Bosgazet 70

Bosgazet

4 En weer een jaar(ring) erbij!

8

Grote fan van zijn bosbezoekers: Sis vertelt over zijn bos

16 Wilde

zwijnen: robuuste landschapsarchitecten

3 Blablaadjes

4 En weer een jaar(ring) erbij!

8 Grote fan van zijn bosbezoekers: Sis vertelt over zijn bos

10 Hout. Een natuurlijke keuze?

12 Bosgroepnieuws

16 Wilde zwijnen: robuuste landschapsarchitecten

19 Kalender & zoekertjes

20 Contactgegevens

De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden.

Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Stephanie Van Loock

Lay-out: Koloriet - Leefdaal

Contact rond Bosgazet: Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo, 014 27 96 57 zuiderkempen@bosgroep.be www.bosgroepen.be.

Beste bosliefhebbers,

April betekent nieuw leven in het bos! Voorlopig geen gerichte beheermaatregelen of exploitaties in het bos tijdens de schoontijd, wel opvolging en verdere ondersteuning van onze boseigenaars. We blikken terug naar een goedgevuld plantseizoen met heel wat schitterende plantacties. We kijken ook nog even achterom naar onze realisaties in 2023 waar meer en beter bos ook echt in de praktijk werd omgezet.

Deze editie gaan we verder in op wat jaarringen ons kunnen leren en wat duurzaam hout allemaal kan betekenen in ons dagelijks leven. Het voorbije jaar hoorden we in het nieuws ook regelmatig over everzwijnen, maar wat kunnen we verwachten in onze bossen de volgende jaren? Feit en fictie van elkaar gescheiden. En natuurlijk laten we ook een vriend van het bos aan het woord, net als heel wat bosgroepnieuwtjes voor jullie.

Geniet van de lente!

Martine Van Goethem en Frederic van Haaren Co-Voorzitters Bosgroep Antwerpse Gordel

Bosgroepen, wat zijn dat?

Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn De Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars. Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwerken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gratis lid te worden en gebruik te maken van De Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!

De belangrijkste taken van De Bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. Je kan ons contacteren voor:

– gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies

– informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden – organisatie van wandelingen, cursussen en excursies

– uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtverkopen

– hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen – ondersteuning bij aanplantingen

– optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos

Zoek

ons 1-april

Contact

Verhuisd? Vragen over uw lidmaatschap? Neem dan contact op via 014 27 96 57 of zuiderkempen@bosgroep.be

De cijfers van de Antwerpse Bosgroepen voor 2023!

We hebben het voorbije jaar weer heel wat gerealiseerd om onze provincie te voorzien van meer en gezonder bos. Uitgedrukt in cijfers zag 2023 er voor de Antwerpse Bosgroepen uit als volgt.

103.996

bomen en struiken aangeplant

79

vrijwilligers ingezet

2.632

64

educatieve activiteiten deelnemers aan

6.349

841 leden

30.99 hectare

nieuw bos aangeplant

13.299 meter

bosrand aangeplant

168.44

adviezen aan boseigenaars

hectare bos

omgevormd naar meer (bio)diverse bossen

En weer een jaar(ring)

Dendrochronologie

Jaarringonderzoek of dendrochonologie (samentrekking “dendron”, wat boom betekent, en “chronos”, tijd) is de studie die ons meer vertelt over het dateren van hout en voorwerpen die uit hout gemaakt zijn, op basis van groeiringen. Jaarringen zijn als het ware natuurlijke archieven.

Wat is een groeiring?

In ons gematigde klimaat groeien bomen niet het hele jaar door. In de winter ligt zo ongeveer het hele proces stil. Wanneer de omstandigheden ideaal zijn, zal een boom snel groeien en een lichte kleur hebben. Later, tijdens het groeiseizoen, vertraagt de groei weer en worden er kleinere vaten en cellen gevormd, die donkerder kleuren. Het resultaat hiervan kunnen we zien in concentrische cirkels in het hout. In streken waar geen duidelijk groeiseizoen te onderscheiden is, zal je dus geen jaarringen terugvinden in het hout van bomen.

In normale omstandigheden zal er elk jaar zo’n nieuwe jaarring gevormd worden. Door de ringen te tellen, kan je dus de leeftijd van een boom bepalen. Gelukkig hoeven we hier niet de hele boom voor om te hakken. Je kan bijvoorbeeld een staal uit een levende boom halen via een kernboring

Opbouw van hout

Als we naar de doorsnede van een boom kijken, kunnen we verschillende structuren herkennen van buiten naar binnen:

- De schors

- Het floëem, beter bekend als de bast, dat bestaat uit zeefvaten.

Gebruik van een Presslerboor om een boorkern te nemen

jaar(ring) erbij!

- Het cambium, dit is de delende laag cellen van waaruit een boom groeit, zowel naar binnen (xyleem) als naar buiten (floëem).

