lerini ait hissettikleri sosyal bir grup oluşturmaları açısından önemlidir. Hayal gücü yüksektir. Çocukların gerçek dünyanın ötesinde, kendi yaşadıkları ve zihinlerinde yaşattıkları farklı ve hayalî bir dünyaları da vardır. İstek ve arzularını gerçekleştirdikleri, kendilerini sonuna kadar yaşadıkları bu hayali dünya, kimi zaman onları gerçek dünyadan koparır. Hayal ettikleri dünyada onlar mutludur. Hayal ettikleri dünyanın yetişkinler tarafından kavranılması, onların doğru şekilde tanınması ve yönlendirilmesi açısından önemlidir. Bencil ve ben merkezlidir. İnsanlar dünyaya ben olarak doğar, bencillik duygularını yaşar, zamanla girdiği sosyal çevreler yardımıyla sosyalleşirler. Bencillikleri -özellikle ilk dönemlerde- kardeşlerinden anne ve babalarını kıskanacak kadar ileri boyutlardadır. Hayatı anlamlandırırken kendi bakışları, ilgileri, zevkleri, beklentileri önemli belirleyiciler olarak işlev görür. Bencillik döneminin sağlıklı bir şekilde atlatılması, yakın çevresinin tutum ve davranışları ile çok yakından ilgilidir. İçinde bulunduğu anı yaşar, gelecek kaygısı zayıftır. Çocukların geçmiş ve gelecek algıları genel olarak zayıftır. İçinde bulundukları anı yoğun şekilde yaşarlar. Geleceğe dönük çok fazla plan kurmazlar. Yaptıklarının sonucunu düşünüp öngörüde bulunmaları zayıftır. Bu onların saflıklarının ve fıtratı yaşamalarının da doğal bir sonucudur. Bütün ilgi ve dikkatleri, içinde yaşadıkları ana dönüktür. Uzun süreli planlama yapmazlar. Sorgulamadan daha çok teslimiyetçi ve kabulcüdürler. Çocuklar, özellikle sevdikleri, güvendikleri kişilere karşı eleştirel olmaktan çok teslimiyetçi davranırlar. Zihinlerinde kurguladıkları ve benimsedikleri model insanların her türlü söz ve davranışları, onlar için doğrudur, dikkate alınması gerekir. Eğlenmek, haz almak, mutlu olmak, en önemli amaçları ve davranışlarına yön veren en önemli güdüleridir. Çocukların, yörelere, coğrafyalara, kültürlere göre belki de değişmeyen en önemli ortak yönleri, oyun ve eğlenme arzularının baskınlığıdır. Televizyon izleme alışkanlıklarından piley siteyşın oyunlarına; akranları ya da kardeşleri ile birlikte grup oyunlarından yalnız kaldıklarında yaptıkları yapboz ya da diğer bireysel oyunlara kadar geniş bir oyun ve eğlenme arzuları ve yolları bulunmaktadır. Bunların dışında çocuklar; korkusuz olmaları, saf ve temiz olmaları, yalan ve iki yüzlülük gibi kötü duygulardan uzak olmaları, duyguları yoğun olarak yaşamaları gibi, eğitimleri açısından özellikle dikka-
Aralık 2014 / 317
te alınması gereken birçok özelliklere sahiptirler. Çocukların hedef kitle olarak alındığı eğitim çalışmalarında eğitimcilerin, bu özellikleri dikkate alması, eğitim çalışmalarını planlamada ve uygulamada bu özellikler doğrultusunda hareket etmesi çok önemlidir. Çocuk eğitimi konusunda başarısız olunmasının önemli nedenlerinden biri de bu özelliklerin dikkate alınmaksızın eğitime başlanmasıdır. Bu nedenle eğitimcilerin; - Çocukları merkez alan etkinlik odaklı eğitim çalışmalarına, - Onlarda merak oluşturacak ve meraklarını giderecek zihinsel etkinliklere, - Sevildiklerini ve beğenildiklerini hissettirecek eğitim ortamı oluşturulmasına, - Kendilerini güvende hissetmelerini sağlayacak atmosfere, - Zihinlerini aktif kılacak düşündürme, hayal kurdurma, ifadelendirme çalışmalarına, - Rol model oldukları bilinci içerisinde iyi örnekler sunma, tutum ve davranışları ile iyi model oluşturmaya, - Oyun ve eğlence içerikli etkinliklere, - Enerjilerini olumlu ve önemli şeyler üzerinde harcayabilmeleri için fırsatlar oluşturmaya, - İyi ve güzel şeylerden bahsetmeye, olumlu bir dil kullanmaya, - Dikkatlerini yararlı şeyler üzerine odaklamaları için tedbirler almaya, - Öğreteceği şeylerin önemine, gerekliliğine vb. çocuk açısından bakabilmeye, onun açısından değerlendirmeler yapabilmeye, - Önemli, gerekli ve kalıcı bilgi ve beceriler üzerinde ilgi ve merak oluşturmak için imkân ve fırsatlar hazırlamaya, - Televizyon, internet gibi eğlendiriciliğin yanı sıra bozucu etkileri bulunan etkenlerin olumsuz etkilerini azaltmak üzere tedbirler almaya (yasaklama yerine kontrol altında tutma, onunla yararlı şeyler yapmaya yönlendirme vb.) önem vermeleri gerekmektedir. Aksi durumda eğitim çalışmalarının verimliliğine ve etkinliğine ilişkin önemli kayıplar yaşanabilir. Emek, zaman ve ekonomik kayıplar, bunların en belirginleridir. Ama diğer taraftan çocuğun eğitimciden ve onunla birlikte onun değerlerinden, kişiliğinden nefret etmeye ve uzak durmaya başlamasının da önemli bir kayıp olduğu belirtilmelidir. Bir sonraki yazımızda ‘genç eğitimi’ konusu ele alınacak, tespitlerde bulunulmaya çalışılacaktır. Selam ve dua ile…
37