KindVak Magazine maart 2024

Duurzaamheid

Meubilair als derde pedagoog

Zorg voor een duurzaam leven

Duurzame communicatie met ouders: hoe blijf je in gesprek?

Buiten spelen, daar krijg je energie van!

De meest duurzame kinderopvanglocatie van Nederland

Nr. 36, 9e jaargang, maart 2024

KindVak Magazine verschijnt 4x per jaar en wordt digitaal verspreid onder ruim 22.000 pedagogisch professionals in Nederland én België.

KindVak Magazine is een uitgave van:

ConExpo bv

De Bloemendaal 3 5223 EB ’s-Hertogenbosch

Eindredactie:

Natascha Kiefmeijer natascha@kindvak.nl

Met medewerking van:

Mireille David

Wendy Meerbeek

Aart Verschuur

Michiel van Campen

Sanne Kuipers

Vormgeving en traffic: @Gedruktezaken

Coverfoto: istock.com

De redactie van KindVak Magazine stelt met zorg de inhoud samen voor iedere editie. De verantwoording voor ingebrachte teksten ligt bij de auteurs.

Voorwoord

Wat vliegt de tijd toch: de derde maand van het jaar 2024 is alweer aangebroken. Het voorjaar staat voor de deur en de eerste lentezonnestralen hebben ons al verblijd! Maar veel tijd om hiervan te genieten heeft ons team niet. Naast het bomvolle KindVak Magazine dat voor je ligt, zijn we vol energie bezig met de organisatie van KindVak. De beurs krijgt steeds meer vorm en belooft ook dit jaar opnieuw weer veel te bieden. Én… aanmelden is vanaf nu mogelijk!

Met jouw aanmelding kun je dit jaar tevens het goede doel steunen! In Nederland zijn er 20.000 kinderen met een spierziekte. Dit heeft een enorme impact op het kind en het gezin. Dikwijls belanden zij na diagnose in een intensief medisch traject met veel zorg en aanpassingen. Spieren voor Spieren zet zich in voor deze kinderen en hun gezinnen. En KindVak zet zich in voor dit goede doel! Bij registratie heb je de mogelijkheid € 1,- te doneren aan Spieren voor Spieren

Naast het opdoen van informatie, kennis, trends en ontwikkelingen uit jouw branche, kun je met jouw bezoek aan KindVak dus ook kinderen voor wie het niet vanzelfsprekend is om naar een kinderopvang of school te gaan helpen. Hoe mooi is dat!

Nu eerst terug naar het KindVak Magazine dat voor je ligt. De eerste editie van 2024, dit keer met het thema Duurzaamheid. Een inspirerend magazine, waar dit thema op veel vlakken belicht wordt. Zo ging Sanne in gesprek met kinderopvang KOSMO, over hun meest duurzame kinderopvang vestiging in Hellendoorn. Sprak Aart met BOinK over het belang van een goed binnenklimaat en de speciale schone lucht-app die zij hiervoor ontwikkeld hebben. Vertelt Astrid Boot, vitaloog en werkgelukdeskundige, aan Wendy hoe je een vitale organisatie creëert en professionals in de kinderopvang kunt laten floreren. En legt Mireille, geïnspireerd op de Netflix serie “Secrets of the Blue Zones”, uit welke elementen kinderopvangorganisaties en basisscholen kunnen gebruiken, om kinderen te leren een duurzaam leven te leiden en om duurzaam met personeel om te gaan.

Veel leesplezier toegewenst en tot juni: dan komen we weer terug met een nieuw KindVak Magazine en alle laatste ontwikkelingen over KindVak. Blijf ondertussen via onze 5 website, 5 Facebook en 5 Instagram pagina’s op de hoogte en mis niks over hét vakevenement voor kinderopvang & primair onderwijs!

Namens het hele team van KindVak

Natascha Kiefmeijer

Inhoudsopgave

Zorg voor een duurzaam leven

Als je aan mensen vraagt wat ze willen worden, dan krijg je geregeld ‘oud’ als antwoord. Helaas is het niet iedereen gegeven om oud te worden. Bijzonder om te weten is dat inwoners van Okinawa in Japan juist vaak oud worden maar dat ze hier niet bewust mee bezig zijn. Okinawa is één van de Blue Zones op de wereld en wat kunnen wij leren van hun duurzame manier van leven?

BLUE ZONES

Dan Buettner is ontdekkingsreiziger en raakte geïnspireerd door het verhaal over mensen die gemiddeld ouder worden dan het grootste deel van de wereldbevolking. In de afgelopen twintig jaar heeft hij onderzoek gedaan naar de langstlevenden. Hij kwam er achter dat er vijf gebieden op de wereld zijn waar het aantal honderdjarigen hoger is dan in de rest van de wereld. Deze vijf gebieden worden de Blue Zones genoemd. De Blue Zones vind je in: Sardinië (Italië), Loma Linda (Californië), Nicoya (Costa Rica), Okinawa (Japan) en Ikaria (Griekenland). De blauwe zones verschillen van elkaar, de één bestaat bijvoorbeeld uit bergdorpen en de ander is een zonnige voorstad van Californië. Maar ze hebben ook veel overeenkomsten en juist die overeenkomsten maken het interessant om de Blue Zones te leren kennen. Dan Buettner geeft dan ook niet voor

niets aan dat we om duurzaam te leven eigenlijk moeten leren om te leven in plaats van oud willen worden.

ACTIEVE LEVENSSTIJL

Als je kijkt naar de overeenkomsten tussen inwoners in de Blue Zones, dan zie je onder andere dat ze heel bewust over hun voeding nadenken. Hun ‘dieet’ is niet helemaal hetzelfde. Wel zie je dat de gebruikte ingrediënten erg voedzaam zijn, vaak een geneeskrachtige werking hebben, weinig calorieën of goed bereide koolhydraten bevatten. Vlees en vis is geen vanzelfsprekendheid iedere dag en er wordt erg gevarieerd gegeten. Veel groente, fruit en bonen staan op het menu en het eten wordt met aandacht bereid. Ook eten ze niet tot ze helemaal vol zitten. De 80% regel wordt toegepast, waarbij je eet tot je voor 80% vol zit, in plaats van eten tot je helemaal verzadigd bent. In Okinawa zeg-

