ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ Τ.9 by Athens Medical Group

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // ΤΕΥΧΟΣ 9

INTERVIEW Ιωάννης Πυρνοκόκης Η επιτυχής πορεία του Ιατρικού Π. Φαλήρου ΑΦΙΕΡΩΜΑ 20 χρόνια ζωής ΙΑΤΡΙΚΟΥ Π.ΦΑΛΗΡΟΥ Παρελθόν που εγγυάται το μέλλον!

°À¡∞π∫∞ ñ Η Χημειοθεραπεία δεν είναι απαραίτητη σε όλες τις ασθενείς με καρκίνο του μαστού

¶∞π¢π ñ Η αξία της προληπτικής οφθαλμολογικής εξέτασης ñ Η αμφισβήτηση της ασφάλειας των εμβολίωνεπιπτώσεις

Ασκληπιού 10, 570 01 Πυλαία, Θεσσαλονίκη, Tηλ.: 2310 400000, Fax: 2310 471056, e-mail: info@interbalkan-hosp.gr, www.iatriko.gr.

editorial

ίδρυση του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, το 1984 στο Μαρούσι, σηματοδότησε τη δημιουργία ενός Ομίλου που ανέτρεψε τα δεδομένα της χώρας στον τομέα της υγείας. Ο επόμενος μεγάλος σταθμός στην ιστορία του Ομίλου, ήταν η ίδρυση του Ιατρικού Π. Φαλήρου το 1991 και ακολούθησε πλήθος άλλων ιστορικών σταθμών που εξασφάλισαν στον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών την ηγετική του θέση στη συνείδηση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που τον εμπιστεύτηκαν. Φέτος, το Ιατρικό Π. Φαλήρου συμπληρώνει 20 χρόνια ζωής. Επί δύο δεκαετίες αποτελεί εφαλτήριο ανάπτυξης και εφαρμογής πρωτοποριακών ιατρικών μεθόδων, αλλά και οδηγό καινοτομίας στην παροχή ιατρικών υπηρεσιών. Για το λόγο αυτό ξεκινήσαμε, πιλοτικά, από το Ιατρικό Π. Φαλήρου, την ανάπτυξη της αμφίδρομης διαδικτυακής μας δραστηριότητας. Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφέρουμε, πως ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών, βρισκόμενος πάντα ένα βήμα πιο μπροστά από την εποχή του, ήταν ο πρώτος Όμιλος στον τομέα της υγείας που δημιούργησε τη δική του ιστοσελίδα στο διαδίκτυο από το 1998. Είναι γεγονός πως ο τομέας της υγείας στην Ελλάδα μπαίνει πλέον με αργά αλλά σταθερά βήματα στον κόσμο του κυβερνοχώρου, ενώ το Internet φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τους Έλληνες χρήστες στον τρόπο αντιμετώπισης προβλημάτων υγείας. Όλο και περισσότερος κόσμος εξοικειώνεται με τις νέες τεχνολογίες και αναζητά στο internet την ενημέρωση και τις προτεινόμενες λύσεις στα θέματα υγείας που τον απασχολούν. Από την άλλη πλευρά και η ελληνική επιστημονική κοινότητα είναι ιδιαίτερα ενεργή στο διαδίκτυο, συμμετέχοντας σε εξειδικευμένα blogs και forum, ανταλλάσσοντας απόψεις με συναδέλφους τους από κάθε γωνιά της γης. Παράλληλα, ο αριθμός των γιατρών που επικοινωνούν με τους ασθενείς τους διαδικτυακά αυξάνεται εντυπωσιακά.

Στο πνεύμα αυτό, το Ιατρικό Π. Φαλήρου, άνοιξε σύγχρονους διαύλους επικοινωνίας με τον κόσμο δίνοντας το παρόν στα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης Facebook (facebook.com/iatrikofalirou) και Twitter (twitter.com/iatrikofalirou) με δημοσιεύσεις αναφορικά με τις τελευταίες εξελίξεις σε ιατρικά θέματα ευρείας απήχησης, επιστημονικές ειδήσεις και εκδηλώσεις. Επίσης, εγκατέστησε και λειτουργεί με επιτυχία καινοτόμες διαδικτυακές υπηρεσίες νέας γενιάς όπως: • Κανάλι βίντεο youtube.com/iatrikofalirou, με ενδιαφέρουσες τηλεοπτικές συνεντεύξεις Ιατρών, • Κανάλι δημοσιεύσεων στο Scribd (scribd.com/iatrikofalirou) με εκτενή ιατρικά άρθρα και καθημερινές χρηστικές συμβουλές, • Κανάλι podcast συνεργατών επιστημόνων με χρηστικές πληροφορίες για διαγνωστικές εξετάσεις και θεραπευτικές μεθόδους. Παράλληλα, και σε ότι αφορά την άμεση επικοινωνία κάθε ενδιαφερόμενου με την Κλινική, στην ιστοσελίδα www.iatrikofalirou.gr, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να θέσει ερωτήματα ή να ζητήσει εξειδικευμένη ιατρική υποστήριξη μέσω: • Live chat, σε απευθείας σύνδεση με την κλινική, υποβάλλοντας το ερώτημά του και λαμβάνοντας τάχιστα απάντηση από τον αρμόδιο γιατρό ή διοικητικό υπάλληλο, • Υποβολής εξειδικευμένης ηλεκτρονικής φόρμας αναζήτησης κατάλληλου γιατρού, η οποία προωθείται άμεσα στον αρμόδιο να ανταποκριθεί. Tέλος, Διαδραστικός χάρτης επικοινωνίας στους χάρτες Google, πλήρες microsite με βίντεο, φωτογραφίες και χρηστικές πληροφορίες είναι στη διάθεσή κάθε χρήστη του διαδικτύου. Όπως υποδεικνύουν τα στατιστικά στοιχεία, οι νέες ηλεκτρονικές υπηρεσίες του Ιατρικού Π. Φαλήρου βρήκαν μεγάλη ανταπόκριση στο κοινό, καθώς σημειώθηκαν 43.045 επισκέψεις στην ιστοσελίδα, τους πρώτους κιόλας μήνες λειτουργίας της, ενώ 3.807 μοναδικές προβολές σημείωσε το facebook της Κλινικής. Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στο Ιατρικό Π. Φαλήρου ήταν μόνο η αρχή, καθώς ακολούθησαν αντίστοιχες εφαρμογές για όλες τις Κλινικές του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών. Ο στόχος όλων κοινός, να μπορεί ο κάθε ενδιαφερόμενος να έχει πλήρη, άρτια και άμεση πληροφόρηση για: • τις σύγχρονες ιατρικές μεθόδους που εφαρμόζουν, πλέον και στη χώρα μας, έγκριτοι ιατροί – συνεργάτες μας, • τις πολύπλευρες δυνατότητες που προσφέρει για τη ακριβή διάγνωση και αποτελεσματική θεραπεία ο υπερσύγχρονος ιατρο - τεχνολογικός εξοπλισμός που έχουμε εξασφαλίσει. Η πολύπλευρη αυτή πληροφόρηση, η πρόσβαση σε έρευνες και δεδομένα που εξασφαλίζει, η ανάγνωση σχετικών άρθρων, η δυνατότητα προσέγγισης του επιστημονικού έργου του γιατρού, η δυνατότητα σύγκρισης, αποτελεί δικλείδα ασφαλείας και γεγονός που εξασφαλίζει στον ασθενή τη σιγουριά και την ασφάλεια της γνώσης που έχει ανάγκη όταν αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα υγείας. Χρήστος Γ. Αποστολόπουλος Αντιπρόεδρος Ομίλου Ιατρικού Αθηνών

περιεχόµενα 8. Ο Καρκίνος είναι Νόσος που Δεν σκοτώνει. 12. Αιμορροϊδοπάθεια και σύγχρονες, ελάχιστα επεμβατικές, μέθοδοι θεραπείας. 14. Η συμβολή της διοισοφάγειας ηχωκαρδιογραφίας στη λήψη αποφάσεων. 16. Η εφαρμογή νέων χειρουργικών τεχνικών αναδεικνύουν το Ιατρικό Διαβαλκανικό.

17. Το Ιατρικό Διαβαλκανικό φέρνει στη Βόρεια Ελλάδα την Ελάχιστα Παρεμβατική Θωρακοχειρουργική. 18. Καρδιακή Ανεπάρκεια και Alfieri Stich. 22. Η Χημειοθεραπεία δεν είναι απαραίτητη σε όλες τις ασθενείς με Καρκίνο του Μαστού. 23. Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης: Tα νέα δεδομένα 26. Η αξία της προληπτικής οφθαλμολογικής εξέτασης στα παιδιά 28. Η αμφισβήτηση της ασφάλειας των εμβολίων - Οι επιπτώσεις 34. Συνέντευξη: Ιωάννης Πυρνοκόκης

36. Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τη διορθική βιοψία προστάτη.

39 39. Καρκίνος του Προστάτη.

44 4 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

42. Υπέρταση - Ανασκόπηση, Υπέρταση - Σακχαρώδης Διαβήτης. 44. Ολική αρθροπλαστική ισχίου τύπου αντικαταστάσεως επιφανείας.

ιατρικός κόσμος Τεύχος 9ο Οκτώβριος 2011 Περιοδική έκδοση ΟΜΙΛΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ¢È·Ù›ıÂÙ·È ¢ˆÚÂ¿Ó ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ

52 47. Χειρουργική Ορθοπαιδική με πλοηγό (navigator).

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΔΟΣΗΣ Μαριαλένα Πανούση Σύμβουλος Επικοινωνίας Ομίλου Τηλ.: 210 - 62.87.245, fax.: 210 - 62.87.124 e-mail: m.panousi@iatriko.gr

49. Ο ρόλος του προληπτικού ελέγχου και της διατροφής στον καρκίνο του παχέος εντέρου. 52. ΧασμουρΗτό.

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

Κωστής Χατζηγιαννάκης Δ/ντής Εταιρικών Σχέσεων & Επικοινωνίας Ομίλου

54. Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H.pylori)

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΟΜΙΛΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Χαρίκλεια Σπηλιάδη – Πρόεδρος Επιστημονικής Εταιρείας

56. Πως πρέπει να λειτουργεί το Τμήμα Μαστού; 58. Διαβητικές Επιπλοκές: «Το προλαμβάνειν καλύτερο του θεραπεύειν» 58. Δυσκοιλιότητα 64. Εκκοολπωμάτωση Παχέος Εντέρου: Kαλοήθης αλλά πόσο Ακίνδυνη

Μέλη:

Οικονόμου Κωνσταντίνος, Επιστημονικός Δ/ντής, Ιατρικό Αμαρουσίου, Παπαδημητρίου Μενέλαος, Επιστημονικός Δ/ντής, Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης, Παπαντωνάτος Διονύσιος, Επιστημονικός Δ/ντής, Ιατρικό Ψυχικού, Καλογερής Μενέλαος, Επιστημονικός Δ/ντής, Ιατρικό Π. Φαλήρου,

67. Ηπατίτιδες και Ηπατοπάθειες: Οι Νέες Προκλήσεις της Σύγχρονης Ιστορίας

Γκίκας Δημήτριος, Επιστημονικός Δ/ντής, Ιατρικό Περιστερίου, Σταυγιαννουδάκης Γεώργιος, Επιστημονικός Δ/ντής, Ιατρικό Δάφνης

71. Ηλεκτρομυογράφημα Ηλεκτρονευρογράφημα: HMΓ, ΚΤΑ και ΑΤΑ άνω άκρων, κάτω άκρων και προσωπικού νεύρου

Σαλαμαλέκης Εμμανουήλ, Επιστημονικός Δ/ντής, ΓΑΙΑ

ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ

72. Διατροφή και Κατάθλιψη

Α. Μπαξεβάνη, Δημοσιογράφος Σ. Αμπατζής, Δημοσιογράφος

75. Ειδήσεις

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

83. Διατροφη και Υγεία: Σωστή και υγιεινή διατροφή: η απάντηση στις εποχιακές ιώσεις και λοιμώξεις 88. Βιβλίο: Μάρθας Κούκκου και Αναστασίας Γεωργούλη «Τα παιδιά μάς προσκαλούν σε διάλογο»

Φιλαδελφέως & Κεφαλαρίου 1, Πλ. Κεφαλαρίου 145 62 Κηφισιά τηλ.: 210 - 62.87.000, fax.: 210 - 62.87.050

Γιολάντα Ξανθούλη

Οι ιατροί συνεργάτες του Ομίλου του ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΑΘΗΝΩΝ, οι οποίοι επιθυμούν να δημοσιεύσουν άθρα ιατρικού περιεχομένου στο περιοδικό «ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ», παρακαλούνται να επικοινωνούν με την ηλεκτρονική διεύθυνση της υπεύθυνης έκδοσης, m.panousi@iatriko.gr με την ένδειξη

Οι απόψεις των συντακτών δεν αποτελούν απαραίτητα απόψεις του εκδότη και ιδιοκτήτη του περιοδικού. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ή η μετάδοση όλου ή μέρους του περιοδικού, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη.

για το περιοδικό ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 5

ΣΥΝΕΔ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟΙ ΧΩΡΟΙ Στις εγκαταστάσεις της εταιρίας, στο Κεφαλάρι, στεγάζεται το Αμφιθέατρο πολλαπλών χρήσεων, χωρητικότητας 200 ατόμων. Σχεδιασμένο σύμφωνα με τις υψηλότερες τεχνολογικές προδιαγραφές, ξεχωρίζει για τη διακριτική του πολυτέλεια. Το Αμφιθέατρο είναι εξοπλισμένο με μικροφωνικά συστήματα, κάμερες, καμπίνες μεταφραστών και σύγχρονες τεχνολογικές εγκαταστάσεις που παρέχουν τη δυνατότητα, μέσω διαδικτύου, απευθείας μεταφοράς εικόνας από οποιοδήποτε σημείο του κόσμου. Οι προηγμένες υποδομές του χώρου εξασφαλίζουν την επιτυχή πραγματοποίηση επιστημονικών διαλέξεων, σεμιναρίων, ημερίδων, Ιατρικών και άλλων διεθνών συνεδρίων υψηλών απαιτήσεων και προδιαγραφών. Παράπλευρες αίθουσες, 150 τ.μ. και 210 τ.μ., εξυπηρετούν τις ανάγκες ειδικών παρουσιάσεων, ολιγομελών σεμιναρίων και workshops, παράλληλα ή ανεξάρτητα με τη λειτουργία του Αμφιθεάτρου. Επίσης, ενιαίος χώρος, έκτασης 900 τ.μ., πληρεί τις προϋποθέσεις για τη διοργάνωση ποικίλων εκδηλώσεων, καθώς έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει εκθέσεις και κάθε είδους εκδηλώσεις μικρής ή μεγάλης κλίμακας.

Φιλαδελφέως & Κεφαλαρίου1, Πλ. Κεφαλαρίου 145 62 Κηφισιά • Τηλ.: 210 6287000, Fax: 210 6287124

[άρθρα]

• Ο Καρκίνος είναι Νόσος που Δεν σκοτώνει. • Αιμορροϊδοπάθεια και σύγχρονες, ελάχιστα επεμβατικές, μέθοδοι θεραπείας. • Η συμβολή της διοισοφάγειας ηχωκαρδιογραφίας στη λήψη αποφάσεων. • Η εφαρμογή νέων χειρουργικών τεχνικών αναδεικνύουν το Ιατρικό Διαβαλκανικό, ως ένα από τα σημαντικότερα κέντρα αντιμετώπισης της νοσογόνου παχυσαρκίας • Το Ιατρικό Διαβαλκανικό φέρνει στη Βόρεια Ελλάδα την Ελάχιστα Παρεμβατική Θωρακοχειρουργική • Καρδιακή Ανεπάρκεια και Alfieri Stich.

ιατρικός κόσμος

Ο Καρκίνος είναι Νόσος που Δεν Σκοτώνει

Ο Ιπποκράτης παρομοιάζει τον καρκίνο με τη μορφή «κάβουρα», το σώμα του οποίου αποτελεί τον όγκο και τα πόδια του παριστάνουν τα νεόπλαστα αγγεία τα οποία χρησιμοποιεί ο καρκίνος για να τρέφεται εις βάρος του ανθρώπινου οργανισμού. Πολύ αργότερα, το 1704, ένας γιατρός περιγράφει ένα «τοπικό φαινόμενο», το οποίο εάν δεν αφαιρεθεί χειρουργικά θα μπορούσε να προχωρήσει, μέσω των λεμφαγγείων και να προκαλέσει ζημιά σε όλον τον οργανισμό.

Από τον Νίμερ Γ. Σαχίν Διευθυντή Χειρουργό Γενικής Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής, Χειρουργικής Ογκολογίας, Ιατρικού Κέντρου Αθηνών

8 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Τι είναι αυτό το φαινόμενο; Τα κακοήθη νεοπλάσματα (καρκίνοι) είναι ένα σύνολο κυττάρων του ιδίου οργάνου, τα οποία αναπαράγονται χωρίς έλεγχο, με ταχύτερο και μεγαλύτερο ρυθμό από ότι τα φυσιολογικά κύτταρα. Παράλληλα, δεν έχουν γονίδια που να ελέγχουν την έναρξη και τη λήξη της ζωής τους, όπως συμβαίνει στα φυσιολογικά κύτταρα, δεν αναγνωρίζουν και δεν σέβονται τα όρια τους ώστε να παραμένουν στη θέση τους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μην πεθαίνουν ποτέ και να μπορούν να μεταναστεύουν σε άλλα όργανα (μετάσταση).

Πόσοι γνωρίζουν τι είναι ο καρκίνος; Στην ερώτηση «τι είναι καρκίνος» που τέθηκε σε μαθητές, ποσοστό 40% γνώριζε αρκετά καλά την έννοια, ποσοστό 14% ήταν σίγουροι ότι είναι μία θανατηφόρα ασθένεια, ενώ ένα ποσοστό 46% δεν γνώριζε τίποτα πάνω σε αυτό. Στην ερώτηση «αν έχουν συγγενείς που αντιμετώπισαν αυτή την ασθένεια», ποσοστό 70% απάντησε θετικά, αλλά κανένας δεν αποκάλεσε την νόσο με το όνομά της, αλλά αναφέρθηκαν στο «έξω από εδώ», στην «κακιά αρρώστια» ή στην «επάρατη νόσο» (οι πιο μορφωμένοι) ή «ξέρεις... μακριά από εμάς». Στη διάρκεια της ζωής του, περισσότερο από το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού αναμένεται να προσβληθεί από καρκίνο και από αυτούς που θα προσβληθούν, ένα σημαντικό ποσοστό, που ποικίλει ανάλογα με τη μορφή του καρκίνου που θα αναπτύξουν, θα χάσει τη μάχη με τη νόσο. Η απάθεια, η ημιμάθεια και η αδιαφορία είναι τα τρία όπλα με τα οποία εμείς οι ίδιοι οπλίζουμε τον καρκίνο και τον βοηθάμε να μας σκοτώσει.

Άρθρα Πως αντιμετωπίζεται ο καρκίνος; Τρεις στρατηγικές υπάρχουν για την αντιμετώπιση των διαφόρων μορφών καρκίνου: α) Πρωτογενής πρόληψη, που επικεντρώνεται στην αποφυγή παραγόντων οι οποίοι βοηθούν στην ανάπτυξη του καρκίνου (Αιτιολογικοί παράγοντες), β) Δευτερογενής πρόληψη, που επικεντρώνεται στην πρώιμη διάγνωση και στοχεύει στην κατά το δυνατό έγκαιρη αντιμετώπιση της νόσου γ) Θεραπευτική αντιμετώπιση που αφορά τις κλινικά έκδηλες μορφές των κακοηθών νεοπλασιών. Θεωρώντας ως μέγιστο ζητούμενο να μην φτάσουμε στο στάδιο της κλινικά έκδηλης μορφής της νόσου, δίνουμε έμφαση στην πρωτογενή και στη δευτερογενή πρόληψη.

Ποιοί παράγοντες επηρεάζουν την ανάπτυξη του καρκίνου; • Καθιστική ζωή Έχει υπολογιστεί πως το 32% των καρκίνων του παχέος εντέρου μπορεί να έχει σχέση με την καθιστική ζωή. Η άσκηση και η γυμναστική βοηθά στην γρηγορότερη προώθηση του περιεχομένου του εντέρου και των κοπράνων προς τα έξω. Έτσι, μειώνεται ο χρόνος επαφής των κυττάρων του παχέος εντέρου με τις καρκινογόνες ουσίες που πιθανόν περιέχονται μέσα στο εντερικό περιεχόμενο. • Κατανάλωση αλκοόλ Η κατανάλωση αλκοόλ σε μικρές ποσότητες δεν είναι βλαβερή για την υγεία. Αυτό σημαίνει 1 έως 2 ποτά την ημέρα για τους άνδρες, και μέχρι 1 ποτό την ημέρα για τις γυναίκες. Η υπερβολική κατανάλωση όμως και η κατάχρηση έχουν συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο της στοματικής κοιλότητας, του οισοφάγου, του φάρυγγα, του λάρυγγα, του μαστού και του ήπατος.

Η βλαβερή επίδραση του αλκοόλ αυξάνεται σημαντικά όταν συνδυάζεται με το κάπνισμα. • Κάπνισμα Ο καπνός έχει 3.220 χημικές ουσίες. Από αυτές 22 ουσίες είναι καρκινογόνες. Το κάπνισμα θεωρείται ότι παίζει ρόλο σε περίπου 25-30% των θανάτων από καρκίνο. Ευθύνεται δε για το 90% των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε στην έρευνα που έγινε σε 63 παιδιά για το «ποιές ασθένειες προκαλεί το κάπνισμα;». Εξ αυτών, 25 γνώριζαν αρκετά καλά τις ασθένειες, 22 γνώριζαν τις πιο σημαντικές και 17 αγνοούσαν τις παθήσεις που προκαλεί το κάπνισμα.

Η έκ θεσ η Τ Ε ΡΡΥ για το κ ά π νισ μ α Εάν θεωρήσουμε το συντελεστή θνησιμότητας των μη καπνιστών ίσο με μονάδα, ο ίδιος συντελεστής για διάφορες αιτίες θανάτου που μπορούν να συσχετιστούν με το κάπνισμα, έχει στους καπνιστές ως ακολούθως: Νεοπλάσματα των πνευμόνων

Κίρρωση του ήπατος

2,2

Βρογχίτιδες και εμφύσημα

10,8 6,1

Νεοπλάσματα της ουροδόχου κύστης

1,9

Νεοπλάσματα του λάρυγγος

5,4

Νόσοι των στεφανιαίων

1,7

Νεοπλάσματα του οισοφάγου

3,4

Αρτηριακή υπέρταση

1,5

Γαστροδωδεκακτυλικόν έλκος

2,8

Καθολική αρτηριοσκλήρυνση

1,5

Νόσοι της κυκλοφορίας

2,6

Νεοπλάσματα των νεφρών

1,5

Άλλες αιτίες θανάτου

1,6

Ε υρωπ αϊ κ ό ς Κώδ ι κ ας Κατά το υ Καρκ ί νο υ Ορισμένοι καρκίνοι μπορεί να αποφευχθούν και η γενική κατάσταση της υγείας μπορεί να βελτιωθεί εάν υιοθετήσουμε υγιεινότερο τρόπο ζωής. Οι περισσότεροι καρκίνοι μπορούν να θεραπευτούν αν ανιχνευθούν έγκαιρα. 1) Μην καπνίζετε. Καπνιστές σταματήστε το κάπνισμα όσο πιο σύντομα γίνεται και μη καπνίζετε παρουσία άλλων κάνοντας τους παθητικούς καπνιστές. Εάν δεν καπνίζετε, μην κάνετε πειράματα με τον καπνό. 2) Εάν καταναλώνετε αλκοολούχα ποτά, μπύρα, κρασί ή άλλο είδος, μετριάστε την κατανάλωση. 3) Αυξήστε την ημερήσια κατανάλωση λαχανικών και φρέσκων φρούτων. Συμπεριλάβετε στην καθημερινή διατροφή σας δημητριακά με υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες. 4) Αποφύγετε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο και τα ηλιακά εγκαύματα, ιδίως στην παιδική ηλικία. Αποφύγετε το τεχνητό μαύρισμα. 5) Εφαρμόστε αυστηρούς κανόνες που στοχεύουν στην πρόληψη κάθε έκθεσης σε γνωστές καρκινογόνες ουσίες. Ακολουθείστε όλες τις οδηγίες υγείας και ασφάλειας για ουσίες που μπορεί να είναι καρκινογόνες. 6) Επισκεφτείτε τον γιατρό, όταν διαπιστώνετε κάποια ανωμαλία – δυσλειτουργία στο σώμα σας που δεν υπήρχε πριν. 7) Επισκεφτείτε τον γιατρό εάν αντιμετωπίζετε πρόβλημα στη λειτουργία του εντέρου, του στομάχου ή άλλων οργάνων του οργανισμού σας.

➲

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 9

ιατρικός κόσμος

• Κακή Διατροφή Ο καρκίνος είναι η δεύτερη κατά σειρά αιτία θανάτου στο σύγχρονο άνθρωπο και αυτό οφείλεται, κατά κύριο λόγο και στην κακή διατροφή του. Οι διατροφικές μας επιλογές, όταν καθόμαστε στο τραπέζι, καθορίζουν ουσιαστικά τις πιθανότητες που δίνουμε στον εαυτό μας να προσβληθεί από καρκίνο. Το είδος και η ποιότητα της

διατροφής μας, καθώς και ο τρόπος παρασκευής του φαγητού παίζουν σημαντικό ρόλο. Η πλούσια σε κορεσμένα λίπη, ζωικής προέλευσης διατροφή συσχετίζεται με μεγαλύτερο κίνδυνο για πρόκληση καρκίνου από ότι η διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένα λίπη.

10 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Ο κίνδυνος για καρκίνο από τη διατροφή μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί:

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

1) όταν συμπεριλαμβάνουμε συστατικά στη διατροφή μας που βοηθούν στην ανάπτυξή του,

2) Η τακτική ώρα του φαγητού βοηθά πολύ τον οργανισμό αλλά δεν είναι υποχρεωτική.

2) όταν απουσιάζουν από τη διατροφή μας συστατικά που, αποδεδειγμένα, καταπολεμούν την ανάπτυξη το καρκίνου,

4) Οι αρχαίοι συνιστούσαν: «Να σηκώνεσαι απ’ το τραπέζι όσο αισθάνεσαι ότι μπορείς ακόμη να φας»

3) όταν καταναλώνουμε τρόφιμα που προέρχονται από το φυτικό βασίλειο και έχουν τη δυνατότητα να μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης του καρκίνου.

1) Τρώγε όταν και όσο πεινάς

3) Μην τρώτε από λαιμαργία περισσότερο από όσο πεινάτε

5) Μην τρώτε βιαστικά. Μασάτε καλά αλλιώς φορτώνεται στο στομάχι την δουλειά που πρέπει να κάνουν τα δόντια και οι σιελογόνοι αδένες. 6) Μην τρώτε καυτό φαγητό ή καυτό ψωμί και μη πίνετε εξαιρετικά παγωμένα αναψυκτικά ή νερό.

Η πολυφαγία έχει το κλειδί που ανοίγει τη πόρτα σε όλες τις αρρώστιες. «Κάμε την τροφή σου φάρμακο και το φάρμακο τροφή σου», Ιπποκράτης Επιλέξτε τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες και χαμηλής περιεκτικότητας λιπαρά όπως: Δημητριακά ολικής αλέσεως, Λαχανικά, Φρούτα, Όσπρια, Ψάρι, Κοτόπουλο χωρίς πέτσα, Γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, τυρί) με χαμηλά λιπαρά, Αποφύγετε τρόφιμα πλούσια σε λιπαρά και φτωχά σε ίνες όπως: Κρέας με υψηλή περιεκτικότητα λίπους (αρνί, χοιρινό), Κοτόπουλο με πέτσα, Τηγανιτά φαγητά, Βούτυρο, Μαργαρίνη, Λάδια, Μαγιονέζα, Σάλτσες, Γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, τυρί) με υψηλά λιπαρά, Παστά, καπνιστά και ψημένα στα κάρβουνα τρόφιμα, Γλυκά. Προτιμήστε το ποπ-κορν, τα φρούτα κι τους ξηρούς καρπούς από τα πατατάκια και τα γαριδάκια όταν βλέπετε τηλεόραση.

• Έκθεση στον ήλιο Η έκθεση στις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου είναι υπεύθυνη για σχεδόν όλες τις περιπτώσεις των βασικοκυτταρικών και ακανθοκυτταρικών καρκίνων του δέρματος. Επίσης, η ίδια ακτινοβολία ευθύνεται, σε μεγάλο βαθμό, για τα κακοήθη μελανώματα. Η αποφυγή της ηλιακής ακτινοβολίας, οι αντιηλιακές κρέμες με δείκτη προστασίας πάνω από 15, τα προστατευτικά ρούχα και καπέλα, η αποφυγή του τεχνητού μαυρίσματος με λάμπες, τα ματογυάλια που φιλτράρουν τις υπεριώδεις ακτίνες, αποτελούν αποτελεσματικά μέτρα πρόληψης εναντίον των καρκίνων του δέρματος.

Άρθρα Η απάθεια, η ημιμάθεια και η αδιαφορία είναι τα τρία όπλα με τα οποία εμείς οι ίδιοι οπλίζουμε τον καρκίνο και τον βοηθάμε να μας σκοτώσει. • Μολύνσεις από ιούς και άλλους μικροβιολογικούς παράγοντες Ένας σημαντικός αριθμός μικροβιακών παραγόντων έχουν αιτιολογική σχέση με ορισμένους τύπους καρκίνων. Οι παράγοντες αυτοί ανήκουν στις οικογένειες των ιών, των βακτηριδίων, των παρασίτων. Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων – κονδυλωμάτων είναι η αιτία για τους περισσότερους καρκίνους του τραχήλου της μήτρας. Οι ιοί της ηπατίτιδας B και C μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στο συκώτι. Ο ιός HIV ευνοεί την ανάπτυξη λεμφωμάτων

και σαρκωμάτων. Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, βακτηρίδιο που προκαλεί έλκος στο πεπτικό σύστημα, έχει συσχετισθεί με την εμφάνιση καρκίνου του στομάχου. • Περιβαλλοντικοί παράγοντες Πολλοί περιβαλλοντικοί παράγοντες ευθύνονται για την πρόκληση καρκίνου. Διάφορες ουσίες, όπως ο αμίαντος, που χρησιμοποιήθηκε ευρέως ως μονωτικό υλικό τις περασμένες δεκαετίες, έχει συσχετιστεί τουλάχιστον με δύο είδη καρκίνου του πνεύμονα. Παράλληλα, παρατηρήθηκε ότι η έκθεση στον αμίαντο, όταν συνοδεύεται από κάπνισμα, αυξάνει τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου κατά 90 φορές.

Επίσης, οι αρωματικές αμίνες, που χρησιμοποιούνται σε ορισμένες βιομηχανίες, είναι αιτία καρκίνου της ουροδόχου κύστης. Το βενζένιο, που χρησιμοποιείται σε βερνίκια και γόμες, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για λευχαιμία. • Οικογενειακό ιστορικό Οι άμεσοι συγγενείς των ατόμων που εκδήλωσαν ορισμένους τύπους καρκίνου, έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο ίδιου ή άλλου τύπου. Στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν αυξημένα περιστατικά εμφάνισης καρκίνου υπάρχει,

πιθανότατα, κάποιο γενετικό υπόβαθρο. Άτομα τα οποία έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου, του μαστού, της ωοθήκης, του προστάτη, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να πραγματοποιούν συστηματικά τις ανιχνευτικές – προληπτικές εξετάσεις που τους προτείνει ο θεράπων ιατρός τους, καθώς ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου.

