willen de CO2-uitstoot bij de bron aanpakken’

Aan het hoofd van het klimaat-, energie- en innovatiebeleid van INEOS timmert prof. Greet Van Eetvelde aan de roadmap voor de chemiegroep richting klimaatneutraliteit. Dat de uitdaging om tegen 2050 net zero te worden gigantisch is – het recentste duurzaamheidsrapport van INEOS spreekt over een investering van miljarden euro’s – steekt ze niet onder stoelen of banken. ‘Dat is eigen aan energie-intensieve industrieën. Mirakeloplossingen bestaan niet, het wordt een mix van nieuwe technologieën inzetten, innovatieve oplossingen bedenken en bedrijfsopportuniteiten zien.’

Een klimaatroadmap uittekenen voor de INEOSgroep is geen sinecure, weet Van Eetvelde. ‘Je kunt het bedrijf het best vergelijken met een federatie van meer dan dertig divisies, verspreid over tweehonderd locaties in dertig landen. Elke divisie beslist autonoom hoe ze per site de klimaatdoelen wil behalen tegen 2030 en 2050, en tegen welk tempo. Die bottom-up cultuur is heel sterk binnen INEOS, al is er uiteraard een geconsolideerd doel. Tegen 2030 zullen alle sites samen 33 procent minder broeikasgassen uitstoten dan in 2019. En tegen 2050 zullen we net zero zijn.’

‘Om onze CO2-uitstoot te verminderen, nemen we niet alleen procesemissies in het vizier. We investeren om de uitstoot aan de bron van het productieproces te vermijden’, zegt Van Eetvelde. Die directe uitstoot (scope 1) wil INEOS verminderen door processen te verbeteren en door koolstofarme technologieën te gebruiken.

‘We maken onze installaties voortdurend energieefficiënter en investeren in het elektrificeren van

Wie is Greet Van Eetvelde?

Professor dr. ir. Greet Van Eetvelde is ingenieur van opleiding, doctor in de chemie en al 25 jaar verbonden aan de Universiteit Gent, faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur. Naast haar rol binnen INEOS stuurt ze – vanuit haar thuisbasis Zwitserland – de UGent onderzoeksgroep ‘Energy & Cluster Management’ aan. De kern van haar onderzoek richt zich op ‘industriële symbiose’: win-winscenario’s voor bedrijven die samenwerken om meerwaarde te creëren, bijvoorbeeld door een afvalstof als grondstof te gebruiken of door infrastructuur te delen. Van Eetvelde is ook gastprofessor aan de Polytechnische Universiteit (EPFL) van Lausanne.

randapparatuur zoals boilers of compressors. Project ONE, de ethaankraker die in Antwerpen wordt gebouwd, is een goed voorbeeld. De kraker stoot slechts een derde van de CO2 uit van de gemiddelde Europese stoomkraker. Dat is het resultaat van een toekomstgerichte technologiekeuze, een maximale energie-efficiëntie door hergebruik van de warmte van de ovens en de koelte van de grondstoffen (het gekoelde ethaan) en vooral van het hergebruik van waterstof (bijproduct van het kraakproces) als CO2-arme brandstof.’

Koolstof als bouwstof

Van Eetvelde maakt de belangrijke nuance dat je energie wel kunt decarboniseren, maar de chemie zelf niet. ‘Koolstof is een basismateriaal voor de chemische sector. We maken daar producten van met een grote toegevoegde waarde voor de samenleving. Dat kun je niet vergelijken met bijvoorbeeld het verwarmen van een huis, waarbij fossiele brandstoffen alleen dienen om te verbranden en er zo CO2 in de atmosfeer belandt. Dat is het grote verschil tussen koolstof als brandstof en koolstof als bouwstof voor nieuwe chemische producten. Bovendien bestaat er ook in de chemische industrie een ‘korte keten’ waarin bedrijven zich organiseren als efficiënte clusters die reststromen en grondstoffen met elkaar uitwisselen.’