gen ze de volgende 3 woorden voordat ze gaan eten: hara hachi bu. Dit betekent acht van tien. Ze stoppen met eten als hun maag voor 80% vol zit. Daarnaast zie je dat iedereen een reden heeft om dagelijks zijn bed uit te komen, het leven is nog steeds zinvol hoe oud je ook bent. Dit wordt ook wel Ikigai genoemd of Plan de vida. Iedereen heeft een doel in zijn leven en dit kan voor extra jaren aan levensverwachting zorgen. Verder zie je dat er veel aan lichaamsbeweging wordt gedaan en dan niet in een sportschool of met een stappenteller maar gewoon door in het dagelijks leven actief te zijn. Zo hebben bijna alle inwoners een tuintje waar ze veel in te vinden zijn. Door te tuinieren moet je bukken, tillen en vele handelingen verrichten. Juist dit alles zorgt ervoor dat spieren sterk blijven. Het tuinieren en huishouden wordt gedaan met weinig mechanische hulpmiddelen en dit houdt iedereen actief. Verder zie je dat inwoners deel uit maken van een gemeenschap, bijvoorbeeld via hun geloof of door het groepsgevoel in een Moai, een toegewijde sociale kring die leuke dingen met elkaar onderneemt, maar er ook voor elkaar is in tijden van nood. Daarnaast zie je dat er ook aandacht is voor het indrukken van de ‘pau-

zeknop’. Op welke manier er een moment voor jezelf genomen wordt verschilt per regio, in de ene zone doen ze dit via bidden, in de andere zone denken ze meerdere malen per dag aan hun voorouders, er wordt een dutje gedaan en in Sardinië is er een happy hour. Allen om ervoor te zorgen dat je eventuele stress van je af laat glijden, zodat je geen chronische stress krijgt.

EEN VROEGE START

Er zijn initiatieven om Blue Zones te creëren waarin alle wijze lessen worden meegenomen. Als kinderopvangorganisatie of basisschool is het uiteraard niet mogelijk een gehele blauwe zone op te zetten, maar er kunnen wel elementen gebruikt worden om kinderen te leren een duurzaam leven te leiden en om duurzaam met personeel om te gaan. In Nederland neemt het aantal kinderen met diabetes en overgewicht snel toe. Belangrijk is daarom om kinderen en ook hun ouders te informeren over wat gezonde voeding is en wat beter achterwege kan blijven. Uit een onderzoek onder de negen grootste supermarktketens in Nederland blijkt dat 80% van de producten buiten de Schijf van vijf valt. Begin daarom al jong met goede informa-

tie over voeding en zorg dat er veel groenten en fruit binnen de organisatie aanwezig is. Er zijn verschillende scholingen waarbij je als team leert hoe je voor een gezonde kinderopvang of school zorgt. Ook het inrichten van een moestuin waarbij kinderen leren om te tuinieren mag niet ontbreken. Kinderen kunnen producten mee naar huis nemen uit de moestuin of iemand van de volkstuin kan informatie verzorgen. Uiteraard is het belangrijk dat kinderen veel bewegen, juist omdat steeds meer naar voren komt dat kinderen in Nederland te weinig bewegen.

OOG VOOR ELKAAR

Om duurzaam met personeel om te gaan kunnen uiteraard lessen getrokken worden uit de Blue Zones. Is er oog voor de Ikigai van medewerkers? Wat zorgt ervoor dat zij met een gelukkig gevoel opstaan en wat willen zij nog bereiken in hun werk? Dit blijft belangrijk voor professionals, of je nu startend bent of nog een aantal jaar tot je pensioen te gaan hebt. Hebben de medewerkers het gevoel dat ze onderdeel uitmaken van een groep zoals in een Moai? Is er echte aandacht voor het personeel, voor elkaar en voel je je gesteund in minder

goede tijden? Geldt dit ook voor (groot)ouders die hun kind naar school of de organisatie brengen en wat kan je er aan doen om dat groepsgevoel te versterken? Als we denken aan het belang van iedere dag de pauzeknop indrukken, zorgen we er dan met elkaar voor dat pedagogisch medewerkers en leerkrachten ook iedere dag een pauzemoment hebben om even op te laden? Wil je op een duurzame manier met elkaar omgaan en kinderen leren hoe ze een duurzaam leven kunnen hebben, dan is het de moeite waard om met elkaar stil te staan bij de wijze lessen die wij kunnen leren van de langstlevenden op deze wereld, de inwoners van de Blue Zones.

MEER INFORMATIE

5 De blue zones methode – Dan Buettner Live to 100: secrets of the Blue Zones (Netflix)

OVER DE AUTEUR

Mireille David is trainer en coach voor de kinderopvang, het onderwijs en de welzijnssector. Zij verzorgt onder meer vitaliteitstrainingen en voor KindVak schreef zij de boeken De gelukkige pm’er en De gezonde pm’er.

Tekst: Mireille David

Beeld: Mooi! John van Neer

Meubilair als derde pedagoog

Wie zijn kinderopvangorganisatie met een duurzame blik wil inrichten, kan terecht bij het bedrijf MOOi! van John van Neer in Echt. Dit jaar bestaat MOOi! 25 jaar en als vaste standhouder van KindVak vieren zij dat graag met alle bezoekers tijdens de volgende editie van KindVak.

Zo’n 45 jaar geleden is John van Neer opgeleid als meubelmaker en dit beviel hem goed. Hij werd steeds beter in zijn werk en na een aantal jaar werd hij zelfs leraar meubelmaker op een hbo-opleiding en nog enkele jaren later werd hij tutor op de kunstacademie. Van professionals als John werd wel verwacht dat hij zelf het vak bleef uitoefenen en dat deed hij juist graag. Toen zijn eigen kinderen naar het kinderdagverblijf gingen viel zijn artistieke blik op het aanwezige meubilair. Daar kon wel iets aan verbeterd worden vond hij en op eigen initiatief maakte John een tafel voor het kinderdagverblijf. Het resultaat werd goed ontvangen en er volgde een verzoek, niet alleen van de locatie van zijn eigen kinderen maar ook van kinderdagverblijven in de omgeving. Zonder reclame te maken wisten steeds meer organisaties de weg naar John van Neer te vinden en zelf ging hij zich steeds meer verdiepen in de wereld van de kinderopvang en duurzaamheid. Met zijn bedrijf MOOi! wilde hij als ondernemer iets anders neerzetten dan er al was op de markt.

