Kurier Plus - e-wydanie 24 czerwca 2023

KURIER

POLISH WEEKLY MAGAZINE

NUMER 1502 (1802) ROK ZA£O¯ENIA 1987 TYGODNIK 24 CZERWCA 2023

Odprê¿enie z Chinami?

Seria spotkañ sekretarza stanu USA z chiñskimi oficjelami mo¿e byæ pocz¹tkiem odprê¿enia we wzajemnych stosunkach.

Dwudniowa dyplomatyczna misja Antony'ego Blinkena do Chin, to pierwsze tak powa¿ne posuniêcie administracji Joe Bidena, które mo¿na odczytaæ jako próbê naprawienia stosunków z najwa¿niejszym rywalem Ameryki na arenie miêdzynarodowej. Do tej pory USA eskalowa³y raczej napiêcie, nak³adaj¹c na Chiny kolejne sankcje gospodarcze, przeprowadzaj¹c prowokacyjne wizyty dyplomatyczne na Tajwanie, czy tworz¹c militarny sojusz poza NATO z Australi¹ i Wielk¹ Brytani¹, przewiduj¹cy m.in. wyposa¿enie Australijczyków w ³odzie podwodne z napêdem atomowym. Wizyta Blinkena w Pekinie mo¿e wiêc byæ czêœci¹ polityki kija i marchewki, (najpierw straszenie, a potem dyplomacja), ale mo¿e te¿ byæ szczer¹ prób¹ administracji Joe Bidena zatrzymania dalszej eskalacji, a przynajmniej odnowienia kontaktów na wysokim szczeblu, przerwanych niemal zupe³nie po aferze z chiñskim balonem szpiegowskim, zestrzelonym nad terytorium USA w lutym tego roku. Œwiadczy o tym choæby wypowiedŸ Bidena, który zanim jeszcze Blinken uœcisn¹³ pierwsze d³onie w Chinach oœwiadczy³, ¿e nie wierzy, i¿ przywódcy Chin wiedzieli gdzie ten balon lecia³, a ca³a sprawa by³a bardziej niezrêcznym ni¿

➭ Czym siê ró¿ni¹ wypadki samochodowe Lyfta?– str. 5

➭ Ludzie listy pisz¹ – str. 8-9

➭ Œwiñska tematyka – str. 10

➭ Wyp³ata z konta IRA przed czasem – str. 12

➭ Diabe³ z £añcuta – str. 14-15

➭ Wiosenne harcowanie – str. 16

zamierzonym incydentem. „Mam nadziejê, ¿e w ci¹gu najbli¿szych kilku miesiêcy spotkam siê z Xi Jinpingiem i bêdziemy mogli porozmawiaæ o naszych uzasadnionych ró¿nicach, ale tak¿e o p³aszczyznach wspó³pracy” – powiedzia³ Biden.

Ju¿ w Pekinie sekretarz stanu USA sprecyzowa³, ¿e kooperacja mog³aby w pierwszej kolejnoœci dotyczyæ zatrzymania zmian klimatu i zapewnienia œwiatu stabilnego rynku ¿ywnoœci. Blinken domaga³ siê tak¿e œciœlejszej kontroli chiñskiego rz¹du nad produkcj¹ fentanylu, którego nielegalny import zalewa rynek narkotykowy w USA.

Chiñczycy z kolei postawili twarde warunki wspó³pracy. Prezydent Xi, w trakcie 35minutowej rozmowy z Blinkenem stwierdzi³, ¿e kontakty na szczeblu pañstwowym powinny zawsze odbywaæ siê na zasadzie wzajemnego szacunku. „Mam nadziejê, ¿e pan panie sekretarzu, w trakcie swojej wizyty, pozytywnie przyczyni siê do tego ¿eby tak by³o” – powiedzia³ Xi.

Rozmowa z czo³owym kreatorem chiñskiej polityki zagranicznej, nie by³a ju¿ tak dyplomatyczna. Wang Yi oœwiadczy³, ¿e USA powinny wspó³pracowaæ z Pekinem zamiast „podkrêcaæ teoriê o chiñskim zagro¿eniu.”

Pamiêæ historyczna i wspó³czesnoœæ

„Bez zrozumienia historii i bez pamiêci historycznej nie tylko nie pojmiemy wspó³czesnej rzeczywistoœci, ale te¿ nie bêdziemy mieli mo¿liwoœci racjonalnie przewidzieæ, co w najbli¿szym czasie mo¿e siê wydarzyæ” – twierdzi prof. Andrzej Nowak – pracownik naukowy Instytutu Historii Uniwersytetu Jagieloñskiego i Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor miêdzy innymi – opus magnum – „Dziejów Polski”. Kawaler Orderu Or³a Bia³ego. Jako jeden z niewielu przewidzia³ to, z czym dzisiaj zmagamy siê w Europie. Przez wielu ekspertów uwa¿any jest za najwybitniejszego znawcê Rosji.

Andrzej Pelc: Panie Profesorze, Polska, Rosja, Ukraina po 24 lutego 2022to jest g³ówny temat naszego spotkania, ale nim przejdê do czasów wspó³czesnych, chcia³bym zapytaæ o b³ogos³awionego mistrza Wincentego zwanego Kad³ubkiem i jego Kronikê, gdy¿ tam zawarte s¹ pocz¹tki polskiej myœli politycznej i pocz¹tki polskiego patriotyzmu. A to tak dzisiaj jest istotne.

Andrzej Nowak: Choæ niedawno obchodziliœmy 800 lat od œmierci b³ogos³a-

wionego mistrza Wincentego, to jednak to, co zd¹¿y³ napisaæ za swojego ¿ycia, a co utrwali³o siê tak g³êboko w œwiadomoœci kolejnych pokoleñ Polaków – od pocz¹tków XIII wieku – wydaje mi siê zachowywaæ wci¹¿ swoj¹ niewygas³¹ aktualnoœæ. Oczywiœcie warto siêgaæ do jego Kroniki dla poznania pewnego przywi¹zania jakie ju¿ wtedy, osiem wieków temu ³¹czy³o ludzi, którzy kochali Polskê – Lechiê, jak j¹ nazywa³ mistrz Wincenty.

➭ 12

Profesor Andrzej Nowak.

Tomasz Bagnowski

Seniorzy z Klubu „Krakus” œwiêtowali pocz¹tek lata.

Z profesorem Andrzejem Nowakiem, historykiem rozmawia Andrzej Pelc.

Od redakcji

Drodzy Czytelnicy

Przy okazji 1500. numeru Kuriera Plus dziêkowaliœmy naszym autorom, czytelnikom, reklamodawcom.

Dziœ pora wymieniæ dwie instytucje, którym jesteœmy szczególnie wdziêczni, a które znacz¹co wp³ywaj¹ na kondycjê naszej grupy etnicznej. Dwa filary ¿ycia polonijnego i kurierowego to Polsko-S³owiañska Federalna Unia Kredytowa i Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce Okrêg 2.

PSFUK jest najwiêksz¹ instytucj¹ finansow¹ poza granicami Polski, jej aktywa wynosz¹ obecnie ponad dwa i pó³ miliarda dolarów. Misja, któr¹ realizuje Unia jest podwójna. Przede wszystkim us³ugi finansowe œwiadczone jej cz³onkom, których jest obecnie 113 tysiêcy, ale tak¿e szerokie wsparcie œrodowiska polonijnego, dzia³aj¹cych w nim organizacji, szkó³, parafii, i mediów. Kurier od wielu lat jest tak¿e beneficjantem tej pomocy. Dziêkujemy.

Z kolei Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej to niezmiernie zas³u¿ona instytucja o piêknej historii. Okrêg 2 Stowarzyszenia na ³amach naszego tygodnika od kilku lat ma dodatek zatytu³owany „Marsz, marsz Polonia”, pod redakcj¹ Jolanty Szczepkowskiej i Teofila Lachowicza. Drukowane s¹ w nim artyku³y, które ciesz¹ siê du¿ym zainteresowaniem czytelników Kuriera. Dotycz¹ dziejów orê¿a polskiego, czasem zapomnianych ¿o³nierskich bohaterów, ale nie tylko. Na weterañskich stronach przywo³ywane s¹ sylwetki osób wa¿nych dla naszej kultury, sztuki, literatury. Przedostatnio by³ to hrabia Aleksander Fredro. Dziœ Maria Tomkiewiczówna, wileñska nauczycielka i dzia³aczka konspiracji niepodleg³oœciowej z czasów II wojny œwiatowej. MMP to po¿yteczny i atrakcyjny dodatek. Dziêkujemy, ¿e jesteœcie z nami.

Przypominamy Czytelnikom nasz¹ proœbê z jubileuszowego numeru. Pomó¿cie nam w lepszym kolporta¿u gazety. Zawiadamiajcie o nowych biznesach, w krórych nasz tygodnik powinien siê znajdowaæ. Zawiadamiajcie o miejscach niefortunnie wybranych, z których powinniœmy go wycofaæ. Zale¿y nam, ¿eby Kurier by³ w dobrych rêkach i dociera³ do chêtnie czytaj¹cych go osób.

Piszcie do nas: kurier@kurierplus.com

Zofia K³opotowska

Przes³uchania do polskiego chóru PSAA

NOWY

Wyœlij tekst pod numer 305-307-2975 (nie dzwoñ)

Polonia Technica zaprasza

W imieniu Stowarzyszenia Polonia Technica serdecznie zapraszam czytelników Kuriera Plus do udzia³u w Mszy Œwiêtej intencyjnej dla naszej organizacji, która bê dzie odprawiona 25 czerwca 2023 godz 12:00 w po³udnie w koœciele Œw. Stanis³a wa Biskupa i Mêczennika na dolnym Manhattanie

Program uroczystoœci:

12:00 Msza Œwiêta

1:30 Modlitwa pod tablic¹ hstoryczn¹

2:00 Spotkanie w sali parafialnej

2:15 Prezentacja poœwiêcona Erazmowi Jerzmanowskiemu

2:30 Film - Erazm Jerzmanowski - zapomniany, filantrop, in¿ynier spotkanie towarzyskie przy kawie i bu³eczkach dr Janusz Romanski

Prezes Honorowy Polonia Technica

Zofia Doktorowicz-K³opotowska

Maria Bielski, Andrzej Józef D¹browski, Ma³gorzata Ka³u¿a, Czes³aw Karkowski, Krzysztof K³opotowski, Bo¿ena Konkiel, Weronika Kwiatkowska, Chris Miekina, Jolanta Szczepkowska, Katarzyna Zió³kowska

Zofia Doktorowicz-K³opotowska Adam Mattauszek : (718) 389-3018 : kurier@kurierplus.com : www.kurierplus.com

Na drogach Prawdy Bo¿ej

Nie bójcie siê

Ks. Ryszard Koper

Nie bójcie siê tych co zabijaj¹ cia³o, lecz duszy zabiæ nie mog¹. Bójcie siê raczej tego, który duszê i cia³o mo¿e zatraciæ w piekle. Czy¿ nie sprzedaj¹ dwóch wróbli za asa? A przecie¿ bez woli Ojca waszego ¿aden z nich nie spadnie na ziemiê. U was zaœ policzone s¹ nawet wszystkie w³osy na g³owie. Dlatego nie bójcie siê jesteœcie wa¿niejsi ni¿ wiele wróbli. Do ka¿dego wiêc, kto siê przyzna do mnie przed ludŸmi, przyznam siê i Ja przed moim Ojcem, który jest w niebie. Lecz kto siê Mnie zaprze przed ludŸmi, tego zaprê siê i Ja przed moim Ojcem, który jest w niebie. (Mt 10, 28-33)

Na targu w Józefowie handlarz sprzedawa³ konie. Zachêca³ kupuj¹cych, wymieniaj¹c ich zalety. Jeden z rolników zdecydowa³ siê na zakup. Po dobiciu targu dosiad³ konia i ruszy³ galopem do domu. Nie ujecha³ daleko, gdy koñ wyr¿n¹³ o wysoki mur okalaj¹cy koœció³. Rolnik spad³ z poturbowanego konia i zauwa¿y³, ¿e koñ jest œlepy. Wróci³ na targ, odnalaz³ handlarza i chcia³ zwróciæ konia. Jednak handlarz nie by³ skory do oddania pieniêdzy. Stara³ siê dalej przekonaæ rolnika co do wartoœci sprzedanego konia, mówi¹c: „Œlepy to œlepy, ale jaki odwa¿ny”.

Nie do takiej œlepej odwagi zachêca nas Chrystus, gdy w Ewangelii trzykrotnie powtarza s³owa: „Nie lêkajcie siê”. Do tych s³ów Jezusa nawi¹za³ œw. Jan Pawe³ II, gdy po raz pierwszy przemówi³ jako papie¿: „Nie lêkajcie siê, otwórzcie na oœcie¿ drzwi Chrystusowi. Dla Jego zbawczej w³adzy otwórzcie granice pañstw, systemów ekonomicznych i politycznych, szerokie dziedziny kultury, cywilizacji, rozwoju! Nie lêkajcie siê! Chrystus wie, co nosi w swoim wnêtrzu cz³owiek. On jeden to wie!” To wa¿ne s³owa – jeœli otworzymy swoje serce, wtedy On uwolni nas od wszelkich lêków, w tym tak¿e od lêku przed cierpieniem i œmierci¹. S³owa: „Nie bójcie siê” wystêpuj¹ w Biblii ponad 365 razy. Uœwiadamiamy sobie, ¿e ka¿dego dnia Bóg przypomina nam, abyœmy siê nie lêkali.

W dzisiejszej Ewangelii Jezus odnosi siê do trzech podstawowych lêków, których doœwiadczamy w ¿yciu. Pierwszy to strach przed prawd¹. Dziœ k³amstwo wydaje siê byæ sposobem ¿ycia dla wielu z nas. Lêkamy siê powiedzieæ prawdê nawet gdy widzimy, ¿e ktoœ jest krzywdzony przez k³amstwo innych. Boimy siê nara¿aæ, mówi¹c komuœ prawdê w oczy.

Nam, wspó³czesnym chrzeœcijanom, brakuje odwagi. Boimy siê jasno i prosto mówiæ o naszej wierze. Ulegamy presji pogañskiej kultury, która opanowa³a zachodni œwiat. Ta kultura w imiê chorej tolerancji zakazuje mówiæ w przestrzeni publicznej o Bogu, o Chrystusie, o cnocie i grzechu, o prawdzie absolutnej. Tolerowana jest religia, gdzie naczelnym dogmatem staje siê stwierdzenie: „Bóg nie wymaga a¿ tyle”. Czy nie lêkamy siê sta-

n¹æ do konfrontacji z pogañskimi zapêdami dzisiejszego œwiata?

Somerset Maugham wjednym ze swoich opowiadañ porusza problem g³oszenia prawdy. Do rodziców w Anglii powraca córka, wdowa. Jej m¹¿, urzêdnik administracji kolonialnej, zmar³ na malariê. Po pewnym czasie pojawia siê wiadomoœæ, ¿e nie zmar³ na malariê, lecz pope³ni³ samobójstwo. Rodzice wdowy s¹ wstrz¹œniêci i zawstydzeni, zw³aszcza ojciec, szanowany prawnik uwa¿a, ¿e wszyscy pomyœl¹, ¿e celowo ukrywa³ prawdê. Wyrzuca córce wprowadzenie go w b³¹d i powtarza, ¿e nale¿y zawsze mówiæ prawdê, tylko prawdê. Córka s³ucha go z ironicznym wyrazem twarzy. W koñcu oœwiadcza, ¿e skoro rodzinie tak bardzo zale¿y na prawdzie, to j¹ wyjawi. Jej m¹¿ nie pope³ni³ samobójstwa, lecz zosta³ przez ni¹ zamordowany”.

Jezus mówi: „A prawda was wyzwoli”. Jeœli Chrystusowi zawierzymy w skrusze nawet najmroczniejsze zakamarki ¿ycia On nas wyzwoli. Uwolni od lêku. Tu warto przypomnieæ s³owa Platona, greckiego filozofa: „Nikt nie powinien siê gniewaæ na to, co jest prawd¹”.

Drugi lêk to strach przed œmierci¹. Publiusz Syriusz, wódz rzymski z okresu II wojny punickiej i konsul Republiki Rzymskiej, twierdzi³, ¿e strach przed œmierci¹ jest okrutniejszy od niej samej.

Z lêku przed œmierci¹ unikamy rozmów w towarzystwie na ten temat. Kiedy mówi siê o œmierci, zwykle robi siê to w kategoriach bezosobowych. Du¿o ³atwiej jest mówiæ o œmierci: „Ludzie umieraj¹”, ni¿: „Pewnego dnia i ja umrê”.

W ewangelicznej perspektywie œmieræ wpisuje siê w nasze ¿ycie jako przejœcie z doczesnoœci do wiecznoœci. Musimy zaakceptowaæ fakt, ¿e ludzie, których tak bardzo kochamy nale¿¹ ostatecznie do Boga, a nie do nas. Dlatego Jezus przestrzega nas, abyœmy nie bali siê przejœcia z doczesnoœci do wiecznoœci, a lêkali siê tego, co mo¿e zabiæ szczêœliw¹ wiecznoœæ: „Nie bójcie siê tych, którzy zabijaj¹ cia³o, ale duszy zabiæ nie mog¹”. Gdy Chrystus jest z nami, wtedy i œmieræ nie jest straszna, jak w poni¿szej historii.

Ma³y ch³opiec, œmiertelnie chory wiedzia³, ¿e umiera, chocia¿ rodzice mu o tym nie powiedzieli. Pewnego dnia zapyta³ mamê: „Mamo, co to znaczy umrzeæ? Czy to boli?” Matka powiedzia³a: „Charlie, czy pamiêtasz, jak bawi³eœ siê z przyjació³mi przez ca³y dzieñ? By³eœ tak zmêczony, ¿e kiedy póŸniej siadaliœmy i ogl¹daliœmy telewizjê, zasypia³eœ na krzeœle w ubraniu. To nie by³o twoje miejsce do snu, ale rano zawsze budzi³eœ siê tam, gdzie jest twoje miejsce – we w³asnym ³ó¿ku. Twój tata zanosi³ ciê po schodach do twojego pokoju i k³ad³ do twojego w³asnego ³ó¿ka. Charlie, myœlê ¿e taka jest œmieræ. To tak, jakby obudziæ siê pewnego ranka i znaleŸæ siê

w innym pokoju, naszym w³asnym miejscu, bezpieczni w silnych i kochaj¹cych ramionach Jezusa”.

Trzeci lêk to strach przed bezwartoœciowoœci¹. Chcemy byæ zauwa¿eni, docenieni. Czêsto doœwiadczamy jednak ze strony innych ludzi czegoœ przeciwnego. Inni ludzie chc¹ czêsto podkreœlaæ swoj¹ wartoœæ poni¿aj¹c nas. Wydaje siê im, ¿e im bardziej nas poni¿¹, tym bardziej samych siebie wywinduj¹ wy¿ej. Dlatego tak czêsto na towarzysko spotkaniach Ÿle siê mówi o innych. Zaœ w oczach Boga mamy wartoœæ, nawet gdy jesteœmy jak zagubiona owca. Chrystus mówi: „Czy¿ nie sprzedaj¹ dwóch wróbli za asa? A przecie¿ bez woli Ojca waszego ¿aden z nich nie spadnie na ziemiê. U was zaœ policzone s¹ nawet wszystkie w³osy na g³owie. Dlatego nie bójcie siê: jesteœcie wa¿niejsi ni¿ wiele wróbli”. Jesteœmy w rêkach kochaj¹cego Ojca. Gdy w to uwierzymy nie bêdziemy siê lêkaæ i z odwag¹ bêdziemy spogl¹daæ z perspektywy doczesnej w wiecznoœæ.