Συμπέρασμα Πριν από 50 χρόνια οι άνθρωποι πέθαιναν από καρκίνο χωρίς να το ξέρουν. Στη συνέχεια και μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, από ενημερωτικά φυλλάδια, από ομιλίες ειδικών, ο άνθρωπος ενημερώθηκε και συνεχίζει να ενημερώνεται για τον καρκίνο, τους παράγοντες που βοηθούν την ανάπτυξη του, όπως το κάπνισμα και το αλκοόλ, τους παράγοντες που βοηθούν στην καταπολέμησή του αυξάνοντας την άμυνα του οργανισμού απέναντι στον εισβολέα. Αν όλα τα σημεία που αναπτύχθηκαν ανωτέρω γίνουν συνείδηση σε όλους εμάς, τότε έχουμε ήδη προχωρήσει ένα βήμα μπροστά στην καταπολέμηση του καρκίνου καθώς «αν δεν θέλεις όταν μπορείς, όταν θέλεις δεν θα μπορείς». Η πρόληψη και η προστασία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο «φρενάρισμα» της νόσου και όπως λέει μία κινέζικη παροιμία «Δεν μπορούμε να σταματήσουμε τη βροχή, μπορούμε, όμως, να μοιράζουμε ομπρέλες». u

Ύπ ο π τα συ μ π τώμ ατα Επισκεφτείτε τον ειδικό όταν εμφανίζετε: • Πληγή που δεν επουλώνεται, • Ασυνήθιστη αιμορραγία ή έκκριση υγρών (π.χ. από μαστό, έντερο, κόλπο), • Βήχας που συνεχίζεται για μεγάλο διάστημα ή βράχνιασμα της φωνής, • Ογκίδιο ή σκληρότητα οπουδήποτε στο δέρμα, • Ελιά του δέρματος που μεγαλώνει ξαφνικά, πολλαπλασιάζεται ή εμφανίζει αλλοιώσεις, • Μεταβολή στις κενώσεις ή δυσπεπτικά φαινόμενα που επιμένουν, • Δυσκολία στην κατάποση, • Μεγάλη, αδικαιολόγητη απώλεια βάρους σε σύντομο διάστημα. Οι ανωτέρω ενδείξεις δεν πρέπει να μας πανικοβάλουν, καθώς δεν σημαίνουν πάντα την ύπαρξη καρκίνου, απλά πρέπει να μας αφυπνίσουν.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 11

ιατρικός κόσμος

Αιμορροϊδοπάθεια και σύγχρονες, ελάχιστα επεμβατικές, μέθοδοι θεραπείας

Από τον Αναστάσιο Γ. Ξιάρχο, Διευθυντή Χερουργικής Κλινικής, Ιατρικού Περιστερίου

12 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Η αιμορροϊδοπάθεια, γνωστή στο ευρύ κοινό ως «αιμορροΐδες», είναι μία από τις πιο συχνές παθήσεις που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα της καθημερινής ζωής και το «ευ ζην» αυτών που πάσχουν απ’ αυτή. Επιδημιολογικά, παρουσιάζει παγκόσμια διάδοση και ο ένας στους τρεις ανθρώπους του πληθυσμού της γης θα ταλαιπωρηθεί σε κάποια περίοδο της ζωής του από αυτό το βασανιστικό πρόβλημα. Επειδή η νόσος αυτή αφορά μία περιοχή του σώματος για την οποία το ευρύ κοινό πολλές φορές νιώθει άβολα να συζητήσει ή και να ενδιαφερθεί σοβαρά, ο ασθενής με αιμορροΐδες φθάνει στον γιατρό αργά, με προχωρημένα ενοχλήματα, χωρίς σωστή διάγνωση και, κάποιες φορές, με ελλιπή θεραπεία. Επίσης, κάθε ενόχλημα στην περιοχή του πρωκτού δεν πρέπει να αποδίδεται σε «αιμορροΐδες». Η διάγνωση της αιμορροϊδικής νόσου γίνεται από τον ειδικό γιατρό.

Έτσι, μόνο η θεραπεία των αιμορροΐδων μπορεί να είναι αποτελεσματική και να έχει ο ασθενής τη δυνατότητα να απαλλαχθεί από το χρόνιο αυτό βασανιστικό πρόβλημα. Η αλήθεια είναι ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν αιμορροΐδες στην περιοχή του πρωκτού, δηλαδή αυτές αποτελούν φυσιολογικό ανατομικό στοιχείο της περιοχής αυτής. Είναι ουσιαστικά αιμοφόρα αγγεία, μικρές φλέβες και αρτηρίες, δηλαδή «σωληνάκια» που μεταφέρουν αίμα στην περιοχή του πρωκτού. Σχηματίζουν ένα σύμπλεγμα αγγείων, που ονομάζεται «αιμορροϊδικό πλέγμα». Φυσιολογικά το αιμορροϊδικό πλέγμα είναι γεμάτο με αίμα. Κατά την αφόδευση, με τη χαλάρωση του πρωκτικού σφιγκτήρα, το πλέγμα αδειάζει από το αίμα και ξαναγεμίζει μετά το πέρας της λειτουργίας αυτής. Το πρόβλημα ξεκινά όταν οι αιμορροΐδες διογκώνονται, μεγαλώνουν και φουσκώνουν και οι ιστοί που τις κρατούν στη θέση τους

Άρθρα χαλαρώνουν. Όταν αυτό συμβεί τότε μιλάμε για αιμορροϊδοπάθεια. Πολλές είναι οι αιτίες που ενοχοποιούνται. Η δυσκοιλιότητα είναι η κυριότερη. Στις κοινωνίες με το λεγόμενο «δυτικό» τρόπο ζωής ο άστατος τρόπος διατροφής, η κρεατοφαγία, η καθιστική ζωή, η ελαττωμένη άσκηση και το καθημερινό άγχος συμβάλλουν στην έξαρση της δυσκοιλιότητας, που οδηγεί στην εμφάνιση αιμορροϊδοπάθειας στα άτομα που έχουν κάποια προδιάθεση. Άλλες καταστάσεις που συμβάλλουν στην έξαρση των αιμορροΐδων είναι η εγκυμοσύνη, η μεγάλη ηλικία, ο έντονος βήχας, όπως στη βρογχίτιδα των χρόνιων καπνιστών, η συχνή άρση βαρέων αντικειμένων σε κάποια επαγγέλματα, η συνήθεια ορισμένων να σπαταλούν πολύ χρόνο στη λεκάνη της τουαλέτας, ακόμα και η κληρονομική προδιάθεση. Πάντως, η χρόνια δυσκοιλιότητα, η έντονη προσπάθεια στην αφόδευση και η μεγάλη διάρκειά της αποτελούν τους σοβαρότερους επιβαρυντικούς παράγοντες. Η υψηλότερη συχνότητα αιμορροΐδων εμφανίζεται μεταξύ των 40 και 50 ετών. Στα αρχικά στάδια οι αιμορροΐδες δεν είναι εμφανείς απ’ έξω, αλλά ο ιατρός μπορεί να τις παρατηρήσει με ειδικό όργανο, το πρωκτοσκόπιο. Τότε ονομάζονται «εσωτερικές». Οι εσωτερικές αιμορροΐδες εκδηλώνονται με αιμορραγία, η οποία μπορεί να εμφανίζεται καθημερινά, κάθε φορά που το άτομο επισκέπτεται την τουαλέτα, και αν αυτό το σύμπτωμα επιμένει, οδηγεί σε αναιμία. Όταν οι αιμορροΐδες παραμείνουν και δεν αντιμετωπιστούν σωστά διογκώνονται ακόμη περισσότερο και «προπίπτουν» έξω από τον πρωκτό. Τότε ο ασθενής μπορεί να τις αισθανθεί και, τις περισσότερες φορές, να τις σπρώξει πάλι μέσα στο έντερο. Κάποιες φορές όμως οι αιμορροΐδες «στραγγαλίζονται». Τότε ο ασθενής αισθάνεται πόνο στην περιοχή του πρωκτού. Γενικά, πάντως, ασθενείς με διογκωμένες αιμορροΐδες για πολύ καιρό έχουν ένα άσχημο αίσθημα στην περιοχή του πρωκτού, που μάλιστα γίνεται εντονότερο όταν επισκέπτονται την τουαλέτα. Αυτές οι ενοχλήσεις μοιάζουν με κάψιμο, έντονη φαγούρα και αίσθημα ατελούς αφόδευσης και κάνουν τον πάσχοντα να αναβάλλει και να αποφεύγει την αφόδευση. Αλλά τότε τα κόπρανα γίνονται πιο σκληρά και η δυσκοιλιότητα χειρότερη. Οποιοδήποτε σύμπτωμα ή ενόχλημα στην περιοχή του πρωκτού πρέπει να κάνει τον οποιονδήποτε να αναζητεί ιατρική βοήθεια χωρίς φόβους ή αναστολές.

Η θεραπεία των αιμορροΐδων των αρχικών σταδίων είναι συντηρητική. Το πιο σημαντικό είναι η καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας. Οι δύο πιο απλοί και απαραίτητοι τρόποι γι’ αυτό είναι η αύξηση των φυτικών ινών και του νερού στη διατροφή. Αν περνούν πάνω από δύο ημέρες χωρίς αφόδευση ή αν χρειάζονται πάνω από 5 λεπτά μέχρι τη δίοδο των κοπράνων, η ιατρική συμβουλή είναι απαραίτητη. Προσοχή, όχι καθαρτικά φάρμακα, γιατί είναι ερεθιστικά και πρέπει να δίνονται σε πολύ ειδικές περιπτώσεις. Η χρήση τοπικών πρωκτικών αλοιφών βοηθά, αλλά μόνο παροδικά! Η κατάχρησή τους μπορεί να οδηγήσει σε ατροφία του δέρματος του πρωκτού, λόγω της κορτιζόνης που, πολλές φορές, αυτά τα σκευάσματα περιέχουν, αλλά και σε επικίνδυνες μορφές περιπρωκτικής δερματίτιδας, που μπορεί να είναι πιο βασανιστική και δυσίατη από τις ίδιες τις αιμορροΐδες. Όταν οι αιμορροΐδες επιμένουν, παρά τα παραπάνω μέτρα, όταν είναι πολύ διογκωμένες και δεν ξαναμπαίνουν μέσα, ιδιαίτερα όμως όταν αιμορραγούν συνεχώς, τότε απαιτείται κάποια χειρουργική επέμβαση.

αντί του νυστεριού χρησιμοποιούνται εξειδικευμένες μορφές ενέργειας, όπως το Laser, το ψαλίδι υπερήχων (Ultrascision) και το Ligasure. Με αυτό τον τρόπο η αιμορροϊδεκτομή γίνεται μια αναίμακτη επέμβαση. Τα τελευταία χρόνια έχει διαδοθεί μια νέα μέθοδος εναλλακτικής αντιμετώπισης της αιμορροϊδοπάθειας. Είναι η τεχνική THD ή HALL, κατά την οποία χρησιμοποιείται ένα ειδικό πρωκτοσκόπιο με εξάρτημα

Όλοι οι άνθρωποι έχουν αιμορροϊδες αυτές αποτελούν φυσιολογικό ανατομικό στοιχείο της περιοχής. Το πρόβλημα ξεκινά όταν αυτές διογκώνονται, μεγλώνουν και φουσκώνουν. Τότε μιλάμε για αιμορροϊδοπάθεια. Σε παγκόσμιο επίπεδο, δύο βασικές κατηγορίες επεμβάσεων είναι οι πλέον αποτελεσματικές και ασφαλείς για την οριστική επίλυση του προβλήματος των αιμορροϊδοπαθών: η χειρουργική αιμορροϊδεκτομή και η μέθοδος αντιμετώπισης με τη χρήση ειδικού συρραπτικού μηχανήματος (τεχνική Longo). Η χειρουργική αιμορροϊδεκτομή είναι η πλέον ριζική επέμβαση, διότι αφαιρούνται χειρουργικά όλες οι διογκωμένες προβάλλουσες αιμορροΐδες. Ας σημειωθεί ότι στη σύγχρονη χειρουργική,

υπερηχογραφήματος στο άκρο του. Με αυτή την τεχνική οι αιμορροΐδες δεν εκτέμνονται, αλλά με τη βοήθεια του μηχανήματος διακόπτεται η αιμάτωσή τους και έλκονται προς τα πάνω με ειδικά απορροφήσιμα ράμματα. Έτσι, αντιμετωπίζονται τα κύρια προβλήματα της αιμορροϊδοπάθειας, που είναι η αιμορραγία και η πρόπτωση. Ο ασθενής επιστρέφει την επόμενη ημέρα στις καθημερινές του δραστηριότητες, ενώ ο μετεγχειρητικός πόνος είναι ελάχιστος. Η θεραπεία είναι μόνιμη με ελάχιστα ποσοστά υποτροπής. u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 13

ιατρικός κόσμος

Η συμβολή της διοισοφάγειας ηχωκαρδιογραφίας στη λήψη αποφάσεων μπορεί να επηρεάσει την καρδιακή αναισθησία και το χειρουργικό πλάνο σε περισσότερες από 50% των περιπτώσεων. Υπάρχουν βεβαίως και περιορισμοί μη σωστής απεικόνισης κάποιων σημείων της καρδιάς και των μεγάλων αγγείων (όπως το αρχικό τμήμα του αορτικού τόξου).

Εκτίμηση λειτουργικότητας αριστερής κοιλίας

Από τον Δημήτριο Κετίκογου, MD, PhD, FESC, Διευθυντή Στεφανιαίας Μονάδας και Ηχωκαρδιογραφίας, Ιατρικού Διαβαλκανικού

14 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Η ηχωκαρδιογραφία έχει πλέον καθιερωθεί ως ένα πολύτιμο και εν πολλοίς αναντικατάστατο διαγνωστικό εργαλείο της καθημερινής κλινικής πρακτικής. Ως εκ τούτου, έχει αρχίσει να ξεφεύγει από τα στενά όρια του ηχωκαρδιογραφικού εργαστηρίου και να εφαρμόζεται στις μονάδες εντατικής θεραπείας, στα εξωτερικά ιατρεία και τα χειρουργεία. Μία εφαρμογή, από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, της ηχωκαρδιογραφίας είναι η διοισοφάγεια ηχωκαρδιογραφία (ΔΗ). Η ΔΗ διευκολύνει τη διάγνωση και κατευθύνει τη θεραπεία τόσο στο εργαστήριο όσο και διεγχειριτικά, χωρίς να παρεμβαίνει στο χειρουργικό πεδίο, μειώνοντας, μάλιστα, τους χειρουργικούς χρόνους καθώς βοηθάει τον χειρουργό στη σχεδίαση της επέμβασης, προσφέροντας ακριβείς πληροφορίες σχετικά με την ανατομία και τη λειτουργία της καρδιάς και των αγγείων. Επιπλέον, επιτρέπει τη συνεχή διεγχειριτική παρακολούθηση. Επιβεβαιώνει άμεσα τα χειρουργικά αποτελέσματα, ανιχνεύοντας παράλληλα υπολειπόμενες βλάβες, οι οποίες χρήζουν περαιτέρω διόρθωσης στον ίδιο χρόνο ιδιαίτερα σημαντική για τη χειρουργική αντιμετώπιση των βαλβιδοπαθειών, συγγενών καρδιοπαθειών και στεφανιαίας νόσου. Επίσης, έχει αναφερθεί ότι

Η ΔΗ καθίσταται ιδιαίτερα χρήσιμη στην περιεγχειριτική εκτίμηση βαρέως πασχόντων ασθενών και ιδιαιτέρως εκείνων που εμφανίζουν οξείες μεταβολές στην αιμοδυναμική τους κατάσταση. Επιτρέπει τη συνεχή εκτίμηση της συνολικής συστολικής απόδοσης της αριστερής κοιλίας και του κλάσματος εξώθησης αυτής, καθώς επίσης και της εκτίμησης της τμηματικής κινητικότητας των τοιχωμάτων της αριστερής κοιλίας και μάλιστα προ της εμφάνισης ηλεκτροκαρδιογραφικών διαταραχών, ιδίως για την ανίχνευση διεγχειριτικής ισχαιμίας.

Αιμοδυναμική εκτίμηση καρδιοχειρουργικού ασθενούς Μεγάλη σημασία έχει η χρήση της ΔΗ σε καταστάσεις οξέων μεταβολών της αιμοδυναμικής κατάστασης των ασθενών για την άμεση διερεύνηση της αιτίας, τόσο στη χειρουργική αίθουσα όσο και στη μονάδα εντατικής θεραπείας και η αναίμακτη εκτίμηση της φόρτισης της αριστερής κοιλίας στην καθοδήγηση των θεραπευτικών επιλογών.

Βαλβιδοπάθειες Α) Εκτίμηση χειρουργικής επιδιόρθωσης της μιτροειδούς. Απαραίτητη προϋπόθεση στην προεγχειριτική εκτίμηση της ανεπάρκειας της μιτροειδούς βαλβίδας είναι η λεπτομερής

Άρθρα

Ο τρόπος μετάδοσης των ήχων (matrix) αποτελεί τη νέα μέθοδο με δυνατότητα τρισδιάστατης εικόνας με το διοισοφάγειο μορφομετατροπέα.

εκτίμηση της βλάβης (με 2D και με 3D ηχωκαρδιογραφία) και ο σωστός προγραμματισμός των χειρουργικών τεχνικών. Απαιτείται η εντόπιση της βλάβης καθώς και η κινητικότητα των γλωχίνων της μιτροειδούς βαλβίδας καθώς η μετεγχειρητική εκτίμηση της βαλβιδοπλαστικής αυτής. Οι σωστές πληροφορίες για την επιτυχία της επιδιόρθωσης καθορίζουν και την πρόγνωση του ασθενούς. Β) Εκτίμηση χειρουργικής αντικατάστασης λοιπών βαλβίδων καθώς και η εντόπιση των βλαβών αυτών. Η ΔΗ αποτελεί την απεικονιστική τεχνική εκλογής για την αξιολόγηση της λειτουργικότητας καθώς και της ανατομίας των φυσικών βαλβίδων με εντόπιση των βλαβών αυτών (ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας) αλλά και αξιολόγηση της τοποθέτησης χειρουργικά ή διαδερμικά των προσθετικών βαλβίδων (μηχανικές ή βιολογικές). Η ευκρινής απεικόνιση της βαλβιδικής επιφάνειας και παραβαλβιδικής ανατομίας επιτρέπει την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της ενδεχόμενης ανάπτυξης θρόμβων, εκβλαστήσεων, αποστημάτων και συριγγίων.

Εκτίμηση θωρακικής αορτής Η ΔΗ έχει καθιερωθεί στην καθημερινή κλινική πρακτική ως η πλέον εύκολη, προσβάσιμη και συγχρόνως αξιόπιστη μέθοδος για τη μελέτη της θωρακικής αορτής. Η διαγνωστική της δυνατότητα είναι μεγάλη και χρησιμοποιείται ευρύτατα για τη λεπτομερή μελέτη και διάγνωση όλων των παθήσεων της αορτής, τόσο των χρόνιων, όσο και των οξέων αορτικών συνδρόμων. Επίσης, καθορίζει το πλάνο της πιθανής χειρουργικής επέμβασης, την πρόγνωση του ασθενούς βελτιώνοντας τους χρόνους του χειρουργείου. Σε ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο εμβολών μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την μείωση της νοσηρότητας με την καθοδήγηση των χειρουργικών χειρισμών.

Εκτίμηση συγγενών καρδιοπαθειών Η ΔΗ είναι ιδιαίτερα πολύτιμη στην πληρέστερη εκτίμηση της ανατομίας και της

Τρισδιάστατη εικόνα της τρίπτυχης αορτικής βαλβίδας με τη χρήση του διοισοφάγειου μοφομετατροπέα όγκου. Σύγχρονη απεικόνιση του μυοκαρδίου της αριστερής κοιλίας σε όλες τις ανατομικές θέσεις ταυτοχρόνως. Απεικόνιση, η οποία ήταν αδύνατη με τις προηγούμενες μεθόδους, σε χρόνο ενός καρδιακού κύκλου και βοηθά σε εξοικονόμηση χρόνου αποτύπωσης και συνολικής εικόνας.

παθοφυσιολογίας καθώς και στην χειρουργική των συγγενών καρδιοπαθειών, ώστε να είναι μέγιστος παράγοντας επιτυχίας των επεμβάσεων των ανωτέρω παθήσεων. Σημαντικό ρόλο παίζει η άμεση μετεγχειρητική εκτίμηση των αποτελεσμάτων της επεμβάσεως και η διόρθωση υπολειμματικών βλαβών οι οποίες είτε δεν υπέστησαν επαρκή διόρθωση εξ’ αρχής είτε ανακαλύφθηκαν μετά την διόρθωση της κύριας βλάβης. Μεγάλο πλεονέκτημα προσφέρει η διοισοφάγεια 3D ηχωκαρδιογραφία στην πλήρη σύγκλιση της δευτερογενούς μεσοκολπικής επικοινωνίας διαδερμικά με χρήση ειδικών ομπρελών.

Λοιμώδης ενδοκαρδίτιδα Η ενδοκαρδίτιδα είναι μια πάθηση, στην οποία η διάγνωση τίθεται από την κλινική και την εργαστηριακή εικόνα του ασθενούς. Η ανίχνευση εκβλαστήσεων ή αποστημάτων με τη διοισοφάγεια ηχωκαρδιογραφία αποτελεί μείζον κριτήριο για τη διάγνωση της ενδοκαρδίτιδας, ευρήματα τα οποία συνδυάζονται με τα εργαστηριακά και κλινικά ευρήματα του ασθενούς.

Καρδιακές εμβολές Η χρήση της ΔΗ για την διάγνωση και τον χαρακτηρισμό της ανατομίας των καρδιακών όγκων θεωρείται μια από τις πλέον αξιόπιστες διαγνωστικές μεθόδους καθώς επίσης και για τη διερεύνηση της ενδοκαρδιακής επέκτασης αυτών σε σχέση με τα λοιπά ανατομικά μόρια (μεσοκολπικό διάφραγμα). Πολύτιμη αξία έχει η ΔΗ για την ανίχνευση της ύπαρξης ενδοκοιλοτικών θρόμβων, τόσο σε περίπτωση μυοκαρδιοπαθειών διατατικού τύπου, όσο και σε περιπτώσεις κολπικής μαρμαρυγής με εμβολικά επεισόδια, καθώς και για την πρόληψη αυτών σε περίπτωση απόφασης ανάταξης της αρρυθμίας, με έλεγχο του μεσοκολπικού διαφράγματος και για τον

έλεγχο των ωτίων των κόλπων. Τέλος, οι επεμβάσεις μυεκτομής σε ασθενείς που πάσχουν από αποφρακτική υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια αποτελούν σοβαρή ένδειξη για εφαρμογή της διοισοφάγειας ηχοκαρδιογραφίας, με σκοπό την επιβεβαίωση της επάρκειας της επέμβασης.

ΔΙΟΙΣΟΦΑΓΕΙΑ ΗΧΩΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΡΙΩΝ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ Η τρισδιάστατη ηχωκαρδιογραφία, παρά τη βελτίωση της μεθόδου ως προς την ποιότητα και την ακρίβεια, χρησιμοποιείτο, μέχρι πρόσφατα, μόνο κατά τη διαθωρακική προσέγγιση. Από το 2007, που ο τρισδιάστατος διοισοφάγειος μορφομετατροπέας έγινε εμπορικά διαθέσιμος, η τρισδιάστατη διοισοφάγειος απεικόνιση άρχισε να εφαρμόζεται τόσο για ερευνητικούς σκοπούς όσο και στην κλινική πρακτική. Έτσι, αποτελεί σήμερα ένα επιπρόσθετο διαγνωστικό εργαλείο στο συμβατικό δισδιάστατο διοισοφάγειο ηχωκαρδιογράφημα. Η τρισδιάστατη διοισοφάγειος ηχωκαρδιογραφία εκμεταλλεύεται τα πλεονεκτήματα της ανατομικής σχέσης του οισοφάγου με την καρδιά και, επιπλέον, μπορεί με τον τρισδιάστατο χαρακτήρα της, να απεικονίσει τις καρδιακές δομές στερεοσκοπικά. Έτσι, εκτιμά με μεγαλύτερη ακρίβεια τη σχέση των ανατομικών δομών μεταξύ τους και ανιχνεύει τη θέση τους σε σχέση με το εγγύς περιβάλλον. Η συνεισφορά της είναι αξιοπρόσεκτη ιδιαίτερα στην απεικόνιση της μιτροειδούς βαλβίδας, του ωτίου του αριστερού κόλπου, του μεσοκολπικού διαφράγματος και των πνευματικών φλεβών, ενώ φαίνεται ότι, για την απεικόνιση της αορτικής και τριγλώχινος βαλβίδας, χρειάζεται επιπλέον βελτίωση της τεχνολογίας των μορφομετατροπέων. Η τρισδιάστατη διοισοφάγειος μελέτη παρά τους περιορισμούς που ακόμα υπάρχουν συστήνεται για την πιο λεπτομερή εκτίμηση της λειτουργικότητας των καρδιακών βαλβίδων και ιδιαίτερα της μιτροειδούς, τη μελέτη των συγγενών καρδιοπαθειών και την υποβοήθηση ιατρικών πράξεων κατά τη διάρκεια επεμβατικών διαδικασιών. u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 15

ιατρικός κόσμος

Η εφαρμογή νέων χειρουργικών τεχνικών αναδεικνύουν το Ιατρικό Διαβαλκανικό, ως ένα από τα σημαντικότερα κέντρα αντιμετώπισης της νοσογόνου παχυσαρκίας Τη μέθοδο αυτή εφαρμόζει η ομάδα μας, με απόλυτη επιτυχία, στο Ιατρικό Διαβαλκανικό. Η επέμβαση διενεργείται λαπαροσκοπικά, μέσα από μικροσκοπικές οπές διαμέτρου 1-2 εκατοστών. Συγκεκριμένα, αφαιρείται το 80% περίπου του στομάχου, με αποτέλεσμα τη δραματική μείωση της ικανότητας πρόληψης τροφής. Εξίσου σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και το γεγονός πως με την επέμβαση αυτή αφαιρείται και η περιοχή του στομάχου που παράγει την «Γρελίνη», μια ορμόνη που προάγει την όρεξη για φαγητό και το αίσθημα της πείνας. Η Sleeve γαστρεκτομή προσφέρει ταχύτερα και πιο μόνιμα αποτελέσματα από το γαστρικό δακτύλιο, ενώ επιπλέον είναι κατάλληλη και

Η νοσογόνος παχυσαρκία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και δυστυχώς, διαρκώς αυξανόμενα σε συχνότητα προβλήματα του δυτικού κόσμου.

Από τον Δρ. Χάρη Δ. Κωνσταντινίδη, Διδάκτορα Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ., Χειρουργό - Ογκολόγο, Συνεργάτη του Ιατρικού Διαβαλκανικού

16 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Η οριστική αντιμετώπισή της είναι χειρουργική, ενώ φαίνεται πως τα συντηρητικά διαιτητικά μέτρα αποτυγχάνουν να προσφέρουν μόνιμη λύση στο πρόβλημα. Τα τελευταία χρόνια νέες χειρουργικές τεχνικές έχουν προταθεί για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας. Αυτή που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, καθώς προσφέρει άριστα αποτελέσματα, με εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό επιπλοκών, είναι η Sleeve γαστρεκτομή, (επιμήκης γαστρεκτομή ή γαστρικό μανίκι).

για την αντιμετώπιση της υπερνοσογόνου παχυσαρκίας, με δείκτη μάζας σώματος άνω του 55. Τα αποτελέσματα των ασθενών που χειρουργήθηκαν από την εξειδικευμένη ομάδα μας είναι άριστα και εναρμονίζονται πλήρως με τα διεθνή standards των πλέον εξειδικευμένων κέντρων, αποδεικνύοντας την τεχνολογική και επιστημονική πληρότητα του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης. u

Άρθρα

Το Ιατρικό Διαβαλκανικό φέρνει στη Βόρεια Ελλάδα την Ελάχιστα Παρεμβατική Θωρακοχειρουργική Από τον Δρ. Χάρη Δ. Κωνσταντινίδη Παρακολουθώντας τις διεθνείς ιατρικές εξελίξεις στο χώρο της Ελάχιστα Παρεμβατικής Χειρουργικής - «Minimally Invasive Surgery», αλλά και την εφαρμογή

αυτής σε ογκολογικούς ασθενείς, η χειρουργική μας ομάδα εισήγαγε τη θωρακοσκοπική χειρουργική στην καθημερινή χειρουργική πρακτική του Ιατρικού Διαβαλκανικού. Συγκεκριμένα, επιτεύχθηκαν τόσο σφηνοειδείς εκτομές μορφωμάτων πνευμόνων, όσο και μείζονες ανατομικές λοβεκτομές. Η θωρακοσκοπική προσπέλαση προσφέρει μοναδικά πλεονεκτήματα στον ασθενή, αφού είναι σε θέση να υποδεκαπλασιάσει το χειρουργικό τραύμα. Άμεση συνάρτηση αυτού είναι και το γεγονός πως ο μετεγχειρητικός πόνος είναι ασύγκριτα μειωμένος, ενώ παράλληλα ο ασθενής αναρρώνει και μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του ασχολίες σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Η μικρότερη διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο και η ταχύτερη επιστροφή στην εργασία μειώνει, όπως είναι λογικό, κατά πολύ τόσο το κόστος της νοσηλείας, αλλά και την οικονομική επίπτωση των χαμένων εργατοωρών. Είναι βέβαια αυτονόητο, αλλά και ιδιαίτερα σημαντικό γι' αυτό και πρέπει να τονιστεί, πως το αισθητικό αποτέλεσμα είναι άριστο, αφού πρακτικά δεν απομένουν ουλές μετά από αυτού του είδους τις επεμβάσεις. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης η ειδική Camera που χρησιμοποιούμε προσφέρει μεγέθυνση περίπου 10-15 φορές, γεγονός

που μας επιτρέπει να είμαστε απόλυτα ακριβείς στις κινήσεις μας, πετυχαίνοντας έτσι τον ελάχιστο δυνατό τραυματισμό των ιστών και συνεπώς κατά πολύ μικρότερη κάκωση και αιμορραγία. Το γεγονός αυτό προσφέρει περαιτέρω πλεονεκτήματα στον ασθενή, αφού μειώνονται κατακόρυφα και οι πιθανότητες εμφάνισης επιπλοκών που σχετίζονται με τη δημιουργία μολύνσεων και προβλημάτων επούλωσης μετά από τις κλασικές - ανοιχτές χειρουργικές επεμβάσεις. Σημαντικά μειωμένες είναι επίσης και οι αναπνευστικές και καρδιαγγειακές επιπλοκές λόγω της ταχείας κινητοποίησης των ασθενών.

Με τη θωρακοσκοπική χειρουργική είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί το μεγαλύτερο μέρος από τις πρώιμες μεταστατικές, αλλά και πρωτοπαθείς κακοήθεις νεοπλασματικές βλάβες των πνευμόνων, ενώ θεωρείται ως μέθοδος εκλογής για τη χειρουργική αντιμετώπιση του πνευμοθώρακα, αλλά και για το σύνολο των καλοηθών πνευμονικών μορφωμάτων. Επίσης, η συμβολή της μεθόδου στην ακριβή σταδιοποίηση των νεοπλασμάτων είναι καθοριστικής σημασίας,

ώστε να αποφευχθούν τελικά μείζονες και επώδυνες χειρουργικές παρεμβάσεις που δεν θα προσέφεραν ουσιαστική βοήθεια στον καρκινοπαθή ασθενή. Τέλος, η θωρακοσκοπική προσέγγιση μπορεί

να χρησιμοποιηθεί στην αντιμετώπιση παθήσεων του οισοφάγου, που σε συνδυασμό με τη λαπαροσκοπική χειρουργική, η οποία ήδη εφαρμόζεται εδώ και πολλά χρόνια από τη χειρουργική ομάδα μας, προσφέρει άριστα αποτελέσματα σε μια κατηγορία παθήσεων των οποίων η προσπέλαση μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν ιδιαίτερα δυσχερής και τραυματική. Με μια φράση, συμπεριλαμβάνοντας όλο σχεδόν το φάσμα των χειρουργικών πνευμονικών παθήσεων, θα λέγαμε ότι η θωρακοσκοπική χειρουργική είναι σε θέση να αντικαταστήσει το μεγαλύτερο μέρος της κλασικής - ανοιχτής χειρουργικής, προσφέροντας στους ασθενής μια κατά πολύ «φιλικότερη» και συγκριτικά ανώδυνη θεραπεία. Ολοκληρώνοντας, πρέπει να πούμε πως η θωρακοσκοπική χειρουργική αποτελεί μία καταξιωμένη και εδραιωμένη μέθοδο, τόσο διεθνώς, όσο, πλέον, και στη Βόρεια Ελλάδα, που αποτελεί το παρόν και όχι το μακρινό μέλλον της χειρουργικής του θώρακος. u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 17

ιατρικός κόσμος

Καρδιακή Ανεπάρκεια και Alfieri Stich

Από τους Δημήτριο Βήχο, Δ/ντή Καρδιοχειρουργό, Καρδιοχειρουργική Κλινική Ιατρικού Ψυχικού και Φώτη Παναγόπουλο, Καθηγητή Καρδιοχειρουργικής, Συνεργάτη Ιατρικού Ψυχικού. 18 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Ένα μεγάλο πρόβλημα στην σημερινή κοινωνία είναι η καρδιακή ανεπάρκεια (Κ.Α), η εμφάνιση της οποίας αυξάνει συνεχώς. Στις Η.Π.Α άνω των 4,5 εκ. ατόμων πάσχουν από Κ.Α και κάθε χρόνο γίνεται διάγνωση άνω των 350.000 ασθενών με αρχόμενη Κ.Α. Επίσης, υπάρχει αύξηση ιατρικών επισκέψεων αλλά και ημερών νοσηλείας εις τα νοσοκομεία με αυξανόμενο το κόστος της Ιατρικής περιθάλψεως. Στην Ευρώπη, αντιστοίχως, υπάρχουν όμοια στατιστικά στοιχεία για τον αριθμό των ασθενών και των διαγνώσεων. Τα αίτια της καρδιακής ανεπάρκειας είναι πολλά, αλλά το πρώτο είναι ηλικιακό. Ίσως το 10% στα 1000 είναι άνω των 65 ετών. Υπάρχουν φυσικά και άλλα αίτια σε νεότερα

άτομα συγγενούς ή μη αιτιολογίας. Η στεφανιαία νόσος είναι μία από τις αιτίες της Κ.Α, στην εποχή μας, στις ηλικίες 25 έως 85 ετών. Η ενδοστεφανιαία παρέμβαση με Stents αποτελεί, κατά την άποψή μας, μία από τις αιτίες, κατά κάποια ποσοστιαία αναλογία. Ιδιαιτέρως, όταν υπάρχει εκτεταμένο έμφραγμα και ισχαιμία. Επίσης και ιδιαιτέρως σε περιπτώσεις στεφανιαίας νόσου και παρεμβάσεως δια της καλουμένης αγγειοπλαστικής με εμφύτευση stents. Διότι μπορεί να δημιουργείται «σιωπηρά» ισχαιμία, με αποτέλεσμα τη μείωση του κλάσματος εξωθήσεως (Κ.Ε). Πολλές φορές, μπορεί η αγγειοπλαστική να εμφανίζεται ελεύθερη στενώσεων ή θρομβώσεως, αλλά σε ισοτοπική μελέτη

Άρθρα

να εμφανίζεται ισχαιμία, η οποία, ως έχει αναφερθεί, είναι προϊούσα και καταλήγει σε βαθμιαία καρδιακή ανεπάρκεια. Αλλά και μετά από επεμβάσεις επαναιματώσεως του μυοκαρδίου (CABG), είτε λόγω πλημμελών αναστομώσεων, είτε λόγω «άλληλοδιαδοχικών» αναστομώσεων στις αρτηριακές παρακάμψεις (sequential) είναι δυνατόν να δημιουργείται ιατρογενής και εδώ ισχαιμία (σιωπηρά) με αποτελέσματα την προϊούσα μείωση του Κ.Ε και την αύξηση της PA με σταδιακή ανάπτυξη καρδιακής ανεπάρκειας τρίτου ή και τέταρτου σταδίου, ιδιαιτέρως εάν ισχαιμεί ένας από τους θυλοειδείς μύες, που συγκρατούν τις μιτροειδικές γλωχίνες. Η επέμβαση σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πλέον επικίνδυνη και με αμφίβολο, πολλές φορές, αποτέλεσμα. Το μυοκάρδιο της αριστεράς κοιλίας (ιδιαιτέρως) καθίσταται αδύναμο να προωθήσει αίμα προς την ανιούσα αορτή και γενικότερα, διότι ένα μέρος της εξωθήσεως προωθείται προς τον αριστερό κόλπο, λόγω της μιτροειδικής ανεπάρκειας. Ανοικτή επέμβαση με πλαστική της μιτροειδούς και αντικατάσταση δια βαλβίδος εμπεριέχει υψηλό χειρουργικό κίνδυνο. Η εμφύτευση, παρεμβατικά, μιτροειδούς βαλβίδος είναι αμφιβόλου αποτελέσματος. Στην προκειμένη περίπτωση, συνιστάται η μέθοδος Alfieri (η λεγόμενη Alfieri Stich). Αυτή γίνεται με γενική αναισθησία ή «βαθειά μέθη» παρεμβατικά από τη μηριαία αρτηρία, όπου διαιρείται ο μιτροειδικός δακτύλιος σε δύο μικρότερους δακτυλίους δια «μεταλλικού clip» δίκην ράμματος (Stich).

