DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT BOSGROEP OOST-VLAANDEREN
JAARGANG 21 NR 3 – SEPTEMBER 2025
AFGIFTEKANTOOR AALST | P509065
de bosbode
Bosbouw vroeger en nu
Heeft de beuk nog een toekomst?
Grauwe abeel: veerkrachtige klimaatboom Transformatie van naaldbos naar natuuroase
colofon
de bosbode is een tijdschrift van Bosgroep Oost-Vlaanderen
redactie & fotografie
Jurre Baguet, Jonathan Clerckx, Lode Corluy, Bram Coupé, Cédric De Noyette, Margje Derde, Veerle Frissen, Eef Govers, Margot Lenssens, Sylvie Mussche, Hans Scheirlinck, Daan Temmerman, Lene Van Langenhove, Lotte Van Nevel cover: Yves Adams
lay-out
Koloriet - Leefdaal
druk
Drukkerij Arijs - Kluisbergen gedrukt op houtvrij gestreken FSC-papier op 3300 exemplaren
verantwoordelijke uitgever
Sylvie Mussche
Bosgroep Oost-Vlaanderen
Ch. de Kerchovelaan 189, 9000 Gent BE0803 977 372 RPR Gent
raad van bestuur
Maurits Adriaenssens, Michael Ally, Dagmar Beernaert, Luc Bekaert, André Bosmans, Nele Cleemput, Jan Coussement, Véronique De Bleeker, Dominiek Declercq, Ruut Louwers, Leen Meersschaert, Steven Roosen, Jan Van Dooren, Yoke Van Riet, Bruno Verstraeten, Theo Vitse, Jef Wittouck
Als je dit nummer ontvangt, betekent dit dat jouw gegevens zijn opgenomen in onze databank. Ze worden enkel gebruikt in het kader van onze werking. Wil je jouw gegevens wijzigen, geef dit dan door via bosgroep@ oost-vlaanderen.be.
Een voor bos
De Bosgroepen ondersteunen boseigenaars bij alles wat komt kijken bij het hebben of aanleggen van een bos. Samen met onze 15.000 leden beheren we 60.000 ha bos in Vlaanderen. Daarbij bekijken we wat op lange termijn het beste is voor het bos en het ecosysteem. Want bossen zijn onmisbaar voor onze gezondheid, het klimaat en een evenwichtige fauna en flora.
Leden kunnen bij De Bosgroepen terecht voor informatie en hulp bij de bosadministratie. Wij coördineren ook beheerwerken en organiseren activiteiten en cursussen.
- info over technische, wettelijke en financiële aspecten van bosbeheer - advies op maat van jouw bos na terreinbezoek - hulp bij bosadministratie zoals subsidies, kapmachtigingen en beheerplan - hulp bij bosbeheerwerken zoals exotenbestrijding, vrijstellen, aanleg bosrand… - organisatie van gezamenlijke houtverkoop
Iedereen kan gratis lid worden. Stuur een mailtje naar bosgroep@oost-vlaanderen.be.
Steun onze werking
Heel wat van onze diensten en activiteiten zijn gratis, net als dit tijdschrift. Met jouw steun aan het fonds Vrienden van De Bosgroepen, dat wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting, kunnen we onze werking verder uitbouwen. Wil je dat jouw centen integraal naar bosuitbreiding gaan, doe dan een gift aan BOOST Giften vanaf 40€ zijn fiscaal aftrekbaar.
Alle info vind je op www.bosgroepen.be/vrienden-van-de-bosgroepen.
Woord vooraf
Beste bosliefhebber
Voor de 2de keer organiseerden we onze jaarlijkse, gezamenlijke houtverkoop. Lees verderop welke loten we verkochten en hoeveel dit opbracht voor onze leden. Ons Leaderproject BnB bossen kreeg een mooi artikel in het Dender Journaal. Graag vertellen we je wat we al realiseerden en wat we nog in petto hebben. Zet alvast in je agenda: op woensdag 8 oktober is het opnieuw Dag van de Boseigenaar. Dat en nog veel meer, vind je in ons bosgroepnieuws.
Duik mee in de geschiedenis van onze Vlaamse bossen. De bossen die wij kennen zijn het resultaat van eeuwen van menselijk ingrijpen. Het Vlaamse bos evolueerde voortdurend mee met de samenleving: van houtfabriek naar veerkrachtig ecosysteem. Eigenaar Jan Milis neemt zijn eigen bos onder de loep en vertelt over zijn liefde voor populieren en zijn visie op goed bosbeheer.
Heeft de beuk nog een toekomst? Er circuleren alarmerende berichten over onze majestueuze beuk. De klimaatverandering eist haar tol: hitte en droogte doen de beuk pijn. We zetten in dit nummer fabels en feiten op een rij. Wat we al verklappen: onderschat de veerkracht van beuken niet.
We gingen op bezoek bij boseigenaar Djohan Hasan, 1 van de 4 boseigenaars in Reties Heike, Kasterlee, die samen een heel bijzonder natuurproject met vier waardevolle vennen herstelden.
Veel leesplezier
Jef Wittouck
Voorzitter Bosgroep Oost-Vlaanderen
Preview World Cleanup Day 2025
Op 20 september is het World Cleanup Day. Ook in private bossen ligt er heel wat zwerfvuil en sluikstort. Misschien vond je al eens groenafval, plastic of … autobanden? Met De Bosgroepen willen we aandacht vragen voor dit probleem en mensen aanzetten om geen afval achter te laten in bossen. Want geef toe: deze foto zou toch veel schoner zijn zonder?
Scan de QR-code en surf naar de website om onze campagne te bekijken en alles te lezen over onze campagne.
P.S. In de volgende editie van de bosbode kan jouw foto hier weer staan te blinken. Deel jouw bosmoment op Instagram met #eenhartvoorbos
Bosbouw vroeger en nu: van houtfabriek naar veerkrachtig
Wie vandaag door een Vlaams bos wandelt, beseft amper hoeveel geschiedenis en beheer er onder zijn voeten ligt. De bossen die wij kennen, zijn het resultaat van eeuwen van menselijk ingrijpen. Ze vertellen een verhaal van exploitatie, vernieling, herstel en herwaardering. Van het kappen van oerbossen voor akkerland tot de hedendaagse visie op multifunctioneel bosbeheer: het Vlaamse bos evolueerde voortdurend mee met de samenleving.