LudŸmi wielkiej wiary i odwagi byli aposto³owie. Œw. Piotr gdy by³ wezwany przed Sanhedryn powiedzia³ zdecydowanie: „My nie mo¿emy nie mówiæ tego, coœmy widzieli i s³yszeli”. Odwag¹ i mêstwem zadziwia³ œw. Szczepan, œw. Pawe³, œw. Maksymilian Kolbe. Odwag¹ i mêstwem zadziwi³ nas w ostatnich czasach b³ogos³awiony Prymas Stefan Wyszyñski. Ile¿ razy usi³owano go z³amaæ, obrzucano oszczerstwami, wiêziono, szykanowano. Ale on siê nie ugi¹³. Nie lêka³ siê ludzi. Mia³ jedynie bojaŸñ bo¿¹. W roku 1953 kilka tygodni przed swoim wiêzieniem: „Nie bójcie siê ludzi – wa¿niejsi jesteœcie ni¿ wiele wróbli”. Id¹c za g³osem i postaw¹ Wielkiego Prymasa wielu ludzi zdobywa³o siê na odwagê w dziedzinie domagania siê praw dla narodu, dla rodziny, dla wiary. Nie wolno nam baæ siê, gdy idzie o obronê wartoœci religijnych. Nie wolno milczeæ, gdy idzie o wartoœci prawdy, dobra, sprawiedliwoœci. W sprawach Bo¿ych musimy byæ odwa¿ni. Nie bójcie siê tych, którzy zabijaj¹ cia³o, a duszy zabiæ nie mog¹.

Zapraszamy na stronê Autora: ryszardkoper.pl

Czym siê ró¿ni¹ wypadki samochodowe Lyfta?

Dziesiêæ lat temu prawnik od wypadków z Lyftem nie musia³ nawet istnieæ. Obecnie sytuacja w transporcie zmieni³a siê ju¿ na zawsze.

Jest to szczególnie prawdziwe w Nowym Jorku. Chocia¿ sprawy dotycz¹ce wspólnych przejazdów przypominaj¹ sprawy zwyk³ych wypadków samochodowych, to nie do koñca s¹ one takie same.

Wa¿ne, by mieæ prawnika, który wie czym siê od siebie ró¿ni¹ i który mo¿e zmaksymalizowaæ twoje odszkodowanie.

Niemal w ka¿dej sprawie dotycz¹cej wypadku samochodowego p³aci firma ubezpieczeniowa. Jest tak, nawet jeœli ³awa przysiêg³ych o tym nie wie. W rzeczywistoœci prawo nie pozwala na to, by prawnik od wypadków z Lyftem powiedzia³ ³awie przysiêg³ych, ¿e to firma ubezpieczeniowa zap³aci kwotê z werdyktu. Oznacza to, ¿e ³awnicy mog¹ pomyœleæ, ¿e zmuszaj¹ do zap³acenia osobê fizyczn¹, choæ wcale tak nie jest. Jest to niekorzystne dla powoda. Przysiêg³ym mo¿e byæ trudno wydawaæ sprawiedliwe werdykty, gdy obawiaj¹ siê, ¿e osoba prywatna mo¿e przez to zbankrutowaæ. Nieinformowanie ³awy przysiêg³ych o tych realiach jest kolejnym sposobem, w jaki lobby ubezpieczeniowe utrudnia sprawê powodom. W sprawie z Lyftem prawnik od wypadków z Lyftem powinien wyjaœniæ ci, ¿e to ubezpieczyciel bêdzie g³ównym podmiotem wyp³acaj¹cym kwotê z twojej ugody. W 2018 roku Nowy Jork uchwali³ specjalne prawo, aby zapewniæ, ¿e takie pojazdy bêd¹ posiadaæ pokrycie w razie wypadku. Nowy Jork uchwali³ artyku³ 44B sekcja 1693. Prawo to wymaga, aby firmy oferuj¹ce wspólne przejazdy, takie jak Lyft, musia³y posiadaæ ubezpieczenie na

co najmniej 50 000 USD, jeœli doprowadz¹ do czyichœ obra¿eñ w trakcie wspólnego przejazdu. Prawo stanowi równie¿, ¿e Lyft musi zapewniæ 100 000 USD na ka¿dy wypadek. Te zasady obowi¹zuj¹, gdy kierowca jest zalogowany do sieci, ale w rzeczywistoœci nie uczestniczy we wspólnym przejeŸdzie.

Jednak kiedy kierowca uczestniczy w czymœ, co prawo nazywa „przejazdem zaplanowanym z wyprzedzeniem”, zasady s¹ inne. Przejazd zaplanowany z wyprzedzeniem to coœ, do czego wszyscy jesteœmy przyzwyczajeni, gdy korzystamy z takich us³ug. Przejazd zaplanowany z wyprzedzeniem rozpoczyna siê, gdy kierowca zaakceptuje przejazd i oczywiœcie koñczy siê, gdy kierowca wysadzi pasa¿era. Jeœli w takich okolicznoœciach kierowca œwiadcz¹cy us³ugê wspólnych przejazdów doprowadzi do czyichœ obra¿eñ, to firma musi mieæ polisê ubezpieczeniow¹ na co najmniej 1 000 000 USD.

Du¿ym zastrze¿eniem w przypadku tych zasad jest to, ¿e nie maj¹ one zastosowania do spraw z udzia³em Lyft, które mia³y miejsce w Nowym Jorku. Nie oznacza to jednak, ¿e ¿adna czêœæ polityki ubezpieczeniowej nie znajduje tu zastosowania. Prawo wymaga od Lyft posiadania aktywnego ubezpieczenia no-fault. Ubezpieczenie no-fault insurance pokryje koszty leczenia po wypadku. Oprócz kosztów leczenia, no-fault pokryje te¿ utracone zarobki oraz transport na wizyty u lekarza i z powrotem.

Choæ wszystkie te œwiadczenia maj¹ ograniczenia, to wa¿ne, by wiedzieæ, czy i w jaki sposób znajd¹ one zastosowanie w twoim przypadku. Wa¿ne, by rozwi¹zaæ te kwestie wczeœnie. Jeœli niew³aœciwy podmiot op³aci twoje wczesne rachunki, mo¿e to skutkowaæ zastawem na twoim pozwie w dalszym toku sprawy. Chocia¿ niektóre zastawy mo¿na rozwi¹zaæ, bêdzie to mia³o wp³yw na kwotê, jak¹ otrzy masz.

Jeœli Pañstwo sami stali siê ofiar¹ wypadku, lub znaj¹ kogoœ kto potrzebuje pomocy prawnej po wypadku, to zapraszamy do bezp³atnej konsultacji pod numerem telefonu 212-514-5100, emaliowo pod adresem swp@plattalaw.com, lub w czasie osobistego spotkania w naszej kancelarii na dolnym Manhattanie. Mo¿ecie Pañstwo równie¿ zadaæ nam pytania bezpoœrednio na stronie internetowej (www.plattalaw.com) u¿ywaj¹c emaila lub czatu, który jest dostêpny dla Pañstwa 24 godziny na dobê. Zawsze udzielimy Pañstwu bezp³atnej porady w ka¿dej sprawie, w której bêdziemy mogli Pañstwa reprezentowaæ.

Jak widaæ, wypadek z Lyftem poci¹ga za sob¹ szereg kwestii prawnych. Wa¿ne, by w³aœciwie siê do nich odnieœæ. W przypadku pytañ dotycz¹cych tego procesu zapraszamy do kontaktu telefonicznego z kancelari¹ The Platta Law Firm, gdzie do twojej dyspozycji bêdzie prawnik od wypadków z Lyftem.

Sakrament bierzmowania na Manhattanie

W parafii Œwiêtego Stanis³awa Biskupa i Mêczennika na Manhattanie, 18 czerwca 2023 r., podczas Mszy Œw. zosta³ udzielony Sakrament Bierzmowania trzynastu m³odym osobom, które przygotowywa³y siê do tej uroczystoœci podczas katechez w Szkole Polskiej im. O. Augustyna Kordeckiego.

Szafarzem Sakramentu dojrza³oœci chrzeœcijañskiej by³ ks. biskup Andrzej Zglejszewski z Rockville Centre.

M³odzi ludzie przystêpuj¹cy do bierzmowania, przyje¿d¿ali do œwi¹tyni z ró¿nych stron Nowego Jorku i New Jersey. Towarzyszyli im rodzice, rodzeñstwo i przyjaciele – chcieli prze¿yæ ten wyj¹tkowy moment z bliskimi.

W niedzielne s³oneczne przedpo³udnie

Msza œw. zgromadzi³a równie¿ wiernych parafian, którzy przez swoj¹ modlitwê i œwiadectwo wspierali osoby przystêpuj¹ce do bierzmowania. G³ówn¹ grupê przystêpuj¹cych do sakramentu tworzy³y osoby najstarszej klasy Polskiej Szko³y im. ojca A. Kordeckiego, która funkcjonuje przy parafii Ojców Paulinów w Nowym Jorku.

W jedynej polskiej parafii na Manhattanie, œw. Stanis³awa Biskupa i Mêczennika, m³ode pokolenie przygotowywa³o siê do tego dnia na lekcjach religii ju¿ od pocz¹tku roku szkolnego. Musiano opanowaæ materia³ z katechizmu i zdaæ egzamin. Bezpoœrednie przygotowanie do bierzmowania sprawowa³ proboszcz parafii o. Micha³ Czy¿ewski. Osoby przystêpuj¹-

ce do bierzmowania mia³y na sobie czerwone szarfy z symbolem Ducha Œwiêtego z jednej strony i z imieniem patrona, który zosta³ wybrany przez przystêpuj¹cych do bierzmowania.

Podczas kazania ksi¹dz biskup Zglejszewski przypomina³ zebranym, ¿e „Sakrament Bierzmowania jest niepowtarzalnym wydarzeniem w ¿yciu cz³owieka wierz¹cego. Obok Chrztu i Eucharystii nale¿y do Sakramentów Wtajemniczenia Chrzeœcijañskiego. Jest to Sakrament, w którym Duch Œwiêty umacnia cz³owieka udzielaj¹c mu siedmiorakich darów maj¹cych pomóc m³odemu cz³owiekowi w mê¿nym wyznawaniu swojej wiary i postêpowaniu wed³ug jej zasad. Bierzmowanie jest zatem owocnym spotkaniem

z Chrystusem, który umacnia cz³owieka w wa¿nym momencie ¿ycia, jakim jest jego wszechstronne dojrzewanie i wkraczanie w doros³oœæ”.

W liturgiê byli zaanga¿owani m³odzi przystêpuj¹cy do Bierzmowania wraz z rodzicami.

Przed koñcowym b³ogos³awieñstwem biskup Andrzej wrêczy³ m³odym Pismo Œwiête i Krzy¿. Po zakoñczeniu modlitwy, ka¿dy mia³ mo¿liwoœæ sfotografowania siê z szafarzem sakramentu.

W tym dniu obchodzony by³ równie¿ w USA Dzieñ Ojca, dlatego podczas wspólnej modlitwy pamiêtano o tym i wypraszano potrzebne wszystkim ojcom wsparcie i zdrowie.

Polskie wczoraj i dziœ

Ludzie listy pisz¹...

Reakcja w³adz PRL by³a niezwykle nerwowa. Nie chodzi³o tu nawet o treœæ listu, ale o nazwiska które figurowa³y pod nim. Byli to najwybitniejsi pisarze i naukowcy polscy. Pismo zosta³o podpisane m.in. przez Mariê D¹browsk¹, Mieczys³awa Jastruna, Zofiê Kossak-Szczuck¹, Tadeusza Kotarbiñskiego oraz Melchiora Wañkowicza.

W okresie rz¹dów komunistycznych w Polsce spo³eczeñstwo nie mia³o legalnych mo¿liwoœci wyra¿ania swego stanowiska lub protestu wobec poczynañ w³adzy. Jedn¹ z niewielu form oporu by³o wysy³anie listów lub petycji do instytucji rz¹dowych.

Pierwszym listem, który nabra³ olbrzymiego rozg³osu by³ tzw. list trzydziestu czterech adresowany do premiera Cyrankiewicza i opublikowany w marcu 1964 r. Treœæ pisma g³osi³a: „Ograniczenia przydzia³u papieru na druk ksi¹¿ek i czasopism oraz zaostrzenie cenzury prasowej stwarza sytuacjê zagra¿aj¹c¹ rozwojowi kultury narodowej. Ni¿ej podpisani, uznaj¹c istnienie opinii publicznej, prawa do krytyki, swobodnej dyskusji i rzetelnej informacji za konieczny element postêpu, powodowani trosk¹ obywatelsk¹, domagaj¹ siê zmiany polskiej polityki kulturalnej w duchu praw zagwarantowanych przez konstytucjê pañstwa polskiego i zgodnych z dobrem narodu”. List zosta³ wydrukowany w zachodniej prasie i cieszy³ siê du¿ym zainteresowaniem opinii publicznej w wielu krajach. Symbolem solidarnoœci z jego sygnatariuszami by³y listy wybitnych pisarzy brytyjskich i amerykañskich opublikowane w ci¹gu nastêpnych kilku tygodni.

Dodatkowym problemem by³ moment og³oszenia listu. W roku 1964 przypada³o dwudziestolecie PRL. Protest intelektualistów zak³óci³ podnios³e obchody tej rocznicy.

Sygnatariusze listu zostali poddani rozmaitym naciskom i represjom. W rezultacie kilku z nich wycofa³o swe podpisy. Niektórzy otrzymali zakaz publikacji. Innym, przez nastêpne kilka lat, odmawiano wydania paszportu.

Na nastêpny, g³oœny list trzeba by³o czekaæ dziesiêæ lat. W roku 1974 piêtnaœcie osób podpisa³o apel w sprawie Polaków mieszkaj¹cych w Zwi¹zku Sowieckim. Wœród podpisów pod listem by³y nazwiska Kazimierza Brandysa, Zbigniewa Herberta, Tadeusza Konwickiego oraz Wiktora Woroszylskiego. Apel nigdy nie dotar³ do w³adz rz¹dowych, gdy¿ dwie istniej¹ce kopie zosta³y skonfiskowane przez bezpiekê. Treœæ listu dotar³a jednak na Zachód i zosta³a og³oszona przez prasê i Woln¹ Europê. Sygnatariusze wzywali rz¹d PRL do zmiany polityki wobec przesz³o milionowej rzeszy Polaków mieszkaj¹cych na terenie ZSRR. Podkreœlono, ¿e Polonia sowiecka jest pozbawiona dostêpu do polskich ksi¹¿ek i czasopism.

Gor¹cym okresem je¿eli chodzi o listy i petycje do w³adz by³a druga po³owa lat 70-ych. W grudniu 1975 r. piêædziesi¹t dziewiêæ osób podpisa³o list protestacyjny (zwany równie¿ memoria³em) w sprawie planowanych zmian w konstytucji PRL.

Odprê¿enie z Chinami?

„Waszyngton musi znieœæ sankcjê gospodarcze wobec Chin i przestaæ powstrzymywaæ chiñski postêp technologiczny” – powiedzia³ Yi, oskar¿aj¹c ponadto USA o „nieostro¿ne” mieszanie siê w chiñskie sprawy wewnêtrzne, takie jak Taiwan, który wci¹¿ wyposa¿any jest przez Amerykê w coraz to nowsz¹ broñ.

Blinken by³ pierwszym tak wysokim przedstawicielem Stanów Zjednoczonych odwiedzaj¹cym Chiny od 2018 roku. W ci¹gu tych piêciu lat stosunki pomiêdzy oboma krajami wpad³y w spiralê konfliktu, budz¹c wœród wielu œwiatowych liderów, coraz wiêksze zaniepokojenie potencjaln¹ wojn¹. Jednoczeœnie oba kraje znalaz³y siê pod presj¹ by zatrzymaæ tê eskalacjê.

Jedna wizyta, nawet bardzo sympatyczna, to zbyt ma³o by spodziewaæ siê, ¿e kolejne miesi¹ce faktycznie przynios¹ odprê¿enie. Obie strony wydaj¹ siê jednak d¹¿yæ do jakiejœ formy wspó³pracy. Zarówno z chiñskich jak i amerykañskich oœwiadczeñ, ju¿ po zakoñczeniu wizyty Blinkena wynika, ¿e USA tak samo jak Chiny maj¹ nadziejê, i¿ bêdzie ona swego rodzaju forpoczt¹ przed innymi kontaktami na wysokim szczeblu, w tym amerykañskiej sekretarz skarbu Janet Yellen, a tak¿e Johna Kerry’ego, specjalnego wys³annika Bidena do spraw klimatu.

Chiñczykom, którzy bardzo staraj¹ siê prezentowaæ tward¹ postawê wobec Ameryki, zale¿y na odprê¿eniu z wielu powodów. Chiñska gospodarka, rozwijaj¹ca siê od wielu lat m.in. dziêki wspó³pracy gospodarczej z Zachodem, prze¿ywa obecnie spowolnienie. Chiny w przysz³oœci bêd¹ równie¿ musia³y zmierzyæ siê z innymi k³opotami wewnêtrznymi, na przyk³ad starzej¹cym siê spo³eczeñstwem. £atwiej bêdzie im radziæ sobie z tymi problemami wspó³pracuj¹c z USA, ni¿ zmierzaj¹c do otwartego konfliktu.

Wizyta Blinkena przypad³a na okres pocz¹tku kampanii prezydenckiej w Stanach Zjednoczonych. Staraj¹cy siê o drug¹ kadencjê Joe Biden oprócz prze³amywania lodów z Xi Jinpingiem bêdzie wiêc musia³ tak¿e prze³amywaæ niechêæ do odprê¿enia ze strony republikanów. Ju¿ teraz zreszt¹ oskar¿aj¹ oni prezydenta o s³aboœæ wobec Chin. Czêœæ republikañskich ustawodawców otwarcie skrytykowa³o podró¿ sekretarza stanu, portretuj¹c j¹ jako kulminacjê wczeœniejszych ustêpstw. Walka polityczna wokó³ stosunków z Chinami bêdzie zapewne narastaæ w przysz³ym roku, kiedy amerykañska kampania wyborcza stanie siê bardziej intensywna.

Wœród sygnatariuszy, obok wielu znanych pisarzy i intelektualistów, byli równie¿ poeci, aktorzy oraz trzej duchowni Koœcio³a katolickiego.

Protest dotyczy³ g³ównie wpisania do konstytucji zdania o „trwa³ym i nienaruszalnym sojuszu Polski z ZSRR”. Druga kwestia odnosi³a siê do propozycji uzale¿nienia praw obywatelskich od wykonywania obowi¹zków wzglêdem pañstwa.

Pismo protestuj¹ce wobec zmian przes³a³ równie¿ Episkopat oraz redaktorzy czasopism katolickich. Dodatkowo, pod koniec stycznia 1976 r. dorêczono do kancelarii sejmowej kolejne pismo w tej samej sprawie podpisane przez 101 osób.

W lutym 1976 r. sejm uchwali³ zmiany w konstytucji w z³agodzonej formie. Zrezygnowano z ³¹czenia praw i obowi¹zków obywateli a s³owo „sojusz” z ZSRR zast¹piono „przyjaŸni¹”.

W³adze stara³y siê ukryæ informacje o listach protestacyjnych, lecz po opublikowaniu ich na Zachodzie rozpoczêto nagonkê na sygnatariuszy. Edward Gierek okreœli³ ich jako „zacietrzewionych antykomunistów”.

W sierpniu 1980, w czasie narastaj¹cej gwa³townie fali strajków, 64 pisarzy i intelektualistów, og³osi³o otwarty apel do w³adz PRL i spo³eczeñstwa. Deklaracja wzywa³a do rezygnacji z u¿ycia si³y oraz rozwi¹zania kryzysowej sytuacji na drodze rozmów miêdzy rz¹dem i strajkuj¹cymi robotnikami.

