. En wij hebben een enorme voorsprong, want wij zijn al verenigd en wij delen grotendeels dezelfde idealen. Maar verandering dwing je alleen af als je dit collectief en krachtig doet. Collectief door het samen te doen. En krachtig door het zichtbaar en brutaal te doen. Zorg dat mensen je boodschap zien, begrijpen en zich hier bij aan willen sluiten. Zoek bondgenoten in politieke jongerenorganisaties, de vakbeweging, de milieubeweging of andere maatschappelijke organisaties. Wees brutaal en durf ook te falen!

Onze moederpartij blijft het moeilijk vinden om samen te werken met de linkse partners. Met Young and United gaven wij het goede voorbeeld van linkse samenwerking.

Maar laten we dit vaker doen. Dus JS’ers aller landen, verenigt u!

11 lava­

In samenwerking schuilt een grote kracht: samen bereik je meer. In de afgelopen jaren heb ik dit als raadslid voor de gecombineerde partij PvdA/GroenLinks Heumen mogen ervaren. In Heumen (een gemeente net onder Nijmegen) wordt al sinds 2002 goed samengewerkt aan de uitvoering van een sociaal programma met een groene paragraaf door de lokale afdelingen van de PvdA en GroenLinks.

Dankzij onze samenwerking hebben we, tegen de landelijke trend in, geen zetels verloren en slagen we er met onze vijf zetels (in een raad van 17) nog iedere dag in om onze sociale en duurzame doelen te bereiken. De samenwerking is logisch omdat er weinig verschil zit tussen beide partijen: samen bereiken we meer.

Maar het zou onjuist zijn om te zeggen dat er geen verschil tussen deze partijen zit. Want hoewel ons doel hetzelfde is, kan de weg ernaar toe voor de Heumense GroenLinksen PvdA-leden verschillen. Wellicht heeft dit de GroenLinks’ers dan ook doen besluiten om aan de verkiezingen van 2018 als zelfstandige partij deel te nemen. Onze programma’s zullen erg veel op elkaar lijken: een sociaal programma met oog voor duurzaamheid. Daarmee zijn er weinig rationele argumenten te noemen tegen onze samenwerking. Of het nu door landelijke ontwikkelingen of door onvrede komt, GroenLinks in Heumen kon de lokroep van zelfstandigheid blijkbaar niet meer weerstaan.

Ik vraag me af of de Partij van de Arbeid en GroenLinks na 2018 apart net zo veel kunnen bereiken als de PvdA/GroenLinks in de afgelopen raadsperiodes. In Heumen wordt vaak de vergelijking gemaakt met een scheiding tussen twee ouders: hoewel er geen ruzie is, blijft het pijnlijk.

“Samenwerking in voor- en tegenspoed” Naam: Joep Witsiers Leeftijd: 23 JS-afdeling: Arnhem-Nijmegen Ervaring met linkse samenwerking als: Raadslid in Heumen

Ook landelijk is samenwerking weer onderwerp van discussie. De roep om samenwerking op links klinkt steeds harder, hoewel deze na de goede verkiezingsuitslag van 2012 toch even verdwenen leek. En daar zit precies het pijnpunt, blijkt ook uit onze ervaring in Heumen. Samenwerking tussen linkse partijen in welke vorm dan ook moet geen gelegenheid-actie zijn. Vandaag wel omdat het goed uitkomt, morgen niet omdat het beter past. En hoewel een fusie tussen linkse partijen mij niet aan de orde lijkt - er zit natuurlijk wel degelijk verschillen zitten tussen de partijen op links - kan de linkse politiek met meer samenwerking veel meer bereiken. Laten we dus vooral zichtbaar de samenwerking zoeken met partijen die in de basis allemaal staan voor een progressief Nederland met gelijke kansen voor iedereen. Alleen op die manier kunnen we het vertrouwen in de linkse politiek versterken. We moeten ons afvragen wat voor ons zwaarder weegt: de behoefte aan zelfstandigheid, de kick vanwege de peiling, botsende ego’s of bestuurlijk gewicht in de schaal leggen met een sociaal en duurzaam programma. Want dat wordt de grootste uitdaging voor samenwerking op links: het kiezen voor samenwerking ‘in voor- en tegenspoed’. Als wij als Partij van de Arbeid daarvoor kiezen kunnen we inzetten op meer samenwerking op links en kunnen wij, net als de afgelopen jaren in Heumen, samen heel veel bereiken.

