De rol van R abobank Food & Agri gaat verder dan alleen cijfers en nancieel advies We organiseren ook educatieve trainingen en inspiratiesessies. Zoals het Rabo Opvolgers Perspec tief (ROP): een opleiding voor jonge agrariërs die het bedrijf van hun ouders overnemen. En voor agrarische ondernemers die hun bedrijf binnen een aantal jaren overdragen of beëindigen, bieden we inspiratiesessies ‘Boerenblik op de toekomst ’ aan. Ga voor meer informatie naar rabo.nl/frl/rop of rabo.nl/frl/overdracht.
Food & Agriteam Friesland helpt u graag verder
Nieuwsgierig hoe we onze maatwerk mengsels maken? We geven een uniek kijkje achter de schermen! Vlas- &
Investeer in maatwerk stalstrooisels voor de beste boxhygiëne, een lager celgetal en een optimaal stalklimaat
www.bergagri.com
NutriTek ondersteunt het natuurlijk immuunsysteem van de koe. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat NutriTek een positieve invloed heeft op de pensgezondheid, DS-opname begin lacatatie en conditiebehoud na afkalven.
Informeer bij uw voerleverancier naar NutriTek of bezoek onze website.
‘DERYN BRÛZE’ KAN NOG MAAR HEEL EVEN
Er zijn genoeg redenen om de bierkraan op de Jouster Skou op donderdag 24 september eens even stevig open te draaien. De melkprijzen zijn licht dalende, maar nog steeds ongekend goed. De vleesprijzen beleven bizarre tijden, het krachtvoer is niet duur en de kuilplaten liggen barstensvol met goed ruwvoer: iedereen wil melken, véél melken. ‘Deryn brûze’, zeggen ze in Friesland. En dat is precies de donkere wolk die boven de sector hangt. Er moeten in 2026 75.000 tot 120.000 melkkoeien uit, als je het afmeet aan het met Europa afgesproken fosfaatplafond. In het voorjaar weten we het exacte aantal, maar dat er stevig gekrompen moet worden, is zo klaar als een klontje.
De volgende vraag is: hoe dan? ‘Er zijn twee opties: óf we zetten met z’n allen de schouders onder het spoor van vrijwillige krimp. Of we laten het erop aankomen en wachten op de onvermijdelijke ingreep van het landbouwministerie’, stelt Lubbert van Dellen in een interview vanaf pagina 60. Daar houdt hij een stevig pleidooi voor de vrijwillige krimpregeling. ‘Doe je dat niet, dan krijg je op korte termijn de grote pijn van generieke krimp en dat kan diep inhakken op jonge melkveebedrijven die net zijn overgenomen of voor een overname staan. Veel melkveebedrijven hebben geen opvolger. Als die versneld afbouwen, met hulp van de vrijwillige regeling, dan is de pijn uit de sector en kunnen de jonge, gezonde en toekomstgerichte bedrijven verder bouwen.’
Op de Jouster Skou gaat de blijver dit natuurlijk niet vragen aan de toekomstige stopper. Echt niet! Maar het is wel de harde realiteit die in beide hoofden omgaat, als je samen gezellig een pilsje staat te drinken in
park Heremastate. Voor verschillende melkveehouders kan de vrijwillige krimpregeling wel degelijk passen. Voor de PAS-melder, die buiten z’n schuld in een kansloze situatie is beland en nu een flinke financiële vergoeding krijgen. Voor de omschakelaar dichtbij een natuurgebied. Voor de intensieve melkveehouder die afschaalt. Voor de gefaseerde afbouwer. Maar ook voor de blijver die zijn buurman opkoopt en beide bedrijven samenvoegt op één locatie. Een paar koeien tijdelijk inleveren tegen een dikke vergoeding kan dan ineens lonend worden. Het grote probleem is dat de blijver, gezien de groeiende vraag naar melk en vlees, een gouden toekomst wacht. En dus blijven velen toch maar door melken.
Ondertussen probeert voormalig melkveehouder Harm Holman uit het Drentse Roden op de valreep van zijn afscheid van de Tweede Kamer orde in de chaos te scheppen met zijn plan om grondgebondenheid te koppelen aan een Agrarische Hoofdstructuur. De scherpte die hij hanteert in de koppeling van melkproductie aan grondgebondenheid, gaat veel meer pijn doen dan je op het eerste gezicht denkt. Daarbovenop komt de koppeling aan een opdracht voor de provincies om in een jaar tijd aan te wijzen wie vol gas mag blijven doorboeren en wie in een natuurreservaat terecht komt, zoals veel boeren het zullen benoemen. Laat staan dat je dit plan, waarvoor de oorspronkelijke bedenkers 30 jaar hadden uitgetrokken, zeg maar een generatie, er in acht jaar tijd even doorheen kunt jassen. Plan Holman bevat ontegenzeggelijk veel goede elementen en vindt bij de Haagse politiek ongetwijfeld draagvlak, maar is in de praktische uitvoering gedoemd te mislukken.
Sjoerd Hofstee & Jelle Feenstra
Dit magazine is een speciale uitgave rondom de Agrarische Schouw. Het magazine wordt in volledig beheer uitgegeven door mediabedrijf Langs de Melkweg.
Uitgever: Langs de Melkweg, Lorentzstraat 21-A, 8606 JP Sneek
Telefoon: 0515 429876
E-mail: redactie@langsdemelkweg.nl
Redactie: Jelle Feenstra en Sjoerd Hofstee
Vormgeving: Houssam Diab
Druk: Senefelder Misset Doetinchem
Verspreiding: Dit magazine wordt door PostNL verspreid onder melkveehouders en agribusiness in Drenthe, Friesland, Groningen, de Noordoostpolder, de kop van Noord-Holland en de kop van Overijssel.
Verder werkten mee: Bouke Poelsma, Peter van Houweling, Binne-Louw Katsma, Leonie Vaarhorst, Rens Hooyenga, Jilmer Postma, John Oud, Dave Adriaanse en Marcel van Kammen.
COLOFON
Inhoud
‘DERYN BRÛZE’ KAN NOG MAAR HEEL EVEN
LEIDT DE STRIJD OM MELK NAAR 1 EURO PER LITER?
EEN MAISJAAR OM VAN TE WATERTANDEN
‘STUREN OP EFFICIËNTIE IS STUREN OP WERKPLEZIER’
DANSEN OP DE VULKAAN IN MELKVEEHOUDERIJLAND
PRODUCTNIEUWS
WELMOED DEINUM BOUWT AAN NIEUWE TOEKOMST IN KIWI-LAND
LEVE DE ‘BOERENBUBBELS’ VAN KOKEDEI EN DE AGRARISCHE SCHOUW
AI VEROVERT SNEL MEER POSITIE OP MENIG MELKVEEBEDRIJF
WIE KAN EN WIL DE LAATSTE WEIDEVOGELS NOG BESCHERMEN?
‘NOG EVEN EN DE MELKAUTO’S KOMEN ONDER POLITIEBEGELEIDING HET ERF OP’
MET 7 VINKJES JE BEDRIJF NATUURINCLUSIEF MAKEN
‘VERKOOP BEDRIJF IS ALTIJD MAATWERK’
‘VRIJWILLIGE KRIMP IN KOEIEN GAAT VERREWEG DE MINSTE PIJN DOEN’
‘IK BOUW GRAAG ZEKERHEID IN’
Wilt u dit magazine bij een volgende uitgave niet meer ontvangen dan kunt u dit aangeven bij de uitgever via redactie@langsdemelkweg.nl.
Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden nadrukkelijk voorbehouden. Deze rechten behoren bij Langs de Melkweg c.q de betreffende fotograaf. Artikelen uit deze uitgave mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt na schriftelijke toestemming van Langs de Melkweg.
LEIDT DE STRIJD OM DE MELK ONS NAAR EEN € PER LITER?
LEIDT DE STRIJD OM MELK ONS
Leidt de strijd om melk tot 1 euro per kilo melk? Dat is het thema van 71ste editie van de Agrarische Schouw in Joure. De wereld schreeuwt om melk, terwijl de melkveestapel in Nederland vanwege regelgeving moet krimpen. Vier melkveehouders in Nederland vertellen in dit magazine hoe zij omgaan met die uitdaging.
• Tekst: Jelle Feenstra
• Foto's: Jilmer
John
'Binnenn tien jaar is melk schaars.' In de recent gemaakte podcastserie ‘De strijd om de Melk’ van Nieuwe Oogst waarschuwt Albert de Groot, voorzitter van de European Dairy Association en CEO van Vreugdenhil, dat Nederland binnen tien jaar met een tekort aan melk kan kampen, waardoor de prijzen sterk zullen stijgen. 'Als ik nu zeg: melk gaat 1 euro worden, gaan boeren volgende week om die euro vragen. Maar ik denk wel dat het die kant opgaat.’ Hij wijst erop dat niet alleen in Nederland, maar in veel landen de melkaanvoer onder druk staat, door vergrijzing, verdroging, arbeidstekorten of aangescherpte dier- en milieuwetgeving. In Nederland speelt vooral het beleid rond stikstof en de daarmee gepaard gaande onzekerheid een grote rol. ‘Over tien jaar zullen we ons afvragen: waar waren we in Nederland mee bezig', stelt De Groot.
Marges structureel hoger
Jehannes Miedema is commercieel manager melk bij Farmel. Hij zegt: ‘Een
melkprijs van 1 euro per liter melk zegt niet zoveel. Uiteindelijk gaat het om de marge. Ik verwacht dat die de komende jaren structureel hoger komt liggen. Waarom ik dat verwacht? Wat meespeelt in de cycli van een tekort aan melk dan wel een overschot zijn de randvoorwaarden. Die maken het lastig
Sijo Smit:
‘Ik wil geen problemen als de melkprijs te sterk daalt’
om snel meer te melken bij een tekort. Denk bijvoorbeeld aan wetgeving, dierziektes, stoppers of overstappers naar akkerbouw. De melkfabrieken met overbezetting zullen zo lang mogelijk hun best doen om melk vast te houden. Maar het is onvermijdelijk
Ted Berkhout: ‘Een hoge melkprijs is lastig voor een kaasmaker’
Postma,
Oud, Leonie Vaarhorst en Frans Mulder
De prijsontwikkeling van melk sinds 2010 tot en met 2025 zoals die daadwerkelijk is geweest. Trekt deze door dan krijg je de lijn van 2025 tot 2040. Bron: Wageningen Economic Research en Langs de Melkweg
NAAR 1 EURO PER LITER?
dat er fabrieken zijn die dit op den duur niet volhouden. Al met al zorgt dit voor een goed vooruitzicht voor de melkveehouders die blijven.’ Hij voegt er nog iets wezenlijks aan toe. ‘Er zijn genoeg remmende factoren. Zo blijven we erg afhankelijk van wat er in de rest van de wereld gebeurt. Als Europa zijn we geen Canada met een beschermde markt. Daar komt nog bij dat dure zuivel vroeg of laat leidt tot vraaguitval. Toch denk ik dat melkveehouders slim en creatief genoeg zijn om binnen de kaders die er zijn zoveel mogelijk melk te produceren.’
Lubbert van Dellen (Flynth) ziet een melkprijs van 1 euro per kilo melk ook niet voor zich. ‘Maar het is niet irreëel om te verwachten dat de melkprijs blijvend tussen de 50 en de 70 cent gaat bewegen’, zegt hij in een groot interview elders in dit magazine (zie pagina 60-64). ‘Omdat wereldwijd de omvang van de melkveehouderij ter discussie staat, er bijna overal sprake is van krimp en koeien melken steeds meer een specialisme wordt dat niet iedereen zo maar even doet.’ Hij wijst als extra moeilijkheidsgraad ook op de factor arbeid die je 24/7 nodig hebt op een melkveebedrijf. ‘Dat Frankrijk binnenkort flink subsidie geeft om groei van de melkveehouderij in het land te stimuleren’, ziet hij als een serieus signaal dat Europa zich zorgen begint te maken over voldoende melkaanvoer.
Zuivelverwerkers betalen boven de markt Nederland telde in 2024 26 verschillende zuivelondernemingen met in totaal 53 verschillende productielocaties. In totaal kregen die fabrieken afgelopen jaar 13,6 miljard kilo melk aangeleverd. Ze moeten de laatste jaren alle zeilen bijzetten om de melkaanvoer in de fabrieken op peil te
Koen en Anneloes Scholten: ‘Een meerprijs voor melken dichtbij natuurgebied’
OPENINGSAVOND IN HET KADER VAN DIT THEMA
Dé openlucht vakbeurs voor de agrarische sector in Noord-Nederland draait om de vraag: 'Leidt de strijd om melk ons naar een € per liter?'. Een actuele kwestie nu het aanbod afneemt en de vraagt stijgt. Joure staat woensdagavond 24 september vanaf 20.00 uur en donderdag 25 september van 08.00 tot 16.00 uur in het teken van de 71e Agrarische Schouw. Tijdens de openingsavond in Partycentrum ’t Haske op woensdagavond 24 september om 20.00 uur, gaat Richard Scheper, handels- en risicomanager bij Farmel, in op de verwachtingen voor de melkprijs in wereldwijde en regionale zuivelmarkten. Arjan Schimmel, voorzitter van ZuivelNL, gaat in op de recente daling van de Nederlandse melkproductie. Avondvoorzitter is Sjoerd Hofstee van Langs de Melkweg.
houden. Al sinds september 2023 toont de melkaanvoer in Nederland een gestaag dalende lijn: vorig jaar 1,7% minder melk en in het eerste half jaar van 2025 opnieuw 1,1% minder. Terwijl wereldwijd de vraag naar zuivel blijft groeien. ‘Om die reden heeft in Nederland nog geen zuivelfabriek het aangedurfd om de melkprijs serieus te verlagen. Tussen de gemiddelde uitbetaalprijs voor de boer en de gemiddelde opbrengst van kaas, poeder en boter, gaapt momenteel een gat van 7 tot 8 cent per kilo melk’, stelt zuivelanalist Klaas van der Horst van Boerenbusiness.nl.
10% minder melk, 15% minder vlees Zuivel- en vleesproducten in de supermarkt zullen de komende jaren verder in prijs stijgen, voorspelt ABN AMRO in een nieuw sectorrapport. Volgens de bank leidt de krimp van de Nederlandse veestapel, mede door beëindigingsregelingen voor boeren, tot een daling van het aanbod en daarmee tot hogere prijzen. De bank verwacht zo’n 10% minder melk en 15 tot 18% minder vlees in 2030. ABN AMRO voorziet dat de overcapaciteit in de zuivel leidt tot sluiting van een aantal
Germ Hoekstra: ‘Richt bedrijf zo in dat je er elke dag plezier aan beleeft.’
zuivelfabrieken richting 2030. ‘Het is realistisch te denken dat het melkvolume in Nederland de komende jaren gemiddeld jaarlijks enkele procenten daalt, ook als je een eventuele gemiddelde productiestijging in melkgift per koe meerekent’, denkt Martin Valstar van Dairyntel. De Rabobank sluit in de meest recente toekomstanalyses zelfs niet uit dat het zuivellandschap er al over vijf jaar compleet anders uit ziet.
Blijvers spelen in op de markt Vier melkveehouders vertellen, verdeeld over dit magazine, hoe zij inspelen op de hoge melkprijs. ‘Ik ben een grote fan van koeien weiden, maar als je inzet op efficiëntie, werkt het gewoon beter om de koeien binnen te houden. Het is niet anders’, zegt melkveehouder Germ Hoekstra uit Bantega. Broer en zus Koen en Anneloes Scholten uit het Overijsselse Buurse zitten dicht bij een natuurgebied en stapten daarom over naar een nieuwe zuivelverwerker die zich specifiek richt op nieuwe verdienmodellen voor melkveehouders in de buurt van Natura-2000-gebieden. Melkveehouder Sijo Smit uit Katlijk neemt geen risico en zet ondanks de goede melkprijs van dit moment op de termijnmarkt een behoorlijk deel van de melkprijs vast. ‘Ik vind het natuurlijk fijn om een goede plus te draaien met het melkveebedrijf, maar minstens zo belangrijk is dat ik in mijn situatie als pachter niet in al te grote problemen kom als de melkprijs sterk daalt.’ Ronduit ambivalent is de situatie op het melkveebedrijf van Ted Berkhout in Noord-Holland. ‘Als melkveehouder hoop ik op een zo’n hoog mogelijke melkprijs, maar wij maken ook kaas waarvoor we melk inkopen. En met die pet op mag de melkprijs van ons wel een stuk lager.’
Lees meer over de vier melkveehouders op pagina's 11, 27, 49 en 65. Meer over de strijd om melk op de pagina's 12-13 en 60-63.
EEN MAISJAAR OM VAN TE WATERTANDEN
Er zullen vast regio’s zijn waar het in het voorjaar of later in de zomer voor de mais net iets te lang droog was. Maar dat zijn uitzonderingen. Over het algemeen was 2025 voor deze teelt een topjaar. Zo ook bij Wolter Prikken in Elsloo die op 27 augustus een kleine 16 hectare vroege mais liet hakselen. ‘Met ruim 36% drogestof en dikke kolven was de mais best geslaagd. De maatregel om eenmaal per vier jaar op zandgrond verplicht voor 1 september te oogsten en een rustgewas te zaaien, vind ik waardeloos. Maar met een jaar zoals dit, waar het weer het hele seizoen meezat, kan het wel.’ Prikken zaaide rogge in wat hij komend voorjaar onderploegt. ‘Volgend jaar komt er mooi weer mais in.’
• Foto: Rens Hooyenga
Ga voor meer informatie naar
park Heremastate in Joure
‘STUREN OP EFFICIËNTIE IS STUREN OP WERKPLEZIER’
Naam: Germ Hoekstra (36)
Plaats: Bantega
Bedrijf: 120 melkkoeien, 60 stuks jongvee, 53 ha grasland en 13 ha mais, werkt met een Lely Sphere en zit in een Renure bemestingspilot
• Tekst: Sjoerd Hofstee
• Foto: Frans Mulder
‘Inzet op extra efficiëntie past bij mij en ons bedrijf. Daarbij houd ik van uitdagingen en stel mijzelf graag doelen. Eén daarvan is 40 liter per koe gemiddeld halen met een hogere marge per koe en voor het hele bedrijf. Momenteel produceert onze veestapel 35 kilo melk gemiddeld, afgelopen herfst en winter was dat 36 en 37 kilo met 4,60% vet en tussen de 3,50 en 3,60% eiwit. Ik ben er van overtuigd dat daar nog rek in zit. Het is daarvoor zaak om overal de puntjes op de i te zetten. Daar werken we momenteel hard aan.’
‘In 2003 zijn wij op deze plek gestart. In de eerste jaren hebben we de broodnodige verbeteringen in de stal al doorgevoerd. In 2014 is de stal uitgebreid en zijn er twee robots in gekomen. Nu telt de melkveekant exact 120 melkkoeien en ligplaatsen. We hebben ook wel 140 achter de robots gehouden, maar dat kwam het resultaat niet ten goede. Nu hebben we meer melk in de tank dan toen en tot nu toe bewijst de praktijk dat voor de extra liters per koe het nog beter is om nog iets te minderen in het aantal koeien. Verder kijken momenteel vijf specialisten van De Heus met ons mee hoe we tot een nog beter resultaat kunnen komen. Denk dan onder ander aan betere voederwinning, het robotbezoek optimaliseren en nog preciezer voeren. Dat bedoel ik met de puntjes op de i.’