Eeuwenlang in beweging
Vaak leeft de gedachte dat bossen vroeger ‘natuurlijk’ waren en dat de moderne tijd daar verandering in bracht. Het tegendeel is waar. Al vanaf de nieuwe steentijd (5300 v.C.) werden grote stukken bos gekapt om landbouw mogelijk te maken. In de middeleeuwen werden bossen systematisch gerooid voor akkerbouw en veeteelt. De resterende bosoppervlakte gebruikte men intensief: als bron voor brandhout, bouwmateriaal, weidegrond voor varkens, en als jachtgebied. Bossen waren een levensnoodzakelijke hulpbron. De dorpen lagen er middenin of net naast, en hun overleven hing ervan af. Dat alles zorgde voor een voortschrijdende bosdegradatie.
Brecht Demasure van het Centrum Agrarische Geschiedenis verwoordt het treffend: “Bossen werden vooral als
functioneel gezien. Pas vanaf 1970 kwam er aandacht voor de ecologische waarde van bossen. Van recreatie was er zelfs nog geen sprake vóór de jaren zestig.”
Een oud gebruik dat lang stand hield, was het zogenaamde ‘mastbos’: varkens werden in het najaar het bos in gestuurd om eikels te eten. In sommige gemeenten bestond zelfs een vast gebruiksrecht voor die praktijk. De schepenen bepaalden wanneer het ‘mastseizoen’ begon. Boetes op het te vroeg loslaten van varkens werden streng toegepast, om overbegrazing van het bos te voorkomen.
Het Boswetboek van 1854 was een vooruitstrevende Belgische wet over bosrecht, en had als doel om een eind te maken aan de ontbossingen en bosvernieling die tot dan schering en inslag waren.
De ontginning: van heide en wastines tot plantagebos
De grootschalige heraanplant van bossen begon pas in de 19de eeuw, in zandig Vlaanderen aangevuurd door de nood aan mijnhout. Op zandige, gedegradeerde heidegronden die niet voor landbouw geschikt waren, plantte men grove den, vaak in rechte rijen, dicht op elkaar. Dat was geen esthetische keuze, maar puur praktisch: de bomen moesten lange rechte stammen vormen. Er ston-
veerkrachtig ecosysteem
den tot wel 18.000 boompjes per hectare. Interessant is bijvoorbeeld de geschiedenis van de Rovertsche Heide in de Kempen. Daar werd begin 20ste eeuw een compleet heidegebied met de hand ontgonnen. Grond werd 45 cm diep geploegd, greppels werden gegraven, berkenbrandsingels werden rond de percelen aangelegd om brandoverslag te vermijden. Deze singels zie je nu nog terug als zaadbron voor natuurlijke verjonging. Een oud-arbeider vertelde
dat ze na de middag verplicht waren een emmer water te drinken om uitdroging tegen te gaan: het werk was stoffig, zwaar en eindeloos.
Bosbeheer tussen 1920 en 1950: pragmatisch en sober
Tussen 1920 en 1950 groeide het inzicht dat bodemuitputting door monoculturen op zandgrond problematisch was. Toch bleven productiebossen met naaldhout en populier de norm. Ecologie stond in de kantlijn. Enkele bosbeheerders experimenteerden wel met menging of zaaiden eerst stikstofbindende gewassen zoals lupine om de bodem voor te bereiden op een bosaanplant. In handleidingen van toen werd het belang van humus onderstreept. Adviezen zoals: “laat het bladhout liggen ter bescherming van jonge aanplant tegen wildvraat” of “verwijder geen wortelstronken uit kale plekken, want ze beschermen tegen erosie” tonen aan dat praktijkkennis soms zijn tijd vooruit was.
Sommige aanbevelingen doen vandaag glimlachen. Zo werd er geadviseerd om een ‘wal van snoeisel’ te leggen tegen konijnen, of om dennenappels te koken voor de hars. De hars werd dan op kamertemperatuur met bijenwas gemengd tot pleisters voor mens en dier. Bosbeheer was toen een ambacht met een kruiding van volksgeneeskunde.
Oorlog, mijnbouw en populieren
De beide wereldoorlogen hakten letterlijk in op de Vlaamse bossen. Bomen sneuvelden voor loopgraven, barakken of om strategische redenen.
Productiebossen met naaldhout bleven lang de norm © Bosgroep Oost-Vlaanderen
Tijdens WO I en II werd in sommige streken tot 60% van het bosbestand gekapt of vernietigd. Ook de opkomst van de mijnindustrie in Limburg eiste tonnen stuthout. Populier werd populair: een snelgroeiende soort die sinds de jaren dertig lucifers, meubels en fineer opleverde. In Geraardsbergen bloeide de luciferindustrie op basis van lokaal populierenhout. Rond 1945 had de Union Allumettière – gekend van het lucifer merk Union Match – 1400 ha populierenbos in beheer.
In de loop van de 20ste eeuw nam de vraag naar mijnhout echter af, tot die behoefte door de sluiting van de mijnen in de jaren ’70 en ’80 van vorige eeuw verdween. In de aangeplante dennenbossen op zandige bodems viel het beheer daardoor veelal stil.
Wetswijzigingen als keerpunt
Het Bosdecreet van 1990 markeert het begin van een moderne kijk op bosbeheer in Vlaanderen. Bos kreeg voortaan bescherming en werd erkend in zijn multifunctionele waarde: natuur, houtproductie en recreatie. ‘Waters en Bossen’ professionaliseerde de aanpak. Beheerplannen werden verplicht, subsidies kwamen beschikbaar, en het idee van duurzaam bosbeheer kreeg voet aan de grond.
Voor het eerst werd niet alleen gekeken naar houtvolume, maar ook naar fauna, flora en de beleving van de mens. Een pad werd niet langer enkel een ruimingsweg voor houttransport, maar ook een wandelroute met infoborden. En een open plek in het bos werd niet per definitie herbeplant, maar kon ook ecologische waarde hebben voor vlinders, reptielen of vogels.
De Bosgroepen: een stille revolutie
Baanbrekend voor het private bosbeheer was de oprichting van De Bosgroepen in 1999. Dankzij hen konden duizenden kleine boseigenaars beroep doen op ondersteuning. Met hun respectvolle aanpak kregen ze al vlug het vertrouwen van heel wat boseigenaars. Dankzij het gratis advies, gezamenlijke beheerplannen en houtverkopen werden heel wat bossen terug in beheer genomen.
Een bosgroepmedewerker vertelde waarom een boseigenaar de inkomsten van de houtverkoop terugstortte naar de Bosgroep. “Ik dacht dat dit een vergissing was, ik wist niet dat je het hout uit het bos kon verkopen.”
