NR. 27 | 6e JAARGANG | JULI 2021
Een beetje spannend is niet gevaarlijk 365 dagen in het jaar naar buiten
Een (buiten)wereld vol beweging
Groene buitenruimte leeft!
Winactie!
Een inspiratiesessie ‘Leer-Bewegend’ inclusief GRATIS lesmat! t.w.v. € 250,-
N
IE U
W
(advertentie)
Wil jij elke buiten- of binnenruimte omtoveren tot een dynamische & creatieve speelplek? PlayFree verkoopt en verhuurt levensgroot, loose parts
www.playfree.nl
spelmateriaal, uniek in Nederland. Hiermee maak je van elke buiten- of binnenruimte een onvergetelijke speelplek!
hello@playfree.nl
De levensgrote onderdelen stimuleren vrij spelen met een open einde. Dit staat garant voor onbeperkt onderzoeken, ontdekken en leren. Kinderen ontwikkelen zo hun fantasie, creativiteit, sociale interactie en probleemoplossend vermogen. Vaardigheden die zij minder snel opdoen in de schoolbanken. Geïnteresseerd? Bekijk onze website voor meer informatie over het spelmateriaal uit de PlayFree-collectie op www.playfree.nl.
Distributeur in Nederland o.a. van:
@playfree.nl PlayFree NL
Nr. 27, 6e jaargang, juli 2021 Kindvak Magazine verschijnt 4x per jaar en wordt digitaal verspreid onder ruim 20.000 pedagogische professionals in Nederland én België. Kindvak Magazine is een uitgave van:
ConExpo bv De Bloemendaal 3 5223 EB ’s Hertogenbosch Eindredactie: Gerbig Reitsma gerbrig@conexpo.nl Met medewerking van: Mireille David, Wendy Meerbeek, Marije Magito en Eelco Koppelaar Vormgeving en traffic: Marc Horvat Coverfoto: Arthur Krijgsman, Artstel Fotografie. De redactie van Kindvak Magazine stelt met zorg de inhoud samen voor iedere editie. De verantwoording voor ingebrachte teksten liggen bij de auteurs.
De derde editie dit jaar al weer van KindVak Magazine. Vanwege het thema, Buiten-gewoon, wilden we deze editie graag nog voor de zomer uitbrengen, het seizoen voor buiten spelen! Buiten spelen is het afgelopen jaar steeds belangrijker geworden, door alle eisen omtrent ventilatie en frisse lucht in gebouwen. Maar hoe regel je dat, veilig buiten spelen? Hoe richt je de buitenruimte optimaal in zodat alle leeftijden er iets vinden om zich mee te vermaken? Of ga je lekker naar het bos en laat je de kinderen zelf de natuur ontdekken. En als je dat niet kan, wat zijn dan de mogelijkheden? Bijvoorbeeld door te spelen met ‘loose parts’ ? Kortom een onderwerp dat binnen de opvang en het primair onderwijs enorm in de belangstelling staat. Gemeenten en provincies haken hier ook op in, met in sommige gevallen extra subsidies. Want het vergroenen van de buitenruimte dient een dubbel doel: kinderen uitdagen om lekker buiten te spelen, maar ook hun grotere duurzaamheids- en klimaatdoel is hiermee gediend. In dit nummer lees je een heel aantal artikelen over buiten spelen, met praktische tips die je ook in de zomervakantie met je eigen kinderen kunt doen. Het buitenthema krijgt ook op de beurs een prominente plek, met een inspiratietuin, een workshop programma en diverse key players uit de markt. Een complete groene zone, waar je terecht kunt voor alles wat met buiten spelen te maken heeft, van een nieuw toestel(onderdeel) tot een gedegen advies over het optimaal inrichten van jouw schoolplein. Dus mis het niet, noteer 13-1415 januari alvast in je agenda. Of nog beter, verzeker je van een toegangsbewijs – onze registratie is geopend vanaf vandaag, 1 juli! Voor nu wens ik jullie allen een hele fijne zomervakantie, Gerbrig Reitsma
(advertentie)
In het kleinste bezorgwagentje past... ...een groots assortiment voor de kinderopvang Jumbo heeft alles in huis voor de kinderopvang. Van luieremmers en verzachtende huidcrèmes tot latex handschoenen of billendoekjes. Bovendien leveren we producten die je veel gebruikt in grootverpakkingen. Natuurlijk kun je bij ons terecht voor bijzondere dieetwensen. Glutenvrij, lactose-intolerantie of vegetarisch. We hebben alles in huis voor de kinderen. Maar ook voor je team bestel je bij Jumbo in één keer alles voor bij de koffie of de thee. Met iets lekkers als er wat te vieren valt. Dit groots assortiment past allemaal in de bezorgwagen. Mogen wij de boodschappen komen bezorgen?