‘Toen ik voor het eerst een filmpje zag van de Lely Sphere was ik meteen verkocht. Mest zo scheiden, beter benutten en als bonus de ammoniakdampen kwijt, wie wil dat nu niet? Een provinciale subsidie hielp de financiering rond te krijgen. Ik heb onze plannen op vijf pagina’s uitgeschreven waarna de bank akkoord ging. Dat we door de Sphere mee kunnen draaien in een Renure-pilot helpt ook. In de eerste Renure-pilot konden wij niet aansluiten omdat dat mede via FrieslandCampina ging. Die fabriek verlieten wij in 2019 omdat zij een soort fabrieksquotum invoerden en wij juist toen groei in de melkproductie doormaakten. Deelname binnen de pilot geeft minimaal vier jaar garantie dat we nu qua mestplaatsing alle zorgen even kwijt zijn en niet de verplichting van extensivering voelen. Wij leveren kunstmestruimte in en bewijzen dat dat prima kan als je je eigen mest zo mag benutten.’
‘Natuurlijk weet ik dat er wellicht geen toekenning voor Renure komt of dat het langer dan vier jaar duurt. De politiek is weerbarstig. Maar de eerste jaren kunnen wij zo vooruit. Moet het anders dan anticiperen we daar weer op. Dat moeten wij als boeren altijd. Zo ben ik een grote fan van de koeien weiden, maar als je inzet op efficiëntie, en helemaal als je met een Sphere werkt, werkt het gewoonweg beter om de koeien binnen te houden. Het is niet anders. Ik haal er ook elke dag opnieuw veel plezier uit dat de koeien het goed doen in de stal. Weinig trammelant bij de dieren en een hoge productie, dat loont voor ons én het geeft werkplezier. Ik geloof dat je moet proberen het bedrijf zo in te richten dat je er elke dag plezier aan beleeft. Op die manier rendeer je zelf en daarmee je bedrijf, het beste.’
INTERVIEW ECONOMIE
DANSEN OP DE VULKAAN IN
De stemming in de melkveehouderij is euforisch, met ongekend hoge melk- en vleesprijzen en een schitterend ruwvoerjaar. Wel hangt een stevige krimp van de melkveestapel met 5 tot 8% in 2026 boven de markt. Dat zijn 75.000 tot 120.000 koeien en is nodig om onder het fosfaatplafond te komen.
• Tekst: Jelle Feenstra
• Foto's: Binne-Louw Katsma, Flynth & aaff
‘Een goede vleeskoe levert momenteel € 3.300 op en de melkprijs is met niveaus van rond de 60 cent inclusief toeslagen gewoon goed. De silo’s en platen liggen vol met kwalitatief goed kuilgras en de snijmais staat geweldig op de percelen. Het boert heerlijk momenteel’, zegt melkveehouderijadviseur Jolle Sietsma van het Flynth-kantoor in Sneek. Hij schetst een uitgelaten stemming in de sector, veroorzaakt door de actuele marktprijzen en een zeer goed ruwvoerjaar. Ook melkveehouderijspecialist Jelmer Sietzema van aaff in Leeuwarden ziet een uitgelaten stemming. ‘De lopende rekening blijft maar oplopen en dat in een periode dat deze normaal gesproken leger raakt. In 2022 hadden we ook zo’n jaar en toen was dat vrij speciaal, nu begint een ton aan liquiditeit gewoon te worden, dat is best een bijzondere ontwikkeling’, zegt hij.
Ingreep in veestapel dreigt
Toch komen beide mannen ook met een duidelijke winstwaarschuwing. En die is dat er nog wel wat koeien uitmoeten om onder het fosfaatplafond van 2025 te blijven. De schatting is dat er nog tussen de 5 en 8% van de melkkoeien uit moet om onder het fosfaatplafond te blijven en dat zijn er 75.000 tot 120.000 stuks. De definitieve
cijfers over de mestproductie in 2025 volgen in voorjaar 2026. Wanneer de excreties dan nog boven de plafonds zitten, dreigt een generieke korting op de omvang van de veestapel, waarbij alle melkveehouders fosfaatrechten moeten inleveren en een aantal koeien minder mogen melken. Een andere mogelijkheid is dat minister Wiersma dit najaar de vrijwillige krimpregeling openstelt. Het budget voor deze regeling is € 650 miljoen van de overheid. De rest van het budget wordt bijeengebracht door banken en zuivelsector. De regeling wacht nog op goedkeuring van Brussel. Melkveehouders die meedoen aan deze regeling kunnen naar verwachting vrijwillig tussen de 10 en de 30% van de melkkoeien die ze de afgelopen 12 maanden hebben aangehouden, aanmelden. Van deze koeien worden de fosfaatrechten ingenomen. De vergoeding per koe ligt naar verwachting tussen de € 9.000 en € 12.000. Dat was in herfst 2024 en voorjaar 2025 nog een mooie vergoeding. Maar op dit moment zijn de fosfaatrechten zo duur dat het maar de vraag is of die vergoeding hoog genoeg is.
Vraag naar gewilde fosfaatrechten
Sietzema denkt dat deelname aan de vrijwillige, partiële opkoopregeling op bedrijven – niet te verwarren met LBVgoed kan uitpakken voor de portemonnee.
‘Op de lange duur is krimp zelden een economisch hoogstandje gebleken. Maar als een dergelijke regeling in je strategie past, omdat het je op weg helpt naar een passend melkconcept of een voorportaal is om je bedrijf rustig af te bouwen, kan het een uitstekend plan zijn om er aan deel te nemen.’ Ondertussen is er een groeiend aantal melkveehouders dat nog behoorlijk wat fosfaatrechten moet kopen om de melkproductie over 2025 te kunnen verantwoorden voor de mestwetregelgeving, constateert hij. ‘Het probleem is dat er nu weinig aanbod is van fosfaatrechten. De onderschrijders bieden deze niet aan, omdat ze de ruimte die er nog zit in de toekomst willen benutten. Daar komt bij dat het afromingspercentage van 30% bij verkoop van fosfaatrechten een behoorlijke drempel opwerpt om überhaupt te verkopen. Wat ook meespeelt: kleinere melkveehouders die willen stoppen, gaan met deze goede prijzen toch nog even door. Verder worden melkveebedrijven van stoppers vaak ‘going concern’ verkocht waardoor deze rechten niet op de markt komen.’ Het gevolg is dat de prijzen van fosfaatrechten blijven oplopen en inmiddels al bijna de € 200 weer aantikken. Terwijl ze begin dit jaar nog op € 70 zaten. ‘Ook de goede melkprijs nodigt uit om fosfaatrechten te kopen en extra koeien aan te houden, terwijl de angst voor een nieuwe referentiedatum voor een toekomstige gedwongen krimpt wellicht ook een rol speelt bij het maar zoveel mogelijk aanhouden van koeien’, voegt Jolle Sietsma toe.
Hoe erg is generieke krimp
Hoe groot de gevolgen van een generieke
MELKVEEHOUDERIJLAND
Jolle Sietsma (Flynth): ‘In het algemeen zien we een steeds verdere versobering voor IB-ondernemer en dit leidt tot een run op hybride BV’s.’
krimp zullen zijn, is koffiedik kijken. Het hele idee achter de vrijwillige krimpregeling is om een generieke krimp te voorkomen. Deze kan ervoor zorgen dat gezonde, maar zwaar gefinancierde bedrijven uit de sector verdwijnen, terwijl de buurman die over een paar jaar toch wil stoppen nog even doorgaat. Dat kan erg slecht uitpakken voor de structuur van de melkveesector, is de vrees. Jelmer Sietzema onderschrijft dit. ‘En ik ben op bedrijfsniveau ook wel somber over generieke korting. Echter, als je wat afstand neemt en op macro-niveau kijkt, gaan we als sector de strijd tegen krimp niet winnen. Als die krimp toch moet, combineer het dan ook met het oplossen van de vergunningsproblematiek.’
Run op hybride BV’s
Terug naar Jolle Sietsma. Hij ziet dat er dit jaar goed geld wordt
verdiend op de melkveebedrijven. ‘Dat is prachtig maar 2025 is ook het jaar van een aantal fiscale wijzigingen die gevolgen hebben voor melkveehouders. Zoals de verdere afbouw van de zelfstandigenaftrek en het verlagen van de MKBwinstvrijstelling. ‘Met meerdere vennoten in een vof kan dat hard doortikken’, zegt hij. Ook de afschrijvingsbeperking op onroerend goed is veranderd. De bodemwaarde was tot 2024 voor gebouwen die de ondernemer zelf gebruikt gelijk aan 50% van de WOZ-waarde. Sinds 2024 geldt voor de inkomstenbelasting een bodemwaarde van 100%. ‘Dit betekent dat de bodemwaarde van gebouwen in eigen gebruik ineens veel hoger wordt, wat een afschrijfstop kan betekenen en dus een hogere winst.’ Verder is de middelingsregeling niet meer kracht. ‘In het algemeen zien we een steeds verdere versobering voor IB-ondernemers’, zegt Sietsma. Het leidt volgens hem tot een run op hybride BV’s, die de belastingdruk
'MEEDOEN
AAN
VRIJWILLIGE KRIMP KÁN EEN GOED PLAN ZIJN, ALS HET PAST'
aanzienlijk kunnen verlagen. 'Belangrijk is om een goede prognose te maken en vooruit te kijken hoeveel belasting er moet worden betaald. Overweeg ook om tijdig voorlopige aanslagen aan te vragen om heffingsrente te voorkomen.'
Jelmer Sietzema (aaff): ‘Melkveehouders wachten al jaren op duidelijkheid van de politiek, maar die duidelijkheid blijft uit. Ik zie dan ook dat steeds meer ondernemers niet meer wachten maar hun eigen plan trekken.’
Ga koersen op eigen strategie Jelmer Sietzema gebruikt zijn tijd momenteel vooral om strategische analysegesprekken te voeren met ondernemers. ‘Melkveehouders wachten al jaren op duidelijkheid van de politiek, maar die duidelijkheid blijft uit. Ik zie dan ook dat steeds meer ondernemers niet meer wachten maar hun eigen plan trekken. Daarover voer ik gesprekken en die gaan over plannen, ambities, drijfveren, kansen die zich aandienen in de omgeving en praten over wat nu echt bij je past. Breng dat met elkaar in lijn, werk je strategie voor de toekomst uit en ga daar op koersen, met in je achterzak een Plan B. Want met de politiek weet je het nooit.’
Al 9 jaar aanvoerder in vet en eiwit.
‘Dikke melk’. Dat hoort echt bij onze melkveeklanten. En bij ForFarmers. Ook in 2024 waren we weer aanvoerder in vet en eiwit. Voor het 9e jaar op rij. Onze melkveeklanten produceerden in die periode jaarlijks gemiddeld 17 kg vet en eiwit per koe meer dan het landelijk gemiddelde. Bij de huidige melkprijs is dat goed voor € 110,- extra melkgeld per koe per jaar. Dat is een high 5 waard. Op naar 10! Meer weten over gehaltes verhogen? Kijk op www.forfarmers.nl/aanvoerder
Zo doen we dat.
Politiek Fourages • Lollum • T 0517 46 91 31
Weidse Blik • Joure • T 0513 41 61 62
Van der Wal Fourage • It Heidenskip • T 0514 52 13 35
De Jong Fourages • Parrega • T 0515 57 91 50
PRODUCTNIEUWS
EASY
INNOVEERT DOOR
Waar automatische afdeksystemen circa tien jaar geleden nog een unicum waren, verschijnen ze de laatste jaren bij steeds meer melkveebedrijven in binnen- en buitenland. Dat betekent echter beslist niet dat de ontwikkelingen rondom deze systemen stil staan, zo weten ze ook bij Easy Silage. Dit bedrijf, dat eerder haar activiteiten vanuit Deersum verzorgde en recent naar IJlst verhuisde, voerde de laatste tijd de nodige innovaties door. ‘Tegenwoordig kunnen we twee portalen, voor twee naast elkaar gelegen sleufsilo’s, koppelen aan één aandrijfunit’, vertelt eigenaar Ronald Rotteveel van Easy Silage. ‘Dat scheelt kosten en het werkt vlotter.’
Ritske Reitsma uit Broeksterwoude
pakt de rekenmachine erbij: ‘3 punten lager in ureum betekent bij mijn 160 stuks melkvee op jaarbasis 800 kilo stikstof minder. Dat is een mooi bijkomende voordeeltje.’ De melkveehouder doelt op de uitwerking van een nieuw product dat hij toevoegt aan zijn rantsoen: Canolabooster. Een ontsloten koolzaadproduct dat Hoogland BV vanaf heden op de markt brengt.
Canolabooster blijvertje
Geen zout water meer Rotteveel wijst daarbij op twee andere innovaties die het bedrijf de laatste tijd succesvol implementeerde. ‘Door een nieuwe oplossing met tyleenleidingen is het niet meer nodig om een zoutwaterreservoir aan te leggen. Bij vorst kan dit systeem nu het zoete water circuleren en zo alles operationeel houden in de winter.’ Eerder al werd doorgevoerd dat het kleed met een afstandsbediening vanuit de trekker of zelfrijdende voermengwagen kan worden aangestuurd. ‘Gemak dient de boer en daar spelen wij op in’, lacht Rotteveel.
Vreugdenhil Dairy
Foods viert feest.
Dit jaar is namelijk het twintigste jaar van samenwerking met melkveehouders die hun melk rechtstreeks aan Vreugdenhil leveren. Met deze stap, gestart in de periode na de overname van fabrieken in Gorinchem en Scharsterbrug, kreeg het familiebedrijf het volledige productieproces in eigen hand: van het ophalen tot en met het verwerken van de melk. Voor Noord-Nederland betekent dit al twee decennia een hechte band tussen de fabriek in Scharsterbrug en de melkveehouders in de regio. Met de campagne ‘Petje af’ bedankt Vreugdenhil haar melkveehouders én RMO-chauffeurs voor hun inzet en betrokkenheid. Samen zorgen zij voor een stabiele en kwalitatieve melkstroom naar de fabrieken.
‘De gift aan raapschroot in het rantsoen liep deze zomer op van 4 tot 6 kilo om de productie en gehalten op peil te houden’, vertelt Reitsma. ‘Deze Canolabooster heeft veel VEM’s en dat lijkt een missing link. Ik voer er een kilo van per koe per dag en geef daarmee de energiekant in het rantsoen de gewenste stimulans. Ook de maisvlokken, die ik ook voer, kan ik terugdringen. Per saldo is het daarmee niet duurder en ik heb ruim een kilo melk per koe per dag meer in de tank. Die productiestijging durf ik niet 100% aan dit product toe te schrijven, maar in combinatie met het lagere ureumgehalte pakt het voor mij positief uit. Canolabooster is voor mij een passende innovatie en vooreerst een blijvertje in het rantsoen.’
VECTOR WORDT ‘VOORDELIGER’
Tijdens de Agrarische Schouw kunnen bezoekers daarom een gratis petje krijgen in de stand van Vreugdenhil en meedoen aan een leuke prijsvraag.
1,5 miljard kilo melk
Vreugdenhil Dairy Foods is een Nederlands familiebedrijf dat sinds 1954 actief is in de zuivelsector. Het bedrijf verwerkt jaarlijks 1,5 miljard kilo melk tot voedzame melkpoeders voor de voedingsindustrie en consumenten in meer dan 130 landen.
Het automatische voersysteem de Lely Vector staat bij menig melkveehouder op het wensenlijstje. De hoogte van de prijs vormt echter best vaak een hobbel om tot aanschaf over te gaan. Gerlof Kooistra begrijpt dat, maar legt graag uit dat er voor menig melkveehouder belastingvoordelen aan de aanschaf van de Vector kunnen zitten die niet onderschat moeten worden. ‘Bij aanschaf van de Vector kunnen veehouders zowel gebruik maken van de MIA- als de Vamil-regeling’, vertelt Kooistra die tien jaar lang als belastingadviseur actief was en nu bij Lely als bedrijfsadviseur werkt. ‘De MIA maakt dat je 36% van het investeringsbedrag extra mag aftrekken van de winst, in het jaar dat je de aanschaf doet. Dus als aankoop van een Vector € 300.000 kost, mag je € 108.000 van de winst aftrekken en betaal je daarover geen belasting.’
Flexibel met Vamil
Omdat aanschaf van een Vector onder de Vamil-regeling valt, mag je ook 75% van het investeringsbedrag flexibel afschrijven. ‘De fiscale voordelen verschillen per bedrijf en zijn mede afhankelijk van andere investeringen die je doet in hetzelfde jaar’, benadrukt Kooistra. ‘Het is altijd maatwerk en wij kijken daarin graag mee.’
PETJE AF VOOR VREUGDENHIL DAIRY FOODS
Geweldige bevruchtingsresultaten met
• Nr 1 voor RZG dochtergeteste
• Nr 1 voor productie
• Uit de bekende Seagull Bay O-Man Mirror-familie
• 109 beenwerk in Duitsland (=103 NL)
• Mooie speenlengte en iets krommere benen
• Pinkenstier
Zivet-dochter Reine Zivet VG-86
AltaZarek x AltaTopshot x Rubicon
Melk 1738
%Vet 0.00
Kg Vet 75
%Eiwit 0.02
Kg Eiwit +64
Inet 500
NVI 228
Frame 100
Type 98
Uier 105 B&K 97
Ext 101
Dochtergroep van Zivet op Schau Der Besten 2025
Torsten Lenk
WELMOED DEINUM BOUWT AAN
Door haar manier van werken op het biologisch-dynamische melkveebedrijf in Sondel, maar vooral door haar populaire vlogs op social media, verwierf Welmoed Deinum (31) veel bekendheid. Maar de laatste tijd zien en horen we haar niet meer. De reden: Welmoed koos ervoor om met haar man Jouri Hoekstra (32) het geluk te beproeven in Nieuw-Zeeland.
• Tekst: Sjoerd Hofstee
• Foto's: Welmoed Deinum
Het is in stipt 5.00 ’s ochtends op het platteland nabij Hamilton in Nieuw-Zeeland als Welmoed op een laptopscherm in een Teams-verbinding verschijnt. Bijna een dag tijdsverschil scheidt haar nieuwe plek met haar vorige in het Friese Sondel. Het vroege tijdstip deert haar echter niet en is vooral praktisch, licht ze toe: ‘Mijn man Jouri en ik hebben hier een duobaan op een boerderij. Hij melkt nu en ik zorg voor onze dochter Wieteke van 20 maanden. Zij is meestal vroeg wakker en ziet mij dan. In de middag melk ik en is het papa-time voor hun beiden.’