DUURZAAMHEID IN ALLE FACETTEN

‘Ons bedrijf is in Echt gevestigd, in Limburg en wij proberen volledig circulair te werken. Zo is ons gebouw volledig duurzaam en duurzaamheid proberen wij in alle facetten terug te laten komen. Onze productie is volledig C02 neutraal doordat wij onze eigen energie opwekken. Daarnaast hebben wij bijvoorbeeld geen wegwerp bekers en borden voor het personeel en onze buitendienst rijdt volledig elektrisch’, laat John weten. Bij het maken van meubels blijft veel restmateriaal over en ook hier zoeken zij altijd een passende oplossing voor. Het hout wordt bijvoorbeeld versnipperd of restmaterialen gaan terug naar de leverancier, alles om zo min mogelijk afval over te houden. ‘Het afgelopen jaar hebben wij een check laten doen om te beoordelen of wij nog duurzamer kunnen werken, want wij willen geen kans onbenut laten.’

PASSENDE INRICHTING VOOR DE KINDEROPVANG

MOOi! heeft zich toegespitst op de inrichting van kinderdagverblijven en de buitenschoolse opvang. ‘Wij verzorgen de inrichting van de kinderopvang voor kinderen van nul tot twaalf jaar’, meldt John. ‘Voor ons is het van belang dat we de oorsprong van al onze producten kunnen achterhalen. Artikelen en materialen waarvan wij de oorsprong niet kunnen achterhalen, worden niet gebruikt.’ Bij het bedrijf van John en zijn vrouw Lia wordt al het meubilair zelf ontworpen en geproduceerd. Vakkundig personeel op alle gebieden is in huis, zoals stylisten en stoffeerders. Vanuit de vier elementen rust, puur, stijl en sfeer, worden belangstellenden geholpen om tot een passende inrichting te komen. ‘Met klanten kijken we niet alleen naar de meubels op zich, maar we kijken naar vele aspecten die erbij horen, zoals het beleidsplan van de organisatie. Wij zien het meubilair als derde pedagoog. Ook is het voor ons goed om te weten in welke omgeving een locatie staat, wat de doelgroep is die er komt en hoe de ruimte verder ingericht is. Wat ligt er bijvoorbeeld op de vloer en welke kleur hebben de wanden? Met al die aspecten samen komen wij tot een voorstel en dit

kunnen we ook onderbouwen.’ Er wordt niet zomaar achter modetrends aangehobbeld qua kleur bijvoorbeeld. ‘We zijn ons ervan bewust dat de inrichting die wij verzorgen vele jaren mee moet gaan en niet dat een gebruikte trend na een aantal jaar verouderd overkomt.’ In de kinderopvang zag je vroeger veel primaire kleuren, tegenwoordig worden meer rustige kleuren, wit en houtstructuren gebruikt.

FEESTJE MET BEZOEKERS

John van Neer is al 20 jaar standhouder bij KindVak. ‘We begonnen ooit met een stand van 20m² en in de loop van de jaren is het formaat van onze stand meegegroeid. De komende editie is onze stand circa 140m². Ons bedrijf is steeds professioneler geworden en dat zien we ook terug bij KindVak.’ Bij de laatste editie van KindVak had MOOi! de standruimte verdeeld in 4 kamers: babygroep, peutergroep, buitenschoolse opvang en nieuwe ontwerpen. ‘Vanuit ons bedrijf proberen we bij iedere editie nieuwe ontwerpen mee te nemen. Maar we kunnen uiteraard niet alles laten zien en veel producten zijn maatwerk.’ Tijdens de beurs zijn iedere dag zes medewerkers van MOOi! aanwezig die

bezoekers informeren over de visie achter het bedrijf en toelichten hoe zij een organisatie kunnen helpen bij de inrichting. ‘De reacties die wij ontvangen van bezoekers, zijn erg positief en ze zijn zeer enthousiast over onze manier van werken.’ Wie enthousiast is kan een bezoek aan het bedrijf zelf brengen. Daar kan de showroom bezocht worden maar ook de werkplaats. ‘Echt ligt niet voor iedereen om de hoek maar wie toch in de auto stapt wordt al snel enthousiast als zij de showroom zien. En als echte Limburgers serveren wij natuurlijk lekkere vlaai bij de koffie of thee.’ Dit jaar bestaat MOOi! 25 jaar en dat is uiteraard reden voor

een feestje. ‘Wij denken nog na over een ludieke actie speciaal voor KindVak en hopen dat veel bezoekers er met ons een mooi feestje van willen maken in 2024.’

OVER DE AUTEUR

Mireille David is coach en trainer voor de kinderopvang, het onderwijs en welzijnswerk. Als redacteur voor KindVak Magazine gaat zij iedere editie in gesprek met een standhouder van KindVak.

Voor dit artikel sprak Mireille David eigenaar en oprichter John van Neer van MOOi! in Echt. Wil je meer weten over dit bedrijf? Neem dan een kijkje op de website 5 www.mooi-inrichting.nl

Column Michiel van Campen voorzitter branchevereniging Spelen & Bewegen

Buiten spelen, daar krijg je energie van!

Buiten spelen, leuk! Na een tijdje binnen zitten fris je daar als kind weer helemaal van op. En niet alleen als kind, ook als ouder of vakkracht, toch? En wat mooi is: buitenspelen is één van de meest duurzame activiteiten die ik kan bedenken!

Als je duurzaamheid betrekt op de speelplek, dan kun je kijken hoe de speelplek is ingericht en aangelegd, en met welke materialen. En hoe kinderen daar komen: lopend, op de fiets, met openbaar vervoer of met de auto. De duurzaamheid van de inrichting en aanleg, daarmee zijn de leden van onze branchevereniging bezig, elk voor hun eigen producten, processen en materialen. En de bereikbaarheid en het stimuleren van duurzaam vervoer ernaartoe: ook de aandacht daarvoor is belangrijk.

Het is mooi als je als ouders van kleine kinderen de ‘luxe’ hebt ze op de fiets of lopend naar school of opvang te kunnen brengen. Of als kinderen die iets groter zijn, zelf met de fiets of lopend er naartoe kunnen gaan. En anders is het mooi als de school of de opvang af en toe met de kinderen ergens naartoe kan lopen of fietsen, om buiten te spelen of te gymmen of zwemmen. Lopen en fietsen is duurzaam en gezond. En jong geleerd is oud gedaan.