Μπορεί να χρειαστεί και δεύτερο ή τρίτο clip. Η επέμβαση διενεργείται από λίαν εξειδικευμένο επεμβατικό καρδιολόγο ή καρδιοχειρουργό. Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται η ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδος με αποτέλεσμα την μείωση αυτής κατά το ήμιση ή και πολύ περισσότερο, με σύγχρονη μείωση της πνευμονικής πίεσης (ΡΑ) κατά το ήμισυ από 80 mmHg σε 40mmHg ή λιγότερο. Το κλάσμα εξωθήσεως αυξάνει και προωθείται προς την περιφέρεια με πολύ καλλίτερη συστεμική πίεση, οπότε και απαλλάσσεται ο ασθενής από τα blocker’s ενδοφλεβίως και τις υψηλές δόσεις διουρητικών. Η γενική κατάσταση του ασθενούς σχεδόν αμέσως μετατρέπεται από τέταρτο στάδιο καρδιακής ανεπάρκειας σε δεύτερο στάδιο.

Η επιμελημένη δε διαβίωση, διατροφή και φαρμακευτική αγωγή του ασθενούς είναι δυνατόν να τον καταστήσουν ικανό ακόμη και για επέμβαση αντικαταστάσεως της μιτροειδούς βαλβίδος με μεγάλη επιτυχία. Εφόσον το κλάσμα εξωθήσεως παραμένει χαμηλό, τότε η αριστερά κοιλία μπορεί να ενισχυθεί με διακοιλιακό ισοχρονικό βηματοδότη απινιδωτή, όπου ο ασθενής θα βοηθηθεί και θα είναι εξασφαλισμένος από τυχόν κοιλιακές έκτακτες συστολές. Το «Alfieri procedure» έχει και άλλες εφαρμογές που αφορούν σχεδόν τους ίδιους ασθενείς, αποτελεί δε σημαντική φαρέτρα της σύγχρονης καρδιοχειρουργικής καρδιολογίας. u

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 19

ιατρικός κόσμος

Η Χημειοθεραπεία δεν είναι απαραίτητη σε όλες τις ασθενείς με Καρκίνο του Μαστού

Από τον Χρήστο Μαρκόπουλο Αν. Καθηγητή Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Διευθυντή Κλινικής Μαστού, Ιατρικού Κέντρου Αθηνών

20 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Νέα γονιδιακή εξέταση απαλλάσσει τις γυναίκες από άσκοπες χημειοθεραπείες. Η εξέταση προσδιορίζει ποιες γυναίκες με καρκίνο του μαστού έχουν ανάγκη χημειοθεραπείας μετά τη χειρουργική επέμβαση και ποιες όχι. Η εξέταση ονομάζεται OncotypeDX και απευθύνεται σε ασθενείς με νόσο αρχικού σταδίου, που είναι θετικές στους υποδοχείς οιστρογόνων και με αρνητικούς λεμφαδένες. Στόχος είναι να προσδιοριστεί ποιες γυναίκες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να επωφεληθούν από τη χημειοθεραπεία. Πρόκειται για μία πολυγονιδιακή ανάλυση που εξετάζει τη δράση 21 γονιδίων στον καρκινικό ιστό που σχετίζονται τόσο με την ανταπόκριση στη χημειοθεραπεία όσο και την πιθανότητα επανεμφάνισης του καρκίνου. Μετά την χειρουργική επέμβαση (ταχεία βιοψία, μαστεκτομή, τεταρτεκτομή) ο

θεράπων ιατρός προσπαθεί να αξιολογήσει τον καρκίνο, ώστε να προσδιοριστεί αν η ασθενής χρειάζεται χημειοθεραπεία. Ο κλασικός τρόπος που ακολουθεί είναι να μελετήσει διάφορους παράγοντες, όπως η ηλικία, το μέγεθος του διηθητικού όγκου, η εξάπλωσή του και η ύπαρξη ή μη υποδοχέων οιστρογόνων και της πρωτεΐνης ΗΕΡ2 στα κύτταρα του όγκου. Το πρόβλημα είναι ότι συχνά η μελέτη αυτών των παραγόντων δεν επαρκεί. Έτσι, πολλές γυναίκες υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία, ενώ στην ουσία δεν τους προσφέρει τίποτα, και από την άλλη, άλλες ασθενείς δεν κάνουν χημειοθεραπεία, ενώ αυτή είναι άκρως απαραίτητη. Στο πρόβλημα αυτό έρχεται να δώσει λύση το OncotypeDX. Η ανάλυση αυτή έχει το σημαντικό πλεονέκτημα ότι γίνεται στο υλικό από το αρχικό χειρουργείο της ασθενούς,

Γυναίκα που φυλάσσεται στο νοσοκομείο όπου χειρουργήθηκε. Όταν ο θεράπων ιατρός ζητήσει την ανάλυση, το δείγμα του καρκινικού ιστού αποστέλλεται στις ΗΠΑ, όπου και αναλύεται και τα αποτελέσματα επιστρέφουν σε 10-14 ημέρες ηλεκτρονικά. Λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της εξέτασης ο θεράπων ιατρός χαράζει τη θεραπευτική στρατηγική. Τα αποτελέσματα έρχονται με τη μορφή μίας έκθεσης που περιλαμβάνει έναν αριθμό από το 0 έως το 100, ο οποίος αφορά το βαθμό υποτροπής. Γυναίκες με χαμηλό βαθμό (0-18) έχουν μικρότερο κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου. Αυτές έχουν επίσης λιγότερες πιθανότητες να επωφεληθούν από τη χημειοθεραπεία και ο γιατρός μπορεί να προτείνει μόνο ορμονική θεραπεία. Από την άλλη, σε εκείνες με υψηλό βαθμό (πάνω από 30), οι πιθανότητες υποτροπής της νόσου είναι αυξημένες και συνεπώς η χημειοθεραπεία είναι πολύ πιθανόν να είναι αποδοτική. Σε διεθνείς μελέτες έχει φανεί ότι, χωρίς την πληροφορία που δίνει η ανάλυση OncotypeDX, ανάμεσα σε 100 γυναίκες που διαγιγνώσκονται με καρκίνο μαστού με θετικούς υποδοχείς οιστρογόνου και αρνητικούς λεμφαδένες, οι 62 θα έπαιρναν χημειοθεραπεία. Μετά την πληροφόρηση από την ανάλυση OncotypeDX, σε 33 από αυτές τις γυναίκες οι γιατροί άλλαξαν γνώμη και αφαίρεσαν τη χημειοθεραπεία από το θεραπευτικό τους πλάνο και σε 4, ενώ δεν θα έδιναν αρχικά χημειοθεραπεία, την πρόσθεσαν λόγω της ανάλυσης. Το όφελος από τη χρήση του test δεν είναι μόνον για τις ασθενείς που αποφεύγουν τη Χημειοθεραπεία, αλλά και για εκείνες που σύμφωνα με το αποτέλεσμα του OncotypeDX πρέπει να ακολουθήσουν αγωγή με συνδυασμό Χημειοθεραπείας – Ορμονοθεραπείας. Η ταυτοποίηση ασθενών στις οποίες, χωρίς το Oncotype DX, μπορεί να μην χορηγούνταν Χημειοθεραπεία βάσει των

παραδοσιακών παθολογοανατομικών δεικτών και που ενδεχομένως τους σώζει την ζωή, υπογραμμίζει το σημαντικό ρόλο που έχει η βιολογία του όγκου της κάθε ασθενούς στις θεραπευτικές επιλογές. Έχει αποδειχθεί ότι το αποτέλεσμα του OncotypeDX® (ο Βαθμός Υποτροπής - Recurrence Score®), παρέχει ανεξάρτητες πληροφορίες

σε σχέση με τους παραδοσιακούς δείκτες. Η χρήση της ανάλυσης αυτής για την λήψη θεραπευτικών αποφάσεων συμπεριλαμβάνεται στις Αμερικανικές κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες NCCN και ASCO, και η χρήση του συστήνεται από 2ετίας και στις Ευρωπαϊκές του St. Gallen και της ESMO. u

Το όφελος από τη χρήση του test δεν είναι μόνον για τις ασθενείς που αποφεύγουν τη Χημειοθεραπεία, αλλά και για εκείνες που σύμφωνα με το αποτέλεσμα του OncotypeDX πρέπει να ακολουθήσουν αγωγή με συνδυασμό Χημειοθεραπείας – Ορμονοθεραπείας. Η Ελλάδα αποτελεί μια από τις πρώτες Ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες ήταν διαθέσιμη η ανάλυση αυτή, από το 2008. Αξίζει να σημειωθεί πως για πρώτη φορά παρουσιάστηκε η ελληνική κλινική εμπειρία στην ιατρική κοινότητα το Μάρτιο του 2011, από τον καθ. Χρ. Μαρκόπουλο, στα πλαίσια του Πανευρωπαϊκού Διεπιστημονικού Συνεδρίου για τον Καρκίνο Μαστού στο St Gallen της Ελβετίας. Εκεί, κατέστη σαφής η αξία της γονιδιακής αυτής ανάλυσης στην επιλογή των ασθενών που ωφελούνται από την χορήγηση χημειοθεραπείας, με τελικό αποτέλεσμα οι 3 στις 4 γυναίκες να αποφεύγουν την χημειοθεραπεία. Επίσης, τα συμπεράσματα μελέτης που υλοποιήθηκε σε κλινικά ερευνητικά κέντρα της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρίας Μαστού (ΕΧΕΜ), υπό την καθοδήγηση του καθ. Χρ. Μαρκόπουλου, παρουσιάστηκαν στο Πανευρωπαϊκό Διεπιστημονικό Συνέδριο για τον Καρκίνο 2011 (ECCOESMO-ESTRO), που πραγματοποιήθηκε στη Στοκχόλμη με τη συμμετοχή 15.000 Ευρωπαίων και Αμερικανών συνέδρων. Τα ευρήματα από την ανάλυση των αλλαγών στις θεραπευτικές αποφάσεις σε 101 Ελληνίδες ασθενείς με καρκίνο μαστού που ανήκουν σε αυτή τη κατηγορία, ανέδειξαν ότι η χρήση του OncotypeDX είχε ως αποτέλεσμα την χορήγηση χημειοθεραπείας στο 28,7% των γυναικών και την αποφυγή της στο 71,3%, οι οποίες αντιμετωπίστηκαν μόνον με Ορμονοθεραπεία. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 21

ιατρικός κόσμος

Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης: Tα νέα δεδομένα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ;

Από την Παρασκευή Μεντζελοπούλου, Ενδοκρινολόγο - Διαβητολόγο, Ειδική Συνεργάτιδα Γαία

Ως διαβήτης της κύησης (gestational diabetes) ορίζεται οποιαδήποτε διαταραχή στον μεταβολισμό της γλυκόζης (των υδατανθράκων) που διαγιγνώσκεται ή εμφανίζεται για πρώτη φορά στην κύηση, συνήθως στο τέλος του δευτέρου τριμήνου, μετά την 24η εβδομάδα. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ο πλακούντας παράγει ορμόνες που βοηθούν το έμβρυο να μεγαλώσει. Οι ορμόνες αυτές κάνουν πιο δύσκολη τη δράση της ινσουλίνης στο σώμα (προκαλούν αντίσταση στην ινσουλίνη). Στις γυναίκες με διαβήτη κύησης το πάγκρεας δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σ’αυτές τις αυξημένες ανάγκες, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα. ΠΟΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΧΟΥΝ ΑΥΞΗΜΕΝΟ ΚΙΝΔΥΝΟ ΓΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ; Ο διαβήτης της κύησης είναι συχνός και συμβαίνει σε 4-8 % των κυήσεων. Κάθε

22 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

έγκυος μπορεί να παρουσιάσει διαβήτη κύησης αλλά μερικές γυναίκες έχουν αυξημένο κίνδυνο. Γνωστοί παράγοντες κινδύνου είναι: • Ηλικία άνω των 25 και ιδιαίτερα άνω των 35 χρόνων. • Φυλή (λατίνοι, αφροαμερικάνοι). • Παχυσαρκία ή υπέρβαρο προ κύησης. Η παχυσαρκία σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας έχει σχεδόν τριπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια. Οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν 4πλάσιο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη κύησης, ενώ ο κίνδυνος σε αυτές με ΔΜΣ >40 είναι 9πλάσιος! Αυτό εξηγεί την αύξηση στην διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη κύησης την τελευταία δεκαετία (94% αύξηση στις ΗΠΑ από το 1989-90 έως το 2003-04), ενώ υπολογίζεται ότι αν δεν υπήρχε παχυσαρκία τα ποσοστά διάγνωσης θα ελαττώνονταν κατά 50%.

Γαία • Υπερβολική αύξηση βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης.

AΥΞΗΜΕΝΟ ΣΑΚΧΑΡΟ ΣΤΟ ΑΙΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ

• Ιστορικό προηγούμενης κύησης με διαβήτη. Στις γυναίκες αυτές ο κίνδυνος αυξάνεται σε 30-80% σε επόμενη κύηση. • Ιστορικό προ-διαβήτη/ αντίστασης στην ινσουλίνη. • Ιστορικό κύησης με νεογνό άνω των 4 κιλών.

AΥΞΗΜΕΝΟ ΣΑΚΧΑΡΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΛΑΚΟΥΝΤΑ ΣΤΟ ΕΜΒΡΥΟ

• Ιστορικό ανεξήγητου εμβρυϊκού θανάτου. • Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. • Οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη (γονείς ή αδέλφια) ή διαβήτη κύησης.

ΑΥΞΗΣΗ ΒΑΡΟΥΣ ΕΜΒΡΥΟΥ

ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΣ Ο ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ; Το αυξημένο σάκχαρο στις γυναίκες με διαβήτη κυήσεως μπορεί να επηρεάσει και τη μητέρα αλλά και το μωρό. Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις στη μωρό είναι: • Μεγάλη αύξηση του βάρους του νεογνού. Η γλυκόζη περνά ελεύθερα τον πλακούντα αλλά όχι η ινσουλίνη της μητέρας. Έτσι, το έμβρυο αναγκάζεται να αυξήσει την δική του παραγωγή ινσουλίνης. Αυτό οδηγεί στην αυξημένη πρόσληψη βάρους και εναπόθεση λίπους στο έμβρυο η οποία, αν υπερβεί κάποια όρια χαρακτηρίζεται ως έμβρυο μεγάλο για την ηλικία κύησης ή μακροσωμικό νεογνό (>4 κιλά βάρος τοκετού). Τα επίπεδα σακχάρου της μητέρας έχουν άμεση συσχέτιση με το βάρος του νεογνού και η σχέση αυτή καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και τα κριτήρια διάγνωσης του ΣΔ κύησης. (εικόνα 1) • Τα μεγάλα έμβρυα έχουν αυξημένο κίνδυνο για τραυματισμό και ασφυξία κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού τοκετού γι’αυτό και συχνά γίνεται επιλεκτική καισαρική τομή. • Υπογλυκαιμία αμέσως μετά τη γέννηση (λόγω της υπερπαραγωγής ινσουλίνης από το πάγκρεας του νεογνού) • Ίκτερος και αναπνευστική δυσχέρεια, καρδιομυοπάθεια, χαμηλό ασβέστιο και μαγνήσιο και πολυκυτταραιμία αν ο διαβήτης είναι ανεξέλεγκτος. • Αυξημένη συχνότητα νεογνικού θανάτου • Αυξημένος κίνδυνος για παιδική και εφηβική παχυσαρκία και ανάπτυξη διαβήτη στην ενήλικο ζωή.

Εικόνα 1: Σχέση μητρικού σακχάρου και βάρους του εμβρύου. Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις για τη μητέρα είναι: • Δυστοκία (δύσκολος τοκετός με αυξημένη συχνότητα τραυματισμού του νεογνού) ή ανάγκη για καισαρική τομή λόγω του μεγάλου μεγέθους του νεογνού • Πρόωρος τοκετός • Προεκλαμψία (αυξημένη αρτηριακή πίεση και κυκλοφορικές διαταραχές κατά τη διάρκεια της κύησης) • Αυξημένος κίνδυνος για την ανάπτυξη διαβήτη σε μεγαλύτερη ηλικία. Οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Αν το σάκχαρο ανέβει αρκετά μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως αυξημένη δίψα, συχνοουρία, μεγάλη κόπωση, αλλαγή στην όραση, συχνές ουρολοιμώξεις ή κολπίτιδες. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ Από το 1964, όταν θεσπίστηκαν τα πρώτα κριτήρια για τη διάγνωση του ΣΔ στην κύηση, βάση του μετέπειτα κινδύνου για την ανάπτυξη ΣΔ στην μητέρα, έως σήμερα, έχουν αλλάξει πολλά. Για χρόνια, μεγάλο κομμάτι της ιατρικής κοινότητας δεν είχε πειστεί για την σημασία της αντιμετώπισης της υπεργλυκαιμίας (χωρίς προϋπάρχοντα διαβήτη) στην κύηση. Πλέον γνωρίζουμε ότι η αντιμετώπιση ακόμα και ήπιας υπεργλυκαιμίας έχει σημαντικές επιπτώσεις όπως: Ελάττωση του νεογνικού θανάτου, των

μεγάλων για την ηλικία κύησης νεογνών, της δυστοκίας, της προεκλαμψίας και της αυξημένης πρόσληψης βάρους στην εγκυμοσύνη. Καθώς βρισκόμαστε εν μέσω μιας πανδημίας παχυσαρκίας και σακχαρώδους διαβήτη, αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός νέων γυναικών με ΣΔ2 που δεν έχουν διαγνωσθεί πριν την εγκυμοσύνη. Η ανάγκη να ανευρεθούν αυτές οι γυναίκες και να προληφθούν οι κίνδυνοι που προκύπτουν από την υπεργλυκαιμία κατά τα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης είναι επιτακτικοί. Οι κυήσεις αυτές έχουν αυξημένο κίνδυνο για: • Ανωμαλίες ανάπτυξης του εμβρύου και νεογνικό θάνατο • Επιπλοκές όπως υπέρταση, νεφροπάθεια και πρόωρο τοκετό και είναι αναγκαίο να παρακολουθούνται στενά. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητος ο έλεγχος του σακχάρου από την πρώτη επίσκεψη στον γυναικολόγο, αμέσως μόλις επιβεβαιωθεί η κύηση, ιδίως για τις γυναίκες με αυξημένους παράγοντες κινδύνου. ΝΕΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ Η έρευνα για τη θέσπιση κριτηρίων που θα επιτρέπουν την έγκαιρη και αποτελεσματική διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη κύησης χωρίς περιττό κόστος ή κόπο για την έγκυο γυναίκα είναι συνεχής.

➲

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 23

ιατρικός κόσμος

Σύμφωνα με τα νεότερα κριτήρια που έχουν προταθεί από τον Διεθνή Οργανισμό Μελετών του Σακχαρώδη Διαβήτη στην Κύηση (IADPSG - International Association of Diabetes and Pregnancy Study Groups) και που υιοθετήθηκαν από τον Αμερικανικό Διαβητολογικό Οργανισμό (ADA - American Diabetes Association), ο αλγόριθμος της διάγνωσης έχει δύο διακριτές φάσεις:

Β) Έλεγχος μεταξύ 24ης και 28ης εβδομάδας κύησης (συνήθης εκδήλωση σακχαρώδη διαβήτη κύησης) - πίνακας 2. Εάν το σάχκαρο είναι φυσιολογικό στην πρώτη φάση, γίνεται επανέλεγχος μεταξύ της 24ης και 28ης εβδομάδας της κύησης (οπότε και εμφανίζεται ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης) με καμπύλη σακχάρου σε όλες τις εγκύους. Σύμφωνα με τα νέα κριτήρια, προτείνετε η καμπύλη μετά από πρόσληψη 75 γραμμαρίων

Σάκχαρο >126 mg/dl ή ΗβΑ1C >6.5% ή τυχαίο δείγμα σακχάρου >200 mg/dl Πρώτη επίσκεψη

Προϋπάρχον διαβήτης

Σάκχαρο νηστείας 92-126 mg/dl Προϋπάρχον διαβήτης Σάκχαρο νηστείας <92 mg/dl

Επανέλεγχος στις 24-28 εβδομάδες

Πίνακας 1: Κριτήρια διάγνωσης στην πρώτη μαιευτική επίσκεψη. Α) Έλεγχος στην πρώτη μαιευτική επίσκεψη (μετά την επιβεβαίωση της εγκυμοσύνης) πίνακας 1 Στόχος η ανεύρεση γυναικών με προϋπάρχοντα διαβήτη που δεν έχουν διαγνωσθεί και αυτές με αυξημένο κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη κύησης. Κάθε γυναίκα πρέπει να ελέγχεται στο πρώτο τρίμηνο της κύησης με έλεγχο σακχάρου νηστείας (ή γλυκοσυλιωμένης αιμοσφαιρίνης). Εξαίρεση αποτελούν οι γυναίκες που είναι παχύσαρκες, είχαν διαβήτη της κύησης σε προηγούμενη εγκυμοσύνη ή έχουν αυξημένο κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη κύησης, στις οποίες μπορεί να ζητηθεί καμπύλη σακχάρου στην 12η εβδομάδα κύησης. Η «καμπύλη σακχάρου» αφορά τη μέτρηση του σακχάρου πριν και μετά την πόση ενός υγρού με μεγάλη περιεκτικότητα σε γλυκόζη, συνήθως 75 γρ. (σύμφωνα με τα νεότερα κριτήρια διάγνωσης). Πριν από την διενέργεια της καμπύλης η έγκυος πρέπει να καταναλώνει ελεύθερα υδατάνθρακες τουλάχιστον για τις τρεις προηγούμενες ημέρες. Εάν το σάκχαρο νηστείας είναι >92 mg/dl, η έγκυος θεωρείται ότι πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη (κύησης ή προϋπάρχοντα, ανάλογα με τα επίπεδα του σακχάρου) και πρέπει να συμβουλευτεί άμεσα ενδοκρινολόγο για την έναρξη κατάλληλης αγωγής.

24 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

γλυκόζης και έλεγχο σακχάρου νηστείας, μιας και δύο ωρών μετά. Εάν έστω και μια τιμή σακχάρου είναι ίση ή μεγαλύτερη με τα θεσπισμένα όρια, τότε μπαίνει η διάγνωση ΣΔ κύησης.

Eπανέλεγχος 24-28η εβδομάδα με καμπύλη σακχάρου 75 γρ.

από το έμβρυο, αφετέρου έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο παιδικής παχυσαρκίας. Τα γεύματα πρέπει να είναι συχνά και τακτικά κατά τη διάρκεια της ημέρας για να αποφεύγονται μεγάλες διακυμάνσεις στο σάκχαρο. Είναι απαραίτητο η έγκυος να κρατά ημερολόγιο με τη διατροφή και τις μετρήσεις σακχάρου ώστε να μπορούν να γίνουν τροποποιήσεις αν η δίαιτα δεν είναι αποτελεσματική. Β) Άσκηση: Η τακτική άσκηση ενδείκνυται στην κύηση αν δεν υπάρχουν επιπλοκές. • Η άσκηση βοηθάει να ελαττωθεί η αντίσταση στην ινσουλίνη, να βελτιωθεί η υπεργλυκαιμία μετά τα γεύματα και να αποφύγουμε την υπερβολική αύξηση του βάρους. • Άσκηση όπως περπάτημα μετά τα γεύματα (ακόμα και για 20 λεπτά) βοηθάει ιδιαίτερα στην ελάττωση της μεταγευματικής υπεργλυκαιμίας. • Κίνδυνος υπογλυκαιμίας υπάρχει μόνο με παρατεταμένη άσκηση (πάνω από μια ώρα) σε θεραπεία με ινσουλίνη. Γ) Έλεγχος Σακχάρου - Ποιοί είναι οι στόχοι: Ο τακτικός έλεγχος του σακχάρου (τουλάχιστον 4 φορές την ημέρα) είναι απαραίτητος για να εκτιμήσουμε αν η θεραπευτική αγωγή είναι αποτελεσματική, χωρίς υπερβολική στέρηση.

σάκχαρο νηστείας <92 και 1η ώρα <180 και 2η ώρα <153

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ KAMΠΥΛΗ

Σάκχαρο νηστείας >92 ή 1η ώρα >180 ή 2η ώρα >153

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ

Πίνακας 2: Κριτήρια διάγνωσης μεταξύ 24ης -28ης εβδομάδας ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ Ο ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ; Α) Διατροφή: H ισορροπημένη διατροφή με ελεγχόμενη ποσότητα υδατανθράκων (όχι πάνω από 40% των ημερησίων θερμίδων) είναι το πιο σημαντικό βήμα. Η επιτρεπόμενη κατανάλωση θερμίδων εξαρτάται από το βάρος της εγκύου προ κύησης, την εβδομάδα κύησης και τον αριθμό των εμβρύων. Η υπερβολική στέρηση υδατανθράκων αντενδείκνυται γιατί μπορεί αφενός να οδηγήσει σε περιορισμένη πρόσληψη βάρους

Το σάκχαρο πρέπει να ελέγχεται κάθε πρωί, πριν το φαγητό, και μια ώρα μετά από κάθε μεγάλο γεύμα. Τα επίπεδα του σακχάρου πρέπει να είναι: - Το πρωί πριν το πρωινό: <95 mg/dl - Μια ώρα μετά τα γεύματα: <130 mg/dl Οι στόχοι αυτοί μπορεί να χρειασθεί να τροποποιηθούν κατά τη διάρκεια της κύησης ανάλογα με την ανάπτυξη του εμβρύου. Δ) Έλεγχος Κετόνης: Απαραίτητος είναι επίσης και ο έλεγχος για την ύπαρξη κετόνης

Άρθρα Γαία

στα ούρα μετά την έναρξη της διατροφής. Οι υδατάνθρακες είναι η βασική πηγή ενέργειας για το σώμα. Αν η στέρηση των υδατανθράκων είναι υπερβολική τότε αρχίζουν να παράγονται κετόνες από την καύση του λίπους για παραγωγή ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι τόσο η έγκυος όσο και το έμβρυο, στερούνται και η πρόσληψη των υδατανθράκων πρέπει να αυξηθεί. Αν δεν μπορούμε να διατηρήσουμε τις τιμές του σακχάρου στο επιθυμητά πλαίσια μόνο με τη διατροφή και την άσκηση, χρησιμοποιούμε ινσουλίνη. Ε) Συχνή επαφή με τον ενδοκρινολόγο και μαιευτική παρακολούθηση ΧΡΗΣΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ Μερικές φορές τα επίπεδα του σακχάρου παραμένουν αυξημένα παρόλη τη διατροφή και άσκηση. Στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις η έγκυος θα χρειαστεί ινσουλίνη

για τον έλεγχο του σακχάρου, σε συνδυασμό με διατροφή και άσκηση. Η ινσουλίνη είναι πολύ ασφαλής για το έμβρυο. Συνήθως ο έλεγχος του σακχάρου επιτυγχάνεται με τη χρήση ινσουλίνης ταχείας δράσης Lispro (Humalog) ή Aspart (Novolog) πριν τα γεύματα (αν το κύριο πρόβλημα είναι η μεταγευματική υπεργλυκαιμία) ή/και ινσουλίνη ενδιάμεσης δράσης (insulin NPH – neutral protamin hagedorn) εάν συνυπάρχει αυξημένο σάκχαρο νηστείας. Καλό είναι να αποφεύγεται η χρήση προαναμεμιγμένων ινσουλινών, καθώς αυξάνεται ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας χωρίς να εξασφαλίζεται ο καλός μεταγευματικός έλεγχος. Η χρήση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης των νεότερων, συνθετικών ινσουλινών (Lantus, Levemir, Apidra) δεν έχει εγκριθεί. Πριν ξεκινήσει ινσουλίνη θα πρέπει η έγκυος να συζητήσει με τον ιατρό της περισσότερες λεπτομέρειες για τους τύπους της ινσουλίνης και τον τρόπο δράσης τους, πότε και πώς λαμβάνεται, πώς διατηρείται, και για πιθανές παρενέργειες όπως η υπογλυκαιμία και πώς πρέπει να αντιμετωπίζεται ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΤΟΚΕΤΟ • Παρακολουθούμε τα σάκχαρα για τις πρώτες 2-3 ημέρες μετά τον τοκετό με ελεύθερη δίαιτα. • Αν είναι φυσιολογικά, σταματά ο καθημερινός έλεγχος σακχάρου και η διαβητική διατροφή. • 6 με 8 εβδομάδες μετά τον τοκετό πρέπει να επαναλάβουμε μια καμπύλη σακχάρου (έλεγχος σακχάρου νηστείας και 2 ωρών μετά τη λήψη 75 γρ. γλυκόζης) για να επιβεβαιώσουμε ότι δεν παραμένει κάποια διαταραχή στον μεταβολισμό της γλυκόζης. • Αν το τεστ είναι φυσιολογικό τότε πρέπει να γίνεται έλεγχος του σακχάρου νηστείας (ή/και καμπύλη σακχάρου σε γυναίκες με αυξημένο κίνδυνο) στους 6 μήνες και κάθε χρόνο μετά, καθώς υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 στα επόμενα χρόνια. Οι γυναίκες που: • Χρειάστηκαν ινσουλίνη κατά την διάρκεια της κύησης ή • Διαγνώσθηκαν με διαβήτη κύησης πριν τις 25 εβδομάδες ή • Είχαν διαβήτη κύησης και σε δεύτερη κύηση,

έχουν έως και 50% πιθανότητα ανάπτυξης ΣΔ τύπου 2 στα πρώτα 5 χρόνια μετά την εγκυμοσύνη. Η αύξηση βάρους κατά 5 κιλά μετά τον τοκετό διπλασιάζει τον κίνδυνο για ανάπτυξη διαβήτη. ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΗΝ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ Η κύηση έχει περιγραφεί ως «ένα παράθυρο στην μελλοντική υγεία μιας γυναίκας». Ο διαβήτης της κύησης αντιπροσωπεύει μια χρόνια μεταβολική διαταραχή που παρουσιάζεται για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της κύησης, γιατί τότε συνήθως μελετάμε για πρώτη φορά την ανοχή στη γλυκόζη μιας υγιούς γυναίκας. Αποτελεί λοιπόν ο διαβήτης της κύησης ένα «καμπανάκι» για αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη (>30%), μεταβολικού συνδρόμου και καρδιαγγειακής νόσου. Είναι απαραίτητος λοιπόν ο διαρκής επανέλεγχος μιας γυναίκας με ιστορικό, όχι μόνο αμέσως μετά την κύηση αλλά και σε τακτά χρονικά διαστήματα. Οι γυναίκες που είναι υπέρβαρες ή παχύσαρκες πριν την κύηση έχουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη ΣΔ2 και υπέρτασης ακόμα και αν η καμπύλη σακχάρου στην κύηση ήταν φυσιολογική. Η απώλεια βάρους και η διατήρηση φυσιολογικού δείκτη μάζας σώματος είναι το πρώτο βήμα για την πρόληψη. Η περίοδος της εγκυμοσύνης αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για να επέμβουμε συμβουλευτικά και θεραπευτικά και να προλάβουμε χρόνιες νόσους που έχουν σοβαρό σωματικό και ψυχικό αντίκτυπο στη ζωή μιας γυναίκας αλλά και τεράστιες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 25

ιατρικός κόσμος

Η αξία της προληπτικής οφθαλμολογικής εξέτασης στα παιδιά

Από τον Δρ. Ιωάννη Νικολόπουλο Ειδικό Παιδο-Οφθαλμίατρο τ. Δ/ντή Οφθαλμολογικής Κλινικής Νοσ. Παίδων, Συνεργάτη Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

26 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Το γνωστό ιατρικό απόφθεγμα ότι η καλύτερη θεραπεία μιας αρρώστιας είναι η πρόληψη, αποκτά ιδιαίτερη αξία στην οφθαλμολογία, διότι πολλές οφθαλμολογικές παθήσεις μπορεί να προληφθούν ή μπορεί να θεραπευτούν πολύ πιο εύκολα και με καλύτερα αποτελέσματα, αν διαγνωσθούν γρήγορα. Έτσι, κάθε παιδί θα πρέπει να εξετάζεται προληπτικά τις πρώτες ημέρες μετά την γέννηση και για πρακτικούς λόγους θα πρέπει η εξέταση να γίνεται στο Μαιευτήριο. Άλλωστε σύμφωνα με διεθνείς συστάσεις (RCO, phth, AAO phth) κάθε παιδί πρέπει να εξετάζεται προληπτικά από παιδο-οφθαλμίατρο στη γέννηση, στο 1ο, 3ο και 5ο έτος της ζωής του. Στην πρώτη οφθαλμολογική εξέταση στο Μαιευτήριο ελέγχουμε την ύπαρξη συγγενών ανωμαλιών των βλεφάρων και των άλλων επικουρικών μορίων, την ύπαρξη μονόπλευρης ή αμφοτερόπλευρης βλεφαρόπτωσης, τα αντανακλαστικά της κόρης, την ύπαρξη κολοβώματος στην ίριδα, την ανισοκορία, την μερική ή ολική ετεροχρωμία της ίριδας, την οφθαλμοκινητικότητα και την ύπαρξη ή όχι στραβισμού. Επίσης, ελέγχουμε την ύπαρξη Συγγενούς Καταρράκτη ή Συγγενούς Γλαυκώματος.