12 lava

\Er heerst een populistische en conservatieve wind in het Westen. De Brexit zal desastreus zijn voor het milieu omdat de conservatieve regering beoordeelt welke EUwetgeving wordt overgenomen. Drie keer raden welke wetgeving het moeilijk zal krijgen. Trump zal het Klimaatakkoord van Parijs wegvagen en de milieuvervuilende industrie bevorderen. Rusland maakt nauwelijks stappen. Alleen China beweegt langzamerhand in de goede richting, maar het land blijft een grote vervuiler. De vrees is dat Nederland een vergelijkbaar scenario tegemoet gaat als rechtse partijen na de verkiezingen een meerderheid in het parlement krijgen. Het is wat de milieubeweging betreft van eminent belang dat de komende verkiezingen niet in zo’n scenario, maar in sterk milieubeleid resulteren.

Omdat linkse partijen veel ambitieuzer milieubeleid voorstaan, ligt samenwerking tussen linkse partijen en de milieubeweging in aanloop naar de aankomende Tweede Kamerverkiezingen voor de hand. Maar de milieubeweging blijft huiverig voor samenwerking met partijen als GroenLinks en de PvdA. Enerzijds omdat een NGO in beginsel politiek neutraal en onpartijdig moet zijn. Anderzijds omdat de politieke partijen in kwestie nou niet bepaald een geweldige track-record hebben als het gaat om het houden van beloftes.

“We willen dezelfde fundamentele veranderingen” Naam: Lawrence Cheuk Leeftijd: 26 JS-afdeling: Amsterdam Ervaring met linkse samenwerking als: Voorzitter van Jongeren Milieu Actief (JMA)

13 lava­

Politieke neutraliteit is inderdaad belangrijk. Het lijkt me dan ook geen goed idee als vertegenwoordigers zomaar campagne gaan voeren voor linkse partijen. Wel ben ik voorstander van intense samenwerking op het gebied van verhalen vertellen en hetzelfde doel nastreven. De milieubeweging hamert er al jaren op dat klimaatontwrichting niet zomaar opgelost zal worden met het invoeren van duurzame energie en van CO2-neutrale vervoersmiddelen. Dat zou niet meer dan symptoombestrijding zijn.

Klimaatontwrichting is namelijk uiteindelijk het gevolgen van een kapitalistisch systeem zonder remmen. Als die onderliggende oorzaak van klimaatproblematiek niet wordt aangepakt, kunnen oplossingen alleen maar tijdelijk of plaatselijk van aard zijn.

Het verhaal van de milieubeweging is al jaren dat de economie weer de samenleving moet dienen en niet andersom. Dat we ons niet meer blind moeten staren op het Bruto Binnenlands Product, maar in plaats daarvan misschien een geluksindex moeten invoeren. Dat mensen niet meer kunnen consumeren met de snelheid en achteloosheid waarmee dat nu gebeurt. Maar vooral dat we moeten zorgen dat de economie en samenleving weer werken voor iedereen. De milieubeweging bepleit dus fundamentele veranderingen in onze manier van (samen)leven die veel lijken op de doelstellingen van linkse politieke partijen.

Ons nieuwste lid…

Yannick Bults!

Beeld: Maria van der Heyden

Leuk dat je lid bent geworden van de Jonge Socialisten! Waarom ben je lid geworden?

Ik ben lid geworden nadat ik Diederik Samsom in Assen hoorde spreken.

Diezelfde dag nog heb ik me aangemeld voor de Partij van de Arbeid en las toen ook dat de PvdA een leuke jongerenvleugel had. Wat ik las over de Jonge Socialisten trok mij heel erg aan: de Jonge Socialisten zijn ambitieus en tonen lef. Ze -nee, we- vechten samen tegen het rechtse geluid, zoals er geschreven staat op de oordopjes die je in het welkomstpakket krijgt.

De Jonge Socialisten zijn ontzettend toegankelijk. Alles mag en niets moet.

Die toegankelijkheid is voor mij heel erg belangrijk omdat ik ver van de Randstad woon. Kortom, Ik ben lid geworden omdat ik me thuis voel bij de Jonge Socialisten.