Over dat werk op een andere boerderij zo meteen meer. Eerst naar de vraag hoe de vrolijke en uitgesproken voorvechtster van biologisch-dynamische landbouw uit
Friesland er toe kwam om haar werk en plek vaarwel te zeggen en helemaal naar het land van de Kiwi's te verkassen. ‘Ik was thuis heel erg op mijn plek. Maar mijn man Jouri wilde graag echt eigen baas zijn. Bij hem leefde toch enigszins het gevoel dat het bedrijf van zijn schoonfamilie nooit helemaal eigen zou worden. Wij wilden samen verder en samen boeren dus zijn we op zoek gegaan. Australië kende ik van een backpack-trip toen ik 18 was en zes jaar geleden was ik op vakantie in NieuwZeeland geweest. Dit laatste land trok ons beide wel om reden van de natuur, de cultuur en ook de manier van boeren. Afgelopen kerst zijn we daarom op vakantie gegaan deze kant op en bezochten we een oom van Jouri die ook in deze Waikato-regio – de regio is vernoemd naar de langste rivier van
NZ, de Waikato – een boerderij runt. Die oom introduceerde ons bij zijn buren; een echtpaar van in de 60. Wij raakten met die mensen aan de praat en al vlot zeiden zij: als jullie hier willen boeren, kunnen jullie over een paar jaar ons bedrijf wel volledig overnemen.’
Wennen
Welmoed en Jouri vervolgden hun reis rond Nieuwjaar in Australië, maar hun gedachten waren op die plek in Nieuw-Zeeland. Een bedrijf met 80 hectare en 200 koeien. Klein voor de standaard in hun nieuwe land, maar iets wat juist goed bij hen kan passen. Ze raakten er niet over uitgepraat. Ook niet toen ze weer terugkeerden naar Friesland. ‘Het idee liet ons niet meer los. Daarop hebben we de knoop doorgehakt en kwam alles in een stroomversnelling. In mei dit jaar zijn we afgereisd en nu wonen we hier op een halve kilometer van de boerderij waar we gezamenlijk een contract van 60 uren per week hebben’, vertelt Welmoed. Want hoewel de droom en het plan dus is om een eigen melkveebedrijf te runnen, moeten ze daarvoor verplicht eerst minimaal twee jaar bij een gecertificeerd bedrijf ervaring opdoen
De koppel koeien van het bedrijf waar Welmoed en haar man Jouri Hoekstra twee jaar werken alvorens ze zelf een bedrijf mogen starten in Nieuw-Zeeland.
NIEUWE TOEKOMST IN KIWI-LAND
om een vergunning te krijgen zelf te mogen starten als agrarisch ondernemer. En dat is wennen, zegt Welmoed onomwonden. ‘Vanaf mijn 18e ben ik met mijn ouders gaan samenwerken. Onder een baas werken ken ik niet tot nauwelijks. Dat het niet ons eigen bedrijf is, vind ik vreemd en ik mis dat ook echt nog wel. Nu gaan we ‘gewoon aan het werk’, dat is nieuw voor mij’
Dat gewoon aan het werk gaan, gebeurt op een gangbaar bedrijf met 550 melkkoeien, dat een rantsoen van circa 80% weidegras voert, en met een voorjaarsafkalvende veestapel werkt. Aan die zaken was Welmoed van huis uit al gewend; andere zaken gaan duidelijk anders. ‘De dieren kalven hier buiten af en het is hier nu winter. Dat betekent dat je elke ochtend 10 of 20 kalveren uit de modder mag halen en uitzoeken bij welke moeder ze horen. Dat zijn van die dingen waarvan je denkt: dat kan ook anders. Zoiets ging bij ons thuis ook anders, maar de omvang qua veestapel is ook heel anders. Dat is daarom voor ons ook een goede leerschool, dat een kleinere
omvang ook mogelijk moet zijn en dat dat beter bij ons past.’
En hoewel het niet eigen baas zijn best uitdagend is, stelt ze oprecht te leren van deze verplichte periode bij een ander te werken die een andere bedrijfsstijl hanteert. ‘Ik heb thuis veel ervaring opgedaan met weiden van koeien en die kennis ben ik nu dankbaar voor. Tegelijkertijd zijn sommige zaken hier echt wel wat anders. Zo is de bodem hier vulkanisch en daarmee erg rijk. Dat maakt onder andere dat het herstellende vermogen extreem hoog is. Koeien worden hier vaak op percelen gehouden die ze bijna tot de wortel aan toe afgrazen en toch komt het gras vlot weer terug. Dat had ik echt zo niet ingeschat en dat leer je nu.’
In het hart biologisch De veestapel van hun werkgever bestaat uit Jerseys. ‘Nieuw-
Zeelandse Jerseys, die zijn echt heel klein’, lacht Welmoed. ‘Gisteren hebben we een hele groep op baarmoederontsteking gecheckt en ik heb echt last van mijn armen en mijn rug door de gebogen houding die je aanneemt bij die kleine dieren.’
Een aantal koeien met een ontsteking behandelde Welmoed ook zelf met antibiotica. ‘Jarenlang heb ik dat eigenlijk helemaal niet gebruikt. Hier gebruik ik het met regelmaat. Dat staat mij wel wat tegen, maar ook hiervan leer je weer. En gangbaar is beslist niet verkeerd, alleen ligt mijn hart bij het biologische. Als wij voor onszelf starten dan is het idee ook dat we ons op die markt richten.’
Om zich daar op voor te bereiden spraken ze ook al met Fonterra. De grote zuivelcoöperatie ziet de vraag naar biologische melk, vooral uit China, duidelijk aantrekken en staat dus open voor nieuwe leveranciers voor die markt. Eenvoudig wordt het echter niet, weet Welmoed. ‘Ik sprak al enkele melkveehouders hier die biologisch boeren en zij vertelden dat we de stap niet moeten onderschatten. Vooral omdat voer aankopen voor biologische
‘HERSTELLENDE VERMOGEN VAN WEIDE IS HIER ENORM’
boeren hier, door de grotere afstanden, veel lastiger en daardoor duurder is. Wij hebben echter een droom en deze tijd benutten we om uit te zoeken hoe we die het beste kunnen verwezenlijken.’
Socials op laag pitje
Als zij en Jouri over een kleine twee jaar officieel zelf los mogen als ondernemer, is starten als share milking zoals het lijkt de meest reële optie. Dat betekent dat zij de koeien kopen van het oudere echtpaar, de grond (deels) pachten en afspraken maken over verdeling van de omzet en de winst. Op die manier kunnen ze in een periode van enkele jaren het bedrijf helemaal hun eigendom maken. ‘Er zijn verschillende constructies mogelijk’, zegt Welmoed. ‘Ook dit zoeken wij nog beter uit de komende periode. Ik wil mijn geld niet ergens insteken wanneer we niet zeker zijn van onze zaak.’ Is het moment dat ze echt een eigen melkveebedrijf starten, ook het moment om de activiteiten op social media weer op
Welmoed en Jouri met dochter Wieteke in Nieuw-Zeeland.
te pakken? ‘Dat zou heel goed kunnen. Ik had en heb nu wel even meer dan voldoende drukte om ons eigen plekje en draai te vinden. Bovendien wil ik voor mijn dochter niet te veel zichtbaar met de telefoon bezig zijn én voelt het anders om vlogs te maken op andermans bedrijf dan op je eigen. Tegelijkertijd weet ik uit ervaring dat social media je ook heel veel kan brengen, onder andere nieuwe contacten. Om die reden pak ik het wellicht wel weer eerder op.’
Gemis van het Heitelân
Druk genoeg om haar draai te vinden, noemt Welmoed het. En ja, dat is best een uitdaging geeft ze nogmaals toe. ‘Ik was thuis erg op mijn plek. Het is dan ook wennen dat de familie hier niet dichtbij is. Hoe fijn is het om even bij elkaar te vragen of bijvoorbeeld onze dochter even kort bij mijn ouders door de deur te schuiven. Dat kan hier niet. In die zin mis ik het heitelân wel.’
Het is aftasten hoe het de komende tijd gaat in hun nieuwe land. ‘Al geldt dat eigenlijk niet voor Jouri hoor. Die voelt
zich hier als een vis in het water. Dat is fijn. Ik heb een erg sterke familieband, daar kom ik nu wel achter.’
Toch wil ze duidelijk stellen achter de keuze te staan en er vol voor te gaan. ‘Wij zitten in een prachtige periode in ons leven om deze stap te wagen. We proberen het en gaan er samen vol voor. Uitdagingen, zowel mentaal
‘WERKNEMER ZIJN IS ERG WENNEN’
als praktisch zijn er om het hoofd te bieden. En mocht het om één of andere reden niet lukken dan hebben we het geprobeerd. Dan zien we dan weer verder. Ons afscheid uit Friesland kwam voor iedereen redelijk onverwacht en deed daarom ook wel zeer, maar mijn vader zei al vlot: mocht je wel weer terugkomen dan maak ik meteen plaats voor jou in het bedrijf. Daar gaan we niet vanuit, maar het geeft toch een warm gevoel.’
Bijna alle bedrijven in Nieuw-Zeeland voeren een rantsoen dat vooral uit gras bestaat, met daarnaast nog mais en/of granen als aanvulling.
Kalveren aan de melkbar.
Hoofcount automatische klauwbaden
De praktische en bewezen oplossing voor optimale klauwgezondheid!
Onze Hoofcount baden zijn:
Volautomatisch dus arbeidsbesparend
Efficient en hygienisch
Kostenefficient door laag water en middelengebruik
Hoofcount, voetbaden goed voor Boer en Koe!
Nieuwsgierig geworden?
Bel met Marcel Drint: 06-24 13 57 79
’t Heechhout 5 8842 LL Wjelsryp
comfortkoe.nl
Tjibbe Thom Deinum T 06 - 10 52 13 22
betonbedrijfdeinum.nl
Roland Andringa T 06 - 83 20 11 21
Wij ondersteunen agrarische ondernemers bij nancieringsvraagstukken en weten wat belangrijk is voor geldverstrekkers.
Thaborwei 10, Tirns
Meer controle met SenseHub® Dairy Koemonitoring
Koemonitoringssysteem voor melkvee
Krijg inzicht in de gezondheid van elke koe
Bepaal het meest optimale moment van K.I.
Verhoog uw drachtigheidspercentage
Optimaliseer de tussenkalftijd
Verbeter de voerefficiëntie
Grijp in bij gedragsafwijkingen en hittestress
Benieuwd naar de mogelijkheden? Neem contact op:
Willem Dotinga +31 (0)622 788120
Kees Pols +31 (0)658 862030
Wij gaan nooit op uw stoel zitten..
..maar wel samen aan tafel om risico’s te bespreken.
Abbi Aerotech viert dit jaar haar 35-jarige jubileum. Die mijlpaal wordt onder andere gevierd met de introductie van twee innovaties. Allereerst is daar de Abbi DCCVision Klimaatregelaar. De gebruiker kan in de Abbi DCC-Vision veel eigen instellingen doen (perioden van wachtruimteverkoeling, THI, et cetera); ondenkbaar op andere kasten, zo stelt het jarige Abbi Aerotech. De Abbi DCC-Vision kan ook meerdere ventilatorgroepen tegelijkertijd afzonderlijk aansturen én is op voorhand al uitgerust met modules voor onder andere verneveling. Dat houdt in dat als een veehouder zijn/ haar ventilatiesysteem wil uitbreiden met een vernevelingsinstallatie, er niet ook nog eens een extra uitbreidingsmodule in de klimaatregelaar bijgekocht hoeft te worden.
Nieuwe plafondventilator
Een andere noviteit vanuit de New Generation lijn is de PV-Streamline Plafondventilator. De PV-S technologie genereert een betere verdeling van de luchtstroom en daarmee een beter verkoelingseffect. Deze toepassing is speciaal ontwikkeld voor ventilatoren met een diameter van 5 meter en groter. Door het gericht toepassen van de nieuwe rotorbladgeometrie zorgt dit systeem ook nog eens voor een bredere verdeling van de luchtstroom.
Het jarige bedrijf laat weten dat er eind dit jaar een nog grotere innovatie aankomt. Wordt vervolgd…
JARIGE AB TRAKTEERT OP € 3 KORTING PER UUR
De coöperatie AB Vakwerk bestaat ruim 65 jaar. Daarom worden de leden getrakteerd. Naast de ledenvoordeelregeling, ontvangen AB-leden een voordeel van € 3 per uur op ingeleende uren. Deze regeling is niet alleen van toepassing bij het inhuren van personeel/arbeid. Deze korting geldt ook wanneer een lid eigen medewerkers via AB Vakwerk laat verlonen.
Structureel voordeel
Wat deze regeling uniek maakt? Het is geen tijdelijke actie of eenmalige korting, maar een voordeel voor onbepaalde tijd. In het 65-jarig bestaan van de organisatie is nog nooit een vergelijkbare regeling getroffen met zoveel directe impact. Commercieel directeur Jan Voerman benadrukt het belang van deze regeling: ‘We zijn ontzettend blij dat we onze leden deze unieke korting kunnen bieden. Het is een tastbare meerwaarde van het lidmaatschap, waarmee we echt laten zien dat we naast onze leden staan. Niet alleen in woorden, maar ook in voordeel.’
Bij een fulltime medewerker, die via AB Vakwerk aan het werk gaat, is de besparing al snel meer dan € 5.600,- per jaar op de loonkosten. Voerman: ‘Ons lidmaatschap begint al vanaf € 590. Kortom, het lidmaatschap is al snel terugverdiend.’
Tegenvallende bevruchtingsresultaten in de veestapel is voor melkveehouders een bron van irritatie. Het is bekend dat dit vele oorzaken kan hebben en één daarvan is de kwaliteit van het sperma. Wat ook bekend is, is dat tussen stieren ook verschil zit in de kwaliteit van spermacellen én dus de bevruchtingsresultaten. Synetics, de fokkerijorganisatie die twee jaar geleden ontstond uit een fusie tussen het Duitse Masterrind en Franse Evolution, ontwikkelde een methode op basis van algoritmes om het bevruchtend vermogen te beoordelen: de Fertimax-index. Stieren wiens sperma aan de Fertimax standaard voldoet, scoren minimaal 8 punten hoger qua bevruchtingspercentage. De kosten voor dit sperma liggen € 3 tot € 6 hoger, maar dat betaalt zich dus dubbel en dwars terug door de betere resultaten in bevruchting. Een te hoge tussenkalftijd wordt ermee voorkomen.
Praktijktesten
Synetics testte zelf Fertimax al meerdere jaren in Frankrijk en de resultaten blijven stabiel. Dat geldt ook voor de Nederlandse klanten die via importeur Sietze Akkerman de hiervoor aangemerkte stieren benutten. Momenteel zijn onder andere Real Syn, Francesco (foto) en Traomad P stieren die de Fertimaxstandaard hebben en beschikbaar zijn met deze kwaliteiten.
Het oer-Hollandse
Royal A-ware herkent men aan de hypermoderne kaasmakerijen langs de A7 als mooie blikvangers. Maar A-ware is méér dan alleen kaas. Het familiebedrijf is ondernemend, toekomstgericht en groeit al jaren op rij. COO Klaas de Jong: ‘Inmiddels werken dagelijks vele collega’s op 22 vestigingen aan onze dagverse zuivel, kwark, (slag)room, tapas, melkpoeder en uiteraard kaas. Onmisbaar is daarbij uiteraard de melk van de ruim 1.500 melkveehouders waar we nauw mee samenwerken.’
Korte
lijnen
Ondanks de groei van het familiebedrijf blijft A-ware inzetten op korte communicatielijnen en weten wat er speelt op het erf. ‘Uniek is ook dat melkveehouders geen geld hoeven in te leggen om met ons samen te werken en te groeien’, vertelt Koen Veldman, manager Veehouderijzaken. ‘Wij koppelen melkveehouders aan klanten via verschillende melkstroomprogramma’s. Inmiddels neemt al ruim 75% van onze melkveehouders deel aan een bijzondere melkstroom.’ De Jong vult aan: ‘Vraaggestuurd groeit ons assortiment en zijn we inmiddels dus meer dan alleen kaas! Kom gerust langs op onze stand op de Schouw, we praten u graag verder bij.’
ROYAL A-WARE IS MEER DAN KAAS ABBI
Richard, hoe haal ik het beste uit mijn bedrijf?
Bij Countus willen we jou als melkveehouder graag ondersteunen bij het ondernemen. Op fiscaal en juridisch gebied, maar bijvoorbeeld ook als het gaat om subsidies en strategisch advies. Dus, heb je een sparringpartner nodig? Neem gerust contact op met onze adviseurs uit Joure of Leeuwarden.
Countus Joure 0513 65 79 90 joure@countus.nl
COUNTUS.NL
KOECOMFORT UIT IERLAND SINDS 1987
MAYO
KOEMATRAS
✓ NR.1 IN COMFORT
MAYO matrassen zijn sinds 1987 veruit de meest verkochte matrassen wereldwijd. Het materiaal zal nooit hard worden.
✓ NR.1 IN GRIP
Droog of nat, ongeacht de hellingshoek. Gegarandeerd grip door indrukbaarheid van het zachte materiaal
✓ NR.1 IN HYGIËNE
Simpelweg doordat vocht, melk of bacteriën niet in of door het matras lopen. Bacteriële broei is uitgesloten!
Bedrijf: 130 melkkoeien, 75 hectare grond, dagproductie gemiddeld 31 kilo melk. Broer en zus stapten per 1 januari 2025 over van FrieslandCampina naar Ikwileerlijkezuivel.nl (IWEZ), een verwerker van natuurinclusieve melk
• Tekst: Jelle Feenstra
• Foto: Léonie Vaarhorst
‘Waarom we zijn overgestapt? Ons bedrijf zit dicht bij Natura 2000-gebied Haaksbergerveen en we kijken altijd naar kansen die voorbij komen. Als dat past, pakken we die. Er was voor ons geen mogelijkheid om aan te sluiten bij PlanetProof, waarop we de stap naar deze nieuwe verwerker hebben gemaakt. In de zuivelfabriek in Ommen maken ze boter voor supermarkthuismerken en door de productie eenvoudig te houden, besparen ze op kosten. Zo kan ikwileerlijkezuivel.nl (IWEZ) meer betalen voor melk dan andere afnemers. Hiermee willen ze melkveehouders helpen om stappen te zetten naar meer natuur-inclusieve landbouw. IWEZ richt zich specifiek op melkveehouders in de buurt van Natura-2000-gebieden.
‘Wij werkten al behoorlijk natuur-inclusief. Zo krijgen onze koeien in het grasseizoen 16 uren weidegang per dag. In de ecoregeling van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid worden we op duurzaamheid hoger ingeschaald door verlengde weidegang tot maximaal 2.500 uur per jaar. Maar hier in Overijssel geeft de provincie aanvullende subsidie op weidegang. Voor ons gaat het om € 250 per hectare grasland per jaar, vier jaar lang en dan moeten de koeien minimaal 3.400 uren weidegang krijgen. Ook hebben we 20 hectare opnieuw ingezaaid met kruidenrijk grasland. Niet alleen levert ons dat een hogere inschaling op in de uitbetalingsystematiek van de zuivelverwerker. Aan de glanzende vacht van het jongvee zien we dat dit ook bijdraagt aan de gezondheid van de veestapel. Ook blijft het grasland langer groen in droge periodes. Verder doen we aan akkerrandenbeheer, hebben we houtwallen en botanisch grasland.’