Bosbeheer anno 2025: naar veerkracht en diversiteit
Intussen worden we steeds meer geconfronteerd met de gevolgen van de klimaatverandering en zien we de gezondheid van veel bossen sterk achteruit gaan. Dat is dan ook het nieuwe aandachtspunt van het actuele bosbeheer.
Bossen moeten weerbaar gemaakt te worden tegen extreme weersomstandigheden. Grote kaalkappen zijn uit den boze. Bossen dienen gesloten te blijven om het microklimaat zoveel mogelijk te behouden. Dood hout blijft liggen als habitat en homogene bossen maken plaats voor gemengde bossen. Er wordt geëxperimenteerd met nieuwe soorten en herkomsten die klimaatrobuuster zijn. Ook wordt er meer dan ooit aandacht
© Sleutel Spoor
Het Bosdecreet van 1990 markeert het begin van een moderne kijk op bosbeheer: Voor het eerst keek men ook naar fauna, flora en de beleving van de mens
© Bosgroep Oost-Vlaanderen
besteed aan een goede bosbodem om de vitaliteit van de bossen te optimaliseren.
Het bos als spiegel van zijn tijd Bosbeheer is nooit neutraal geweest. Elke generatie drukt haar stempel op het boslandschap. Wat vroeger economische noodzaak was, wordt nu afgewogen beleid. Het huidige bos is het resul-
taat van generaties bosbeheer en reflecteert de veranderingen in maatschappelijke noden. Met de wetenschap dat deze noden in de toekomst mogelijks weer veranderen, is het belangrijk om zoveel mogelijk opties open te laten voor de toekomstige bosbeheerders.
Geschreven door Bosgroep Zuiderkempen
“Mijn grootste opbrengst is het plezier dat ik aan mijn bos beleef”
Na een duik in de geschiedenis van de Vlaamse bossen, schuiven we aan bij boseigenaar Jan Milis. Hij heeft een liefde voor populieren en ervaring met de veranderende realiteit van het bosbeheer.
“Populieren begonnen aan hun opmars vlak na de Tweede Wereldoorlog Toen zijn heel wat natte weilanden beplant met Canadapopulieren. Het waren vaak notabelen – artsen, notarissen – die dat deden als investering. Maar ook boeren plantten populieren, vaak langs de rand van hun weiland. Populieren brachten in die tijd zoveel op, dat ze per stuk verkocht werden.
Ik heb al heel wat experimenten achter de rug. In de jaren 2000 waren er subsidies voor bebossing van landbouwgronden. Als je eik of es plantte, kreeg je de hoogste subsidies. Ik heb toen op natte gronden veel essen aangeplant, maar die doen het nu slecht door essentaksterfte. De laatste jaren heb ik nieuwe populierenklonen aangeplant mét een onderetage van hazelaar. Die bossen staan er fantastisch bij.
Goed bosbeheer is meegaan met de natuur. Ik begon eraan met een bepaald plan, maar alles verandert: het klimaat, de houtprijzen, ook de maatschappelijke visie op bos. Dat heeft allemaal invloed op het beheer. Wat me opvalt, is dat overheden zich maar traag aanpassen aan die veranderingen. Private boseigenaars zijn vaak veel flexibeler en schakelen sneller.
Ik werd boseigenaar omdat ik graag werk in het bos. Ik geniet ervan om te zien hoe het evolueert, hoe het leeft en verandert. De natuur laat zich niet volledig sturen, en dat is net het boeiende eraan. Mijn bos is vrij toegankelijk voor wandelaars en fietsers. Ik vind dat iedereen recht heeft op bos. Mijn grootste opbrengst? Dat is zonder twijfel het plezier dat ik eraan beleef.”
© Bosgroep Oost-Vlaanderen
Heeft de beuk nog een toekomst?
Er circuleren alarmerende berichten over onze majestueuze beuk. De klimaatverandering eist haar tol: hitte en droogte doen de beuk pijn. Hij houdt immers van schaduw en wortelt niet zo diep. De vzw Bomen Beter Beheren zette fabels en feiten op een rij tijdens een studienamiddag en kreeg het kruim van de Vlaamse boswetenschappers voor de microfoon.
De Fagus sylvatica, zoals de beuk officieel heet, is een Europese boom bij uitstek. Zijn verspreidingsgebied strekt zich uit van Schotland tot de Balkan, van Noord-Spanje en de Italiaanse gebergtes tot het zuiden van Zweden. En ons
land ligt pal in het midden van dat gebied. Meer nog, de plek waar je de grootste beuken ter wereld vindt (tot 50 meter hoog en vijf meter omtrek), is het Zoniënwoud. Dat verdient de titel Unesco-erfgoed. En het zal misschien verba-
In het Zoniënwoud in Brussel vind je de hoogste beuken ter wereld
zen, maar oude beukenbossen zijn heel biodiverse ecosystemen en een Europees beschermd habitat.
Beuk is perfect aangepast om in grote, schaduwrijke bossen te groeien. Daar is hij de koning van het woud. Een jonge beuk overleeft in de schaduw van alle andere boomsoorten en gaat vroeg of laat doorgroeien tot in het dak van het bos. In het bos zijn de milieuomstandigheden (wind, zon, luchtvochtigheid, bodem …) behoorlijk stabiel. In een meer dynamische of verstoorde omgeving is beuk minder goed gewapend. Zo heeft beuk slechts een dunne schors die gevoelig is voor zonnebrand en zitten
meer dan twee derde van zijn fijne wortels in de eerste 30 cm van de bodem.
Beuk en klimaatverande ring
Klimaatmodellen voorspellen dat het areaal van beuk zou krimpen tegen 2100 en dat de soort zich meer noorde lijk en naar de berggebieden zal ver plaatsen. Voor Vlaanderen liggen deze modellen niet gunstig. Onderzoeker Kris Vandekerkhove, van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, en professor Kris Verheyen van het Lab Bos & Natuur van de Universiteit Gent nuanceren deze voorspellingen. “De modellen zijn heel algemeen, ze houden vaak geen rekening met het aanpassingsvermogen van de bomen, evenmin met bodem, bosbeheer of de gunstige effecten die een lokaal microklimaat kan bieden. De trend is wel duidelijk maar een doemscenario hoeft dit niet te zijn.”