Wœród sygnatariuszy apelu byli równie¿ ludzie zwi¹zani z obozem w³adzy – literat

Kazimierz Wierzbicki

Roman Bratny, socjolog Jan Szczepañski, by³y minister Stefan ¯ó³kiewski. Apel przyczyni³ siê znacznie do wznowienia negocjacji miêdzy strajkuj¹cymi i delegacj¹ rz¹dow¹ i w konsekwencji do podpisania porozumieñ gdañskich.

Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 r., na rêce w³adz wp³ynê³o szereg listów i apeli postuluj¹cych zwolnienie internowanych oraz zaprzestanie represji. Nie mia³o to jednak wiêkszego wp³ywu na politykê rz¹dz¹cych.

W suwerennej Polsce po roku 1989, wobec panuj¹cej wolnoœci s³owa, zgromadzeñ i manifestacji, krytyka w³adz nie jest ograniczana. Partie opozycyjne maj¹ szeroki dostêp do prasy, radia, telewizji i innych mediów. St¹d te¿ apele do w³adz lub listy otwarte zdarzaj¹ siê doœæ rzadko.

Jednak w listopadzie ubieg³ego roku, 447 intelektualistów, artystów, dziennikarzy i polityków wystosowa³o apel o zjednoczenie opozycji w walce przeciwko obecnej w³adzy.

Autorzy apelu utrzymuj¹, ¿e „Polska pod rz¹dami prawicy zosta³a ca³kowicie zdewastowana zarówno w wymiarze gospodarczym, systemowym, jak duchowym”, a tak¿e, ¿e „sta³a siê zak³adnikiem czy wrêcz w³asnoœci¹ jednej formacji politycznej i ideologicznej”.

Apel 447 wzywa³ wszystkie partie opozycyjne do utworzenia wspólnej listy wyborczej w zwi¹zku z nadchodz¹cymi wyborami do sejmu i senatu. ❍

Tydzieñ na kolanie

Wtorek póŸna noc

Tragedia, bo zawsze szkoda ludzkiego ¿ycia (oby prze¿yli, ale gdy piszê te s³owa, szanse oceniane s¹ na jeden procent).

Jednak jest to kolejny rozdzia³ serialu „Z dziejów g³upoty w œwiecie, uwa¿aj¹cym siê za najlepszy ze œwiatów”.

W poniedzia³ek zagin¹³ pojazd podwodny „Titan” firmy OceanGate, którym podró¿owa³o do wraku „Titanica”

piêæ osób. Na pok³adzie jednostki znajdowa³ siê brytyjski miliarder i podró¿nik

Hamish Harding, Shahzada Dawood i jego syn Suleman pochodz¹cy z jednej z najbogatszych pakistañskich rodzin, wspó³za³o¿yciel OceanGate

Stockton Rush oraz francuski nurek

Paul-Henry Nargeolet. Iloœæ tlenu w zaginionym statku œwiadczy, ¿e uratowanie tych ludzi bêdzie bardzo trudne, granicz¹ce z cudem.

Ale nic nie bierze siê z niczego. Kilkudziesiêciu specjalistów ze stowarzyszenia Marine Technology Society (MTS) mia³o „jednomyœlne obawy” na temat prac nad ³odzi¹ Titan i planów eksploracji wraku Titanica za jej pomoc¹. Obawy budzi³y odmowy szefa firmy, by stosowaæ siê do wskazówek i bran¿owych standardów wyznaczanych przez miêdzynarodowe stowarzyszenie DNV. List zosta³ zaadresowany do szefa spó³ki, po tym jak okaza³o siê, ¿e pojazd zbudowany jest z w³ókna wêglowego i tytanu, a nie zosta³ poddany certyfikacji przez DNV, bo proces ten trwa latami.

Jak pisze portal „The New Republic”, MTS nie by³ jedynym g³osem wyra¿aj¹cym obawy o bezpieczeñstwo Titana. W 2018 r. David Lochridge, dyrektor firmy odpowiedzialny za bezpieczeñstwo pasa¿erów, zosta³ zwolniony po tym, jak nie da³ zgody na testy Titana z udzia³em za³ogi: twierdzi³, ¿e bezza³ogowe testy mniejszego prototypu ³ódki wykaza³y wady konstrukcji i podatnoœæ materia³u na uszkodzenia na du¿ej g³êbokoœci.

Jeremi Zaborowski

Sygnatariusze listu 34. Na zdjêciu od prawej: Stefan Kisielewski, Melchior Wañkowicz, Jan Józef Lipski, Pawe³ Jasienica i Antoni S³onimski (Danuta Lomaczewska /East News).

Kartki z przemijania

Zawsze by³em naiwny. I niestety wci¹¿ jestem. Wierzê w dobr¹ wolê ludzi i triumf dobra. Poparzy³em siê ju¿ na tym dziesi¹tki razy, ale wci¹¿ wierzê. W wymiarze miêdzyludzkim, spo³ecznym i politycznym. A tu rozczarowanie za rozczarowaniem, przygnêbienie za przygnêbieniem, pesymizm za pesymizmem. Mimo to nadal spodziewam siê dobrych informacji. Rzucam siê ka¿dego ranka na medialne wiadomoœci w nadziei, ¿e znajdê w polityce coœ pozytywnego i pocieszaj¹cego, a tu nic. Lub prawie nic. W Ameryce Trump okaza³ siê pods¹dnym i wyp³ynê³y gigantyczne d³ugi, w ojczyŸnie zaœ wojna domowa przybiera coraz g³upsze i zarazem coraz brutalniejsze formy. Nie ma ju¿ ¿adnych zahamowañ w walce z przeciwnikiem, którego otwarcie nazywa siê wrogiem. Wojna kaczystów i ziobrystów z Uni¹ Europejsk¹ kosztuje Polaków coraz wiêcej i wiêcej, a rodacy tego nie widz¹. Wojna, któr¹ kaczyœci tocz¹ z Niemcami tak¿e dobrze nie rokuje. PiS nie okaza³ siê wzorem prawa i sprawiedliwoœci. Opozycja nadal jest beznadziejnie g³upia i zupe³nie nieœwiadoma, dlaczego przegra³a ostatnie wybory i nie wie, co powinna zrobiæ, ¿eby pokonaæ konkurenta. Tuskowi przybywa zwolenników nie dlatego, ¿e jest wielbiony, tylko dlatego, ¿e jest g³ównym taranem przeciwko Kaczyñskiemu. Medialne programy informacyjne s¹ stronnicze jak cholera. Wszystkie na froncie. Tak¿e ukraiñsko-rosyjskim. Akcentuj¹, zgodnie z najlepszymi intencjami i takimi¿ pragnieniami, triumfy Ukraiñców, tymczasem Rosjanie trzymaj¹ w swych bestialskich ³apach niemal wszystkie terytoria, które dotychczas zagarnêli. Skoro o nich mowa, nie mogê poj¹æ w swej rzeczonej naiwnoœci, ¿e a¿ 82 procent z nich popiera Putina. Informacjê tê poda³o niezale¿ne Centrum Lewady sonduj¹ce opiniê publiczn¹. Mo¿na z niej wysnuæ daleko id¹ce wnioski o stanie umys³owoœci przewa¿aj¹cej czêœci spo³eczeñstwa rosyjskiego. Ciekawe, ¿e nie analizuj¹ jej g³êbiej ani socjologowie polscy, ani zachodnioeuropejscy, nie mówi¹c ju¿ o amerykañskich. Nie analizuj¹ te¿ powtarzaj¹cej siê prawdy, ¿e historia nikogo i niczego nie uczy.

Zmar³a Maria Bojarska, pisarka i recenzentka teatralna, siostra Anny Bojarskiej, tak¿e pisarki. By³a moj¹ kole¿ank¹ na podyplomowych studiach teatralno-literackich na Wydziale Re¿yserii w warszawskiej PWST. Lubiliœmy siê i wzajemnie wspieraliœmy. By³a

piêkna i przedziwnie wyciszona. Przypomina³a mi Juliette Greco.

Bywa³em Jej powiernikiem i zna³em niektóre tajemnice Jej ma³¿eñstwa z Tadeuszem £omnickim, wielkim aktorem i ówczesnym rektorem naszej uczelni. Niekiedy we trójkê oddawaliœmy siê ró¿nym szaleñstwom, m.in. u mnie na warszawskiej Tamce. Napisa³a wspania³¹ biografiê Mieczys³awy Æwikliñskiej i tego¿ Tadeusza £omnickiego pt. „Król Lear nie ¿yje”. Jest wspó³autork¹ ksi¹¿ki „Siostry B.” opublikowanej wraz ze wspomnian¹ Ann¹ Bojarsk¹. Jako publicyœci teatralni s¹siadowaliœmy na ³amach miesiêcznika „Scena”, do którego mnie œci¹gnê³a. Przed studiami w PWST, zwieñczonych specjalnym wyró¿nieniem, ukoñczy³a studia na Wydziale Harfy w warszawskiej Pañstwowej Wy¿szej Szkole Muzycznej. Niestety nigdy dla mnie na harfie nie zagra³a, zas³aniaj¹c siê porzuceniem æwiczeñ w tej mierze. Nalega³em, nalega³em, ale bez rezultatu. Podoba³a mi siê tak bardzo, ¿e zwraca³em siê do Niej pieszczotliwie, nazywaj¹c J¹ m.in. „Kwiatuszkiem”. Przy „£omie”, czyli £omnickim, nie mia³em ¿adnych szans, ¿eby J¹ zdobyæ. On pyta³, czy mu Jej zazdroszczê. Zazdroœci³em, choæ wówczas i w latach póŸniejszych pozosta³a dla mnie tajemnic¹. Fascynuj¹c¹.

Odwiedzi³ mnie Bogus³aw Semotiuk, znakomity aktor, re¿yser i nauczyciel sztuki aktorskiej zwi¹zany g³ównie z macierzyst¹ £odzi¹, gdzie by³ profesorem na Wydziale Aktorskim. W tym mieœcie wspaniale zagra³ wiele ról na scenach Teatru Nowego i Teatrze im. Stefana Jaracza. Kreacjê stworzy³ m.in. jako Crispino w re¿yserowanym przeze mnie „Wachlarzu” Carla Goldoniego

w przek³adzie Jaros³awa Iwaszkiewicza. Widzowie brawami przy otwartej kurtynie nagradzali jego interpretacjê postaci, brawurow¹ sprawnoœæ fizyczn¹ i spryt, z jakim prowadzi³ akcjê. Œwietnie mi siê z nim pracowa³o, albowiem uwa¿nie s³ucha³ moich próœb i sugestii, i po krótkim namyœle stawa³ siê postaci¹, o któr¹ mi chodzi³o. Nie musia³em robiæ ¿adnych uzupe³nieñ ani poprawek. Ujmowa³ mnie pokor¹, tyle¿ zawodow¹, co ludzk¹. Nie widzieliœmy siê 42 lata, wiêc ju¿ na progu du¿e wzruszenie. A póŸniej wspomnienia i rozmowy o aktorach, re¿yserach, scenografach i choreografach, z którymi obaj pracowaliœmy. We wspomnieniach pojawi³y siê tak¿e £ódŸ oraz Koszalin i S³upsk – miasta, w których on by³ dyrektorem teatru, a w których wczeœniej grane by³y moje przedstawienia „Gry kobiece” Krzysztofa Zanussiego i Edwarda ¯ebrowskiego oraz „S³uga dwóch panów” rzeczonego Carla Goldoniego. Wizyta Bogus³awa Semotiuka przenios³a mnie myœlami do „mojego” teatru i do „moich” aktorów, jak¿e czêsto niedocenianych i niedostrzeganych przez centralne media. Ich lista jest d³uga, zatem wspomnê mo¿e tylko Martê WoŸniak jako Gabrielê Zapolsk¹ w przedstawieniu wedle scenariusza Joanny Olczak-Ronikier i mojego, Janinê Bu³awiankê we „Wdowach” Ákosa Kertésza, Zdzis³awa Grudnia jako Harpagona w „Sk¹pcu” Moliera, Danutê Ambro¿ graj¹c¹ Eufrozynê w tym¿e „Sk¹pcu”, El¿bietê Skoryniankê w sztuce „Marna wygrana” Hectora Quintero, Bo¿enê Baranowsk¹ w roli Elwiry w „Œwiêtoszku” Moliera, Eliasza Kuziemskiego jako Orgona w tym¿e „Œwiêtoszku”, Jana Cybulskiego w „Ch³opcach” Stanis³awa Grochowiaka oraz Ferdynanda Za³uskiego w „O¿enku” Miko³aja Gogola i w „Emigrantach” S³awomira Mro¿ka. Uff. £za siê w oku krêci i sumienie podgryza, bo jeszcze o kilkunastu innych „moich” aktorach i oddanych mi pracownikach sceny powinienem napisaæ. Mo¿e nastêpnym razem… ❍

W 2022 r. podczas reporta¿u telewizji CBS z rejsu do wraku Titanica na pok³adzie Titana, dziennikarz stacji David Pogue zauwa¿y³, ¿e wiele elementów ³odzi „wygl¹da³o na zaimprowizowane”. Chodzi³o m.in. o kontroler do gier, za pomoc¹ którego sterowany by³ obiekt. Tak, go³ym okiem widaæ, ¿e poszli „po tanioœci”. Kontroler do gry kosztuje 49,99 dolara na Amazonie i nawet podrasowany, nie jest sprzêtem, dziêki któremu zanurza siê

na g³êbokoœæ 3,8 kilometra… Pasa¿erowie rejsu, kosztuj¹cego 250 tys. dolarów, musieli te¿ podpisaæ umowê, w której znajdowa³o siê ostrze¿enie, ¿e ³ódŸ jest eksperymentalna i nie zosta³a poddana certyfikacji przez ¿adn¹ organizacjê, a podró¿ mo¿e zakoñczyæ siê obra¿eniami lub œmierci¹.

Kanadyjscy i amerykañscy wojskowi i stra¿ przybrze¿na od poniedzia³ku, kiedy og³oszono alarm, przeczesuj¹ po-

wierzchniê oceanu. Radary, systemy termowizyjne i ludzkie oczy przeczesa³y ju¿ dziesi¹tki tysiêcy kilometrów kwadratowych w nadziei na zauwa¿enie Titana. Istnieje kilka mo¿liwych scenariuszy dotycz¹cych losów pasa¿erów uwiêzionych w zaginionej eksperymentalnej ³odzi podwodnej Titan, jednak szanse na to, ¿e prze¿yli s¹ minimalne.

W tej sprawie prezydent USA jest na bie¿¹co, a nawet król Karol III poprosi³ aby go „informowano” o sytuacji.

A wiêc pasa¿erowie maj¹ swoje piêtnaœcie minut s³awki, tyle ¿e ich raczej ju¿ nie zobaczymy na tym œwiecie. Ludzie pokiwaj¹ g³owami i zainteresuj¹ siê czymœ innym, wywo³uj¹cym w nich „niezdrow¹ adrenalinê”. Kolejny dowód, ¿e ¿yjemy w epoce „na pokaz”, któr¹ podkrêcaj¹ wszechobecne media spo³ecznoœciowe. Z braku realnych odkryæ i osi¹gniêæ, kreuje siê takie pokazuchy jak pasa¿erskie loty w przestrzeñ kosmiczn¹ czy odwiedziny wraku „Titanica”, które poza podbijaniem ego pasa¿erów, nie maj¹ ¿adnego znaczenia dla rozwoju œwiata.

Œroda

Naczelnik tupn¹³ nog¹. Widaæ, ¿e w PiS jednak nie ma pewnoœci do wygranej

w wyborach parlamentarnych, wiêc Jaros³aw Kaczyñski znów trafi³ do rz¹du. W œrodê w po³udnie prezydent Andrzej Duda dokona³ zmian w sk³adzie Rady Ministrów i powo³a³ Jaros³awa Kaczyñskiego na wiceprezesa Rady Ministrów. Wczeœniej z funkcji wicepremierów prezydent odwo³a³ szefa MON Mariusza B³aszczaka, ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Gliñskiego, Henryka Kowalczyka i ministra aktywów pañstwowych Jacka Sasina. Jednoczeœnie powo³a³ ich odpowiednio na stanowiska: ministra obrony narodowej, ministra kultury i dziedzictwa narodowego, ministra cz³onka Rady Ministrów oraz ministra aktywów pañstwowych.

Jak mówi³ Jacek Sasin, „teraz bêdzie koordynowa³ wszystkie prace rz¹dowe. St¹d taki znak, ¿e bêdzie jedynym wiceprezesem Rady Ministrów czy realnym wicepremierem”. T³umacz¹c na nasze: Kaczyñski, jak na „Naczelnika Pañstwa” przysta³o, ma w rz¹dzie pilnowaæ wszystkich, wzi¹æ za twarz wszystkie frakcje i walki frakcyjne, aby PiS i

szerzej Zjednoczona Prawica – dzia³a³y zgodnie na rzecz zwyciêstwa na jesieni.

Andrzej Józef D¹browski

Maria Bojarska

Bogus³aw Semotiuk

Dok¹d idziesz Marysiu?

Pytanie mo¿e budziæ ró¿ne skojarzenia, mo¿e frywolne, dzieciêce, mo¿e nawet budziæ weso³oœæ. Na pewno takie pytanie sugeruje, ¿e dotyczy m³odej kobiety, Polki – wszak np. w Ameryce do dziewczyny o imieniu Mary nie moglibyœmy pewnie zwróciæ siê w tak zdrobnia³y sposób. Zatem trochê beztrosko – ale z trosk¹ – zabrzmia³o to pytanie w rzeczywistoœci, w opisanym dalej dramatycznym zdarzeniu w litewsko-niemieckim wiêzieniu w Wilnie w czasie II wojny œwiatowej. OdpowiedŸ, jakiej Marysia udzieli³a pytaj¹cemu wprawia mnie (tak¿e teraz, w 2023 roku) w zdumienie, ale i w smutek. Wzruszam siê bardzo i zawsze, gdy sobie to przypominam; jestem poruszony, dumny z tych bohaterskich Polek na Kresach. £zy te¿ same cisn¹ siê do oczu…

Kim by³a Marysia?

To Maria Tomkiewiczówna (1889-1942), nauczycielka w Wilnie, dzia³aczka konspiracji niepodleg³oœciowej w czasie II wojny œwiatowej, podczas której nosi³a pseudonim „Gra¿yna”; pseudonim taki przyjê³a prawdopodobnie na czeœæ tytu³owej bohaterki poematu Adama Mickiewicza. Urodzi³a siê w polskiej rodzinie szlacheckiej w Œwiêcianach niedaleko Wilna, jako najstarsza córka Jana i Pauliny z Hajduków Tomkiewiczów. W czasie I wojny œwiatowej rodzinê wywieziono na Ukrainê, sk¹d powrócili do Wilna w 1919 roku przed nawa³¹ bolszewick¹. W 1920 rozpoczê³a studia na Uniwersytecie Stefana Batorego, reaktywowanym jak wiadomo 11 paŸdziernika 1919 roku. Ukoñczy³a polonistykê na Wydziale Humanistycznym i podjê³a pracê nauczycielki. Bohaterka artyku³u dzia³a³a w Wilnie, terenie bardzo trudnym do konspiracji z wielu opisanych tu powodów. W jej mieszkaniu od pocz¹tku wojny by³ punkt kontaktowy. Przyjmowa³a w domu uczennice-dziewczyny z konspiracji, prowadzi³a tajne nauczanie, szkoli³a je tu, organizowa³a z nimi nie tylko akcje konspiracyjne, ale i pomoc materialn¹, ¿ywnoœciow¹ dla ludzi zagro¿onych i potrzebuj¹cych pomocy.