‘Ikwileerlijkezuivel.nl werkt met kpi’s en bonussen: brons, zilver, goud en platina. Wij zitten nu in zilver, dit is een premie van 6 cent boven de kale garantieprijs van FrieslandCampina. Daarbovenop krijgen we een gebiedstoeslag van 1 cent. Dit krijg je als 80% van de boeren minimaal in zilver of goud komt. En de gehalten worden wel gewoon gewaardeerd, dus dat is best aantrekkelijk. Maar ook nodig. Kruidenrijk gras levert qua productie en voedingswaarde gewoon ook minder op. In 2026 gaan we voor goud. Dat levert een toeslag van minimaal 8 cent op, daarvoor moeten we jaarrond onder de 17 ureum blijven. Dat lukt ons nu al, maar de indeling voor 2025 is gebaseerd op de KLW van 2024. Voor platina moeten de criteria nog worden bedacht, dat kan in de toekomst een toeslag opleveren van 12 cent.’
‘Mijn zusje is echt iemand voor de fokkerij en brengt onze veestapel naar een hoger niveau. Ik ben een beetje zoals mijn vader: doe graag het machinewerk, maar de afwisseling met in de stal zijn, vind ik ook erg mooi. En ik houd mij graag bezig met de cijfers van het melkveebedrijf. We proberen ons niet veel bezig te houden met de politiek en willen gewoon ondernemen. De bedrijfsvoering en ontwikkeling mag hoe dan ook niet op pauze worden gezet door uitspraken die er af en toe in de Tweede Kamer worden gedaan. We storten ons op het goed melken van onze veestapel, optimale ruwvoerwinning met een goede brok. En samen met IWES gaan we verdere stappen maken in het verduurzamen van ons melkveebedrijf.’
Ventilatieoplossingen
voor
tiptopstalklimaat
u gratis
Bel dan gerust met onze dealers!”
Abbi-Aerotech heeft voor iedere diergroep en elk staltype passende ventilatie-oplossingen om hittestress te voorkomen, de luchtkwaliteit te verbeteren, luchtvochtigheid in de stal te verlagen en zo het dierenwelzijn te bevorderen. Dat is écht meer dan simpelweg ergens een ventilator of een luchtslang ophangen. Welk ventilaticoncept is het best? Wat past bij u en welk ventilatieproduct hoort daarbij?
Onze gespecialiseerde dealers kunnen u hierin als geen ander adviseren en de montage en installatie volledig voor u verzorgen. Neem daarom tijdens de Agrarische Schouw gerust een kijkje op de stands van onze dealers en bespreek gerust de mogelijkheden van Abbi-ventilatie in uw stal. U bent van harte welkom!
Adres
DSD Stalinrichting B.V. Tussendiepen 23 9206 AA Drachten
Contact
T +31 (0) 519 228 100
E info@dsd-stalinrichting.nl W www.dsd-stalinrichting.nl
Adres
Comfort Koe ‘t Heechhout 5 8842 LL Wjelsryp
Contact
T 06 10521322 (Tjibbe Deinum) T 06 83201121 (Roland Andringa) E info@comfortkoe.nl W www.comfortkoe.nl
Foto: DSD Stalinrichting B.V.
Foto: Comfort Koe
Zien wij u op de Agrarische Schouw?
Bij Vreugdenhil Dairy Foods geloven we in samenwerking die verder gaat dan alleen het leveren van uw melk. Onze rayonadviseurs staan dagelijks klaar voor persoonlijk contact, praktische ondersteuning en eerlijk advies. Simon Smink is het vertrouwde gezicht voor onze melkveehouders in Noord-Nederland. Op 25 september is hij samen met Jan ter Maaten te vinden op de Schouw in Joure.
Rayonadviseur Simon staat voor u klaar.
Simon komt zelf van een melkveehouderij en is al ruim acht jaar rayonadviseur bij Vreugdenhil. Daarvoor werkte hij zeven jaar als planner op onze fabriek in Scharsterbrug. “Ik weet wat er gebeurt zodra de melk geleverd is. Die kennis neem ik mee in mijn gesprekken met melkveehouders. Het helpt om snel tot de kern te komen en praktisch mee te denken.”
Bij Vreugdenhil waarderen we de inzet van onze melkveehouders. Zij vormen de eerste én onmisbare schakel in de productie van onze voedzame en smaakvolle melkpoeders. Dankzij uw vakmanschap maken we dagelijks het verschil voor miljoenen consumenten wereldwijd. Wilt u ook samenwerken met een familiebedrijf dat uw harde werk waardeert en ondersteunt? Wij gaan graag met u in gesprek om samen te bouwen aan een sterke, toekomstgerichte melkveehouderij en zuivelsector.
“Het mooiste vind ik dat iedere regio, ieder bedrijf anders is,” zegt Simon. “Dat maakt mijn werk interessant. Maar wat overal hetzelfde blijft, is het belang van goed contact. Ik wil er zijn als u mij nodig heeft.”
Simon Smink
Bellen of mailen mag altijd: 06-22797670 | simon.smink@vreugdenhil.nl
Meer weten? Scan de QR-code
Heeft u een vraag, wilt u kennismaken of even bijpraten? Loop gerust langs bij onze stand en ontvang een gratis blauwe pet. De koffie staat klaar. En de stroopwafels ook, natuurlijk gemaakt met onze eigen melkpoeder.
INTERVIEW
DIT KAARTJE GAAT WEER ROL
Daar is-ie weer! Het kaartje dat in juni 2021, nu ruim vier jaar geleden, de voorpagina van Melk van het Noorden sierde. Als de landelijke politiek daadwerkelijk verder wil met de Wet Grondgebondenheid, wordt dit kaartje voor provincies een belangrijke leidraad bij het inkleuren van de gebieden. In de zalmkleurige gebieden mag een melkveebedrijf zo'n 3 GVE per hectare houden, lichtgroen is 1,5 GVE per hectare. Groen is natuur. En geel is niet meer actueel.
• Tekst: Jelle Feenstra
SPELEN IN PLAN HOLMAN
De kaart op pagina 30 zag het licht in 2020 en is gemaakt door Martha Bakker, hoogleraar Landgebruiksplanning bij Wageningen. Het was, op basis van grondsoort en gebiedskenmerken van een regio, de intekening van een plan van een groep hoogleraren, oud-ministers en andere experts, die pleiten voor een Agrarische Hoofdstructuur (AHS) in Nederland. De namen onder dit zoneringsplan waren onder andere die van Rudy Rabbinge, Cees Veerman, Pieter Winsemius, Friso de Zeeuw, Joost van Kasteren, Hidde Boersma en ook Martha Bakker zelf. De kern van het plan was een scheiding tussen gebieden met hoogproductieve landbouw en gebieden waar landbouw ondergeschikt wordt gemaakt aan maatschappelijke diensten. Uiteindelijk verdween het plan ergens in een diepe Haagse lade. Maar nu heeft scheidend NSC-Kamerlid Harm Holman het plan eruit gehaald, afgestoft en gekoppeld aan zijn plan om grondgebondenheid en verantwoorde mestafzet te verankeren in een initiatiefwet. In deze wet stelt hij samen met Pieter Grinwis van ChristenUnie voor om aan te wijzen welke landbouw het beste past bij welke regio’s en grondsoorten zoals zand, veen en klei. De inkleuring waar deze gebieden moeten komen, laten ze over aan de provincies. Maar het staat als een paal boven water dat dit kaartje een belangrijke bouwsteen wordt van de keuzes die worden gemaakt.
Stikstofkaartje van Van der Wal
De zoektocht naar de achtergronden van deze kaart en de vraag waarom het plan destijds in een diepe lade verdween, leiden naar Martha Bakker. Op de persconferentie in Nieuwspoort op 1 september, waar Holman en Grinwis hun plan presenteerden, was ze ook aanwezig. Ze werd daar door Holman zelfs gepresenteerd als een van de grote denkers achter zijn plan. Desgevraagd zegt ze: ‘Bij het ministerie van LNV wilden ze vier jaar geleden wel degelijk serieus verder met dit plan. Er werd volop gekleurd, met meer onderscheid tussen stikstofgevoelige en minder stikstofgevoelige gebieden.’ De genadeklap voor de kaart kwam toen minister Van der Wal in de zomer van 2022 haar beruchte stikstofkaartje presenteerde. Op deze kaart stond per gebied aangegeven hoeveel stikstofreductie er gerealiseerd zou moeten worden. ‘Ik schrok me een hoedje. Ineens zag ik op televisie mijn kaartje voorbij komen, maar dan totaal verkleurd en
Martha Bakker: 'De kaart is hooguit een openingsbod. De uiteindelijke inkleuring zullen de provincies samen met de partijen in het gebied moeten doen.'
verknipt. Wat bleek: minister Van der Wal moest in het stikstofdossier stappen maken en daar zat heel veel tijdsdruk erop. Zo kwam dat kaartje bij het RIVM terecht, dat vervolgens volop aan het kleuren sloeg op basis van stikstofgevoelige gebieden. Zo zag ik mijn kaartje dat met heel andere intenties was gemaakt, transformeren tot de beruchte stikstofkaart. Op die kaart stond zeer gedetailleerd en in percentages waar stikstofneerslag gereduceerd moet worden.’
‘Even geen kaartjes meer’ Het stikstofkaartje veroorzaakte onder boeren en provincies grote onrust en leidde ertoe dat nationale probleemoplosser Johan Remkes op 5 oktober 2022 de legendarische
'IK SCHROK
MIJ EEN
HOEDJE, MIJN KAARTJE WAS HELEMAAL VERKLEURD'
woorden sprak: ‘We moeten voorlopig maar even geen kaartjes meer maken.’ Prompt liet ook minister Christianne van der Wal voor Natuur en Stikstof weten dat het beruchte stikstofkaartje van tafel zou gaan. Ze zei spijt te hebben van de wijze waarop het stikstofbeleid was gecommuniceerd en dat het beruchte kaartje onnodig veel onrust en onzekerheid had veroorzaakt. ‘Boeren lezen de kaart als hoeveel van hen waar weg moeten en dat was helemaal
niet de bedoeling’, stelde ze. Zo verdween de kaart in een diepe la en daarmee het plan voor een Agrarische Hoofdstructuur. Tot nu. Holman tovert het plan achter de kaart weer tevoorschijn en daarmee zal de kaart vroeg of laat ook weer ten tonele verschijnen. In de memorie van toelichting op de wet wordt met geen woord gerept over kaartjes. Wel staat erin dat het zoneringsplan van Marha Bakker een belangrijk vertrekpunt is voor het wetsvoorstel. Er wordt van uitgegaan dat grofweg 500.000 hectare aan melkveehouderij in Maatschappelijke Landbouwgebieden wordt gesitueerd. En 1 miljoen hectare aan melkveehouderij in de AHS-gebieden. Dus een verdeling van 1/3, 2/3.
Provincies aan zet voor inkleuring
Martha Bakker benadrukt dat deze kaart vooral moet worden gezien als een openingsbod. ‘Het is uiteindelijk aan de provincies om met boerencollectieven en anderen in het gebied in overleg te gaan en de accenten te leggen, daarbij ook nadrukkelijk kijkend naar wat er de afgelopen jaren al is gerealiseerd of loopt in een bepaalde streek.’ Ze is zich er van bewust dat kaartjes per definitie explosiegevaar met zich meebrengen. ‘Als dat je overkomt, is de legitimiteit van de kaart uiteindelijk ook weg. Daarom pleit ik er ook voor om de kaart te zien als grove hoofdlijn en de uiteindelijke inkleuring over te laten aan het gebied zelf. De wettelijke bevoegdheid daarvoor ligt per slot van rekening ook bij de provincies.’
Over het plan van Holman om grondgebondenheid te koppelen aan zonering is ze enthousiast. ‘Bij generiek beleid over heel Nederland ga je naar 2,15 GVE per hectare. Maar je kunt klei- en zandbodems niet gelijk scharen.’ Ook juicht ze het toe dat het plan regie voert op onvermijdelijke krimp van de Nederlandse veestapel. ‘Daarmee voorkom je dat het recht van de grootste en sterkste zegeviert. In de minder kwetsbare gebieden kan min of meer volop worden geboerd. In de kwetsbare gebieden zorg je voor een fatsoenlijke maatschappelijke vergoeding voor geleverde groene en blauwe diensten.’ Ze vertrouwt erop dat er vanuit Europese steunfondsen en gelden voldoende dekking is hiervoor. ‘Nederland kan daar veel meer gebruik van maken dan dat het nu doet. Daar valt echt nog een wereld te winnen.’
JORRIT KOOIJSTRA SNELSTE ROOIER VAN NEDERLAND
In vijf jaar tijd is de Nationale Aardappelrooidag uitgegroeid van een eenmalige actie op een akker tot een landelijk jaarlijks terugkerend evenement, waarbij jong en oud in heel Nederland de zonnige akkers op gaan om te rooien. Op tien akkerbouwbedrijven trokken op zaterdag 6 september naar schatting ruim 6.000 bezoekers het land in om zelf aardappelen te rooien. Voor het eerst vond dit jaar ook het NK Aardappelrooien plaats tijdens de rooidag. Snelle rooiers gingen door heel het land de strijd met elkaar aan om binnen een zo kort mogelijke tijd met de blote handen hun rooikunsten te laten zien. De titel Snelste rooier van Nederland ging naar Jorrit Kooijstra, die het bij Boerderijwinkel Bij LaVicke in Lauwerzijl (Groningen) voor elkaar kreeg om 5 kilo aardappelen te rooien in een recordtijd van 38,4 seconden.
LEVE DE ‘BOERENBUBBELS’ VAN KOKEDEI EN DE AGRARISCHE SCHOUW
De Jouster Merke bestaat dit jaar maar liefst 500 jaar! Vorig jaar vierde de Agrarische Schouw dat het reeds 70 jaar een krachtig onderdeel daarvan is. Dit jaar viert Kokedei, een andere agrarische parel die menig boer niet graag mist, haar 125-jarige jubileum.
• Tekst: Pieter van der Valk & Sjoerd Hofstee
• Foto's: Ida Hylkema & Agrarische Schouw
Het is 4 uur in de ochtend op de vierde woensdag van september wanneer het eerste zware gedreun van loeiende koeien te horen is in hartje centrum van Workum. Het is Kokedei, de traditionele veekeuring midden in het pittoreske stadscentrum van Workum. De veekeuring is net als alle andere veekeuringen een strijd om de trots van de mooiste koeien van de streek. In het geval van Kokedei is dat de Friese Súdwesthoeke. Net als bij elke keuring spat de passie voor vee af van de deelnemers. Waar Den Haag zich drukt maakt om dierwaardige veehouderij, steken de deelnemers in Workum alle waardigheid, tijd en energie in de dieren. Kokedei is geen keuring zoals andere keuringen. Het heeft iets extra's. De locatie in het oude stadcentrum, op het stro en met de veelal authentieke halsters ademt een echte bijzondere authentieke sfeer uit.
‘Oant moarn’
Door die sfeer kent deze bijzondere veekeuring veel vergelijkingen met de Agrarische Schouw. Boeren, buitenlui en standhouders komen in Park Heremastate
bij elkaar om eventueel handel te drijven en relaties op te bouwen of te versterken. Maar minstens zo belangrijk is de sfeer en het treffen van elkaar.
En wat te denken van het tijdstip. Waar Kokedei al 125 jaar op de vierde woensdag van september plaats vindt, geldt voor de Agrarische Schouw dat het reeds 71 maal op de vierde donderdag van september plaats vond. Meer dan eens klinkt op die dag in Workum dan ook: ‘Oant moarn hè!' of ‘Tot
‘MINSTENS
ZO BELANGRIJK IS HET TREFFEN EN DE SFEER’
morgen!’, afhankelijk van afkomst, taal en tongval…
Waardevolle tradities
Dit jaar viert Kokedei haar 125ste verjaardag. Al 125 jaar in het centrum, al 125 jaar op stro en al 125 jaar met gepassioneerde families. Dat is de kracht van Kokedei: een dag boordevol traditie en familiegevoel. Waar boeren laagdrempelig aan deelnemen.
Ook dit deelt de Workumer veekeuring met de Jouster Merke en de Jouster Skou. Het zijn tradities om te koesteren. En dat doen alle bezoekers, deelnemers, standhouders en organisatoren met elkaar: het in stand houden van een stukje boerenbubbel en folklore waar we allemaal zo nu en dan behoefte aan hebben.
Op Kokedei komen stad en platteland jaarlijks letterlijk bij elkaar.
Ook de Agrarische Schouw drijft op de kracht van traditie en herkenbaarheid.
'MELKVEESECTOR STAAT AAN
Ziektes als mastitis en ketose vroegtijdig signaleren, het precieze afkalfmoment voorspellen en robots autonoom laten draaien. AI verovert langzaam maar zeker een sterke positie op de melkveebedrijven.
• Tekst: Bouke Poelsma
• Foto's: Lely en DeLaval
Op innovatiecentrum Dairy Campus in Leeuwarden worden voorbereidingen getroffen voor de bouw van een innovatieve en toekomstgerichte ligboxenstal voor 250 melkkoeien. ‘Het wordt een emissievrije en autonome stal’, verduidelijkt Dairy Campusmanager Aebe Aalberts. De stal komt bol te staan van slimme technologie, waarbij AI een grote rol gaat spelen.
Aalberts heeft hoge verwachtingen. ‘Signaleren en voorspellen, dat is de kracht van AI. Ik verwacht dat de ontwikkelingen in een stroomversnelling komen. Verschillende robots kunnen straks met elkaar communiceren en draaien zelfstandig.’
Data-gestuurde managers
Met behulp van kunstmatige intelligentie kunnen melkveehouders efficiënter produceren, zegt Aalberts. Aan de hand van slimme
stalmonitoringssystemen kunnen nauwkeurige voorspellingen worden gedaan. Die verhogen de kwaliteit van de bedrijfsvoering en helpen de boer om harde euro’s te besparen. Aalberts verwacht dat AI een grote impact heeft op de toekomstige melkveehouderij. ‘Melkveehouders worden meer en meer data-gestuurde managers en dierverzorgers. Hun werk wordt minder fysiek. Ze krijgen meer ruimte voor het nemen van strategische beslissingen en kunnen meer tijd spenderen aan het contact met hun dieren. In 2035 hebben we slimme boerderijen, waar boeren met behulp van algoritmes het beste uit hun koeien halen.’ Aalberts voorziet dat communicerende systemen ertoe leiden dat melkveehouders straks met gerichte en voorspellende managementadviezen krijgen. ‘AI is in staat om op alle managementvlakken het optimum te zoeken. Dat lijkt nu misschien nog ver weg, maar is dichterbij dan we denken. Ik zie een dashboard voor me met daarop alle informatie over melk, voer, gezondheid, emissies, weidegang en mest.’