En dan het spelen zelf: dat kun je niet teveel doen, uit oogpunt van duurzaamheid! Hoe meer kinderen buiten spelen, hoe duurzamer het is. Want met het spelen zelf verbruik je niets. En het levert héél veel op: de ervaring van het buiten zijn, het genieten van lekker buiten zijn. Verstoppertje spelen, ‘koken’ met zand en water, of gewoon chillen. Rennen, touwtje springen en klauteren, of rijden op een driewieler of step.

Meestal geldt: de duurzaamste energie is de energie die je bespaart en dus niet gebruikt. Maar als het gaat om buiten spelen en bewegen, dan geldt eerder het omgekeerde: hoe meer energie je gebruikt, hoe beter! Want de enige energie die buitenspelen gebruikt, is de energie van de kinderen zelf! En met het oog op gezond opgroeien en het ontwikkelen van een gezonde leefstijl en een gezond gewicht kan dat nooit teveel zijn. Buitenspelen, dat geeft je energie! Dus hoeveel duurzamer wil je het hebben!!!

Tekst: Wendy Meerbeek, Meersocial Beeld: iStock.com

Duurzame communicatie met ouders: hoe blijf je in gesprek?

Een eerste mail of telefoontje van een ouder met vragen over de opvang, een gesprek tijdens de rondleiding, de spannende wenochtend van een kind… Vanaf het begin is er binnen de kinderopvang contact met ouders. Tijdens al deze contactmomenten worden vragen, ervaringen maar soms ook zorgen gedeeld. Niet altijd even makkelijk. Hoe blijf je, in tijden van personeelstekorten en volle agenda’s, in gesprek met ouders?

Gjalt Jellesma, voorzitter van de Belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang (BOinK), vertelt: ‘Het gaat om een balans: waar hebben ouders behoefte aan en wat zijn de mogelijkheden van de kinderopvang? Alles valt en staat met helder communiceren vanaf het eerste contactmoment.’

En dan bedoelt hij niet alleen communicatie op afstand, zoals digitale media, maar juist het persoonlijk contact. ‘Heel handig om organisatie-updates via e-mail, een nieuwsbrief of ouderapp te versturen, maar we weten inmiddels ook dat vragen aan ouders via dit soort kanalen lang niet altijd de juiste informatie oplevert. Bovendien worden ouders toch al de hele dag overspoeld met appjes en mailtjes en beklagen PM’ers zich over het feit dat ze veel te veel tijd kwijt zijn met

het beantwoorden van appjes en dergelijke. Een echt fysiek gesprek over het kind levert ouder en professional vaak veel meer informatie op. Het zorgt ook voor een duurzame relatie en vergroot de ouderbetrokkenheid.’

Door te investeren in communicatie met ouders ontstaat er een positieve ouderbetrokkenheid en betere samenwerking. Alleen door samen te werken kan een kind zich optimaal ontwikkelen. Maak dus prioriteit van communicatie met ouders, ook in tijden van personeelstekorten en volle agenda’s.

weHoeworden betrokken?alsouders

ZORGEN

Watishet

voedingsbeleid?

Kan ik mijn opvangdag ruilen?

Zorg en opvoeding horen bij elkaar. Stel elkaar vragen wanneer er zorgen zijn over een kind en ga open een gesprek in. Wanneer het niet lekker loopt, is het extra belangrijk om samen te gaan zitten. Hoe pakken ouders het thuis aan als hun kind slecht eet? Zijn de driftbuien die hun zoontje op de opvang heeft herkenbaar? Luister naar elkaar, deel de zorg en blijf communiceren. Gjalt: ‘Leg uit met voor ouders herkenbare voorbeelden en kies de juiste toon. Vaak vinden ouders het dan prettig om goede tips te krijgen. Bespreek ook wat je van ouders verwacht en geef hen duidelijkheid over hun rechten. Op deze manier zijn gesprekken een verrijking voor zowel ouders als professionals en bouw je aan een duurzame relatie.’

Verbeteren van de communicatie tussen ouders en kinderopvang? De oudercommissie (OC) speelt hierbij een belangrijke rol. Vraag advies en betrek de OC bij het ontwikkelen van ouderbetrokkenheid.

OVER BOINK

BOinK is de belangenvereniging die ouders en oudercommissies vertegenwoordigt in de kinderopvangbranche en politiek. Ze kunnen hier terecht met vragen en voor advies op het gebied van kinderopvang: 5 www.boink.info

Hoe gaat het ophalen van school naar de BSO?

Hoe gaat het met mijn kind op de opvang?

Hoe lang van tevoren weet ik of er plek is op jullie opvang?

TIPS VOOR OUDERS & KINDEROPVANG SAMEN

• Neem de tijd tijdens het breng- en haalmoment: stel een ouder vragen. Geef ouders ruimte om vragen en zorgen te delen en biedt hen een luisterend oor.

• Kijk samen met ouders naar oplossingen en verzamel feedback. Hun input is waardevol.

• Niet iedere ouder communiceert op dezelfde manier. Zorg dat er naast e-mail, telefoon, app of andere digitale media, ook ruimte is voor persoonlijke gesprekken.

• Organiseer ouderbijeenkomsten waar ouders en professionals elkaar kunnen ontmoeten, ervaringen kunnen delen en vragen kunnen stellen.

• Voor sommige ouders is de kinderopvang een compleet nieuwe wereld. Biedt hen de mogelijkheid om vragen te stellen, bijvoorbeeld tijdens een koffie-ochtend. Op die manier zorg je voor de start al voor ouderbetrokkenheid.

• Spreekt een ouder geen Nederlands? Gebruik taalapps waardoor communicatie minder ingewikkeld is. Geef uitleg mee op papier en blijf in gesprek.

• Organiseer individuele coaching voor PM’ers met, indien nodig, gerichte ondersteuning om communicatievaardigheden te verbeteren. Hierbij kan de pedagogisch coach en de oudercommissie een rol spelen.

• Streef intern naar open communicatie. Door elkaar aan te moedigen vragen te stellen, zorgen te uiten en ideeën te delen, ontstaat deze vorm van communicatie ook richting ouders.

Plakband

Het is een koude donderdagmiddag. Gelukkig is het binnen warm. Kayleigh en Stephan trotseren de kou om buiten te voetballen, maar de andere kinderen blijven liever binnen. Ik geef ze geen ongelijk en schenk een warme kop thee voor mezelf in.