Maria nale¿a³a do komórki zwanej „Legalizacj¹”, któr¹ za³o¿y³ w Wilnie ks. Kazimierz Kucharski, prowadzili j¹ organizacyjnie w latach 1939-1945 bracia Warakomscy. W ZWZ-AK by³a to grupa œwietnych specjalistów (graficy, fotograficy, drukarze, zecerzy, cynkografowie) podrabiaj¹cych papier, blankiety, piecz¹tki, podpisy, dokumenty. Te dokumenty to m.in.: ³aciñskie (metryki urodzenia), niemieckie, litewskie, polskie, rosyjskie; paszporty, dowody osobiste, przepustki, delegacje, œwiadectwa szkolne, wizy (angielskie, estoñskie, fiñskie, szwedzkie czy japoñskie – na te ostatnie wyje¿d¿ali ¯ydzi z Wilna i z Litwy). Wyrabiali te¿ legitymacje gestapowskie, pozwolenia na zakup ubrañ i butów, bony p³atnicze na ¿ywnoœæ, wreszcie znakomicie podrobione dokumenty na niemieck¹ organizacjê wojskow¹ Todt. Kilku oficerów z wileñ-

skiej Armii Krajowej o kryptonimie „Wiano” czy z s¹siedniej nowogródzkiej AK o kryptonimie „Nów” jeŸdzi³o na te papiery kolej¹ po okupowanej Polsce, tak¿e do Warszawy i ich papiery nie wzbudzi³y ¿adnych podejrzeñ podczas licznych kontroli. „Legalizacja” wyda³a w sumie 86.000 dokumentów.

Konspiratorki za podrabiane bony kupowa³y ¿ywnoœæ, materia³y (tkaniny) by szyæ ubrania, plecaki. Ze skompletowanych zapasów robi³y paczki ¿ywnoœciowe, zw³aszcza œwi¹teczne nazywane: „Polska swoim dzieciom”. Paczki zawiera³y nie tylko ¿ywnoœæ, ale odzie¿, jakieœ dodatkowe artyku³y, œrodki czystoœci, dok³adano drukowan¹ ulotkê z ¿yczeniami œwi¹tecznymi i obowi¹zkowo op³atek.

Szefem „Legalizacji” w Wilnie by³ pocz¹tkowo kpr. Góra ps. „Czarny”. Wiosn¹ 1940 roku „Czarny” zosta³ aresztowany przez Gestapo i „Gra¿yna” przekaza³a walizkê z dokumentami, blankietami, piecz¹tkami Stanis³awowi Kia³ce ps. „Drzewica”, „Boles³aw”, „Jelonek”, „Œlêczek”, szefowi Oddzia³u IV Sztabu Okrêgu Wileñskiego AK „Wiano” (kwatermistrzostwa). Sztab postanowi³, ¿e „Legalizacj¹” pokieruje dalej Kia³ka, zaœ aktywne przy tej komórce dziewczyny nadal bêd¹ wykorzystywane w tej robocie. Kia³ka by³ w chwili wybuchu wojny studentem Wydzia³u Matematyczno-Przyrodniczego

USB w Wilnie i klerykiem jezuickim. Wielokrotnie przedziera³ siê z Wilna do Warszawy przez trzy granice, przewo¿¹c mnóstwo materia³ów, a nawet maszyny i urz¹dzenia drukarskie. To on zas³uguje na miano legendarnego polskiego kuriera!

Œrednia wieku dziewczyn wspó³pracuj¹cych z „Legalizacj¹” wynosi³a 18 lat.

By³y uczestniczkami kursów tajnego nauczania organizowanych i prowadzonych przez Mariê Tomkiewicz, ona je wybiera³a, szkoli³a, dziewczyny by³y zaprzysiê¿one, zna³y siê dobrze, ufa³y sobie, by³y patriotkami polskimi, idealistkami. Pomaga³y m.in. podrabiaæ dokumenty – np. postarzaæ je, co polega³o na pocieraniu ich po filcu – ale przede wszystkim by³y ³¹czniczkami i kurierkami ZWZ-AK. Przenosi³y mnóstwo dokumentów, rozkazów, meldunków, pocztê, zajmowa³y siê jak wspomina³ ich szef: rêcznym przerzutem. Przerzuca³y m.in. broñ, sprzêt, prasê podziemn¹, ¿ywnoœæ, ubrania, pomaga³y osobom i rodzinom, z których kogoœ aresztowano. Maria Tomkiewiczówna czêsto zdumiewa³a dowództwo swoj¹ odwag¹, czasem nawet brawur¹, ¿¹daniami niebezpiecznych zadañ. Pozyskiwa³a nowe i coraz m³odsze dziewczyny do pracy w konspiracji, przyucza³a je do tej trudnej s³u¿by. Ona mia³a niesamowity ¿ar w sobie do dzia³ania, do polskoœci, zara¿a³ tym swoje podopieczne. Wtedy udzia³ w walce

wszyscy m³odzi ludzie uwa¿ali za narodowy patriotyczny obowi¹zek. Marysia zosta³a aresztowana 5 czerwca 1942 roku, wpad³o te¿ wówczas w zasadzki kilka jej dziewcz¹t, te które by³y nadal na wolnoœci dzia³a³y dalej pod wodz¹ szefa „Legalizacji” Stanis³awa Kia³ki. Aresztowanie jej spowodowane by³o wymuszeniem torturami zeznañ dwóch kobiet z Podziemia. By³y to kobiety z „Legalizacji”, nie by³y kole¿ankami „Gra¿yny” z grupy „Kozy”, ale wszystkie wiedzia³y o sobie. Kobiety nie wytrzyma³y tortur i wyda³y czêœæ kontaktów, w tym na „Gra¿ynê”. Z³oœæ wobec Marii i katowanie jej w wiêzieniu wzmog³y siê po konfrontacji jej z innym aresztowanym cz³onkiem „Legalizacji”, który przyby³ do Wilna na placówkê AK z zewn¹trz. Gdy zosta³ zatrzymany i poddany badaniu, za³ama³ siê i powiedzia³ Niemcom, ¿e to w³aœnie ona – „Gra¿yna” – za³atwia³a mu w Wilnie nocleg i „lewe” dokumenty. Wyda³ kilka osób z konspiracji, w tym w³aœnie Mariê Tomkiewicz.

Du¿o o jej ¿yciu przekaza³a jej siostra Wanda Danilewicz, zamieszka³a po wojnie w Kêdzierzynie-KoŸlu.

Wilno – Ponary

W chwili wybuchu II wojny œwiatowej w 1939 roku Wilno liczy³o 220.000 mieszkañców, w tym Polaków 65,9% (144.980 mk), 28% ¯ydów (ok. 61.000 mk), 3,8% Rosjan, 0,8% Litwinów, reszta to: Niemcy, Bia³orusini, Tatarzy, Karaimowie i in. W 1919 roku ludnoœæ polsk¹ na Litwie i Bia³orusi szacowano na trzy miliony, zaœ w uchwale powo³uj¹cej (reaktywuj¹cej)

Uniwersytet Stefana Batorego napisano, ¿e ma s³u¿yæ tam „czterem milionom ludnoœci polskiej lub ku polskoœci ci¹¿¹cej”. Pi³sudski mówi³, ¿e jest Litwa etniczna, litewska (Kowieñszczyzna, stolica Litwy by³a w Kownie) i Litwa polska, o polskim charakterze (Wileñszczyzna i okolice). Wilno i Wileñszczyznê sowieci „podarowali” po ataku na Polskê 17 wrzeœnia 1939 roku Litwinom i ju¿ 10 paŸdziernika 1939 roku przy³¹czyli j¹ do Litwy. Okrucieñstwo Litwinów wobec Polaków i wybuchy nienawiœci okaza³y siê tu niewyobra¿alne, dlatego Polacy zaczêli od razu organizowaæ grupy samoobrony, oddzia³y zbrojnego Podziemia, póŸniej s³ynne Brygady Partyzanckie z tak wybitnymi dowódcami jak: „£upaszka”, „Kmicic”, „Jurand”, „Grom”, „Toñko”, „Wêgielny”, „Szczerbiec”.

Kolejne wojenne zamieszanie administracyjne to czerwiec 1940 roku, wkroczenie wojsk sowieckich do Wilna i przy³¹czenie tej „nowej” Litwy z polskim Wilnem do Zwi¹zku Radzieckiego. Utworzono Litewsk¹ Socjalistyczn¹ Republikê Radzieck¹, co og³oszono 21 lipca 1940 roku – i stan taki by³ w³aœciwie do 1990. Polaków masowo wyrzucano z domów, wywo¿ono na Syberiê; teraz byli przeœladowani nie tylko przez Litwinów, ale dodatkowo przez Rosjan.

W czerwcu 1941 roku Niemcy zaatakowa³y Rosjê Sowieck¹ – pod okupacj¹ niemieck¹ znalaz³a siê teraz i Wileñszczyzna.

Maria Tomkiewiczówna ps. „Gra¿yna” (1889-1942).

Litwini zaczêli wiêc wys³ugiwaæ siê nagle Niemcom, a widz¹c trwa³y stan pokonania i zajêcia Polski przez wojska hitlerowskie, jeszcze œmielej wystêpowali przeciw Polakom i ¯ydom. Niemcy postanowili, ¿e nie bêd¹ przeciwstawiaæ siê litewskim nacjonalistom w „samooczyszczaniu Litwy z krêgów antykomunistycznych i anty¿ydowskich”, ¿e bêd¹ Litwinom dyskretnie pomagaæ, dozbrajaæ, ¿ywiæ etc. Przymilanie siê Niemców Litwinom powodowa³o manifestacje zadowolenia tych drugich. Policja litewska i oddzia³y wojska podleg³e Niemcom zaczê³y wiêc coraz œmielej dokonywaæ pogromów ¯ydów i Polaków. Nawet w koœcio³ach litewscy ksiê¿a mówili na kazaniach, ¿e po ¯ydach trzeba rozprawiæ siê tu z Polakami, bo ci s¹ nawet gorsi od ¯ydów; opisano te zdarzenia m.in. w relacjach przedrukowanych w miesiêczniku Trybuna Akowców Wileñskich „Wiano”, wydawanym od 1989 roku przez pp³ka Jerzego Urbankiewicza (¿o³nierza AK „Wiano” i ³agiernika) w £odzi.

Istnia³o na Litwie Kowieñskiej niepodleg³oœciowe Podziemie litewskie antyniemieckie i antyrosyjskie, ale jakoœ nie mogli dogadaæ siê z polskim Podziemiem; pewnie posz³o o Wilno...

Zatem jak widaæ, w jak trudnych warunkach, nienawiœci Litwinów, Niemców, Rosjan wobec odwiecznych gospodarzy Wilna, czyli Polaków, przysz³o im ¿yæ, przetrwaæ, walczyæ ideologicznie, z broni¹ w rêku i bez broni. Opisane tu polskie dziewczyny by³y wielkimi bohaterkami. Tysi¹ce zagro¿onych aresztowaniami Polaków musia³o mieæ jak widaæ fa³szywe dokumenty – co za³atwia³a im w³aœnie „Legalizacja”. Jak informowa³a Londyn Delegatura Rz¹du Polskiego w sierpniu 1941 roku, ogromn¹ nienawiœæ Litwinów do Polaków hamuj¹ nawet Niemcy.

Ponary – kolejne miejsce kaŸni Polaków na Kresach; Ponary okreœla siê te¿ jako „kresowy Katyñ”. O dziwno, bardzo ma³o nadal mówi siê w Polsce o zbrodniach litewskich i niemieckich pope³nionych w³aœnie w Ponarach. To miejsce kaŸni przede wszystkim ¯ydów, wspomnia³em wy¿ej o ¯ydach w Wilnie, ale i Polaków, o czym wielu historyków czy publicystów nie wie albo „zapomina”. Co do wileñskich ¯ydów, to ich los okaza³ siê tam podobnie dramatyczny jak los Polaków. Litwini i Niemcy urz¹dzili za niemieckiej okupacji 1941-1944 w miejscowoœci Ponary pod Wilnem, w lesie, w do³ach dawnej wojskowej bazy radzieckiej miejsce masowych egzekucji, eksterminacji ludzi. Urz¹dzili je w Ponarach w ogrodzonym drutem kolczastym terenie o powierzchni 48.608 mkw. Zamordowali tu w latach 1941-1944 70.000 ¯ydów i 20.000 Polaków, a tak¿e Rosjan, Cyganów i pewnie przedstawicieli innych narodowoœci wrogich wobec nazizmu, faszyzmu, komunizmu. W pierwszych latach okupacji Niemcy prowadzili w Wilnie œledztwa, czasem oddawali ludzi pod s¹dy przed rozstrzelaniem, póŸniej podejrzanych likwidowali bez s¹dów. S³ynne wiêzienie w Wilnie by³o na £ukiszkach, katownie Gestapo przy ul. Ofiarnej, miejsce egzekucji w Ponarach. Prace historyczne i ksi¹¿ki o Ponarach pisa³a Helena Pasierbska, wilnianka, po wojnie mieszka³a w Gdañsku. W ogarniêtym wojn¹ Wilnie, dalsze zmiany nast¹pi³y w lipcu 1944 roku, podczas wspólnego wyzwalania Wilna z r¹k niemieckich przez oddzia³y polskie i Armii Czerwonej. Polskie si³y sk³ada³y siê z kilku brygad AK z po³¹czonych na czas „Burzy” Okrêgów AK wileñskiego „Wiano” i nowogródzkiego „Nów”. Operacjê „Ostra Brama” w „Akcji Burza” rozpoczêto tutaj 7 lipca 1944 roku. Armia Czerwona pomog³a Polakom zdobyæ-wyzwoliæ Wilno, ale po kilku dniach aresztowa³a dowódcê AK „genera³a Wilka” (p³k Aleksander Krzy¿anowski) i tysi¹ce Polaków. Znów zaczê³y siê represje, aresztowania,

procesy, wywózki na Syberiê, do Workuty, na Ko³ymê; sowieci osadzili w Wilnie NKWD i poszli na Berlin…

Kozy

Z uwagi na m³ody wiek i zapa³ dziewczyn zaanga¿owanych do opisanej tu pracy konspiracyjnej, z uwagi na ich urodê, elegancjê, zwinnoœæ – szef „Legalizacji”, któremu podlega³y, nada³ ich grupie kryptonim „Kozy”; mówiono o nich „kozy wileñskie”. S³u¿bê ich organizowa³ jak wspomniano Stanis³aw Kia³ka. Tworzy³y one Komórkê Kwatermistrzostwa, £¹cznoœci i Rêcznego Przerzutu przy Komendzie Okrêgu AK „Wiano”. Dziewczyny pracuj¹ce bezpoœrednio z Mari¹ Tomkiewiczówn¹ dokonywa³y niemal cudów, bo np. potrafi³y na sankach przewieŸæ w Wilnie maszynê drukarsk¹ „Bostonkê” plus kaszty czcionek z Nowego œwiatu na Filareck¹. Przenosi³y broñ, paczki prasy podziemnej chowanej do pojemnych skrytek w p³aszczach, które szyto im specjalnie do tych celów. By³y to d³ugie obszerne p³aszcze, ¿eby pomieœci³y du¿o towaru, a id¹ca w nim kobieta nie rzuca³a siê od razu w oczy. „Kozy” roznosi³y te¿ w owych p³aszczach lub w plecakach ze specjalnymi skrytkami wspomniane paczki œwi¹teczne. Dziewczyny urz¹dza³y te¿ w³asne spotkania œwi¹teczne, robi³y sobie prezenty, œwietnie siê czu³y ze sob¹ i dobrze bawi³y zarazem. M³odoœæ daje tê beztroskê nawet w czasach wojny i czyhaj¹cych zagro¿eñ.

Gdy wpad³o biuro „Legalizacji” przy ul. Warszawskiej w Wilnie, gdy ju¿ Niemcy wyszli po przeszukaniach i opró¿nieniu biura, „Kozy” posz³y tam, by zabraæ blankiety, pieczêcie i inne materia³y ukryte w skrytkach biura, których Niemcy nie znaleŸli. I wynios³y walizki zgromadzonych materia³ów potrzebnych do dalszej pracy w nowym miejscu.

Grupa „Kóz” nie by³a bardzo liczna, dziewczyny musia³y siê dobrze znaæ, mieæ do siebie zaufanie, m¹drze dzieliæ siê robot¹, wspieraæ. Niestety nastêpowa³y co jakiœ czas wpadki i aresztowania.

Kolejna du¿a wsypa „Kóz” by³a w czerwcu 1943 roku, gdy Gestapo „nakry³o” przypadkowo skrzynkê pocztow¹ przy ul. Hetmañskiej. Aresztowano wtedy m.in. Hankê Mahrbur¿ankê ps. „Hania”, która w trakcie przes³uchania zdo³a³a wyskoczyæ z II piêtra przez okno na Plac £ukiski. Podczas upadku po³ama³a siê, nie zdo³a³a zbiec, zosta³a wys³ana do wiêziennego szpitala. Poniewa¿ pozosta³e dziewczyny by³y równie¿ bardzo dzielne w œledztwie, nie sypa³y, by³y wiêc coraz bar-

dziej katowane. W obawie przed ich zabiciem Podziemie zdecydowa³o wykupiæ je za ³apówkê. Niemcy byli bardzo skorumpowani w czasie wojny, okazali siê nie tylko bandytami i z³odziejami, ale i ³apownikami. Za z³oto przekazane Niemcom przez aptekarkê Alinê Augustowsk¹, „Haniê” i kilka dziewczyn przewieziono z wiêzienia – gdzie czeka³a ich œmieræ – do ciê¿kiego obozu pracy w Prowieniszkach k. Kowna. Inne „Kozy”, które uniknê³y wtedy aresztowañ, przesz³y teraz do pracy w wywiadzie. Te, które prze¿y³y niemieck¹ okupacjê i nie wyjecha³y, po wejœciu Rosjan szybko znalaz³y siê w ³apach NKWD. Po aresztowaniach w 1944 r., procesach, wiele z nich wywieziono do ³agrów. „Hania” opuœci³a Wilno w 1944 roku, po wojnie przyjecha³a na leczenie do Zakopanego, gdzie zmar³a w 1946 roku i gdzie jest pochowana.

Oto lista „kóz” zapamiêtanych imiennie i opisanych po wojnie m.in. przez S. Kia³kê: Maria Tomkiewiczówna „Gra¿yna” –przywódczyni grupy, Barbara Dudycz „Wojtuœ” (nastêpczyni „Gra¿yny”), Leokadia Baltroszewicz-Roemer „Pliszka”, Leokadia Barszczewska „Lodka”, Teresa Fedorowicz, Danuta Janiczak-Szyksznian „Sarenka”, Hanna Gier¿udówna „Hanka”, Hanna Mahrbur¿anka „Hania”, Irena Fiodorowicz-Ko³odziejska „Maciejowa”, Aleksandra Michalczyk-Biegajowa „Oleñka”, Zofia Owsianko „Zosia”, Jadwiga Pawilonis-Kretowicz „Jadzia”, Maria Salecka „Lusia”, Ludmi³a Szwabowiczówna „Ludka”. Wiele fotografii i portretów kole¿anek z czasów wojny ocali³a „Jadzia”.

„Gra¿yna” by³a przez Niemców niemi³osiernie bita i katowana w wiêzieniu, myœleli, ¿e tak wymog¹ zeznania. Nikogo nie wyda³a, nie zdradzi³a. Rozstrzelano j¹ 18 grudnia 1942 w tych okrytych z³¹ s³aw¹ litewskich Ponarach.

Dok¹d idziesz Marysiu?