Ο αποκλεισμός των ανωτέρω παθήσεων έχει πολύ μεγάλη σημασία, διότι σε πολλές από αυτές η αντιμετώπιση θα πρέπει να είναι άμεση. Π.χ. το συγγενές γλαύκωμα θα πρέπει να αντιμετωπισθεί αμέσως μόλις επιβεβαιωθεί με τονομέτρηση, διότι η καθυστέρηση οδηγεί σε μόνιμη τύφλωση. Επίσης, η βλεφαρόπτωση αν είναι μεγάλη και καλύπτει την κόρη του ματιού προκαλεί βαθιά αμβλυωπία δύσκολα αντιμετωπίσιμη αργότερα. Ο συγγενής καταρράκτης θα πρέπει να χειρουργηθεί στο δεύτερο μήνα της ζωής του παιδιού, διότι αν δεν γίνει αντιληπτός και χειρουργηθεί αργότερα, η οπτική οξύτητα θα είναι πολύ μειωμένη λόγω της αμβλυωπίας, που θα έχει δημιουργηθεί. Ειδικά για το συγγενή καταρράκτη, που εμφανίζεται περίπου σε κάθε 10.000 γεννήσεις, η διάγνωση από τον παιδίατρο είναι δύσκολη, διότι μπορεί να μην είναι καθολικός και να μην υπάρχει η χαρακτηριστική λευκοκκορία, όμως και η μερική μη εμφανής θόλωση προκαλεί βαθειά αμβλυωπία με τελικά πολύ χαμηλή όραση. Στη συνέχεια, με τη βυθοσκόπηση που γίνεται, κατά την εξέταση στο Μαιευτήριο, αποκλείουμε την ύπαρξη συγγενών παθήσεων του οπτικού νεύρου, του αμφιβληστροειδή και του υαλώδους, οι οποίες συνήθως είναι πολύ σοβαρές και με κακή πρόγνωση. Τέλος, με τη βυθοσκόπηση αποκλείουμε την ύπαρξη όγκων του βυθού του ματιού και κυρίως την ύπαρξη του ρετινοβλαστώματος, ενός κακοήθους όγκου του αμφιβληστροειδή, ο οποίος εμφανίζεται περίπου σε κάθε 20.000 γεννήσεις και ο οποίος, αν αντιμετωπισθεί στα αρχικά στάδια, μπορεί να θεραπευτεί και να σωθεί ο οφθαλμικός βολβός και σε αρκετές περιπτώσεις (ανάλογα με το στάδιο που γίνεται η διάγνωση) να διατηρήσει ο βολβός και κάποια όραση. Αντίθετα, αν δεν διαγνωσθεί έγκαιρα οδηγούμαστε σε εξώρυξη του βολβού και σε τακτική παρακολούθηση επί πολλά χρόνια για το φόβο μεταστάσεων είτε στο άλλο μάτι είτε στον εγκέφαλο.

Παιδί Η επόμενη προληπτική εξέταση θα πρέπει να γίνει με τη συμπλήρωση του πρώτου έτους. Η εξέταση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική και καθοριστική, ιδιαίτερα αν δεν έχει προηγηθεί ο οφθαλμολογικός έλεγχος στο Μαιευτήριο με τη γέννηση. Στην εξέταση αυτή πραγματοποιείται παρόμοιος έλεγχος με αυτόν της πρώτης εξέτασης. Αποκλείουμε την ύπαρξη συγγενούς καταρράκτη - συγγενούς γλαυκώματος ή ρετινοβλαστώματος, τα οποία μπορεί να υπάρχουν από τη γέννηση, μπορεί όμως να εμφανισθούν και αργότερα, μέσα στον πρώτο χρόνο της ζωής του βρέφους. Επίσης, ελέγχουμε την κινητικότητα των οφθαλμικών βολβών και την ύπαρξη στραβισμού, κυρίως κάποιου μικροστραβισμού, που δεν έχει γίνει αντιληπτός από τον παιδίατρο ή τους γονείς και ο οποίος μπορεί να προκαλέσει αμβλυωπία (τεμπέλικο μάτι) αν δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα. Στην ηλικία αυτή γίνεται και η πρώτη σκιασκοπία, μία απλή και ανώδυνη εξέταση με την οποία μπορούμε με απόλυτη ακρίβεια και χωρίς την συνεργασία του παιδιού να διαπιστώσουμε την ύπαρξη κάποιας διαθλαστικής ανωμαλίας (μυωπία υπερμετρωπία - αστιγματισμός), να δώσουμε τα κατάλληλα γυαλιά και έτσι να έχουμε σωστή

ανάπτυξη της όρασης του παιδιού. Επίσης, έχουμε τη δυνατότητα, να αντιμετωπίσουμε την τυχόν ανισομετρωπία που οδηγεί σε αμβλυωπία, δηλαδή μειωμένη όραση, που απαιτεί μακρόχρονη θεραπεία, με κάλυψη του υγιούς ματιού για να επανέλθει η όραση στο αμβλυωπικό μάτι. Παράλληλα, μπορούμε να αποκλείσουμε την ύπαρξη μονόπλευρης ή αμφοτερόπλευρης μεγάλης μυωπίας ή

υπερμετρωπίας ή να χορηγήσουμε (αν υπάρχει) άμεσα τα κατάλληλα γυαλιά και να αποφευχθεί η εμφάνιση στραβισμού, λόγω ακριβώς της μεγάλης διαθλαστικής ανωμαλίας. Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι οι μεγάλες διαθλαστικές ανωμαλίες, δηλαδή μυωπία άνω των 10 - 12 διοπτρών ή υπερμετρωπία άνω των 4 διοπτρών, συνήθως υπάρχουν από τη γέννηση. Η χορήγηση γυαλιών σε παιδιά ακόμα και εννέα μηνών, όταν έχουμε μεγάλη μυωπία ή υπερμετρωπία, είναι πολύ καλά ανεχτά από τα παιδιά και οπωσδήποτε εντελώς απαραίτητα και επιβεβλημένα. Άλλωστε τα παιδικά γυαλιά είναι πλαστικά, ελαφρά, άθραυστα και ακίνδυνα. Αν στην εξέταση αυτή, στην ηλικία του ενός έτους, βρεθεί κάτι παθολογικό ο παιδο-οφθαλμίατρος θα συστήσει πότε πρέπει να γίνει η επόμενη εξέταση. Αν όλα είναι φυσιολογικά, ο επόμενος έλεγχος θα γίνει στην ηλικία των τριών ετών. Στην ηλικία των τριών ετών, έχοντας πλέον και τη συνεργασία του παιδιού, ο έλεγχος περιλαμβάνει: τη λήψη οπτικής οξύτητας με ειδικές εικόνες, τον πλήρη έλεγχο για στραβισμό και ύπαρξη διοφθάλμου στερεοσκοπικής όρασης, τον έλεγχο των προσθίων διαθλαστικών μέσων (κερατοειδής φακός) στη σχισμοειδή λυχνία, την επανάληψη της βυθοσκόπησης και της σκιασκοπίας για πλήρη έλεγχο της διαθλαστικής κατάστασης των οφθαλμών. Επίσης, γίνεται έλεγχος της αντίληψης των χρωμάτων, επιδεικνύοντας αντικείμενα διαφόρου χρώματος. Στην ηλικία των πέντε ετών που πρέπει να επαναλάβουμε την εξέταση των ματιών, θα ελέγξουμε πλήρως την οπτική οξύτητα, μήπως άρχισε κάποια μυωπία, θα μπορούμε να έχουμε πληρέστερο έλεγχο της στερεοσκοπικής όρασης και εφόσον γνωρίζουν αριθμούς, που τα περισσότερα παιδιά γνωρίζουν σ’ αυτή την ηλικία, δείχνουμε τους ειδικούς πίνακες για την αχρωματοψία (πίνακες Ishihara) και έτσι ελέγχουμε πλήρως την ύπαρξη και της μερικής αχρωματοψίας που δεν γίνεται αντιληπτή με την επίδειξη χρωματιστών αντικειμένων. Στην ηλικία αυτή θα δώσουμε οδηγίες στα παιδιά και τους γονείς για το σωστό τρόπο μελέτης, το σωστό φωτισμό κατά το διάβασμα και ίσως θα δώσουμε γυαλιά, αν υπάρχει μικρός αστιγματισμός ή μικρή μυωπία ή υπερμετρωπία, τα οποία παρότι τα είχαμε διαγνώσει από μικρότερη ηλικία δεν τα είχαμε

συστήσει, επειδή το παιδί δεν πήγαινε στο σχολείο και έτσι οι απαιτήσεις του, ως προς την όραση, ήταν μικρότερες. Η πλήρης διόρθωση, ακόμη και μια μικρής διαθλαστικής ανωμαλίας, στα παιδιά της σχολικής ηλικίας είναι απαραίτητη, διότι προκαλεί κοπιοπία, αποφυγή της μελέτης και κακή επίδοση στο σχολείο. Όσο και αν φανεί περίεργο, ακόμη και πριν λίγα χρόνια, προληπτικός έλεγχος των ματιών στα παιδιά δεν γινόταν, ώστε σε έρευνα που είχαμε κάνει σε παιδιά Α’ δημοτικού σε διάφορα σχολεία της Αττικής, να βρεθεί ότι περίπου ποσοστό 17% είχε κάποιο οφθαλμολογικό πρόβλημα και σε ποσοστό 12% δεν το γνώριζε. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια και οι παιδίατροι είναι πιο ευαισθητοποιημένοι, αλλά και το Υπουργείο Παιδείας απαιτεί οφθαλμολογική εξέταση για την εγγραφή τους στο Νηπιαγωγείο και έτσι πολλά προβλήματα αποκαλύπτονται. Το κακό βέβαια είναι ότι μερικά από αυτά τα προβλήματα αποκαλύπτονται αργά και η αντιμετώπισή τους είναι πολύ δύσκολη και η πλήρη αποκατάσταση ενίοτε αδύνατη. Πιστεύω ότι η μη έγκαιρη οφθαλμολογική εξέταση οφείλεται στην αντίληψη του κόσμου, ότι για να γίνει η εξέταση χρειάζεται η συνεργασία του παιδιού. Όμως, η συνεργασία δεν είναι απαραίτητη και ο ειδικός παιδο οφθαλμίατρος έχει τον τρόπο και τη γνώση για ένα πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο σε οποιαδήποτε ηλικία του βρέφους ή του παιδιού. Τέλος, κατά την σχολική ηλικία ο οφθαλμολογικός έλεγχος θα πρέπει να γίνεται κάθε 1 - 2 χρόνια. Εκτός από τον οφθαλμολογικό έλεγχο, ο παιδο-οφθαλμίατρος θα πρέπει να συστήσει και τα κατάλληλα γυαλιά ηλίου, τα οποία πρέπει να φοριούνται από ηλικίας 2 ετών τουλάχιστον. Τα μάτια των παιδιών είναι περισσότερο ευαίσθητα από τα μάτια των ενηλίκων και η προφύλαξη από τον ήλιο απαραίτητη. u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 27

ιατρικός κόσμος

Η αμφισβήτηση της ασφάλειας των εμβολίων Οι επιπτώσεις

Από τον Παναγιώτη Σπυρίδη, Αναπλ. Καθηγητή Παιδιατρικής, Διευθυντή Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής, Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

28 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Με την έναρξη της πρώτης δεκαετίας του 2000, άρχισε να παρατηρείται τάση αμφισβήτησης της ασφάλειας των εμβολίων από γονείς που ζουν σε αναπτυγμένες περιοχές του πλανήτη. Το φαινόμενο αυτό δεν παρατηρήθηκε στον αναπτυσσόμενο κόσμο, όχι γιατί λείπει η ενημέρωση, όπως θα μπορούσε να ισχυρισθεί κάποιος, αλλά γιατί οι πληθυσμοί αυτοί γνωρίζουν πολύ καλά και έχουν καθημερινή εμπειρία για το τι σημαίνει λοιμώδες νόσημα. Αποτέλεσμα λοιπόν αυτού του γεγονότος είναι η άρνηση κάποιων γονέων να εμβολιάσουν τα παιδιά τους, αποφεύγοντας μερικά ή στο σύνολό τους τα εμβόλια. Το θέμα είναι ιδιαίτερα σοβαρό, εάν λάβει έκταση, διότι βλάπτεται άμεσα η δημόσια υγεία. Άλλο πράγμα είναι η επιστροφή στη φύση και άλλο να ζούμε χωρίς ρεύμα, ψυγείο, θέρμανση ή βασικούς κανόνες υγείας. Άλλο πράγμα είναι να αγοράζεις

ένα αυτοκίνητο αντίκα του 1930 και άλλο να γυρίζεις εσύ και κυρίως το παιδί σου σε εκείνη την εποχή, την εποχή που οι απώλειες ανθρώπινων ζωών ήταν περισσότερες από τα λοιμώδη νοσήματα, από ότι από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Και το σημαντικότερο, δεν έχετε το ηθικό δικαίωμα να αποφασίζετε ως γονείς για ένα παιδί που δεν έχει τη δυνατότητα να αποφασίσει για τον εαυτό του και να εκθέτετε σε κίνδυνο την ακεραιότητά του και ακόμη τη ζωή του. Και ακόμη, δεν είναι δυνατόν να παίρνετε αποφάσεις για τόσο σοβαρά θέματα, χωρίς να έχετε μια ενημέρωση που να είναι ανάλογη της σημαντικότητας της απόφασης. Για το λόγο αυτό γράφω αυτές τις γραμμές, όχι τόσο για να σας πείσω, όσο για να βάλω κάποιους προβληματισμούς. Γνωρίζω πολύ καλά ότι τα blogs και η ανταλλαγή απόψεων με ανθρώπους που δεν γνωρίζουν το θέμα, διαθέτουν ισχυρότερη δύναμη επιρροής από μένα.

Παιδί Μερικές Γενικές Γνώσεις Η παραγωγή εμβολίων και ο εμβολιασμός των παιδιών, αποτελούν ίσως τη μεγαλύτερη πρόοδο της ιατρικής, που επιτελέστηκε κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Αρκετά νοσήματα έχουν πάψει να απασχολούν την ανθρωπότητα (πολυομυελίτιδα, διφθερίτιδα, ευλογιά), ενώ άλλα βρίσκονται υπό έλεγχο και απασχολούν ελάχιστα (ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα και τώρα ανεμοβλογιά). Ο εμβολιασμός για αιμόφιλο τύπου Β (Hib) και πνευμονιόκοκκο έχει προσφέρει τα μέγιστα, μειώνοντας τις σοβαρές μορφές λοιμώξεων από αυτούς τους μικροοργανισμούς, όπως είναι η βακτηριαιμία και η μηνιγγίτιδα και ακόμη τις μικρότερης βαρύτητας, όπως η πνευμονία και η οξεία μέση ωτίτιδα. Ο εμβολιασμός για τον ιό Rota, αν υπάρξει η οικονομική δυνατότητα να επεκταθεί σε αναπτυσσόμενες χώρες, θα σώζει εκατοντάδες χιλιάδες βρεφών κάθε χρόνο. Η ηπατίτιδα Β ελέγχεται πολύ καλά σε αναπτυγμένες χώρες με τον εμβολιασμό και οι απώλειες ανθρώπινων ζωών από χρόνια ενεργό ηπατίτιδα και ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα, έχουν μειωθεί εντυπωσιακά. Το πρόβλημα υπάρχει ακόμη σε αναπτυσσόμενες χώρες όπου η πρόσβαση σε εμβολιασμό και σε υπηρεσίες υγείας, είναι προβληματική. Το ίδιο ισχύει για την ηπατίτιδα Α, ιδιαίτερα σε υποβαθμισμένες περιοχές. Το εμβόλιο της εποχικής γρίπης αποτελεί μία σημαντική εξέλιξη, ιδιαίτερα για άτομα αυξημένου κινδύνου για σοβαρές επιπλοκές αν προσβληθούν από τον εκάστοτε κυκλοφορούντα ιό. Το εμβόλιο για τον ιό HPV (ιό των κονδυλωμάτων), είναι σχετικά πρόσφατο, όμως είναι το μοναδικό εμβόλιο που προστατεύει από καρκίνο τις γυναίκες και μάλιστα από το σοβαρό και συχνό καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Για το μηνιγγιτιδόκοκκο, κυκλοφορεί το συζευγμένο εμβόλιο για τον ορότυπο C, που δεν απασχολεί ιδιαίτερα τους λαούς της λεκάνης της Μεσογείου και το πολυσακχαριδικό (άλλης τεχνολογίας τετραδύναμο για ορότυπο Α, C, W135 και Υ), που χρησιμοποιείται στις ΗΠΑ, ιδιαίτερα σε νέους που ζουν σε κλειστές κοινότητες. Το μοναδικό εμβόλιο που δεν προσέφερε στην ανθρωπότητα, όσα η ανθρωπότητα περίμενε από αυτό, είναι το εμβόλιο κατά της φυματίωσης, το γνωστό BCG. Ελπίζουμε ότι στα επόμενα 5 - 7 χρόνια θα έχουμε στη διάθεσή μας ένα νέο εμβόλιο κατά της φυματίωσης, ασφαλές και αποτελεσματικό.

Για την παραγωγή του εργάζονται περίπου 200 εργαστήρια υψηλού επιπέδου σε όλο τον κόσμο και αυτή τη στιγμή φαίνεται ότι χρονικά προηγείται το εμβόλιο που ετοιμάζεται στην Οξφόρδη και έχει προχωρήσει αρκετά στα στάδια των δοκιμών. Δεν θα αναφερθώ σε αριθμούς, για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που σώθηκαν με τους εμβολιασμούς, γιατί μερικές φορές οι αριθμοί δεν είναι τόσο εκφραστικοί. Θα αναφέρω μόνο ότι από τη φυματίωση και την ελονοσία, όπου το εμβόλιο της πρώτης απέτυχε και για τη δεύτερη δεν υπάρχει εμβόλιο, πεθαίνουν κάθε εβδομάδα τόσοι άνθρωποι, όσοι παρακολουθούν ένα ποδοσφαιρικό αγώνα σε γήπεδο 60.000 θέσεων. Τα τελευταία 50 χρόνια ο μέσος όρος επιβίωσης του ανθρώπου των αναπτυγμένων χωρών έχει φθάσει περίπου στα 79 από τα 55 έτη και δεν οφείλεται μόνο στην αλλαγή

Πρώτον, δεν βλέπουν πλέον γονείς και γιατροί λοιμώδη, απειλητικά νοσήματα και είναι ευκολότεροι στο να δεχθούν κάποια μηνύματα που αφορούν παρενέργειες των εμβολίων. Δεύτερον, υπάρχει εύκολη διασπορά ειδήσεων και απόψεων, ιδιαίτερα δια μέσου διαδικτύου. Τρίτον, υπάρχει έλλειψη ενημέρωσης για το τι είναι εμβόλιο και πως λειτουργεί. Τέταρτο και αρκετά σημαντικό, η κακή διαχείριση του μονοδύναμου εμβολίου του ιού γρίπης Η1Ν1, που δημιούργησε διεθνώς

Είναι γεγονός ότι οι νεότερες γενιές, πολιτών αλλά και γιατρών, δεν ήλθαν ποτέ σε επαφή με απώλειες παιδιών από λοιμώδη νοσήματα, ούτε και με μόνιμες σωματικές ή νοητικές βλάβες. Όλα αυτά μπορεί να τα ακούνε ή να τα διαβάζουν, δεν μπορούν όμως να αξιολογήσουν τα στοιχεία. των συνθηκών διαβίωσης και στις επί μέρους προόδους της ιατρικής. Οφείλεται κατά βάση στη μείωση της βρεφικής και παιδικής θνησιμότητας, όπου η προσφορά των εμβολίων είναι ανυπολόγιστη. Όσα χρόνια υπήρχαν μνήμες από παιδιά που χάθηκαν από λοιμώδη νοσήματα κανένας δεν έκανε αναφορά στην ασφάλεια των εμβολίων, διότι η απειλή από τα νοσήματα ήταν καθημερινή και καθημερινές οι απώλειες παιδιών. Σήμερα, που τα εμβόλια είναι προηγμένης τεχνολογίας και κατά πολύ ασφαλέστερα, υπάρχουν φωνές που αναφέρονται στην ασφάλεια των εμβολίων χωρίς να γίνεται καμιά αναφορά στη σχέση κόστους οφέλους. Είναι σαν τα λοιμώδη νοσήματα να εξαφανίσθηκαν μαγικά. Το ερώτημα είναι «γιατί τώρα» αυτή η αρνητική καμπάνια κατά των εμβολίων; H απάντηση δεν είναι μονοσήμαντη.

δυσπιστία προς τους γιατρούς, την ιατρική, τα θεσμικά επιστημονικά όργανα και ακόμη τον Π.Ο.Υ. Πέμπτο, η ανάπτυξη φιλοσοφίας εναλλακτικής ιατρικής που ουσιαστικά δεν είναι ιατρική, αλλά επιστροφή στη περίοδο που την ιατρική ασκούσανε μάγοι. Όλα αυτά τα «γλειφιτζούρια» που κυκλοφορούν με τη μορφή ουσιών που «ενισχύουν» την άμυνα και την «αντίδραση» του καταναλωτή, δεν είναι παρά placebo (εικονικά φάρμακα), που μιμούνται φάρμακα, αλλά δεν είναι. Άλλωστε, αν είχαν δραστικές ουσίες ικανές να ανιχνευθούν στη συσκευασία, θα όφειλαν να περάσουν από τη διαδικασία έγκρισης του οργανισμού φαρμάκων και ακόμη να έχουν έγκριση συνταγογράφησης σε ασφαλισμένους. Η σύγκριση, λοιπόν, γίνεται με κακή χρήση των στοιχείων και στη παγίδα αυτή πέφτουν και αρκετοί νέοι γιατροί, γιατροί του 21ου αιώνα.

➲

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 29

ιατρικός κόσμος

Το ποσοστό αυτό των γιατρών δεν είναι μικρό αν ληφθεί υπ’ όψη μελέτη από τις ΗΠΑ, όπου το 11% των ασκούντων γενικών γιατρών και παιδιάτρων, δεν συνιστά όλα τα εμβόλια στους ασθενείς τους. Ο φόβος για το νόσημα μεταβλήθηκε σε φόβο προς το εμβόλιο. Κατόπιν τούτου μπορεί κανείς να οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι τα εμβόλια έπεσαν θύματα της αποτελεσματικότητάς τους. Μελέτη της κάλυψης του πληθυσμού με εμβολιασμούς που διενεργήθηκε στις ΗΠΑ για τα έτη 2001-2002, έδειξε ότι ποσοστό 1% των γονέων ήταν αρνητικοί στη λήψη

Οι τελευταίες επιδημίες ιλαράς, αιμόφιλου ινφλουένζα τύπου Β και κοκκύτη, με όλες τις συνέπειες και τις απώλειες ανθρώπινων ζωών, οφείλονται ακριβώς στη άρνηση κάποιων γονέων να εμβολιάσουν τα παιδιά τους. Πρέπει να δοθεί έμφαση στο γεγονός ότι τα πρώτα θύματα σε κάθε επιδημία, θα είναι τα παιδιά τους, γιατί ο πρώτος στόχος είναι τα παιδιά που δεν εμβολιάσθηκαν. Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει γνωστό ότι μικροεπιδημίες, σε τοπικό συνήθως επίπεδο, από νοσήματα για τα οποία υπάρχουν εμβόλια, συμβαίνουν όταν οι τοπικές αυτές συνθήκες το ευνοήσουν. Οι συνθήκες αυτές δεν είναι οι εποχές του έτους, αλλά η δημιουργία μιας ικανής δεξαμενής ατόμων που είναι επίνοσα (ευάλωτα). Τα άτομα αυτά είναι κατά κύριο λόγο ανεμβολίαστα παιδιά και σε μικρό ποσοστό παιδιά που εμβολιάστηκαν, όμως ο εμβολιασμός δεν στάθηκε ικανός να δημιουργήσει αντισώματα προς το νόσημα. Το ποσοστό αυτό είναι μικρό της τάξεως 2-5%, ανάλογα με το εμβόλιο. Οι επιχειρηματολογία γονέων και γιατρών που αρνούνται τον εμβολιασμό είναι: α. Η συσχέτιση εμβολίων ιλαράς – ερυθράς- παρωτίτιδας με αυτιστική συμπεριφορά. Ο Andrew Wakefild (AW), Βρετανός γαστρεντερολόγος, παρουσίασε μία δήθεν μελέτη, κακοσχεδιασμένη φάρσα ουσιαστικά, την οποία έδωσε προς δημοσίευση στο υψηλού επιστημονικού επιπέδου περιοδικό LANCET. Ήταν τόσο καλοστημένη αυτή η

Σήμερα, επειδή δεν βλέπουν οι γονείς λοιμώδη νοσήματα, στρέφουν την προσοχή στις παρενέργειες των εμβολίων, λες και τα λοιμώδη νοσήματα μειώθηκαν μόνα τους. εμβολίων και 6% ήταν ουδέτεροι σε ότι αφορά στην ασφάλεια των εμβολίων. Και οι δύο κατηγορίες ήταν αυτές που κατά βάση αρνήθηκαν τον εμβολιασμό. Ενώ το 2003 -2004 αυξήθηκε το ποσοστό αυτών που αρνήθηκαν εμβολιασμό σε ποσοστό 6%, ενώ από αυτούς που εμβολιάστηκαν 28% δεν ήταν βέβαιοι ότι αυτό που έκαναν ήταν το σωστό. Τα παραπάνω αποτελούν δυσάρεστα μηνύματα που πρέπει να αντιμετωπισθούν άμεσα και δυναμικά πριν βρεθεί η ανθρωπότητα πάλι στο 19ο αιώνα, να παλεύει με λοιμώδη νοσήματα. 30 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

απάτη που εξαπατήθηκε ακόμη και η επιτροπή έγκρισης ενός τόσο αξιόλογου περιοδικού. Ισχυρίσθηκε ο AW ότι σε άτομα με αυτισμό διαπίστωσε γενετικό υλικό ιού ιλαράς στο αίμα και στο έντερο. Από εκεί και πέρα σχεδιάστηκαν μελέτες, ιδιαίτερα μεγάλες και καλά σχεδιασμένες επάνω στην εκφρασθείσα άποψη και σε καμία από αυτές δεν διαπιστώθηκε το εύρημα το A.W. Ως συνέπεια όμως αυτής της επιστημονικής αναλήθειας και απάτης, ήρθε ο φόβος των γονέων για το εμβόλιο, η άρνηση εμβολιασμού και η απώλεια αθώων παιδιών

στη Βρετανία και στη Σκωτία. Αυτή τη στιγμή ο A.W βρίσκεται εκτός ιατρικής οικογένειας μετά την αφαίρεση της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος από τα Βρετανικά Δικαστήρια. Οι μάρτυρες κατηγορίας ήταν οι συνεργάτες του οι οποίοι συμμετέχουν στο άρθρο του ιατρικού περιοδικού Lancet. Κατά την ακροαματική διαδικασία υποστήριξαν ότι τους παραπλάνησε και τους ίδιος δίνοντάς τους ψευδή στοιχεία και ευρήματα. Όμως το κακό είχε γίνει και δυστυχώς μερικοί αφελείς ή και κακόβουλοι αναπαράγουν ακόμη την είδηση. Προ καιρού μία έγκυος γυναίκα της οποίας έχω μεγαλώσει το πρώτο της παιδί ηλικίας 2,5 ετών, μου ανέφερε ότι ο μαιευτήρας της είπε να μην εμβολιάσει το παιδί που θα γεννηθεί με εμβόλιο MΜR, γιατί μπορεί να εμφανίσει αυτισμό και ότι αυτός στο παιδί του δεν έκανε αυτό το εμβόλιο. Την παρότρυνα να του ζητήσει να ενημερωθεί ο ίδιος καλύτερα και όταν το πράξει και διαπιστώσει ότι είχε άδικο, να της ζητήσει συγγνώμη. β. Η Thimerοsal (θειομερσάλη) αποτελεί μία μεθυλική ένωση του υδραργύρου η οποία χρησιμοποιήθηκε από το 1930 ως συντηρητικό των εμβολίων, ιδιαίτερα αυτών που βρίσκονται σε φιαλίδια πολλαπλών δόσεων. Ο κύριος στόχος προσθήκης στα εμβόλια ήταν η διατήρηση αποστειρωμένου προϊόντος. Η θειομερσάλη ενοχοποιήθηκε και αυτή για αυτισμό. Το 1990 η τότε κυβέρνηση των ΗΠΑ, ανεξαρτήτως της συσχέτισης με αυτισμό, προσπάθησε να μειώσει τη περιεκτικότητα σε υδράργυρο, σε οτιδήποτε έχει σχέση με τον άνθρωπο (τροφή, κρέμες κλπ). Η αρχή προστασίας του περιβάλλοντος (ΕΡΑ) θέσπισε όρια, ώστε η έκθεση σε μεθυλικές ενώσεις υδραργύρου να είναι ασφαλής, όσες δόσεις εμβολίου και να λάβει ένα παιδί, ακόμα και αν είναι πρόωρο. Το 1999 η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής ζήτησε την αφαίρεση της θυμεροσάλης από όλα τα εμβόλια, όχι για τον κίνδυνο αυτισμού, αλλά για να αφαιρέσει το επιχείρημα της σύνδεσης με αυτισμό και να αντιμετωπίσει την εναντίον των εμβολίων καμπάνια. Αυτή τη στιγμή εκτός από το εμβόλιο της γρίπης δεν υπάρχει άλλο εμβόλιο με την ουσία αυτή. γ. Εμβόλιο HPV (Human papillomavirus vaccine). Ο ιός των ανθρώπινων κονδυλωμάτων είναι το αίτιο της συχνότερης σεξουαλικά μεταδιδόμενης νόσου. Ο ιός αριθμεί περισσότερους από 120

Παιδί οροτύπους, από τους οποίους οι 30 είναι οι συχνότεροι και από αυτούς οι οκτώ είναι καρκινογόνοι, προκαλώντας τον πολύ συχνό καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Πρόκειται συνεπώς για εμβόλιο που αντιμετωπίζει καρκίνο. Εφαρμόστηκε ο εμβολιασμός από το 2006 με πρώτο το Gardasil (4 ορότυποι) και σε ένα χρόνο μετά το cervarix (2 ορότυποι, οι συχνότερα υπεύθυνοι για καρκίνο). Η αποτελεσματικότητα στην πρόληψη μόλυνσης είναι 98-99%, ποσοστό ιδιαίτερα υψηλό. Παρά ταύτα συντηρητικά τμήματα της Αμερικάνικης κοινωνίας υποστηρίζουν ότι αν γίνει σε σχολική ηλικία ένα εμβόλιο για σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα, τότε τα παιδιά πιθανόν να αρχίσουν χωρίς αναστολές πρώιμη έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας. Αυτό είναι πέρα ως πέρα αναληθές και προσχηματικό, γιατί όταν έγινε μελέτη σε σχολεία για το τι γνωρίζουν για τον ιό HPV και τα προβλήματα που αυτός δημιουργεί, τα παιδιά είχαν πλήρη άγνοια και όσα από αυτά γνώριζαν, η γνώση οφειλόταν στο θόρυβο που δημιουργήθηκε μετά τη χρήση του εμβολίου.. Τέλος παρόμοια μελέτη 4-6 χρόνια μετά την έναρξη του εμβολιασμού έδειξε ότι ο μέσος όρος έναρξης σεξουαλικής ζωής ήταν το 14,9 έτος, ενώ συναφής μελέτη που έγινε πριν την έναρξη του εμβολιασμού έδειξε ότι ποσοστό 3,6% κοριτσιών 13 ετών είχε σεξουαλική δραστηριότητα. Παρά τούτο και την έλλειψη επιπλοκών από την 6χρονη πείρα που αποκτήθηκε από το εμβόλιο, σημαντικός αριθμός παιδιών και γονιών αρνούνται εμβολιασμό. (Έχουν εμβολιασθεί παγκοσμίως μέχρι αυτή τη στιγμή περισσότερα από 100 εκατ. Έφηβες). Σημαντική είναι, επίσης, η συμμετοχή των γιατρών σε αυτή την αρνητική συμπεριφορά. Οφείλουν να έχουν πολύ καλή επιστημονική ενημέρωση πριν εκφράσουν άποψη. Όπως αναφέρει και ένας Γάλλος επιδημιολόγος «δεν είναι υποτιμητικό για ένα γιατρό, ιδιαίτερα αυτή την εποχή της εκτεταμένης εξειδίκευσης, να πει για ένα ιατρικό θέμα ,δεν γνωρίζω». δ. Εγκεφαλοπάθεια από εμβόλιο κοκκύτη. Πριν το 1940, όπου για πρώτη φορά εφαρμόστηκε ολοκυτταρικό εμβόλιο κατά του κοκκύτη, χιλιάδες παιδιά, ιδιαίτερα βρέφη, έχαναν τη ζωή τους από επιπλοκές της νόσου και κυρίως σοβαρές πνευμονίες, εγκεφαλικές αιμορραγίες και εγκεφαλίτιδες. Μετά την εφαρμογή του εμβολιασμού και παρά τη χρήση πλέον ακυτταρικού, ιδιαίτερα ασφαλούς εμβολίου, χωρίς αντιδράσεις κατά τον εμβολιασμό, ο κοκκύτης παραμένει να

αποτελεί πρόβλημα δημόσιας υγείας καθώς: 1. Το εμβόλιο προσφέρει προστασία σε ποσοστό κυμαινόμενο από 70-90%. 2. Τα αντισώματα εξασθενούν από την εφηβεία και πέρα. 3. Υπάρχει σημαντικό ποσοστό πληθυσμού που δεν εμβολιάστηκε ποτέ. Το 1974 δημοσιεύθηκε μελέτη που συσχέτιζε το εμβόλιο με εγκεφαλοπάθεια με αποτέλεσμα στη Βρετανία ο εμβολιασμός για κοκκύτη μειώθηκε από 70% σε 30%. Το ίδιο συνέβη και στην Ιαπωνία και Σουηδία. Οι τρεις αυτές χώρες πλήρωσαν υψηλό τίμημα ανθρώπινων ζωών εξαιτίας αυτής της δημοσίευσης. Τελικά καλά σχεδιασμένες μελέτες έδειξαν ότι δεν είναι αληθές ούτε το μικρό ποσοστό εγκεφαλίτιδας που ισχυρίσθηκαν ότι βρήκαν οι ερευνητές, όμως και πάλι το κακό έγινε. Σήμερα με το νέο τετραδύναμο τετάνου, διφθερίτιδας, κοκκύτη, πολυμυελίτιδας, οι έφηβοι λαμβάνουν μία αναμνηστική δόση και η προστασία έγινε μακροχρόνια. Ήδη έχουν φανεί τα πρώτα αποτελέσματα με τη μείωση επιδημίας κοκκύτη σε κολέγια. ε. Τα τελευταία 50 χρόνια ο αριθμός των εμβολίων έχει αυξηθεί και ένα παιδί πλήρως εμβολιασμένο θα έχει λάβει 14 διαφορετικά εμβόλια(αντιγόνα) και 26 ενέσεις, στο τέλος του δεύτερου έτους της ηλικίας του. Αρκετοί γονείς διαμαρτύρονται διότι ένας ανώριμος οργανισμός δέχεται τόσα αντιγόνα. Το έμβρυο από τη 14η εβδομάδα είναι σε θέση να παράγει αντισώματα. Μετά τη γέννηση το ανοσοποιητικό ωριμάζει ταχύτατα και στο τέλος του πρώτου χρόνου είναι ικανό να δεχθεί προς επεξεργασία και παραγωγή αντισωμάτων, 1010 διαφορετικά αντιγόνα. Παρά αυτές τις δυνατότητες υπάρχει πρόνοια ώστε ο αριθμός των αντιγόνων που περιέχεται στα εμβόλια, να μειώνεται συνεχώς. Έτσι τα αντιγόνα του κοκκύτη από 50 που ήταν στο ολοκυτταρικό έγιναν 2 στο ακυτταρικό. Οι γονείς πρέπει να αποδεχθούν ότι το ανοσοποιητικό των παιδιών είναι αρκετά ισχυρό και δεν εξασθενεί με τα εμβόλια.