Onderschat de veerkracht van beuken niet. Beuken zijn gekend als ‘dramaqueen’. Bij stress geven ze snel signalen van aftakeling, maar evengoed herstellen ze weer als het tij keert. Onze beuken hebben een brede genetische basis en dat maakt hen weerbaar. Beuk slaagt er beter dan andere soorten in om via zijn bladeren water uit de lucht op te nemen. Door uitwisseling van voedsel en water met schimmels (mycorrhiza) ver-
Beheertips
De experts raden aan om zeker nog beuk te planten, in het bijzonder op lemige en zandlemige bodems. Doe het dan in of naast bestaand bos zodat er enige schaduw is en de boompjes snel kunnen aantakken op het schimmelnetwerk dat hen helpt te overleven.
Het is van groot belang om natuurlijke verjonging van beuk op alle bodems te behouden en te laten doorgroeien. De kans is groot dat deze ‘overlevers’ beter aangepast zijn aan de nieuwe omstandigheden dan hun ouders. Grote plekken in het midden van een bos kaal kappen om licht te brengen is uit den boze. Dat is een recept voor zonnebrand en andere schade aan de beuk.
groot beuk zijn kansen om crisisperioden te overleven. In schaduwrijke bossen, waar de beuken hun eigen microklimaat creëren, is er door dit alles nu amper sterfte. Het gemiddeld bladverlies bij andere loofbomen in Vlaanderen is momenteel zelfs groter dan het bladverlies bij beuk.
Een ander verhaal is het voor de beuken aan de rand van een bos of in dreven door het open landschap. Deze exemplaren staan meer bloot aan de elementen en zijn daardoor kwetsbaarder. Zij krijgen het moeilijk, zeker als er weinig geschikte wortelruimte is door bodemverharding, inploegen of als de stamvoeten herhaaldelijk beschadigd worden.
Getuigenissen uit het bos
Ook De Bosgroepen waren vertegenwoordigd op de studiedag en stelden de resultaten van een bevraging bij hun veldmedewerkers voor. Bijna allemaal hebben deze zelf al problemen bij beuk
ervaren, de meerderheid ook bij beuken in bosverband. Opvallend is dat de helft van de medewerkers ervan overtuigd is dat droogte niet de enige oorzaak is. Andere genoemde oorzaken zijn: hitte, variërende watertafel, zon, kapwerken (vb. zonnebrand na dunning), bodemverharding, stikstofdepositie, aantasting mycorrhiza, verdwijnen bosmicroklimaat, ongeschikte standplaats, schimmelaantastingen, concurrentie door de dichte, gelijkjarige plantwijze …
Meer dan 85% van de bosgroepmedewerkers gaat nu al anders om met het planten van beuk dan vroeger. Er wordt minder beuk geplant maar er wordt vooral alleen nog beuk geplant in specifieke omstandigheden zoals op vochtigere standplaatsen, in de schaduw, in kleine gaten in het bos, als concurrent tegen exoten, op leem en zandleem, in menging en/of om cultuurhistorische reden. Bij nieuwe bebossingen in open veld gebruikt bijna niemand nog beuk. De grote meerderheid dunt ook minder sterk in beukenbossen en kaalkappen en groepenkappen worden vermeden.
Koester de beuk
Bos- en bomenbeheerders zien problemen bij beuk. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt toch dat beuk diverse eigenschappen heeft om zich aan te passen aan klimaatverandering. De mens heeft daarin een belangrijke rol. Het gaat dan niet alleen over de aanpak van klimaatverandering, maar ook over een aangepast bosbeheer en het vermijden van andere verstorende factoren zoals bodemcompactie (samendrukken van de bodem door zware machines die over kwetsbare en/of natte bodem rijden), zonnebrand, stikstofvervuiling … We moeten de beuk koesteren, hij hoort als geen andere soort thuis in onze bossen. Vergeet echter niet dat een gemengd bos met verschillende soorten de beste garantie is voor de toekomst.
Geschreven door Bosgroep Houtland
Een jonge beuk overleeft in de schaduw van alle andere boomsoorten en groeit vroeg of laat door tot in het dak van het bos
Rode
kelkzwam: kleurrijke kampioen op dood hout
De felgekleurde rode kelkzwam zorgt voor kleur in het winterbos. Je vindt hem vaak op begraven en bemoste takken van verteerd loofhout en op vochtige, vaak bemoste stronken. Hij groeit het liefst op dood hout van wilg, es, iep en beuk, maar wordt ook gezien op hazelaar of eik.
Deze schimmel helpt om dood hout af te breken, waardoor voedingstoffen weer vrijkomen voor de groei van andere bomen of struiken. Halfverteerde stammen, takken en stronken houden bovendien veel vocht vast, waarvan het bos in droogteperioden profiteert. De rode kelkzwam vervult dus samen met zijn collega’s een belangrijke rol in het bos.
Loofbossenliefhebber
Rode kelkzwammen zie je al vanaf eind november in het bos verschijnen. De allerbeste periode om ze te spotten is echter februari en maart. Hun voorkeur gaat uit naar loofbossen op vochtige, voedselrijke grond, naar standplaatsen die nat zijn gedurende de winter en voldoende beschaduwd zijn tijdens de zomer. Wil jij ook rode kelkzwam in jouw bos? Laat dan voldoende dood hout achter. En misschien kleurt jouw bos dan ook helderrood tijdens de wintermaanden.
Niet meer op de rode lijst
Terwijl de rode kelkzwam op het eind van vorige eeuw nog zeldzaam voorkwam, wordt hij sinds 2010 als vrij algemeen voorkomend beschouwd in Vlaanderen. In heel Europa gaat de soort echter achteruit. Het verdwijnen van broekbossen door verdroging is één van de belangrijkste oorzaken hiervan.
Rode kelkzwam
Sarcoscypha coccinea
Eigenschappen
• 1 tot 5 centimeter groot
• Dunne, witte, viltige steel
• Ingedeukte of ingesneden, felrode kelkachtige bol
• Makkelijk te verwarren met de krulhaarkelkzwam, waar hij enkel microscopisch van te onderscheiden is
Grauwe abeel: veerkrachtige klimaatboom
Grauwe abeel (Populus x canescens) is een inheemse pioniersoort die tot 150 jaar oud kan worden. De soort zou ontstaan zijn als hybride tussen witte abeel (Populus alba) en de inheemse ratelpopulier (Populus tremula). De grauwe abeel komt voor in Zuid- en Midden-Europa, Noord-Afrika en Midden-Azië.
Grauwe abeel is een uitstekende ecosysteemingenieur dankzij zijn snelle groei
Je herkent hem aan zijn bochtige stam met een bijna berkkleurige, lichte bast die netvormig gegroefd is. De boom kan tot 25 meter hoog worden. Het blad is gelobd, eivormig tot driehoekig met een afgeplatte bladsteel en is opvallend gekleurd: zilvergrijs onderaan en donkergroen aan de bovenkant.