Z wiêzieniu na £ukiszkach Maria pisa³a w grypsach, ¿e mia³a od bicia i siniaków ca³e cia³o czarne jak wêgiel, pokaleczone; ale nikogo nie wyda³a! Wiedzia³a, ¿e czeka j¹ œmieræ w Ponarach, powiedzia³a nawet wiêŸniarce z celi, ¿e „nie przypuszcza³a, ¿e jest taka zaciêta”.

W dniu, w którym zosta³a rozstrzelana by³a spokojna, zamyœlona, ale nie traci³a dumy i tej wspomnianej zaciêtoœci. Gdy skatowan¹ wyprowadzono z celi i prowadzono przez dziedziniec wiêzienia – zapewne do ciê¿arówki, którymi wywo¿ono skazañców do Ponar – jeden z wiêŸniów Polaków zapyta³ g³oœno przez okienko:

– Dok¹d idziesz Marysiu?

– NA PONARY! – g³oœno odpowiedzia³a.

Po chwili jednak zaraz doda³a równie¿ g³oœno i odwa¿nie:

– Czeœæ ch³opcy! Trzymajcie siê!

Na Ponarach te¿ nie odda³a swojego ¿ycia tak bez s³owa, nie odesz³a cicho... Gdy zobaczy³a ju¿ lufê pistoletu wycelowan¹ w jej skroñ krzyknê³a:

– Niech ¿yje wolna Polska!

* Dowódca Okrêgu Wileñskiego AK „Wino” Aleksander Krzy¿anowski „Wilk” odznaczy³ „Gra¿ynê” poœmiertnie Krzy¿em Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Taki sam krzy¿ nada³ „Hance” Mahrbur¿ance, innym „Kozom” Krzy¿e Walecznych i Krzy¿e Zas³ugi z Mieczami.

W Muzeum Okrêgu Wileñskiego AK „Wiano” im. pp³ka Jerzego Urbankiewicza w £odzi, znajduje siê m.in. kilkanaœcie wisz¹cych kartonowych zadrukowanych plansz formatu 70×100 cm. Zawieraj¹ one opisy i fotografie dokumentuj¹ce przede wszystkim wszystkie Brygady Wileñskie AK oraz: Komendê i Sztab Okrêgu Wileñskiego AK, Legalizacjê, Kedyw i Egzekutywê, Oddzia³ Rozpoznawczy Komendanta Okrêgów, Prasê konspiracyjn¹, miejsca zsy³ek i kaŸni tamtejszych Polaków tj. Workutê, Miedniki i Ka³ugê, Ponary, tablicê z dzia³aczami Zwi¹zku Wolnych Polaków zamordowanych przez oddzia³ Litwinów z Ypatygas Burys – oraz tablicê zatytu³owan¹ „Kozy”. Na tablicy tej jest kilka portretów piêknych uœmiechniêtych dziewczyn z wileñskiej konspiracji, zatem tytu³ planszy i te zdjêcia œci¹gaj¹ wzrok i budz¹ zainteresowanie, ciekawoœæ, a zwiedzaj¹cy muzeum chêtnie siê zatrzymuj¹ przy tej tablicy. Dzia³alnoœæ „Kóz” jest dobre udokumentowana tak¿e w tym muzeum. Na wieczn¹ chwa³ê.

Redakcja: Jolanta Szczepkowska

Teofil Lachowicz

Adres redakcji: P.A.V.A. of America, District 2 , 17 Irving Place, New York, NY 10003

e-mail: pava.swap@gmail.com tel. 212-473-0580, www.pava-swap.org

Ponary k. Wilna, miejsce kaŸni ¯ydów i Polaków, odkrywanie grobów w sierpniu 1944 roku. Fot. z ksi¹¿ki Heleny Pasierbskiej „Ponary i inne miejsca mêczeñstwa Polaków z Wileñszczyzny w latach 1941-1944, wyd. 2005.

Œwiñska tematyka

Œwinie nie s¹ byæ mo¿e dostatecznie dostojnym tematem malarskim, ale mia³y te¿ swoje „piêæ minut”, zw³aszcza w malarstwie angielskim XIX wieku – o czym poni¿ej.

Kirke i wieprze

Pierwszym i podstawowym w¹tkiem œwiñskim jest oczywiœcie temat z Odysei. W wêdrówce do domu bohater trafia na wyspê czarownicy Kirke, która podstêpnie przygotowuje napar zaklêty. Po jego wypiciu towarzysze Odyseusza zamieniaj¹ siê w wieprze; sam bohater dziêki swemu – przys³owiowemu póŸniej – sprytowi unikn¹³ tej degradacji. W¹tek bardzo znany, ale unikany w sztuce, zapewne z powy¿szego wzglêdu: œwinie to nie by³ temat wznios³ego przedstawienia.

Jest coœ fascynuj¹cego i zarazem celowo obrzydliwego w obrazie brytyjskiego artysty Britona Riviè ry (1840 –1920). By³o to jedno z pierwszych dzie³ tego twórcy, który póŸniej zas³yn¹³ z malowania zwierz¹t, g³ównie psów w jak najbardziej sentymentalnie wzruszaj¹cych relacjach z ludŸmi (jeden z nich Czytelnicy mieli okazjê obejrzeæ przy okazji omawiania psów w sztuce).

„Kirke i jej wieprze” – taki bowiem tytu³ nosi ten obraz (czasami: „Kirke i towarzysze Ulissesa”), który przyniós³ m³odemu artyœcie natychmiastowy rozg³os i uznanie, przedstawia w³aœciwie rustykaln¹ scenê: m³oda kobieta o d³ugich w³osach siedzi ty³em do widza na swoistym podwy¿szeniu w ogrodzie otoczonym murem. Przed ni¹ stado œwiñ ³asz¹cych siê do dziewczyny spogl¹daj¹cej z pewnym lekcewa¿eniem na grupê adoratorów. Bo tak chyba – metaforycznie – nale¿y rozumieæ ów obraz: jako przedstawienie stada paskudnych zalotników staraj¹cych siê o jej wzglêdy. Niemal ludzkie pyski tych wieprzów, wdziêcz¹cych siê i przymilaj¹cych, pozostawiaj¹ uczucie niesmaku. Prawdopodobnie w samej bohaterce równie¿; siedzi z dystansem, patrzy z politowaniem pomieszanym z pogard¹ na to œwiñskie widowisko: przepychanie siê, mizdrz¹cych siê amantów, by sw¹ w¹tpliw¹ kokieteri¹ i wstrêtna urod¹ zwróciæ na siebie uwagê. A s¹ w istocie ¿a³oœci i obrzydliwi w tych konkurach: czy chodzi im o dziewczynê, czy o jej m³ode cia-

³o, seks, czy mo¿e o jej maj¹tek?

Niektóre, na¿arte ju¿, o czym œwiadczy miska z rozwalonym jedzeniem na tylnym planie, syte i zadowolone, odpoczywaj¹; le¿¹, œpi¹, albo zajmuj¹ siê jakimiœ swoimi œwiñskimi sprawami. I to maj¹ byæ bohaterowie, herosi naszych czasów, przysz³oœæ ludzkoœci? Podpory spo³eczeñstwa?

Riviere zyska³ natychmiastowe uznanie za ten obraz. Krytycy g³ównie koncentrowali siê na udanym przedstawieniu zwierzyñca, podkreœlali zmys³ obserwacyjny artysty i jego przywi¹zanie do rzeczywistoœci; Riviere hodowa³ kilka œwiñ w swoim gospodarstwie wiejskim, wzorowa³ siê wiêc na ich naturalnym wygl¹dzie, ale sam¹ dziewczynê namalowa³ ju¿ w swoim londyñskim studio.

Œwinia karykaturalna

Anglicy uwielbiali obrazy przedstawiaj¹ce zwierzêta. Szczególn¹ „podkategori¹” tych dzie³ by³y portrety zwierz¹t hodowlanych – krów, wo³ów, koni, owiec czy œwiñ. Ale nie byle jakich stworzeñ, tylko okazów specjalnie wyhodowanych, ogromnych, zgo³a monstrualnie nienaturalnych. Zdumiewa³y rozmiarem, iloœci¹ miêsa (we³ny), tusz¹, wspania³ym wygl¹-

dem. Popularne w XIX w. i póŸniej lokalne wystawy zwierz¹t gospodarczych gromadzi³y te arcydzie³a sztuki hodowlanej. S³awa ich rozchodzi³a siê po okolicy, a w³aœciciele w glorii i chwale, pêcznieli z dumy. Na takie okazje zamawiali obrazy, aby uwieczniæ swoje osi¹gniêcia. Niestety, dobrych artystów na wsiach brakowa³o; trzeba by by³o sprowadzaæ kogoœ z wielkiego miasta, a to koszt niebywa³y.

Pod rêk¹ byli zaœ lokalni twórcy, raczej pacykarze, bez szkó³, bez talentu, ale chêtni. I oni brali siê za sztalugi i pêdzle. Malowali na zamówienie, a zleceniodawca oczekiwa³ jednego: wydatnych kszta³tów, no to i otrzymywa³, co chcia³.

„Para œwiñ” – obraz anonimowy z lat 1850-ych nale¿y do typowych. Czytelnik „Kuriera” mo¿e siê uœmiechn¹æ na nieudolne wykonanie, maj¹ce niewiele wspólnego z rzeczywistoœci¹. W ka¿dym razie œwinie s¹ okaza³e i prezentuj¹ to, co najwa¿niejsze – zwa³y t³uszczu.

Obejrza³em wiele podobnych obrazów – krów, wo³ów, owiec. Odnoszê nawet wra¿enie, i¿ rzecz nie tyle w braku umiejêtnoœci lokalnych mistrzów. Taki by³ styl, obowi¹zywa³y specyficzne wiejskie wizerunki: nie mistrzostwo pêdzla siê liczy³o,

ale ta pokracznoœæ sprawia wra¿enie zamierzonej. Jakby prawdziwy artyzm uwa¿ano za fa³szowanie rzeczywistoœci tego, o co naprawdê chodzi³o: o góry miêsa, s³oniny, tony we³ny. Zwierzêta hodowlane s¹ niekszta³tne, ale te¿ i zapewne takie by³y: nie jak na tych prostych obrazach, ale zdeformowane przez to, co uwa¿ano za osi¹gniêcia sztuki hodowlanej.

Œwinia jaka jest ka¿dy widzi Popatrzmy na obraz holenderskiego malarza Paulusa Pottera (1625-1654), jednego z wielu specjalistów od zwierzêcych przedstawieñ. Na takie by³ od wieków popyt. Tytu³ „Dwie œwinie w chlewie” mówi wszystko. Dzie³o przedstawia z najwy¿sz¹ artystyczn¹ trosk¹ to, co zapowiada: realistycznie odmalowane œwinie. Zapewne nie ma w tym wizerunku ukrytych sensów, metaforycznych odniesieñ. Mamy do czynienia z solidnym rzemios³em, z jakiego s³ynê³o holenderskie malarstwo XVII w. i jakiego oczekiwali potencjalni nabywcy. Jeœli zawarta by³a w nim jakaœ symbolika (co ³atwo do dzie³a dopisaæ), to straciliœmy j¹ w minionych stuleciach.

KURIER PLUS 24 CZERWCA 2023 www.kurierplus.com

Briton-Rivière – Kirke i jej wieprze.

Para œwiñ (autor nieznany).

Paulus Potter – Dwie œwinie w chlewie.

Stany wewnêtrzne

Zamiast opublikowaæ ksi¹¿kê, zosta³am ksi¹¿k¹. Otrzyma³am tytu³. I ustawiono mnie na pó³ce. Biblioteka jest ogromna, miêdzynarodowa. Wypo¿yczaj¹cy pochodz¹ z Pakistanu, Indonezji, Nigerii, S³owenii, Trynidadu. Najwiêkszych pañstw œwiata i tych, które trudno znaleŸæ na mapie. Jedni przewracaj¹ strony powoli, z namys³em. Inni od razu chc¹ znaæ zakoñczenie. Robi¹ uwagi na marginesach, zaznaczaj¹ fragmenty. Jeszcze siê nie zdarzy³o, ¿eby ktoœ wyrwa³ kartkê. Ale i na to trzeba byæ gotowym. Nigdy nie wiadomo, w czyje rêce siê trafi. I na jakie pytanie. Bo wypo¿yczaj¹cy mog¹ z ksi¹¿k¹ rozmawiaæ. Wybieraæ rozdzia³y, które najbardziej ich interesuj¹. I dr¹¿yæ temat. Narrator/ka powieœci siedzi po drugiej stronie sto³u, albo ekranu. I o(d)powiada. Sesje trwaj¹ pó³ godziny. Kiedy pierwszy raz us³ysza³am o Human Library, pomyœla³am, ¿e to fantastyczny projekt. I ¿e chcia³abym staæ siê jego czêœci¹. Ale – jak to czêsto bywa – nie podjê³am ¿adnych kroków. Bo praca. Gonitwa. Ko³owrotek. I kto mia³by na to czas. A potem przysz³a pandemia. Pierwszy lockdown. Potem drugi. Mija³y miesi¹ce na przymusowych wakacjach. Znajomi z pracy

zdalnej przeszli w etap pracy hybrydowej, a¿ w koñcu wrócili na swoje ciep³e posadki. A ja ci¹gle nie mog³am siê wydobyæ z czarnej dziury. Pandemia rozjecha³a walcem bran¿ê, w której dotychczas zarabia³am pieni¹dze. Biznesy zaprzyjaŸnionych jewelry designers pada³y jeden po drugim. Nikt nie zatrudnia³. Bo nie mia³ za co. I zanim do miasta t³umnie wrócili turyœci, up³ynê³o wiele miesiêcy ³atania dziur w bud¿ecie jednorazowymi fuchami i dryfowania w morzu niezagospodarowanych godzin. Wtedy w³aœnie przypomnia³am sobie o ¯ywej Bibliotece. I napisa³am do g³ównej siedziby w Danii z nadziej¹, ¿e moja historia – osoby ¿yj¹cej od dwudziestu lat bez statusu –mo¿e kogoœ zainteresowaæ. Na odpowiedŸ czeka³am kilka miesiêcy. Nastêpnie musia³am odbyæ dwie rozmowy kwalifikacyjne, kilkustopniowe szkolenie, jazdê próbn¹ i w koñcu zosta³am… ¯yw¹ Ksi¹¿k¹.

*

kluczonych, które na co dzieñ spotykaj¹ siê z uprzedzeniami i niechêci¹ ze strony wiêkszoœci. A wszystko po to, by „zainicjowaæ dialog miêdzy, czasem bardzo ró¿nymi od siebie, ludŸmi i budowaæ zrozumienie dla innoœci, zmniejszaj¹c w ten sposób niechêæ i nienawiœæ wobec tego, co obce”. W pierwszej ¯ywej Bibliotece wziê³o udzia³ 75 Human Books, wœród których znalaz³y siê m.in. takie tytu³y, jak: Polityk, Feministka, Kibic, UchodŸca, Policjant czy Bezdomny. Dzisiaj organizacja dzia³a w ponad 70 krajach œwiata.

* Pierwsze spotkanie z czytelnikami – International Reader’s Corner – odbywa siê online i jest (za zgod¹ uczestników) czêœci¹ projektu badawczego prowadzonego przez Universität Mannheim. Najpierw poznajemy inne ¯ywe Ksi¹¿ki bior¹ce udzia³ w wydarzeniu. Jest m.in. dziewczyna z Izraela

Weronika Kwiatkowska

Moje ostatnie teksty: absurdalne, bo adresowane g³ównie do nowojorskiej Polonii, choæ pisane z egzotycznych krajów, w zasadzie obracaj¹ siê wokó³ jednego tematu. Jak sobie poradziæ ze staroœci¹, samotnoœci¹, samotn¹ staroœci¹. Choæbym nawet – zdobywszy nagle fortunê – odzywa³ siê a to z Monte Carlo, a to z pok³adu prywatnego jachtu, ci¹gle by³by to starzej¹cy siê facet w obliczu ¿ycia. Mia³bym dro¿sze ubrania, implanty zêbów w gêbie i w³osów na g³owie, ale w œrodku cia³a by³yby te same organy i ich s³abn¹ce moce: myœlenia, pamiêtania, widzenia i s³yszenia, trawienia, spania, kochania. Mia³bym wiêksz¹ pewnoœæ siebie, któr¹ daj¹ pieni¹dze i sukces, wiêc i mo¿e mia³bym wiêksz¹ œmia³oœæ w przyci¹ganiu do siebie towarzystwa, zw³aszcza kobiet. Ale te¿ zbiera³bym k¹œliwe uwagi – kobiet, które akurat nie s¹ ze mn¹ na jachcie – jaki sta³em siê ¿a³osny i ¿e nie zdajê sobie sprawy, i¿ jedyn¹ moja atrakcj¹ s¹ pieni¹dze.

Bez wzglêdu jednak na to, czy pozosta³bym w Nowym Jorku, ¿y³ spokojnie w Warszawie, czy lata³ jak szalony po œwiecie, bezskutecznie ucieka³bym przed smug¹ cienia, przysz³oœci¹ nieuchronnie bardziej wyblak³¹ i smutniejsz¹ ni¿ teraŸniejszoœæ.

Historia

Human Library siêga 1993 roku, kiedy przyjaciel kilku m³odych ludzi z Kopenhagi zosta³ napadniêty. W reakcji na to wydarzenie, grupa za³o¿y³a stowarzyszenie „Stop Volden” – maj¹ce na celu organizowanie akcji uwra¿liwiaj¹cych na temat przemocy. Lokalne happeningi szybko zyska³y grono sympatyków i w 2000 roku poproszono za³o¿ycieli, by przygotowali specjalny event, który mia³ siê odbyæ podczas festiwalu muzycznego w Roskilde. Ktoœ wpad³ na pomys³, by stworzyæ przestrzeñ do rozmowy z przedstawicielami grup wy-

Po zawodach

Nie jestem w stanie w pe³ni zrozumieæ, odnieœæ siê do stanu ducha starzej¹cej siê kobiety. W dodatku samotnej, bo chodzi mi o podobieñstwo do mojego ¿ycia. Nie widzê jednak wielu starszych pañ kompletnie zmieniaj¹cych swoje ¿ycie, przenosz¹cych siê na inny kontynent, zaczynaj¹cych od nowa. Mo¿e w z³ych miejscach szukam. W ka¿dym razie, w Azji Po³udniowo-Wschodniej zdecydowanie dominuj¹ starsi panowie.

Jeszcze raz pozwolê sobie opisaæ specyfikê miejsca, które uznali za raj i docelowy dom spokojnej staroœci panowie z ró¿nych krajów, zawsze jednak bogatszych ni¿ Filipiny.

Najwiêksz¹ zaleta geriatrycznego raju wydaje mi siê to, ¿e tu siê ju¿ nie rywalizuje. Cech¹ samców, zw³aszcza tych alfa, jest przecie¿ porównywanie siê z innymi, wyœcig, kto zdobêdzie najwiêcej pieniêdzy, najwy¿sze stanowisko, najwiêksz¹ s³awê oraz – jako nagroda i faktyczny cel tych wszystkich starañ – najwiêcej najpiêkniejszych kobiet.

Nawet jeœli ogromna wiêkszoœæ mê¿czyzn, wyszumiawszy siê w m³odym wieku, kontentuje siê spokojnym wspó³¿yciem ze spokojn¹ ¿on¹ oraz ¿yciem rodzinnym, element rywalizacji, choæ przygaszony przez wiek, spo³eczne konwenanse i religijne regu³y, zawsze gdzieœ tam istnieje. Choæby podczas wyjazdu z kumplami na ryby (w Polsce anno domini 2023 – wyjazdu na polowanie).