Jumbo.com/kinderopvang
4020_JUMBO_KindVak Materialen_Adv_190x270mm_WT.indd 1
14-06-2021 15:38
7 11 14 17 21
365 dagen in het jaar naar buiten Tekst: Wendy Meerbeek
Een (buiten)wereld vol beweging Tekst: Wendy Meerbeek
Winnen! Een inspiratiesessie ‘Leer-Bewegend’ inclusief GRATIS lesmat! t.w.v. € 250,-
Groene buitenruimte leeft! Tekst: Eelco Koppelaar
Een beetje spannend is niet gevaarlijk Tekst: Marije Magito & Mireille David
6 | KINDVAK Magazine
JULI 2021
Tekst: Wendy Meerbeek - meersocial Beeld: Buitenspeelcoalitie
365 dagen in het jaar naar buiten 15% van de kinderen speelt nooit buiten, terwijl buiten sporten, spelen en bewegen zo belangrijk is voor de gezondheid en ontwikkeling van een kind. ‘Buiten zijn met andere kinderen, leren over de natuur, angsten overwinnen en grenzen ontdekken, dat gun ik ieder kind’, zegt Mijke Sluis, Kwartiermaker van de Buitenspeelcoalitie. Medio 2020 hebben de Johan Cruyff Foundation, Krajicek Foundation, Jantje Beton, samen met het Mulier Instituut en het Kenniscentrum Sport en Bewegen de handen ineengeslagen om vanuit samenwerking meer kinderen en jongeren aan het spelen en bewegen te krijgen. Samen vormen zij de Buitenspeelcoalitie, ondersteund door het Ministerie van VWS. Mijke: ‘Ieder kind moet de kans krijgen om buiten te kunnen spelen en dat is lang niet altijd zo, helaas. Omdat wij het ongelooflijk belangrijk vinden dat ieder kind wél buiten kan spelen, is de Buitenspeelcoalitie ontstaan.’ Dave Ensberg-Kleijkers, directeur-bestuurder Jantje Beton: ‘Buiten spelen en sporten is nu belangrijker dan ooit. KINDVAK Magazine
Tijdens de coronapandemie is 80% van de jongeren minder gaan bewegen. Niet alleen liggen coronakilo’s op de loer, maar ze missen ook het contact met hun vrienden. Er is geen positieve uitlaatklep en daardoor zitten veel kinderen ook slechter in hun vel. Met de Buitenspeelweek willen we heel Nederland oproepen meer buiten te spelen en te bewegen. Laat dit het begin zijn van een buitenspeelrevolutie!’ HET HELE JAAR DOOR BUITEN Ieder jaar wordt de Buitenspeeldag georganiseerd. ‘Maar er is meer aandacht nodig. Daarom heeft afgelopen maand de eerste editie van de Buitenspeelweek plaatsgevonden. Tijdens deze week heeft een groot aantal JULI 2021 | 7
activiteiten plaatsgevonden waar ook professionals, ouders en grootouders bij zijn betrokken. Een groot succes’, vertelt Mijke, ‘maar natuurlijk we willen nog meer bereiken. Niet alleen tijdens een Buitenspeelweek maar het gehele jaar door willen we beweegmomenten creëren. Dit kan bijvoorbeeld na schooltijd en in het weekend, maar ook tijdens de pauze, de wandeling van huis naar school, op de buitenschoolse opvang, op de Nationale Buitenlesdag en tijdens de Koningsspelen. Het is belangrijk dat we met elkaar creatief nadenken over wat we kunnen doen om kinderen meer buiten te laten spelen en om ervoor te zorgen dat er meer speelplekken zijn. Onze coalitie kan professionals en ouders hierin ondersteunen. Met elkaar kunnen we de krachten bundelen, dan komen we ver.’ Kinderen hebben een veilige speelruimte nodig die uitnodigt om buiten te spelen. Een ontmoetingsplek waar kinderen vriendschappen sluiten, hun talenten ontdekken en ervaren hoe het is om te winnen en verliezen. Waardevolle ervaringen die zij meenemen in hun ontwikkeling op fysiek en mentaal vlak, maar ook in de maatschappij – Johan Cruyff Foundation DE BUITENSPELERS Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport steunt het initiatief en ook ouders en professionals zijn betrokken. Maar er is maar één groep die echt de taal van de kinderen spreekt en tot actie aanzet: de kinderen zelf. Mijke: ‘We laten het de doelgroep zelf vertellen. Hoe belangrijk vinden zij het om buiten actief bezig te zijn? Wat hebben ze nodig? De Buitenspeelcoalitie geeft kinderen dus letterlijk een podium, een kinderadviesraad 8 | KINDVAK Magazine