Meyra is in de knutselhoek bezig met een zelfbedacht project. Ze knipt een hondje uit een groot stuk karton, bevestigt er een touwtje aan en sleept het achter zich aan. ‘Ik ga hem even uitlaten hoor,’ giechelt ze.

De andere kinderen vinden het idee van Meyra ontzettend leuk. Plotsklaps willen ze allemaal een huisdier hebben. Ik haal meer karton, dozen, papier, plakband, scharen en lijm uit de voorraadkast. Even later is het een dolle boel. Er worden niet alleen hondjes gemaakt, maar ook hamsters en cavia’s.

Het is een bende, maar het is heel leuk om de kinderen zo bezig te zien. Knutselen is goed voor creativiteit en expressie. Het gaat niet om het eindresultaat, maar om het proces. Ze zijn motorisch bezig en maken kennis met verschillende materialen. Omdat de kinderen niet vanuit een vast voorbeeld werken, ontstaan er hele grappige dingen. Na een tijdje komt Samuel naast me staan: ‘Juf, het plakband is op. Mag ik nieuwe?’

Verbaasd kijk ik hem aan. ‘Nou Samuel, ik heb vijf rollen op tafel gelegd, dus ik denk dat daar nog wel iets van over is.’

‘Nee,’ zegt hij. ‘Ik ben namelijk een egel aan het maken.’

Hij sleept me naar de hoek van de kamer en laat zijn kunstwerk zien. Even weet ik niet waar ik naar kijk, maar dan zie ik het: het is een enorme bal plakband. ‘Ik heb al drie rollen gebruikt!’ Samuel zegt het alsof het een hele prestatie is.

Ik slik en weet niet wat ik moet doen. Deze jongen is overduidelijk heel creatief bezig geweest en is trots op het resultaat. Daarnaast is hij in aanraking gekomen met verschillende materialen.

‘Dit had ik kunnen weten,’ denk ik. Tijdens het knutselen is er altijd wel iemand die aan de haal gaat met plakband. Je kunt daar leuke dingen mee doen, daar geef ik de kinderen geen ongelijk in. Toch is zo’n bol plastic niet erg duurzaam. Het is een dilemma waar ik vaker mee worstel. Je wilt kinderen niet belemmeren in hun creatieve proces, maar daarnaast wil je ook dat ze zuinig met materiaal omgaan.

Nu is Samuel nog blij met zijn egel, maar ik weet zeker dat ik die bal over een paar dagen in de prullenbak terugvind.

Ik prijs Samuel voor zijn mooi gemaakte knutselwerk. Daarnaast leg ik hem uit dat zoveel plakband gebruiken best zonde is. Misschien was een prop maken van een krant handiger geweest? Vervolgens vertel ik de kinderen dat plakband nu voortaan bij mij in de kast ligt. Als ze het nodig hebben, kunnen ze erom vragen. Iedereen begrijpt het en de knutselwerkjes worden er gelukkig niet minder creatief van. Samuel gaat aan de slag met papier en Fleur gooit glitters in een bakje. Als ik erheen loop, zie ik dat het schaaltje tot de rand toe is gevuld met een doorzichtige substantie.

‘Wat ben je aan het doen?’ vraag ik voorzichtig.

‘Ik maak slijm met lijm en glitters,’ antwoordt Fleur vrolijk. Ze roert met de achterkant van haar kwast door het papje. Daarna pakt ze de grote fles die voor haar op tafel staat en geeft hem aan mij.

‘Deze lijmpot is trouwens al op. Mag ik een nieuwe?’

Tekst: Aart Verschuur

Beeld: BOinK + Ruimte-OK

App schone lucht

Zelf deskundig meepraten over het binnenklimaat

De afgelopen jaren is er steeds meer aandacht gekomen voor het binnenklimaat in de kinderopvang, al helemaal door de coronapandemie. Die maakt extra duidelijk hoe belangrijk goede ventilatie is. Maar een aangename binnentemperatuur en een goede luchtkwaliteit hebben ook een positief effect op welzijn, gezondheid en concentratie van kinderen én pedagogisch medewerkers.

Misschien denk je: schone lucht en ventilatie is mijn pakkie-an niet, dat is voer voor deskundigen. Niets is minder waar. Je kunt snel en deskundig met iedereen meepraten over het binnenklimaat op je werk via de schone lucht-app van BOinK, de belangenvereniging van ouders in de kinderopvang.

De app is in november 2021 gelanceerd en wordt nog steeds veelvuldig gedownload. Het belangrijkste onderdeel van de app is een stappenplan waarmee je als professional in de kinderopvang en op school eenvoudig en direct aan de slag kunt. Wat enorm opvalt is de laagdrempeligheid van de app. Iedereen kan hem gebruiken en iedereen kan er van leren.

BACTERIËN EN VIRUSSEN

Dat was precies de bedoeling, vertelt de initiatiefnemer van de app, Gjalt Jellesma, voorzitter van BOinK. Hij ontwikkelde de app in samenwerking met Kenniscentrum Ruimte-OK. Ook Waarborgfonds & Kenniscentrum Kinderopvang, W/E adviseurs duurzaam bouwen en BBA Binnenmilieu brachten hun kennis in.

In bijvoorbeeld Duitsland en de Scandinavische landen is veel meer aandacht voor binnenklimaat. ‘Daar zit het echt bij iedereen ingebakken. Waar het gaat om de aandacht voor de kwaliteit van het binnenklimaat scoort de Nederlandse kinderopvang op een schaal van 1 tot 10 een magere 4. Pas sinds de coronapandemie in 2020 is ook de overheid zich bewust dat in

slecht geventileerde ruimtes bacteriën en virussen vrij spel hebben en dat op dit gebied in Nederland onderwijs en kinderopvang echt een inhaalslag moeten maken.’

SNEL BEGRIJPEN

De app schone lucht is zeker niet alleen bedoeld voor leidinggevenden. Hij maakt van elke willekeurige leek iemand die met betrekkelijk eenvoudige ingrepen veel kan bereiken. Door de app begrijp je snel welke technische kanten er aan ventilatie zitten. En ook als je uiteindelijk echt met installateurs moet praten, dan wéét je waar je het over hebt. Dan spreken we over app-niveau 2 en vooral 3, legt Gjalt uit.