Listonosze, ksiêgowi i nauczyciele tego œwiata odpuœcili sobie samcz¹ rywalizacjê o kobiety równie¿ dlatego, ¿e one ju¿ ich nie chcia³y. W dzisiejszym œwiecie zachodnim jedynie mê¿czyŸni bardzo boga-

ofiara handlu dzieæmi, potomek Tutsi, którego ca³a rodzina zginê³a z r¹k Hutu podczas rwandyjskiej rzezi w 1994 roku, osoba interp³ciowa (hermafrodyta), kobieta cierpi¹ca na chorobê afektywn¹ dwubiegunow¹, mê¿czyzna z HIV-em, nawrócona na katolicyzm punk’ówa z Londynu, i ocala³a z Zag³ady. Zanim zostaniemy przypisani do mniejszych grup, wymieniamy siê doœwiadczeniami. Terapeutka z Bostonu przyznaje, ¿e najdziwniejsze pytanie, jakie zada³ jej czytelnik, brzmia³o: „co lubisz jeœæ na œniadanie”. Ch³opak z Kigali narzeka na s³aby internet. Szaman z Po³udniowej Ameryki pokazuje swojego kota. A dziewczyna w spektrum autyzmu opowiada

o trudnoœciach wynikaj¹cych z bariery jêzykowej. Nastêpnie zostajemy przydzieleni do odpowiednich pokoi (reading rooms), gdzie czekaj¹ pierwsi czytelnicy. Poznajê Mike’a – rednecka z Texasu (tak siê przedstawia), który na has³o „nielegalna imigracja” reaguje nerwowym œmiechem, ale pod koniec spotkania dziêkuje, ¿e „otworzy³am mu oczy” i „uwra¿liwi³am na temat”, o którym – jak przyznaje – mia³ niewielkie pojêcie. Dziewczyna z Indii pyta o ubezpieczenie zdrowotne, ch³opak z Wielkiej Brytanii œwietnie zorientowany w amerykañskiej polityce krêci z niedowierzaniem g³ow¹, kiedy s³yszy, ¿e p³acê podatki od wynagrodzenia za pracê, której legalnie nie wolno mi wykonywaæ. Greczynka na sta³e mieszkaj¹ca w Kanadzie, podnosi temat deportacji. Rumunka chce wiedzieæ, co z emerytur¹ i czy zamierzam wróciæ do Europy. A elegancki pan z Norwegii wyznaje, ¿e nie zdawa³ sobie sprawy z tego, ¿e emigranci z krajów Unii Europejskiej mog¹ mieæ problemy z pozwoleniem na pracê i zielon¹ kart¹. Ka¿de ze spotkañ trwa zaledwie dwa kwadranse. Po tym czasie ksi¹¿ka musi wróciæ na pó³kê, a czytelnicy wypo¿yczaj¹ kolejne tytu³y. Nad wszystkim czuwaj¹ bibliotekarze, odmierzaj¹c czas i – w rzadkich sytuacjach – interweniuj¹. Rozstajemy siê z ¿alem. Z wiêkszoœci¹ chcia³oby siê posiedzieæ d³u¿ej. Atmosfera jest fantastyczna! A pytania najró¿niejsze. Nikt na szczêœcie nie wytacza najciê¿szych dzia³ i nie docieka: po co, dlaczego i czy by³o warto. Odpowiedzi na kwestie fundamentalne, znajd¹ siê, jeœli w ogóle, pewnie dopiero w… epilogu. ❍

Zapraszamy na stronê Autorki: www.stanywewnetrzne.com

ci, wp³ywowi b¹dŸ s³awni maj¹ szansê na romans i zwi¹zek z m³od¹, piêkn¹ dziewczyn¹. Która, owszem, czyni to czêsto z wyrachowania, dla pieniêdzy, ale jednak czasem taki mê¿czyzna z sukcesem: w³aœciciel wielkiej firmy, charyzmatyczny wyk³adowca, s³awny re¿yser, podoba jej siê jako samiec. Gdy¿ mê¿czyzna z sukcesem to mê¿czyzna z sex-appealem.

Kto jednak nie jest miliarderem Pinault, nie poœlubi aktorki Salmy Hayek. Kto nie nazywa siê Donald Trump, nie zbli¿y siê do ¿adnej Melanii. Jest skazany na samotnoœæ (jeœli jest rozwiedziony, a dzieci odchowane) w swoim domku w Luton pod Londynem, co-opie w Newark, NJ, na Sadybie w Warszawie.

Duch rywalizacji s³abnie u takich mê¿czyzn z roku na rok. Lata studiów by³y okresem zdobywania najlepszej pozycji w blokach startowych do kariery, rywalizacji z kolegami ze studiów o najlepsze oceny, przychylnoœæ profesorów, oferty pracy w najlepszych firmach. Ta rywalizacja trwa³a w najlepsze w pierwszej pracy. Trzeba by³o siê wyró¿niæ na tle kolegów z s¹siednich biurek, daæ siê polubiæ na popijawie po pracy, zagraæ – i przegraæ – w golfa z szefem.

W tle tych starañ – piszê to jako psycholog-amator, domoros³y Freud – by³y zawsze kobiety: podbój, zauroczenie, seks.

Po opisanej wy¿ej stabilizacji w ¿yciu uczuciowym przychodzi³a kolej na odpuszczenie sobie w pracy. W pewnym wieku ju¿ siê tak szybko nie awansuje i nie uczy siê tak ³atwo nowych rzeczy. Kariera utyka na poziomie szefa dzia³u. Potem jest ju¿ tylko codzienna, tragikomiczna walka o zachowanie posady, jak siê uda to do emerytury.

Na Filipinach mieszkaj¹ w wiêkszoœæ tacy w³aœnie ludzie, którym siê uda³o. Doci¹gn¹æ do emerytury.

Pozostawili za sob¹ prezentacje w power-poincie, biurowe intrygi przy baniaku z kaw¹, rywalizacjê z innymi firmami w bran¿y o ka¿dego klienta, opêtañcze inwestowanie w dzieci, aby zdoby³y jak najlepsze wykszta³cenie i zrobi³y wiêksz¹ karierê ni¿ inne dzieci.

Dziœ ich potomstwo radzi sobie samo. Wiecznie rozczarowana mê¿em ¿ona zniknê³a z horyzontu. Dom zosta³ sp³acony i sprzedany – nie trzeba siê martwiæ, ¿e zabierze go bank.

Tysi¹ce emerytów na Filipinach nic ju¿ nie musi. Nie pracuj¹, nie musz¹ wiêc rywalizowaæ z innymi. Zerwali kontakty z poprzednim œwiatem. Z dawnymi kolegami nie kontaktuj¹ siê nawet emailem, bo i po co – wypadli przecie¿ z gry. Jeden ma emeryturê tysi¹c dolarów, inny cztery razy wiêksz¹, ale nie porównuj¹ siê. Nawet jeœli postawi¹ sobie piêkny dom, jest to ich prywatna sprawa. Nie maj¹ ju¿ znajomych, którzy by im pozazdroœcili, ale te¿ nie maj¹ nowych przyjació³, którzy by siê z tego cieszyli. Nowy dom jest wy³¹cznie dla nowej rodziny.

Najwa¿niejsze jednak jest to, ¿e tu nie zaimponuje siê ¿adnemu mê¿czyŸnie zdobyciem m³odej piêknej dziewczyny, skoro ka¿dy mo¿e tak¹ dziewczynê mieæ – na noc, ale czasem i na ca³e ¿ycie. Powodzenie u dziewcz¹t na Filipinach mog³oby robiæ wra¿enie na dawnych kolegach z Anglii i Australii, dlatego wysy³ali im fotograficzn¹ dokumentacjê tych podbojów. ¯eby uwierzyli i pozazdroœcili.

Tu, wœród ekspatów, nikt filipiñskiej ¿ony nie zazdroœci Dziewczyn wystarczy dla wszystkich.

¯eby jednak ¿y³ka mêskiej rywalizacji i natura zdobywcy do koñca w nas nie obumar³y, z wielkim zaciêciem i powag¹ gramy tu w barach w bilard.

Pamiêæ historyczna i wspó³czesnoœæ

Mo¿na czytaæ tê Kronikê, ¿eby zastanawiaæ siê nad interpretacj¹ niektórych faktów, mo¿na czytaæ w sposób niem¹dry, tak jak robili to ludzie w czasach Oœwiecenia, którzy doszukiwali siê tylko zmyœleñ i bajek mistrza Wincentego, widz¹c w tym b³¹d jego myœlenia i wy¿szoœæ w³asnego, „oœwieconego” rozumu. I mo¿na siêgaæ g³êbiej po m¹droœæ celowo ubran¹ przez mistrza Wincentego w postaæ legend. Poczynaj¹c od tej o odprawie, jakiej udzieli³ dzielny niezwyciê¿ony naród Lechitów imperialnym zakusom Aleksandra Macedoñskiego, a potem Juliusza Cezara. Mo¿na dostrzec coœ niezwykle istotnego w opowieœci o Kraku, który staje siê w³adc¹ Królestwa poprzez umowê ze swymi poddanymi i przekszta³ca od razu w ten sposób owo Królestwo w Rzeczpospolit¹: rzecz wspóln¹ obywateli, którzy maj¹ poprzez prawo swój udzia³ w rz¹dach i udzia³ w odpowiedzialnoœci za tê wspólnotê. Umowa ta obowi¹zuje obie strony i ³¹czy je prawem wspólnie nadrzêdnym wobec w³adcy i wobec obywateli. I warto wci¹¿ odczytywaæ opowieœæ o Wandzie, która do dzisiaj pozostaje wzorcem niezwykle wa¿nym. Notabene, przepiêknie ostatnio o¿ywionym w arcydziele muzycznym profesor Joanny Wnuk-Naza rowej: operze opartej na poemacie Cypria na Kamila Norwida „Wanda” – dopiero co maj¹cej sw¹ premierê w Krakowie. To choæby pokazuje, ¿e te w¹tki nie umar³y.

Panie Profesorze, które z myœli – przes³añ b³ogos³awionego Wincentego – zawarte w Kronice – s¹ dla Pana naj istotniejsze dzisiaj? Pytanie o dzisiaj nie jest przypadkowe, gdy¿ – moim zdaniem

s¹ takie, które nawet wspó³czesnym po litykom mog¹ pomagaæ tworzyæ œwiat lepszy i bardziej sprawiedliwy.

Gdybym mia³ odwo³aæ siê do tego co najistotniejsze dzisiaj w przes³aniu Kroniki, to wskaza³bym trzy cytaty. Jeden to nawi¹za nie do Biblii, do Pieœni nad Pieœniami:.. „Mi ³oœæ mocna jest jako œmieræ”... Ten cytat po trzebny by³ mistrzowi Wincentemu do nastêpuj¹cego zdania: „Czego siê podejmujemy z mi³oœci do ojczyzny nie jest szaleñstwem”. Ofiary ponoszone w imiê tej mi³oœci zas³uguj¹ na szacunek, nie na pogardê! Nawet najgorsze, najtrudniejsze doœwiadczenia w naszej historii przezwyciê¿ane by³y przez mi³oœæ jej dzieci, jej córek i synów do tej wspólnoty, do jej dziedzictwa, które odziedziczyli po przodkach, które chcieli zachowaæ, obroniæ nawet za cenê nara¿enia siebie na ryzyko œmierci. I dziêki temu oni ¿yj¹. I dziêki temu my o nich pamiêtamy. Drug¹ myœl podpowiada zdanie o to¿samoœci, która jest matk¹ wspólnoty, matk¹ spo³eczeñstwa: „Identitas mater est societatis”. Myœlê, ¿e nie wolno zapominaæ o tym, ¿e je¿eli wyp³uczemy swoj¹ istotê z wszelkiej pamiêci, z wszelkiego przywi¹zania do czegoœ, co by³o przez nas i co czyni z nas konkretne, indywidualne osoby, to wtedy mo¿emy staæ siê tylko nikim. Wtedy rzeczywiœcie stajemy siê czêœci¹ jakiegoœ zatomizowanego posthistorycznego œwiata i tracimy wiele na swojej wartoœci. Natomiast dziêki wspólnej to¿samoœci, odwo³aniu do wspólnej pamiêci, do wspólnej kultury budowanej przez pokolenia, stajemy siê kimœ. Stajemy siê spo³ecznoœci¹. I trzecia myœl, jak¿e wa¿na dzisiaj i jak¿e oryginalna. Definicja sprawiedliwoœci mistrza Wincentego: „Sprawiedliwoœæ polega na tym, ¿eby najbardziej pomagaæ tym, którzy mog¹ najmniej”. To jest tak piêknie powiedziane i tak zwiêŸle jednoczeœnie, ¿e trzeba to w ka¿dym czasie przypominaæ. Ale dzisiaj, kiedy szczególnie brutalnie triumfuje nastawienie, ¿e zawsze maj¹ wygrywaæ tylko silni i m³odzi nad starymi i s³abymi i nad tymi najmniejszymi – nienarodzonymi, nad kalekami, to takie nastawienie spartañskie w z³ym tego

s³owa znaczeniu – trzeba koniecznie kontrowaæ ow¹ myœl¹ wyrastaj¹c¹ z sedna chrzeœcijañstwa. Dlatego przecie¿ mistrz Wincenty jest b³ogos³awionym, bo nauka jak¹ przekazuje, to nauka Mistrza – Chrystusa – „Pomagaæ trzeba najs³abszym”.

–Z nadziej¹, ¿e te s³owa przypomnia³y dzisiejszym pokoleniom tak ci¹gle aktualne przes³ania Wincentego Kad³ubka, przechodzê do czasów wspó³czesnych, kiedy wielu ogarn¹³ niem¹dry optymizm wyp³ywajacy – przypuszczam – w du¿ej mierze z popularnej teorii Fukuyamy, ¿e historia siê skoñczy³a, ¿e ju¿ nie bêdziemy œwiadkami konfliktów na du¿¹ skalê. Tymczasem kolejny raz œwiat widzi bestialstwo Rosji. A my przypominamy sobie nasze zmagania z Rosj¹, tak¹ jak¹ ona jest przez wieki. Jak nale¿y odbieraæ myœli Fukuyamy?

Historia nie skoñczyla siê, to wiemy ponad wszelk¹ w¹tpliwoœæ. P³ytko odczytywana myœl Fukuyamy – sprzed ponad 30 lat – zosta³a sfalsyfikowana. Lecz nawet na g³êbszym poziomie, kiedy chodzi Fukuyamie o historiê jako

polega na tym, ¿e identyfikuj¹ oni problem wy³¹cznie z jedn¹ osob¹ – W³adimirem Putinem – twierdz¹c, ¿e to tylko Putin jest winny, ¿e to jakaœ dziwna przypadkowa okolicznoœæ wynikaj¹ca z choroby psychicznej jednego cz³owieka. Nawet tak niektórzy niem¹drze to interpretuj¹. To jest zupe³nie nieprawdziwy obraz. Sukces Putina w Rosji polega na tym, ¿e reprezentuje on bardzo du¿¹ czêœæ jej tradycji. Nie uwa¿am, ¿e ca³¹, ale niew¹tpliwie dominuj¹c¹ liniê tradycji rosyjskiej. Liniê odwo³uj¹c¹ siê do konfrontacji z Zachodem, ze œwiatem ³aciñskim, katolickim. Z Europ¹ rozumian¹ jako anty-Rosja. Ta neoimperialna i anty- zachodnia retoryka, do której odwo³uje siê Putin, jest tak popularna w Rosji, ¿e znajduje swe echo w umys³ach i postawach bardzo du¿ej czêœci spo³eczeñstwa rosyjskiego, przynosz¹c jednoczeœnie popularnoœæ i poparcie Putinowi. Dlatego uwa¿am, ¿e zmiana na Kremlu przyniesie zmianê w relacji Rosji do Zachodu. Rosja musia³aby ulec bardzo g³êbokiej wewnêtrznej przemianie, do której wci¹¿ nie widaæ dostatecznego potencja³u w niej samej, a na pewno nie widaæ ochoty ze

rów, tak by³o w 1939 roku, tak by³o w jakimœ sensie w Ja³cie, choæ to oczywiœcie by³ innej kategorii uk³ad ni¿ ten Ribbentropa z Mo³otowem. Wydaje siê, ¿e istotnym powodem do bezpoœredniego, pe³noskalowego – na rozkaz Putina – ataku armii rosyjskiej na Ukraine 24 lutego 2022 roku, by³o przekonanie, ¿e ta sytuacja siê powtórzy, a partnerzy bêd¹ dalej ¿yrowaæ kolejny akt agresji Rosji. Powodem do tego by³o – przypomnijmy to – zachowanie najwa¿niejszych polityków niemieckich przed 24 lutego, którzy robili wszystko, ¿eby nie tylko uratowaæ, ale wzmocniæ projekt uzale¿nienia Europy, a w szczególnoœci Europy wschodniej od rosyjskiego gazu, którego kurek bêdzie trzymaæ przede wszystkim Rosja, ale taki mniejszy kureczek bêd¹ mia³y do dyspozycji Niemcy. Taki by³ przecie¿ sens Nord Stream 2. Mia³ wiêc prawo Putin oczekiwaæ, ¿e Niemcy pozostan¹ dalej dobrym partnerem, który przejdzie do porz¹dku dziennego nad chwilow¹, krótkotrwa³¹

nie wielkich idei, twierdzenie, ¿e wygra³ ostatecznie liberalno-demokratyczny kapitalizm i ¿e nie ma dla niego alternatywy, tego rodzaju proroctwo tak¿e okazuje siê fa³szywe. Œwiat zachodni, z którym identyfikujemy siê w Polsce, odczuwa si³ê naporu zarówno zewnêtrznego jak i wewnêtrznego, który zagra¿a jego istnieniu. Kryzys rozwijaj¹cy siê od wieków, teraz szczególnie dramatycznie ujawnia swoje konsekwencje dla naszej cywilizacji. Kryzys ten najkrócej mo¿na streœciæ pokus¹ jej samobójstwa i wezwaniem do tego, a¿eby „uwolniæ” ziemiê – w imiê ekologii

od „najwiêkszego szkodnika”, którym jest podobno cz³owiek. Kolejne wezwania: przestaæ mieæ dzieci, a przede wszystkim skierowaæ ca³¹ nienawiœæ na to¿samoœæ kulturow¹, historyczn¹ i religijn¹ Zachodu. Zburzyæ katedry, zburzyæ pomniki naszej wielowiekowej historii. To jest zjawisko niew¹tpliwie –w ostatnich dekadach – nasilaj¹ce siê. Nale¿y rownie¿ podkreœliæ, ¿e proroctwo Fukuyamy okaza³o siê fa³szywe tak¿e, gdy mówimy o relacjach miêdzy Zachodem i „reszt¹” – „the West and the Rest”. Nie jest tak, ¿e Zachód zatriumfowa³ i wszyscy id¹ jego œladem. Przyk³adem najbli¿szym i dla nas jednoczeœnie niebezpiecznym jest Rosja, która przecie¿ czêœciowo, co najmniej od XVIII wieku ³¹czy swoj¹ historiê, kulturê ze wzorami zachodnimi. Rosja jednak jednoczeœnie nieustaj¹co nawraca do swej roli jako przeciwniczki Zachodu. Iw takiej roli umocni³a siê w przynajmniej ostatnich 20-tu kilku latach pod rz¹dami Putina.

Dlaczego wiêc Zachód jest ci¹gle taki g³uchy i naiwny?