- Het xyleem (kernhout, spinthout en houtstralen), dit zijn de houtvaten. Elk jaar maakt een boom in het voorjaar veel (vrij grote) houtvaten aan. Dit zorgt ervoor dat een boom in dikte toeneemt. Later, in de zomer, zullen de nieuwe vaten kleiner zijn. In de herfst en winter komen er bijna geen vaten meer bij. De grote houtvaten in het voorjaar zorgen voor de lichte kleur in jaarringen, de kleinere vaten later in het groeiseizoen zorgen voor donkerder hout. Op deze manier ontstaan dus de duidelijk te onderscheiden jaarringen.

Schors

Bast (floëem)

Cambium

Niet elke boomsoort maakt een even duidelijk patroon. Dat komt doordat niet elke soort z’n hout op dezelfde manier opbouwt. Soorten zoals eik, tamme kastanje en es maken vooral in het begin van het groeiseizoen een heel duidelijke band met grote houtvaten. We noemen deze soorten dan ook ringporig. Soorten zoals beuk, berk, linde en populier zijn verspreidporig. Vaten worden het hele groeiseizoen gevormd en liggen dus verspreid in het hout. Hier zijn jaarringen soms iets moeilijker te onderscheiden. Er zijn natuurlijk ook nog enkele uitzonderingen die halfringporig zijn, zoals kers en walnoot

Eerste jaar groei

Geschiedenis verteld door jaarringen

Wanneer er iets specifiek gebeurt in de omgeving van de boom, zoals een lange droge periode of zelfs een bosbrand, zullen de jaarringen niet even mooi gevormd worden en afwijkingen vertonen. Door het patroon van de ringen te bestuderen, en te vergelijken met de jaarringpatronen van andere bomen, kan je heel wat te weten komen over de geschiedenis van een bos en zijn omgeving.

Nat

Late zomer/ herfstgroei

Lente/vroege zomergroei

Wat kan je zoal terugvinden in jaarringen:

- Een boom die lang in de schaduw stond (smalle jaarringen) en ineens vrijgezet wordt, doordat zijn buur omvalt of omgezaagd wordt, zal veel meer licht opnemen en zo sneller groeien (brede jaarringen), tot hij weer ingehaald wordt en concurrentie heeft van nieuwe buren.

- Beschadigingen van tijdens oorlogen zoals impact van explosie. Zo’n brandvlek is vaak terug te zien als een zwarte zone.

- Factoren die groei vertragen zoals ziekte of droogte geven eerder smalle jaarringen.

- Factoren die de groei versnellen, zoals voldoende licht, water en voeldingstoffen zorgen voor brede jaarringen.

Wanneer je (deel overlappende) patronen aan elkaar kan linken, kan je als het ware een kalender van het bos opmaken. Dit wordt ook wel ‘cross-dating’ of kruisdatering genoemd.

Toepassingen van dendrochronologie

Aan de hand van de chronologische reconstructie ontstaan tijdsreeksen, waaruit ook heel wat informatie gevonden wordt, zowel over levende als dode bomen.

Concrete toepassingen:

- Klimaat en klimaatverandering: vroegere temperatuurschommelingen, neerslagpatronen en natuurrampen zijn terug te vinden in jaarringen.

- Archeologie: datering van archeologische vondsten, zoals gereedschappen en meubel.

- Bouwhistorie: door de balken en andere bouwmaterialen te dateren kunnen restaurateurs heel nauwkeurig de bouwperiode bepalen en die gebruiken voor een waarheidsgetrouwe restauratie. Ook kaders van schilderijen worden vaak bestudeerd om de leeftijd te bepalen.

Chronologische reconstructie die meerdere eeuwen beslaat. Copyright: Haneca K. (2017)

Beperkingen:

Wanneer er niet veel boommonsters beschikbaar zijn, wordt het heel moeilijk om sluitende tijdsreeksen te ontwikkelen. Factoren zoals bosbranden en insectenplagen kunnen de interpretatie van jaarringpatronen tegenwerken.

Digitale beeldvorming en statische modellering kunnen de analyse van jaarringpatronen in de toekomst wel verder verbeteren.

Conclusie

Een jaarring is niet zomaar een lijn, maar vertelt een heel verhaal. Kijk bij je volgende boswandeling dus zeker eens naar het hout van een afgezaagde tak of stronk, of onderzoek je favoriete tafel of kast. Wat heeft deze boom meegemaakt?

Wil je meer lezen over dendrologie en dendroklimatologie, lees dan zeker ook een het boek ‘Wat bomen ons vertellen’ van Valerie Trouet.

Wist­je­datje

Wist je dat niet alleen hout groeiringen kan vertonen? Ook bepaalde types zwammen, zoals de echte tonderzwam, groeien elk jaar een laagje bij, dat je mooi kan zien.

Zo werken we aan de bossen van de toekomst

Een nieuw speelbos, een functioneel ecologisch ingerichte stapsteen in het landschap, een stukje natuur voor de buurt, realisatie van klimaatweerbaarheid, bosranden voor sterke bossen ... Het zijn maar enkele van de vele realisaties die de Antwerpse Bosgroepen waarmaken.

Samen werken we aan een groene, gezonde en klimaatveilige toekomst in onze provincie. Blader mee en laat je inspireren!

