Opslag van CO2 in lege olievelden boort nieuwe markt aan

Begin maart werd de eerste CO2, afkomstig van INEOS Oxide in Zwijndrecht, gestockeerd in een leeg Deens olieveld. Een wereldprimeur waar INEOS best trots op is. Het doel is om tegen 2025 1 tot 1,5 miljoen ton CO2 op te vangen en op te slaan. En tegen 2030 4 tot 8 miljoen ton. Hiermee wil het chemische concern niet alleen zijn eigen CO2-voetafdruk verkleinen. ‘We boren een heel nieuwe markt aan’, zegt Mads Weng Gade, Chief Commercial Officer van INEOS Energy. CCS of het afvangen en permanent opslaan van CO2 wordt erkend als een noodzakelijke oplossing voor de realisatie van de Europese klimaatdoelstellingen.

‘Experts verwachten dat het prijsverschil tussen het opslaan van CO2 en het kopen van emissierechten wegvalt in 2030. Dan zal de markt voor CO2opslag snel groeien.’

Mads Weng Gade, Chief Commercial Officer van INEOS Energy

INEOS Oxide in Zwijndrecht produceert onder meer ethyleenoxide. Bij dat proces komt CO2 vrij, die wordt afgevangen en opgezuiverd. Voor Project Greensand wordt de vloeibare CO2 opgeslagen in ISO-containers en met een vrachtwagen naar de kade gebracht, 10 km verderop.

De containers met CO2 worden geladen op het schip voor de reis naar het uitgeputte Nini West oliereservoir voor de Deense kust. De Aurora Storm is zo aangepast dat het schip veilig containers met vloeibare CO2 kan vervoeren. Op termijn zal voor grote volumes een ander type schepen, de zogenaamde CO2 carriers, worden ingezet.

De CO2 wordt van het schip overgepompt naar het boorplatform bij 200 bar en 5°C en vervolgens in de lege olievelden 1.800 meter onder de zeebodem geïnjecteerd. Daarvoor zullen de operatoren het proces om olie op te boren omgekeerd toepassen.

Het Greensand-project test voor het eerst in reële omstandigheden hoe CO2 kan worden opgeslagen in een leeg olieveld. ‘Het was best spannend om te zien hoe het vloeibaar gemaakte CO2 in het lege reservoir stroomde’, glimlacht Weng Gade. ‘Onze labtesten zorgden voor het nodige vertrouwen, maar je weet nooit hoe CO2 zich in de realiteit gedraagt. Gelukkig loopt alles zoals verwacht. Onze ingenieurs kennen de eigenschappen van het zandsteenreservoir heel goed.’

Het olieveld ligt op 1.800 meter onder de zeebodem van de Deense Noordzee en werd meer dan 20 jaar geëxploiteerd door INEOS Energy. ‘Nu is het veld leeg en wordt er geen olie meer bovengehaald’, zegt Weng Gade. ‘De zandsteen in dat reservoir bevat trouwens glauconiet, wat ervoor zorgt dat het zand er effectief groen uitziet. Vandaar de naam Project Greensand.’

Greensand wil ook de waardeketen van afvang, transport en industriële opslag van CO2 aantonen. ‘Nu de test succesvol is verlopen, moeten we opschalen, zodat het ook economisch rendabel wordt’, aldus Weng Gade.

Momenteel kost de opslag van CO2 meer dan het kopen van ETS-quota, de zogenoemde CO2-emissierechten. Experten denken dat dat prijsverschil rond 2030 zal wegvallen. ‘Net zoals bij wind- en zonne-energie zal de markt dan versneld groeien’, verwacht Weng Gade. ‘Tot dan hebben we voldoende subsidies en de juiste regelgevende kaders nodig.’ Zo was er een bilateraal akkoord tussen België en Denemarken nodig om het transport van CO2 via scheepvaart mogelijk te maken.

Ook de herkomst van het CO2 is van belang voor de economische haalbaarheid. ‘In Antwerpen hebben we een ethyleenoxidefabriek’, aldus Johan Loots, business manager bij INEOS Oxide. ‘Uit dat proces komt een geconcentreerde CO2stroom vrij. Bij processen met een verdunde stroom CO2 is een extra stap nodig om die CO2 te concentreren, wat ook kosten met zich meebrengt.’

INEOS kijkt niet alleen naar de opvang van CO2 uit zijn eigen activiteiten. Het zit in het DNA van het bedrijf om de commerciële mogelijkheden van nieuwe technologieën te exploiteren. ‘Europa ziet de industriële opslag van koolstof als een essentieel onderdeel om de klimaatdoelstellingen tegen 2050 te halen. Tegen 2023 wil Europa 50 miljoen ton CO2 opslaan, tegen 2050 moet dat 300 miljoen ton worden. Dat is een gigantisch marktpotentieel’, concludeert Weng Gade. ‘Wij zijn hier ingestapt als first mover en daar hangt vaak een voordeel aan vast, wat ons een bijkomende opportuniteit geeft om die nieuwe markt te ontwikkelen.’

INEOS Oxide, pionier in koolstofopslag

De beschikbaarheid van hoogwaardige, zuivere CO2 maakte van de ethyleenoxide site van INEOS in Zwijndrecht de geknipte kandidaat voor het pilootproject Greensand.

Bij het produceren van ethyleenoxide komt geconcentreerde CO2 vrij als bijproduct. Al decennialang wordt deze CO2 afgevangen en sinds 2010 wordt dat ook benut in een samenwerkingscontract met twee industriële partners. Zo wordt de CO2 gebruikt voor onder meer de productie van koolzuurhoudende dranken, droogijs en serreteelt.

Het pilootproject moest tonen dat het permanent opslaan van CO2 mogelijk en veilig is. De eerste officiële injectie van CO2 uit Antwerpen in Denemarken werd in maart 2023 succesvol uitgevoerd.

‘INEOS Oxide zet al meer dan tien jaar in op het verlagen van zijn CO2-impact door het opvangen van CO2-emissies’, vertelt Roel De Vil, sitemanager van INEOS Oxide Zwijndrecht. ‘Om dat te realiseren bouwden we een samenwerking op met twee industriële partners. Dankzij de opgebouwde expertise in het opvangen, zuiveren en vloeibaar maken van CO2 konden we bijzonder zuivere CO2 leveren die inzetbaar was voor het proefproject. Zo werd INEOS het eerste Belgische bedrijf dat CO2 kon opslaan in de Noordzee, in een uitgeput olieveld in Denemarken. We spelen een voortrekkersrol wat betreft koolstofopslag en zullen zo een belangrijke bijdrage leveren in het halen van de Vlaamse en Europese klimaatdoelstellingen.’

Tegen 2030 wil Project Greensand in dit gebied tot 8 miljoen ton CO2 per jaar opslaan. Het gebied is geologisch uiterst stabiel en een veilige permanente opslagplaats voor CO2. Sensoren voeren seismische metingen uit om te onderzoeken hoe de CO2 zich gedraagt in de ondergrond.