Z³e odczytanie tej sytuacji przez du¿¹ czêœæ polityków i publicystów zachodnich

strony pañstw zachod nich, ¿eby pomóc w tym Rosji. Bardzo wielu polityków zachodnich, zw³aszcza z takich krajów jak Niemcy, Francja, a tak¿e czêœæ tzw. realistów w Stanach Zjednoczonych, wci¹¿ chce wróciæ do Rosji imperialnej – w gruncie rzeczy – jako partnera w rozgrywce na szachownicy globalnej, gdzie „ma³e ptaszki” – jak mówi³a doktryna z czasów Kissingera – czyli kraje, takie jak Polska, Litwa, Ukraina, czy Wêgry, nie maj¹ prawa do w³asnego lotu, tylko powinny siedzieæ w klatce, jak¹ wyznacz¹ jej wielcy. Tego rodzaju rozumowanie jest dla nas szczególnie niebezpieczne i krótkowzroczne, poniewa¿ Rosja – jeœli nie zmieni siê g³êboko wewnêtrznie – nie bêdzie gra³a w tê grê globaln¹ w sposób lojalny wobec partnerów z Pary¿a, Berlina czy Waszyngtonu. Po za³atwieniu swoich interesów – za przyzwoleniem tych stolic – Rosja zawsze wraca³a do pokusy zmierzenia siê z ca³ym Zachodem, traktuj¹c porozumienia zbiorowe z Berlinem i Pary¿em wy³¹cznie jako taktyczny, czy te¿ etapowy zakres swoich ambicji, które id¹ dalej w stronê triumfu nad Zachodem. Dlatego te¿ nale¿y to ci¹gle przypominaæ naszym zachodnim partnerom.

– Zaznacza Pan Profesor czêsto, ¿e Rosja staje siê najbardziej groŸna, gdy znajdzie sprzymierzeñców swego dzia³ania na Zachodzie. Gdzie mia³a sprzymierzeñców 24 lutego 2022 roku, ¿e zdecydowa³a siê na wojnê?

Polityka Rosji i jej sukcesy opieraj¹ siê zawsze na znajdowaniu sprzymierzeñców

czêsto silniejszych od niej – z którymi mog³a dokonywaæ grabie¿y na s³abszych s¹siadach. Tak by³o w przypadku rozbio-

jak liczy³ Putin – akcj¹ militarn¹ przeciwko niepodleg³ej Ukrainie. Co wa¿niejsze jednak, Putin liczy³, ¿e równie¿ Stany Zjednoczone zachowaj¹ siê biernie. A to ze wzglêdu na – przypomnijmy – zmianê polityki og³oszon¹ przez prezydenta Bidena w stosunku do prezydenta Trumpa. To nie oskar¿ony o prorosyjskoœæ Trump, ale prezydent Biden zmieni³ politykê amerykañsk¹ w sprawie Nord Stream 2. Przez zniesienie sankcji na te przedsiêbiorstwa europejskie, które wspó³pracowa³y przy budowie Nord Stream 2, u³atwi³ dokoñczenie tego projektu. W dodatku tu¿ przed 24-tym lutego by³a nies³awna rejterada Ameryki z Afganistanu. Wydawa³o siê, ¿e Ameryka jest s³aba i kapitulancko nastawiona w stosunku do Rosji – jak œwiadczy³y decyzje prezydenta Bidena w sprawie Nord Stream 2 – i jeden nastêpny krok agresywny nie bêdzie stanowi³ problemu. Wszystko zmieni³o siê wskutek jednego prostego, zasadniczego czynnika. Ukraina obroni³a siê przez pierwsze trzy dni. To by³y dni decyduj¹ce o wszystkim. Putin liczy³, ¿e prêdko zajmie Kijów i bêdzie móg³ og³osiæ zmianê rz¹du, a dotychczasowi partnerzy Putina w Berlinie i Pary¿u zachowaj¹ siê podobnie, jak kanclerz Niemiec i prezydent Francji po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce, og³aszaj¹c, ¿e zosta³ przywrócony porz¹dek w Warszawie. To nie tylko w 1831 roku powiedzia³ francuski minister spraw zagranicznych Sebastiani „L'ordre regne a Varsovie” – „porz¹dek panuje w Warszawie” – mówi¹c o st³umieniu Powstania Listopadowego przez Rosjê. Dos³ownie to samo powtórzyli kanclerz Schmidt i prezydent Mitterrand po wprowadzeniu stanu wojennego, wiêc Putin mia³ na czym budowaæ nadziejê, ¿e to siê powtórzy raz jeszcze. Jednak dzielnoœæ Ukraiñców i dzielnoœæ prezydenta Ze³eñskiego, przy ogromnym wsparciu Polski i de facto wsparciu Stanów Zjednoczonych, które jednak (zw³aszcza stratedzy zPentagonu) – jak siê okaza³o bynajmniej nie chcia³y oddaæ Ukrainy Rosjanom – to wszystko sprawi³o, ¿e ten plan Putina nie uda³ siê. Wobec tej agresji, na wyobraŸniê demokratycznych spo³eczeñstw Zachodu oddzia³ywa³o to, ¿e s³aby Dawid Ukraina broni siê przed ruskim Goliatem. To tak¿e wymusza³o zmianê kapitulanckiej polityki zarówno w Waszyngtonie, w Berlinie jak i Pary¿u. Jednak to, jak dzia³a prezydent Francji pokazuje, ¿e ta zmiana jest niechêtna. Macron czêsto powtarza, ¿e trzeba najpierw porozumieæ siê z Moskw¹. Niemcy kanclerza Scholza mo¿e mniej otwarcie, ale myœl¹ o tym samym. Ta pokusa powrotu do stosunków jak przed wojn¹ – niew¹tpliwie – w Pary¿u iw Berlinie jest bardzo silna. ❍ Dokoñczenie rozmowy w nastêpnym numerze

El¿bieta Baumgartner radzi

Wyp³ata z konta IRA przed czasem

El¿bieta Baumgartner

Gdy szybko potrzebujesz gotówki, pomocne mo¿e byæ twoje konto emerytalne. Ale zanim cokolwiek zrobisz, zapoznaj siê z przepisami, bo b³êdy mog¹ byæ kosztowne i nieodwracalne. W opracowaniu tym skoncentrujemy siê na najbardziej popularnych kontach emerytalnych, jakimi s¹ IRA.

Kara za wczesn¹ wyp³atê

Od kwot wyp³aconych z kont IRA (Individual Retirement Account) nale¿¹ siê podatki dochodowe, a je¿eli nie ukoñczyliœmy 59.5 roku, to przyjdzie nam dodatkowo zap³aciæ 10-procentow¹ karê (early withdrawal penaty). Istnieje kilka sytuacji, kiedy od karychz tych kar jesteœmy zwolnieni. S¹ to przede wszystkim przypadki losowe, dystrybucja w serii równych rat, 60-dniowa po¿yczka z IRA, przeznaczenie pieniêdzy na zakup pierwszego domu, pokrycie kosztu opieki medycznej, wy¿szej edukacji podatnika czy jego dzieci, albo na ubezpieczenie zdrowotne dla bezrobotnych. Wymienione wyj¹tki omówione s¹ poni¿ej.

Przypadki losowe

W nastêpuj¹cych okolicznoœciach mo¿na wyp³aciæ œrodki z IRA przed ukoñczeniem 59.5 roku bez kary:

➦ W³aœciciel konta sta³ siê niepe³nosprawny. Urz¹d Podatkowy uwa¿a za niepe³nosprawn¹ osobê, która nie jest zdolna do ¿adnego znacz¹cego zarobkowania (substantial gainful activity) z powodu œmiertelnej choroby lub takiej, która mo¿e trwaæ co najmniej 12 miesiêcy.

➦ W³aœciciel zmar³ i pieni¹dze przesz³y na rzecz beneficjenta lub maj¹tku spadkowego.

➦ Rodzina ma du¿e wydatki medyczne.

Ta ostatnia ewentualnoœæ zas³uguje na wyjaœnienie. Kara za przedwczesn¹ likwidacjê IRA nie jest naliczona, je¿eli u¿yjemy te pieni¹dze na pokrycie wydatków medycznych nie zwróconych nam przez firmê ubezpieczeniow¹. Uwzglêdniona kwota musi przewy¿szaæ 7.5% naszego dochodu brutto (Adjusted Gross Income, wiersz do³u formularza 1040).

Na przyk³ad, jeœli twój AGI wynosi 60,000 dol., a twoje nierefundowane wydatki medyczne – 10,000 dol., wówczas maksymalna kwota, jak¹ mo¿esz wyp³aciæ bez kary, to 5,500 dol. – ró¿nica miêdzy 10,000 dol. a 7.5 proc. twojego AGI (4,500 dol).

Próg 7.5 proc. od AGI nie obowi¹zuje tylko osób, które przez co najmniej 12 tygodni pobiera³y zasi³ek dla bezrobotnych i musia³y zap³aciæ za ubezpieczenie zdrowotne.

Dystrybucja w serii równych rat

Uwaga: Rzadko kto wie, ¿e mo¿na zacz¹æ korzystaæ z emerytalnej puli w ka¿dym wieku bez kary, je¿eli zacznie siê wyp³atê w serii „równych okresowych rat” (substantially equal periodic payments), usta-

lonych na podstawie przewidywanej d³ugoœci ¿ycia.

Wysokoœæ rat musi byæ dok³adnie wyliczona, bior¹c pod uwagê pozosta³¹ d³ugoœæ ¿ycia w³aœciciela (life expectancy) lub w³aœciciela i jego wspó³ma³¿onka (joint life expectancy). Raty musz¹ byæ wyp³acane co najmniej rocznie.

„Równe okresowe raty” nie musz¹ trwaæ a¿ do reszty ¿ycia. Mo¿na ich zaprzestaæ lub zmieniæ po piêciu latach lub wtedy, gdy osi¹gniemy 59.5 roku (w zale¿noœci od tego, co nast¹pi póŸniej). Mo¿emy nawet ca³kowicie zlikwidowaæ konto.

60-dniowa po¿yczka z IRA

Raz na 12 miesiêcy mo¿na przenieœæ swoje konto IRA gdzie sobie ¿yczymy (do innego banku, funduszu powierniczego, domu maklerskiego). Normalnie poprosilibyœmy finansowe instytucje o dokonanie transferu elektronicznie miêdzy sob¹. Ale mo¿emy wyp³aciæ œrodki sami i oddaæ je dopiero za 60 dni, co bêdzie równoznaczne z krótkotrwa³¹ po¿yczk¹. To poci¹gniêcie niestety ma dwie wady.

Po pierwsze, bank mo¿e nam potr¹ciæ 20 proc. tytu³em zaliczki podatkowej (tax withholding). Je¿eli za 60 dni zechcemy wp³aciæ pieni¹dze z powrotem, brakuj¹c¹ kwotê musimy do³o¿yæ z w³asnej kieszeni, w przeciwnym razie zostanie to uznane za przedwczesn¹ dystrybucjê. Naturalnie, 20-procentow¹ zaliczkê podatkow¹ uwzglêdnimy na rozliczeniu podatkowym i nadp³acon¹ kwotê otrzymamy z powrotem.

Po drugie, musimy zwróciæ pieni¹dze na czas. Jeden dzieñ opóŸnienia, a po¿yczka bêdzie potraktowana jako dystrybucja i winni bêdziemy podatek dochodowy i 10 proc. kary.

I tak po¿yczenie 20,000 dol. mo¿e nas kosztowaæ kilka tysiêcy dolarów w zale¿noœci od naszego federalnego i stanowego przedzia³u podatkowego. Przykra perspektywa.

Zakup pierwszego domu

10-procentowa kara nie jest liczona od kwoty do 10,000 dol. przeznaczonej na zakup, wybudowania albo remont pierwszego domu w przeci¹gu 120 dni od daty dystrybucji. Dom musi byæ podstawowym miejscem zamieszkania (principal residence) podatnika, jego ma³¿onka, dzieci, wnuków i innych zstêpnych podatnika lub jego ma³¿onka.

Aby dom uwa¿aæ za „pierwszy”, osoba kupuj¹ca go (i ma³¿onek), nie mo¿e posiadaæ domu (principle residence) w ostatnich dwóch latach.

Koszty wy¿szej edukacji

Œrodki zakumulowane na IRA mog¹ byæ przeznaczone na uznane przez IRA wy-

datki zwi¹zane ze zdobyciem wy¿szego wykszta³cenia podatnika, jego wspó³ma³¿onka lub dzieci i wnuków któregoœ z ma³¿onków. Do wydatków tych zaliczaj¹ siê czesne, op³aty i ksi¹¿ki.

Uwaga: Nie ma tu limitu, z czego wynika, ¿e dziadek, który usk³ada³ setki tysiêcy dolarów na IRA, mo¿e spokojnie wydaæ pieni¹dze na dalsz¹ edukacjê ca³ej rodziny, unikaj¹c p³acenia kary. Oczywiœcie, podatku dochodowego nie uniknie.

Ubezpieczenie zdrowotne dla bezrobotnych Przys³uguje nam zwolnienie od kary, gdy œrodki z IRA przeznaczymy na pokrycie sk³adek ubezpieczenia zdrowotnego dla siebie, wspó³ma³¿onka i osób bêd¹cych na utrzymaniu, je¿eli spe³niamy nastêpuj¹ce warunki: ➦ otrzymywaliœmy zasi³ek dla bezrobotnych przez przynajmniej 12 kolejnych tygodni, ➦ wyp³aciliœmy œrodki w roku podatkowym, gdy byliœmy bezrobotni lub w nastêpnym, ale nie póŸniej ni¿ 60 dni po podjêciu nowej pracy.

Uwaga: Do ulgi tej kwalifikuj¹ siê nawet osoby pracuj¹ce na w³asny rachunek, które spe³niaj¹ powy¿sze warunki i otrzymywa³yby zasi³ek dla bezrobotnych, gdyby nie fakt, ¿e by³y self-employed (samozatrudnieni nie s¹ objêci ubezpieczeniem od bezrobocia).

Wniosek Jak widaæ, w wielu okolicznoœciach mo¿na zlikwidowaæ IRA bez kary. Do tych wyliczonych powy¿ej mo¿na dodaæ adop-

nie jest prawnikiem, a artyku³ ten nie powinien byæ uwa¿any za poradê prawn¹. Jest autork¹ wielu ksi¹¿ek-poradnikówo profilu finansowym i konsumenckim, m.in. „Powrót do Polski”, „Emerytura polska i amerykañska”, „Ubezpieczenie spo³eczne Social Security”, „WEP: Jak walczyæ z redukcj¹ Social Security dla Polaków” i wielu innych. S¹ one dostêpne w ksiêgarni Polonia, 882 Manhattan Ave., Greenpoint, albo bezpoœrednio od wydawcy Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492 www.PoradnikSukces.com poczta@poradniksukces.com

cjê dziecka, s³u¿bê wojskow¹, koniecznoœæ zaspokojenia kary wymierzonej przez IRS albo wyp³atê z odziedziczonego konta IRA.

Nale¿y pamiêtaæ, ¿e choæ wyp³ata pieniêdzy jest ³atwa, odbudowanie emerytalnej puli nie jest, bo mo¿emy deponowaæ na IRA rocznie tylko po 6,500 dol., a osoby po piêædziesi¹tce dodatkowo 1,000 dol. w roku 2023.

Przepisy reguluj¹ce wp³aty, wyp³aty i dziedziczenie kont emerytalnych bywaj¹ skomplikowane. Wiêcej na temat programów IRA, Roth IRA, SIMPLE IRA, Keogh, SEP, 401 (k),), 403 (b) i457 (b) i innych mo¿na przeczytaæ w ksi¹¿ce pt. Amerykañskie emerytury. ❍

Nie ubiegaj siê o emeryturê zanim nie poznasz przepisów i pu³apek

Labirynt emerytur imigranta

wyjaœniaj¹ unikalne ksi¹¿ki El¿biety Baumgartner

„Emerytura polska i amerykañska” – ich ³¹czenie i skutki Umowy o zabezpieczeniu spo³ecznym. Cena $35 + $5 za przesy³kê.

„WEP: Jak walczyæ z redukcj¹ Social Security dla Polaków”. Unikalne informacje. Cena $30 + $5 za przesy³kê.

„Ubezpieczenie spo³eczne Social Security”. Dowiedz siê, jak maksymalizowaæ œwiadczenia swoje i rodziny. $35 +$5 za przesy³kê.

Równie¿: „Powrót do Polski” ($35+$5), „Emerytura reemigranta w Polsce” – dla seniorów wracaj¹cych do kraju ($35+$5), „Obywatelstwo z przeszkodami” ($35+$5).

Ksi¹¿ki s¹ uaktualnione na rok 2023 i dostêpne w ksiêgarni Polonia, 882 Manhattan Ave., Greenpoint, albo od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 718-224-3492

www.PoradnikSukces.com

Zamów og³oszenie drobne

● INSTALACJA NOWYCH BOILERÓW

● ZAMIANA BOILERÓW OLEJOWYCH NA GAZOWE

● USUWANIE GAS, NATIONAL GRID, DEPT OF BUILDINGS VIOLATIONS

● RPZ/BACKFLOW PREVENTER INSTALACJA & COROCZNE SERWISY

● CON ED/ NATIONAL GRID GAS SERVICE RESOTRATION

● INSPEKCJE SYSTEMÓW LINII GAZOWYCH ZGODNIE Z LOCAL LAW

Anna-Pol Travel

ANIA TRAVEL AGENCY

57-53 61st Street, Maspeth, N.Y

Tel. 718-416-0645, Fax 718-416-0653

✓ Bilety Lotnicze ✓ Wysy³ka pieniêdzy i paczek

✓ T³umaczenia ✓ Sprawy imigracyjne

✓ Notariusz

Diabe³ z £añcuta

Rzeczpospolita szlachecka stworzy³a ca³a plejadê niezwyk³ych indywidualnoœci. Nie powinno to dziwiæ, bo przepastne, polskie imperium wymaga³o ludzi wielkich i odwa¿nych. Na drugim koñcu tej szali powsta³ tak¿e inny typ szlachcica, zwanego potocznie warcho³em. „Szlachcic na zagrodzie – równy wojewodzie” – mówiono wówczas i wielu takich warcho³ów aby postawiæ na swoim bra³o siê za ³by, trac¹c je czasem w pojedynkach, zajazdach i sejmikowych dysputach.

Najbardziej znanym warcho³em tamtych czasów by³ Stanis³aw Stadnicki z Dubiecka, herbu Œreniawa. Mówiono o nim, ¿e zaprzeda³ duszê czartu, a ¿e by³ panem £añcuta, nazwano go Diab³em £añcuckim. Wiedzia³ o tym i w liœcie do Hieronima Jaz³owieckiego napisa³: „Mnie diab³em zowi¹ tylko murwysynowie, a od takich ja zel¿on byæ nie mogê”.

Stadnicki urodzi³ siê w 1550 roku w Dubiecku i pochodzi³ z zamo¿nej, ma³opolskiej rodziny. Ju¿ w wieku 20 lat napad³ na Przeworsk tylko dlatego, ¿e w³adze miasta aresztowa³y jednego z jego ludzi. Nikt nie mia³ mu wówczas tego za z³e, bo mówiono, ¿e: „zajazd i najcnotliwszemu zdarzyæ siê mo¿e.” Do tego przystojny jak

Kmicic Stadnicki zaci¹gn¹³ siê do armii króla Stefana Batorego i ruszy³ z nim na wojnê z Moskalami. Bra³ udzia³ we wszystkich bitwach tej kampanii a najbardziej ws³awi³ siê szturmem Pskowa. To tam razem z póŸniejszym hetmanem Stanis³awem ¯ó³kiewskim spisali przed bojem testamenty, za³o¿yli „œmiertelne koszule” i jako pierwsi wdarli siê na mury miasta.