Ontdek de Antwerpse Bosgroepen

Antwerpse Bosgroepen omarmen virtual reality met ‘Forestverse’

Het afgelopen jaar zijn we getuige geweest van een opwindende vooruitgang in technologie. Nieuwe doorbraken in kunstmatige intelligentie en virtual reality zijn nu alomtegenwoordig in ons dagelijks bestaan. Een opvallend voorbeeld is de lancering van de Apple Vision Pro, een ‘skibril’ waarmee je in een volledige andere wereld kan stappen. De Antwerpse Bosgroepen wensen niet aan de zijlijn te staan bij deze grote gebeurtenissen en ontwikkelden samen met partners als Facebook en Apple de Forestverse, een virtuele boservaring. In de Forestverse wandel je in een echt bos zonder je luie zetel te moeten verlaten. Zet de VR-bril op je hoofd en selecteer een bostype naar believen.

De veldtoepassingen van de Forestverse zijn talrijk, zo gebruikt het bosuitbreidingsteam de bril om eigenaars een voorproefje te geven van hun toekomstige bos. Brecht (46) en Ellen (44) te Ranst testte de bril als eerste uit.

Brecht: Wij erfden hier op een 100 m van ons huis een weiland en droomden al langer van een inheems loofbos. Met de restverse kunnen we het eindresultaat op ons weiland al erva ren. Door de expertise van de Bosgroepen zijn echt alle klein ste details van ‘boseigenaar zijn’ in de Forestverse verwerkt. Kijk, daarginds komt onze buurman al zijn tuinafval in ons virtueel bos storten exclameert hij.

Ook bij het opstellen van natuurbeheerplannen heeft de Bosgroep met succes de Forestverse in praktijk gebracht, maar hier en daar zijn enkele bijwerkingen opgetreden. Door langdurig te wandelen in bossen met ideale natuurstreefbeelden waar er voorraden

dood hout aanwezig zijn en de rode lijstsoorten letterlijk in je gezicht vliegen zijn enkele adjuncten vervreemd geraakt van de realiteit van het Vlaamse bos. Ze ervaren nu alles door een ‘roze’ VR-bril. Met een rehabilitatieproject worden deze medewerkers geleidelijk teruggebracht naar de werkelijke boscontext.

In een wereld die voortdurend verandert, blijven de Antwerpse Bosgroepen actief betrokken bij het ondersteunen van boseigenaars. Wellicht brengt de Forestverse ons dichter bij het optimale bosbeeld maar ondertussen zijn wij trots om te mogen werken aan en in die schitterende bossen, vol met uitdagingen.

Het volledige team van Bosgroep Antwerpse Gordel test de Forestverse uit op terrein. In welk bos zouden zij nu stappen?

Copyright:

Grote fan van zijn bosbezoekers: Sis vertelt over zijn bos

In het kader van de gratis hazelaaractie van de Gazet van Antwerpen gingen we langs bij een enthousiaste boseigenaar. We bezochten de perceeltjes bos van Sis Goormans uit Vorselaar en lieten hem aan het woord.

“We kijken naar een dode boom met drie grote gaten in. Het is hier dat Sis Goormans’ meest bijzondere bosbewoner twee jaar geleden nestelde: een zwarte specht. Het lijkt alsof in een van de donkere gaten iets beweegt. Met de spanning van iemand van die een duiveltje-uit-een-doosje opdraait, blijven we naar de gaten staren. Er gaat iets gebeuren, maar we weten niet wanneer.”

Sis is de eigenaar van deze 1,8 hectare bos in Vorselaar. In 2006 kocht

de gepensioneerde Kempenaar het eerste perceel. Een naaldbos, waar de letterzetter, een diertje dat zich een weg in de stam vreet, al snel huishield. Zo ontdekte Sis de kwetsbaarheid van een eensoortig bos waarin geen beheerswerken worden uitgevoerd. Tijdens een houtverkoop in de plaatselijke voetbalkantine raakte hij in contact met De Bosgroepen. Zij en hun collega’s begeleiden Sis sinds 2013 bij het omvormen van zijn steeds groter wordende domein naar een klimaatrobuust bos

Alsof het mogelijk was een aanloop te nemen, vliegt wat zich in de boomholte bevond razendsnel naar buiten. Het is geen zeldzame spechtensoort, maar een duif. “Nochtans zit die specht hier nog steeds”, weet Sis terwijl hij ons meetroont naar een plek tussen de dichte bomen. “Hier heeft hij pas nog gegeten”, wijst hij naar een rot boomstammetje. Het lijkt wel een afgekloven bot, de binnenste houtvezels zijn net zo wit. “Je ziet duidelijk de gaatjes waar hij naar insecten heeft gewroet. Dat kan niets anders zijn”, zegt Sis zelfverzekerd.

“Ik kom hier niet alleen om te werken, maar ook om gewoon te wandelen en naar de vogels te luisteren. Vaak zie ik op het einde van een werkdag nog enkele reeën rondlopen. Daar haal ik plezier uit. Naar het schijnt leven mensen met een bos langer. (lacht) voor mij is het eigenlijk begonnen met mijn vader, die schrijnwerker was. Zelf ben ik ook altijd met hout bezig geweest. En een bos gaat vooraf aan hout, zo is het idee ontstaan. Een andere boseigenaar zei me eens: ‘

zo’n bos hebt ge eigenlijk niet voor uzelf, maar voor uw kinderen en de toekomstige generaties.