De voorman op de Dairy Campus
ziet ook kansen om met behulp van AI meer handen en voeten te geven aan het meten van het dierwelzijn. ‘Het is lastig te zeggen wanneer een koe gelukkig is. Maar indicatoren zoals het aantal herkauwbewegingen, de activiteit en de temperatuur geven een goed beeld van haar functioneren.’
Op Dairy Campus in Leeuwarden is recent een proef opgestart om met behulp van cameratechniek mortellaro in een vroeg stadium te herkennen. De camera’s zijn geposteerd in de melkstal en zijn gericht op de klauwen van de dieren. ‘Camera’s dienen als extra ogen van de boer en kunnen afwijkingen in een vroeg stadium signaleren’, zegt Aalberts.
‘Zelflerend systeem’ Verschillende toeleveranciers in de melkveehouderij maken in meer of mindere mate gebruik van AI. Melkmachinefabrikant DeLaval ging in 2023 de markt op met DeLaval Plus, een alsmaar verder groeiende set van digitale toepassingen. Met DeLaval Plus krijgen melkveehouders managementrapportages en voorspellingen voorgeschoteld. Daarbij speelt AI een grote rol, vertelt Development Manager Hendrik Veldman. ‘We gebruiken het zelflerende systeem van DeepBlue voor het verwerken van de data van de melkveehouder. DeepBlue zoekt en herkent patronen en kan het
Zo’n 1.000 melkveehouders in de Benelux werken met DeLaval Plus. Melkveehouders krijgen rapportages en voorspellingen voorgeschoteld, waarbij AI een grote rol speelt.
VOORAVOND VAN AI-REVOLUTIE'
risico op ziektes als bijvoorbeeld mastitis en ketose inschatten.’
Zo’n 1.000 melkveehouders in de Benelux werken met DeLaval Plus, zegt Veldman. Het gebruikersgemak is groot, stelt hij. ‘De input van data zorgt voor aanknopingspunten waar het systeem mee aan de slag gaat. Hoe meer data er wordt verzameld, hoe meer verbanden er worden gelegd. DeepBlue draait op de achtergrond. Het klinkt
‘DE MOGELIJKHEDEN VAN AI OVERTREFFEN MIJN VERWACHTINGEN’
misschien futuristisch en hoogdravend, maar het is simpel om er mee te werken. De attenties worden overzichtelijk gepresenteerd op het scherm.’
Extra ogen in de stal Veldman heeft hoge verwachtingen van AI en de voordelen die het biedt voor de boer. ‘Met AI heeft de boer een extra paar ogen in de stal. Het draagt bij aan het arbeidsgemak en helpt boeren nog beter en efficiënter te werken. De mogelijkheden overtreffen mijn verwachtingen.’
Volgens Veldman staat de sector aan de vooravond van een AI-revolutie, waarbij nog heel veel mogelijk is. ‘Als het gaat over het herkennen van patronen is er nog zoveel niet ontdekt. Ik verwacht dat we dankzij AI straks nog efficiënter met nutriënten kunnen omgaan, waarbij we zien welke koeien het meest geschikt zijn om zo efficiënt mogelijk te produceren.’
AI helpt niet alleen de melkveehouder verder, maar draagt ook bij aan de efficiëntie van toeleveranciers. ‘AI helpt ons de melkkwaliteit en de machineprestaties te monitoren. In geval van een storing helpt AI ons de handleiding door te spitten en met een oplossing te komen. Als we bij koeien al een risico kunnen inschatten voor afwijkingen dan is een volgende stap om dit ook te doen voor bijvoorbeeld de VMS’en. De eerste stappen hebben we daar ook al in gezet voor onze dealers.’
Aandacht voor dataveiligheid
Volgens Veldman hoeven melkveehouders niet bang voor te zijn dat derden met hun data aan de haal gaan. ‘Ik wil dat wantrouwen graag wegnemen.
Gebruikersveiligheid is voor ons essentieel. De melkveehouder blijft eigenaar van de data. Wij halen de gegevens op, analyseren ze en sturen ze terug. Datasecurity vindt plaats via beveiligde webservices.’ Ook bij Lely staat dataveiligheid hoog in het vaandel, zegt Sergio Ooijens. ‘Dat is ontzettend belangrijk. Dat moet je gewoon op orde hebben.’ Als Managing Director Business Team Next verbaast Ooijens zich over datgene wat nu al mogelijk is met AI. ‘AI is heel breed. Al jaren maakt Lely’s managementprogramma Horizon gebruik van data en algoritmes om adviezen te kunnen geven aan de melkveehouder. Horizon herkent patronen in data die kunnen wijzen op gezondheidsproblemen, ondersteunt bij reproductie- en droogzetstrategieën en helpt de melkveehouder om tijdig de juiste acties te ondernemen bij afwijkingen. AI wordt daarbij bijvoorbeeld gebruikt voor optimale voorbehandeling. AI draagt echter niet alleen bij aan de bedrijfsvoering of diergezondheid door tijdig afwijkingen te signaleren, maar kan ook helpen om robots autonoom te laten draaien. Onze maai- en voerrobot Exos draait bijvoorbeeld op basis
van AI en algoritmes.’
Lely ontwikkelde het Zeta-concept om een extra paar ogen in de stal voor de boer te creëren. ‘Met behulp van slimme camera’s en AI kunnen we met Zeta bijvoorbeeld voorspellen wanneer een koe gaat kalven. Maar met behulp van AI wijzigt ook de route van de mestrobot als er veel koeien bij elkaar staan’, zegt Ooijens.
Systemen koppelen
Lely introduceerde Zeta in 2024 en het concept zal in 2027 worden uitgerold. Met Zeta AI Barn Monitor worden verschillende systemen gekoppeld. ‘Er is nog heel veel meer mogelijk. Het is de kunst om de verzamelde data uiteindelijk overzichtelijk en behapbaar te maken in ons managementprogramma’, zegt Ooijens. Ook Ooijens is van mening dat AI een positief effect heeft op de efficiëntie en het werkgemak op melkveebedrijven. ‘AI kan bijdragen aan goed management, winstgevendheid en diergezondheid en -welzijn. Maar het is en blijft advies en ondersteuning op basis van AI. Het is aan de boer om daar ook daadwerkelijk wat mee te doen.’
Lely ontwikkelde het Zeta-concept om een extra paar ogen in de stal voor de boer te creëren. ‘Met behulp van slimme camera’s en AI kunnen we met Zeta bijvoorbeeld voorspellen wanneer een koe gaat kalven”, zegt Sergio Ooijens namens Lely.
Save the date: De Landbouwbeurs Leeuwarden 2026!
Van 9 t/m 11 december 2026 vindt in het WTC Expo Leeuwarden de 25e editie van dé agrarische vakbeurs voor het noorden van Nederland plaats. De totale landbouwsector is hier aan het juiste adres. Ontdek er bijzondere primeurs, innovaties en technologische snufjes die de sector vooruithelpen. En niet te vergeten: vele grote mechanisatiemerken zijn aanwezig!
Heb jij een product of dienst waarmee jij duizenden agrariërs wil bereiken en bouwen aan waardevolle connecties? Schrijf je dan gemakkelijk in via de website of neem contact met ons op. I
@WTCLandbouw @delandbouwbeurs
Beschikbaarheid en e ciënte benutting van borium, magnesium, stikstof en fosfaat?
Wist u dat AgriMestMix een bodemverbeteraar is die daar al jaren voor staat!
Haal meer uit mest, met AgriMestMix!
De voordelen?!
Met de juiste bacteriën komt stikstof direct beschikbaar en wordt uitspoeling voorkomen
Verbeterde nutriënten opname stimuleert wortelgroei en weerstand tegen ziekten.
Remming van onkruidzaden en pathogenen geeft het gewas alle ruimte.
Hogere humi catiecoë ciënt stimuleert de duurzame opbouw van vruchtbare grond.
Onderzoek en praktijk bewijzen: hogere gewasopbrengst zonder extra stikstofgift.
Van, voor en door leden
Lid worden?
Wilt u ook uw kwaliteitsmelk leveren aan DOC Kaas en bent u benieuwd naar de voorwaarden voor lidmaatschap van coöperatie DOC Kaas?
Neem dan contact op via 0528 - 280 440 of stuur een mail naar info@dockaas.nl Of scan de QR-code!
WIE KAN EN WIL DE LAATSTE
Zelfs de grootste optimist moet toegeven: de teruggang van de weidevogels is al jaren duidelijk zichtbaar, hoorbaar én voelbaar. Ook in gebieden waar boeren volop inzetten op een passende habitat en aangepast beheer is het vaak dweilen met de kraan open. Belangrijke oorzaak: predatie. Het doet alle betrokkenen pijn en de grote vraag is of hun strijd niet een strijd tegen de bierkaai is.
• Tekst: Sjoerd Hofstee
• Foto's: Marcel van Kammen
Het artikel maakte de tongen in vogelbeschermingsland aardig los. Knarsetandend lazen voor- en tegenstanders half augustus in de Leeuwarder Courant hoe de 79-jarige vogelbeschermer Pieter Kamstra uitgebreid vertelde over hoe roofvogels, vooral kiekendieven, illegaal worden gedood of hun nesten kapot worden gemaakt. Een schande, stelde hij. De Friese Milieu Federatie en Bond voor Friese Vogelwachters (BFVW) spraken twee dagen later in een ingezonden brief hun steun uit voor Kamstra: een illegale jacht op roofvogels kan en
mag niet het antwoord zijn op het trachten te beschermen van weidevogels. Hoezeer de weidevogelpopulatie ook onder druk staat.
Koude douche
Of het illegaal doden van roofvogels goed te praten is of niet? Bote de Boer spreekt zich er niet over uit. De melkveehouder uit Tjerkwerd staat al jaren bekend als een boer die zo’n beetje z’n hele bedrijfsvoering aanpast aan de weidevogels. Vanaf eind 2023 verwierf hij zelfs enige landelijke bekendheid door de film ‘Vogels kun je niet melken’ over zijn bedrijf en de tol die de inzet voor weidevogels eist. Maar vorig voorjaar, kort nadat hij door de film van alle kanten werd gefêteerd kregen hij en ‘zijn’ grutto’s een
koude douche te verwerken. ‘Hier liepen 92 span grutto’s en kieviten met honderden kuikens. In een tijdsbestek van minder dan twee weken tijd werden die kuikens allemaal weggeroofd door een aantal kiekendieven. Dit voorjaar gebeurde waarvoor ik reeds vreesde: circa tien kiekendieven hadden een goed geheugen en kwamen al vroeg in het voorjaar opnieuw naar onze percelen. Precies nadat de broedsels uitkwamen, vlogen ze over de velden alsof het een snackbar was en vraten opnieuw in enkele dagen alle, echt alle, kuikens op.’
De Boer kan zijn verhaal goed overdragen, maar zijn onderliggende emotie is duidelijk voelbaar. ‘Ik zie ons levenswerk naar de knoppen gaan. Natuurlijk begrijp ik wel dat roofvogels ook hun plek verdienen in onze natuur, maar als je zoals ons tussen de weidevogels leeft en woont, dan doet dit erg zeer.’
Hij vertelt dat kiekendieven en roofvogels voorheen duidelijk minder voorkwamen. Net zozeer als ‘nieuwe’ rovers als de vos en steenmarters. ‘De populatie kiekendieven en andere roofvogels is duidelijk gestegen sinds we de eerste grote muizenplaag hier hadden, ruim tien jaar geleden. Nu hebben
Een bruine kiekendief scheert over het veld, zoekende naar een prooi.
WEIDEVOGELS NOG BESCHERMEN?
we om de vier of vijf jaar één of twee jaren met duidelijk meer muizen en dan vormen de roofvogels een minder groot probleem. Is er minder aanbod van muizen dan maken ze dankbaar gebruik van de openbare snackbar die onder ander ik voor hen open zet. Zoiets houdt natuurlijk geen stand. Omdat het de weidevogelstand de zoveelste knauw meegeeft. Mentaal haakt dan de ene na de
‘HARDE KEUZES MAKEN IS ONVERMIJDELIJK’
andere liefhebber op een gegeven moment af.'
Predatievrije zones
Het verhaal van De Boer staat niet op zichzelf. Niets ten nadele van een aantal regio’s waar het dit jaar in het Noorden opvallend goed gaat met het aantal weidevogelkuikens dat groot is geworden, maar er zijn veel meer gebieden gebieden waar vooral roofvogels een te grote opponent bleken te zijn.
Directeur Hans van der Werf van de Friese milieufederatie kent de verhalen daarover. Hij zegt de pijn en irritatie van de goedwillende boeren en vogelbeschermers
VOGELBESCHERMING: ‘JACHT OP KIEKENDIEF IS EEN RODE LIJN’
Bernard de Jong van de Vogelbescherming kan de frustratie van De Boer en de vele nazorgers rond weidevogelgebieden goed begrijpen, maar vindt het wijzen naar roofvogels en predatie te eenzijdig. ‘De pijn van betrokken boeren en beschermers van weidevogels is reëel, maar predatie is het eindpunt. De gebieden waar weidevogels goed kunnen gedijen zijn te gering en waar ze zijn, zijn ze bijna overal in Nederland te klein.’ De Jong wil er mee zeggen dat roofvogels en andere predatoren de zwarte Piet krijgen toegespeeld, maar dat het intensieve beheer van de omringende landerijen maakt dat deze dieren veel meer vrij spel hebben en de weidevogels te weinig leefruimte. ‘Wij staan achter initiatieven zoals dat van Aanvalsplan Grutto waarbij je grotere aaneengesloten leefgebieden creëert. Weidevogels worden daardoor weerbaarder. Overheden zoals provincies moeten hierin de regie pakken, maar vaak wachten zij op langdurige financiële toezeggingen vanuit Den Haag. Zie hier de impasse waar boeren en vogelbeschermers al jaren in zitten.’ De Jong juicht het toe dat er meer onderzoek wordt gedaan naar de vraag waarom roofvogels in sommige periodes afhankelijk lijken te zijn van de jacht op weidevogelkuikens. Op de vraag of het tot die tijd een optie is om roofvogels, zoals de kiekendief, te bejagen in gebieden waar deze de weidevogelstand bedreigt, is hij duidelijk: ‘Nee, daar zijn wij duidelijk op tegen omdat de kiekendief zelf op de lijst van bedreigde soorten staat en moeite heeft te overleven. Daarmee doe ik niets af aan hetgeen deze vogels op individuele plaatsen kunnen veroorzaken, maar dat is een rode lijn die wij niet over willen gaan.’
beslist goed te begrijpen. ‘Natuurlijk is het frustrerend en pijnlijk als in een korte tijd alle kuikens worden weg geroofd. Daarbij moet je ook accepteren dat het een erg lastig en complex onderwerp is. Wij staan
predatievrije zones in kansrijke gebieden niet in de weg, maar de uitvoering daarvan is lastiger dan gedacht. Er is namelijk inderdaad een grote verscheidenheid aan predatoren en onderzoek toont aan dat
Bel ons voor een
Agridek bv Yndustrywei 9, 8501 SN Joure
mail: info@agridek.nl
telefoon: +31 (0)513 332 350
De agrarische sector blijft uitdagend, maar zeker ook erg mooi met volop mogelijkheden. Zorg dat u uw eigen toekomstvisie helder hebt en denk ook na over een plan B. Ons toegewijde team staat voor u klaar en denkt graag mee bij het maken van uw keuzes. Met aandacht voor uw bedrijf, uw toekomstwensen én de kansen in wet- en regelgeving.
Neem contact op met Flynth of ga naar www.flynth.nl/melkvee
Flynth. Het beste advies dat we je kunnen geven.
INTERVIEW ACHTERGROND
de ‘luchtmacht’ over het geheel gezien niet de grootste bedreiging vormt voor de weidevogels. Mede omdat zij zich amper op de kuikens storten in jaren dat de muizenstand weer wat hoger is.’ Tegelijkertijd wijst Van der Werf er op dat de parels, zoals de kleine gebieden waar de weidevogels door fanatieke boeren en nazorgers, worden beschermd, vaak te klein zijn. Hij is mede-initiatiefnemer van het Aanvalsplan Grutto waarbij gewerkt wordt aan grotere aaneengesloten gebieden. ‘Het is bewezen dat de vogels elkaar dan beter ondersteunen en de predatoren meer verdeeld worden. Echter, de eerlijkheid is dat de meeste gebieden in Noord-Nederland, die ingericht zijn op een wijze dat ze voor weidevogels aantrekkelijk zijn, daarvoor nu nog te klein zijn. We gaan nu uit van gebieden van 1.000 hectare, maar je kunt je afvragen of dit, mede met het oog op predatieaanpak voldoende is. We zullen dit komende tijd gaan ervaren. Misschien moeten de gebieden nog wel groter en robuuster worden. Dus moeten er nog stappen gezet worden. En nogmaals, dan is strikt predatiebeheer in die gebieden zeker ook een onderdeel. Waarbij ook geldt dat zo’n inrichting en aanpak niet overal kan. Al was het alleen maar omdat de financiële middelen lang niet toereikend zijn. Heldere keuzes zijn onvermijdelijk en soms pijnlijk, ook vanuit weidevogelperspectief.’
Harde keuzes
Terug naar Bote de Boer, de melkveehouder die tijd nog moeite spaart als het gaat om bescherming van de weidevogels. ‘Als we willen dat er dat er weidevogels blijven, zullen we keuzes moeten maken’, stelt ook hij. ‘Natuurlijk geldt dat voor het beheer en beperkingen in het boerenland, maar ook echt voor serieus predatiebeheer. Misschien moeten we maar democratisch stemmen: willen we de weidevogels echt
behouden en dus beschermen of moeten alle dieren evenveel ruimte houden. Als dat laatste dan de uitkomst is, redden wij het voor de weidevogels niet op. Daar ben ik sowieso bang voor, dat we de komende jaren doorgaan met dweilen met de kraan open, veel miljoenen belastinggeld weggooien en uiteindelijk amper tot geen weidevogels overhouden. Ik wil niet doemdenken,
‘IK WIL NIET DOEMDENKEN, MAAR DOE HET WEL’
maar ik doe het wel. Al jaren praten we hier namelijk over en nog altijd zijn veel mensen enthousiast, maar de voortdurende achteruitgang is zichtbaar omdat we geen harde keuzes durven te maken.’
Hoop houden?
Harde keuzes maken kan ook betekenen dat melkveehouders in weidevogelgebieden
extra beperkingen opgelegd krijgen. De Boer is zich daarvan maar al te zeer bewust: ‘Binnen het Aanvalsplan Grutto moet iedere boer in zo’n aangesloten gebied een stal met vaste stro hebben en mag je geen perceel meer voor 1 juni of zelfs nog later maaien. Zelfs voor iemand als ik gaat dat op onderdelen te ver en zit ik daar dus eigenlijk niet op te wachten. Zo eerlijk moet ik inderdaad ook zijn.’
Hans van der Werf is minder somber gesteld. ‘Voor veel betrokkenen en buitenstaanders mag het lijken alsof het allemaal niets opschiet en we louter praten, maar we hebben de laatste jaren volgens mij wel degelijk veel meer inzicht verzameld. En we zetten stappen richting groter aaneengesloten gebieden waar overal boeren zoals Bote de Boer, samen met vogelwachters en jagers, het areaal anders inrichten en beheren. De voorbeelden zijn er elders in Nederland ook dat dat kan werken, dus ik geef de hoop zeker nog niet op.’