Atak Stadnickiego by³ tak brawurowy, ¿e nadano mu przydomek „Diabe³”. Król doceni³ jego wysi³ek i przyzna³ mu tysi¹c florenów nagrody, a tak¿e starostwo zygwulskie w Inflantach. Dla Diab³a by³o to jednak zbyt ma³o. Nigdy nie dotar³ na Inflanty, a o pieni¹dze postanowi³ zatroszczyæ siê w inny sposób. Pojecha³ na Wêgry walczyæ i ³upiæ Turków. Ws³awi³ siê tam zdobyciem twierdzy Agra i nastêpnie

wróci³ do Polski, przywo¿¹c ze sob¹ krwio¿erczych wêgierskich górali, zwa nych sabatami. To wtedy naby³ dobra ³añ cuckie i o¿eni³ siê z to ma³¿eñstwo z tak samo porywczy i rakter jak Stadnicki.

W 1586 roku zmar³ król Stefan Bato ry i w wolnej elekcji szukano jego nastêp cy. Stadnicki stan¹³ po Maksymiliana stronnictwu Zygmunta Wazy. Spór kan dydatów rozstrzygniêto w tw¹ pod Byczyn¹. Zwolenników Zygmun ta prowadzi³ Jan Zamoyski, cz³owiek któ ry kaza³ straciæ wuja Stadnickiego –muela Zborowskiego. Diabe³ dowodzi³ le wym skrzyd³em Maksymiliana. Losy bi twy przes¹dzi³ Stanis³aw ¯ó³kiewski i Diabe³ ledwie uszed³ z

By³ cz³owiekiem gwa³townego charak teru; nieustannie naje¿d¿a³ s¹siadów albo porywa³ dla okupu bogatych kupców. Przez lata toczy³ prawdziw¹ wojnê z ko³ajem Spytkiem Ligiêz¹, kasztelanem czechowskim i Wszystko mia³o zakoñczyæ siê na kach s¹dowych w strony chwyci³y za i do ugody nie dosz³o.

Od bogatych kupców lwowskich Kor niaktów po¿yczy³ Stadnicki ogromn¹ jak na owe czasy sumê nie zamierza³ jej oddaæ. Kiedy Korniakto wie zaczêli protestowaæ, Diabe³ w wiedzi zaje¿d¿a³ ich dobra. Korniaktowie kupili sobie tytu³ szlachecki, a gardzi³ nuworyszami. Kiedy Korniaktowie zaczêli gromadziæ wojsko aby rozprawiæ siê ze Stadnickim, ten nieoczekiwanie za proponowa³ im ugodê. Odetchnêli z nie podejrzewaj¹c, ¿e staj¹ siê ofiarami podstêpu Diab³a. Konstanty Korniakt roz puœci³ wojsko i w Soœnicy. Nied³ugo potem Stadnicki przy puœci³ gwa³towny szturm na gnata, który szybko zdoby³ i

✓ Ksiêgowoœæ

✓ Rozliczenia podatkowe indywidualne i biznesowe, w tym samochodów ciê¿arowych

✓ Rejestracja biznesu i licencje

✓ Konsultacje

✓ Bezpodatkowa zamiana domów

✓ #SS - korekty danych

Diabe³ z £añcuta

Konstanty zosta³ pojmany i wrzucony do ³añcuckich lochów. O Korniakta upomnia³ siê nawet sam król Zygmunt, ale król by³ daleko, a Diabe³ nic sobie z rozkazu króla nie robi³.

W koñcu zawióz³ chorego

i wymêczonego Korniakta

do Sanoka, gdzie nie

szczêœnik musia³ publicz nie przyrzec, ¿e zwalnia

Diab³a ze wszystkich

d³ugów i uwa¿a, ¿e „nigdy nie by³o ¿adnej krzywdy”. Sanok by³

pe³en zwolenników

Korniakta, ale przeciw

Diab³u nie podnios³a siê tam ¿adna szabla.

Stadnicki nigdy nie pogodzi³ siê z wyborem

Zygmunta III Wazy na

Polski. Kiedy wojewoda kra

kowski Miko³aj Zebrzydowski

zorganizowa³ rokosz przeciw królowi, Diabe³ natychmiast stan¹³ po stronie buntowników. Król wys³a³ przeciwko rokoszanom wojska kwarciane pod dowództwem, by³ego towarzysza broni Stadnickiego, hetmana koronnego Stanis³awa ¯ó³kiewskiego. Pod Janowcem, Diabe³ czuj¹c co siê œwiêci uszed³ ze swoim wojskiem za Wis³ê i spali³ za sob¹ most, drwi¹c z rokoszan. Nie wzi¹³ tak¿e udzia³u w drugiej bitwie pod Guzowem. Nieoczekiwanie dosta³ przebaczenie od króla i wszystko usz³o mu na sucho.

Od roku 1590 jednym z s¹siadów Stadnickiego zosta³ starosta le¿ajski, £ukasz Opaliñski, syn marsza³ka wielkiego koronnego Andrzeja. Przez wiele lat nie by³o pomiêdzy nimi ¿adnych zatargów

i pewnie by tak zosta³o, gdyby nie ¿ony obu szlachciców, które siê nie znosi³y i podjudza³y mê¿ów przeciwko sobie.

Diabe³ zaj¹³ kamienio³omy Opaliñskiego i por¹ba³ szablami jego s³ugi. Najecha³ na Tyczyn i spali³ dwór w Cisowej. Opaliñski wpad³ we wœciek³oœæ i zacz¹³ zwo³ywaæ w³asn¹ armiê aby rozprawiæ siê z Diab³em.

Przez jakiœ czas obaj grabili palili nawzajem swoje wioski i dwory a¿ wreszcie Diabe³ dopad³ Opaliñskiego pod £ukowem i zada³ jego wojskom sromotn¹ klêskê. £ukasz Opaliñski ledwie uszed³ z tego z ¿yciem, ale szybko otrz¹sn¹³ siê po przegranej.

Mimo srogiej zimy 1607 r. Opaliñski z³upi³ wozy Stadnickiego, które jecha³y do £añcuta ze Œl¹ska. Diabe³ siê wœciek³, zaatakowa³ siedzibê Opaliñskiego w £¹ce i spl¹drowa³ jego pa³ac, obiecuj¹c srog¹ zemstê. Opaliñski wpad³ w przera¿enie i postanowi³ wycofaæ siê z Le¿ajska do Przemyœla. W po³owie drogi dogoni³a go prywatna armia Stadnickiego. Diabe³ dobrze zna³ wartoœæ swoich ludzi, ale zlekcewa¿y³ przeciwnika. Wojska Opaliñskiego nieoczekiwanie stawi³y silny opór i rozbi³y diabelsk¹ armiê, która w panice uciek³a do £añcuta. Opaliñski na karkach uciekaj¹cych wpad³ do miasta bior¹c w niewolê ¿onê i dzieci Stadnickiego. Widz¹c upadek Diab³a do zamku wtargnêli trzymani tward¹ rêk¹ ch³opi dysz¹c ¿¹dz¹ zemsty. Zbuntowali siê nawet wiêŸniowie trzymani w ³añcuckich lochach. Rozpoczê³a siê rzeŸ s³ug Diab³a i kradzie¿ wszystkiego co mia³o jak¹œ wartoœæ. Spuszczono wodê z sadzawki na której dnie sta³y beczki ze zlotem. Ca³a Rzeczpospolita opowia-

¯ylaki dokuczaj¹ szczególnie latem!

Lato to dla wielu osób najpiêkniejszy czas w roku, pe³en s³oñca, ciep³a i relaksu. Ale dla tych, którzy cierpi¹ na ¿ylaki, sezon letni mo¿e przynieœæ pewne dolegliwoœci.

Ciep³e temperatury mog¹ powodowaæ rozszerzanie siê ¿y³, co zwiêksza iloœæ krwi, która zalega w naczyniach. To zjawisko mo¿e prowadziæ do zaostrzenia objawów ¿ylaków, takich jak ból, obrzêki i ciê¿koœæ nóg. Dlatego osoby cierpi¹ce na ¿ylaki mog¹ odczuwaæ pogorszenie dolegliwoœci w gor¹ce, letnie dni.

Bardzo pomocnym przy tych schorzeniach jest stosowanie specjalistycznego suplementu diety - Vein Factor firmy Futurebiotics.

Jest to suplement diety poprawiaj¹cy zdrowie naczyñ krwionoœnych, szczególnie ¿y³. Produkt ten jest czêsto wybierany przez osoby cierpi¹ce na ¿ylaki lub te, które chc¹ zminimalizowaæ ryzyko ich wyst¹pienia.

Aby zrozumieæ, jak dzia³a Vein Factor, konieczne jest przyjrzenie siê jego sk³adnikom. Produkt zawiera wiele naturalnych sk³adników, które wspó³dzia³aj¹,

poprawiaj¹ckr¹¿enie krwi i zdrowie naczyñ krwionoœnych.

G³ównym sk³adnikiem Vein Factor jest Diosmina. Jest to flavonoid pochodz¹cy z niektórych rodzajów cytrusów, który jest u¿ywany w leczeniu ró¿nych dolegliwoœci naczyniowych, w tym ¿ylaków. Badania wykaza³y, ¿e Diosmina poprawia napiêcie œcian ¿y³ i sprzyja prawid³owemu przep³y wowi krwi, co jest kluczowe w zapobieganiu i leczeniu ¿ylaków.

Kolejnym sk³adnikiem jest Hesperydyna, równie¿ flawono id, który jest czêsto stosowany ra zem z Diosmin¹. Hespery dyna ma w³aœciwoœci przeciwzapalne i prze ciwutleniaj¹ce, które pomagaj¹ chroniæ na czynia krwionoœne przed uszkodze niem. Badania wy kaza³y, ¿e Hesperydyna mo¿e poprawiaæ zdrowie naczyñ krwiono

da³a sobie historiê o tym jak upad³o „piek³o”, bo tak nazywano zamek w £añcucie.

Stadnicki uciek³ do swojego brata Marcina, kasztelana sanockiego. Szukaj¹c zemsty zacz¹³ zbieraæ od nowa swoj¹ armiê. Wróci³ do £añcuta i wkrótce lochy ponurego zamku znów siê zape³ni³y. Ch³opi w obawie przed jego zemst¹ pouciekali do lasów. Zap³onê³y te¿ w³oœci nale¿¹ce do Opaliñskiego ale i innych wrogów Diab³a: Ostrogskich, Ligêzów i Kostków. Poszkodowana szlachta stara³a siê protestowaæ, ale ¿aden prawnik nie chcia³ wyst¹piæ przeciwko Stadnickiemu. Opaliñski uciek³ do Krakowa, a Diabe³ œciera³ z powierzchni ziemi jego posiad³oœci i zabrania³ obsiewania pól.

Opaliñski by³ zrujnowany ale uda³o mu siê powo³aæ Diab³a przed Trybuna³ w Lublinie. Stadnicki siê stawi³ i wjecha³ do miasta na czele 700 ludzi z dobytymi szablami. Podczas procesu ludzie Diab³a nieustannie wszczynali burdy w mieœcie. Przyparci do muru mieszczanie zbrojnie rzucili siê na ludzi Stadnickiego. Nieoczekiwanie mieszczanie wygrali i pobity Diabe³ znów musia³ uciekaæ.

Szybko jednak sta³ siê tym, kim by³ zawsze czyli warcho³em. Jego nastêpnym planem by³ rokosz, który mia³ obaliæ króla Zygmunta i na jego miejsce powo³aæ na polski tron ksiêcia Siedmiogrodu Gabriela Batorego, z którym Diabe³ ¿y³ w przyjaŸni. Konspiracji nie uda³o siê d³ugo utrzymaæ i wkrótce Opaliñski zacz¹³ gromadziæ wojska do rozprawy z Diab³em. Przy³¹czy³a siê do niego niemal¿e ca³a szlachta ziemi przemyskiej.

Gabriel Batory obieca³ Stadnickiemu wojskowe posi³ki, ale te nie nadchodzi³y. Z resztk¹ swoich si³ przeniós³ siê Diabe³ do warownego pa³acu w Wojutyczach i tam 15 lipca 1610 roku posz³o g³ówne uderzenie Opaliñskiego. Najpiêkniejszy pa³acyk ziemi przemyskiej stan¹³ w ogniu,

a jego obroñcy bronili siê do samego koñca. Stadnicki by³ wtedy na Wêgrzech i gdy wróci³ do Rzeczpospolitej rozpoczê³a siê na niego prawdziwa ob³awa. Opaliñski nie zamierza³ mu tym razem darowaæ. Dowiedzia³ siê, ¿e Stadnicki przebywa w Tarnawie, gdzie natychmiast wys³ano oddzia³ kozaków. Diabe³ uciek³ do lasu, ale zosta³ osaczony przez poœcig. Walczy³ d³ugo i nie³atwo chcia³ oddaæ ¿ycie. Jeden z kozaków – Tatar Persa – wypali³ w koñcu do Diab³a z pó³haka i po³o¿y³ go trupem. Za ten czyn otrzyma³ tytu³ szlachecki i nazwisko Macedoñski.

œnych i przeciwdzia³aæ ¿ylakom.

Suplement zawiera tak¿e Butcher’s Broom (Ruscus aculeatus), znan¹ równie¿ jako ruszczyk. Jest to roœlina, która by³a u¿ywana w medycynie ludowej na przestrzeni wieków do leczenia dolegliwoœci zwi¹zanych z naczyniami krwionoœnymi. Badania potwierdzaj¹, ¿e ruszczyk mo¿e pomóc zredukowaæ obrzêki i poprawiæ przep³yw krwi, co czyni go pomocnym sk³adnikiem w zapobieganiu i leczeniu ¿ylaków. W produkcie Vein

Factor znajduje siê

równie¿ Gotu Kola, znana te¿ jako Centella Asiatica. Jest to roœlina u¿ywana w medycynie Ajurwedyjskiej i tradycyjnej chiñskiej medycynie do poprawy kr¹¿enia i gojenia ran. Badania wykaza³y, ¿e Go-

P

ó³tora miesi¹ca póŸniej na ziemie przemyskie wkroczy³y obiecane wêgierskie posi³ki. Sabaci nie maj¹c wodza zaczêli paliæ i grabiæ okoliczne dwory. A¿ strach pomyœleæ co by siê sta³o, gdyby Diabe³ z £añcuta ich doczeka³.

Sprostowanie W poprzednim artykule pt. „Nic dwa razy siê nie zdarza…” wkrad³y siê dwa istotne b³êdy: 1. Stalin zmar³ w roku 1953 a nie 1956. 2. List 59 przeciwko zmianom w konstytucji zosta³ og³oszony w 1976 r. a nie 1957. Przepraszamy.

tu Kola mo¿e poprawiaæ stan naczyñ krwionoœnych i zmniejszaæ objawy ¿ylaków, takie jak ból i ciê¿koœæ nóg. Ostatnim kluczowym sk³adnikiem jest ekstrakt z pestek winogron, który jest silnym przeciwutleniaczem. Przeciwutleniacze s¹ kluczowe dla zdrowia naczyñ krwionoœnych, poniewa¿ pomagaj¹ chroniæ je przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki. Ekstrakt z pestek winogron jest szczególnie skuteczny w poprawie zdrowia naczyñ krwionoœnych, co sprawia, ¿e jest cennym dodatkiem do suplementu.

Podsumowuj¹c, Vein Factor Futurebiotics to suplement diety, który zawiera zestaw naturalnych sk³adników, które wspó³dzia³aj¹ w celu poprawy zdrowia naczyñ krwionoœnych i zapobiegania ¿ylakom. Stosowany w po³¹czeniu z zdrowym trybem ¿ycia i odpowiedni¹ diet¹, mo¿e byæ skutecznym narzêdziem w walce z ¿ylakami.

Zapraszamy do Markowej Apteki. U nas tylko dobre i sprawdzone leki !

Diabe³ ³añcucki.

Stanis³aw Stadnicki.

Wiosenne harcowanie

27 maja, harcerki, harcerze, wêdrowniczki, wêdrownicy, grono instruktorskie z hufców „Podhale” i „Warmia”, w sumie ponad 150 osób, przyjecha³o do Litchfield, CT na coroczny trzydniowy biwak. Po d³ugim okresie pandemicznym, pe³ni zapa³u i ducha harcerskiego wszyscy byli gotowi z entuzjazmem powróciæ do naszych tradycyjnych akcji.

Pierwszy biwak od czterech lat by³ nadzorowany przez hufcowego, phm. Micha³a Chachurê i hufcow¹, hm. Nataliê Popko. Podobóz wêdrowniczy, prowadzony przez sam. Izê Bodziony, przygotowywa³ siê na Z³az który odbêdzie siê w lipcu w Shenandoah National Park, VA. Ich zajêcia obejmowa³y instrukcje w³aœciwego pakowania plecaka oraz æwiczenia wspó³pracy przygotowuj¹ce do samodzielnego dzia³ania w patrolach.

M³odzie¿ wyruszy³a na dwudniow¹ wêdrówkê do lasu, rozbijaj¹c na noc namioty. Natomiast podobóz harcerek, prowadzony przez pwd. Victoriê Serafin, i podobóz harcerzy, prowadzony przez phm. Miko³aja Wilka, zosta³y na terenie biwakowym. Harcerki przygotowa³y piosenki i tañce na konkurs œpiewu, oraz dania zainspirowane kulinarnymi tradycjami z ró¿nych regionów Polski. Jedzenie by³o gotowane na kuchniach polowych. Program by³ prowadzony systemem zastêpowym, aby przygotowaæ harcerki na Obóz Hufca, który odbêdzie siê w sierpniu.

Dru¿yny harcerzy by³y podzielone na zastêpy i prowadzi³y rywalizacjê, zdobywaj¹c punkty podczas biwaku za punktualnoœæ, „gotowanie z wyobraŸni¹” na kuchni polowej, gry terenowe/sport, oraz wiedzê harcersko-techniczn¹. Budowano szeœciostopowe drabiny u¿ywaj¹c ga³êzi z lasu i sznurów. Trzeba siê by³o na nie wspinaæ i uwa¿aæ ¿eby siê nie za³ama³y. Zastêpy rywalizowa³y równie¿ pod-

czas gry terenowej, szukaj¹c 30 karteczek w lesie, ka¿dej z has³em, które prowadzi³o do stacji gdzie trzeba by³o wykazaæ siê konkretn¹ wiedz¹.

Po d³ugim, gor¹cym dniu komenda sprawi³a harcerkom i harcerzom niespodziankê – zapraszaj¹c na dyskotekê i lody – aby siê och³odziæ i odpocz¹æ.

W niedzielê, ksi¹dz Artur ¯aba przyjecha³ aby odprawiæ Mszê Œwiêt¹. A potem przy wieczornych ogniskach, w lesie, pod szumi¹cymi drzewami, pop³ynê³y pieœni harcerskie, rozbrzmia³y radosne okrzyki i rozpoczê³a siê weso³a zabawa.

Uczucia typowo harcerskiej przyjaŸni ponownie po³¹czy³y nasze szczepy rozsiane po szeœciu stanach wschodniego wybrze¿a. Wspólne obozowanie, gry, zabawy na ³onie przyrody s¹ pomocne w utrzymaniu wiêzi poszczególnych dru¿yn z MA, CT, NJ, NY i MD.

Dziêkujemy YMCA Camp Mohawk za goœcinnoœæ – tam odbywaj¹ siê biwaki hufca od 2009 roku.

Do zobaczenia na akcjach letnich!

Czuwaj!

Hufiec Harcerek „Podhale” i Hufiec Harcerzy „Warmia” na terenie Camp Mohawk.

Konkurs stawiania drabin.

Dru¿yna Szczyty Górskie z Linden, NJ wygra³a konkursy biwakowe.

Gotowanie na kuchni polowej.

Apel poranny.

Przy ognisku.

Harcerki i Harcerze po Mszy Œwiêtej.