die veel invloed heeft op de besluitvorming en communicatie. We willen zoveel mogelijk kinderen verzamelen die samen allemaal toffe dingen bedenken om naar buiten gaan leuker te maken. Zo hebben zij bedacht hoe een ideale buitenspeeldag eruitziet.’ Wil je nou ook Buitenspeler worden? ` Kijk op de website voor meer informatie. WEBINAR VOOR OUDERS EN PROFESSIONALS Buiten spelen is nodig als uitlaatklep en ouders hebben hierbij een stimulerende rol. Maar hoe maak je buitenspelen leuk? Hoe zorg je ervoor dat je kind naar buiten gaat? Moet je als ouder altijd meedoen? Allemaal vragen die besproken zijn tijdens een webinar met Hannelore Zwitserlood, naar aanleiding van interviews met kinderen en gesprekken met deskundigen. Als ouder krijg je meer inzicht in de urgentie van buiten spelen en je ontvangt tips & tricks hoe je buiten spelen leuk maakt. ` Het webinar is gratis terug te zien en als ouder krijg je meer inzicht in de urgentie van buiten spelen en je ontvangt tips & tricks hoe je buiten spelen leuk maakt. EXTRA TIPS! ✔ Download gratis de toolkit vol sporten spelinspiratie en tipkaarten voor ouders en professionals. ✔ Neem een kijkje op speelbeweging.nl van Jantje Beton met volop speeltips en -plekken. ✔ Realiseer meer speelruimtes zoals in natuurgebieden en parken of op de schoolpleinen. ✔ Buurtsportcoaches in de gemeente hebben als doel iedereen in beweging te krijgen. Kijk wie de coaches zijn in jouw buurt en welke sportactiviteiten zij organiseren. JULI 2021
(advertentie)
Geautomatiseerd waar het kan, persoonlijk waar het moet 4MJNNF TPGUXBSF NBBLU VX XFSL FFO TUVL MFVLFS FO NBLLFMJKLFS #FTQBBS UJKE ¨O HFME .FU EF TMJNNF DMPVE TPGUXBSF WBO 1BZU LSJKHU V VX GBDUVSFO TOFMMFS FO HFNBLLFMJKLFS CFUBBME [POEFS EBU V IFU CFMBOHSJKLF DPOUBDU NFU PVEFST WFSMJFTU "VUPNBUJTFFS SFQFUJUJFWF BENJOJTUSBUJFWF UBLFO FO GPDVT V PQ IFU QFSTPPOMJKLF DPOUBDU 1BZU [PSHU FSWPPS EBU IFU EFCJUFVSFOCFIFFS NBLLFMJKL FO EVJEFMJKL JT WPPS V ¨O WPPS PVEFST ˑ%F PQMPTTJOH EJF 1BZU CJFEU NBBLU
IFU MFWFO IFFM WFFM NBLLFMJKLFS WPPS /KPZ FO WPPS EF PVEFST )FU
CFUBBMHFESBH JT BBO[JFOMJKL WFSCFUFSE ˒ LJOEFSPQWBOHPSHBOJTBUJF /KPZ
Voordelen van Payt voor uw organisatie
*OUFHSFFSU NFU VX CSBODIF TPGUXBSF WPPS FFO WPMMFEJH HFBVUPNBUJTFFSE EFCJUFVSFOCFIFFS
Meer weten?
7PMHU GBDUVSFO ¨O TUPSOFSJOHFO DPOTJTUFOU PQ WPPS CFUFS CFUBBMHFESBH FO FFO BBO[JFOMJKLF UJKETCFTQBSJOH
#JFEU PVEFST EF NPHFMJKLIFJE PN GBDUVSFO WJB J%&"- UF CFUBMFO WPPS TOFMMFSF CFUBMJOHFO FO NFFS HFNBL
Scan de QR code met uw telefoon om onze brochure te downloaden
Tekst: Wendy Meerbeek - meersocial Beeld: Leer-Bewegend en NatuurlijkSportief
Een (buiten)wereld vol beweging Bewegend leren, waarom is dat zo belangrijk? Wendy sprak Lotte Klein coördinator peuteropvang en buitenspeelbaas - en Simon Brouwer - vakdocent Lichamelijke Opvoeding en franchisenemer bij Leer-Bewegend. Zij nemen jou mee in de (buiten)wereld vol beweging. Wanneer Wendy de vraag stelt waarom buiten leren belangrijk is, zegt Lotte: ‘Waarom zou het eigenlijk niet belangrijk zijn? Op verschillende momenten in het leven merk ik dat het prettig voelt als ik buiten ben en beweeg. Zeker als het even niet zo rooskleurig lijkt allemaal, is de natuur mijn grootste vriend. Wanneer je goed in je vel zit, kom je beter tot leren en blijf je jezelf ontwikkelen. Zo werkt dat ook bij kinderen. Door buiten te zijn leren ze door te zetten als ze in een boom klimmen, balans te houden op een boomstam en ze ontwikkelen ruimtelijk inzicht bij het bouwen van een hut van takken. De ontwikkeling van ieder kind kan dus zeker ook bewegend én buiten.’