‘Bij deze hogere niveaus is vooral de gedachte dat je als ondernemer of regiomanager steviger in de schoenen staat op het moment dat je met een installatiebedrijf aan de slag gaat. Want installateurs verkopen soms vooral de duurste oplossing. En wat vooral jammer is, is dat “state-of-the-art”-oplossingen vaak onbetaalbaar en dus onhaalbaar zijn én lang niet altijd

nodig zijn om een grote verbetering te kunnen realiseren. Als je mee kan praten door alle laagdrempelige informatie in de app, dan ben je voor een installateur toch een volwaardiger gesprekspartner.’

Heb je vragen of wil je ondersteuning bij de inventarisatie van het binnenklimaat?

Neem contact op met Waarborgfonds & Kenniscentrum Kinderopvang en Kenniscentrum Ruimte-OK. Kijk op 5 www.ruimte-ok.nl

OVER DE AUTEUR

Aart Verschuur is hoofdredacteur van magazine Kindcentrum BBMP.

HET VERSCHIL TUSSEN VENTILEREN, LUCHTEN EN LUCHT REINIGEN

Ventileren betekent continu frisse lucht aanvoeren en vervuilde lucht afvoeren. Luchten of spuien betekent vijf tot tien minuten (of langer indien nodig) ramen en deuren tegenover elkaar openzetten, zodat er in korte tijd veel verse lucht binnenkomt. Dit doe je bij voorkeur als kinderen voor een activiteit in een andere ruimte verblijven of buiten spelen.

Bij oudere gebouwen kan het zijn dat de voorzieningen voor ventileren en luchten (ramen) dezelfde zijn. Probeer dan altijd van boven naar beneden te beginnen met ventileren. Dus eerst roosters boven in het kozijn open, dan aanvullend klepramen boven 1.80 m open (of kantelramen in kantelstand) en als laatste draairamen (of uitzetramen) onder de 1.80 m helemaal open. Soms zijn er alleen grote ramen in het midden van het kozijn. Gebruik een CO2-meter om te bepalen of je de extra maatregelen moet nemen.

CO2-METERS VERPLICHT IN ALLE SCHOLEN

Met een wijziging van Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) – het vroegere Bouwbesluit – worden CO2-meters in het gehele funderend onderwijs verplicht voor alle bestaande gebouwen en nieuwbouw. Dat meldt onderwijsminister Mariëlle Paul. Zij heeft eind vorig jaar de maatregel genomen, nadat in 2022 bleek dat 40 procent van de scholen CO2-meters nog niet vrijwillig had geïnstalleerd.

Met CO2-meters is het mogelijk het gehalte aan kooldioxide in de lucht in de gaten te houden. Als dat te hoog wordt, is het nodig om te ventileren, bijvoorbeeld door een raam open te doen. Gebleken is dat met extra ventilatie in klaslokalen het risico wordt verkleind op een infectie met luchtwegvirussen, zoals corona. Zo slaan CO2-meters dus twee vliegen in één klap: frisse lucht én minder infectiegevaar.

HOE WERKT DE APP?

Als je de app gebruikt, kies je eerst als gebruiker het soort gebouw, daarna hoe de lucht de ruimte binnenkomt (bijvoorbeeld door ramen of rooster) en hoe de lucht de ruimte verlaat. Vervolgens worden oplossingen getoond die voor betere ventilatie kunnen zorgen in jouw specifieke situatie. In de app zijn oplossingen opgedeeld in drie niveaus, die worden aangegeven met 1, 2 of 3 ventilatoren.

Oplossingen op niveau 1 zijn zeer eenvoudig en kunnen meteen worden toegepast. Denk aan het bewust gebruiken van de verwarming en het regelmatig openzetten van ramen. Dat heeft allemaal te maken met aandacht en gedrag. Iedereen die gebruik maakt van een ruimte kan ze toepassen. Ze zijn nog gratis ook, of vragen een kleine investering.

Gratis zijn bijvoorbeeld het hang- en sluitwerk controleren, kijken of de roosters openstaan, en checken of de mechanische ventilatie aan staat. Ook helpt het om toe- en afvoerroosters schoon te maken en om te controleren of er niets voor geplaatst is. Eenvoudig is ook het controleren van kloktijden, zowel van de verwarming als de ventilatie. Als de ventilatie of verwarming niet op het juiste moment inschakelt, kan dit gevolgen hebben voor het binnenklimaat.

Oplossingen die wel wat kosten zijn op niveau 1 overzichtelijk en betaalbaar. Denk aan het aanbrengen van ramen die traploos open en dicht kunnen, het verplaatsen van vensterbanken boven radiatoren, het opnieuw laten inregelen van de ventilatiecapaciteit of de verwarmingscapaciteit optimaliseren.

Op niveau 2 van de app ga je aan de slag met oplossingen voor technische tekortkomingen die je hebt geconstateerd, zoals het ontbreken van ventilatieroosters in gevels, niet te openen ramen vervangen door ramen die dat wel kunnen, het aanbrengen van mechanische afzuiging en toevoer.

Dit laatste is gebouw-afhankelijk. Soms kan iets per ruimte worden geïnstalleerd en kan een ventilator al voldoende zijn, soms moet het centraal voor het hele gebouw worden geregeld. Kosten op niveau 2 beperken zich tot hooguit enkele duizenden euro’s.

Op niveau 3 van de app zijn er dan meer bouwkundige, doordachte oplossingen. Denk aan het aanbrengen van extra mechanische toevoer in de slaapruimte en extra mechanische afvoer in de groepsruimte. Zo krijgen vooral kwetsbare, slapende baby’s voldoende frisse lucht.

Of denk aan een centraal balansventilatiesysteem, waarbij toeen afvoerroosters voor ventilatielucht worden geplaatst in de ruimten. De lucht gaat dan naar een centrale luchtbehandelingskast. De kosten van dit soort maatregelen kunnen zomaar oplopen tot 20.000 euro per ruimte of meer. Want het gaat vaak om flinke bouwkundige ingrepen.

KindVak Magazine is een digitaal vakblad dat het gesprek aan gaat met jou als pedagogisch professional. Openhartige verhalen uit de praktijk, prikkelende columns van deskundigen en inzichtelijke interviews over actuele zaken binnen de kinderopvang en het primair onderwijs, brengen de transitie binnen deze branche in beeld.