De bloei vindt plaats van maart tot april. Grauwe abeel is een tweehuizige soort; er zijn dus vrouwelijke en mannelijke bomen. Vooral de mannelijke bloeiwijze, in de vorm van dikke grijsachtige katjes, is zeer herkenbaar. De zaden worden door de wind verspreid. Grauwe abeel kan zeer goed tegen populierenroest, een soort schimmel.
Ecosysteemingenieur bij (her)bebossing
Grauwe abeel heeft weinig bodemeisen en is lichtminnend. Van nature komt hij voor op vochtige tot droge, meestal kalkhoudende bodem langs rivieren en
Het blad heeft een opvallende zilvergrijze kleur onderaan
in duinbossen, maar hij kan bijna overal groeien. Hij is windtolerant, vrij droogteresistent en verdraagt eveneens stagnerend water en zure gronden. In de klimaatbomenstudie* van KU Leuven behaalt hij de hoogste score.
Dankzij zijn snelle groei is hij een uitstekende ecosysteemingenieur: hij creëert snel een beschermend bosklimaat voor trager groeiende soorten . In ruim plantverband laten zijn ijle kronen voldoende licht door voor de groei van andere soorten. In combinatie met een onderetage bevordert hij de groei van schaduwtolerante oudbosplanten en onderdrukt hij ruigtekruiden en bramen. Dat komt onder meer door zijn calciumrijk strooisel, dat snel verteert, bodemverzuring tegengaat en een humusrijke bodem vol leven stimuleert.
Door zijn relatief korte levensduur en groeikracht is hij al na enkele decennia kaprijp en kan hij op korte termijn voor veel en groot dood hout zorgen, belangrijk voor talrijke soorten zoals de zeldzame vermiljoenkever (Cucujus cinnaberinus). Tegen die tijd hebben trager groeiende soorten zich gevestigd en kunnen zij het bos verder vormen.
Geschreven door Bosgroep Oost-Vlaanderen Bronnen: Ecopedia, Bosrevue, INBO
*Het artikel over de klimaatbomenstudie verscheen in de vorige editie van de Bosbode, jaargang 21 nr. 2 – juni 2025.
De schors van grauwe abeel is licht van kleur en netvormig gegroefd
Boseigenaar Djohan over de transformatie van naaldbos naar natuuroase
In het rustige Reties Heike, een bos geflankeerd door de bovenloop van de Kleine Nete, was er in 2024 veel bedrijvigheid. Boseigenaars herstelden samen met Bosgroep Kempen Noord vier waardevolle vennen. We vroegen aan Djohan Hasan, één van de boseigenaars, naar zijn verhaal achter dit natuurproject.
Djohan herinnert zich die grote bedrijvigheid in die initiële fase nog goed. ”Om de overgroeide vennen terug vrij te maken werden indrukwekkende machines ingezet”, steekt Djohan van wal. “Zo kwam er een harvester om bomen te rooien, rupskranen om de oeverzone te plaggen en rupsdumpers om het materiaal af te voeren.”
Djohan Hasan toont de natuurinrichtingswerken in zijn bos
Toekomstvisie
“Zonder de Bosgroep was het niet gelukt. Ze schreven eerst een natuurbeheerplan met een toekomstvisie voor het ruime bosgebied. Daarna moesten er vergunningen aangevraagd worden, gespecialiseerde aannemers gezocht en beheerwerken aangestuurd. De bosgroep regelde ook een subsidie vanuit het Blue Deal-programma, waarmee natuurprojecten voor herstel van natte biotopen en hun bewoners worden ondersteund.”
Zeldzame heikikker
Het Reties Heike is een heel waardevol gebied voor waterinfiltratie en in de voedselarme vennen leeft de zeldzame en Europees beschermde heikikker. Wist Djohan dat zijn boseigendom zo belangrijk is voor de soort? “Ja, onder meer via Natuurpunt die hier ook eigendom heeft”, verklaart hij. “Ik ben een natuurliefhebber en heb de bossen rond mijn woning gekocht ter bescherming van de natuur. Ik ben heel trots dat de kikkersoort het hier naar zijn zin heeft.”
Mentale rust
“Ik geniet ervan om zelf in het bos te werken. Het geeft mentale rust naast mijn drukke job. De Bosgroep adviseert me en dan ga ik zelf aan de slag met maaien, vrijstellen van loofbomen, of aanplanten. Al de rest doet de natuur helemaal zelf en dat is best indrukwekkend! Het eentonige naaldbos is nog nauwelijks herkenbaar. Een dunning en windval (van takken en bomen) waren de start voor een traject naar een loofbos vol biodiversiteit en dynamiek.”
geschreven door Bosgroep Kempen Noord
De zeldzame heikikker
Boseigenaars en landbouwers zorgen samen
voor biodiverse bosranden
Op 22 mei, de Dag van de Biodiversiteit, verschenen we in het Dender Journaal met een uitgebreid artikel over bossen met waardevolle bronnen en beken in de regio Vlaamse Ardennen tot Dender. Die typerende blauwgroene linten doorheen het agrarisch landschap zijn cruciale verbindingen voor tal van planten- en diersoorten tussen grote natuurkernen.
De kwaliteit ervan kan echter op veel plaatsen beter: de grenzen tussen bos en akker zijn vaak scherp en ecologisch minder waardevol. Bosgroep Oost-Vlaanderen heeft met het Leaderproject ‘BnB bossen’ als doel de kwaliteit van deze bron- en beekbegeleidende bossen te versterken. Een unieke samenwerking tussen boseigenaars en landbouwers vormt het spilpunt.
Boseigenaars in regio Vlaamse Ardennen tot Dender kunnen via het project rekenen op ondersteuning door de Bosgroep bij de aanleg van bosranden, struiklagen en poelen. Een broodnodige boost voor de biodiversiteit. Bosranden zorgen voor een geleidelijke overgang van bos naar aanpalende landbouwpercelen, waardoor planten- en diersoorten een betere habitat vinden. Het inplanten van struiken zorgt dan weer voor meer variatie in de structuur van het bos. Bospoelen trekken heel wat waterminnende planten, insecten, vogels en amfibieën aan.