Wanneer grutto’s met meer zijn en zich sterk genoeg voelen, jagen zij menig roofvogel bij hun territorium vandaan.
Oorlog in de lucht: vier grutto's verdedigen hun kuikens tegen een kiekendief.
GRATIS WEBINAR
Deskundig, b etrouwb aar en b etrokken
• jaarrekeningen
• fiscale adviezen
• loonadministraties
• belastingaangiften
• bedrijfseconomische adviezen
• bedrijfsoverdrachten
• samenwerkingsvormen
• subsidies
Heb jij goud in handen?
Met Kalvolac-melkpoeder en DairyStart-brok geef je je kalveren precies wat ze nodig hebben: een snelle start, sterke gezondheid en robuuste groei. Het resultaat? Vaarzen die eerder afkalven, meer melk geven en zorgen voor blijvend rendement.
Maandag 29 september 2025
20.00 – 21.00 uur
Anne van der Peet en Stef van Bergen, adviseurs Mest & Mineralen, nemen je mee in de mogelijkheden van mestbewerking en kunstmestvervangers.
Krijg inzicht en praktische tips in:
Technieken voor mestbewerking: scheiden, vergisten, indikken en drogen
Hoe mineralenconcentraat en ammoniumsulfaat kunstmest deels kunnen vervangen
De laatste ontwikkelingen rond de RENURE-criteria en regelgeving
Kansen voor een slimme bemestingsstrategie en kostenbesparing
Hoe kunstmestvervangers bijdragen aan kringlooplandbouw
Daarnaast is er volop gelegenheid om live vragen te stellen. Meld je vandaag nog aan!
Investeer vandaag in de toekomst van je veestapel. Kies voor de Gouden Combinatie van Agrifirm.
Bezoek ons op de Agrarische Schouw: stand 26.
‘NOG EVEN EN DE MELKAUTO’S KOMEN ONDER POLITIEBEGELEIDING HET ERF OP’
Naam: Ted Berkhout (54)
Plaats: Hoogwoud (Noord-Holland)
Bedrijf: Melkveebedrijf in VOF met broer Nico, 180 koeien, 2 miljoen kilo melk en 115 hectare land. Daarnaast kaasmakerij in BV met broer Nico, vraag voor 4,3 miljoen kilo melk, waarvan 3,9 miljoen koe en 0,4 miljoen kilo geit en schaap. Beide bedrijven op basis van 50-50%
• Tekst: Jelle Feenstra
• Foto: John Oud
‘Schiphol is een grote klant, veel van onze kaasjes liggen achter de douane. Maar we leveren ook aan supermarkten in binnen- en buitenland, handelaren, toeristenwinkels en we staan op markten. Een hoge melkprijs is lastig voor een kaasmaker, reken maar even mee. Ons melkveebedrijf krijgt momenteel € 56,50 voor 100 liter melk, helemaal prima. Maar op hetzelfde erf staat ook een kaasmakerij, waar we jaarlijks voor 5,5 miljoen kilo aan melk nodig hebben. We moeten dus 3,5 miljoen kilo melk inkopen op de vrije markt en daarvoor betalen we nu € 62 per honderd liter. Met die meerprijs moeten we naar de klant. Die zegt: ‘Die prijs kan echt niet, hoor, dan krijg ik vraaguitval.’ Maar anders moeten we geld meegeven met de kaas die we leveren. Dat kan toch ook niet?’
'De melkprijs ligt nu bijna € 0,11 hoger dan ruim een jaar geleden. Voor een kilo kaas is tien liter melk nodig, dus onze kaasmakerij moet daar per kilo € 1,10 meer voor vangen. En je merkt: als wij de kaasprijs met 10% verhogen, dan moet de consument in de supermarkt uiteindelijk wel 30% meer betalen voor een stuk kaas. Want de tussenhandel en de supermarkt willen ook hun marge. Als kaasproducent hebben we nu dus mokerhard te maken met die hoge inkoopprijs voor melk.’
‘Dus wat gebeurt er: klanten zeggen: 'Dat ga ik niet betalen'. Dan ga je om tafel en ga je toch een beetje sleutelen aan je marge om de klant tevreden te houden en kom je meestal ergens in het midden uit. Weet je wat het vervelende is? Je maakt prijsafspraken met klanten op basis van de actuele marktsituatie. Maar die kaas ligt minimaal zes weken te rijpen en de klant betaalt pas na een maand of drie. Dan krijg jij de oude melkprijs betaald, terwijl de inkoopprijs omhoog is gegaan. Dan hoop je stiekempjes wel eens dat het eens omgekeerd is. Maar op basis van de huidige marktsituatie geloof ik dat de melk eerder duurder dan goedkoper wordt. Als ik links en rechts de verhalen hoor hoe grote fabrieken de prijs in de benen proberen te houden om maar boeren bij zich te houden, nou! Ik geloof het bijna niet, want je kan niet met geld blijven smijten Maar het gebeurt wel.’
‘Melk is zéér gewild. Nog even en de melkauto’s komen onder politiebegeleiding het erf op, zeg ik je. Wat een verschil met coronatijd: toen konden we de kaas aan de straatstenen niet kwijt en waren we blij dat nog iemand 17 cent voor de melk wilde betalen. Terwijl we net voor miljoenen hadden verbouwd in de kaasmakerij. Zo raakten we in bijzonder beheer bij de bank. Dat gun je je ergste vijand niet, want je voelt je te gast in je eigen tent. Maar we zijn jongens uit de klei: de schouders eronder en meters maken. We gingen grote kazen maken voor de handel en toen corona voorbij was gingen ook de toeristenkazen weer lopen. Imiddels werken hier zo’n 35 mensen, in totaal 18 fte. Verder investeren we nu in vier melkrobots, een monovergister en een stikstofstripper. Normaal zeg je dan: die melkprijs mag nog wel wat omhoog. Maar hier denken we toch net even wat anders.’
MET 7 VINKJES JE BEDRIJF
Twintig boeren die meedoen aan het 7 vinkjes-project ontvangen tien jaar op rij € 1.000 per hectare om hun bedrijf meer natuurinclusief te maken. Urgenda betaalt het en hoopt dat overheden en andere partijen gaan meebetalen, zodat er veel meer boeren kunnen meedoen.
‘We hebben heel veel gesprekken met boeren’, vertelt Hanneke van Ormondt, directeur Landbouw en Biodiversiteit van Urgenda. ‘Boeren hebben behoefte aan langjarige zekerheid. Ze zijn onzeker over de richting die de overheid wil. Die is elke keer anders. Boeren hebben langjarige steun nodig. Dat is het belangrijkste.’
Deelnemers aan het 7 vinkjes-project krijgen die langjarige steun. Ze ontvangen tien jaar lang € 1.000 per hectare. Van Ormondt: ‘Dat geeft boeren meer zekerheid en slagkracht, en de durf om de bedrijfsvoering echt natuurinclusief te maken.’
Volgens Van Ormondt willen veel boeren omschakelen naar meer natuurinclusief boeren, maar ze zien op tegen de kosten en de risico’s die dat met zich meebrengt. ‘We spreken hartstikke veel boeren die stappen willen zetten. Maar het risico en de kosten van alle maatschappelijke opgaven, zoals stikstof, biodiversiteitsherstel, schoon water en dierenwelzijn, kunnen we niet alleen bij de boer neerleggen, maar bij de hele maatschappij. Daarom willen we boeren voor de langere termijn helpen met de omschakeling.’
Succesvolle acties
In het rapport Landinzicht staat het toekomstbeeld dat Urgenda voor ogen heeft. Het rapport beoogt een startpunt te zijn voor een gesprek over veranderingen in het landbouw- en voedselsysteem. Een systeem dat maximaal bijdraagt aan een goede gezondheid en welzijn van mens, dier en natuur. Die veranderingen zijn nodig, omdat het huidige landbouw- en voedselsysteem leidt tot meer ongezondheid en kwetsbaarheid van mensen en natuur, stelt de organisatie. Urgenda laat het niet bij woorden en gesprekken. Er lopen al diverse acties waar boeren aan meedoen, zoals ‘1001 hectare kruidenrijk grasland’, dat Urgenda in 2020 samen met LTO
De aanleg van voederhagen hoort bij het onderdeel landschapselementen van de 7 vinkjes.
NATUURINCLUSIEF MAKEN
Nederland startte. Dankzij crowdfunding konden melkveehouders met een korting een kruidenrijk zaadmengsel aanschaffen. Het geld kwam van provincies, van tientallen gemeenten, van het Rijk en van burgers. Al meer dan 2.300 boeren maakten er gebruik van.
Een ander voorbeeld is ‘1001hectare soortenrijke akkers’. Dankzij deze campagne van Urgenda, ZLTO, LTO Noord en LLTB, krijgen akkerbouwers zo’n 40% korting op de aanschaf van 5 hectare biodiverse groenbemestermengsel met stikstofbindende planten. Zo’n vijfhonderd akkerbouwers maakten daar gebruik van. Ook bij deze actie haakten veel overheden aan met financiële
Hanneke van Ormondt: ‘Zelfs als álle boeren in Nederland mee zouden doen, zou het maar € 1,8 miljard per jaar kosten’
steun.
Omschakeling is hobbel
Het 7-vinkjesproject is nieuw. De vinkjes staan voor 7 veranderingen richting een natuurinclusieve en klimaatvriendelijke landbouw (zie kader).
De deelnemers ontvangen tien jaar op rij € 1.000 per hectare. Ze kunnen met maximaal 30 hectare meedoen. De duizend euro is niet uit de lucht gegrepen, legt Van Ormondt uit. ‘Een boer verdiende de afgelopen vijftien jaar gemiddeld zo’n € 1.000 per hectare.
DE 7 VINKJES
• De bodem als basis
• Geen kunstmest
• Zo min mogelijk chemische gewasbeschermingsmiddelen
• 10 procent landschapselementen
• Meer bomen
• Extensieve veeteelt
• Koe in de wei
Als wij dat bieden als basis voor een goed landschapsbeheer en daarbovenop komt de opbrengst van het land en het vee, dan biedt dat een boer ruimte voor omschakeling.’
‘WE GAAN LEREN OF € 1.000 PER HECTARE VOLDOENDE IS’
Het bedrag is niet in stenen gegrift. ‘We willen kijken of € 1.000 voldoende is. Dat gaan we leren.’ Voor de twintig deelnemers staat het bedrag van € 1000 wel vast. Urgenda heeft ook voor een intensief bedrijf laten doorrekenen wat het effect zou zijn als dat aan de 7 vinkjes voldoet. Daaruit bleek dat onderaan de streep dat bedrijf op hetzelfde resultaat uitkomt, omdat de kosten lager zijn. ‘De omschakeling is echter moeilijk’, stelt Van Ormondt. ‘Dat is een hobbel waar veel boeren tegen opzien.’ De deelnemers aan het 7 vinkjes-project zijn
Groeit u met ons mee?
Royal A-ware, een oer-Hollands familiebedrijf met 135 jaar ervaring, verwerkt jullie melk tot hoogwaardige zuivelproducten voor klanten wereldwijd. Dankzij kansen in de markt en assortimentsontwikkelingen, hebben we groeimogelijkheden voor onze eigen melkveehouders en ruimte voor nieuwe melkveehouders.
Kenmerken Royal A-ware
Duurzaam en financieel gezond
Meer weten?
Scan de QR-code voor meer info of het maken van een afspraak.
We informeren u graag geheel vrijblijvend over de mogelijkheden.
Persoonlijke communicatielijnen
Ondernemend en groeiend
Wereldwijd actief en gegarandeerde melkafname
2x per maand uitbetaling melkgeld
Melkstromen met eigen melkprijzen
Hoge kwantumtoeslag
Geen risicovolle inleg, ook niet bij groei www.royal-aware.com
Vraaggestuurde ketenspeler
al wel in meer of mindere mate bezig om hun bedrijf meer natuurinclusief te maken. Van Ormondt vindt niet dat de duizend euro voor die boeren daarmee makkelijk verdiend is. ‘Nee, ze moeten allemaal nog grote stappen zetten’, benadrukt ze. ‘Ze moeten allemaal nog vinkjes zetten waarbij ze nog niet weten hoe het moet.’
Geen kunstmest hakt erin
Een van de deelnemers is Bart Berga uit Terwispel. Hij investeerde dit jaar in een nieuwe melkrobot voor zijn zestig melkkoeien. Eerst molk hij er tachtig, maar hij wilde niet uitbreiden om een tweede melkrobot rendabel te kunnen maken. Een deel van de melk verwerkt hij samen met zijn vrouw Geertje tot zuivel die ze onder andere verkopen in een eigen boerderijwinkel. ‘Het project van de 7 vinkjes past goed bij mijzelf en bij mijn bedrijf’, zegt hij . ‘Ik wil zelf ook die richting op.’
De veehouder heeft ook al stappen gezet in die richting. Dat was onder andere nodig omdat zijn wijze van produceren moet voldoen aan de voorwaarden die Albert Heijn stelt voor de duurzame melk die daar in de schappen ligt. Hij ziet de € 1.000 per hectare als een ‘steuntje in de rug’ om verdere stappen te zetten. Dat is nodig, want de kosten daarvan zijn hoog, stelt hij. Vooral het stoppen met kunstmest hakt erin. Berga: ‘De eerste jaren zonder kunstmest daalt de grasopbrengst best fors. Het duurt wel even voordat de bodem het overneemt. Dan is het echt wel een kwestie van doorzetten.’
Na verloop van tijd ontwikkelt er een meer
diverse samenstelling van de grasmat, onder andere met weegbree, klaver en andere kruiden. ‘Dat stimuleert het bodemleven’, legt de veehouder uit. ‘Daardoor stijgt de opbrengst weer langzaam. De stukken die veel geweid worden pakken het beter op dan de stukken op afstand die meer gemaaid worden’, is zijn ervaring.
Er zijn nog wel uitdagingen. Een daarvan is het onkruid. Vooral ridderzuring en pitrus zijn lastposten. Het lukt hem nog niet goed om die onder de knie te krijgen. Voor hem is bijvoorbeeld de spotsprayer geen optie. ‘Ik probeer het zonder.’
Met Urgendageld experimenteren
Melkveehouder Tijmen Nagel uit Beilen start volgend jaar met de zeven vinkjes. ‘Urgenda maakt gelukkig voor die tijd het geld over, zodat we aan de slag kunnen gaan.’ Hij houdt samen met zijn vrouw Ingrid en zijn kinderen Stella en Rens bijna 200 koeien en 80 stuks jongvee op 130 hectare.
Dit jaar heeft hij een plan geschreven waarin staat hoe hij het bedrijf gaat aanpassen. ‘Het past wel bij onze bedrijfsvoering’, zegt hij. ‘We zijn al aan het extensiveren, maar we moeten nog wel wat doen. Het is nog wel een uitdaging voor ons.’
‘HOPELIJK NEMEN OVERHEDEN DIT OVER’
Ook hij gaat volgend jaar melk leveren voor het duurzame segment van Albert Heijn en aan de voorwaarden daarvoor. Hij doet ook mee aan Duurzaam Boeren Drenthe. Als hij op dertien milieudoelen (kpi’s) voldoende scoort, ontvangt hij subsidie vanuit dat project.
De veehouder heeft nog wel vragen over de 7 vinkjes. Bijvoorbeeld over het stoppen met kunstmest strooien. ‘Moeten we dan voer aankopen? We gaan kijken wat ons past.' Hij wil onder andere compost gaan gebruiken om de bodem te voeden. Hij heeft zich al aangemeld bij de Drentse compostcoöperatie. Nagel leert al praktische dingen van collega-deelnemers. Bijvoorbeeld om een druppelslang te leggen bij een voederhaag. Dit droge jaar was een moeizaam jaar voor aangeplante voederhagen. ‘We willen ieder jaar een stuk voederhaag planten’, vertelt hij. ‘Koeien vinden niet alles in zo’n haag lekker. De soorten die ze laten staan, planten we niet in de volgende haag.’
Met kruidenrijk grasland heeft hij al ervaring, maar hij constateert al wel dat
dit op veengrond niet lukt. Nu wil hij in 6 hectare bestaand grasland stroken frezen van 10 centimeter breed en daarin kruiden zaaien.Hij noemt daarom het geld van Urgenda ook ‘een steuntje in de rug’. ‘Met het Urgendageld kun je met zulke dingen oefenen’, zegt hij. ‘Het verkleint het risico.’ Nagel wil zich met de ingeslagen weg voorbereiden op de toekomst. Zijn beide kinderen willen het bedrijf overnemen. ‘Ik melk ook het liefst zonder dat iedereen zich ermee bemoeit, maar in de samenleving van nu kan dat niet meer.’
Boodschap aan de overheid
Het 7 vinkjesproject beperkt zich voorlopig tot de twintig bedrijven. Urgenda betaalt de vergoeding voor deze bedrijven uit giften en inkomsten van donateurs. Van Ormondt: ‘We hopen dat dit een proces op gang brengt dat ook andere boeren dit gaan doen. We hopen dat de overheden dit overnemen, net zoals bij ‘1001 kruidenrijk grasland’ gebeurde.’ Ze ziet het project ook als een boodschap naar de overheid. ‘De € 1.000 per hectare is een investering in de samenleving die je terugverdient. Met 7 vinkjes alleen los je niet alles op, maar we komen een eind met stikstofreductie, schoner water en natuurherstel. Zelfs als álle boeren in Nederland mee zouden doen, zou het maar € 1,8 miljard per jaar kosten, terwijl het vele miljarden kan schelen in bespaarde milieu- en gezondheidskosten. Nu flink investeren in behoud van boeren en herstel van biodiversiteit is een slimme investering die op termijn leidt tot minder kosten voor de belastingbetaler en tot meer welvaart.’
Bart Berga: ‘Vooral het stoppen met kunstmest hakt erin.’
Tijmen Nagel: ‘Het Urgenda-geld maakt experimenteren makkelijker.’
Snel, onafhankelijk en zorgvuldig!