’ Zo is het helemaal.”

Waarom Sis graag een beroep doet op de expertise van de Bosgroep Kempen Noord blijkt snel als hij opsomt welke hordes hij als bosbezitter moest nemen. “De mensen van de bosgroep boden me aanvankelijk de kans om een betere prijs voor mijn hout te onderhandelen en hielpen me de Amerikaanse vogelkers bestrijden, een invasieve soort”, vertelt hij. “Later kwamen daarbij de aanvraag van kapvergunningen, aanplantingen, de afbraak van weekendhuisjes met asbestdaken op bijgekochte percelen, het verwijderen van afsluitingen, het aanduiden van kappingen en vrijstellen van gewenste inheemse bomen.”

Sis’ bos was aanvankelijk een typisch voorbeeld van een Kempens bos: een donker, kwetsbaar dennenbos met weinig diversiteit. Uiteraard hoeven niet alle dennen weg. Een den hoort intussen wel een beetje bij de Kempen en groeit hier best goed. Maar het zijn net die monoculturen die kwetsbaar blijken. De meeste dennen waaien met de tijd om omdat ze geen stevige

basis hebben doordat ze zo dicht bij elkaar stonden.

Intussen is Sis zelf ook al negen jaar als vrijwilliger voor de Bosgroep Kempen Noord actief. Met de jaren is zijn donkere naaldbos geleidelijk aan het evolueren tot een open bos met eik, berk, spork, lariks, lijsterbes, esdoorn, boskers, hulst en hazelaar. De meeste bomen zijn spontaan ontsproten, maar sommige soorten zijn bewust aangeplant. “Ik verwacht wel wat van mijn 130 hazelaars die ik als bosrand heb gezet: het is een soort die snel groeit en ik hoop met hun schaduw

de braamstruiken in te tomen en de bodemkwaliteit te verbeteren.”

Tijdens het gesprek is er een roofvogel komen aanvliegen. Sis heeft hem onmiddellijk in de mot. “Daar heb je onze buizerd weer”, zegt hij meer voor zichzelf dan voor ons. Sis houdt hem in de gaten tot hij op een tak in zijn bos gaat zitten. Hoewel we luid zijn en dichterbij komen, blijft de anders zo schuwe vogel rustig zitten. ‘Goed volk’, moet hij denken. ‘Ze horen bij Sis.’

© Alain van Veldhoven

Hout. Een natuurlijke

Hout speelt -misschien wel vaak onbewust- een belangrijke rol in ons dagelijks leven. Een breed scala aan producten wordt ermee vervaardigd, en het is geen toeval dat hout de basis vormt van de oudste gebouwen in onze geschiedenis. Hout is een sterke grondstof en leent zich tot de meest uitdagende architecturale toepassingen. Het is dan ook geen verrassing dat steeds meer gebouwen en zelfs torenhoge constructies vandaag de dag worden opgetrokken uit hout.

Duurzaam bosbeheer –levert

houtproductie

Duurzaam geproduceerd hout is afkomstig uit bossen die met respect voor ecologische, economische en sociale behoeften van de huidige en toekomstige generaties worden beheerd. Het betekent verantwoord en doordacht oogsten en het bos de tijd en ruimte geven voor de groei van nieuwe bomen.

Een manier om aan te tonen dat hout afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen, is door middel van certificering. De meest gangbare systemen in België zijn FSC en PEFC, beide internationaal gereglementeerde systemen. Door in te zetten op duurzaam bosbeheer dragen we bij aan zowel een verbetering van het klimaat als een verhoging van de biodiversiteit, met andere woorden een echte win-win situatie. Houtoogst kan er dus voor zorgen dat een duurzaam beheerd bos zijn waarde krijgt en behoudt.

Werk aan een beter klimaat – gebruik hout!

Tijdens de groei wordt er CO2 uit de lucht als koolstof in het hout opgeslagen. Wanneer dit hout vervolgens wordt gebruikt in constructies, blijft deze koolstof gedurende de hele levensduur van het product opgeslagen. Daarentegen zal ongebruikt hout onder invloed van schimmels, bacteriën en insecten terug worden afgebroken en omgezet naar CO2. Het gebruik van hout betekent dus niet alleen opslag van koolstof, maar voorkomt ook de omzetting ervan terug naar CO2

Als er geen ander gebruik van hout als grondstof mogelijk is, kan er voor gekozen worden om het hout te verbranden met maximale energierecuperatie. De vrijgekomen CO2 vormt dan een gesloten kring met de CO2 die nodig was om dat hout te vormen. Door het gebruik van brandhout wordt het gebruik van fossiele brandstoffen verminderd, waar-

door de uitstoot van CO2 in de atmosfeer wordt beperkt. Het is echter belangrijk dat bij het oogsten van hout rekening wordt gehouden met de biodiversiteit door een deel van het hout in het bos achter te laten. Niet alle hout is hiervoor echter noodzakelijk. Intussen krijgen nieuwe bomen dankzij het duurzaam bosbeheer de kans om te groeien en op hun beurt weer CO2 op te slaan. Kortom, streven naar een gesloten CO2-cyclus is cruciaal. Het gebruik van duurzaam geproduceerd hout past dan ook binnen het concept van de circulaire economie.

keuze!