Bloemrijke akkerranden
Ook landbouwers kunnen op ondersteuning rekenen voor de aanleg van bufferzones tussen akker en bos door het inzaaien van bloemrijke akkerranden. Daardoor is het bos beter beschermd tegen erosie en tegen de inwaai van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. Het vervangen van hoge grensbomen door een struikrand of een goed onderhoud van de bosrand zorgt dan weer voor minder overhangende takken en schaduw op de akker. Een win-win dus voor beide partijen. In juni werden de eerste bloemenranden ingezaaid. De resulta-
ten zijn momenteel zichtbaar. Landbouwer Eddy Van Slembrouck tekende in op het project. “Ik zie alleen maar voordelen: er is minder bodemerosie en ik ontving een vergoeding voor het inzaaien van de graskruidenstroken.” In september volgde een 2de inzaaiperiode. Deelnemende landbouwers krijgen het zaaigoed en een vergoeding per hectare.
Waar mogelijk wordt binnen het project samengewerkt met andere lopende initiatieven die inzetten op akkerrandbeheer, zoals het Waterlandschap Zwalmvallei van de Provincie Oost-Vlaanderen of de Beheerovereenkomsten van de Vlaamse Landmaatschappij.
Wat realiseerden we al?
“Eigenaars van een BnB bos krijgen advies op maat en een financiële impuls voor de aanleg van een bosrand, struiklaag of poel om hun bos biodiverser te maken”, zegt projectcoördinator Cédric De Noyette. “Afgelopen winter kwam er alvast 300 meter nieuwe bosrand bij en werd er in drie bossen in de Zwalmvallei een struiklaag aangeplant. Dit najaar worden nieuwe poelen gegraven en bestaande geruimd.”
Al deze kleine ingrepen versterken elkaar, wat de natuurkwaliteit van deze stapstenen ten goede komt. Want ook al zijn deze bossen vaak niet groot, ze hebben een belangrijke ecologische functie. Wie interesse heeft om deel te nemen aan het project vindt alle info op bosgroepen.be/bnb_bossen.
Dit project is een initiatief van Bosgroep Oost-Vlaanderen met de steun van Europa, Vlaanderen en Provincie Oost-Vlaanderen.
Boseigenaars en –professionals bestuderen klimaatrobuuste bossen
In april en mei vonden 3 opleidingen plaats in het kader van ons Leaderproject De Wase bosrenovatie. Geïnteresseerde boseigenaars en –professionals dompelden zich onder in de omvorming van kwetsbare naaldbossen naar weerbare, biodiverse bossen.
Een leerrijke dag in de Limburgse Hoge Kempen: in Heiwijk wisselden bosprofessionals op 22 april kennis uit over klimaatrobuust bosbeheer. Dankzij een grondige renovatie maken we onze bossen weerbaar tegen periodes van extreme droogte of overvloedige neerslag en verzekeren we ze van een bloeiende toekomst. Experten Wim Buysse en Hannes Cosyns van Inverde namen ons mee doorheen de bossen van Heiwijk waar het ANB al jaren proefondervindelijk werkt aan meer klimaatrobuuste bossen.
Hoe maak je een naaldbos klaar voor de toekomst? Op 10 mei leerden 14 gemotiveerde boseigenaars het antwoord op die actuele vraag in een opleiding. Expert Wim Buysse gaf inzichten in klimaatbestendig bosbeheer, gevolgd door een excursie in het Bosmanshoeckbos in Sint-Niklaas
Op 11 juni ten slotte leerden 23 boseigenaars hoe ze kunnen zorgen voor meer biodiversiteit in hun bos. Hannes Cosyns ging dieper in op het belang van habitatbomen met microhabitats en soortendiversiteit. In de namiddag gingen we op stap in de bossen van Waasmunster om de geleerde theorie in de praktijk te ontdekken.
De deelnemers verlieten de opleidingsdagen met een rijkdom aan ideeën voor een veerkrachtiger en biodiverser bos. Zo zorgen we samen voor bossen die blijven. www.bosgroepen.be/wasebosrenovatie
Nu ook renovatiesteun
voor bossen in Sint-Niklaas
Heb je een stuk bos in Sint-Niklaas? Met het project ‘Bosrenovatie Sint-Niklaas’ zetten we met financiële steun van de stad Sint-Niklaas in op het herstel van naaldbossen zodat ze beter bestand zijn tegen klimaatverandering. Dit doen we onder meer via de aanplant van kloempen. Dat zijn groepen boompjes die dicht bij elkaar worden geplaatst en zorgen voor verjonging van het bos zonder dat er bomen gekapt moeten worden. De boompjes groeien op onder bescherming van de kroon van de al aanwezige bomen. Zo krijg je een mooi gelaagde structuur met een brede waaier aan boomsoorten die ver-
schillen in leeftijd en hoogte. Verder voegen we steenmeel toe om de verzuring van de bodem tegen te gaan. Een gezonde bodem geeft ook een boost aan de biodiversiteit.
Particulieren die hun naaldbos in Sint-Niklaas klimaatrobuuster en biodiverser willen maken kunnen dankzij dit project aan een zeer voordelig tarief kloempen aanplanten en de bosbodem verbeteren. Heb je ook interesse? Vraag gerust een terreinbezoek aan via bosgroep@oost-vlaanderen.be en Margot of Daan komen eens langs.
BOOST plant 7 nieuwe bossen
In 2025 krijgen 7 nieuwe BOOST projecten steun van de Provincie Oost-Vlaanderen om hun bosdromen te realiseren. In totaal komt er dit jaar 3,78 hectare BOOST-bos bij in Oost-Vlaanderen; dat zijn zo’n 6500 boompjes
In Erwetegem (Zottegem) zullen 2 BOOST-bossen met recreatieve waarde ontstaan, vlakbij de Steenbergse Bossen. Ze zullen de bestaande boskern uitbreiden en de lokale biodiversiteit versterken. Op de natste delen worden er 2 poelen aangelegd.
In Grembergen (Dendermonde) kiest de eigenaar voor een populierenaanplanting met een onderetage van inheems loofhout. Op korte termijn zullen de populieren voor houtproductie zorgen, daarna zal het bos verder omgevormd worden naar een inheems loofbos.
In Maria-Aalter wordt een grasland bebost dat al grotendeels ingesloten ligt tussen bestaand bos. Het maakt deel uit van een 15 ha groot domein dat vrij toegankelijk is. Deze geliefde plek voor recreanten, spelende kinderen en jeugdbewegingen krijgt met deze bosuitbreiding een extra boost.
In Oosterzele komt er nieuw bos aansluitend op een bestaand bos. De eigenaars zijn bezorgd om de klimaat- en biodiversiteitscrisis en willen zo actief bijdragen aan een leefbare toekomst voor mens en natuur.