KINDVAK Magazine
ROL VAN PM’ERS EN LEERKRACHTEN ‘Het is belangrijk dat kinderen veel buiten kunnen spelen gedurende de dag’, vertelt Simon. ‘Als PM’er (pedagogisch medewerker) of leerkracht kan je genoeg mogelijkheden bedenken om een reguliere les dusdanig vorm te geven dat het ook buiten kan. Dat vraagt creativiteit en flexibiliteit maar er is écht heel veel mogelijk. Wanneer kinderen opgroeien met bewegend leren dan zal dit later ook doorwerken in hun leef- en beweegpatroon.’ Zelf het voorbeeld geven dus. Lotte: ‘Jouw rol als PM’er of leerkracht doet ertoe. Als je met enthousiasme buiten bent, gaan anderen dat vanzelf ook doen. Speel mee, doe iets voor, sluit aan bij wat kinderen vanuit zichzelf JULI 2021 | 11
doen en durf los te laten. Want als je goed kijkt naar het buitenspelen van kinderen, zie je dat ze heel veel uit zichzelf ontwikkelen. Er is soms maar een woord of een zetje nodig voor een volgend stapje in hun ontwikkeling. Pak je kindvolgsysteem erbij en je ziet dat je heel veel onderdelen kunt observeren tijdens het buitenspel.’ ROL VAN OUDERS Ouders spelen net als PM’ers en leerkrachten een belangrijke rol in de ontwikkeling van het beweegpatroon van kinderen. Simon: ‘Laat je je kind direct uit school achter de Playstation zitten of ga je samen wandelen, de natuur in of een wedstrijdje voetballen? Op dagen dat je als ouder (begrijpelijk) minder tijd hebt, kan je andere beweegmomenten bedenken. Laat je kind bijvoorbeeld zelf naar school laten lopen of fietsen of laat ze lekker spelen in de (natuur)speeltuin om de hoek.’ ALLES WAT JE BINNEN DOET, KAN OOK BUITEN ‘Ik ben van mening dat alles wat je binnen doet, ook buiten kan’, zegt Lotte. ‘Elke activiteit kun je ombuigen naar buiten. Heel simpel kun je denken aan het tellen en sorteren van de stenen die je buiten vindt of een boekje lezen in een kring op het gras. Dat laatste is misschien niet meteen bewegend, maar dat kun je het wel maken door bijvoorbeeld een dier na te doen uit het verhaal. Daarbij worden je zintuigen anders geprikkeld als je op het gras zit, dan wanneer je op een stoeltje binnen zit.’ Simon: ‘Iedereen kent het hinkelen van vroeger. Zet met stoepkrijt de getallen 1 t/m 10 op een tegel en laat kinderen hinkelen waarbij wisselend met één en twee benen gesprongen moet worden. Of leer de tafels op de
trap: de onderste trede is 1x5, op de tweede trede leer je 2x5 en zo door.’ BUITENSPEELBAAS Lotte is al 15 jaar werkzaam in het basisonderwijs en dan voornamelijk betrokken bij het jonge kind van 2-7 jaar. In haar vrije tijd is ze buitenspeelbaas bij NatuurlijkSportief en heeft ze de persoonlijke missie om kinderen zoveel mogelijk op een simpele manier buiten te laten spelen. Gewoon zoals wij dat vroeger deden, maar wat nu bijna niet meer gebeurt (blijkt uit onderzoek van Jantje Beton). Lotte: ‘Ik wil kinderen de vrijheid en het plezier laten ervaren van ravotten in de natuur. Maar ook ouders, leerkrachten en pedagogisch medewerkers laten zien dat kinderen zo enorm ontwikkelen en gelukkig worden van buitenspelen. Zo ga ik in alle schoolvakanties met groepen peuters, kleuters en hun ouders op Berenjacht door het Mastbos in Breda en het Kralingse bos in Rotterdam. We gebruiken het gelijknamige prentenboek als basis en gaan daarna op avontuur net als in het boek. Het is fantastisch om te doen! We doen dit met liefde voor op scholen en opvang. Daarna kun je het zelf, met gemak.’ EXTRA VOORBEELDEN BUITEN BEWEGEND LEREN: ✔ Kringspelletjes op een grasveld, bijvoorbeeld zakdoekje leggen. ✔ Op avontuur door een begroeid bos waarbij je moet bukken, kruipen en klimmen om je weg te kunnen banen. ✔ Met een tak of je vinger tekenen in het zand. ✔ Een brug bouwen van takken over een greppel heen.