Campagne “Hout. De natuurlijke keuze.”

Bouwen met hout:

talrijke voordelen

Naast de ecologische voordelen biedt bouwen met hout ook talrijke voordelen ten opzichte van de traditionele woningbouw. Het is namelijk een snelle(re) en droge manier van bouwen. Immers, een deel van het bouwproces vindt plaats in het atelier voordat de bouwmodules naar de bouwwerf worden vervoerd. Dat zorgt voor een sterke vermindering van zowel het werfverkeer als bouwafval, en is dus op zich al milieuvriendelijk. De goede isoleereigenschappen van

hout maken het ook mogelijk om dunnere wanden te gebruiken in bouwconstructies, waardoor extra binnenruimte wordt gecreëerd. Bovendien biedt hout een scala aan mogelijkheden voor interieurtoepassingen.

Houten gebouwen hebben een hogere thermische isolatie, zijn energiebesparend, akoestisch dempend, brandveilig… Daarnaast zorgen ze voor een ideaal binnenklimaat, wat een positief effect heeft op de gezondheid en prestaties van mensen (minder kans op allergieën en minder stress).

Dit artikel kwam tot stand via Fedustria. Fedustria vzw vertegenwoordigt de ondernemingen uit de Belgische textiel-, hout- en meubelindustrie, evenals de houtinvoerhandel. Fedustria wil haar leden inspireren en helpen innoveren, en hen begeleiden naar een duurzame toekomst. Het aanmoedigen van het gebruik van duurzaam geproduceerd hout staat hierbij centraal.

‘Hout. De natuurlijke keuze’ is een campagne ter promotie van het gebruik van hout en houten producten, met de nadruk op klimaat en duurzaamheid als een van de vele voordelen van houtgebruik. De campagne heeft als doel om heel wat doelgroepen bewust te maken van de voordelen van hout als materiaalkeuze. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan de perceptieverbetering van hout, aangezien er nog steeds onterechte vooroordelen bestaan die de keuze voor hout belemmeren.

www.houtdenatuurlijkekeuze.be

Ieder bos begint klein, onze plantacties

Molenbeekbron, Boechout

Boompjes planten bij plenzende regen, dwarrelende sneeuw of stralende zon.

Mechelsbroekstraat, Bonheiden

Diedonken, Bonheiden

© Jolien Lynen

© Jolien Lynen

© Kathleen Vanderheyden

Barelhoeve, Bornem

Bos aan het fort, Lier

Vuile handjes, modderige schoentjes en blije snoetjes!

2023-2024 in beeld

Bomen aanplanten in deze natte tijden is een buitenkans om met toestemming je in de modder te werken.

Meer bos met de steun van Provincie Antwerpen en De Vlaamse Overheid. Dankjewel aan alle helpende handen tijdens onze plantacties!

Volsbergbossen, Balen

Prinsenpark Retie

Thomas

Proostenbos Herentals

Proost op een bosrijk 2024!

Op zaterdag 13 januari kwamen de vrijwilligers, bestuurders en personeelsleden van Bosgroep Antwerpse Gordel samen om het nieuwe jaar in te luiden. Oorspronkelijk was het plan om gezamenlijk een stukje bos te planten bij één van onze leden in de Boshoek te Boechout. Helaas speelde het weer ons parten en moesten we dit plan op het laatste moment schrappen. Gelukkige stelden de familie Moretus en Reynders speciaal voor ons hun domein open voor een winterwandeling. Onder leiding van Kathleen en boswachter Eddy Smits kregen we een boeiende inkijk in het bosbeheer op het domein, met speciale aandacht voor enkele majestueuze bomen die het landschap sieren. Achter genoten we nog van een broodje en een kom overheerlijke, zelfgemaakte soep van Martine bij de knisperende vuurkorven.

KEMPEN NOORD

Eindejaarsactie vrijwilligers

Eind december plantten we met alle medewerkers en vrijwilligers een stuk van een nieuw bos aan in Vosselaar. Door de natte omstandigheden was het zweten en zwoegen… om toch te eindigen met natte voeten. Om onze vrijwilligers te bedanken voor al hun inzet, tijd en toewijding werd op de middag afgesloten met een gesmaakte winterbarbecue in de Pastorietuin.

Feestelijk afscheid van Elly Maes!

Eind 2023 ging onze administratief medewerkster Elly op pensioen. Elly werkte al sinds 2007 voor De Bosgroepen en heeft dat altijd met plezier en passie blijven doen. Elly werd feestelijk en uitgewuifd door collega’s, ex-collega’s en bestuurders. Voor bepaalde tijd zal Elly het team nog 1 dag per week ondersteunen in afwachting van haar opvolging. Dank je wel, Elly, voor al je toegewijde inzet voor De Bosgroepen!