Ook al is het grote doel de uitstoot bij de bron te verminderen, op korte termijn zal het afvangen van CO2 een belangrijke rol spelen in het klimaatbeleid van INEOS. ‘Waar het kan, vangen we al lang CO2 af, om het daarna te hergebruiken. We doen dat onder andere in Duitsland, Frankrijk en dichter bij huis in Antwerpen. We gebruiken en verkopen CO2 als gas, ontwikkelen het als bouwstof voor methanol of mineraliseren het. Begin maart startte voor de Deense kust het Greensand-project. Daar stockeren we diep in de Noordzee voor het eerst CO2 uit de INEOS Oxide-fabriek in Antwerpen.’

Afvalstromen recycleren

INEOS ziet ook een toekomst voor waterstof als brandstof en als grondstof. Dat hoeft niet per se groene waterstof te zijn, zegt Van Eetvelde. ‘In chemieprocessen zoals cracking en dehydrogenatie komt waterstof vrij als een waardevol bijproduct. Die waterstof hergebruiken we in onze eigen plants of we leveren ze aan andere bedrijven. Beide pistes dragen bij tot een koolstofarme economie en duurzame kringloop.’

Op het vlak van scope 2-emissies (de indirecte uitstoot van CO2 door de aankoop van energie) schakelt INEOS overtuigd over naar schone energieën. Bijvoorbeeld van gas en olie naar koolstofarme brandstoffen zoals waterstof, biogas, biostoom en biomethaan. ‘We kopen ook groene elektriciteit aan. In België hebben we de voorbije jaren drie Power Purchase Agreements (PPA) afgesloten met de energiebedrijven Engie, Eneco en het Duitse RWE. Het gaat telkens over de aankoop van elektriciteit die door offshore windmolenparken wordt geproduceerd, voor een duurtijd van tien jaar.’

Om zo duurzaam mogelijk te werken, neemt INEOS ook deel aan de circulaire economie. ‘We demonstreren hoe we zoveel mogelijk van onze materialen kunnen recupereren om er opnieuw bruikbare basisproducten van te maken. Daarvoor werken we samen met partners over de volledige waardeketen. In Vlaanderen staan we bijvoorbeeld heel ver met het inzamelen van polystyreenverpakkingen via de bekende blauwe zak. Denk maar aan yoghurtpotjes, botervlootjes, champignonbakjes. Via een geavanceerde techniek (depolymerisatie) recycleren we dat kunststofafval tot polystyreen dat net zo kwalitatief is als nieuw materiaal, maar met een lagere CO2-voetafdruk en met minder fossiele grondstoffen.’

Meer onderzoek nodig

Klimaatneutraal worden, vraagt veel innovatie, beseft ook Van Eetvelde. Daar ligt volgens haar een grote uitdaging voor Europa. ‘Vlaanderen heeft een fantastisch onderzoeksbeleid, maar toch zet het de innovatiemiddelen niet in op wat de industrie echt nodig heeft. Om één voorbeeld te noemen: het afvangen van CO2. Er is nog bijzonder veel onderzoek nodig om goede en efficiënte systemen te ontwikkelen die ook effectief gebruikt kunnen worden op industriële sites. De huidige installaties zijn vaak te groot om in te voegen op bestaande bedrijfsterreinen en hun infrastructuur is ontoereikend om de vele emissiepunten op een chemiesite allemaal te capteren. Alleen een technologiedoorbraak kan een oplossing bieden. Daarvoor is een diepere samenwerking nodig tussen industrie en universiteiten.’

33%

Tegen 2030 zullen alle INEOSsites samen 33 procent minder broeikasgassen uitstoten dan in 2019.

‘Het is dankzij pioniers als INEOS dat Europa vooroploopt in de race naar netto-nuluitstoot. De allereerste volledige waardeketen voor koolstofafvang en -opslag in Europa. Jullie tonen dat het kan.’

De afgevangen CO2 van INEOS Oxide in Zwijndrecht werd voor het proefproject gekoeld en vloeibaar vervoerd in containers van de fabriek naar de kade. De Aurora Storm transporteerde die containers vervolgens van België naar Denemarken.