STRATEGISCH ADVIES
FINANCIERINGSVRAAGSTUKKEN FISCALE OPLOSSINGEN
BEDRIJFSECONOMISCHE ANALYSE
BEDRIJFSOVERDRACHT EN MEER
Dick Bijlsma (06 - 5363 1544) | Jan van der Linde (06 – 1001 9885)
www.bvdl-agroadvies.nl
VASTGOED- EN AGRARISCH RECHT CIVIEL RECHT EN BESTUURSRECHT
mr. Anne-Henk van der Wal
mr. Fonny Krol-Postma
mr. Lara van der Meer
ZOEK JE ONS OP OP HET BERGTERREIN?
info@bunderadvocaten.nl
Burgemeester Falkenaweg 58-1
Heerenveen
0513 701 118
www.bunderadvocaten.nl
Hay e Beth lehem
De M ine r al eWe re ld
40 zak zouttabletten à 25 kg
Bij 6 pallet afname (palletprijs)
40 zak à 25 kg onthardingszout granulaat
Bij 6 pallet afname (palletprijs)
1 Big bag zeeschelpenkalk 1.000 kg
€ 279
€ 270
€ 335
1 Big bag à 1.000 kg Vruchtbaarheidsmineralen € 730
Canolabooster kan geleverd worden als mengsel met Sodagrain of met andere droge grondstoffen in jouw premix op maat
Dankzij de verbeterde meng- en bewaartechnieken kunnen wij een stabiel product leveren met een goede houdbaarheid
BRITSE BESCHERMING
VOOR BETERE KLAUWEN
Een goede bestrijding van mortellaro bij een melkveestapel valt vaak niet mee. Veelal worden voetpaden met formaline geadviseerd, maar het is tijdrovend, niet overal past dat praktisch gezien en ook het effect is niet altijd even groot. Marcel Drint, veearts en tevens eigenaar van het Klauwgezondheidscentrum, weet dat dit vaak de praktijk is. Toen hij in contact kwam met het Engelse Hoofcount hapte hij daarom toe en werd importeur en dealer. Dit bedrijf ontwikkelde namelijk een voetbad dat automatisch gevuld wordt met water en de ingestelde dosering formaline of ander middel. Ook wordt dit type voetbad automatisch ververst. Als extra optie kan het bad uitgerust worden met een camerasysteem voor het herkennen van letsel.
Ontzorgen
‘Vanuit mijn ervaring weet ik dat dit echt werkt en het ontzorgt melkveehouders. Dat is belangrijk om de bestrijding ook echt op te pakken', stelt Drint. ‘Deze voetbaden zijn tot 3,70 meter lang, hebben een opstaande rand en er ligt een rubberen loopvloer in. De koeien lopen er daarom soepel én volledig doorheen waardoor je echt effect ziet. Een juiste bestrijding vraagt maatwerk en dat kan heel goed.’
LACTOBOOST VERBETERT VETBENUTTING
Menig melkveehouder die een hoge melkproductie realiseert, voert een hoog aandeel vetten in het rantsoen. Doormiddel van toevoeging van bijvoorbeeld raapschilfers of bestendige vetten wordt de productie gestimuleerd. Echter, wanneer de vetvertering onvoldoende goed slaagt, blijft het effect van productiestijging vaak ook ondermaats. Speerstra Feed Ingredients deed praktijkproeven met het product Lactoboost. Dit is een emulgator die de vetvertering ondersteunt. ‘De eerste proeven laten een productiestijging van 1 tot 1,5 kilo melk per koe per dag zien’, vertelt Hessel Reitsma van Speerstra Feed Ingrediënts.
FRYSK BÛSBOEKJE 2026 SKYNT ÚT YN READENS
Men heart gauris oer reade linen dy’t lutsen wurde. Of it no om Oekraïne, Gaza, Trump of it klimaat giet: minsken sizze: dit is myn grins. Gean dêr net oerhinne. Dêrmei is de kleur fan it omslach fan it Bûsboekje 2026 drekst al in boadskip.
Boadskippen waarden lang lyn besoarge troch postdowen, dat wurdt ek ferbylde op ‘e foarside. Jimme meie der in fredesdo yn sjen! Boadskippen komme hjoed-de-dei fral fia it ynternet, echte brieven mei in postsegel der op wurde net alle dagen mear besoarge? Hoe lang noch?
Geveltsjefrysk
'Dat is net by deboadskippen', wurdt wol sein, as de priis heger is. Duorsumere land- en túnbouprodukten hearre al by de deistige boadskippen, as de konsumint der in bytsje mear foar betelje wol.
Boadskippen by de rûs. De redaksje freget om foarbylden fan ‘geveltsjefrysk’ oan de dyk. Sa as: ‘tink om de hûn’, ‘tút en der út’ en ‘Praat mar Frysk’. Ynstjoerders meitsje kâns op in Bûsboekje 2027! www.bûsboekje.frl
De halsbandsensoren van SenseHub Dairy Koemonitoring van MSD Animal Health meten onder meer de activiteit, het herkauwgedrag en de voeropname van elke individuele koe. Zieke dieren of dieren met een verminderde voeropname laten doorgaans een lagere herkauwtijd zien. Dit kwam ook naar voren bij een recent onderzoek op de boerderij van de Faculteit Diergeneeskunde. Op dit bedrijf trad begin september 2023 voor het eerst blauwtong op. Daarop werden alle runderen gemonitord; naar voren kwam dat de sensoren van SenseHub reeds 9 dagen eerder symptomen lieten zien van verminderde activiteit dan het eerste moment dat klinische verschijnselen van blauwtong optraden.
Kleine dosering Lactoboost wordt gevoerd in een kleine dosering van 7,5 gram per koe per dag. Om die reden kan het het beste bij het mineralenmengsel worden ingemengd voor een optimaal resultaat. De kosten bedragen € 0,10 tot 0,15 per koe per dag. ‘Zeker bij de huidige hoge melkprijzen proberen veel melkveehouders de melkproductie nog iets te stimuleren’, weet Reitsma. ‘Vetten toevoegen kunnen goed werken, maar met de toevoeging van Lactoboost zorg je dat de benutting hiervan ook op orde is. Na de eerste praktijkproeven, verzorgen wij meer proeven en verwachten zo de komende tijd hier nog meer bewijs voor te verzamelen.’
Verspreiding beperken Blauwtong richtte ook op veel melkveebedrijven de afgelopen twee jaar veel schade aan. Dit jaar lijkt de besmettingsgraad mee te vallen, maar te vroeg juichen is wellicht onverstandig. Bij een blauwtong besmetting is vroegtijdig afwijkend activiteit signaleren nuttig om de verspreiding binnen de koppel zo veel mogelijk te kunnen beperken. En ook bij andere aandoeningen helpt dit om sneller te kunnen handelen. In een tijd dat melkveehouders inzetten op een optimale melkproductie om van een positieve zuivelmarkt te kunnen profiteren, is dat van extra groot belang.
SENSEHUB DETECTEERT BLAUWTONG EERDER
LEVEND KOEIENSCHILDERIJ TREKT LANGS EUROPESE STEDEN
Koeien die staan te grazen in een stadspark, omlijst door een levensgrote gouden lijst annex tribune. Het was vorige week een opzienbarende verschijning in het Amsterdamse Oosterpark, waar drie dagen lang Pasture with Cows te zien en beleven was van het Antwerpse collectief Captain Boomer. Het werk was eerder al te zien in Londen, Antwerpen en Parijs. Het kunstwerk wil een brug slaan tussen stad en landbouw. Bezoekers werden uitgenodigd om op de lijst plaats te nemen. Het ritme van de koeien, vergezeld door acteurs die scènes uit het boerenleven verbeelden, nodigt uit tot nadenken over landbouw, landschap en voedselvoorziening. Het werk was naar Amsterdam gehaald in samenwerking met melkveehouders en sluit aan bij het jubileumjaar waarin de stad 750 jaar bestaat. ‘Dit kunstwerk nodigt uit tot reflectie en dialoog. Om die reden hielpen we het werk naar Nederland te halen: om als sector de verbinding op te zoeken met de maatschappij. Daarom waren er ook melkveehouders aanwezig, om met bezoekers in gesprek te gaan’, zegt Wilco Brouwer de Koning, melkveehouder en bestuurslid van LTO Nederland.
• Foto: Stephen Wright
Zeker voeren is beter boeren
Gezonde, productieve koeien beginnen bij optimale voeding. Kies daarom voor Voederwaarde Compleet.
‘VERKOOP BEDRIJF IS ALTIJD MAATWERK’
Elk jaar komen er verschillende melkveebedrijven te koop. Bij de verkoop komt bijna altijd een verkoopmakelaar in beeld. Maar wat houdt diens werk in zo’n proces nu precies in? We vroegen het Jacob van der Zijl en Geert Veenstra van Agriplaza, die beide recent dit ambacht oppakten.
• Tekst:Sjoerd Hofstee
• Foto: AgriPlaza
Elke boer die een vakblad of social media opent, komt met regelmaat een melkveebedrijf tegen dat in de verkoop is gezet. Wie interesse heeft, kan contact opnemen met de makelaar. Echter, het proces van verkoop start natuurlijk eerder.
Waar start jullie rol als verkoopmakelaar in zo’n proces?
Geert: ‘Het proces start voor de ondernemer vaak al een hele tijd voordat wij aan tafel komen. Wanneer we op dat punt beland zijn, inventariseren wij wat de ondernemer wil. Wij werken vanaf dan volledig in het belang van de verkopende partij, dat is belangrijk om goed duidelijk te hebben en uit te dragen. Soms wil de verkoper dat we eerst de buren polsen voor de koop.'
Jacob: ‘Vaak hebben wij ook een netwerk van ondernemers die aan hebben gegeven interesse te hebben wanneer iets op de markt komt. Bij hen kunnen wij eerst ook informeren of dit iets voor hen is. Als dat alles geen overeenstemming oplevert, gaat het bedrijf in de openbare verkoop en wordt het meestal ook gedeeld via verschillende kanalen.’
Maar eerst moet alles nog in kaart worden gebracht, dat is ook jullie rol?
Geert: ‘Ja, wij brengen werkelijk alles in kaart. Dat gaat van het controleren van alle vergunningen en bijbehorende documenten tot het precieze aantal boxen in de stallen en de staat van alle gebouwen.’
Jacob: ‘Het is onze taak om dat correct te documenteren en dus ook te controleren. Het moet kloppen, dat is essentieel. En daarbij hoort ook inzichtelijk maken welke bedingen er zijn, zoals recht van overgang of pacht van kerkland.
Geert: ‘Er zit meestal aardig wat onderzoekstijd in voordat een bedrijf te koop komt te staan. Ik kies er ook voor om met de accountant nog te spreken. Ook omdat we de boekwaardes goed in zicht moeten hebben.’
Ja, want alles moet ook op waarde gezet worden, dat doen jullie ook zelf?
Jacob: ‘Op basis van referenties, dus wat er in de omgeving verkocht is aan grond, kunnen wij goed de waarde bepalen.’
Geert: 'Wij kijken naar transacties van vergelijkbare objecten die recent in de regio plaatsvonden en leggen dat goed naast elkaar. Zo wegen wij alles af en komen tot een waardebepaling.’
Jacob: ‘Daarbij overleggen we met de verkoper of we de vraagprijs eventueel
wat hoger zetten. Zo bouw je ook enige onderhandelingsruimte in.’
En dan meldt zich een potentiële koper, wat gebeurt er dan?
Geert: ‘Meestal is er wel telefonisch contact, dan kun je al redelijk inschatten hoe serieus iemand is. We sturen een brochure toe. Voor wie echt interesse heeft, plannen we een bezichtiging in. En eventueel een tweede keer. Wie dan nog steeds interesse heeft, brengt een bod uit.’
En als verkoper en koper het eens worden, zit jullie taak erop?
Jacob: ‘Wij maken de voorlopige koopacte klaar en die gaat naar de notaris.’
Geert: ‘Ons werk zit er dan grotendeels op, maar als de verkoper het wil gaan wij mee naar de notaris waar het tekenen van de akte plaatsvindt. Zo sluit je het traject samen af.’
Jacob: ‘En we proberen nazorg te leveren. Zowel verkoper als zeker ook de koper kunnen in de toekomst immers weer onze klant zijn.’
En vanaf dat moment kunnen jullie eindelijk ook een rekening sturen?
Geert: ‘Haha ja, het werk als verkoopmakelaar gaat meestal op basis van no cure no pay. Dat betekent dat we veel tijd erin stoppen alvorens wij uitbetaald krijgen. Maar daarom hoeft niemand medelijden te hebben ons hoor. Het is sowieso een eer een bedrijf te mogen verkopen; vaak betreft het immers toch iemands levenswerk.’
Een melkveebedrijf bij Damwoude dat momenteel door Agriplaza te koop wordt aangeboden.
'VRIJWILLIGE KRIMP IN KOEIEN GAAT
Gaan we naar € 1 per kilo melk? Hoeveel koeien moeten er uit? En wat wordt de impact van de door Harm Holman bedachte wet grondgebondenheid op de Nederlandse melkveehouderij? Een interview met Lubbert van Dellen van Flynth over de drie thema’s die op de Agrarische Schouw van donderdag 24 september 2025 onder melkveehouders hét gesprek van de dag zullen zijn.
• Tekst: Jelle Feenstra
• Foto's: Binne-Louw Katsma
Eerst de markt. Zijn we op weg naar een melkprijs van 1 euro per kilo?
‘Dat zie ik niet gebeuren, maar het is niet irreëel om te verwachten dat de melkprijs blijvend tussen de 50 en de 70 cent gaat bewegen. Omdat wereldwijd de omvang van de melkveehouderij ter discussie staat en er sprake is van krimp. In Australië, NieuwZeeland én Europa is sprake van duidelijke krimp om verschillende redenen. Dat wordt niet opgevuld. China groeit veel minder hard dan de oorspronkelijke plannen en ook van meer melkproductie in Oost-Europa komt maar weinig terecht. Alleen in NoordAmerika trekt het wat aan en Zuid-Amerika is een gebied om serieus in de gaten te houden.’
Als die melkprijs stijgt, kan het toch ook zijn dat akkerbouwers weer gaan melken nu de aardappelprijzen in elkaar zijn gestort?
‘In Duitsland, waar de melkproductie in tien jaar tijd met zo’n 20% is gedaald, het meest van alle Europese landen, denkt een akkerbouwer bij omschakeling eerst aan kippen en dan pas aan koeien. Koeien staan bekend als moeilijk, daarvoor moet je een specialist zijn. En ik denk dat dit in toenemende mate wereldwijd geldt. Als je minder antibiotica en geneesmiddelen mag gebruiken, wordt het gewoon steeds moeilijker
om met minder hulpmiddelen economisch rendabel koeien te houden. Denk ook aan arbeid, wat je op een melkveebedrijf 24/7 nodig hebt.’
Dan ziet de toekomst er voor de blijvers onder de melkveehouders heel goed uit. ‘Dat deel ik, met een paar duidelijke kanttekeningen. Als Europa de grens wagenwijd openzet voor mondiaal geproduceerde producten, kan een groei van de productie in Zuid-Amerika en Noord-Amerika consequenties hebben. Een ander scenario is dat we door mondiale spanningen te maken krijgen met een Europa dat in de eerste plaats denkt aan eigen voedselzekerheid. Voor de melkveehouderij is dat het beste scenario. Omdat wij in Europa structureel meer melk consumeren dan produceren. Tot tien jaar geleden was Europa netto-exporterend, tegenwoordig zijn we netto-importerend. Het geeft aan dat we de afgelopen tien jaar steeds minder melk zijn gaan produceren in Europa.’
Hoor ik je nu zeggen dat Europa wat meer moet gaan opereren als de Amerikaanse president Trump?
‘Voor de melkveehouderij zou dat goed zijn. Maar Europa heeft ook een autoindustrie met tegenovergestelde belangen als de melkveehouderij en zuivelsector. De geschiedenis leert dat Europa
landbouwbelangen vrij gemakkelijk weggeeft ten gunste van industrie of diensten. Toch zie ik beweging. Zo komt er in Frankrijk binnenkort een subsidie en steunregeling op groei van de melkveehouderij. Daarmee is Frankrijk een van de eerste Europese landen die weer serieus inzet op groei van de eigen veestapel. Omdat er te veel stoppers zijn. Ik vind dat een opmerkelijk signaal.’
Wat is je tweede kanttekening?
‘Zodra de melkprijs boven de 60 cent komt, gaan afnemers serieus kijken naar
Lubbert van Dellen: 'Op 2022 na waren de marges de laatste zes jaar te dun om de toekomst aan te kunnen. Veel lopende rekeningen zijn dan ook nog maar net weer op niveau.'
VERREWEG DE MINSTE PIJN DOEN'
substituties van zuivelproducten. Er wordt ook steeds vaker gesproken over hybride producten, een mengsel van zuivel en plantaardig. Daar moet je wel rekening mee houden.’
Bij structurele marges van 15 tot 20 cent per kilo melk kan ik mij niks voorstellen. ‘Dat zie ik ook niet gebeuren. En vergeet niet, iedereen doet nu ineens of melkveehouders bakken met geld verdienen. Maar op 2022 na waren de marges de laatste zes jaar marginaal en te dun om de toekomst aan te kunnen. Veel lopende rekeningen zijn nog maar net weer op niveau. Oftewel: met het geld dat nu wordt verdiend, zijn allerlei kosten uit het verleden weggewerkt. Komt bij: tussen 2010 en 2014 zijn er veel nieuwe stallen gebouwd. Maar er was ook een categorie boeren die toen die stap naar een nieuwe stal niet kon maken. Die zitten nu met een stal van 30 of 40 jaar oud. Schrik niet hoeveel het kost om die nu nieuw te bouwen.’
Om maar niet te spreken van al die andere kosten die blijven stijgen.
‘In het melkquotumtijdperk werd er 20 tot 22 cent per liter betaald voor een kilo leasemelk. Nu wordt er stevig betaald voor mestafvoer en fosfaatrechten. We zien toenemende dierwelzijnseisen in en rondom gebouwen. Een grote groeiende kostenpost is arbeid. Dat leidt tot meer automatisering maar ook schaalvergroting. En het eigen machinepark staat onder druk. De loonwerker rukt op. Omdat niet alleen het mannetje op de machine, maar vooral ook de machine zelf duurder is geworden. Vijf jaar oude machines zijn nu duurder dan ze vijf jaar geleden nieuw kostten.’
Toch heeft de Nederlandse melkveehouderij er economisch in jaren niet zo florissant voor gestaan. Het staat in schril contrast met de blijvende roep om een kleinere veestapel.
‘Waar we momenteel het meeste last van hebben, is het met Europa afgesproken fosfaat- en stikstofplafond. We moeten voor 2025 en de jaren daarna onder 440 kilo stikstof en 135 miljoen kilo fosfaat blijven. Het stikstofplafond gaan we redden, grote knelpunt is het fosfaatplafond. De varkensen pluimveesector leverden de afgelopen paar jaar hun bijdrage aan krimp van de veestapel en komen naar verwachting uit onder de plafonds. De melkveehouderij zit er met zo’n 8% nog duidelijk boven. Met de LBV-stoppers verwachten we daar nog zo’n 2,5% afhalen, waarmee je als melkveesector over 2025 uitkomt op een overschrijding van het fosfaatplafond van ruim 5%. Dat zijn de harde Brusselse normen waar de Nederlandse ministers hun handtekeningen onder hebben gezet. De exacte cijfers weten we in het voorjaar van 2026.’
En dus?
‘Het betekent dat we ondanks de euforie over de marktprijzen op dit moment ruwweg 75.000 melkkoeien te veel hebben in Nederland. De waterkwaliteit gaat écht de goede kant op, maar dat wil niet zeggen dat we zomaar even een uitzondering krijgen van Brussel om boven het fosfaatplafond te produceren. En je moet dat ook in het grotere plaatje zien. Denemarken, Duitsland, Ierland, allemaal moesten of moeten ze krimpen. Welk land in Europa gaat dan een verzoek van Nederland om niet te krimpen steunen? Krimp van de veestapel is onvermijdelijk, daar komen we echt niet onderuit.’