KEMPEN NOORD

© Matthias Vermeire

Bosomvorming

Duifhuizen

In het bosgebied ‘Duifhuizen’ te Herentals werden voorbije winter een zestigtal verjongingsgroepen van beuk, haagbeuk, winter- en zomereik aangeplant onder een scherm van dennen. Ze werden verspreid aangeplant over een oppervlakte van meer dan 10 ha. Het doel is de homogene naaldbossen in het gebied om te vormen naar gemengde bossen om de klimaatbestendigheid te bevorderen. De aanplantingen maken deel uit van het project Water+Land+Schap 2.0 van de VLM om de gevolgen en de impact van de droogte te lijf te gaan. Het project kadert binnen de Blue Deal van de Vlaamse Overheid dat de strijd aangaat tegen droogte en wateroverlast.

Dit project werd mede mogelijk gemaakt door de financiële steun van onze partners.

ZUIDERKEMPEN

Vernieuwde samenwerking met alle gemeenten in de Zuiderkempen

Bosgroep Zuiderkempen heeft met de 12 gemeenten binnen haar werkingsgebied vernieuwde samenwerkingsovereenkomsten opgesteld. Deze werden recent door alle gemeenten goedgekeurd. Met de samenwerking willen we de openstelling en het duurzaam beheer van de bossen in onze gemeenten een extra boost geven. Dankzij hun financiële bijdragen kan de bosgroep een medewerker financieren om jullie, bosbeheerders, een nog betere ondersteuning te bieden. We zijn enorm blij en dankbaar voor het vertrouwen dat de gemeenten in onze bosgroep stelt. De gemeenten zijn zich bewust van de grote maatschappelijke meerwaarde van bossen: ze zijn van onschatbare waarde voor onze gezondheid, het klimaat, de biodiversiteit en een bron van een duurzame en klimaatvriendelijke grondstof nl. hout. Via deze nieuwe samenwerkingsovereenkomst willen de gemeenten hier extra op inzetten. Wij stellen alles in het werk om onze engagementen in onze 12 gemeenten waar te maken!

Wilde zwijnen: robuuste landschapsarchitecten

Verspreiding

Everzwijnen werden rond de Tweede Wereldoorlog quasi uitgeroeid in Vlaanderen. In 2006 werden de eerste exemplaren opnieuw waargenomen. Hoeveel er vandaag in Vlaanderen leven, is niet bekend. Daarom worden afschotcijfers als indicator gebruikt voor hoe het met de populatie gaat. Die cijfers wijzen er wel op dat de populatie groeit en zich verder verspreidt. Dat is een conclusie

over lange termijn, want de cijfers kunnen wel jaarlijks fluctueren. Het onderstaande kaartje toont de verspreiding van het afschot in Vlaanderen in 2023. Het leefgebied van everzwijnen situeert zich momenteel vooral in de provincie Limburg, met daarnaast populaties in Antwerpen en Vlaams-Brabant. Alle cijfers zijn raadpleegbaar via de site van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: faunabeheer.inbo.be

Everzwijnen in het bos

Everzwijnen houden van bosrijke gebieden. Ze vinden er ‘mast’, hun voedzame lievelingskost in de vorm van eikels, kastanjes en beukennootjes. In weilanden zoeken ze eiwitrijk voedsel zoals regenwormen, engerlingen en andere insecten. Everzwijnen zijn intelligente dieren die snel leren waar ze in alle veiligheid voedsel vinden. Daarom duiken ze ook graag in hoge landbouwgewassen zoals

Wist je dat?

– Keilers (mannelijke dieren) leven solitair. Zeugen (vrouwelijke dieren) leven met overlopers (jaarlingen) en frislingen (jongen) in een rotte (groep).

– Frislingen worden in de volksmond ook ‘pyjamas’ genoemd, door het strepenpatroon in hun vacht.

– Everzwijnen hebben een uitstekend gehoor en geurzin, maar kunnen door hun kleine ogen minder goed zien.

– Vruchtbaarheid bij everzwijnen is afhankelijk van het gewicht van het dier. Een everzwijn kan jongen krijgen vanaf dat ze ongeveer 25 kg weegt. In Vlaanderen is dit, door het hoge voedselaanbod, na ongeveer 6 maanden.

– Een everzwijn krijgt gemiddeld 4 tot 6 jongen per dracht Vlaanderen. Veel eten in een goed mastjaar zorgt voor meer jongen.

mais. Bovendien trekken ze ook steeds vaker naar woonomgevingen, waar ze soms gevoederd worden en voedsel vinden in composthopen en (groen)afval. Het voedselaanbod voor everzwijnen is dus groot in Vlaanderen, en dat beïnvloedt de populatiegroei.