In Woubrechtegem (Herzele) zal een grasland bebost worden. Het nieuwe bos zal dienst doen als natuurlijke stapsteen in landbouwgebied en voor verbinding zorgen met nabijgelegen, kleine bosjes.
In Stekene wordt een voormalige paardenweide bebost. Het nieuw bos sluit aan bij percelen die de afgelopen jaren al door dezelfde eigenaar bebost werden. In totaal vormen ze ongeveer 3 ha bos. Het bos zal een verbinding vormen tussen natuurgebieden.
© Elscobos door Elscolab
Resultaten gezamenlijke houtverkoop
In mei stelden we opnieuw een houtcatalogus samen met loten uit de drie Oost-Vlaamse regio’s. Leden die wilden meedoen aan de houtverkoop konden daarvoor intekenen. Na het voorbereiden en aanvragen van de nodige vergunningen trokken we het bos in met meetklemmen, hoogtemeters en verf. In totaal werden 20 loten hout op stam verkocht, goed voor
Regio Noord
1
8 Douglas, lork, Am. eik, zomereik, berk
1
Regio Midden
Regio Vlaamse Ardennen tot Dender
7100 m3. De totale opbrengst voor de deelnemende boseigenaars is 307.220 euro. De opbrengst per lot is variabel, en hangt af van o.a. de boomsoort, kwaliteit, grootte van het lot en de moeilijkheidsgraad van de kapping.
5
Bedankt Jan en Marleen
Eind mei vernamen we het droevige nieuws van het overlijden van Jan Van Huffel en zijn vrouw Marleen Vander Linden. Zij overleed enkele dagen na haar man. Beide warme, liefdevolle mensen met een groot hart; ook voor bos en natuur.
Als stichtend lid zette Jan van bij het begin zijn schouders onder de werking van de Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender. Via zijn jarenlange belangloze inzet als bestuurder gaf Jan mee vorm aan de werking van de Bosgroep en hielp die te laten uitgroeien tot de organisatie die ze vandaag is. Jan en Marleen waren echte ambassadeurs van de Bosgroepwerking. Hun frequente aanwezigheid op ledenactiviteiten roept vele warme herinneringen op bij zowel leden-boseigenaars als bij het Bos-
groepteam. Het was dan ook fijn om hen op de Dag van de Boseigenaar 2023 in de bloemetjes te zetten. Jan genoot die dag - op zijn 92ste - van zijn warme oproep aan iedereen voor de camera’s van de regionale tv om zich in te zetten voor onze bossen en deze blijvend te koesteren. Vanzelfsprekend gaan we in op Jans wens om ter nagedachtenis aan hem een druppel te gaan drinken in de schaduw van zijn geliefde eeuwenoude populier in Lozerbos. Santé, Jan en Marleen!
Terugblik Algemene Vergadering: Lander Baeten over bosherstel
Op 15 mei tekenden zo’n 100 bosgroepleden present voor onze Algemene Vergadering in het Provinciehuis in Gent. Voorzitter Jef Wittouck loodste de aanwezigen vlot door de vergadering, penningmeester Leen Meersschaert gaf uitleg bij de financiën van de vereniging, coördinator Sylvie Mussche blikte terug op de verwezenlijkingen van de Bosgroep in 2024 en gunde ons een vooruitblik op de komende jaren.
We bedankten de ontslagnemende bestuurders Riet Gillis, Hans Mestdagh en Erwin Goethals en verwelkomden 3 nieuwe bestuurders namens Provincie Oost-Vlaanderen: gedeputeerde Dagmar Beernaert en provincieraadsleden Nele Cleemput en Michael Ally. Secretaris Ruut Louwers zette iedereen even aan het werk met enkele toekomstvragen via Mentimeter. Tot slot luisterden we naar een boeiende lezing over bosherstel door Professor Lander Baeten van het Labo voor Bos & Natuur, Universiteit Gent. Kon je er niet bij zijn? Hieronder vind je een kort verslag van de lezing.
Klimaatverandering zet wereldwijd de gezondheid van bossen en hun biodiversiteit onder druk. Nochtans geven gezonde bosecosystemen een boost aan de lokale biodiversiteit, houden ze water vast, verkoelen ze tijdens hittegolven en bevorderen ze onze fysieke en mentale gezondheid. Ze slaan meer CO2 op en beperken zo de klimaatverstoring. Veel Vlaamse bossen missen de veerkracht om de frequentere en langer durende periodes van droogte en extreme regenval te doorstaan. Meer dan redenen genoeg dus om in te zetten op bosherstel.
‘Een goede buur is beter een verre vriend’
De beste boomsoort is de menging. Gemengde bossen hebben een hogere biodiversiteit, waardoor het risico op uitval bij droogte beter gespreid wordt. Snelle groeiers zoals berk, populier en wilg zijn gevoeliger voor droogte, maar creëren het microklimaat dat trager groeiende soorten zoals eik, beuk en linde nodig hebben om uiteindelijk eeuwenlang het bosbeeld
te bepalen. Die twee strategieën zijn zeer verschillend, maar vullen elkaar aan. De ene soort wortelt diep en heeft veel licht nodig (vb. eik), de andere wortelt oppervlakkig en gedijt liever in de schaduw (vb. beuk). Door mekaar aan te vullen en zo concurrentie af te zwakken, helpen soorten elkaar. De soorten die dieper wortelen, herverdelen water en mineralen en maken ze beschikbaar voor droogtevoeligere soorten, die daardoor droogtetoleranter worden. Door als goede buren samen te werken, boven- en ondergronds, versterken de verschillende soorten het hele bos.
Rol van de Bosgroep
Een gezond bos wordt slim aangelegd, duurzaam beheerd én goed beschermd. De Bosgroep blijft haar leden daarbij ondersteunen, zowel via de basiswerking, als met projecten zoals De Wase bosrenovatie en BnB Bossen. Lokale besturen kunnen met al hun vragen terecht bij het Bosloket, een samenwerking met Provincie Oost-Vlaanderen.
Terugblik op 3 prachtige ledendagen
We mochten maar liefst 240 enthousiaste leden verwelkomen op de jaarlijkse ledendagen in de 3 regio’s: noord, midden en Vlaamse Ardennen tot Dender. De ledendagen van deze laatste twee vonden plaats in het weekend van 18 en 19 mei in Geraardsbergen en Bachte-Maria-Leerne. Een week later, op 24 mei, was het de beurt aan regio noord in Moerbeke.