KindVak Magazine – inmiddels toe aan jaargang 9 - verschijnt een aantal keer per jaar en wordt gratis digitaal verspreid onder ruim 22.000 jonge kind professionals in Nederland en België. 5 Bekijk alle laatste uitgaves hier.

BEURSSPECIAL

Begin september 2024 verschijnt een extra dikke printversie van KindVak Magazine: de beursspecial. Met een oplage van 40.000 exemplaren wordt dit magazine uitgedeeld aan bezoekers op de beurs en voorafgaand opgestuurd naar kinderopvanglocaties en basisscholen in Nederland en België. Daarnaast gaat hij als bijsluiter bij een aantal toonaangevende bladen in de markt mee.

PUBLICATIEDATA EN THEMA’S IN 2024

Juni 2024

September 2024

November 2024

Buiten spelen & natuur

Beursspecial (printversie)

Nader te bepalen

TARIEVEN KINDVAK MAGAZINE, DIGITALE VERSIE

Halve pagina

Hele pagina*

190 x 135 mm € 549,-

190 x 270 mm € 995,-

TARIEVEN KINDVAK MAGAZINE, BEURSSPECIAL (PRINTVERSIE)

Kwart pagina

Halve pagina

Hele pagina*

90 x 135 mm € 749,-

190 x 135 mm € 1.049,-

190 x 270 mm € 1.749,-

*Voor een advertentie op de cover binnenzijde, (voor- of achterkant), geldt een toeslag van 25%.

Interesse in adverteren of een redactioneel artikel in één van de magazines? Stuur een mail naar info@kindvak.nl en wij informeren jou graag verder.

Tekst: Sanne

Beeld: KOSMO

De meest duurzame kinderopvanglocatie van Nederland

Als we het hebben over duurzaamheid, is er één kinderopvangorganisatie die het wel op een heel bijzondere manier aanpakt: KOSMO. Deze kinderopvangorganisatie valt vooral op vanwege de innovatieve directeur Sebastiaan Dekkers. In 2020 richtte hij zijn eigen bouwbedrijf op. Niet omdat hij klaar was in de kinderopvang, maar omdat hij de meest duurzame kinderopvanglocatie van Nederland wilde bouwen.

Dekkers kwam tijdens zijn studententijd in aanraking met de kinderopvangbranche. ‘Mijn moeder werkte voor een gastouderbureau en zat daar niet meer op haar plek. Samen met haar ben ik toen een eigen gastouderbureau begonnen. Uiteindelijk groeiden we uit tot het tweede grootste gastouderbureau van Nederland. Na 10 jaar heb ik ook een kinderopvangorganisatie overgenomen.’

ONBEGRENSDE MOGELIJKHEDEN

Volgens Dekkers staat de naam van de organisatie voor onbegrensde mogelijkheden. ‘KOSMO is afgeleid van kosmos en die is eindeloos. In de kinderopvang gaat het over opgroeien en de wereld om ons heen. In verbinding staan met de natuur, dieren, mensen en onze omgeving. Kinderen kunnen bij ons hun nieuws-

gierige aard uiten en eindeloos ontdekken.’ Ook Dekkers ziet overal mogelijkheden. Hij liet zich in ieder geval niet door obstakels tegenhouden toen hij een duurzaam kinderopvanggebouw wilde neerzetten. ‘Duurzaamheid zit in mijn DNA. Ik wil de aarde niet belasten en de natuur en het milieu zoveel mogelijk intact laten. Dat probeer ik ook te doen in mijn manier van ondernemen. Zo hebben we op onze eigen locaties zonnepanelen en gebruiken we geen gas. Daarnaast eten en drinken de kinderen zoveel mogelijk biologische producten.’

DUURZAAM BOUWEN

Dus toen Dekkers een nieuwe locatie wilde neerzetten, moest dit natuurlijk op een duurzame manier gebeuren. ‘We ontdekten dat je ongeveer 200 ton CO2 uitstoot

als je een regulier gebouw neerzet. Je hebt namelijk veel kolen en gas nodig om baksteen, beton en staal te maken. En ook bij het produceren van isolatiemateriaal als steenwol of glaswol zijn hoge temperaturen nodig. Bovendien bestaat een typisch Nederlands bouwwerk voor slechts 5% uit hernieuwbare materialen, terwijl de overige 95% op een gegeven moment afval wordt.’

Alle reden dus voor Dekkers om op zoek te gaan naar een bedrijf dat dit anders aanpakte. Er was echter een klein probleempje: een bedrijf dat het op de circulaire manier kon doen, zoals Dekkers dat wilde, bestond nog niet in Nederland.

‘Daarom zijn we in 2020 bouwbedrijf Tala gestart. We doen het gewoon zelf en dat gaat uitstekend. Naast kinderopvanglocaties maken we ook woningen. Ook zijn we al begonnen aan de bouw van een tweede duurzame vestiging van KOSMO. Over een half jaar zal deze in gebruik worden genomen.

EEN CIRCULAIR BOUWWERK

‘Het bijzondere van onze bouwstijl is dat het een circulair bouwwerk is’, aldus Dekkers. ‘Dit betekent dat het gebouw voor 90% uit hernieuwbare materialen

bestaat. We gebruiken veel hout en dit maakt het allemaal een stuk duurzamer. Het voordeel van het gebruik van hout is dat je de CO2 niet in de lucht uitstoot, maar in het gebouw vastzet. Een boom neemt namelijk CO2 op en houdt dit vast in de bast en de stam. Bij het afbreken van het gebouw kun je het hout hergebruiken of desnoods versnipperen, zodat het weer kan worden gebruikt in de tuin. Dan heb je gelijk een goede voedingsstof voor de bodem.’

VOOR IEDERE GEKAPTE BOOM KOMEN ER

DRIE TERUG

Bouwbedrijf Tala kijkt goed naar het hout dat ze inkopen. ‘We gebruiken altijd FSC-gecertificeerd hout. Dat betekent dat er voor iedere gekapte boom weer een nieuwe boom wordt terug geplant.

Daarnaast zetten we zelf ook voor iedere boom die is gekapt twee bomen terug. Dat doen we zo veel mogelijk in samenwerking met projecten uit de buurt. Zo hebben we laatst met Staatsbosbeheer en de provincie Overijssel vijf hectare bos geplant.’