ONDERZOEK Uit onderzoek is gebleken dat leerachterstanden vaak gepaard gaan met motorische achterstand. Bewegend leren, zowel binnen als buiten, kan dus zowel een leer- als motorische achterstand verbeteren. Ook zorgt het voor een betere doorbloeding van de hersenen (Leijenaar, 2014) en het stresshormoon daalt waardoor kinderen zich beter kunnen concentreren (Koorneef, 2001). Wanneer een kind buiten speelt, wordt het uitgedaagd en moet het oplossingen verzinnen, dit is een perfect ingrediënt voor de ontwikkeling van een kinderbrein en hoe groener de omgeving, hoe beter (Erik Scherder). Daarnaast doorbreek je het lange zitten wanneer je bewegend leert, dit voorkomt allerlei ziektes. ‘Zeker in deze coronatijd is het van belang dat onze kinderen leren dat bewegen belangrijk is. Wij moeten het ze aanleren en voordoen’, vertelt Lotte. ‘Door in de kinderopvang en op school veel te bewegen, wordt het een vast onderdeel van de dag en buiten leren en bewegen is ook plezier maken.’
KINDVAK Magazine
MEER INFO: ` www.natuurlijksportief.nl een landelijk initiatief die zich laat inspireren door de natuur op zoek naar uitdagingen, kansen en mogelijkheden om te bewegen. Lotte persoonlijk benaderen kan via ` lotte@natuurlijksportief.nl. ` www.leer-bewegend.nl een concept dat is ontwikkeld vanuit de kerndoelen van het Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) waarbij kinderen al bewegend leren door middel van reken- en taalmatten.
OVER DE LESMATTEN EN TRAINING Bewegend leren met behulp van de leermatten maakt een les voor leerlingen leuker en uitdagender. De methode vanuit ` Leer-Bewegend is gemaakt voor leerlingen van groep 3 t/m 8 op de basisschool. Ook binnen het speciaal onderwijs, de buitenschoolse opvang en leerwegondersteuning op het voortgezet onderwijs wordt er gebruik gemaakt van de reken- en spellingmatten. Daarnaast geven beweegdeskundigen trainingen aan docenten over deze methode. Ook is het mogelijk dat de lessen worden verzorgd door Leer-Bewegend om zo de werkdruk bij docenten en pedagogisch medewerkers te verminderen.
JULI 2021 | 13
Winnen! Een inspiratiesessie ‘Leer-Bewegend’ inclusief GRATIS lesmat! t.w.v. € 250,Leer-Bewegend heeft reken- en taalmatten ontwikkeld die een structurele bijdrage leveren aan reguliere lessen. Jouw school of buitenschoolse opvang maakt kans op een toffe lesmat inclusief een inspiratiesessie (t.w.v. € 250). Wat moet je doen? Mail voor 24 juli a.s. de leukste, gekste of meest originele buitenspeeltip van jouw school of opvang naar gerbrig@conexpo.nl en maak kans! De winnaar maken we 5 september bekend.
14 | KINDVAK Magazine
JULI 2021
(advertentie)
Lekker naar buiten! Nieuw!
Met trots presenteren wij onze nieuwe meubellijn voor buiten! Speciaal ontwikkeld door en voor kinderen. Dus vanaf nu kun je ook buiten genieten van onze vertrouwde kwaliteits meubelen. Zand- en watertafel in één!
- Met uitneembaar blad - Uitneembare bakken
De buitenkeuken
Spelen met zand en water aan de picknicktafel!
meubels en inrichting met aandacht voor groei
info@es
In dit boek vind je een grappige bucketlist, een spel om met ouders te spelen voor de ouderbetrokkenheid, columns, artikelen, tips voor startende medewerkers en leuke ideeën voor in de eigen groep. Ook word je uitgedaagd om na te denken over wat jou nu echt gelukkig maakt, kun je lekkere recepten uitproberen en is er ruimte om foto’s en bijzondere materialen toe te voegen. ‘De gelukkige pedagogisch medewerker’ is een inspirerend boek waarmee je nog gelukkiger wordt! Grotere aantallen op aanvraag, met eigen logo mogelijk.
(advertentie)
NATUURLIJK SPELEN! Duurzame buitenspeelruimtes voor school en kinderopvang met Van Vliet Duurzaamhout
Miereartie? insp
n sca e of ratis t i s e onz word g ne aar li n en a e G s on -cod van on zine. r q de nnee aga abo iratie m insp
Extra veel speelplezier Meer sport en beweging
Spelenderwijs leren en ontdekken, dat gun je ieder kind! Daarom realiseren wij bij Van Vliet Duurzaamhout veilige, groene buitenruimtes. Of je nu kiest voor een buitenklas met een
Ontdekken en avontuur
zitkring van hout, een waterspeelplek, een plein met een
Uitdagend en veilig
(boom)hut, moestuin of insectenhotel… wij maken natuurlijk
Leer- én duurzaam
+31 (0)343 454 400
spelen mogelijk op elke school en in iedere kinderopvang. Meer weten over leer- en duurzame buitenspeelruimtes? Kijk op www.kindvak.nl.
info@duurzaamhout.nl
www.duurzaamhout.nl
Tekst: Eelco Koppelaar Beeld: eigen archief
Groene buitenruimte leeft! De afgelopen jaren is er veel gaande als het gaat om de inrichting van de speelruimte. Betontegels eruit en meer ruimte voor groen. Ook in de kinderopvang. Het zorgt voor aantrekkelijke buitenruimte waar kinderen vaak ook meer te beleven hebben.