Συμπερασματικά • Η έναρξη της αμφισβήτησης ξεκινάει από το σημείο όπου γιατροί και γονείς δεν βλέπουν πλέον λοιμώδη νοσήματα και το κύριο είναι πως δεν αντιλαμβάνονται ότι αυτό οφείλεται στα ίδια τα εμβόλια. • Θεωρούν λοιπόν ότι τα εμβόλια δεν είναι

πλέον χρήσιμα, γιατί δεν γνωρίζουν ότι χωρίς αυτά θα ζήσουν τραγωδίες. Τα νοσήματα εξέλειπαν τα βακτηρίδια και οι ιοί, όχι. • Η έλλειψη του νοσήματος αποδυνάμωσε σε βάρος του εμβολίου τη σχέση κόστος όφελος. • Όλη η ηλεκτρονική ενημέρωση που σχετίζεται με προσωπικές απόψεις και επικοινωνία (blogs) είναι εχθρική, ιδιαίτερα αυτή που χαρακτηρίζεται από μία εναλλακτική φιλοσοφία. • Οι θεσμικοί φορείς δεν απευθύνονται με ενημερωτικά άρθρα σε γονείς, αλλά και να απευθυνθούν έχουν χάσει την αξιοπιστία τους, σε βαθμό που φέρνουν αντίθετο αποτέλεσμα. • Η εμπλοκή της βιομηχανίας και του κέρδους αποδυνάμωσε την αξιοπιστία ακόμα περισσότερο. • Οι ειδικοί με τις απρόσωπες παρεμβάσεις τους δεν είναι πειστικοί. Τους θεωρούν διαπλεκόμενους. • Οι γιατροί, μη παιδίατροι, είναι προτιμότερο να λένε «δεν γνωρίζω», αντί να λένε όχι, κάτι που μερικοί γονείς το περιμένουν για να έχουν και «ιατρικό άλλοθι». • Οι καταλληλότεροι είναι οι παιδίατροι αρκεί να είναι ενήμεροι και να επιχειρηματολογούν, αντί να λένε «κάνε το εμβόλιο και εγώ ξέρω το γιατί». u

www.paidiatriki.gr

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 31

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΟ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΛΟΙΜΩΞΙΟΛΟΓΙΑΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΟ • ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΠΝΕΟΜΟΝΟΛΟΓΙΑ • ΒΡΟΓΧΟΣΚΟΠΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ & ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Πρότυπες, υψηλών προδιαγραφών, υπηρεσίες υγείας στα Νότια Προάστια

Το Ιατρικό Παλαιού Φαλήρου ιδρύθηκε το 1991 προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες, για υψηλού επιπέδου ιατρικές υπηρεσίες, των κατοίκων των Νοτίων Προαστίων. Το Ιατρικό Π. Φαλήρου διαθέτει 84 νοσηλευτικές κλίνες και Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) 8 κλινών, η οποία το 2005 πιστοποιήθηκε για την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών της κατά ISO 9001:2008. Η υπερσύγχρονη Κλινική προσφέρει όλο το φάσμα των ιατρικών υπηρεσιών. Λειτουργεί πλήρως οργανωμένο Τμήμα Τακτικών Εξωτερικών Ιατρείων όλων των ειδικοτήτων, ενώ βρίσκεται σε ετοιμότητα όλο το 24ωρο για την κάλυψη Επειγόντων Περιστατικών. Το Ιατρικό Π. Φαλήρου διαθέτει και έχει σε συνεχή ετοιμότητα πλήρως εξοπλισμένα ασθενοφόρα, στελεχωμένα με άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό, για τη μεταφορά ασθενών, από και προς την Κλινική, όλο το 24ωρο. Διαθέτοντας λειτουργικές κτιριακές εγκαταστάσεις, ιατρικό εξοπλισμό αιχμής και εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, το Ιατρικό Π. Φαλήρου αποτελεί ένα Πρότυπο Κέντρο ιατρικής περίθαλψης το οποίο διακρίνεται για την υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών υγείας που παρέχει, την αξιοπιστία του και την υποδειγματική εξυπηρέτηση των ασθενών που το επισκέπτονται. ΑΡΕΩΣ 36, Π. ΦΑΛΗΡΟ 175 62 ΤΗΛ.: 210 98.92.100 • FAX: 210 98.13.705 e-mail: p.faliro@iatriko.gr • www.iatrikofalirou.gr

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ • ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ • ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΝΕΥΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ • ΕΠΑΝΟΡΘΩΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ • ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ • ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ • ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ • ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΚΡΑΣ ΧΕΙΡΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΛΑΣΤΙΚΗΣ & ΕΠΑΝΟΡΘΩΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΩΡΛ ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΜΑΣΤΟΥ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ – ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΤΜΗΜΑ ΥΠΕΡΗΧΩΝ ΤΜΗΜΑ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΡΗΧΟΙ ΚΑΡΔΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΔΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ - ΙΑΤΡΕΙΑ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ (CHECK UP) ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΙΑΤΡΕΙΟ ΠΟΝΟΥ ΙΑΤΡΕΙΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ ΝΕΥΡΟΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ & ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ LAZER ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΙΚΟ ΟΥΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΟΝΑΔΑ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΑ ΤΜΗΜΑ ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΙΑΤΡΕΙΑ

[αφιέρωμα]

ΙΑΤΡΙΚΟ Π. ΦΑΛΗΡΟΥ • Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τη διορθική βιοψία προστάτη • Καρκίνος του Προστάτη • Υπέρταση - Ανασκόπηση, Υπέρταση - Σακχαρώδης Διαβήτης • Ολική αρθροπλαστική ισχίου τύπου αντικαταστάσεως επιφανείας μία νέα προσέγγιση στην αποκατάσταση της αρθρώσεως του ισχίου • Χειρουργική Ορθοπαιδική με πλοηγό (navigator). Aκρίβεια στο χειρουργείο - καλύτερα αποτελέσματα • Ο ρόλος του προληπτικού ελέγχου και της διατροφής στον καρκίνο του παχέος εντέρου • Χασμουριτό • Πως πρέπει να λειτουργεί το Τμήμα Μαστού; • Διαβητικές Επιπλοκές: «Το προλαμβάνειν καλύτερο του θεραπεύειν» • Δυσκοιλιότητα • Εκκολπωμάτωση Παχέος Εντέρου: Kαλοήθης αλλά πόσο Ακίνδυνη • Ηπατίτιδες και Ηπατοπάθειες: Οι Νέες Προκλήσεις της Σύγχρονης Ιστορίας • Ηλεκτρομυογράφημα - Ηλεκτρονευρογράφημα: HMΓ, ΚΤΑ και ΑΤΑ άνω άκρων, κάτω άκρων και προσωπικού νεύρου • Διατροφή και Κατάθλιψη

ιατρικός κόσμος

Η επιτυχής πορεία του Ιατρικού Π. Φαλήρου βασίζεται στην παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών υγείας υψηλής ποιότητας αλλά και στην υποδειγματική εξυπηρέτηση Ιατρικός Κόσμος: Φέτος το Ιατρικό Π. Φαλήρου συμπληρώνει 20 χρόνια ζωής. Κάνοντας έναν απολογισμό ποια η προσφορά του στους κατοίκους των Ν. Προαστίων; Ιωάννης Πυρνοκόκης: Το Ιατρικό Π. Φαλήρου ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1991, απαντώντας στην ανάγκη τον κατοίκων των Ν. Προαστίων να έχουν δίπλα τους ένα αξιόπιστο νοσηλευτικό ίδρυμα το οποίο θα μπορεί να παρέχει υψηλού επιπέδου ιατρικές υπηρεσίες με άμεσο και αποτελεσματικό τρόπο. Η Κλινική μας εξασφάλισε, από το ξεκίνημα της, τη συνεργασία κορυφαίων και διεθνώς αναγνωρισμένων ιατρών επιστημόνων όλων των ειδικοτήτων. Εξοπλίστηκε με υπερσύγχρονα μηχανήματα που αναβαθμίζονται διαρκώς ακολουθώντας τις εξελίξεις της τεχνολογίας, εξασφαλίζοντας αξιόπιστη διάγνωση και αποτελεσματική θεραπεία. Στελεχώθηκε με διοικητικό, νοσηλευτικό και βοηθητικό προσωπικό η επιλογή του οποίου έγινε με γνώμονα την εξειδικευμένη εκπαίδευση, την πολυετή εμπειρία, το υψηλό ήθος και την ανθρώπινη συμπεριφορά στην αντιμετώπιση των ασθενών. Στη διάρκεια αυτών των είκοσι ετών, το Ιατρικό Π. Φαλήρου κέρδισε την εμπιστοσύνη δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων που το επέλεξαν, σώζοντας ζωές, συμβάλλοντας στην αποκατάσταση της υγείας, εξασφαλίζοντας ποιότητα ζωής σε χρόνια πάσχοντες. Ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός των ανθρώπων που μας εμπιστεύεται την ζωή και την υγεία του αποτελεί για εμάς δικαίωση για τις επιλογές μας, αλλά και δέσμευση να εξακολουθήσουμε να επενδύουμε σε ανθρώπους και τεχνολογία και να δινόμαστε, όλο το επιτελείο, «ψυχή τε και σώματι» στο έργο μας καθημερινά. Ι.Κ.: Ποια είναι η δυναμικότητα της Κλινικής και ποιο είναι το φάσμα των ιατρικών υπηρεσιών που παρέχει το Ιατρικό Π. Φαλήρου;

Ιωάννης Πυρνοκόκης Γενικός Διευθυντής Ιατρικού Π. Φαλήρου

34 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Ι.Π.: Η Κλινική μας διαθέτει 84 νοσηλευτικές κλίνες, 8 πολυδύναμες κλίνες στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και καλύπτει όλο το φάσμα ιατρικών υπηρεσιών τόσο σε επίπεδο πρόληψης και διάγνωσης όσο και σε επίπεδο θεραπείας. Πιο συγκεκριμένα, διαθέτουμε άρτια ανεπτυγμένα τμήματα στον Παθολογικό, Χειρουργικό και Εργαστηριακό τομέα. Επίσης, λειτουργούμε, σε πλήρη ετοιμότητα, Τμήμα Τακτικών Εξωτερικών

Συνέντευξη Ιατρείων όλων των ειδικοτήτων, καθώς και Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών 24ωρης λειτουργίας. Η κάλυψη των επειγόντων περιστατικών υποστηρίζεται από πλήρως εξοπλισμένες και επανδρωμένες κινητές μονάδες άμεσης επέμβασης. Μέσω του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού αιχμής που έχουμε εξασφαλίσει αλλά και των εξειδικευμένων συνεργατών μας, έχουμε να επιδείξουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα σε τομείς όπως: • Περιοχική αναισθησία, • Επεμβατική υπερηχοτομογραφία, • Επεμβατική ακτινολογία με ραδιοσυχνότητες, • Ενδοσκοπική υπερηχοτομογραφία ανωτέρου και κατωτέρου πεπτικού συστήματος, • Επεμβατική λήψη βιοπτικού υλικού μέσω ενδοσκοπικού υπερήχου, • Χρωμοενδοσκόπηση (NBI τεχνική), • Ολική αρθροπλαστική ισχίου αντικαταστάσεως επιφανείας, • Αντιμετώπιση αθλητικών κακώσεων γόνατος, • Αρθροσκοπική χειρουργική ώμου – αγκώνος – ποδοκνημικής, • Αρθροσκοπική αντιμετώπιση παθήσεων ισχίου, • Αρθροσκοπική οστεοσύνθεση καταγμάτων γόνατος, ώμου, αγκώνος και ποδοκνημικής. Αξίζει, στο σημείο αυτό, να σημειώσουμε πως προχωρούμε διαρκώς στη δημιουργία εξειδικευμένων τμημάτων, τα οποία βρίσκονται υπό τη διεύθυνση διεθνώς αναγνωρισμένων και καταξιωμένων επιστημόνων οι οποίοι επέλεξαν και μας τιμά ιδιαίτερα αυτό, το Ιατρικό Π. Φαλήρου προκειμένου να προσφέρουν στους πολίτες τις πολύτιμες υπηρεσίες τους. Στο πλαίσιο αυτό αναπτύξαμε την πλέον σύγχρονα εξοπλισμένη Ουρολογική Κλινική η οποία αντιμετωπίζει όλο το φάσμα των ουρολογικών παθήσεων όπως: Ογκολογική ουρολογία, Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, Νεφροουρητηρολιθίαση, Πλαστική ουρολογική χειρουργική, Παιδοουρολογία, Προσθετική ουρολογία, Ακράτεια, Πρόπτωση πυελικού εδάφους, Ουροδυναμικό έλεγχο, Νευροουρολογία και άλλες ουρολογικές παθήσεις. Ι.Κ.: Έχετε συμβάσεις και συνεργασίες με δημόσια ταμεία και ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες; Ι.Π.: Η Κλινική μας έχει συμβάσεις με τις εταιρίες GENERALI LIFE, GROUPAMA, AXA, ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ, LA VIE, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΙΣΤΗ, BUPA, INTERNATIONAL LIFE, ΑΤΛΑΝΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ, EUROLIFE, ALICO, DEM-

CO, ΙΝΤΕΡΣΑΛΟΝΙΚΑ, PPP, BLUE CROSS, VAN BREDA, TRICARE, ενώ εξυπηρετούνται και οι ασφαλισμένοι όλων των υπολοίπων ασφαλιστικών εταιριών. Η συνεργασία με τις ασφαλιστικές εταιρίες είναι μία καθημερινή και δυναμική προσπάθεια, ώστε ο τελικός αποδέκτης και ωφελημένος να είναι ο πολίτης που θα απευθυνθεί στο Ιατρικό Π. Φαλήρου για το ζήτημα υγείας που τον απασχολεί. Επίσης, με στόχο να εξαλείψουμε κοινωνικούς αποκλεισμούς στην παροχή υπηρεσιών υγείας υψηλού επιπέδου, συνεργαζόμαστε και με δημόσια ταμεία και συγκεκριμένα με : ΙΚΑ - ΟΑΕΕ - ΕΔΟΕΑΠ - ΟΓΑ – ΟΠΑΔ (για νοσηλεία) και ΙΚΑ , ΟΑΕΕ, ΕΤΑΠ -ΜΜΕ , ΥΕΘΑ ,ΕΔΟΕΑΠ, ΟΠΑΔ (εξωτερικούς ασθενείς). Ι.Κ.: Υπάρχουν προνομιακές παροχές στην τοπική κοινωνία; Ι.Π.: Στο πλαίσιο του τρίπτυχου της φιλοσοφίας του Ομίλου μας που εστιάζει στο σεβασμό του ανθρώπου, στην παροχή ιατρονοσηλευτικών υπηρεσιών υψηλού ποιοτικού επιπέδου και στο αίσθημα κοινωνικής ευθύνης και προκειμένου να ανταποδώσουμε την υποστήριξη που μας έχει δείξει, όλο αυτά τα χρόνια, η τοπική κοινωνία, παρέχουμε, σε συνεργασία με τον Δήμο Φαλήρου, τους όμορους και γείτονες δήμους (όπως οι Δήμοι Ν. Σμύρνης, Ηλιούπολης κλπ), ειδική έκπτωση στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής που επισκέπτονται τα Εξωτερικά Ιατρεία ή το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών ή νοσηλεύονται στην Κλινική μας. Πέραν όμως των τιμολογιακών παροχών, σημαντική είναι η προσφορά μας στην τοπική κοινωνία και σε επίπεδο ενημέρωσης των πολιτών για θέματα πρόληψης ή μεθόδους αντιμετώπισης παθήσεων. Στο πνεύμα αυτό διοργανώνονται συχνότατα, σε συνεργασία με τις Δημοτικές αρχές της ευρύτερης περιοχής, ενημερωτικές ημερίδες με τη συμμετοχή έγκριτων ιατρών μας. Η κοινωνική προσφορά της Κλινικής μας δεν περιορίζεται όμως στα στενά γεωγραφικά όρια της Αθήνας. Πρόσφατα, το Ιατρικό Π. Φαλήρου προχώρησε στην υγειονομική «υιοθεσία» των κατοίκων του Αγαθονησίου που πάσχουν από διαβήτη. Συγκεκριμένα, ομάδα ειδικών επιστημόνων της Κλινικής μας επισκέφθηκε το ακριτικό νησί, εξέτασε όλους τους κατοίκους που το επιθυμούσαν και προμήθευσε με ειδικούς δέκτες τα άτομα που έχριζαν περαιτέρω παρακολούθησης. Έτσι, στο εξής, μέσω του επαναστατικού συστήματος τηλεπαρακολούθησης που έχει αναπτύξει το Διαβητολογικό Ιατρείο

της Κλινικής μας ο ειδικός Παθολόγος Διαβητολόγος παρακολουθεί καθημερινά και επεμβαίνει, με τις κατάλληλες οδηγίες προς τους πάσχοντες, όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο. Ι.Κ.: Το Ιατρικό Π. Φαλήρου έχει ήδη πραγματοποιήσει μία επιτυχή εικοσαετία πορεία. Ποιοι είναι οι στόχοι σας για τα επόμενα χρόνια; Ι.Π.: Βασικοί άξονες της επιτυχούς εικοσαετούς πορείας μας είναι τόσο η παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών υγείας υψηλής ποιότητας, όσο και η υποδειγματική εξυπηρέτηση των ασθενών που επισκέπτονται την κλινική μας. Σε ότι αφορά την περαιτέρω ανάπτυξη και παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών υγείας, βρισκόμαστε σε συνεχή διαδικασία αναζήτησης και προσέλκυσης διακεκριμένων, στον τομέα τους, επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, θέτοντας στην υπηρεσία τους υπερσύγχρονο εξοπλισμό. Παράλληλα, εκπαιδεύουμε και επιμορφώνουμε διαρκώς το ανθρώπινο δυναμικό και επενδύουμε στη βελτίωση των κτιριακών μας υποδομών προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα φιλικό περιβάλλον για όλους. Η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών αφορά όλα τα επίπεδα λειτουργίας και εξαρτάται από κάθε εργαζόμενο της κλινικής: από τον φύλακα μέχρι τον τεχνικό, τους εργαζόμενους στην υποδοχή, στο τηλεφωνικό κέντρο, την τραπεζοκόμο, τη νοσηλεύτρια, τον ιατρό ή τους υπαλλήλους του λογιστηρίου. Ο πολίτης που προσέρχεται στην Κλινική μας, βιώνει μία ξεχωριστή εμπειρία εξυπηρέτησης και αποτελεσματικότητας η οποία είναι αυτή που μας διαφοροποιεί από κάθε άλλο αντίστοιχο νοσηλευτικό ίδρυμα του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα. Εκτός από τις υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας που θα λάβει, ο ασθενής που επιλέγει το Ιατρικό Π. Φαλήρου γνωρίζει πως θα αντιμετωπιστεί, αυτός και οι συνοδοί του, με ανθρωπιά, ενδιαφέρον, σοβαρότητα και επαγγελματισμό. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι οι ιατρικές υπηρεσίες είναι κατεξοχήν ανθρωποκεντρικές και μόνο με βάση την άριστη αντιμετώπιση των ασθενών που μας επισκέπτονται, πετύχαμε να αποτελεί ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών τον μεγαλύτερο και κορυφαίο Όμιλο της χώρας στον τομέα της υγείας, κάνοντας όλους εμάς να αισθανόμαστε υπερήφανοι που συμβάλουμε στο να παραμένει στην κορυφή. u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 35

ιατρικός κόσμος

Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τη διορθική βιοψία προστάτη

Ο προστάτης είναι ένας αδένας που διαθέτουν οι άνδρες και ο οποίος έχει μέγεθος περίπου όσο ένα κάστανο. Παράγει το προστατικό υγρό, που είναι βασικό συστατικό του σπέρματος και το οποίο περιέχει θρεπτικά υλικά που είναι απαραίτητα για την επιβίωση των σπερματοζωαρίων.

Από τους Μενέλαο Καλογερή, Διευθυντή Απεικονιστικού Τμήματος, Ιατρικού Π.Φαλήρου και Ιωάννη Κανδηλιώτη Ακτινοδιαγνώστη, Συνεργάτη Ιατρικού Π.Φαλήρου

36 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Ο προστάτης βρίσκεται μπροστά από το ορθό και ακριβώς πίσω από την ουροδόχο κύστη. Περιβάλλει την ουρήθρα, μέσω της οποίας περνούν τα ούρα για να αποβληθούν από το σώμα. Μετά τα 50 έτη, ή και νωρίτερα, ο προστατικός αδένας αρχίζει προοδευτικά να μεγαλώνει. Έτσι, οι άντρες μέσης ηλικίας αντιμετωπίζουν, συχνότατα, το πρόβλημα της καλοήθους υπερτροφίας του προστάτη. Η καλοήθης προστατική υπερτροφία είναι περισσότερο ενοχλητική παρά επικίνδυνη κατάσταση για τη ζωή μας. Ο πραγματικός κίνδυνος, μετά τα 50 έτη, είναι ο καρκίνος του προστάτη. Η νόσος αυτή δεν συνδέεται με την καλοήθη υπερτροφία.

Ωστόσο, οι δύο καταστάσεις είναι δυνατόν να συνυπάρχουν. Ο καρκίνος του προστάτη είναι ύπουλη πάθηση καθώς μπορεί να παρουσιάσει παρόμοια συμπτώματα με εκείνα της προστατικής υπερτροφίας ή, ακόμη χειρότερο, να μην έχει καθόλου συμπτώματα.

Ελέγχοντας τον προστάτη Οι βασικές εξετάσεις για τον έλεγχο του προστάτη είναι: α) η δακτυλική εξέταση, η ψηλάφηση δηλαδή του αδένα από το γιατρό, όπου γίνεται μια πρώτη (υποκειμενική) εκτίμηση του μεγέθους του οργάνου καθώς και προσπάθεια ανίχνευσης κάποιου πιθανού όγκου. β) το διορθικό υπερηχογράφημα, όπου οι διαστάσεις του προστάτη μετρώνται αντικειμενικά και γίνεται προσπάθεια αναγνώρισης «ύποπτων» περιοχών. γ) η μέτρηση του PSA. Το PSA είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται από τα προστατικά

Αφιέρωμα κύτταρα και συνήθως βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα στο αίμα ατόμων που πάσχουν από καρκίνο του προστάτη. Ωστόσο, ο καρκίνος δεν είναι η μοναδική αιτία που αυξάνει το PSA. Με την πάροδο των ετών, ο προστάτης υπερτρέφεται και αυξάνει το παραγόμενο PSA. Επίσης, αυξημένα επίπεδα αυτής της ουσίας παράγονται σε περιπτώσεις: • φλεγμονών του προστάτη, • ουρολοιμώξεων, • τραύματος ή χειρουργικής επέμβασης στην περιοχή, • ατόμων που καπνίζουν ή είναι ποδηλάτες. Παρατηρεί λοιπόν κανείς, πως το PSA δεν είναι ειδικός δείκτης κακοήθειας. Η ανίχνευση υψηλής τιμής PSA στο αίμα δεν σημαίνει απαραίτητα πως υπάρχει καρκίνος στον προστάτη. Τι συμβαίνει λοιπόν όταν ο γιατρός, κατά τη δακτυλική εξέταση, ψηλαφήσει κάποιαν ανωμαλία ή σε κάποια εξέταση αίματος το PSA είναι αυξημένο; Υπάρχει ή δεν υπάρχει κακοήθεια στον προστάτη; Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα έχουμε πολλές πιθανότητες να την πάρουμε εκτελώντας μια βιοψία προστάτη. Η βιοψία του προστάτη είναι μια εξέταση κατά την οποία λαμβάνουμε μικρά κομμάτια προστατικού ιστού, που εξετάζονται, με το μικροσκόπιο, σε ειδικό εργαστήριο. Η συνηθέστερα εφαρμοζόμενη μέθοδος είναι εκείνη της διορθικής προσπέλασης, όπου το υλικό που θα εξετάσουμε λαμβάνεται με λεπτή βελόνα η οποία εισάγεται από το ορθό.

Προετοιμασία Ο εξεταζόμενος ενημερώνει το γιατρό για τυχόν προβλήματα υγείας που αφορούν την πήξη του αίματος, για αλλεργία σε φάρμακα (ιδίως σε αναισθητικά), καθώς και για κάθε φάρμακο που λαμβάνει. Στην περίπτωση που του χορηγούνται αντιπηκτικά φάρμακα (π.χ. Sintrom, Salospir, Aspirin, Iscover, Plavix κτλ), που προκαλούν αυξημένη τάση για αιμορραγίες, ο εξεταζόμενος πρέπει να τα διακόψει, προσωρινά, πριν προχωρήσει στην εξέταση. Το διάστημα διακοπής προσδιορίζεται από τον θεράποντα ιατρό. Εάν συντρέχει λόγος, χορηγείται, για λίγες ημέρες, κάποιο άλλο αντιπηκτικό φάρμακο, το οποίο προκαλεί μικρότερη διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος, όπως η ηπαρίνη μικρού μοριακού βάρους. Μεγάλη σημασία έχει η ελαχιστοποίηση της πιθανότητας μόλυνσης (προστατίτιδα). Αυτό επιτυγχάνεται με τη χορήγηση αντιβίωσης

από το στόμα, για 3 ημέρες, πριν από τη βιοψία, και 7 ημέρες μετά. Η συμπληρωματική ενδομυϊκή ή ενδοφλέβια χορήγηση αντιβίωσης μισή ώρα πριν από τη βιοψία, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο προστατίτιδας. Σημαντικός, τέλος, θεωρείται ο καθαρισμός του εντέρου, πριν από τη βιοψία, με υποκλυσμό.

Πως γίνεται Η διορθική βιοψία του προστάτη εκτελείται συνήθως από εξειδικευμένο ακτινολόγο. Η όλη διαδικασία διαρκεί το πολύ μισή ώρα και δεν απαιτείται νοσηλεία, αφού πραγματοποιείται στο ιατρείο των υπερήχων. Η εξέταση γίνεται με χορήγηση μέθης (ήπια νάρκωση με διατήρηση των αισθήσεων), ώστε να αποφευχθεί κάθε αίσθημα πόνου. Ο γιατρός αρχικά εισάγει στο ορθό αντισηπτικό και τοπικό αναισθητικό και στη συνέχεια εντοπίζει τον προστάτη με τη βοήθεια μιας ειδικής κεφαλής υπερήχων. Η κεφαλή αυτή είναι κυλινδρική, πάχους 2

Η λήψη των τεμαχιδίων δεν γίνεται τυχαία αλλά με συγκεκριμένη σειρά (χαρτογράφηση), ώστε, όταν εξετάζουμε τους ιστούς με το μικροσκόπιο να γνωρίζουμε το τμήμα του αδένα από το οποίο προέρχονται. Η χρήση ενός υπερηχογραφικού μηχανήματος, υψηλής ευκρίνειας, επιτρέπει την ακριβή απεικόνιση, σε μεγάλη οθόνη, των ορίων του οργάνου, καθώς και την εντόπιση των ύποπτων και ενδεχομένως παθολογικών περιοχών του προστάτη.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ύπουλη πάθηση καθώς μπορεί να παρουσιάσει παρόμοια συμπτώματα με εκείνα της προστατικής υπερτροφίας ή, ακόμη χειρότερο, να μην έχει καθόλου συμπτώματα. με 3 εκατοστά (περίπου όσο το πάχος ενός αντίχειρα). Για την ευκολότερη εισαγωγή στο ορθό και την αποφυγή πρόκλησης τοπικού πόνου η κεφαλή των υπερήχων καλύπτεται με ειδικό gel το οποίο περιέχει τοπικό αναισθητικό. Υπό τη συνεχή υπερηχογραφική καθοδήγηση μπορούν να εντοπιστούν οι ύποπτες περιοχές στον προστάτη και εν συνεχεία, με τη χρήση μιας λεπτής βελόνας προσαρμοσμένης σε ειδικό όργανο, λαμβάνονται μικρά κομμάτια ιστού από τον προστάτη.

Στο τέλος της εξέτασης εισάγεται στο ορθό μια γάζα εμποτισμένη σε τοπικό αναισθητικό και αντισηπτικό, την οποία αφαιρεί ο ασθενής μετά την πάροδο 2 ωρών ή και νωρίτερα με την πρώτη κένωση.

Τι αισθάνεται κανείς κατά τη διάρκεια της εξέτασης; Η χορήγηση ήπιας νάρκωσης (μέθη) και τοπικής αναισθησίας έχουν ως στόχο την ελαχιστοποίηση της πιθανότητας πόνου ή δυσφορίας κατά τη διενέργεια της εξέτασης. Ωστόσο, παρά τα όποια προληπτικά μέτρα, είναι δυνατόν να αισθανθεί κανείς πίεση στο

➲

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 37

ιατρικός κόσμος

Μετά τη βιοψία Η λήψη αναισθητικών και παυσίπονων περιορίζει τις δυνατότητες αντίδρασης του εξεταζόμενου, γεγονός που καθιστά την παρουσία συνοδού ιδιαίτερα χρήσιμη. Η επίδραση αυτών των φαρμάκων είναι προσωρινή (30' έως 90') αλλά, σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να διαρκέσει έως και μία ημέρα.Στο διάστημα αυτό, δεν επιτρέπεται η οδήγηση, ο χειρισμός μηχανημάτων, η λήψη σημαντικών αποφάσεων και η κατανάλωση αλκοόλ. Τις πρώτες ημέρες μετά την εξέταση πρέπει κανείς να λαμβάνει ορισμένα αντιβιοτικά - χορηγημένα πάντα από τον ιατρό - και να καταναλώνει πολλά υγρά, προκειμένου να αποβληθούν τα υπολείμματα αίματος από την κύστη και την ουρήθρα. Επιβάλλεται, επίσης, η αποφυγή σεξουαλικής επαφής και κάθε σωματικής καταπόνησης (ιδιαίτερα η οδήγηση δικύκλου). Στην περίπτωση που εμφανιστούν επιπλοκές, όπως αιμορραγία από το ορθό, αιματουρία, πόνοι και κυρίως πυρετός πάνω από 37,5 C, θα πρέπει κανείς να πληροφορήσει ή να επισκεφτεί αμέσως τον ιατρό του. ορθό (κατά την είσοδο της κεφαλής των υπερήχων), καθώς και μικρής διάρκειας πόνο (κάθε φορά που η βελόνα εισέρχεται στον αδένα για τη λήψη ενός δείγματος).

