Ïіñëÿìîâà

Àâ òî íîì³ÿ – ñà ìîâ ðÿ äó âàí íÿ ÷àñ òè íè òå ðè òî𳿠äåð æà âè, çä³éñíþ âà íå íà îñ íîâ³ çà ãàëü íî äåð æàâ íî ãî çà êî íó. Àïå ëÿö³ÿ – îñ êàð æåí íÿ ÿêî¿-íå áóäü ïîñ òà íî âè ïå ðåä âè ùîþ ³íñòàíö³ºþ, ùî ìຠçàêîíîäàâ÷å ïðà âî íà ïå ðåã ëÿ ä ñïðà â. Áàáèíåöü – ïðèì³ùåí íÿ, ïðè ëåã ëå äî íà âè, â çàõ³äí³é ÷àñ òèí³ öåðê âè, äå íàé ÷àñò³øå çíà õî äèòü ñÿ âõ³ä äî õðà ìó. ϳä ÷àñ ë³òóð㳿 òàì ïå ðå áó âà ëè æ³íêè (çâ³äñè íàç âà). Áàçèëіêà – öå ïðÿìîêóòíà, âèòÿãíóòà â äîâæèíó áóäіâëÿ, ðîçäіëåíà êîëîíàìè íà òðè, ï’ÿòü і áіëüøå ïîçäîâæíіõ íàâ. Ñåðåäíÿ íàâà áóëà øèðøîþ òà âèùîþ âіä áі÷íèõ. Ñòðóêòóðà áàçèëіêè ñòàëà îñíîâîþ äëÿ ôîðìóâàííÿ êàòîëèöüêèõ õðàìіâ. Îñíîâíèì òèïîì ïðàâîñëàâíèõ õðàìіâ áóâ õðåñòîáàííèé. Áà ëà äà – æàíð ë³ðî-åï³÷íî¿ ïî å糿 ôàí òàñ òè÷ íî ãî, ³ñòî ðè÷ íî-ãå ðî¿÷íî ãî ÷è ñîö³àëü íî-ïî áó òî âî ãî çì³ñòó ç äðà ìà òè÷ íèì ñþ æå òîì. Áàñò³îí – ï’ÿòè êóò íà â ïëàí³ íàð³æíà ÷àñ òè íà ôîðòåö³, ùî óò âî ðþº âèñòóï, ïðèç íà ÷å íà äëÿ âñòà íîâ ëåí íÿ áîéî âèõ àð òè ëåð³éñü êèõ ãàðìàò, ÿê³ ïðî ñòð³ ëþ þòü ï³äñòó ïè äî ôîð òåö³. ³âòàð – ñõ³äíà ÷àñòèíà ïðàâîñëàâíîãî õðàìó, â³ää³ëåíà çàçâè÷àé â³ä ðåøòè ïðèì³ùåííÿ ³êîíîñòàñîì. Âèù³ öåð êîâí³ ³ºðàð õè – îá³éìà þòü íàé âèù³ ïî ñà äè â öåðêîâí³é îð ãàí³çàö³¿ (ïîä³ë íà âèù³ é íèæ÷³ ÷è íè íà çè âà þòü ³ºðàðõ³ºþ – â³ä ãðåöü êèõ ñë³â ñâÿ ùåí íèé ³ âëà äà). Âîëîñòü – íàç âà ï³âäåí íèõ ðàéîí³â Êè¿âñü êî ãî òà Áðàö ëàâñü êî ãî âîºâîäñòâ, ùî ìå æó âà ëè ³ç çåì ëÿ ìè Çà ïîð³çü êî¿ Ñ³÷³. Ãå íå ðàëü íà â³éñü êî âà êàí öå ëÿð³ÿ – âè ùà àäì³í³ñòðà òèâ íà óñ òà íî âà Ãåòüìàí ùè íè, ó ÿê³é ðîçã ëÿ äà ëè ñÿ é âèð³øó âà ëè ñÿ âàæ ëèâ³ àäì³í³ñòðàòèâí³, â³éñü êîâ³, ô³íàí ñîâ³ ïè òàí íÿ. Ãå íå ðàëü íà ñòàðøè íà – âè ùå â³éñü êî âå êåð³âíèöò âî Ãåòü ìàí ùè íè, ÿêå çä³éñíþ âà ëî óï ðàâë³ííÿ âñ³ì êî çàöü êèì â³éñü êîì ³ éî ãî îê ðå ìè ìè ñëóæáà ìè. Äî ¿¿ ñêëà äó âõî äè ëè: ãåòü ìàí, ãå íå ðàëü íèé ïè ñàð, äâîº ãå íå ðà ëüíèõ ñóää³â, äâîº ãå íå ðàëü íèõ îñà âóë³â, ãå íå ðàëü íèé îáîç íèé, ãå íå ðàëüíèé ï³äñêàðá³é, ãå íå ðàëü íèé õî ðóí æèé, ãå íå ðàëü íèé áóí ÷óæ íèé. Ãåòü ìàí (â³ä í³ì. hauptman, ïîë. hetman – íà ÷àëü íèê) – ó 16–18 ñò. êåð³âíèê êî çàöü êî ãî â³éñü êà, à ç 1648 ð. – êåð³âíèê Óê ðà¿íñü êî¿ êîçàöü êî¿ äåð æà âè – Ãåòü ìàí ùè íè. Ó Ïîëüù³, Ëèòâ³, ×åõ³¿ òàê íà çè âà ëè ãî ëîâ íî êî ìàí äóâà÷³â. Ó ïîëüñü êî-ëè òîâñüê³é äåðæàâ³ áóëî ÷î òè ðè ãåòüìà íè: äâà ïîëüñü êèõ (êî ðîí íèõ) ³ äâà ëè òîâñü êèõ, ïðè ÷î ìó îäèí ç íèõ áóâ ãî ëîâ íèì (âå ëè êèì ãåòü ìà íîì), à äðó ãèé áóâ éî ãî çàñ òóï íè êîì (ïîëü íèì ãåòü ìà íîì). Ãåòü ìàí ùè íà – Óê ðà¿íñü êà êî çàöü êà äåð æà âà, óò âî ðå íà âíàñë³äîê ïå ðåìîæ íèõ áèòâ 1648–1649 ðð. Íàö³îíàëü íî-âèç âîëü íî¿ â³éíè ï³ä ïðî âîäîì Á. Õìåëü íèöü êî ãî. Îô³ö³éíà íàç âà äåð æà âè – ³éñü êî Çà ïîð³çü êå. Ãîñ ïî äàð – òè òóë ïðà âè òåë³â Ìîë äî âè ³ Âà ëàõ³¿. Ó 14–16 ñò. ãîñ ïî äà ðåì íà çè âà ëè ³íêî ëè âå ëè êî ãî êíÿ çÿ ëè òîâñü êî ãî.