‘BUITENSPELEN IS LEUK!‘ Dat zeggen bijna alle kinderen. Maar het is veel meer dan alleen maar leuk als we kijken naar wat kinderen laten zien in hun spel. Het is van groot belang voor de ontwikkeling van een kind. Buitenspel is een moment van de kinderen. Een moment waarin ze zelf voor keuzes komen te staan en deze met elkaar moeten afwegen. Dat maakt dat buitenspelen een grote bijdrage kan leveren aan de fysieke, motorische, creatieve, cognitieve, emotionele en sociale ontwikkeling van het kind. Ieder kind heeft ruimte nodig om zichzelf te ontwikkelen en om grenzen te verleggen, een plek
eindeloos te oefenen. Zo bevordert buitenspelen vaardigheden als rennen, klimmen, springen, glijden, gooien, vangen, schoppen, schommelen en buigen. Tijdens het buitenspelen leren kinderen bovendien hun creativiteit te gebruiken en ontwikkelen ze hun fantasie. Kinderen maken daarnaast zelf hun spelregels, werken samen of concurreren met elkaar. Hierdoor leren ze om te gaan met winnen en verliezen en ontwikkelen ze emotionele vaardigheden als empathie, flexibiliteit en zelfbewustzijn.
om met creativiteit een eigen spel te spelen. Buiten kan dat beter dan binnen omdat hiervoor meer mogelijkheden zijn en er meer gelegenheid is om grenzen te verleggen en
structuur om hun eigen spel te spelen, zowel naast als met elkaar. Hiervoor zijn drie punten van groot belang. 1, de speelplek biedt meerdere spelzones voor verschillend spel. 2, de
KINDVAK Magazine
Een goede speelplek biedt kinderen ruimte en
JULI 2021 | 17
speelplek heeft een goede ruimtelijk opbouw. 3, de speelplek biedt de kinderen uitdaging en beleving. SPELZONES Door onderscheid te maken in verschillende soorten spel, kan ook goed bekeken worden welke goed samengaan en welke spelvormen juist conflicten veroorzaken. Concreet houdt dat is dat in een goede speelplek ruimte is voor fantasie- en rollenspel, ruimte voor kleinschalig en rustig spel, voor klein constructief spel als ook voor actief spel. Door deze spelzones te onderscheiden, en mogelijk zelf fysiek van elkaar te scheiden met natuurlijke elementen, biedt het jonge kinderen structuur die ze nodig hebben. De buitenruimte als ‘derde pedagoog’.
18 | KINDVAK Magazine
RUIMTELIJK OPBOUW Vanuit de pedagogische medewerkers is vaak de wens voor een overzichtelijke buitenruimte zodat met één a twee personen de kinderen goed in de gaten gehouden kunnen worden. Maar dit is eigenlijk tegen de natuur in van kinderen. Zij willen af en toe uit het zicht zijn of zich kunnen verstoppen voor de medewerkers als ook voor elkaar. Een spanningsveld dat tegelijk veel speelwaarde kan bieden. Denk bijvoorbeeld aan een gevlochten scherm van wilgentenen met daarin kijkvensters of een haag met een tunneltje. Zoals Jip en Janneke dat vroeger ook hadden … UITDAGING EN BELEVING Uw buitenruimte is een vertrouwde omgeving waar de kinderen geregeld buiten spelen. Dan is het belangrijk dat deze interessant voor ze blijft. Er moet genoeg te ontdekken en te beleven zijn. Een heuveltje in de verharding JULI 2021