Πολύ σπάνια εμφανίζεται αίμα από το ορθό, κυρίως σε περιπτώσεις που συνυπάρχουν παθήσεις του ορθού, όπως κολίτιδα ή σοβαρή αιμορροϊδοπάθεια.

Πιθανές επιπλοκές και προβλήματα

Οι αιμορραγίες αυτές υποχωρούν, συνήθως, μόνες τους μετά από πάροδο 2 ή 3 ημερών.

Στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων δεν παρουσιάζεται καμιά σοβαρή επιπλοκή. Ωστόσο, παρά την προσοχή κατά την εκτέλεση της εξέτασης, είναι πιθανόν να προκύψουν κάποιες επιπλοκές. Η σημαντικότερη όλων είναι η προστατίτιδα, η εμπύρετη, δηλαδή, φλεγμονή του αδένα, η οποία, σπάνια, οδηγεί σε σχηματισμό αποστήματος.

Η βιοψία του προστάτη είναι μια γρήγορη, ασφαλής και σχεδόν ανώδυνη μέθοδος εξέτασης του οργάνου για τη διευκρίνιση ενδεχόμενου παθολογικού ευρήματος, κατά τη μέτρηση της τιμής του PSA ή τη δακτυλική εξέταση.

Η βιοψία του προστάτη είναι μια γρήγορη, ασφαλής και σχεδόν ανώδυνη μέθοδος εξέτασης του οργάνου για τη διευκρίνιση ενδεχόμενου παθολογικού ευρήματος.

Στις περισσότερες των περιπτώσεων, ο καλός καθαρισμός του εντέρου με υποκλυσμό και η λήψη αντιβιοτικών πριν και μετά τη βιοψία αποκλείουν τέτοιο ενδεχόμενο. Η λήψη βιοψιών μπορεί, επίσης, να οδηγήσει σε παροδική εμφάνιση αίματος στα ούρα (αιματουρία), η οποία συνήθως υποχωρεί μετά την πάροδο ορισμένων ωρών ή μετά από μερικές κενώσεις της κύστης. Σπανιότατες είναι οι περιπτώσεις που χρειάζεται να τοποθετηθεί ουροκαθετήρας στην ουροδόχο κύστη για την εκτέλεση πλύσεων.

38 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Ποιες οι προοπτικές επιτυχίας

Σε μεμονωμένες περιπτώσεις είναι δυνατόν να παρουσιαστεί προσωρινά αίμα κατά τη διάρκεια της εκσπερμάτισης (αιμοσπερμία), φαινόμενο το οποίο μπορεί να επιμείνει έως και ένα μήνα μετά τη βιοψία. Η ικανότητα στύσης, καθώς και η γονιμότητα δεν επηρεάζονται. Τέλος, επί παρουσίας αλλεργίας, σε κάποιο από τα χρησιμοποιούμενα φάρμακα ή υλικά, είναι δυνατόν να παρουσιαστεί οίδημα, κνησμός, εξάνθημα, ζάλη ή εμετός.

Στατιστικά, στο 1/3 των περιπτώσεων, με τη βιοψία ανιχνεύεται καρκίνος του προστάτη, ενημερώνεται ο θεράπων ιατρός και ακολουθεί διεξοδική συζήτηση των δυνατοτήτων θεραπείας και παρακολούθησης. Σε μερικές περιπτώσεις είναι δυνατόν, κατά την εξέταση, να μη ληφθεί υλικό από μια παθολογική περιοχή και να παρουσιαστεί ένα ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα. Η πιθανότητα αυτή καθιστά αναγκαία την εγρήγορση και τη στενή ιατρική παρακολούθηση, ακόμη και σε επιπτώσεις αρνητικών βιοψιών προστάτη. u

Αφιέρωμα

Καρκίνος του Προστάτη

Από τον Δρ. med. h.c. Αναστάσιο Κόλλια, Χειρουργό, Ουρολόγο, Δ/ντή Ουρολογικής Κλινικής, Ιατρικού Π. Φαλήρου

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος καρκίνος στον άντρα. Ο καρκίνος του προστάτη εμφανίζεται κυρίως σε άντρες προχωρημένης ηλικίας. Kάτω των 45 ετών είναι πολύ σπάνιος. Ξεκινώντας από το πεντηκοστό έτος η συχνότητα εμφάνισης της ασθένειας αυξάνει ραγδαία. Μετά το εβδομηκοστό έτος είναι η συχνότερη μορφή ασθένειας στον άντρα. Η πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη σε ηλικία κάτω των 40 ετών είναι 1:10.000 , για τις ηλικίες 40-59 ετών είναι 1: 103, ενώ για την ηλικιακή ομάδα 60-79 είναι 1:8.

Αίτια/παράγοντες κινδύνου δημιουργίας του καρκίνου του προστάτη Για τη δημιουργία ενός καρκίνου του προστάτη, παρά την εντατική έρευνα, γνωρίζουμε λίγα πράγματα. Επιδράσεις του περιβάλλοντος, παράγοντες διατροφής και φυλετικοί παράγοντες φαίνεται να παίζουν κάποιο ρόλο. Ως ασφαλής πληροφορία ισχύει η εξάρτηση ανάμεσα στην ταχύτητα ανάπτυξης ενός καρκίνου του προστάτη και τα επίπεδα της ανδρικής ορμόνης, της τεστοστερόνης.

Συμπτώματα Ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να παραμείνει για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς κανένα σύμπτωμα. Περιστασιακά, οι ασθενείς με καρκίνο του προστάτη έχουν και συμπτώματα τα οποία είναι ίδια με αυτά της υπερτροφίας του προστάτη, δηλαδή δυσχέρεια στην ούρηση, συχνουρία και επίσης νυχτερινή ούρηση. Μόνο ο καρκίνος του προστάτη σε προχωρημένο στάδιο συμβαδίζει με πόνους στο κάτω μέρος της κοιλιάς ή πόνους στα οστά λόγω μεταστάσεων.

Προληπτική εξέταση είναι απαραίτητη! Λόγω αυτής της ύπουλης διαδρομής της νόσου και λόγω της συχνότητας εμφάνισης της ασθένειας οι τακτικές προληπτικές εξετάσεις είναι τεράστιας σημασίας. Συνιστούμε σε όλους τους άντρες άνω των 45 ετών έναν ετήσιο έλεγχο από έναν ειδικό ουρολόγο. Σε αυτό τον προληπτικό έλεγχο θα πρέπει να γίνει ψηλάφηση από το ορθό. Επιπλέον, ακολουθεί ένα υπερηχογράφημα του προστάτη -καλύτερα και αυτό από το ορθό- και προσδιορίζεται μία ειδική εργαστηριακή τιμή, το λεγόμενο ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA).

➲

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 39

ιατρικός κόσμος

σχήμα για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη δεν έχει βρεθεί ακόμη. Μέθοδοι της εναλλακτικής ιατρικής μπορούν, σύμφωνα με την διαβεβαίωση της Γερμανικής και Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας, βέβαια να εφαρμοστούν υποστηρικτικά, αλλά σα μοναδική θεραπεία του καρκίνου του προστάτη δεν κρίνονται επαρκείς.

Ορμονοθεραπεία

Διάγνωση Σε περίπτωση που προκύψει, χάρις σε αυτή την προληπτική εξέταση, υποψία, ότι θα μπορούσε να έχει αναπτυχθεί καρκίνος του προστάτη, γίνεται η λεγόμενη βιοψία του προστάτη. Πρόκειται για μία μικρή επέμβαση, η οποία πραγματοποιείται στα εξωτερικά ιατρεία, με ελαφρά νάρκωση ή με τοπική αναισθησία. Κατά την επέμβαση αυτή λαμβάνονται, με τη βοήθεια υπερήχων, πολλά μικρά τεμάχια, τα οποία εξετάζει, στη συνέχεια, ο παθολογοανατόμος στο μικροσκόπιο. Το αποτέλεσμα αυτής της λεπτής εξέτασης των ιστών βγαίνει, τις περισσότερες φορές, εντός 24 ωρών. Σε περίπτωση διάγνωσης καρκίνου του προστάτη συζητείται αυτό με τον ασθενή. Μετά είναι απαραίτητη μία σειρά εξετάσεων, για να καθοριστεί η έκταση της ασθένειας. Ιδιαίτερης σημασίας είναι η εξέταση των οστών με σπινθηρογράφημα οστών. Μόνο μετά από αυτή τη διαδικασία ο γιατρός, σε συνεργασία με τον ασθενή, επιλέγει την βέλτιστη δυνατή θεραπεία.

Η ορμονοθεραπεία του καρκίνου του προστάτη βασίζεται στη γνώση, ότι η ταχύτητα ανάπτυξης του εξαρτάται από την ανδρική γεννητική ορμόνη, την τεστοστερόνη. Αν αδρανοποιηθεί η τεστοστερόνη, τότε ο καρκίνος του προστάτη για ένα μικρό χρονικό διάστημα θα αυξηθεί μόνο πολύ αργά, μετά, όμως, παύει να είναι ορμονοευαίσθητος. Υπάρχουν δύο δυνατότητες, να μειώσει κανείς τα επίπεδα της τεστοστερόνης. Χειρουργικά, με αποφλοίωση του ιστού των όρχεων ή φαρμακευτικά.

Ακτινοθεραπεία Η ακτινοθεραπεία του προστάτη μπορεί να επιτευχθεί με δύο διαφορετικούς τρόπους: Η εξωτερική ακτινοβολία, κατά την οποία ακτινοβολείται ο προστάτης από έξω σε περισσότερες συνεδρίες και η διάμεση ακτινοθεραπεία, στην οποία εμφυτεύονται στον προστάτη μικρά ραδιενεργά

Ουροδόχος κύστη

Ορθό

Θεραπεία Βασικά υπάρχουν τρεις επιλογές θεραπείας: • Η ορμονοθεραπεία, • Η ακτινοθεραπεία, • Η ολική χειρουργική αφαίρεση του προστάτη (ριζική προστατεκτομή) Καθεμιά από αυτές τις μεθόδους έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της και ειδικό πεδίο εφαρμογής. Κάποιο αποτελεσματικό χημειοθεραπευτικό 40 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Προστάτης

μεταλλικά σωματίδια – τα λεγόμενα «Seeds»που παραμένουν εκεί. Θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για «παραγέμισμα του προστάτη». Το πλεονέκτημα της ακτινοθεραπείας είναι η αποφυγή μίας εγχείρησης. Τα μειονεκτήματα είναι οι συνοδές εκδηλώσεις της ακτινοθεραπείας, δηλαδή η φλεγμονώδης αντίδραση της κύστης, της ουρήθρας και του τελικού τμήματος του εντέρου. Εκτός από αυτό, πολλές κλινικές μελέτες δείχνουν μικρότερα ποσοστά επιβίωσης μετά από ακτινοθεραπεία σε σύγκριση με τη χειρουργική επέμβαση.

Χειρουργική επέμβαση Με αυτό εννοείται η ολική χειρουργική αφαίρεση του προστάτη, η λεγόμενη «ριζική προστατεκτομή». Και εδώ υπάρχουν διάφορες μέθοδοι. Η επέμβαση μπορεί να γίνει είτε με ανοιχτή χειρουργική μέθοδο ή ενδοσκοπικά. Στις ανοιχτές εγχειρητικές μεθόδους διακρίνει κανείς την τομή στην κοιλιακή χώρα και την τομή στο περίνεο, δηλαδή μεταξύ του πρωκτού και του οσχέου. Οι ενδοσκοπικές (λαπαροσκοπικές) επεμβάσεις διεξάγονται είτε διαμέσου της κοιλιακής χώρας (λαπαροσκόπηση) είτε στο χώρο δίπλα στα σπλάχνα «εξωπεριτοναϊκή ενδοσκόπηση». Για την επιλογή της μεθόδου πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η τιμή του PSA, το μέγεθος του προστάτη και ο βαθμός κακοήθειας. Εάν με τη χειρουργική επέμβαση επιτευχθεί η ολική, μέχρι τους υγιείς ιστούς, αφαίρεση του όγκου, μπορεί κανείς να υπολογίζει σε ίαση. Αυτός είναι ο λόγος, που οι ουρολόγοι παγκοσμίως συστήνουν αυτή τη μέθοδο, εάν είναι ανεκτή από τον ασθενή και φαίνεται δυνατή από την έκταση της ασθένειας. Την τελευταία δεκαετία, η συχνότητα πραγματοποίησης αυτής της εγχείρησης αυξήθηκε πάρα πολύ στις περισσότερες ουρολογικές κλινικές. Αποτελεί πλέον μία επέμβαση ρουτίνας και έπαψε να είναι τόσο επίφοβη. Παρόλα αυτά, η επέμβαση δεν είναι ακίνδυνη. Η πιθανότητα εμφάνισης μετεγχειρητικής ακράτειας ανέρχεται στο 10% και ο κίνδυνος ανικανότητας είναι μάλιστα ακόμα πιο μεγάλος. Ισχύει λοιπόν, ότι θα πρέπει κανείς να ζυγίσει τον κίνδυνο για την υγεία με την πιθανότητα ίασης. Άλλη μια άποψη συνηγορεί για μία

Αφιέρωμα εγχείρηση: Είναι πολύ ευκολότερο να χειρουργηθεί ο καρκίνος του προστάτη και σε περίπτωση υποτροπής να ακτινοβοληθεί, από ότι το αντίθετο. Με αυτή τη μέθοδο έχει λοιπόν κανείς ακόμα έναν «άσσο στο μανίκι του». Παρόλα αυτά πρέπει να συζητηθεί με κάθε ασθενή ξεχωριστά η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας. Η ομάδα μας, στο Ιατρικό Π. Φαλήρου, εφαρμόζει δύο διαφορετικές μεθόδους: • Η περινεϊκή ριζική προστατεκτομή (τομή στο περίνεο), • Η οπισθοηδική ριζική προστατεκτομή.

Αποθεραπεία Ασθενείς με καρκίνο του προστάτη παραμένουν ισόβια σε παρακολούθηση από ειδικό ουρολόγο, ανεξάρτητα από το είδος της θεραπείας που ακολουθήθηκε. Εδώ είναι ιδιαίτερα σημαντικός ο τακτικός έλεγχος της τιμής του PSA.

Αποκατάσταση

Συνιστούμε σε όλους τους άντρες άνω των 45 ετών έναν ετήσιο έλεγχο από έναν ειδικό ουρολόγο. Μετά από αφαίρεση του προστάτη (ριζική προστατεκτομή) συνιστάται να ακολουθηθεί περαιτέρω θεραπεία. Η αποκατάσταση ύστερα από μία καρκινωματώδη νόσο είναι ένα σημαντικό μέρος της συνολικής θεραπευτικής διαδικασίας. Ο στόχος της αποκατάστασης είναι να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής μετά τον καρκίνο. Η ιατρική ομάδα διαμορφώνει ένα σχέδιο αποκατάστασης κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του κάθε ασθενή, σύμφωνα με τις σωματικές και ψυχικές ανάγκες του. Αυτό βοηθάει τον ασθενή να επιστρέψει στις συνηθισμένες του δραστηριότητες όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Η συναναστροφή με άλλους ασθενείς είναι σημαντική και ιδιαίτερα επωφελής. Επίσης μία ομάδα αυτοβοήθειας βοηθάει στο να ξεπεραστούν οι φόβοι και να οικοδομηθεί ελπίδα. u

Το Ουρολογικό Κέντρο του Ιατρικού Π. Φαλήρου έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό που υπήρχε έως σήμερα στην αντιμετώπιση των ουρολογικών παθήσεων. Στο Ουρολογικό Κέντρο αντιμετωπίζεται, με σωστή διάγνωση και θεραπεία όλο το φάσμα των ουρολογικών παθήσεων με τον τελευταίας τεχνολογίας βιοϊατρικό εξοπλισμό, με προηγμένες διαγνωστικές μεθόδους και νέους τρόπους αποθεραπείας. Το επιτελείο του Κέντρου στελεχώνουν κορυφαίοι στον τομέα τους επιστήμονες. Στο Ουρολογικό Κέντρο του Ιατρικού Π. Φαλήρου αντιμετωπίζεται: Ογκολογική ουρολογία, Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, Νεφροουρητηρολιθίαση, Πλαστική ουρολογική χειρουργική, Προσθετική ουρολογία, Ακράτεια, Πρόπτωση πυελικού εδάφους, Ουροδυναμικός έλεγχος, Νευροουρολογία και άλλες ουρολογικές ασθένειες. Επίσης, λειτουργούν εξειδικευμένα ιατρεία αναφορικά με: • Ουρολογική ογκολογία • Ουρογυναικολογία • Παιδοουρολογία • Ουροδυναμικό

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 41

ιατρικός κόσμος

Υπέρταση – Ανασκόπηση, Υπέρταση – Σακχαρώδης Διαβήτης

Από τον Μπάμπη Α. Σακαλίδη, Παθολόγο – Καρδιολόγο, Δ/ντή Παθολογικής Κλινικής, Ιατρικού Π. Φαλήρου

42 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Καθόσον η υπέρταση τείνει να λάβει χαρακτήρες επιδημίας και έχοντας δυσμενή επίδραση στα όργανα – στόχος (εγκέφαλος – καρδιά – οφθαλμοί – νεφροί) και βλέποντας τον πίνακα 1 – που μόνο προβληματισμό προκαλεί – άνοιξε ο δρόμος και μέχρι σήμερα συνεχίζεται η έρευνα για την ανεύρεση του τέλειου αντιυπερτασικού παράγοντα. Τη δεκαετία του 1940 δοκιμάστηκαν περιφερικά συμπαθολυτικά, γαγγλιοπληγικά και αλκαλοειδή του βεράτρου. Τη δεκαετία που ακολούθησε οι έρευνες έγιναν με τις θειαζίδες. Τη δεκαετία του 1960 πρωτοεμφανίστηκαν οι κεντρικοί α2 αποκλειστές όπως η μεθυλντόπα, οι β- αποκλειστές καθώς και οι ανταγωνιστές ασβεστίου. Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1970 άρχισε να γίνεται κατανοητή η σημασία των αναστολέων του ΜΕΑ και έτσι η έρευνα στράφηκε στους αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου. Τη δεκαετία του 1990 εμφανίστηκαν οι αναστολείς του υποδοχέα της αγγειοτενσίνης ΙΙ, και τελευταία νέα γενιά φαρμάκων αναστολείς της ρενίνης.

Ακολουθεί ο συνδυασμός των ανωτέρω με διουρητικό καθώς επίσης τελευταία μεταξύ τους συνδυασμοί με στόχο την βελτίωση του πίνακα 1. Έχει ιδιαίτερη σημασία να πεισθούν τα υπερτασικά άτομα ότι είναι απαραίτητο να λαμβάνουν τη συνταγογραφηθείσα θεραπεία και οι ιατροί από μεριάς τους ότι πρέπει να χορηγούν τις κατάλληλες δόσεις αντιυπερτασικών φαρμάκων. Σύμφωνα με τις πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες, υπάρχει γενικότερη συμφωνία σχετικά με τον ορισμό της αρτηριακής υπέρτασης, η οποία με βάση το WHO – ISH το 1999 είναι η πίεση ≥ 140/90 mmHg. Oι οδηγίες του ESH – ESC ορίζουν τα επίπεδα συστολικής 140-159 mmHg και διαστολικής 90-99 mmHg. Οι οδηγίες της JmC ταξινομούν τους ασθενείς με συστολική 120 – 139 mmHg και διαστολική 80-89 mmHg στην κατηγορία της προϋπέρτασης και έτσι ο αριθμός των ατόμων που χρήζουν θεραπείας αυξάνεται.

Αφιέρωμα Πίνακας 1

Πίνακας 2

Όλοι οι ανωτέρω φορείς συμφωνούν, ειδικά για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, πως το όριο είναι 130/80 mmHg. Έχοντας αυτό το ερέθισμα και τον πίνακα 2, παραθέτω το ενδιαφέρον κεφάλαιο «Υπέρταση και Διαβήτης». Η αρτηριακή υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης είναι δυνατόν να συνυπάρχουν και στην πραγματικότητα αυτό συμβαίνει συχνότερα απ΄ ότι θα αναμένετο με βάση τις πιθανότητες συνύπαρξης δυο οποιοδήποτε νόσων. Η σχέση διαβήτη και υπέρτασης είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς οδηγεί σε μακροαγγειακές (στεφανιαία νόσος –

αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια – περιφερική αγγειοπάθεια – συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια) και μικρο-αγγειακές βλάβες (νεφροπάθεια – αμφιβληστροειδοπάθεια). Ενοχοποιούνται πάντα οι παράγοντες αντίσταση στην ινσουλίνη, υπερινσουλιναιμία, υπεργλυκαιμία, αύξηση επιπέδου αγγειοτενσίνης και έντονη διέγερση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι διάφοροι παράγοντες συμμετέχουν στην πρόκληση αγγειακής βλάβης στους διαβητικούς μεταξύ των οποίων αυξημένη δραστηριότητα της αγγειοτενσίνης Ι, η κατακράτηση Νατρίου, τα υψηλά επίπεδα αγγειοδραστκών πεπτιδίων, η ελαττωμένη δράση των νατριουρητικών ορμονών, ο αυξημένος τόνος του συμπαθητικού, η αυξημένη εδροσπειραματική πίεση καθώς και η αύξηση της διατμηματικής τάσης.

Ο αριθμός των διαβητικών αυξάνεται ταχέως σε όλο τον κόσμο. Το 2000 ανέρχεται σε 171 εκατομμύρια και υπολογίζεται να αυξηθεί σε 366 εκατομμύρια το 2030. Συνολικά το 50% των διαβητικών είναι υπερτασικοί, καθώς επίσης και ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιακών συμβαμάτων αυξάνεται με τη βαρύτητα της μικρο-λευκωματινουρίας. Οι μελέτες UKPDS-HOT και STENO – 2 έδειξαν τη μείωση των μικρο-αγγειακών επιπλοκών μέσω της ελάττωσης της Α.Π, ενώ οι μεταναλύσεις των Zanchetti και Ruilope συγκρίνουν τη μείωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων με την επιθετική μείωση της Α.Π. Επιπλέον, η μελέτη UKPDS προσθέτει τη σύγκριση επιπέδου ΗΒ ΑιC των υπερτασικών και την αναπόφευκτη αύξηση με οποιοδήποτε αντιυπερτασικό. Η ομάδα συνεργασίας μελέτης ελάττωσης της Α.Π παρουσίασε εκτενή μετανάλυση σχετικά με την επιθετική ή μη θεραπεία της υπέρτασης. Στον διαβητικό ασθενή η χορήγηση αναστολέων ΜΕΑ επέφερε σημαντική μείωση τόσο στα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια όσο και στη στεφανιαία νόσο, και βέβαια περισσότερο στις ομάδες που η θεραπεία της υπέρτασης ήταν πιο επιθετική. Μια υπομελέτη της CAPPP έδειξε πρόσφατα αύξηση του πρωτοεμφανιζόμενου διαβήτη σε ασθενείς οι οποίοι λαμβάνουν τη συνήθη αγωγή – ειδικότερα σε άτομα με υψηλό δείκτη μάζας σώματος, υψηλά επίπεδα χοληστερόλης ή Α.Π – ενώ αντίθετα η εκδήλωση πρωτοεμφανιζόμενου διαβήτη ελαττώθηκε σημαντικά σε ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με α-ΜΕΑ ή αποκλειστές υποδοχέων αγγειοτενσίνης ΙΙ καθόσον αυτοί επιδρούν στις βλαβερές συνέπειες της μετάδοσης του σήματος από την αγγειοτενσίνη ΙΙ στην ινσουλίνη, στην ιστική αιματική ροή, στο οξειδωτικό στρές, στη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και το μεταβολισμό του λιπώδους ιστού. Συμπερασματικά οι υπερτασικοί ασθενείς με διαβήτη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών συμβαμάτων, νεφροπάθειας και θανάτου και χρειάζεται εντατική αντιυπερτασική αγωγή, ώστε να επιτευχθεί το χαμηλό επίπεδο Α.Π. που προτείνουν οι κατευθυντήριες οδηγίες. Για το σκοπό αυτό χρειάζεται συχνά συνδυασμένη θεραπεία έχοντας πάντα στη σκέψη μας να αποφευχθούν ή δυνατόν φάρμακα που επιδεινώνουν τον γλυκαιμικό έλεγχο. u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 43

ιατρικός κόσμος

Ολική αρθροπλαστική ισχίου τύπου αντικαταστάσεως επιφάνειας, μία νέα προσέγγιση στην αποκατάσταση της αρθρώσεως του ισχίου

Από τον Δρ. Κωνσταντίνο Δ. Στρατηγό, Δ/ντή Ορθοπαιδικής Επανορθωτικής Χειρουργικής, Ιατρικού Π. Φαλήρου

44 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Η αρθροπάθεια του ισχίου, που έχει σαν αποτέλεσμα πόνο στην κάθε κίνηση του κάτω άκρου και κατ’ επέκταση ιδιαίτερη δυσκολία στη βάδιση, είναι ένα πολύ συχνό πρόβλημα σήμερα. Όταν η φαρμακευτική αγωγή δεν έχει αποτέλεσμα και η δυσκαμψία και ο πόνος είναι συνεχείς ακόμα και κατά την ανάπαυση συνιστάται η ολική αντικατάσταση της αρθρώσεως του ισχίου «αρθροπλαστική». Η αρθροπλαστική ισχίου αντικαταστάσεως επιφανείας είναι μία νέα προσέγγιση χειρουργικής αντιμετώπισης των παθήσεων του ισχίου ιδιαίτερα σε άτομα νεαράς και μέσης ηλικίας.

Πτυχές από σκληρούς συνδέσμους, τένοντες και μύες σταθεροποιούν και κινούν την άρθρωση. Παθολογικές καταστάσεις που απαιτούν την αντικατάσταση της αρθρώσεως του ισχίου Η δυσκαμψία, ο πόνος ακόμα και κατά την ανάπαυση, η δυσκολία στις απαιτούμενες κινήσεις της καθημερινότητας οφείλονται στον εκφυλισμό της άρθρωσης του ισχίου.

Λεκάνη

Η ανατομία της αρθρώσεως του ισχίου

Χείλος Κοτύλης

Η άρθρωση του ισχίου αποτελείται από μία σφαίρα, τη μηριαία κεφαλή και μία υποδοχή την κοτύλη της πυέλου. Οι επιφάνειες της μηριαίας κεφαλής και της κοτύλης καλύπτονται από χόνδρο και έτσι γλιστρώντας η μία επάνω στην άλλη επιτρέπεται η κίνηση του κάτω σκέλους.

Μηριαία Κεφαλή Κοτύλη

Μηριαίο Οστό

Αφιέρωμα

Υπάρχει ένας αρκετά μεγάλος αριθμός από παθολογικές καταστάσεις που δημιουργούν τη δυσλειτουργία του ισχίου. Η πλέον συχνή είναι η οστεοαρθρίτιδα, δηλαδή η φθορά των αρθρικών επιφανειών χωρίς προηγούμενο ιστορικό κακώσεως. Η άσηπτη νέκρωση της μηριαίας κεφαλής είναι άλλη μία παθολογική κατάσταση, όπου η αιμάτωση της κεφαλής του μηριαίου περιορίζεται για αγνώστους λόγους, με αποτέλεσμα τη νέκρωση του ανάλογου τμήματος, την καθίζηση της κεφαλής και την εκφύλιση της αρθρώσεως του ισχίου. Μηχανικές ανωμαλίες που μπορούν να συμβούν λόγω συγγενούς δυσπλασίας και τραυματισμού οδηγούν σε εκφύλιση - άμεσα ή αργότερα- της αρθρώσεως του ισχίου. Επιλογές θεραπείας Υπάρχουν ιατρικές μέθοδοι οι οποίες μπορούν να ανακουφίσουν από τα προβλήματα της εκφύλισης του ισχίου. Η μία επιλογή είναι η συντηρητική θεραπεία και περιλαμβάνει την αλλαγή στον τρόπο ζωής μαζί με τη λήψη αντιφλεγμονωδών και παυσίπονων φαρμάκων. Όταν όμως ο πόνος γίνεται συνεχής και η δυσκαμψία προβληματική, η μόνη επιλογή είναι η επέμβαση της αντικαταστάσεως της αρθρώσεως του ισχίου, δηλαδή η ολική αρθροπλαστική του ισχίου. Ο σκοπός της αντικαταστάσεως είναι: • η απελευθέρωση από τον πόνο, • η διόρθωση ανισότητας του μήκους του σκέλους (ανισοσκελία), • η επαναφορά της κινητικότητας – λειτουργίας της αρθρώσεως του ισχίου, • η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς. Η πρόθεση της ολικής αρθροπλαστικής του ισχίου Η εγχείρηση της αρθροπλαστικής του ισχίου περιλαμβάνει την αντικατάσταση της κεφαλής του μηριαίου (σφαίρα) και της κοτύλης (υποδοχή) με τεχνητά μέρη που ονομάζονται «προθέσεις». Οι προθέσεις είναι σχεδιασμένες κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μιμούνται την ανατομία της περιοχής όσο το δυνατόν περισσότερο.

Κάθε πρόθεση έχει δύο διαφορετικά μέρη: 1. το τμήμα της λεκάνης που αντικαθιστά την κοτύλη και αυτό μπορεί να είναι μεταλλικό, κεραμικό, πλαστικό ή και συνδυασμός, 2. το τμήμα του μηρού που αντικαθιστά την κεφαλή. Αυτό μπορεί να είναι μεταλλικό, στειλεός με μεταλλική ή κεραμική κεφαλή. Η κλασική ολική αρθροπλαστική του ισχίου Είναι η τυπική επέμβαση για την αντικατάσταση της εκφυλιστικής οστεοαρθροπάθειας του ισχίου.

αναμορφώνονται επικαλυπτόμενες με τις ειδικές μεταλλικές προθέσεις και έτσι η κεφαλή και ο αυχένας του μηριαίου οστού δεν αντικαθίστανται αλλά διατηρούνται. Το πλεονέκτημα της αρθροπλαστικής ισχίου αντικαταστάσεως επιφανείας είναι: • η διατήρηση περισσότερου όγκου οστίτη ιστού περί την άρθρωση (κοτύλη, διαμόρφωση - διατήρηση μηριαίας κεφαλής και αυχένος),

➲

Η κλασική ολική αρθροπλαστική του ισχίου είναιη τυπική επέμβαση για την αντικατάσταση της εκφυλιστικής οστεοαρθροπάθειας του ισχίου.