De snelheid waarmee de populatie everzwijnen aangroeit, is voornamelijk afhankelijk van de hoeveelheid aanwezig voedsel en de klimaatomstandigheden. Hun voortplanting hangt af van het gewicht van de zeug, niet van haar leeftijd. Hoe meer voedsel, hoe sneller het everzwijn groeit en zich voortplant. Meer beschikbaar voedsel zorgt er ook voor dat er het hele jaar door jongen geboren worden, niet alleen tussen maart en april. Het opwarmende klimaat zorgt bovendien voor meer overvloedige mastjaren, terwijl er door de zachtere winters minder frislingen sterven van de kou. Zo groeit de populatie sneller. Everzwijnen verrijken onze biodiversiteit. Het gewroet en getrek van everzwijnen kan een positieve impact hebben op de natuur. Het omwoelen van de bodem zorgt voor bosverjonging Bovendien ontstaan er zo open plekken, die de soortenrijkdom van planten en dieren kunnen verhogen. Maar everzwijnen brengen ook heel wat uitdagingen met zich mee. Tuinen, akkers en graslanden kunnen flink omgewroet worden als een everzwijn op bezoek komt. Ook gevoelige of beschermde vegetatie kan te lijden hebben onder wroetschade. Een verkeersongeval met een everzwijn kan ernstige gevolgen hebben.

En nu?

Samenleven met everzwijnen is complex. Het onderwerp ligt maatschappelijk gevoelig en er bestaat geen pasklaar antwoord om alle schade tegen te gaan. Daarom is een combinatie van maatregelen nodig. Schadepreventie is in de eerste plaats onmisbaar. Maar omgekeerd is schadepreventie haast nooit voldoende, en is ook populatiebeheer nodig om een stabiele everzwijnpopulatie te krijgen. Dit alles wordt ondersteund met relevante cijfers, en in overleg tussen betrokken partijen.

Everzwijn

Sus scrofa

Sporen: wroetsporen, schuurplekken aan bomen, zoelen (modderbaden) en ketel (ligplek)

Hoogte: 90 cm

Gewicht: afhankelijk van biotoop, 45 – 150 kg

Habitat: bos, maar past zich goed aan het habitat dat voorhanden is

Leefgebied: niet territoriaal

Eten/Menu: alleseter

Artikel geschreven door Jolien Wevers. Sinds 2022 is Jolien de eerste Vlaamse everzwijncoördinator. Ze vormt de brug tussen beleidsmakers en partners op het terrein. Ze ondersteunt overleg, geeft advies en deelt kennis over het beheer van everzwijnen vanuit een neutraal en onderbouwd perspectief.

Wat kan jouw rol als boseigenaar zijn in het everzwijnenbeheer?

– Melding maken van schade of waarnemingen is van groot belang om een lokaal onderbouwde en doordachte everzwijnaanpak uit te werken. Meld het via de officiële kanalen (Wildinzicht, Wilder of waarnemingen.be), maar ook aan het lokaal bestuur of de wildbeheereenheid in jouw buurt wanneer je iets opmerkt.

– Voeder everzwijnen niet bij. Het eten van te veel fastfood kan de dieren ziek maken. Bovendien komen dieren die gewend zijn aan een menselijke omgeving vaker en dichter bij mensen. Ze veroorzaken veel schade, en kunnen zelfs agressief uit de hoek komen.

– Als eigenaar van een terrein ben je ook automatisch jachtrechthouder. Wanneer er veel overlast is door everzwijnen, kan je daarom overwegen om te (laten) jagen op je terrein. Hoewel populatiebeheer door jacht niet alle schade voorkomt, kan het bijdragen tot het verkleinen van de populatiegroei- en verspreiding.

ANTWERPSE

Dirk Peeraer en Patrick Willems waren jarenlang arbeiders in onze serviceploeg. Dirk is sinds december met pensioen en Patrick gaat vanaf half-maart aan de slag in de Vlaams-Brabantse natuur. We bedanken hen voor al het boswerk en wensen hen beiden veel succes!

Afscheid van Patrick en Dirk VACATURE

Serviceploeg Bosgroep zoekt drie medewerkers bosbeheer

Als medewerker bosbeheer, gevestigd in Retie steek je de handen uit de mouwen om samen met je collega’s de bossen in provincie Antwerpen te onderhouden. Ben je graag elke dag in de bossen aan ’t werk? Werk je graag in een team? En ben je bereid initiatief te nemen en mee te werken aan een positieve sfeer? Bekijk dan zeker de vacature op www.provincieantwerpen.be of www.bosgroepen.be

Van exotenbeheer tot dunningen aanduiden, van aanplantacties met burgers tot het openmaken van paden met een kniklader en nog veel meer bosbeheer.

Tot binnenkort?

Solliciteren kan tot 28 april 2024.

Veilig werken met de kettingzaag!

Volg de verschillende modules in volgorde met de professionele lesgevers van 4ESTRY volgens de Europese kettingzaagnormen.