biedt kinderen soms uren spelplezier terwijl ze in een vlakke omgeving veelal veel sneller uitgespeeld zijn. Ook uitdaging mag niet ontbreken. In spel leren kinderen hun grenzen kennen, maar willen deze ook graag verleggen. Ze willen harder, hoger, sneller, verder. Maar dit alles zegt nog weinig over een groene invulling van de speelruimte. Toch zal je zien zodra groen wordt toegevoegd aan de speelruimte dit gelijk positieve invloed heeft op goede zonering, ruimtelijk opbouw, uitdaging en structuur. Daarnaast komt een groene spelomgeving een veel vriendelijkere uitstraling en maakt het een aangenamere plek om te verblijven. Maar daarnaast heeft ruimte voor groen heeft nog veel meer voordelen. Onder ander voor klimaatadaptatie, tegen hittestress en duurzaam omgaan met (hemel)water. In de kinderopvang wordt vaak gekozen voor schaduwdoeken, terwijl een paar bomen de buitenruimte veel meer koelen. Tegels houden op warme dagen warmte vast. Een boom zorgt voor verkoeling. Onder een schaduwdoek blijft de warme lucht veel meer hangen, maar kan deze wel tussen bladerdek opstijgen. Bomen verdampen op warme dagen ook veel vocht wat ook maakt
KINDVAK Magazine
dat de omgeving koeler wordt. En door in het najaar blad juist even te laten liggen, hebben de kinderen met deze losse natuurlijke materialen tal van andere spelmogelijkheden. Wil je meer weten wat groen voor je kan doen en wat je met groen kan doen? Tijdens de komende editie van de KindVak – 13-1415 januari 2022 Brabanthallen ’s-Hertogenbosch - zal er weer een mooie inspiratietuin zijn met tal van mogelijkheden, groot en klein, met daaromheen diverse standhouder die u graag meer vertellen over de kansen en mogelijkheden. Ook zal er in het workshop programma uitgebreid aandacht besteed worden aan groen. Deze ‘groene zone’ wordt mede ondersteund door de branchevereniging Spelen en Bewegen. OVER DE AUTEUR Eelco Koppelaar is specialist in speelruimte, zijn ontwerp- en adviesbureau verzorgt ontwerpen voor kinderopvang, scholen, recreatie en openbare ruimte waarin groen de hoofdrol heeft. Voor meer informatie over deze branchevereniging zie ` www.spelenenbewegen.nl
JULI 2021 | 19
Door Marije Magito en Mireille David. Beeld via Pexels
Een beetje spannend is niet gevaarlijk Opgroeien met vallen en opstaan Als je denkt dat ‘risicovol spelen’ alleen hoort bij bso-kinderen, dan heb je het mis. Ook kleine kinderen zoeken spannende situaties op. Althans, situaties die wij als spannend omschrijven. Voor jonge kinderen zijn het in eerste instantie gewoon ‘situaties’. OEFENING BAART KUNST Veel volwassenen denken aan traplopen pas als een kind zelf kan lopen. Grote schrik als je baby van 9 maanden dan ineens de trap opkruipt en jij dacht dat een traphekje nog niet nodig was. Je baby van 9 maanden alleen de trap op laten kruipen, dat noemen we gevaarlijk. De risico’s daarvan zijn niet te overzien. Je baby van 9 maanden de trap op laten kruipen, terwijl jij er achter loopt, vinden we een stuk minder gevaarlijk. Wellicht komt de gedachte in jou op: “Als ik een jong kind geen gelegenheid bied, dan gaat de interesse misschien wel voorbij, tot-
ZOEK EEN BALANS Als ouder of professional wil je kinderen beschermen tegen pijn. Of dat nou fysieke pijn of mentale pijn is. Het past bij onze emotie rondom kinderen. We willen ze beschermen. De vraag is echter of die emotie de kinderen brengt wat ze nodig hebben. In veel gevallen wel. Want kinderen hebben het nodig zich beschermd te voelen, zich veilig te voelen. Veiligheid is de basis van waaruit kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen. Aan de andere kant hebben kinderen ook ruimte nodig, ruimte om te ontdekken wie ze
dat hij of zij zelf die trap op en neer kan?” Dan volgt daarna alleen het punt: “Maar wanneer is dat dan en je moet ook oefenen om iets goed te kunnen.
