NEW YORK • PENNSYLVANIA • CONNECTICUT • NEW JERSEY • MASSACHUSETTS
ER KURI P L U S
P O L I S H NUMER 1260 (1560)
W E E K L Y ROK ZA£O¯ENIA 1987
M A G A Z I N E TYGODNIK 27 PAÌDZIERNIKA 2018
PE£NE E
-
WYDANIE KURIERA W INTERNECIE: WWW.KURIERPLUS.COM
í Polacy wybrali – str. 6 í Ponad $2,000.000 za z³aman¹ nogê – str. 7
í Konkurencyjna gospodarka – str. 9 í Greenpoint zanikaj¹cy – recenzja – str. 9
í Bezdomnoœæ w wielkim mieœcie – str.15 í Osobowoœci – Aktor, biznesmen, filantrop – str. 16 FOT.: JANUSZ SKOWRON
Tomasz Bagnowski
Zabójstwo po arabsku Zabójstwo saudyjskiego dysydenta w konsulacie Arabii Saudyjskiej w Turcji unaoczni³o œwiatu jak brutalny re¿im rz¹dzi jedn¹ z ostatnich na œwiecie monarchii absolutnych. Jamal Khashoggi, cz³owiek niegdyœ bliski w³adcom Arabii Saudyjskiej, wyprowadzi³ siê z kraju i od pewnego czasu na sta³e mieszka³ w Wirginii. W swoich felietonach publikowanych w Washington Post, nie szczêdzi³ krytyki w³adzom swojej ojczyzny, a szczególnie ksiêciu Mohammedowi bin Salmanowi. Khashoggi portretowa³ go jako bezwzglêdnego w³adcê, który jedynie markuje reformy w Arabii Saudyjskiej, a w istocie jest brutalnym satrap¹. Za swoj¹ krytykê Khashoggi zap³aci³ ¿yciem. 2 paŸdziernika br. uda³ siê do saudyjskiego konsulatu w Turcji by wydobyæ dokumenty potrzebne do zawarcia ma³¿eñstwa. Nie wyszed³ ju¿ stamt¹d ¿ywy. Odt¹d mamy do czynienia z dwoma wersjami wydarzeñ. Jedn¹ prezentowan¹ przez Arabiê Saudyjska i drug¹ przedstawian¹ przez prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdogana, której w³adze prowadz¹ dochodzenie w sprawie zabójstwa. Arabia Saudyjska na pocz¹tku utrzymywa-
³a, ¿e Khashoggi ca³y i zdrowy opuœci³ konsulat i ¿e z jego zaginiêciem nie ma nic wspólnego. Kiedy ta wersja wydarzeñ, na skutek publikowanych w prasie tureckiej przecieków ze œledztwa okaza³a siê nie do utrzymania królestwo przyzna³o, ¿e dysydent nie ¿yje. Utrzymuje jednak, i¿ jego œmieræ by³a wypadkiem. Khashoggi, którego przedstawiciele saudyjskich s³u¿b specjalnych chcieli sk³oniæ do powrotu do kraju, mia³ wdaæ siê z nimi w bójkê i w jej wyniku straciæ ¿ycie. Saudyjczycy utrzymuj¹, ¿e nie by³o to planowane, a ksi¹¿ê Salman nie wiedzia³ nic o ca³ej akcji. Arabia Saudyjska prowadz¹ca w³asne œledztwo aresztowa³a ju¿ kilkanaœcie osób i liczy, ¿e na tym sprawa siê zakoñczy. Inn¹ wersjê wydarzeñ, znacznie bardziej wiarygodn¹, przedstawia Turcja. Erdogan, który przemawia³ w tej sprawie w parlamencie, powiedzia³, ¿e wed³ug wstêpnych ustaleñ zabójstwo Khashoggi’ego zosta³o zaplanowane na szczytach w³adzy. í8
Long Island City
Rok 1914 – drogi do niepodleg³oœci (cz. 1) Spotka³ was ten zaszczyt niezmierny, ¿e pierwsi pójdziecie do Królestwa i przest¹picie granicê rosyjskiego zaboru jako czo³owa kolumna wojska polskiego... Józef Pi³sudski, przemówienie do I Kompanii Kadrowej, 6. VIII. 1914 r.
W pocz¹tkach XX w. niewielu Polaków wierzy³o w mo¿liwoœæ odzyskania niepodleg³oœci. Ziemie polskie podzielone by³y od ponad stu lat miêdzy trzech zaborców. Najtrudniejsza by³a sytuacja ludnoœci zaborów rosyjskiego i pruskiego. W tzw. Królestwie Polskim Polacy poddani zostali brutalnej rusyfikacji. W szko³ach jedynym przedmiotem nauczanym po polsku by³a religia. Nawet lekcje polskiego odbywa³y siê po rosyjsku. W Wielkopolsce w³adze pruskie prowadzi³y z kolei germanizacjê. Zdecydowanie w najlepszej sytuacji znajdowali siê mieszkañcy zaboru austriackiego czyli rejonu Krakowa i Galicji. Od roku 1867 istnia³a tam autonomia narodowa. Instytucj¹ samorz¹dow¹ ludnoœci polskiej by³ Sejm Krajowy z siedzib¹ we Lwowie. Polacy piastowali lokalne urzêdy i byli reprezentowani w parlamencie wiedeñskim. Zajêcia w szko³ach odbywa³y siê po polsku, wydawano polskie ksi¹¿ki i czasopisma. W Krakowie i we Lwowie dzia³a³y polskie uniwersytety. Na pocz¹tku XX-go stulecia powsta³a
w Europie zupe³nie nowa sytuacja polityczna. Po okresie kilkudziesiêciu lat wzglêdnej stabilizacji, mocarstwa Europy podzieli³y siê na dwa wrogie sobie obozy. Niemcy i Austro-Wêgry utworzy³y sojusz Pañstw Centralnych. Anglia i Francja porozumia³y
siê z Rosj¹ w wyniku czego powsta³a koalicja zwana czêsto Entent¹. Zaostrzaj¹cy siê konflikt i mo¿liwoœæ wybuchu wojny obudzi³y nowe nadzieje w czêœci spo³eczeñstwa polskiego. Nadchodzi³a „wojna ludów” o któr¹ modlili siê pol-
scy poeci romantyczni. Po raz pierwszy od ponad 150 lat najwiêksi wrogowie Polski – Rosja i Niemcy mieli stan¹æ do walki miêdzy sob¹. Stwarza³o to niepowtarzaln¹ szansê odbudowy niepodleg³ego pañstwa polskiego. í 13