Waarom de JS en geen andere (jongeren)partij?

Ik denk dat de Jonge Socialisten wat vrijer zijn dan andere jongerenpartijen, ze durven wat meer te gaan voor hun idealen. Om die reden heb ik gekozen voor de Jonge Socialisten.

Ben je van plan om actief te worden binnen de vereniging?

Ik ben nu vier weken lid en ben al redelijk actief geweest. Dat beviel me ontzettend goed. Ik heb met het landelijk bestuur campagne gevoerd voor de Meierijstad, in Amsterdam de campagne afgetrapt tegen de jongerenwerkloosheid in Europa en in Tilburg het congres bijgewoond.

Het was allemaal geweldig en ik ben met open armen ontvangen door de vereniging. Dat maakt ook dat ik graag actief blijf.

Waar ligt je passie?

Ik heb eigenlijk twee passies. Mijn eerste passie ligt in het onderwijs. Mijn moeder is docent aan het Drenthe College, waardoor ik altijd al veel over het reilen en zeilen in onderwijsland

meekreeg. Ik wil mij hard maken voor vernieuwingen in het onderwijs om de tweedeling in het onderwijs tegen te gaan. Dan heb ik het over vernieuwingen zoals maatwerk trajecten aanbieden, zodat iedere leerling de kans krijgt om zich te ontwikkelen op vlakken waarin hij of zij uitblinkt.

Het mooiste zou zijn dat er een landelijk systeem komt waarin je op het diploma per vak te zien krijgt op welk niveau je zit. Zodat je niet word tegengehouden door een vak die je later nooit nodig zal hebben, en je dus wel alle kans hebt om te groeien als leerling. Dat de talenten die een leerling beschikt naar voren komen.

Mijn tweede passie is immigratie.

Toen ik nog een hele kleine jongen was, fietste mijn moeder eens door het park en zag een jongen op een bankje zitten. Hij bleek Ibrahim te heten, en zou binnenkort worden uitgezet. Mijn moeder heeft ervoor gekozen hem op te nemen in ons gezin. Hij sliep bij ons in de studeerkamer en ik had opeens een grote broer. Een hele aardige lieve grote jongen. Hij kookte hele avonden voor ons omdat hij ons wat terug wou geven. Uiteindelijk is hij uitgezet en na een aantal brieven hebben we niks meer van hem gehoord. Deze ervaring heeft mijn visie op immigratie gevormd. Nederland kan vooral als het gaat om de vluchtelingencrisis echt veel meer betekenen dan ze nu doet.

Het beeld dat alle vluchtelingen enge criminelen en terroristen zijn wil ik de wereld uit helpen.

Wat zou je veranderen als je één dag aan het ‘politieke stuur’ zou mogen staan?

Dat je geloof of afkomst niet meer bepalen welke kansen je in het leven krijgt. Eén beslissing die ik zou nemen in dat verband, zou zijn dat er op alle scholen gratis huiswerkinstituten komen zodat iedereen dezelfde kansen krijgt om te leren.

14 lava

15 lava­

Linkse samenwerking leidt niet tot linkse politiek Tekst: Erkan ErgĂźn Illustratie: RenĂŠe van den Kerkhof Op maandagavond 24 oktober riep GroenLinks-leider Jesse Klaver op tot de vorming van een progressief machtsblok. Eens in de zoveel tijd duikt het weer op: links moet gaan samenwerken. Dat is op zich geen verkeerde gedachte. Je zou het zelfs een nobel streven kunnen noemen.

Indien je een aanhanger bent van een linkse partij, wil je het liefst dat er links beleid gevoerd wordt. Linkse samenwerking zou tot meer linkse politiek moeten leiden en dat is wat we willen, toch?

In de praktijk blijkt linkse samenwerking echter lastig.