Wandelen tussen de populieren en luisteren naar spannende verhalen
3 themawandelingen had regio Vlaamse Ardennen tot Dender op 17 mei in petto op de jaarlijkse ledendag. Dit jaar vond die plaats in De Helix in Geraardsbergen. Experten Arthur De Haeck en Andries Saerens van het INBO (Instituut Natuur- en Bosonderzoek) lichtten boomziekten in een veranderend klimaat toe, we ontdekten de rijke geschiedenis van de populier in de Dendervallei met gids Wim De Clercq van het INBO en legden ons oor te luisteren in het Raspaillebos, met verhalen over roversbendes, kapelletjes en kloosters. We sloten af met een barbecue op de mooie binnenkoer van De Helix.
Op pad in de bossen van Ooidonk
De ledendag van midden vond de allereerste keer plaats in het kasteeldomein van Ooidonk. Het bos van graaf t’Kint de Roodenbeke met haar vele grote eiken maakte indruk. We leerden meer over de geschiedenis en het beheer van het bos dankzij Jachtwachter Wim Verwee en terreinbeheerder Antoine Moreels. Met John De Vliegher, gids én bedenker van de bekende Ooidonkroute, struinden we langs idyllisch Bachte-Maria-Leerne, de Ooidonkdreef en de oevers van de oude
Leie. Margje Derde en Jonathan Clerckx van de Bosgroep namen ons mee op een interactieve wandeling over geïntegreerd bosbeheer en belichtten het belang van het afstemmen van economische en ecologische doelstellingen in een bos. Natuurpuntgids Koen Houthoofd gaf toelichting bij het beheer van het Leielandschap en de grote meerwaarde van de graslanden aan de Oude Leiearmen.
Exclusieve bezoeken en schilderachtige wandelingen
De ledendag regio noord vond dit jaar plaats in de Moervaartvallei. Het exclusieve bezoek aan de tuin van bloemenkunstenaar Daniël Ost én de blik achter de schermen bij het familiebedrijf De Vos “Salix”, gespecialiseerd in het kweken en verwerken van wilgen, konden rekenen op veel belangstelling. Verder stonden er op het programma: een wandeling in natuurreservaat ‘De Linie’ met conservator Geert Braem, een bezoek aan de Kruiskapel en Liniewegel met Luc Polfliet en een excursie in de populierenbossen van bosbeheerder Robert Van Gaver.
Achter de schermen bij familiebedrijf De Vos “Salix”’
Arthur De Haeck over boomziekten
Wandeling door het Ooidonkbos
Dag van de Boseigenaar
Van 5 tot 12 oktober vindt de jaarlijkse Week van het Bos plaats. Trek je wandelschoenen aan of neem deel aan een workshop of excursie. Het overzicht van alle activiteiten vind je op weekvanhetbos.be of op UiTinVlaanderen.be.
Op woensdag 9 oktober vieren we de Dag van de Boseigenaar en zetten we met de Bosgroepen de vele boseigenaars in de kijker. We focussen dit jaar op educatie. Wat leerden boseigenaars door hun bos te beheren en hoe belangrijk is kennisuitwisseling? Ook nemen we de bosbodem onder de loep met lagere schoolklassen én leren we bij over bosranden en biodiversiteit. We zijn daarvoor eenmalig welkom in een privébos in Wachtebeke. Info en inschrijven op bosgroepen.be/activiteiten.
Digitaal lezen
Wist je dat je de bosbode ook online kan lezen? Je vindt alle nummers op issuu.com.
Wil je bijdragen aan minder papier en portkosten, dan kan je je aanmelden om ons tijdschrift enkel digitaal te ontvangen. Laat het weten via bosgroep@ oost-vlaanderen.be en dan ontvang je voortaan een mailtje wanneer er een nieuwe editie verschijnt.
Boomweekend
In het weekend van 28, 29 en 30 november 2025 organiseert de Bosalliantie opnieuw het jaarlijkse Boomweekend. Ook de Bosgroep doet hieraan mee. Samen met jeugdbewegingen, scholen en gezinnen vergroenen we onze buurten met de aanplant van struiken en bomen. Dien als lokaal bestuur al je plantactie in via meerbos@vlaanderen.be of contacteer de Bosgroep. Meer info volgt op: www.bosteller.be/boomweekend.
Volg ons op social media bosgroepovl
Schrijf je in op de nieuwsbrief via bosgroepen.be/oostvlaanderen
Wil je de bosbode digitaal ontvangen? Mail naar bosgroep@oost-vlaanderen.be
boszoekers
Hieronder vind je een overzicht van bospercelen die momenteel in Oost-Vlaanderen te koop staan. De inbreng van Bosgroep Oost-Vlaanderen beperkt zich tot informeren en adviseren; de verkoop gebeurt rechtstreeks tussen verkoper en koper. Voortaan hoef je niet meer te wachten tot de bosbode verschijnt en kan je boszoekers ook bekijken op www.bosgroepen.be/bos-te-koop.
DESTELBERGEN: Afd. 4, Sectie C, nr. 266A. Oppervlakte: 1,0099 ha. Het bos is gelegen langs de straat en is makkelijk toegankelijk. Het is een gemengd bos met soorten zoals eik, Amerikaanse eik, berk, den … Meer info: bruno@planifica.be
STEKENE: Afd. 2. Twee percelen. 1: Sectie D, deel van nr. 68/a. Oppervlakte: 4, 615 ha. 2: Sectie D, nr. 66F 2,853 ha. Bossen gelegen nabij de Speelhofdreef. Meer info: armand.de.winter@telenet.be
Wil je zelf een zoekertje plaatsen, mail dan naar bosgroep@oost-vlaanderen.be. We plaatsen geen advertenties voor verkoop van bosplantsoen of tweedehands materiaal. Zoekertjes worden niet herhaald.
brandhoutweb.be
Een overzichtelijk online verkoopplatform waar je het hele jaar door brandhout kan kopen. Bosgroep Oost-Vlaanderen zorgt voor een up to date aanbod, een vlotte opvolging en een goede prijs-kwaliteitverhouding van lokaal en duurzaam brandhout.
contact
Onze kantoren
Ch. de Kerchovelaan 189 - 9000 Gent | 09 267 78 60
Veemarkt 27 - 9600 Ronse | 055 21 62 80 bosgroep@oost-vlaanderen.be
Algemeen coördinator: Sylvie Mussche
Regiocoördinator Noord: Margot Lenssens
Regiocoördinator Midden: Margje Derde
Regiocoördinator Vlaamse Ardennen tot Dender: Hans Scheirlinck