Κατά την επέμβαση αυτή, ο αυχένας και η κεφαλή του μηρού αφαιρούνται και δημιουργείται μια κοιλότητα στον αυλό του μηριαίου οστού όπου εισέρχεται ένας μεταλλικός στειλεός μετά της μεταλλικής ή κεραμικής κεφαλής. Ένα μεταλλικό κυπέλιο με ένθεμα πολυαιθυλενίου ή κεραμικού τοποθετείται στην εσοχή της κοτύλης και τα δύο τμήματα της προθέσεως ανατάσσονται και σταθεροποιούνται με το οστό είτε με ανάπτυξη νέου οστού είτε με πολυμερές χειρουργικό τσιμέντο. Η προοδευτική εξέλιξη του σχεδιασμού, της συνθέσεως και της σταθεροποιήσεως των προθέσεων τα τελευταία 30 χρόνια και ειδικά την τελευταία δεκαετία, καθώς επίσης και η βελτίωση της χειρουργικής τεχνικής επέφεραν άριστα αποτελέσματα ειδικά για τους ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας. Πρόβλημα παραμένει η αντιμετώπιση της παθήσεως του ισχίου σε άτομα νεαρότερης ηλικίας. Η ολική αρθροπλαστική ισχίου τύπου αντικαταστάσεως επιφανείας (resurfacing) Κατά την αρθροπλαστική αυτή, οι αρθρικές επιφάνειες

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 45

ιατρικός κόσμος

• διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας της αρθρώσεως με τη χρήση ανατομικότερων προθέσεων, • μικρότερη χειρουργική παρέμβαση, • φυσιολογική φόρτιση του ισχίου, • δυνατότητα ευκολότερης αναθεωρήσεως των προθέσεων του ισχίου, • μείωση των εξαρθρημάτων ισχίου, • μειωμένη τριβή των μεταλλικών επιφανειών λόγω της προηγμένης τεχνολογίας της 4ης γενεάς των μεταλλικών προθέσεων. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της επεμβάσεως αναθεωρήσεως των προθέσεων του ισχίου, δηλαδή όταν η πρόθεση με την πάροδο του χρόνου έχει χαλαρώσει, είναι η απώλεια μάζας οστίτου ιστού η οποία μας οδηγεί στη χρησιμοποίηση μεγαλυτέρων και μακρυτέρων προθετικών στειλεών. Στην επέμβαση αρθροπλαστικής ισχίου αντικαταστάσεως επιφανείας, η κεφαλή και ο αυχένας διατηρούνται και ένα τμήμα 3-4 χιλιοστών της επιφανείας αφαιρείται. Κατά αυτόν τον τρόπο ο ασθενής διατηρεί το μέγιστο της οστικής μάζας του ισχίου του για το μεγαλύτερο δυνατό χρονικό διάστημα. Εάν για κάποιο λόγο η ολική αρθροπλαστική αντικαταστάσεως επιφανείας χαλαρώσει, η αναθεώρηση είναι πιο εύκολη, ο αυχένας και η κεφαλή θα αντικατασταθούν και μία

46 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

κλασική ολική αρθροπλαστική ισχίου θα τοποθετηθεί. Άλλο πλεονέκτημα της ολικής αρθροπλαστικής ισχίου αντικαταστάσεως επιφανείας είναι η μεγαλύτερη διασπορά της φόρτισης μεταξύ των μεταλλικών επιφανειών της προθέσεως. Τα μέρη της μεταλλικής προθέσεως είναι κατασκευασμένα με ιδιαίτερη ακρίβεια από σκληρά βιοαποδεκτά μέταλλα (κράμα κοβαλτίου και χρωμίου) και έτσι ελαχιστοποιούνται τα προϊόντα τριβής – φθοράς κατά την κίνηση. Το ανατομικό μέγεθος φορτίσεως των τμημάτων της προθέσεως είναι περίπου ίδιο με τη φυσιολογική άρθρωση του ισχίου, και έχει σαν πλεονέκτημα μεγαλύτερο εύρος κινήσεως του ισχίου, αυξημένη σταθερότητα και κατ΄ επέκταση πολύ λίγες πιθανότητες μετεγχειρητικού εξαρθρήματος. Ο ασθενής προ και μετά την επέμβαση Κατά πρώτο λόγο πρέπει να εκτιμηθεί η γενική υγεία του ασθενούς με τον προεγχειρητικό έλεγχο και κατά δεύτερο να εκτιμηθεί μετά από ειδικές μετρήσεις του ισχίου, εάν είναι δυνατόν να εφαρμοσθεί η ολική αρθροπλαστική αντικαταστάσεως επιφανείας. Οι ειδικές παράμετροι για την εφαρμογή της προθέσεως είναι: • ηλικία <65 ετών, • κύστης μηριαίας κεφαλής < 1 cm διάμετρος, • ικανοποιητική οστική πυκνότητα,

• καλή ανατομία κεφαλής – αυχένος μηριαίου, • αυχένας μηριαίου > 2 cm μήκος, • μη ρηχή και μικρή κοτύλη. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο χρόνος μετεγχειρητικής αποκατάστασης είναι μικρότερος από αυτόν της κλασικής αρθροπλαστικής του ισχίου και σε γενική εκτίμηση ο ασθενής έχει ανεξάρτητη κίνηση 6 εβδομάδες, μετά την επέμβαση, και περίπου σε 3 μήνες ο ασθενής επιστρέφει στις καθημερινές δραστηριότητες του. Συμπεράσματα Για την επιτυχία αυτής της επεμβάσεως απαιτείται: • σωστή επιλογή των ασθενών, • ειδικός προεγχειρητικός σχεδιασμός, • προεγχειρητική και διεγχειρητική εκτίμηση της ποιότητας του οστού, • η επαρκής συγκράτηση των προθέσεων, • η έμπειρη χειρουργική τεχνική. Τηρώντας αυστηρά τις παραμέτρους στην επιλογή των προς επέμβαση ισχίων για την ολική αρθροπλαστική αντικαταστάσεως επιφανείας, παρατηρούμε ότι τα αποτελέσματα μετά τα 10 έτη είναι εξαιρετικά - ικανοποιητικά και πιστεύουμε ότι αυτού του τύπου η αρθροπλαστική πρέπει να λαμβάνετε σοβαρά υπόψη ειδικά σε ασθενείς νεαράς και μέσης ηλικίας. u

Αφιέρωμα

Χειρουργική Ορθοπαιδική με πλοηγό (navigator). Ακρίβεια στο χειρουργείο – καλύτερα αποτελέσματα

Από τον Γιώργο Γρηγόρη Καραχάλιο, Διευθυντή Χειρουργό Ορθοπαιδικό, Ιατρικού Π. Φαλήρου

Συνεχείς ιατρικές έρευνες, στον τομέα της ορθοπαιδικής, αναζητούν νέους τρόπους και εξελιγμένες μεθόδους προκειμένου να βελτιωθούν οι χειρουργικές τεχνικές και να επιτευχθούν ακόμα καλύτερα αποτελέσματα προς όφελος του ασθενούς. Η Χειρουργική Ορθοπαιδική υποβοηθούμενη από υπολογιστή (Computer Assisted Orthopaedic Surgery – CAOS) αρχίζει να προβάλει ως μία από τις πλέον σημαντικές τεχνολογίες στην ορθοπαιδική και πολλές από τις πρώτες εφαρμογές της έχουν επικεντρωθεί στη χειρουργική γόνατος. Η χειρουργική γόνατος είναι ένα πεδίο συνεχούς εξέλιξης, τόσο στην αντιμετώπιση των εκφυλιστικών αλλοιώσεων, όσο και στην αρθροσκοπική αποκατάσταση χόνδρινων και συνδεσμικών κακώσεων. Η οστεοαρθρίτιδα είναι μία εκφυλιστική πάθηση των αρθρώσεων, που ταλαιπωρεί

πολλούς ανθρώπους, προκαλώντας πόνο, μειώνοντας τη δραστηριότητα του πάσχοντος, οδηγώντας σε κακή ποιότητα ζωής. Στα τελικά στάδια της οστεοαρθρίτιδας, η λύση είναι χειρουργική και αφορά στην αντικατάσταση της άρθρωσης, τη λεγόμενη αρθροπλαστική. Η ολική αρθροπλαστική του γόνατος είναι πλέον μία επέμβαση ρουτίνας, η οποία στοχεύει στην ανακούφιση από τον πόνο και στη βελτίωση της κίνησης της άρθρωσης. Η αρθροπλαστική γόνατος απαιτεί υψηλό βαθμό ακρίβειας και αναπαραγωγιμότητας, τόσο προεγχειρητικά όσο κι διεγχειρητικά. Ο προεγχειρητικός σχεδιασμός βασίζεται, κυρίως, σε απλές ακτινογραφίες, οι οποίες παρουσιάζουν αδυναμίες, όχι βέβαια στη διάγνωση της αρθρίτιδας, αλλά στον ακριβή καθορισμό του άξονα του σκέλους και την πρόβλεψη του μεγέθους και του «προσανατολισμού» της πρόθεσης. Επίσης, η χειρουργική τεχνική, που περιλαμβάνει

➲

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 47

ιατρικός κόσμος

πολλά στάδια – «βήματα» (μέτρηση της ευθυγράμμισης, οστικά κοψίματα, «ζύγισμα» των μαλακών μορίων, τοποθέτηση του προσθετικού υλικού), εξαρτάται από εργαλεία το οποία εξασφαλίζουν, έως κάποιο βαθμό, τα καλύτερα αποτελέσματα. Και στα δύο ανωτέρω στάδια υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης. Την προσέγγιση των βέλτιστων αποτελεσμάτων επιτυγχάνει η νέα πρακτική CAOS, η οποία χρησιμοποιεί εξειδικευμένα Συστήματα Πλοήγησης (navigator) βοηθώντας, τον ήδη έμπειρο χειρουργό, να τοποθετήσει πιο «εύκολα», πιο σωστά και με μεγαλύτερη ακρίβεια την πρόθεση της αρθροπλαστικής.

κατάλληλη ισορροπία οστών και μαλακών μορίων που θα οδηγήσει στην ορθή τοποθέτηση της πρόθεσης. Τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα της χρήσης του Πλοηγού είναι ότι επιτυγχάνεται:

Με ποιο τρόπο όμως το Σύστημα Πλοήγησης γίνεται πολύτιμο εργαλείο στα χέρια των έμπειρων χειρουργών;

• Λιγότερες πρώιμες επιπλοκές: μικρότερη απώλεια αίματος, λιγότεροι κίνδυνοι εμβολής, λιγότερες περιπτώσεις μετεγχειρητικής σύγχυσης. Επίσης, η χρήση πλοηγού δίνει τη δυνατότητα επέμβασης με μικρή τομή - προσπέλαση, τη λεγόμενη «ελάχιστα παρεμβατική χειρουργική» (Minimal Invasive Surgery – MIS), εξασφαλίζοντας, εκτός των άλλων, ταχύτερη αποκατάσταση, μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο και ελαχιστοποίηση της μετεγχειρητικής δυσκαμψίας και πόνου. Η χειρουργική με Πλοηγό έχει και άλλες εφαρμογές στην ορθοπαιδική. Η χειρουργική ομάδα του Ιατρικού Π. Φαλήρου, εκτός της ολικής αρθροπλαστικής

Ο χειρουργός, μέσω ειδικών εργαλείων που λειτουργούν ως αισθητήρες, δίνει στοιχεία στον πλοηγό σχετικά με την ανατομία, τους άξονες και τις γωνίες του συγκεκριμένου γόνατος. Ο πλοηγός καταγράφει την προεγχειρητική κινηματική και τη συνδεσμική σταθερότητα του γόνατος. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια κατάλληλου λογισμικού, επεξεργάζεται τα στοιχεία αυτά και τα επιστρέφει ως πολύτιμη πληροφορία στο χειρουργό, βοηθώντας τον να επιτύχει την 48 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

• Ακριβής τοποθέτηση και προσανατολισμός της πρόθεσης. Αποτέλεσμα είναι η καλύτερη κίνηση και ευθυγράμμιση του σκέλους, το οποίο μεταφράζεται σε μεγαλύτερη «διάρκεια ζωής» της αρθροπλαστικής, • Κ αλύτερη ισορροπία των συνδέσμων, που σημαίνει μεγαλύτερη σταθερότητα, λιγότερο πόνο, μικρότερη φθορά του πολυαιθυλενίου, μικρότερη χαλάρωση και λιγότερα προβλήματα από την επιγονατίδα.

γόνατος, προχωρά στην εφαρμογή της και στις περιπτώσεις αποκατάστασης του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου του γόνατος. Με την υιοθέτηση της μεθόδου αυτής επιτυγχάνεται ο έλεγχος της σταθερότητας και της ισομετρίας της άρθρωσης, καθώς η οθόνη του Πλοηγού, με την κατάλληλη «τροφοδότηση» δεδομένων από τον χειρουργό, μπορεί την ώρα του χειρουργείου, να ενημερώσει αν η σχεδιασμένη θέση τοποθέτησης του μοσχεύματος είναι η ενδεδειγμένη. Ο διεγχειρητικός έλεγχος και η εξασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής σταθερότητας (ιδίως στροφικής), είναι εξαιρετικά σημαντική, λαμβανομένου υπόψη ότι ο στόχος των ασθενών, και περισσότερο των επαγγελματιών αθλητών, είναι η επάνοδος στο προ του τραυματισμού επίπεδο δραστηριότητας. Επιπλέον, με τη βοήθεια του Πλοηγού ελέγχεται η τάση του μοσχεύματος σε όλο το εύρος της κίνησης (ισομετρία) και η απόστασή του από την «αψίδα» του μηρού, ώστε να αποφεύγεται το ενδεχόμενο πρόσκρουσης του μοσχεύματος. Το όφελος είναι η λιγότερη φθορά και μικρότερη δυσκαμψία, που κάποιες φορές ταλαιπωρούν τους αθλητές και καθυστερούν την επάνοδό τους στην επαγγελματική τους δραστηριότητα. Είναι σημαντικό να επισημανθεί πως η υποβοηθούμενη από υπολογιστή χειρουργική είναι μία μέθοδος που εφαρμόζεται με δημοσιευμένα άριστα αποτελέσματα και χωρίς μειονεκτήματα, έναντι των συμβατικών μεθόδων, με προϋπόθεση. την απαιτούμενη εξοικείωση του χειρουργού, τόσο στην ορθοπαιδική όσο και σε άλλες ειδικότητες (γενική χειρουργική, νευροχειρουργική κλπ.). u

Αφιέρωμα

Ο ρόλος του προληπτικού ελέγχου και της διατροφής στον καρκίνο του παχέος εντέρου

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο πιο συχνός καρκίνος του πεπτικού συστήματος στις ανεπτυγμένες χώρες και 3ος συχνότερα εμφανιζόμενος καρκίνος στους άντρες (μετά τον καρκίνο του προστάτη και τον καρκίνο του πνεύμονα) και στις γυναίκες (μετά τον καρκίνο του μαστού και των πνευμόνων) στις ΗΠΑ.

Από την Φωτεινή Λαούδη MD, Γαστρεντερολόγο, Ενδοσκόπο, Διευθύντρια Γαστρεντερολογικής Κλινικής, Ιατρικού Π. Φαλήρου

Στην Ευρώπη ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου. Κάθε χρόνο 310.000 νέες περιπτώσεις εμφανίζονται ενώ περίπου 210.000 πεθαίνουν από την νόσο αυτή. Στις Μεσογειακές χώρες ο καρκίνος του παχέος εντέρου έχει 20-40% χαμηλότερη συχνότητα από τις Σκανδιναβικές χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Φαίνεται λοιπόν ότι η συχνότητα της νόσου διαφέρει σημαντικά διεθνώς, ενώ η παρατήρηση ότι οι πληθυσμοί που μεταναστεύουν από χώρες με χαμηλή επίπτωση σε ανεπτυγμένες χώρες, τείνουν

να αποκτήσουν καρκίνο του παχέος εντέρου, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι εκτός της γενετικής προδιάθεσης, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες έχουν πρωταρχική σημασία στην ανάπτυξη της νόσου. Σε ένα τόσο σοβαρό θέμα η πρόληψη ίσως είναι το «κλειδί» της αντιμετώπισής του. Η πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου διακρίνεται σε: 1. Πρωτογενή πρόληψη, που αφορά το κάπνισμα, την παχυσαρκία, τη σωματική άσκηση, τη διατροφή, τα φάρμακα, τις τοξικές ουσίες κ.λ.π. 2. Δευτερογενή πρόληψη, που αφορά τον έλεγχο του πληθυσμού.

ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ 1. ΚΑΠΝΙΣΜΑ Ο σχετικός κίνδυνος των καπνιστών κυμαίνεται από 1.6 – 3.9. Οι καπνιστές έχουν 2-3

➲

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 49

ιατρικός κόσμος

φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για την ανάπτυξη πολυπόδων παχέος εντέρου με δυνητική κακοήθεια.

Δ Ε Κ Α Λ Ο Γ Ο Σ Τ Η Σ ΣΩΣΤ Η Σ Δ Ι Α ΤΡ Ο Φ Η Σ

2. ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

• Να καταναλώνετε καθημερινά φρούτα και λαχανικά,

παχυσαρκία αποτελεί σήμερα μία επιδημία Η στις χώρες που ακολουθούν δίαιτες «Δυτικού τύπου» και δυστυχώς το σημαντικότερο πρόβλημα της παιδικής ηλικίας. Οι περισσότερες μελέτες υποστηρίζουν ότι ο κίνδυνος για την ανάπτυξη του καρκίνου του παχέος εντέρου φαίνεται να είναι μεγαλύτερος στο εγγύς τμήμα του παχέος εντέρου και όσο αφορά τα δύο φύλα η σχέση είναι μεγαλύτερη στους άντρες. Ο μηχανισμός με τον οποίο η παχυσαρκία συνδέεται με τον καρκίνο του παχέος εντέρου δεν είναι γνωστός. Η άποψη ότι η παχυσαρκία θεωρείται κατάσταση χαμηλόβαθμης φλεγμονής που προκαλεί χρόνια υπερινσουλιναιμία, με δυστυχώς ανεπιθύμητα αποτελέσματα έναντι οργάνων – στόχων όπως είναι το παχύ έντερο, φαίνεται να κερδίζει συνεχώς έδαφος.

• Να προτιμάτε τα εποχιακά προϊόντα και όχι τα κατεψυγμένα,

Πρόσφατα οι μελετητές προσπάθησαν να αναλύσουν την σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην φυσική άσκηση και τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου σε περισσότερα από 400.000 άτομα στην Δυτική Ευρώπη. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σωματική άσκηση τουλάχιστον 1 ώρα ημερησίως συσχετίζεται με μείωση του κινδύνου εμφάνισης του καρκίνου του παχέος εντέρου στο 20-25%.

• Να καταναλώνετε άφθονο φυτικό υπόλειμμα, • Να αποφεύγετε το ζωικό λίπος και να το αφαιρείτε από το κρέας καθώς επίσης και το δέρμα από το κοτόπουλο, • Να χρησιμοποιείτε ελαιόλαδο, • Να προτιμάτε το ψάρι και τα όσπρια αντί του κρέατος, • Να αποφεύγετε την κατανάλωση μεγάλου αριθμού θερμίδων, • Να καταναλώνετε καθημερινά 8-10 ποτήρια νερό, • Η κατανάλωση αλκοόλ να μην υπερβαίνει τα 2 ποτήρια κρασιού ημερησίως, • Να τρώτε με ευχαρίστηση και ηρεμία. 3. ΔΙΑΤΡΟΦΗ Η διεθνής βιβλιογραφία είναι πλούσια σε μελέτες που σχετίζουν τον καρκίνο του παχέος εντέρου με διατροφικούς παράγοντες.

Σήμερα, ο έλεγχος του γενικού πληθυσμού για καρκίνο παχέος εντέρου χωρίζεται σε δύο κατηγορίες:

Τα περισσότερα αποτελέσματα αφορούν τα παρακάτω δεδομένα: • Η μεγάλη κατανάλωση κόκκινου κρέατος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου κατά 70% ενώ τα ψάρια και το κοτόπουλο έδειξαν αρνητική συσχέτιση.

• ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΝΑΤΟΜΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ

• Δίαιτα πλούσια σε ζωικό λίπος και προμαγειρεμένα προϊόντα αυξάνουν τον κίνδυνο. Το ελαιόλαδο έχει σοβαρές αντικαρκινικές ιδιότητες που αποδίδονται στα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, στις φαινόλες και τοκοφερόλες. • Η μεγάλη Πανευρωπαϊκή Προοπτική Μελέτη (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition study) έδειξε ότι η υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών έχει σχέση με τη μείωση του καρκίνου του παχέος εντέρου στους μηκαπνίζοντες και στους πρώην καπνιστές. • Η ασπιρίνη, το ασβέστιο, το σελήνιο, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και οι αντιοξειδωτικές ουσίες με κυριότερη την Vit C φαίνεται να ασκούν προστατευτική δράση.

ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ Βασίζεται στην «προσπάθεια ανεύρεσης της νόσου σε άτομα που δεν γνωρίζουν ότι μπορεί να νοσούν από αυτήν» (Screening μέθοδος). 50 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

• ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΟΠΡΑΝΩΝ

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΟΠΡΑΝΩΝ 1. Έλεγχος κοπράνων για ανίχνευση αιμοσφαιρίνης (gFoBT). Εύκολη, γρήγορη, ασφαλής, γίνεται από τον ασθενή στο σπίτι και αφορά συλλογή κοπράνων από μία έως τρεις κενώσεις. Κατανάλωση ασπιρίνης, μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, βιταμίνης C, κόκκινου κρέατος, πουλερικών, ψαριών πρέπει να αποφεύγονται τρεις ημέρες πριν. Η μέθοδος έχει ευαισθησία 64,3 – 79,4% και ειδικότητα 87,5%. 2. Ανοσοχημική δοκιμασία ανίχνευσης αιμοσφαιρίνης κοπράνων (FIT). Η εξέταση ανιχνεύει ανθρώπινη αιμοσφαιρίνη και δεν απαιτεί δίαιτα. Έχει ευαισθησία έως 94% και ειδικότητα 87,5%. Το πιο σημαντικό στοιχείο στην επιτυχία των εξετάσεων των κοπράνων είναι η δέσμευση των ασθενών για ετήσια επανάληψη μετά το 50ο έτος της ηλικίας του και η υποχρεωτική διενέργεια κολονοσκόπησης επί θετικών αποτελεσμάτων. 3. Δοκιμασία ανίχνευσης παθολογικού DNA κοπράνων (sDNA). Η δοκιμασία ανιχνεύει παθολογικά DNA κύτταρα (από αδενώματα και καρκινώματα) μέσω ανάδειξης 21

Αφιέρωμα ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ

Εικόνα Α: Εύρημα κατά την κολονοσκόπηση. Έμμισχος πολύπους εντέρου.

σημειακών μεταλλάξεων. Μέθοδος υψηλού κόστους και ως εκ τούτου έχει περιορισμό στη γενικευμένη αποδοχή σαν screening test του πληθυσμού.

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΝΑΤΟΜΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ 1. Σιγμοειδοσκόπηση: Απαιτεί περιορισμένη εντερική προετοιμασία (συνήθως 2 υποκλισμοί) και γίνεται χωρίς καταστολή. Ελέγχει μέχρι βάθος 40 εκ. περίπου και έχει ευαισθησία 60-70% στην ανίχνευση του καρκίνου του παχέος εντέρου όσον αφορά το αριστερό κομμάτι του εντέρου. 2. Κολονοσκόπηση: Ελέγχει αξιόπιστα όλο το μήκος του παχέος εντέρου. Απαιτεί προετοιμασία του εντέρου και μπορεί να εφαρμοσθεί σε όλους τους ανθρώπους αφού χορηγηθεί ήπια καταστολή. Έχει χαμηλό ποσοστό επιπλοκών και συνδυάζει την διαγνωστική με την θεραπευτική προσέγγιση των προβλημάτων. Για όλους τους παραπάνω λόγους μοιάζει να είναι η εξέταση «εκλογής» για screening του πληθυσμού στα πλαίσια της πρόληψης

του καρκίνου του παχέος εντέρου. Αν και υπάρχουν διαφορετικές απόψεις η εξέταση πρέπει να αρχίζει στο 50ο έτος της ηλικίας και να επαναλαμβάνεται κάθε 5-8 χρόνια για όσους δεν έχουν ευρήματα. Αυτή φαίνεται να είναι η πιο δημοφιλής προσέγγιση.

Αδενοκαρκίνωμα που διηθεί το σιγμοειδές κόλον

Καρκίνωμα του τυφλού

3. Βαριούχος υποκλυσμός διπλής αντίθεσης: Η εφαρμογή της μεθόδου μειώνεται τα τελευταία χρόνια. Απαιτεί καλή εντερική προετοιμασία, προκαλεί δυσφορία στον ασθενή και έχει αρκετά ψευδώς θετικά αποτελέσματα.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ Γενικός κίνδυνος • Ηλικία >50 ετών • Ασυμπτωματικός Αυξημένος κίνδυνος

Σύμφωνα με τα μορφολογικά χαρακτηριστικά 1. Άμισχoι 2. Με μίσχο Σύμφωνα με τα ιστολογικά χαρακτηριστικά 1. Νεοπλασματικοί Καλοήθεις: Λαχνωτό αδένωμα, Σωληνώδες αδένωμα, Λαχνωτό σωληνώδες αδένωμα. Κακοήθεις: Αδενώματα με Καρκινωματώδη εκφύλιση

Πολυποειδές αδενοκαρκίνωμα του σιγκοειδούς κόλου

Ελαστικό αδενοκαρκίνωμα του ορθού

4. Εικονική κολονοσκόπηση (CTC): Είναι μέθοδος λήψης τρισδιάστατων εικόνων του παχέος εντέρου μέσω ανασύνθεσης των εικόνων της αξονικής τομογραφίας. Απαιτεί εντερική προετοιμασία, υψηλό κόστος, μειονεκτεί στο να αναγνωρίσει παθολογία από εξωεντερικές δομές και χρειάζεται να συμπληρωθεί και με κολονοσκόπηση επί θετικών ευρημάτων.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΥΠΟΔΩΝ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ

2. Μη Νεοπλασματικοί α) Υπερπλαστικοί β) Φλεγμονώδεις

Αδενοκαρκίνωμα εγκάρσιου κόλου

Οι περισσότερο συνήθεις θέσεις ανάπτυξης καρκίνου παχέος εντέρου.

• ΙΦΝΕ: Ελκώδης κολίτιδα, ν. Crohn, • Οικογενής αδενοματώδης πολυποδίαση, περιλαμβανομένη των συνδρόμων Gardner’s & Turcot’s, • Κληρονομικός μη πολυποδιασικός καρκίνος του παχέος εντέρου, • Σύνδρομο αμαρτωματωδών πολυποδιάσεων, σύνδρομο Peutz Jeghers, σύνδρομο Juvenile polyposis, • Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου και αδενωμάτων παχέος εντέρου, • Ατομικό ιστορικό αδενωμάτων παχέος εντέρου, καρκίνου μαστού, ωοθηκών, μήτρας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ Η ανάγκη εφαρμογής προγράμματος πρόληψης και ενημέρωσης του κοινού είναι αναγκαία. Στις περισσότερες χώρες του Δυτικού κόσμου έχουν υιοθετηθεί κατευθυντήριες γραμμές για σωστή διατροφή, πρόληψη και απομάκρυνση των βλαπτικών παραγόντων. Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν ευαισθητοποιημένο πληθυσμό και οικονομική στήριξη. Το Ιατρικό Παλαιού Φαλήρου εφαρμόζει πρόγραμμα πρόληψης καρκίνου του παχέος εντέρου με ιδιαίτερα χαμηλό κόστος, αφού είναι προφανές ότι η πρόληψη είναι το πιο σημαντικό βήμα στην αντιμετώπιση της νόσου. u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 51

ιατρικός κόσμος

Χασμουρητό

Από τον Δρ. Νικόλαο Καλλιακμάνη Καθηγητή Εσωτερικής Παθολογίας, Συνέργατη Ιατρικού Π. Φαλήρου

Το χασμουρητό, ως ορισμός, είναι επαναλαμβανόμενες κινήσεις, με άνοιγμα του στόματος το οποίο ακολουθείται από βαθειά εισπνοή μεγάλης διάρκειας και εκπνοής μικρής διάρκειας. Οι ψυχολογικές πιέσεις, οι συναισθηματικές φορτίσεις είναι στενά συνδεδεμένες με την πρόκληση και γένεση του χασμουρητού. Το χασμουρητό υπάγεται και αυτό στις «υπό διερεύνηση» λειτουργίες του εγκεφάλου, μαζί με τον ύπνο, τον λόξυγκα και το γέλιο. Το χασμουρητό εκλύεται ακούσια και μόνο οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να μεταβάλλουν την εμφάνισή και τη συχνότητά του, ακολουθώντας κοινωνικοαστικές συνήθειες (το χασμουρητό δεν θεωρείται «ευγενική» λειτουργία). Όλα τα σπονδυλωτά είδη της γης χασμουριούνται. Το χασμουρητό είναι το ίδιο μορφολογικά στα ερπετά, πτηνά, θηλαστικά, ψάρια, σκυλιά, άλογα. Όπως αναφέρει ο Charlew Darwin το 1838 «όταν βλέπω άλογα, σκυλιά, ανθρώπους

52 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

να χασμουριούνται σκέπτομαι την κοινή καταγωγή μας». • Τα ανθρώπινα έμβρυα χασμουριούνται από τη 12η εβδομάδα • Το χασμουρητό είναι άμεσα κολλητικό. • Χασμουριόμαστε όταν νοιώθουμε σωματική κούραση – όταν έχουμε αϋπνίες – όταν ξυπνήσουμε μετά από ένα καλό ύπνο «πρωινό χασμουρητό» (συνήθως το χασμουρητό αυτό συνοδεύεται από έκταση του ενός ή των δύο χεριών και έκταση του σώματός μας) • Με την εξέλιξη της υπερηχοτομογραφίας βρέθηκε πως το χασμουρητό αποτελεί φιλογενετική και αυτογενετική συμπεριφορά πρόωρης ήβης.

Αφιέρωμα • Το χασμουρητό και το stress έχουν παλιές φυλογενετικές ρίζες μεταξύ τους. Επίσης, πολλές εκδηλώσεις της συμπεριφοράς των ενηλίκων έχουν τη ρίζα τους στις εμπειρίες που παράγονται κατά την εμβρυική ζωή όπως: • Ιδιαίτερες εκφράσεις προσώπου (χαμόγελα, κραυγές, συνοφρυώσεις) – χασμουρητά, • Γκριμάτσες χαράς, απογοήτευσης, μη ικανοποίησης, • Δάγκωμα της γλώσσας κατά την εκτέλεση λεπτών χειρωνακτικών και πνευματικών χειρισμών.

Θεωρίες ερμηνείας του χασμουρητού Η θεωρία της υποξαιμίας (μείωσης) του Ο2 και αύξηση του CO2 (υπερκαπνία) στο αίμα, διατηρήθηκε για 200 χρόνια περίπου.

εγκεφαλονωπιαίου υγρού (μέσω προσταγλανδίνης PGD2 και άλλων νευροδιαβιβαστών). Οι παραπάνω θεωρίες πάντως αναφέρονται κυρίως στα παθολοφυσιολογικά επακόλουθα του χασμουρητού και όχι στη αιτιοπαθογένειά του. Διάφορες άλλες θεωρίες, ερμηνείες, όπως με το χασμουρητό επιτυγχάνεται: • Πρόληψη της ατελεκτασίας των πνευμόνων. • Συμπίεση του θυρεοειδή αδένα και έκκριση ορμονών από αυτού. • Εξίσωση πιέσεων μέσου ωτός. • Ενίσχυση surfactant!!! και των πνευμόνων (surfactant: επιφανειοδραστική ουσία). δεν έχουν επαληθευτεί.

Από την εποχή που ο Johannes De Gorter (1689-1762) ένας παραγωγικός και διεισδυτικός γιατρός σε όλα τα επίπεδα της Ιατρικής, στις αρχές του 18ου αιώνα, ανέπτυξε τη θεωρία του, ότι το χασμουρητό προκαλεί ταχύτερη κυκλοφορία του αίματος και ταχύτερη αιμάτωση του εγκέφαλου, όταν αυτός πάσχει από μείωση Ο2 (πτώση Ο2 – αύξηση CO2). Σήμερα η θεωρία αυτή δεν ισχύει, έχει καταρριφθεί και αυτό διότι: 1. Άνθρωποι που κάνουν φυσική άσκηση ή όταν εκτεθούν σε υψηλές πυκνότητες Ο2 ή CO2 δεν χασμουριούνται. 2. Οι ασθενείς οι οποίοι πάσχουν από καρδιακά ή αναπνευστικά νοσήματα δεν εμφανίζουν υπερβολικό χασμουρητό. Επίσης, πειραματικές παρατηρήσεις στο ανθρώπινο έμβρυο και τα ψάρια δεν επιβεβαιώνουν την παραπάνω θεωρία. Σύγχρονες θεωρίες, θεωρούν: 1η ΘΕΩΡΙΑ: Ότι το χασμουρητό είναι αντιδραστικός μηχανισμός που ενεργοποιείται από την παρατεταμένη ακινησία και ακαμψία του ανθρώπινου σώματος και σκοπό έχει την αποκατάσταση ιδανικής μυοσκελετικής κατάστασης του ατόμου και βελτίωση των κινητικών δυνατοτήτων του (βλ. «πρωϊνό χασμουρητό»). 2η ΘΕΩΡΙΑ: Η μείωση της θερμοκρασίας του εγκεφάλου που προκαλείται από το χασμουρητό, δρα ευνοϊκά στην κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο του ατόμου που χασμουριέται. 3η ΘΕΩΡΙΑ: Η εισπνοή που συνοδεύει το χασμουρητό και η μέγιστη διάσταση του στόματος που συνοδεύει το χασμουρητό, προκαλεί αύξηση της κυκλοφορίας του

Υπάρχει συσχέτιση χασμουρητού και ασθενειών; • Το χασμουρητό μπορεί να εκφράζει αγγειοσύσπαση, υποξία του στελέχους του εγκεφάλου. • Επίδραση θερμού, ψυχρού επιθέματος στο χασμουρητό. Εφαρμογή ψυχρών επιθεμάτων στο μέτωπο του ατόμου που χασμουριέται, σταματάει το χασμουρητό. • Η σκλήρυνση κατά πλάκας προκαλεί χασμουρητό. • Η πλάγια μυατροφική σκλήρυνση επίσης. • Κατά την θεραπευτική ακτινοθεραπεία για νεοπλασίες εμφανίζονται χασμουρητά στο πάσχον άτομο. • Χασμουρητά εμφανίζονται κατά τη θεραπευτική αγωγή για νόσο Parkinson.

• Έχει παρατηρηθεί αυξημένη εμφάνιση χασμουρητών σε άτομα με λοίμωξη H.pylori στο στομάχι. • Χασμουρητά επίσης συνοδεύουν νευρολογικά νοσήματα όπως: - Αγγειοκινητική (μέσω παρασυμπαθητικού συστήματος) συγκοπή, - Όγκοι υπόφυσης, - Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, - Ημικρανίες, - Επιληψία • Οι σχιζοφρενείς χασμουριούνται (δεν είναι γνωστός ο λόγος) λιγότερο από τους υγιείς!!! • Υπάρχουν περιστατικά (μαρτυρίες) γυναικών οι οποίες αναφέρουν οργασμό σύγχρονα με το χασμουρητό. • Επίσης, αναφορές υπάρχουν άτομα κατά την θεραπεία με το αντικαταθλιπτικό φάρμακο clomipramine κάθε φορά που χασμουριότανε είχαν αυτόματο οργασμό !!! Συμπερασματικά, οι διάφορες λειτουργικές θεωρίες που αναφέρονται στο χασμουρητό δεν έχουν καταδειχθεί πλήρως σε επιστημονικές βάσεις, προτείνοντας στο σύνολό τους το χασμουρητό σαν Βασικό ομοιοστατικό μηχανισμό συναισθηματικής επαγρύπνησης, σωματικής ευεξίας, χαλάρωσης. ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΟΤΙ ΤΟ ΧΑΣΜΟΥΡΗΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΝΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ, ΣΑΝ ΑΣΠΙΔΑ ΚΥΡΙΩΣ ΣΕ ΑΝΟΥΣΙΕΣ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΠΛΗΞΗ ΚΑΙ ΑΝΙΑ.