De laatste keer dat er concreet iets van terechtkwam was in 1990, toen de partijen CPN, PSP, PPR en EVP erin slaagden om samen op te gaan in GroenLinks. De pogingen die daarna volgden, mislukten telkens. In 2006 zijn er gesprekken gevoerd tussen GroenLinks-leider Halsema, SP-leider Marijnissen en PvdA-leider Bos, maar die gesprekken hebben niets concreets opgeleverd. Na de oproep van Klaver in

16 lava

oktober werd al snel duidelijk dat linkse samenwerking er ook dit keer niet van zou komen. De SP gaf meteen aan dat ze geen beloftes willen doen omdat ze de PvdA niet vertrouwen. D66 wil liever niet in een links hoekje gedrukt worden en de PvdA vond Klaver niet oprecht. “Uit alles bleek dat hij dacht: ik wil zelf de grootste worden op links”, was de reactie van Samsom op Klaver. Volgens Samsom had Klaver juist zelf de plannen die er waren tussen GroenLinks en de PvdA van de baan geschoven.

In de NRC van 25 oktober schreven Niemantsverdriet en De Witt Wijnen dat de roep voor progressieve samenwerking van Klaver als doel had om zich als leider van links te kunnen profileren. Zo lijken deze pogingen van linkse samenwerking de naar de oud-PvdA-voorzitter genoemde ‘Wet van Koole’ te bevestigen. Koole identificeerde de ogenschijnlijke politieke natuurwet dat samenwerking en fusie van partijen slechts tot stand kunnen komen indien de partijen electoraal achteruitgaan. Als een of meerdere partijen het op dat moment ‘goed’ doen, hebben ze geen prikkel om samenwerking aan te gaan. Tot nu is het de PvdA vaak verweten dat zij geen oprechte interesse had in linkse samenwerking. De PvdA stond er immers goed voor. Nu is het GroenLinks die er relatief gunstig voorstaat in de peilingen en wordt verweten dat ze niet écht geïnteresseerd zijn in linkse samenwerking.

Linkse samenwerking is een streven dat gedoemd is te mis

Er zijn vier mogelijke scenario’s te bedenken waar zo’n regeringsalliantie toe zou kunnen leiden:

Scenario 1: het ‘perfecte’ scenario

In dit scenario houden de alliantiepartijen zich aan hun belofte. Doordat geen enkele rechtse partij met de PVV wil regeren, worden de rechtse partijen ‘gedwongen’ om zich aan te sluiten bij dit blok. Dit zorgt er uiteindelijk voor dat er een overwegend linkse regering komt.

Er zijn vragen te stellen over de wenselijkheid en haalbaarheid van dit scenario. Het is zeer onwaarschijnlijk dat een rechtse partij zich laat gijzelen door een linksprogressief machtsblok. Daarnaast is de kans groot dat, indien er vooraf een alliantie wordt gevormd, er een hoop kiezers worden vervreemd van de partij waar ze aanvankelijk op wilden stemmen. De ideologische verschillen op ‘links’ zijn daarvoor te groot. Zo merkt Maurice de Hond op dat de meerderheid van de kiezers van D66 tegen zo’n afspraak zijn.

Scenario 2: rechtse regering

De links-progressieve alliantie blijft bij elkaar tot er zich een rechtse partij bij voegt. Maar omdat de alliantie geen meerderheid heeft, is het mogelijk dat de rechtse partijen besluiten om toch samen te regeren. Ondanks dat de VVD en CDA herhaaldelijk hebben aangegeven dat samenwerking met de PVV ‘lastig’ is, dwing je ze met een links-

progressief machtsblok om hun positie te herzien. De jaren waarin

lukken. Immers, de ego’s en belangen zijn te groot. Wat zou er gebeuren als linkse samenwerking op de een of andere manier wel zou lukken?

Een mogelijke manier om linkse samenwerking vorm te geven is als er harde afspraken gemaakt worden tussen de SP, GroenLinks, PvdA en D66 om alleen samen in een regering te stappen.

rechts Nederland haar vingers kon aflikken, waren op zijn zachts gezegd onsmakelijk. Liever niet nog een keer.

Scenario 3: het mesin-de-rug-scenario

Een of meerdere partijen verbreken de alliantie en vormen toch een regering. Dit is een scenario dat toekomstige linkse samenwerking sterk onder druk zet.