zelf zijn en wat ze leuk vinden. Ontdekken wat ze fijn vinden, wat makkelijk is en wat ze lekker vinden of waar ze blij van worden. Daarnaast hebben kinderen ruimte nodig om hun
KINDVAK Magazine
JULI 2021 | 21
grenzen te leren kennen: tot wanneer vind ik iets leuk, tot waar durf ik te gaan en hoe hoog durf ik te klimmen? Als ouder en professional is het de kunst om hierin een balans te vinden. REAGEER RELAXED Wat je als persoon ergens van vindt, begint bij jezelf. Je wordt gevormd door je genetische aanleg in combinatie met de ervaringen die je in het leven opdoet. De ervaringen die je in je prille leven opdoet en inprent, worden ook wel jouw blauwdruk genoemd. Het zijn ervaringen van jezelf. Maar ook krijg je, bewust of onbewust, ervaringen uit jouw omgeving mee, zoals van jouw opvoeders. Het is belangrijk om je hier, als ouder of professional, bewust van te zijn. Dus wat jij meeneemt in de relatie met een kind, bepaalt deels hoe een kind later met iets omgaat. Een voorbeeld hierbij is om eens te bedenken hoe jij reageert als een kind valt. Schrik je bijvoorbeeld en maak je daarbij geluid en toon je de uitdrukking van ontzetting op jouw gezicht? Ren je op het kind af, til je hem of haar op en troost je direct? Of wacht je in die situatie even en kijk je eerst, om vervolgens te bepalen wat de meest adequate reactie is? Deze verschillende manieren van omgaan met hetzelfde voorval, bepalen voor een groot deel, hoe een kind een volgende keer zal reageren. Kijk maar eens in de eigen praktijk en je zal zien dat wanneer kinderen vallen, als het patroon nog niet echt is ingesleten en zonder al te veel pijn te hebben, ze eerst naar jou kijken om te zien hoe jouw reactie is. Afhankelijk van jouw reactie zal een jong kind de reactie daarop aansluiten. Als jij rustig reageert, dan zal een kind ook relaxter reageren, dan wan22 | KINDVAK Magazine
neer jij er een groot drama van maakt. Denk nog even terug aan de baby op de trap. Ook in die situatie kan je op verschillende manieren reageren. Je kan de baby van de trap ‘plukken’ en ervoor zorgen dat dit niet meer gebeurt. Een andere optie is maatregelen treffen, zodat een kind zich niet ernstig kan verwonden en aansluiten bij de ontwikkeling. RISICOVOL SPELEN Tegenwoordig is er steeds meer aandacht voor risicovol spelen. Risicovol spelen houdt in dat kinderen de mogelijkheid krijgen om spannende, uitdagende en avontuurlijke activiteiten te ondernemen, waarbij er een risico bestaat op een (kleine) verwonding. Het gaat om een risico op en dat is iets anders dan een gevaarlijke situatie. Bij het risicovol spelen kunnen kinderen hun grenzen verleggen door nieuwe situaties uit te proberen en ook angsten overwinnen. Kinderen vinden risicovol spelen leuk, omdat zij spanning en ook trotse gevoelens kunnen ervaren. Onderzoek toont aan dat risicovol spelen een positieve invloed heeft op de ontwikkeling van kinderen. Een aantal voordelen van risicovol spelen is dat kinderen risico’s leren inschatten, dat ze cognitieve vaardigheden ontwikkelen om de juiste beslissingen te nemen als ze zich in een risicovolle situatie bevinden en dat hun zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen groter wordt. Ook worden direct verschillende ontwikkelingsgebieden gestimuleerd, zoals de motoriek, en werken kinderen aan hun sociale vaardigheden. GA IN GESPREK Voor professionals is het nodig om kinderen in de groep, de mogelijkheid te geven om risicovol te spelen, zowel binnen als buiten. Het is belangrijk om als team eerst met elkaar in
JULI 2021
gesprek te gaan hierover. Hoe reageren jullie nu in bepaalde situaties? Zitten jullie hierbij op één lijn of juist niet? Waar ligt de grens voor jullie bij risicovol spelen en wat vinden jullie gevaarlijk? Neem daarna met elkaar de binnen- en buitenruimte onder de loep. Bij risicovol spelen worden verschillende manieren onderscheiden, zoals spelen op hoogte, spelen uit het zicht, spelen met snelheid en spelen met gevaarlijke voorwerpen. Waar zien jullie mogelijkheden voor de eigen situatie en waar zijn nog aanpassingen in de ruimte nodig? Evalueer jullie ervaringen ook regelmatig, zodat jullie begrip houden voor elkaars reactie op een situatie in de praktijk. Met elkaar zullen jullie dan ervaren dat een beetje spannende situatie, binnen en buiten, niet direct gevaarlijk hoeft te zijn.
KINDVAK Magazine
OVER DE AUTEURS: Marije Magito (` marije@hetjkc.nl) is directeur van Stichting Jonge Kind Centrum, een organisatie die educatieve diensten aan ouders met hun jonge kind biedt. Zij is lid van de adviesraad van de KindVak. Mireille David (` m.david@cedgroep.nl) is pedagoog en werkzaam als Senior Innovatie- en organisatieadviseur bij de CED-Groep. Zij is lid van de adviesraad van de KindVak en redacteur voor KindVakmagazine. Mireille schreef het boek De gelukkige pm’er voor alle bezoekers van de KindVak in januari 2020.
` www.veiligheid.nl/kinderveiligheid
JULI 2021 | 23
HET WORDT EEN MOOI FEEST, 50% VAN DE BEURSVLOER BEZET!
RESERVEER JE TICKETS NU OP KINDVAK.NL WORKSHOPPROGRAMMA KRIJGT VORM, MET O.A. KIKI, FABRIEK69, SCHILDJE, CED EN VEEL AANDACHT VOOR BUITENRUIMTE
Al meer dan 25 jaar de vakbeurs voor kinderopvang & onderwijs professionals