Hoe gaat die krimp in Nederland eruit zien?
‘Er zijn twee opties: óf we zetten met z’n allen de schouders onder het spoor van vrijwillige krimp. Of we laten het erop aankomen en wachten op de onvermijdelijke ingreep van het landbouwministerie.’
Wat heeft jouw voorkeur?
‘Persoonlijk denk ik dat het voor de sector een pre is om vrijwillig te krimpen. Doe je dat niet, dan krijg je op korte termijn de grote pijn van generieke krimp en dat kan diep inhakken op gezonde, maar stevig gefinancierde melkveebedrijven. Veel melkveebedrijven hebben geen opvolger. Als die een paar jaar eerder de keuze maken om te stoppen met
hulp van die vrijwillige regeling, dan is de hele pijn uit de sector en kan iedereen verder, inclusief al die jonge boeren met dikke financieringen, die houd je overeind.’
Voor welke bedrijven zou de regeling goed passen?
‘We hebben her en der PAS-melders, waarvoor groeien een utopie is geworden. Die kunnen nu een flinke financiële vergoeding krijgen. Dat zou een categorie zijn die past. Een tweede categorie is de groeier die zijn buurman opkoopt en beide bedrijven samenvoegt op één locatie. Dan heeft hij net wat te veel koeien voor zijn vergunning. Als hij een paar koeien inlevert en daarvoor een dikke vergoeding krijgt, zou dat goed
'ALS BEDRIJVEN ZONDER OPVOLGER IETS EERDER STOPPEN, IS DE PIJN UIT DE SECTOR EN KAN IEDEREEN VERDER'
kunnen passen. Ook voor een omschakelaar dichtbij een natuurgebied, een intensieve melkveehouder die afschaalt of een gefaseerde afbouwer kan de regeling soelaas bieden.'
Hoe ziet die regeling Vrijwillige Krimp melkveehouderij er precies uit?
'Dat weten we pas echt bij openstelling. Naar verwachting mag een melkveehouder vrijwillig tot 30% van zijn melkkoeien aanmelden. Het minimum is 10%. De fosfaatrechten van aangemelde koeien worden ingenomen en hij mag de komende drie jaar niet groeien in fosfaatproductie, maar wel in melkproductie. Voor elke ingeleverde koe krijgt de boer een bedrag dat ligt tussen de € 9.000 en € 12.000. Dat is een vergoeding voor de ingenomen fosfaatrechten + de gederfde inkomsten voor de komende drie jaar. Minister Wiersma heeft in de voorjaarsnota van het kabinet de ruimte gekregen om € 650 miljoen aan de kant te zetten voor deze regeling. En rest wordt bijgepast door banken en zuivelondernemingen. En Brussel is inmiddels op hoofdlijnen akkoord over nut en noodzaak van deze regeling.’
Waarom horen we er dan zo weinig van? ‘In juni en juli zijn er door banken en sectorpartijen grote stappen gezet en lag er een akkoord. Toen was ik ervan overtuigd: rond 1 oktober gaat de regeling Vrijwillige
Krimp melkveehouderij open. Toen kwam het zomerreces en in dat reces werd het kabinet eerst demissionair en vervolgens dubbel demissionair. De vrijwillige krimpregeling is onderdeel van de totale stikstofplannen van de minister en die plannen zijn niet enthousiast ontvangen. Ondertussen komen de verkiezingen eraan en gaat het over heel andere onderwerpen dan stikstof. Het is er niet makkelijker op geworden om in dat politieke tij deze regeling te introduceren.’
Maar de minister had deze regeling toch gewoon prominent op de agenda kunnen zetten? Jij zegt zelf dat we het probleem ermee kunnen oplossen.
‘Wiersma moest eerst de landsbouworganisaties en toen de banken en zuivelsector meekrijgen. Dat was niet eerder dan half juli. Toen moest ze voldoen aan de laatste eisen van Brussel. Dat is ‘a hell of a job’ geweest en nog is het in Brussel niet in kannen en kruiken. Dus ze kon echt niet een dag sneller. In Brussel wordt nu gekeken of de regeling past binnen de steunkaders. Het grootste knelpunt is dat Nederland wél een regeling mag openen voor vrijwillige krimp, maar niét om een overschrijding van het fosfaatplafond met forse boete op te lossen. En inmiddels is het te duidelijk dat we afstevenen op overschrijding.’
Dan is er ook nog een zuivelmarkt die dit jaar flink aantrok.
‘De melkprijs nodigt niet uit om koeien in te leveren, terwijl de prijs voor fosfaatrechten zo hoog is geworden dat boeren gaan zeggen: is de vergoeding die ik vanuit de Vrijwillige Krimp kan krijgen nog wel voldoende? De keerzijde is: als het geen vrijwillige krimp wordt, dan moet je dus fosfaatrechten bijkopen. Die er niet zijn en wat er wel is, heeft een heel hoge prijs. Dus zeg het maar.'
Hoe groot acht je de kans dat de regeling er komt?
‘In de net geschetste politieke constellatie kan ik op dit moment geen zinnig woord zeggen over het slagen. De verwachting is nog steeds begin oktober.'
En als die regeling er niet komt?
‘Dan is het wachten op generieke krimp en zal de melkveesector in Nederland vanaf de zomer van 2026 tegen een bikkelharde muur aanlopen. Dan stoppen er gezonde bedrijven met jonge melkveehouders en komen in het ergste geval melkveehouders in de gevangenis omdat ze een economisch delict hebben gepleegd: meer koeien
aangehouden dan er fosfaatrechten waren. Willen we dat dan? Ik geloof meer in de markt dan overheid en beleid. De kern van een vrijwillige krimpregeling is dat de keuze bij de ondernemer ligt. En een generieke korting, dan legt de overheid hem op. Wie je ook vraagt: iedereen ziet dat de veestapel moet krimpen. Nou, maak hem dan zo pijnloos mogelijk.’
Dan is er ook nog het plan van Harm Holman en Pieter Grinwis, om te komen tot een Wet Grondgebondenheid. Wat gaat de impact van dat plan op de melkveehouderij in Nederland worden?
‘Politiek gezien heeft dit plan veel meer wind in de rug dan boeren denken. Omdat elke politicus in Den Haag één ding spuugzat is en dat is dat gesodemieter met mest, stikstof en fosfaat in met name de melkveehouderij. En vrijwel elke politieke partij, behalve de BBB, heeft grondgebondenheid in zijn verkiezingsprogramma staan. Als er dan een mooi plan voor grondgebondenheid ligt, klinkt het heel logisch om daar mee verder te gaan, ook omdat met Brussel is afgesproken dat de Nederlandse melkveehouderij in 2032 grondgebonden moet zijn. De timing van Harm z’n plan is dus goed en ook het vervolg laten trekken door Pieter Grinwis is slim: de ChristenUnie is een van de sterkste partijen als het gaat om het introduceren van nieuwe wetgeving. Dit plan moet de melkveesector serieus nemen: niet omdat het per se een goed plan is, maar omdat het politiek gedragen wordt.'
Dan inhoudelijk: wat vind je ervan?
‘Het plan is gebaseerd op een krimp van 15 tot 20% van de veestapel. Brussel vraagt voor fosfaat geen krimp van deze omvang, maar
vraagt slechts dat de veestapel op nationaal niveau in balans is met de grond. Ik heb net verteld dat we met 8% krimp van de veestapel dat niveau hebben bereikt. Dit plan gaat veel verder, vooral ook omdat het de stap naar grondgebondenheid op bedrijfsniveau wil maken. Dat geeft veel extra pijngevallen.’
Hoe bedoel je dat precies?
‘Er stoppen de komende jaren veel melkveehouders en die willen hun bedrijf goed verkopen. Dan moet de koper het ook kunnen kopen. En om het te kunnen kopen, heb je niet alleen een goede melkprijs nodig, maar ook voldoende speelruimte. Brussel vraagt niet om bedrijfsgebonden grondgebondenheid, maar dat de totale veestapel in Nederland in balans is met de beschikbare grond. En niet op bedrijfsniveau.
'PLAN
HOLMAN GEEFT JUIST DE MEESTE PIJN IN FRIESLAND'
Als je het wel op bedrijfsniveau wilt regelen, zoalsin dit plan, dan zet je jezelf helemaal klem. Want een jonge boer moet eerst de grond aankopen om het vee te houden wat hij nu heeft en dan pas zijn buurman. Je kunt niet twee ruggen uit één varken snijden.’ ‘Verder klinkt de financiële dekking van € 1000 tot € 2.500 per hectare voor boeren in maatschappelijke gebieden, heel mooi. Maar het grootste deel van die vergoeding wordt betaald met de € 700 miljoen die jaarlijks beschikbaar is voor agrarisch natuurbeheer. Dat wordt pijnlijk voor al die boeren die hun bedrijf al hebben aangepast met geld uit die regeling en dat geld nu weer moeten
inleveren. Tot slot zie ik een aantal behoorlijke weeffouten in het plan, die niet voorziene effecten gaan hebben.’
Welke weeffouten zie je dan?
'Een melkveehouder moet elke hectare grond zelf op naam hebben om er mest op af te zetten. In de praktijk zien we dat oudere, extensieve boeren beslist zelf de grond op naam willen houden, omdat ze anders bij de fiscus in de problemen komen. Denk aan fiscale regels als Landbouwvrijstelling, Box 3 en de BOR-regeling. En als ik akkerbouwer ben en mijn bedrijf over wil doen aan mijn zoon, dan is daar de BOR-regeling voor.
Onder de BOR-regeling valt alleen de grond die ik niet verhuurd heb. Dus als akkerbouwer kan ik geen land verhuren aan een melkveehouder als ik het bedrijf wil overdoen aan mijn zoon. Maar voor het slagen van het plan is het cruciaal dat melkveehouders van akkerbouwers en oudere, extensieve boeren juist wel voldoende grond op naam kunnen krijgen. Zo niet, dan leidt dit plan tot een veel grotere krimp van de veestapel dan 15 tot 20%.'
Doet het plan voldoende voor stikstof om Nederland van het vergunningenslot te halen?
'Daar zit nu net de kruks. Eerst is aanpassing van de stikstofwet nodig. Maar ook daarna blijft vooral reductie van uitstoot dichtbij natuurgebieden nodig. Gelderland zien we dit al doen met uitkoop van bedrijven in 250-meter zones rondom natuur. Krimp
van een bedrijf op 20 kilometer van een natuurgebied heeft amper effect. Met het Holman-plan krimpt de veestapel meer dan nodig voor fosfaat. En door niet gericht te krimpen dichtbij natuur, is de krimp voor stikstof op de verkeerde plek.'
Hoe pakt het plan uit voor NoordNederland?
‘Als dit plan wordt uitgewerkt voor Friesland, dan schrik je nogal. Want Friesland kan weleens het allergrootste probleem van heel Nederland hebben met dit plan. Juist omdat hier zoveel melkvee is en weinig akkerbouw. Er zitten in Limburg wel intensieve melkveehouders, maar ook heel veel extensieve boeren en veel akkerbouwers. Hetzelfde geldt voor Noord-Brabant. En Friesland heeft vooral heel veel koeien en weinig akkerbouw. Terwijl 1/3 deel van Friesland ook nog eens wordt bestempeld als gebied voor maatschappelijke diensten. En ook in Drenthe zal naar verwachting veel grond ingetekend worden als maatschappelijk gebied. Dus als dit plan wordt uitgerold, liggen de grootste knelpunten niet in Zuid-Nederland, niet in MiddenNederland, maar juist in NoordNederland.’
Wat vind je van de koppeling van melkproductie aan GVE’s?
‘Als een koe 12.500 liter melk geeft, dan mag je niet meer dan 28.000 liter melk per hectare hebben zonder jongvee en bij 50% jongveebezetting niet meer dan 24.000 liter melk per hectare.
Bij 7.500 liter melk per koe zit je zonder jongvee op 22.000 liter melk per hectare en met jongvee op 18.500. De doorrekening naar GVE's valt mij niet mee, zeker niet omdat een koe van 12.500 liter melk meetelt voor 1,3 GVE. Daar zit de pijn en rijst de vraag waarom hij het zo scherp heeft neergezet.'
Resumé?
‘Als je op dit moment tien melkveehouders vraagt, zijn er twee die een probleem hebben met het plan Holman. En acht die denken: het past mij wel. Als ze gaan rekenen, dan blijven er van die acht nog maar vijf over. Begrijp me goed, ik wil het plan voor grondgebondenheid absoluut niet afkraken, er zitten echt veel sterke componenten in waarover goed is nagedacht. Maar haal de weeffouten uit het plan, met name ook de fiscale issues die zorgen dat de melkveehouder de grond niet krijgt om op te geven, en maak het minder scherp. Als het plan niet richting 20% krimp, maar richting 10% krimp gaat en de GVE's worden iets bijgesteld, krijg je een heel andere uitwerking.’
De samenvatting van dit verhaal? ‘Terwijl de wereld schreeuwt om melk, staat ons vanwege Europese regels hoe dan ook een krimp van de melkveestapel te wachten. De discussie is: moet die krimp nu zijn wat Brussel wil, 5 tot 8% voor fosfaat? Of moeten we gezien alle maatschappelijke vraagstukken nog wat verder gaan richting de 15 tot 20% krimp in het plan Holman. De andere vraag is: hoe verdelen we de krimp? Moet die krimp generiek worden opgelegd worden? Of kan er vrijwillig worden gekozen? Die laatste optie gaat verreweg de minste pijn doen.’
Lubbert van Dellen: 'Als we niet voor vrijwillige krimp gaan dan stoppen er gezonde bedrijven met jonge melkveehouders en komen in het ergste geval melkveehouders in de gevangenis omdat ze een economisch delict hebben gepleegd: meer koeien aangehouden dan er fosfaatrechten waren.'
abvakwerk.nl/ledenkorting
ARBEID
De volgende stap in melken
Lely Center Heerenveen
Bereid je voor op de toekomst
De nieuwe Lely Astronaut A5 Next
Je nieuwe partner die koeien door en door kent en bovendien is voorzien van nieuwe fysieke functies. Zoals het vernieuwde speendetectiesysteem voor nog beter melken. En opties zoals de verbeterde melkseparatie-unit, oormerkherkenning en onze nieuwste innovatie: het automatische melkfilter.
Slim boeren is een keuze
‘IK BOUW GRAAG ZEKERHEID IN’
Naam: Sijo Smit (53)
Plaats: Katlijk
Bedrijf: 90 melkkoeien, 45 stuks jongvee, 50 ha pachtgrond bij huis en 9 ha eigendomsland op afstand, zet al ruim zes jaar lang een deel van de melkprijs vast
• Tekst: Sjoerd Hofstee
• Foto: Jilmer Postma
‘De enorme prijsval van de melkprijs in 2016 herinner ik mij nog als de dag van gisteren. Aan het begin van dat jaar stond er op de rekening-courant meer dan € 80.000 en aan het eind stond ik in het rood. Dat zette mij flink aan het denken. Toen de MTC een jaar of acht geleden met een nieuw concept kwam om de melkprijs af te dekken, heb ik mij daarin verdiept. Daarna ben ik vol overtuiging hierbij ingestapt; eerst voor 120.000 kilo per jaar en daarna een paar jaar voor 200.000 kilo melkvolume. Het is voor veel mensen een lastig instrument om te begrijpen, maar eigenlijk doe je niets anders dan je melkprijs indekken voor het geval deze onderuit gaat. De eerste vier jaar van mijn deelname leverde dat zelfs een leuk plusje op, maar in 2022 ging de melkprijs juist steil omhoog. Daar was het toenmalige MTC-model niet op berekend, waardoor er plotseling een enorme bedrag aan toekomstig melkgeld moest worden voorgefinancierd. Dat kostte mij bakken geld en al mijn eerdere winst verdampte.'
‘Om die winst is het mij echter nooit te doen geweest. Dat kan leuk meegenomen zijn, maar ik wil vooral de bodem in de melkprijs beter afdekken. Een situatie zoals in 2016 wilde ik niet weer meemaken, ook omdat ons bedrijf dat niet trekt. 25 jaar geleden kwam ik hier op deze locatie vanaf de Veluwe. Hier kon ik op een groter bedrijf verder, maar wel met volledige pacht. Vooral dat we ook de gebouwen pachten, voelde voor mij steeds meer als een molensteen die om je nek hangt. Je boert namelijk niets vooruit. Na een lang overlegtraject met de verpachter konden we zo'n zeven jaar geleden wel de gebouwen overnemen. Toen kochten we ook 9 hectare maisland in Drenthe erbij, omdat de damherten hier bij huis al jaren maisteelt onmogelijk maken. Deze investeringen resulteerden echter wel in een veel hogere financiering waardoor ik graag extra zekerheid in wilde bouwen.’
‘Vanaf nu werkt het model van vastzetten van de melkprijs anders. Grootste verschil is dat ik het zelf moet regelen, waar er voorheen een groepje specialisten dat verzorgde. Deze verandering is wennen en de eerste harde les heb ik al geleerd. Ik wilde deze zomer de melkprijs vastzetten voor het eerste deel van 2026 voor omgerekend bijna 55 cent per kilo melk. Echter het volume was overschreven toen ik er aan toe kwam en zo viste ik achter het net. Daarna zakte de prijs die geboden werd tot circa 48 cent. Dat is mij te laag en daarom laat ik die optie voorbijgaan. Voor het laatste deel van 2026 kan de melkprijs ingedekt worden voor meer dan 50 cent per kilo. Daar maak ik waarschijnlijk wel gebruik van.’
‘Mensen die stellen dat je bij de huidige hoge melkprijs de prijs toch niet moet indekken, begrijpen mijn beweegredenen niet. Ik vind het natuurlijk fijn om een goede plus te draaien met het melkveebedrijf, maar minstens zo belangrijk is dat ik niet in al te grote problemen kom als de melkprijs sterk daalt. Door deze af te dekken, houd je voor een deel van het volume altijd nog een goede prijs. Het is dus eigenlijk een soort van verzekeringspremie. Iemand die zoveel buffer heeft dat hij een eventuele vrije val van de melkprijs makkelijk kan dragen, zou ik het daarom ook niet snel aanraden. Maar in mijn situatie als pachter heb ik zekerheid nodig. En buffers inbouwen voelt dan beter.’
STUDIEREIS! STUDIEREIS! WIN EEN GRATIS WIN EEN GRATIS
zijn wij van plan studiereizen te organiseren naar:
Ondernemen in de agrarische sector: Wij staan naast je.
Bij aaff staan we klaar voor veehouders, akkerbouwers, tuinders en loonwerkers op de momenten die ertoe doen. Of het nu gaat om investeren in nieuwe machines, inspelen op stikstof- of fosfaatregelgeving, bedrijfsovername binnen de familie of het toekomstbestendig maken van je onderneming, wij begrijpen wat er speelt op jouw erf én in de markt.
Bezoek ons tijdens de Agrarische Schouw en maak kennis met ons bedrijfskundig team:
Jelmer Sietzema, Lia Menken, Sietze Koopmans en Akkelien Hettinga.