ECS 1: onderhoud van kettingzaag en doorkorttechnieken

18 & 19 september 2024

Vrieselhof in Ranst, Schildesteenweg 95-99

ECS 2: basisveltechnieken

21 & 22 oktober 2024

Kamp C in Westerlo, Britselaan 20

ECS 3: gevorderde veltechnieken

12 & 13 november 2024

Pastorie Oosthoven in Oud-Turnhout, Polderstraat 33

Aantal deelnemers per module: maximaal 6 Kostprijs per module voor leden/niet-leden: €120,00/€240,00 Inschrijven kan via mail naar Zuiderkempen@bosgroep.be of via 014/27.96.57

Examens kettingzaaggebruik

Graag het certificaat behalen? het European Chainsaw Certificate (ECC), voor elk niveau van de kettingzaagstandaarden, wordt behaald na afleggen van een examen. Actief in de Vlaamse openbare bossen? Een certificaat is verplicht. Veiligheid voor alles, en dus een bosgroepenaanbieding om tegen gereduceerd tarief deel te nemen aan deze examens.

ECC1 - Voorbereiding op het examen

9 oktober 2024 (duurtijd 1 dag)

Kamp C in Westerlo Kostprijs voor leden-boseigenaars/niet-leden: €60,00/€120,00

ECC1 – Examen

30 oktober 2024

Kamp C in Westerlo Kostprijs voor leden-boseigenaars en niet-leden: €180,00

ECC2 - Voorbereiding op het examen

23 oktober 2024

Kamp C in Westerlo Kostprijs voor leden-boseigenaars/niet-leden: €60,00/€120,00

ECC2 – Examen

6 november 2024

Kamp C in Westerlo, Britselaan 20 Kostprijs voor leden-boseigenaars en niet-leden: €240,00

Aantal deelnemers is beperkt. Inschrijven kan via mail naar Zuiderkempen@bosgroep.be of via 014/27.96.57

U wil ook graag een zoekertje in de Bosgazet?

- Surf dan naar https://ap.lc/7SsOG

- Lees de voorwaarden

- Geef uw zoekertje en contactgegevens in - En uw zoekertje verschijnt in de volgende Bosgazet

Bos te koop

Opp: 0,1912 ha

Ligging: Mol, Toemaathoek-Sluismeer

Vraagprijs: € 4000

Contact:

Stef Everaert: 0485/71.62.77 of storms.lut@telenet.be

De percelen zijn opgenomen in een natuurbeheerplan bij Bosgroep Kempen Noord (contactpersoon: Joost Malliet)

Opp: 0,8465 ha

Ligging: Wechelderzande (Lille)

Contact: 0479 02 41 48

Opp: 0,311 ha

Ligging: 2460 Kasterlee-Lichtaart

Contact: 0493 88 50 13 of boschmanslfm@gmail.com

Opp: 0,28 ha

Ligging: 2400 Mol

Contact: 0478 02 97 42 of joellever@gmail.com

Opp: 1,3915 ha

Ligging: 2242 Pulderbos (Zandhoven)

Contact: 0478 40 14 09 of nick.jacobs75@gmail.com

Contact

Bosgroep Antwerpse Gordel vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst

T: 03 355 09 40

M: antwerpsegordel@bosgroep.be

Coördinator:

Kathleen Vanderheyden - 0476 76 18 25

Coördinator:

Karolien Devriendt - 0475 75 77 98

Projectmedewerker:

Bert Van Gils - 0476 86 80 01

Projectmedewerker:

Gijs Bracke - 0470 21 38 94

Projectmedewerker:

Simon De Smedt - 0472 45 19 70

Projectmedewerker:

Stephanie Van Loock – 0471 44 92 99

Bosuitbreidingsmedewerkers:

Matthias Vermeire - 0471 11 87 40

Julie Doens - 0473 82 12 63

Administratief medewerker:

Marleen Brosens - 03 355 09 40

Bosgroep Kempen Noord vzw Polderstraat 33, 2360 Oud-Turnhout (Oosthoven)

T: 014 85 90 19

M: kempennoord@bosgroep.be

Coördinator:

Marieke Verreet - 0474 74 17 31

Adjunct-coördinator:

Kevin Greeven - 0477 63 12 47

Adjunct-coördinator:

Chris Meeuws - 0478 45 51 38

Adjunct-coördinator:

Joost Malliet - 0477 93 25 51

Adjunct-coördinator:

Thomas Van de Peer - 0476 96 57 92

Adjunct-coördinator:

Sien Van Looveren - 0470 90 57 44

Bosuitbreidingsmedewerker:

Jordan Rodriguez-Milis – 0471 55 93 80

Administratief medewerker:

Annick Vangenechten - 014 85 90 19

Bosgroep Zuiderkempen vzw Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo

T: 014 27 96 57

M: zuiderkempen@bosgroep.be

Coördinator:

Jan Seynaeve - 0474 99 99 35

Adjunct-coördinator:

Joran Mertens - 0475 80 73 36

Adjunct-coördinator:

Jan Wauters - 0478 78 20 22

Projectmedewerker:

Seppe De Peuter - 0474 84 21 78

Bosuitbreidingsmedewerker:

Isis Veldeman - 0471 22 14 06

Administratief medewerker:

Veronique Geerts - 014 27 96 57

Provincie Antwerpen

Algemeen bosuitbreidingsmedewerker:

Iliana Janssens - 03 240 66 89

iliana.janssens@provincieantwerpen.be