DE OPENING

Het meest duurzame kinderopvanggebouw opende in mei 2023. ‘Het voelde er gelijk heel warm aan,’ aldus Dekkers. ‘Dat verbaasde me nog het meest. Een traditioneel gebouw ziet er, voordat het is opgeleverd, vaak nog wat kil en leeg uit. In dit gebouw had je dankzij de houten uitstraling het gevoel dat je het gelijk in gebruik kon nemen. En die houtgeur, dat is gewoon ontzettend fijn.’

Daar is vestigingsmanager Imke Swagerman het roerend mee eens. ‘Toen we onze intrek hadden genomen in dit nieuwe pand, merkten we gelijk dat het hout veel rust brengt in de uitstraling. Het geeft echt een bepaalde sfeer. Nu ruik je het hout niet meer, maar je voelt wel dat het leeft. Je hebt het idee een beetje in de natuur te zijn.’

DUURZAME KINDEROPVANG

‘Het gebouw zelf is niet alleen duurzaam, maar ook met de kinderen worden veel milieubewuste dingen ondernomen,’ aldus Swagerman. ‘We hebben een prachtige ontdektuin, waar de kinderen lekker in kunnen spelen. Daarnaast doen we de gebruikelijke dingen, zoals het bouwen van een insectenhotel en afval scheiden.’

Toch gaan ze bij KOSMO nog net dat stapje verder. ‘Samen met de kinderen doen we mee aan projecten om bomen te planten. We vinden het heel belangrijk om de kinderen daarin te betrekken.’

Daarnaast wordt er volgens Swagerman ook aan het personeel zelf gedacht. ‘Zo krijg je een bepaalde vergoeding vanuit de organisatie als je een fiets of een elektrische auto wilt aanschaffen. Zelfs als je van plan bent je eigen huis te verduurzamen, wordt er met je meegedacht. In dat opzicht verschilt KOSMO denk ik heel erg van andere organisaties.’

Tekst: Wendy Meerbeek, Meersocial

Beeld: iStock.com, Bateau Advies-Vitaliteit

Werken met kinderen is werken met gevoel

Een gezonde en energieke omgeving voor zowel kinderen als professionals, daar worden we allemaal blij van. Maar hoe creëren we zo’n vitale organisatie? Astrid Boot, oprichter van Bateau Advies – Vitaliteit, vertelt hoe je professionals in de kinderopvang kunt laten floreren.

Astrid is vitaloog en werkgelukdeskundige. Ze is ruim 16 jaar ondernemer geweest in de kinderopvang en weet precies hoe het in deze branche reilt en zeilt. ‘De kinderopvang is een ‘mensenmens branche’. Alles hangt samen met het welbevinden van de professionals, kinderen en ouders. Daarom is de eerste prioriteit goed en passend werkgeverschap.’ Maar wat houdt dat precies in?

‘Binnen de kinderopvang willen we ouders ontzorgen, dat is mooi’, zegt Astrid. ‘Maar kijk als werkgever ook naar wat haalbaar is voor een medewerker. Denk bijvoorbeeld aan het ruilbeleid. Een prachtig beleid voor ouders, maar het vraagt veel flexibiliteit van de professional. Dit kan binnen het team voor stress zorgen. Belangrijk is dus de balans tussen het welbevinden van medewerkers en tevreden ouders. Dat schuurt nog weleens. Als werkgever moet je hierop inspelen met de juiste communicatie. Luister naar ouders, maar ook zeker naar je medewerkers. Wat hebben zij nodig?’

IN JE KRACHT

Pedagogisch medewerkers hebben een groot hart voor kinderen en ouders. Maar wat nu als je aan bepaalde wensen niet kan voldoen? Astrid: ‘Kijk samen hoe je ervoor kunt zorgen dat medewerkers zo krachtig zijn, dat ze dit ook aan durven te geven. Zowel bij de werkgever als bij een ouder. Dit vraagt bepaalde communicatieskills, want PM’ers willen het heel graag goed doen. Als werkgever moet je hier oog voor hebben. Kijk, luister en voel wat het team nodig heeft. Neem daar met elkaar de tijd voor.’

We gaan altijd maar door: de dagen zijn lang, de pauzes kort. Hoe zorgen PM’ers voor rustmomenten? En dat ze (nog) genieten van hun werk? ‘Vitaliteit heeft alles met energie te maken’, vertelt Astrid. ‘Hierbij gaat het niet alleen over persoonlijke vitaliteit, het is allesomvattend. Als organisatieprocessen niet goed lopen of onduidelijk zijn, dan werkt het door binnen het team. Neem bijvoorbeeld de regeldruk: er wordt steeds meer

gekaderd. Soms moet je dan omdenken en kijken hoe je er samen mee om kunt gaan waardoor de creativiteit weer gaat stromen.’

KERNWAARDEN

Mensen veranderen en ook de tijdsgeest veranderd. Astrid: ‘Kijk daarom steeds weer opnieuw naar de kernwaarden van je organisatie. Passen deze nog? Ga samen met het team aan de slag en stel de PM’er vragen als: ‘Waarom werk je bij deze organisatie en wat maakt het werk hier waardevol?’ Zo worden afspraken met elkaar gemaakt. Wanneer de kernwaarden helder zijn, weet je ook precies naar welke nieuwe medewerkers je op zoek bent. Dit biedt vanaf het eerste moment duidelijkheid en neem je als werkgever mensen aan die echt bij de organisatie passen. Met als resultaat een minder hoog ziekteverzuim.’

TIPS VAN ASTRID

• Stap als PM’er af en toe uit de dagelijkse routine en pak je vrijheid. Is het mooi weer? Ga buiten aan de picknicktafel aan de slag met het thema. Heb je zin om op de grond een boekje voor te lezen, ga daar lekker met de kinderen zitten! Het is belangrijk om plezier te maken onder werktijd, naar je hart te luisteren en het vrije gevoel te ervaren.

• Voel jij als PM’er ‘Help!’ als de GGD voor de deur staat? Zie het als presentatie in plaats van als controle. Pak het op die manier samen op, er gebeuren zoveel mooie dingen in de kinderopvang.

• Besteed als werkgever tijd aan mensen in je team. Loop en luister tijdens (vitale) 1-op-1 wandelingen. Waar ligt de passie van een medewerker? Wat heeft hij of zij nodig? Ga samen bouwen en zorg voor verbinding. Alles wat je aandacht geeft groeit: zet in op werkgeluk en werkplezier!

Meer info: 5 www.bateau-advies.nl