Er heerst al wantrouwen tussen linkse partijen onderling. Het scenario 17 lava­

waarin de alliantie toch wordt verbroken, is een scenario Het is daarom beter om af te zien van het idee om linkse dat dit wantrouwen vergroot. samenwerking te forceren. De kans dat een geforceerde samenwerking wantrouwen in de hand werkt bij zowel Scenario 4: electorale afstraffing bestuurders als kiezers, is groot. Betekent dit dat we dan De linkse partijen houden zich aan hun belofte. De recht- helemaal niet moeten streven naar gezamenlijke linkse se partijen sluiten zich echter niet aan, maar vormen ook politiek? Absoluut niet. Maar we moeten er wel minstens geen regering. Uiteindelijk leidt dat tot een lange rege- één scherpe voorwaarde aan stellen: het doel moet zijn ringloze periode waarna opnieuw verkiezingen gehou- om links als geheel sterker te laten worden. De vooroorden zullen worden. logse christelijke politicus De Visser stelde ooit: “Met drie Er mag verwacht worden dat kiezers de verantwoorde- netten vangt men allicht meer vis dan met één.” Laten we lijke partijen voor een lange regeringloze periode zullen dan ook eerst de netten afzonderlijk stevig uitzetten. De afstraffen. Oftewel: electorale afstraffing van links. kans op een geslaagde linkse samenwerking is het grootst na een gunstige verkiezingsuitslag. ◄ De verschillende mogelijke scenario’s bij vergaande linkse samenwerking tonen aan dat linkse samenwerking paradoxaal gezien zal leiden tot minder linkse politiek.

In eerste instantie zijn de verschillen en belangen bij de partijen te groot om daadwerkelijk tot stevige afspraken te komen. Zelfs wanneer het zou lukken om werkelijk tot samenwerking te komen, is het nog maar de vraag of dit tot het gewenste resultaat zal leiden. De meerderheid van het electoraat is nu eenmaal niet links op dit moment.

Onderzoek toont daarbij aan dat kiezers vervreemd zullen worden van partijen indien vooraf wordt afgesproken om samen te regeren.

18 lava

uit de bestuurskamer Nieuwtjes, mededelingen, oproepen, weetjes en/of meningen uit bestuurlijke hoek.

Vrienden op links Er is inmiddels een lange traditie van voorzitters van de Jonge Socialisten die pleiten voor wat meer samenwerking op links. Ik voeg me met veel plezier en veel trots in dat rijtje. We hebben immers de vrienden op links nodig willen we deze rechtse wereld fatsoenlijker, eerlijker en mooier kunnen maken. Met onze linkse vrienden van GroenLinks en SP delen we onze idealen van een toekomst waar menselijke waarden belangrijker zijn dan economische waarde. En gelukkig zijn JS-voorzitters geen roependen in de woestijn - ook prominente figuren als bijvoorbeeld Femke Halsema was erg vóór linkse samenwerking. Helaas had Cohen destijds geen zin in etiketjes. Op het moment dat Samsom wilde fuseren met

GroenLinks gaf Klaver niet thuis. Een fusie is misschien ook wat overdreven, maar laten we of we nu 8 of 80 zetels halen even duidelijk maken dat we samen schouder aan schouder vechten tegen de rechtse kapitalisten. Door steeds elkaar vliegen af te vangen, versterken we misschien onze eigen electorale positie op de korte termijn, maar beperken we steeds de slagkracht van #teamlinks.

Dus: Hup Links!

Tekst: Lieke Kuiper

foto: Lars Kersten

colofon redactie: Lawrence Cheuk, Casper Gelderblom, Erkan Ergün, Stijn Jansen, Freek Kilsdonk, Bo Schijven, Joep Witsiers / gastredactie: Positief Links / hoofdredactie: Casper Gelderblom / cover: Freek Kilsdonk | fkgo.nl / fotografie: Maria van der Heyden | mariavanderheyden. com / illustratie, Renée van den Kerkhof | neetje.nl, Robert Muts | mutsillustrations.nl / ontwerp & vormgeving: Merijn Dietvorst | vorstontwerp.nl / druk: control media | controlmedia.eu / uitgever: Jonge Socialisten in de PvdA | js.nl Lava is een uitgave van de Jonge Socialisten in de PvdA (JS). Voor tips en suggesties is de hoofdredactie te bereiken via lava@js.nl. Meer informatie over de JS is te vinden op js.nl. alle rechten voorbehouden © Jonge Socialisten in de PvdA / december 2016

Lid worden van de Jonge Socialisten?

Ga naar www.js.nl/lidworden!

19 lava­

Ook meeschrijven?

Kijk op js.nl/lava

20 lava

jaargang 18 – editie 4