Υ.Γ.: Αν διαβάζοντας αυτό το άρθρο δεν χασμουρηθήκατε ούτε μία φορά, έχω αποτύχει να σας εμπνεύσω σαν συγγραφέας και γιατρός. u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 53

ιατρικός κόσμος

Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H.pylori) – Το μικρόβιο που ταλαιπωρεί το στομάχι μας

Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (ΕΠ) απομονώθηκε για πρώτη φορά το 1982, σε καλλιέργεια βιοψιών στομάχου στο μικροβιολογικό εργαστήριο του νοσκομείου Royal Peth της Δυτικής Αυστραλίας. Έχει σχήμα ελικοειδές ή καμπυλοειδές και διαστάσεις λίγο μεγαλύτερες από ένα χιλιοστό του χιλιοστού. Από το ένα άκρο του ξεκινούν 4-6 ελυτροφόρες βλεφαρίδες, με τη βοήθεια των οποίων κινείται μέσα στο παχύρρευστο στρώμα βλέννας που καλύπτει την εσωτερική επιφάνεια (επιθήλιο) του στομάχου. Από τον Το στομάχι είναι ο φυσικός χώρος αποικισμού και διαβίωσης του μικροβίου, όπου Σωτήρη Δ. Γεωργόπουλο, MD, FEBGH, AGAF, ανταπεξέρχεται στο εχθρικό γι’ αυτό όξινο περιβάλλον με τη βοήθεια ενός ένζυμου του, Γαστρεντερολόγο – Ηπατολόγο, της ουρεάσης. Ο τρόπος μετάδοσης του μικροβίου δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί, Δ/ντή Γαστρεντερολογικής Κλινικής, πιστεύεται όμως ότι μεταδίδεται από άτομο Ιατρικού Π. Φαλήρου, σε άτομο. Έχει παρατηρηθεί αυξημένη διασπορά του μικροβίου σε οικογένειες και μεταξύ συζύγων ή γενικά ατόμων που βρίσκονται σε στενή επαφή. Περίπου το 50% του πληθυσμού του πλανήτη έχει μολυνθεί από το ΕΠ. Ανάλογο είναι το μέσο ποσοστό μόλυνσης του ελληνικού πληθυσμού, που όμως φαίνεται ότι είναι μικρότερο στα νεότερα και μεγαλύτερο στα γηραιότερα άτομα. 54 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Η μόλυνση του ατόμου από το ΕΠ προκαλεί άμεση ανοσολογική απάντηση του οργανισμού, που χαρακτηρίζεται από την παραγωγή αντισωμάτων που κυκλοφορούν στο αίμα του ασθενούς. Τα αντισώματα όμως αυτά σπάνια εξουδετερώνουν το μικρόβιο κι έτσι, τις περισσότερες φορές, τη μόλυνση από ΕΠ ακολουθεί η εγκατάσταση μιας, ποικίλης βαρύτητας, χρόνιας φλεγμονής, που ονομάζεται χρόνια ενεργός γαστρίτιδα. Όλα τα άτομα που έχουν προσβληθεί από ΕΠ αναπτύσσουν χρόνια ενεργό γαστρίτιδα, παραμένουν όμως τις περισσότερες φορές ασυμπτωματικοί φορείς του μικροβίου, οι οποίοι πιθανόν συμβάλλουν στη μετάδοσή του. Το 15-20% όσων έχουν μολυνθεί θα παρουσιάσει τελικά δωδεκαδακτυλικό ή γαστρικό έλκος και ένα πολύ μικρότερο ποσοστό πιθανόν να αναπτύξει γαστρικό καρκίνο ή χαμηλής κακοήθειας γαστρικό λέμφωμα (MALT-λέμφωμα). Επίσης, το ΕΠ, θεωρείται ότι σχετίζεται με την ανεξήγητη σιδηροπενική αναιμία, την μεγαλοβλαστική αναιμία και την ιδιοπαθή θρομβοπενική πορφύρα, καταστάσεις στις οποίες η θεραπεία του μικροβίου έχει συνήθως ευεργετικά αποτελέσματα. Δεν είναι γνωστό το ποσοστό των ασθενών που, χωρίς να έχουν έλκος, υποφέρουν

Αφιέρωμα από δυσπεπτικά ενοχλήματα οφειλόμενα στο μικρόβιο. Όμως υπάρχει συμφωνία στην διεθνή βιβλιογραφία ότι η θεραπεία του ΕΠ ανακουφίζει σε μεγαλύτερο ποσοστό τα συμπτώματα των ασθενών με λειτουργική δυσπεψία (δηλαδή επιγαστρικά συμπτώματα που δεν οφείλονται σε έλκος ή άλλη οργανική νόσο) απ’ ότι οποιαδήποτε άλλη συμβατική γαστρεντερολογική θεραπεία (π.χ. με αντιεκκριτικά ή προκινητικά φάρμακα). Η θεραπεία του ΕΠ σε ασθενείς με λειτουργική δυσπεψία υποστηρίζεται από όλα τα διεθνή πλαίσια συμφωνίας όπως και από το πρόσφατο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Συμφωνίας (Maastricht 4-2010).

Σχέση μικροβίου με γαστρίτιδα, έλκος, καρκίνο στομάχου Σήμερα πιστεύεται ότι η λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού αποτελεί το αίτιο της χρόνιας γαστρίτιδας και τον κυριότερο παράγοντα δημιουργίας του γαστρικού και δωδεκαδακτυλικού έλκους, συμβάλλει δε σημαντικά στην εξέλιξη των βλαβών του γαστρικού βλεννογόνου που οδηγούν στην εμφάνιση του καρκίνου του στομάχου. Γι’ αυτό θεωρήθηκε από την αρμόδια επιτροπή της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας ως κλάσεως Ι καρκινογόνο. Η θεραπεία του μικροβίου, ιδιαίτερα όταν αυτή εφαρμόζεται σε πρωιμότερα στάδια της λοίμωξης, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας από το πεπτικό έλκος και τις επιπλοκές του, αλλά το σπουδαιότερο σε σημαντική μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο του στομάχου.

Όλες οι παραπάνω μέθοδοι ανιχνεύουν την παρουσία ΕΠ με διαγνωστική ακρίβεια που στα χέρια έμπειρου και εξειδικευμένου προσωπικού υπερβαίνει το 90%. Από τις μεθόδους διάγνωσης του ΕΠ απλούστερες και πιο δημοφιλείς θεωρούνται οι μη επεμβατικές δοκιμασίες, διότι δεν προϋποθέτουν τη διενέργεια γαστροσκόπησης. Μειονέκτημα αυτών των μεθόδων αποτελεί το γεγονός ότι δεν πληροφορούν το γιατρό για τη νόσο που τυχόν συνοδεύει τη λοίμωξη από ΕΠ (π.χ. πεπτικό έλκος, γαστρικός καρκίνος) για τη διαπίστωση της οποίας απαιτείται γαστροσκόπηση και πιθανώς λήψη βιοψιών. Σήμερα, οι μη επεμβατικές δοκιμασίες (κυρίως η ανίχνευση αντισωμάτων στο αίμα) χρησιμοποιούνται συχνά από μη γαστρεντερολόγους (γενικούς ιατρούς ή παθολόγους) για τη διάγνωση και θεραπεία του ΕΠ σε ασθενείς με επιγαστρικά ενοχλήματα (προσέγγιση test and treat). Η εφαρμογή της προσέγγισης αυτής πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή στην κλινική πράξη. Αφορά μόνον σε νέους δυσπεπτικούς ασθενείς (με ηλικία μικρότερη των 45 ετών) που δεν παρουσιάζουν ανησυχητικά συμπτώματα (π.χ. δυσφαγία, απώλεια βάρους, ανορεξία, αιμορραγία ανωτέρου πεπτικού, μάζα επιγαστρίου, ίκτερο, εμέτους ή επίμονη επιγαστραλγία) και δεν αναφέρουν κληρονομικό ιστορικό γαστρικού καρκίνου ή χρόνια λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (παυσίπονα του τύπου της ασπιρίνης).

Διάγνωση - Θεραπεία Προϋπόθεση για τη θεραπεία είναι η διάγνωση της ελικοβακτηριδιακής λοίμωξης, που επιτυγχάνεται με: - Επεμβατικές & - Μη επεμβατικές μεθόδους. Στις πρώτες υπάγονται η ιστολογική εξέταση βιοψιών στομάχου, η καλλιέργεια του μικροβίου και η ταχεία δοκιμασία ουρεάσης γνωστή ως CLO-test. Στις δεύτερες περιλαμβάνονται η ανίχνευση των αντισωμάτων κλάσεως IgG και IgA έναντι του ΕΠ στο αίμα των ασθενών, η δοκιμασία εκπνοής ραδιοσεσημασμένης ουρίας με άνθρακα 13 ή 14 (13C ή 14C-Urea Breath Test) και πρόσφατα η δοκιμασία ανίχνευσης αντιγόνου ΕΠ στα κόπρανα (με μονοκλωνικό αντίσωμα).

Οι ασθενείς που έχουν κάποιον από τους προαναφερθέντες παράγοντες κινδύνου, όλοι οι ασθενείς ηλικίας άνω των 45 ετών και όσοι ασθενείς συνεχίζουν να έχουν συμπτώματα μετά τη θεραπεία του ΕΠ πρέπει να επισκέπτονται ειδικό ιατρό (γαστρεντερολόγο). Στη συνέχεια ο γαστρεντερολόγος, με βάση το

ιστορικό του ασθενούς, την κλινική εξέταση και το αποτέλεσμα των εργαστηριακών δοκιμασιών, καθορίζει αν ο ασθενής χρειάζεται ή όχι παραπέρα έλεγχο, τη φύση αυτού του ελέγχου (π.χ. γαστροσκόπηση, υπερηχογράφημα) και τέλος τη θεραπευτική αγωγή, εφόσον αυτή απαιτείται. Μέχρι πρόσφατα η θεραπεία της λοίμωξης από ΕΠ περιελάμβανε την χορήγηση τριπλού συνδυασμού ενός ισχυρού αντιεκκριτικού φαρμάκου (πραζόλης) με δύο αντιβιοτικά (συνήθως κλαριθρομυκίνη και αμοξυκιλίνη) για 7-10 ημέρες (κλασικό τριπλό σχήμα). Δυστυχώς, λόγω σταδιακής ανάπτυξης αποχής του ΕΠ στα αντιβιοτικά και κυρίως στην κλαριθρομυκίνη, η αποτελεσματικότητα των κλασικών θεραπευτικών σχημάτων 1ης γραμμής υποχώρησε σε μη αποδεκτά επίπεδα (ποσοστά επιτυχούς θεραπείας <70% στην κλινική πράξη). Σήμερα προτείνονται εναλλακτικές θεραπείες 1ης γραμμής όπως η διαδοχική και η τετραπλή θεραπεία με ή χωρίς βισμούθιο. Σε πρόσφατη μελέτη που διενεργήθηκε στο Γαστρεντερολογικό Τμήμα του Ιατρικού Π. Φαλήρου και δημοσιεύθηκε στο έγκριτο Αμερικανικό περιοδικό «Helicobacter», δείξαμε ότι η καταλληλότερη θεραπεία 1ης γραμμής του ΕΠ στη χώρα μας πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα κύρια αντιβιοτικά για την εκρίζωσή του (αμοξυκιλίνη, κλαριθρομυκίνη και μετρονιδαζόλη) σε συνδυασμό με ισχυρό αντιεκκριτικό παράγοντα (πραζόλη) για 10 ημέρες (concomitant). Τα ποσοστά θεραπείας που επιτυγχάνονται με το σχήμα αυτό είναι περίπου 95%. Το αποτέλεσμα της θεραπείας είναι σκόπιμο να ελέγχεται 1 μήνα μετά το πέρας της φαρμακευτικής αγωγής, συνήθως με τη δοκιμασία εκπνοής ουρίας ή κοπράνων. Στις περιπτώσεις ανεπιτυχούς θεραπείας (<10%) χορηγείται εναλλακτικό σχήμα 2η γραμμής με βάση την λεβοφλοξασίνη (Tavanic). Με τη διαδοχική θεραπεία πρώτης και δεύτερης γραμμής, η λοίμωξη από ΕΠ θεραπεύεται πρακτικά στο σύνολο των ασθενών. u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 55

ιατρικός κόσμος

Πως πρέπει να λειτουργεί ένα Τμήμα Μαστού;

Από τον Γιάννη Φύσσα Ειδικό Χειρουργό Μαστού, Δ/ντή Τμήματος Μαστού, Ιατρικού Π. Φαλήρου 56 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Κάνατε μια μαστογραφία στο κέντρο Α, κάνατε ένα υπερηχογράφημα μαστών στο κέντρο Β, μια εξέταση αίματος στο Γ. Όμως ξέρει ο γιατρός στο Β, τι βρέθηκε στο Α; Σας ρώτησαν στο Γ τι πρόβλημα έχετε; Υπάρχει συνεννόηση μεταξύ Α, Β και Γ; Ποιός θα συνδυάσει και ποιος θα αξιολογήσει τα αποτελέσματα; Ο μαστός, η περήφανη σημαία της θηλυκότητας, τυχαίνει να φιλοξενεί δυστυχώς, πολλές καλοήθεις παθήσεις αλλά και την πιο συχνή μορφή καρκίνου των γυναικών. Τού αξίζει λοιπόν ιδιαίτερη προσοχή γιατί αν βρεθεί εγκαίρως και αντιμετωπιστεί ορθά, ο καρκίνος

του μαστού γιατρεύεται στο 95% των γυναικών. Κι όμως σήμερα η Ελλάδα, της πληθώρας γιατρών και της υπερπροσφοράς ιατρικών εξετάσεων και διαγνωστικών κέντρων, είναι μία από τις 4 χώρες της Ευρώπης, όπου η πρόγνωση των ασθενών με καρκίνο του μαστού δεν βελτιώνεται, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες 26 χώρες όπου σημειώνεται σημαντική αύξηση της επιβίωσης μετά το 1990. Γιατί όμως; Έχουμε τα ίδια μηχανήματα με τους άλλους. Έχουμε εξαίρετους γιατρούς και νοσοκομεία. Έχουμε ιατρικές εταιρείες, φαρμακευτικές εταιρείες, ιατρικά συνέδρια. Τι φταίει; Καταρχήν, είναι περιστασιακή και ελλιπής η ενημέρωση των γυναικών και αφήνεται στην δική τους ευθύνη να εξετασθούν, αν και όποτε θέλουν. Θα έπρεπε η Πολιτεία, τα ασφαλιστικά ταμεία και οι ιατρικές εταιρείες να αναλάβουν την ενημέρωση του κοινού και την προσωπική πρόσκληση της κάθε γυναίκας ανά τακτά διαστήματα, βάσει πρωτοκόλλων, για προληπτική κλινική εξέταση και μαστογραφία. Ιδιαίτερα μάλιστα των γυναικών υψηλού κινδύνου. Πέρα από τις ευθύνες του κράτους, πιστεύουμε επίσης ότι λείπει και ένας άλλος πολύ βασικός παράγοντας. Λείπει η ιατρική ομάδα, ο συντονισμός του Α, του Β και του Γ με βάση συγκεκριμένα πρωτόκολλα, η υποταγή του αλάνθαστου ιατρικού «εγώ», στο ομαδικό «εμείς», λείπει ο ποιοτικός έλεγχος των διαγνωστικών κέντρων και περισσεύει ο αυτοσχεδιασμός. Έτσι δημιουργήσαμε το Τμήμα Μαστού του Ιατρικού Π. Φαλήρου, τηρώντας όλα τα διεθνή πρωτόκολλα εξέτασης, διάγνωσης, θεραπείας και παρακολούθησης.

1. Π ρωτόκολλα εξέτασης και διάγνωσης των γυναικών Η εξέταση μιας γυναίκας πρέπει να αρχίζει και να τελειώνει με τον κλινικό γιατρό, τον ειδικό στο μαστό (μαστολόγο ή χειρουργό μαστού). Αυτός είναι ο υπεύθυνος που θα κάνει την κλινική εξέταση (ψηλάφηση) των μαστών, θα παραγγείλει τις απαιτούμενες εξετάσεις και θα

Αφιέρωμα

αξιολογήσει τα αποτελέσματά τους. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει συντονισμός ανάμεσα στο χειρουργό μαστού και στον ειδικό ακτινολόγο που θα κάνει τη μαστογραφία ή \ και το υπερηχογράφημα. Για κάθε κλινικό εύρημα π.χ. ένα ψηλαφητό ογκίδιο, πρέπει να ενημερώνεται ο ακτινολόγος ούτως ώστε να εστιάσει καλύτερα στη συγκεκριμένη περιοχή του μαστού. Αλλά και ο χειρουργός μαστού πρέπει να παρακολουθεί από κοντά την ακτινολογική εικόνα του συγκεκριμένου ευρήματος. Το να κάνει μια γυναίκα από μόνη της μια μαστογραφία και να εφησυχάζεται εάν αυτή δεν δείχνει τίποτα, είναι συχνό σφάλμα στην Ελλάδα, διότι ένα 4-8 % των καρκίνων του μαστού δεν είναι ορατοί στη μαστογραφία. Μάλιστα αριθμός αυτός είναι ακόμη μεγαλύτερος στις νέες γυναίκες. Είναι λοιπόν υποχρέωση των ακτινολόγων να συνιστούν σε όλες τις γυναίκες, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της μαστογραφίας, κλινική εξέταση μαστών από ειδικό χειρουργό μαστού. Είναι επίσης υποχρέωση των χειρουργών μαστού να συνιστούν μαστογραφικό έλεγχο σε όλες τις γυναίκες άνω των 40 ετών, ανεξάρτητα αν έχουν ή όχι ψηλαφητό εύρημα. Στο Ιατρικό Π. Φαλήρου κάθε γυναίκα αντιμετωπίζεται σφαιρικά από την ειδική ομάδα γιατρών. Κάθε ύποπτο κλινικό ή μαστογραφικό εύρημα θα συζητηθεί από την ομάδα, στο

πλευρό της ασθενούς. Εάν υπάρχει υποψία κακοήθειας μπορεί να ληφθεί επί τόπου και κατευθυνόμενη διαγνωστική βιοψία με τη βοήθεια ψηφιακού μαστογράφου νεώτατης γενιάς ή τρισδιάστατου υπερηχοτομογράφου.

2. Πρωτόκολλα θεραπευτικής αντιμετώπισης Εάν απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση αυτή θα γίνει με τον ελάχιστο χρόνο παραμονής στο νοσοκομείο, με το ελάχιστο δυνατό χειρουργικό τραύμα και με το βέλτιστο αισθητικό αποτέλεσμα. Αυθημερόν εξέρχονται οι ασθενείς που υποβάλλονται σε μικρή,

των ασθενών και η διαιτολόγος μας με ειδικές υποστηρικτικές δίαιτες προσανατολισμένες σε αυτές τις ασθενείς.

3. Πρωτόκολλα παρακολούθησης Είμαστε στο πλευρό των ασθενών μας για πάντα, με βάση τα διεθνή πρωτόκολλα

H εξέταση μιας γυναίκας πρέπει να αρχίζει και να τελειώνει με τον κλινικό γιατρό, τον ειδικό στο μαστό (μαστολόγο ή χειρουργό μαστού). μεσαία ή μεγάλη επέμβαση. Για τις βαρειές επεμβάσεις απαιτείται μόνο μία διανυκτέρευση. Παρέχουμε τη δυνατότητα εντοπισμού και βιοψίας αψηλάφητων βλαβών κατόπιν τοποθέτησης αγκίστρου, τη δυνατότητα βιοψίας «φρουρού λεμφαδένα» με τη χρήση ραδιοϊσοτόπων, καθώς και τη δυνατότητα ενδοσκοπικής αφαίρεσης μεγάλων καλοήθων όγκων του μαστού, μέσω μικρής τομής στη μασχάλη και χωρίς ουλή στο μαστό. Δίνουμε πρωτεύοντα ρόλο στην αισθητική αποκατάσταση μετά από κάθε επέμβαση, καθώς και στη δυνατότητα ανάπλασης του μαστού μετά από μαστεκτομή, σε συνεργασία με τον πλαστικό χειρουργό της ομάδας. Οι εξειδικευμένοι παθολόγοι-ογκολόγοι του τμήματος μαστού αναλαμβάνουν την ορμονοθεραπεία, τη στοχευμένη θεραπεία και τη χημειοθεραπεία σε ασθενείς με καρκίνο μαστού. Εδώ συμβάλλει σημαντικά η κλινική ψυχολόγος μας που παρέχει τη δυνατότητα ψυχολογικής υποστήριξης όλων

παρακολούθησης, χωρίς υπερβολές ως προς τη συχνότητα και τον αριθμό των εξετάσεων που απαιτούνται. Εμπιστευθείτε μας για την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση ή τη θεραπεία σας. Θα σας αντιμετωπίσουμε σαν φίλη ή συγγενή μας. Όπως αρμόζει σε κάθε αξιοπρεπή άνθρωπο του 21ου αιώνα. Όπως θα ήθελε κάθε ασθενής να τον αντιμετωπίσουν. Γιατί η Ιατρική δεν είναι μέσο πλουτισμού αλλά ανθρωπιστική Επιστήμη και Τέχνη. u

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 57

ιατρικός κόσμος

Διαβητικές Επιπλοκές: «Το προλαμβάνειν καλύτερο του θεραπεύειν»

Στην παραπάνω φράση του Ιπποκράτη περικλείεται μια φιλοσοφία η οποία βρίσκει σημαντική εφαρμογή ακόμα και στις μέρες μας και ιδίως σε ό,τι αφορά το σακχαρώδη διαβήτη και τις επιπλοκές του.

Από τον Δρ. Ιωάννη Ντούπη Ειδικό Παθολόγο - Διαβητολόγο, Δ/ντή Διαβητολογικού Ιατρείου Ιατρικού Π. Φαλήρου

58 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Ο σακχαρώδης διαβήτης ή «σάκχαρο» όπως συνηθίζεται να λέγεται, είναι ένα χρόνιο νόσημα γνωστό από αρχαιότατων χρόνων. Ο Έλληνας ιατρός Αρεταίος τον 1ο μ.Χ. αιώνα περίγραψε πρώτος την νόσο με την ακατανίκητη δίψα και πολυουρία δίνοντας της το όνομα «διαβήτης» από το ρήμα διαβαίνω υποδηλώνοντας ότι στη νόσο αυτή τα υγρά δεν παραμένουν στο σώμα, αλλά το χρησιμοποιούν ως διαβήτη (σκάλα) μέσω της οποίας εξέρχονται. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης αποτελεί μία ασθένεια η οποία στην εποχή μας έχει

λάβει τεράστιες διαστάσεις με σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Στη χώρα μας καταγράφονται πάνω από ένα εκατομμύριο ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη και ο αριθμός αυτός ολοένα και διευρύνεται. Επιπλέον, ο αριθμός των συνανθρώπων μας που λανθάνουν της διάγνωσης είναι επίσης μεγάλος. Ο διαβήτης διακρίνεται σε δύο μεγάλες βασικές κατηγορίες: Το διαβήτη τύπου 1 ή νεανικό διαβήτη, όπως συνηθίζεται να λέγεται, και το διαβήτη τύπου 2. Ο διαβήτης τύπου 1 χρειάζεται απαραίτητα ινσουλίνη για την αντιμετώπισή του, καθώς στα άτομα αυτά παράγεται ελάχιστη ή καθόλου

Αφιέρωμα ινσουλίνη. Συνήθως εμφανίζεται σε άτομα νεαρής ηλικίας, χωρίς όμως να αποκλείεται η εμφάνισή του σε μεγαλύτερους (διαβήτης τύπου LADA). Ο διαβήτης τύπου 2 δεν χρειάζεται απαραίτητα ινσουλίνη αλλά είναι εξίσου επικίνδυνος με τον τύπο 1. Η μορφή αυτή του διαβήτη είναι η συχνότερη καθώς αφορά περίπου το 80% του συνόλου των διαβητικών και απαντάται κατά κύριο λόγο σε ενήλικες παχύσαρκους. Δεν αποκλείεται όμως και η παρουσία του σε μη παχύσαρκα άτομα, καθώς επίσης - σε σχετικά σπάνιες περιπτώσεις - και σε άτομα νεαρής ηλικίας. Στα άτομα αυτά, παράγεται λιγότερη ινσουλίνη απ’ αυτή που χρειάζεται και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τις αυξημένες τιμές σακχάρου στο αίμα.

Διαβητική Αμφιβληστροειδοπάθεια

Εικόνα 1

(α) Φυσιολογικός βυθός οφθαλμού

Οι επιπλοκές του διαβήτη όπως η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, η νευροπάθεια, η νεφροπάθεια καθώς και η μίκρο- και μάκρο-αγγειοπάθεια ταλαιπωρούν χιλιάδες συνανθρώπους μας παγκοσμίως, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής τους.

Διαβητική Νεφροπάθεια

Ο ακρογωνιαίος λίθος της πρόληψης των επιπλοκών του διαβήτη είναι η σωστή ρύθμιση του σακχάρου με τη λήψη της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής, παράλληλα με την τακτική ιατρική παρακολούθηση και τον προληπτικό έλεγχο των «οργάνων στόχων» του διαβήτη. Μεγάλες μελέτες έδειξαν ότι η διατήρηση των τιμών του σακχάρου σε ικανοποιητικά επίπεδα έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική καθυστέρηση ή και αποφυγή των διαφόρων επιπλοκών του Διαβήτη, τόσο στους ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 (νεανικός διαβήτης), όσο και στους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 (διαβήτης ενηλίκων). Για την επίτευξη καλής ρύθμισης είναι απαραίτητη η τακτική μέτρηση του σακχάρου από τον ασθενή, η οποία είναι ιδιαίτερα απλή με τη βοήθεια των σύγχρονων μετρητών. Επιπλέον, η μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HBA1c) δίνει χρήσιμες πληροφορίες για τις τιμές του σακχάρου του ασθενούς τους τρεις τελευταίους μήνες (πίνακας 1) αποτελώντας τον καθρέπτη της γλυκαιμικής ρύθμισης. Τιμές γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κάτω από 7 % υποδηλώνουν μια ικανοποιητική γλυκαιμική ρύθμιση. Ακολούθως, παρατίθενται οι σημαντικότερες από τις επιπλοκές του σακχαρώδους διαβήτη καθώς και οι τρόποι πρόληψης αυτών.

Είναι η βλάβη που υφίστανται τα μικρά αγγεία του βυθού του ματιού λόγω του διαβήτη, με συνέπεια την έκπτωση της οπτικής οξύτητας η οποία μπορεί να φτάσει ως και την τύφλωση σε προχωρημένα στάδια (εικόνα 1). Μην ξεχνάμε ότι ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί την πρώτη αιτία τύφλωσης παγκοσμίως. Η παρουσία της επιπλοκής αυτής έχει στενή σχέση με τη διάρκεια του διαβήτη. Τακτικός οφθαλμικός έλεγχος με βυθοσκόπηση, μία φορά ετησίως, μπορεί να προλάβει σοβαρές βλάβες στους οφθαλμούς, καθώς ο οφθαλμίατρος με κατάλληλες τεχνικές (laser) έχει την δυνατότητα να σταματήσει μια αρχόμενη βλάβη στο βυθό του οφθαλμού βοηθώντας στην καλή συντήρηση της οπτικής οξύτητας του ασθενούς

(β) Βυθός ασθενούς με διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.

Η βλάβη των νεφρών από το διαβήτη, γνωστή ως διαβητική νεφροπάθεια, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αιτίες που οδηγούν σε αιμοκάθαρση, σε παγκόσμιο επίπεδο. Εγκαθίστανται ύπουλα, χωρίς προειδοποιητικά συμπτώματα, ξεκινώντας ως μικρολευκωματινουρία, για να προχωρήσει, στη συνέχεια, σε αποβολή μεγαλύτερου ποσού λευκώματος (λευκωματουρία), οδηγώντας σταδιακά σε νεφρική ανεπάρκεια. Ο τακτικός έλεγχος της νεφρικής λειτουργίας και η μέτρηση μικροαλβουμίνης

➲

Πίνακας 1: Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη και οι αντίστοιχες μέσες τιμές του σακχάρου κατά το τελευταίο τρίμηνο.

Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη Μέση τιμή σακχάρου κατά το (HB A1c) % τελευταίο 3μηνο

126

6,5

140

154

7,5

169

183

8,5

197

212

9,5

226

240

10,5

255

269

11,5

283

298 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 59

ιατρικός κόσμος

ούρων μπορούν να ανιχνεύσουν τυχόν αρχόμενη διαβητική νεφροπάθεια, ώστε να ληφθούν τα απαραίτητα φαρμακευτικά και διατροφικά μέτρα για την προστασία των νεφρών από περαιτέρω βλάβες.

Αρτηριακή Υπέρταση Ο σχολαστικός έλεγχος και η αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι στη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη καθώς η υπέρταση αποτελεί έναν ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά και εγκεφαλικά επεισόδια, ο οποίος ενισχύεται ιδιαιτέρως με τη συνύπαρξη του διαβήτη. Ιδανικές τιμές αρτηριακής πίεσης σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη θεωρούνται κάτω του 130, για την συστολική αρτηριακή πίεση και κάτω του 80, για τη διαστολική αρτηριακή πίεση. Η τακτική μέτρηση της αρτηριακής πίεσης σε ασθενείς με διαβήτη, δίνει τη δυνατότητα ανίχνευσης πιθανής απορρύθμισης της, με σκοπό την έγκαιρη λήψη κατάλληλων υγιεινοδιαιτητικών ή φαρμακευτικών μέτρων.

Μακροαγγειοπάθεια Ο όρος μακροαγγειοπάθεια χαρακτηρίζει την προσβολή των μεγάλων αγγείων του σώματος από το διαβήτη. Οι εκδηλώσεις της αφορούν κυρίως την προσβολή των στεφανιαίων αγγείων, των καρωτίδων, καθώς και των αρτηριών των κάτω άκρων. Συνέπεια των ανωτέρω είναι εμφάνιση πόνου στην καρδιά (στηθάγχη) ή ακόμα και έμφραγμα, εγκεφαλικά επεισόδια ή και πόνο στα πόδια κατά τη βάδιση (διαλείπουσα χωλότητα). Στην εμφάνιση της μακροαγγειοπάθειας, εκτός από το διαβήτη, οπωσδήποτε συμβάλουν και άλλοι παράγοντες όπως η υπερλιπιδαιμία, η παχυσαρκία, η υπέρταση, το κάπνισμα, και η καθιστική ζωή. Για την πρόληψη της μακροαγγειοπάθειας, είναι απαραίτητη η άριστη ρύθμιση του διαβήτη, η διακοπή του καπνίσματος, η φυσική δραστηριότητα, καθώς και η αντιμετώπιση των διαφόρων άλλων παραγόντων κινδύνου που πιθανόν να συνυπάρχουν.

Διαβητική Νευροπάθεια Διαβητικό Πόδι Η βλαπτική επίδραση του διαβήτη στο νευρικό σύστημα εμφανίζεται σπάνια στην παιδική ή εφηβική ηλικία, είναι όμως η πιο 60 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

συχνή χρόνια επιπλοκή σε ηλικιωμένους ασθενείς με διαβήτη. Αρκετές φορές συνυπάρχει με άλλες χρόνιες επιπλοκές όπως η αμφιβληστροειδοπάθεια και η νεφροπάθεια. Οι εκδηλώσεις της εξαρτώνται από τα σημεία προσβολής του νευρικού συστήματος. Η πιο συχνή κλινική μορφή της διαβητικής νευροπάθειας είναι η περιφερική νευροπάθεια. Συνήθως παρατηρείται σε ασθενείς που έχουν τουλάχιστον 10 χρόνια γνωστού διαβήτη. Είναι συχνότερη σε προχωρημένες ηλικίες και αφορά διαταραχή της αισθητικότητας των

Εικόνα 2: Διαβητικό πόδι με νευροπάθεια Charcot, υπερκερατώσεις και έλκη.

κάτω άκρων, κυρίως από τα γόνατα και κάτω (νευροπάθεια τύπου κάλτσας). Η περιφερική νευροπάθεια διαδράμει συνήθως ασυμπτωματικά και διαγιγνώσκεται από τον ιατρό κατά την τακτική κλινική εξέταση.

Αφορά κατά κύριο λόγο την ελαττωμένη ή ακόμα και ανύπαρκτη αίσθηση του πόνου, που μπορεί να έχει σαν συνέπεια διάφορους μικροτραυματισμούς που δε γίνονται αντιληπτοί (πχ. πέτρα ή αιχμηρό αντικείμενο στο παπούτσι) ή εγκαύματα, έχοντας ενίοτε ως συνέπεια τη δημιουργία έλκους που η επούλωσή του είναι κατά κανόνα χρονοβόρος και επίπονη (εικόνα 2). Σημαντικός είναι επιπλέον ο κίνδυνος σοβαρής επιμόλυνσης του έλκους που μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στον ακρωτηριασμό του ποδιού. Μερικές φορές, η περιφερική νευροπάθεια χαρακτηρίζεται από έντονο άλγος των κάτω άκρων (επώδυνη περιφερική νευροπάθεια) με ταυτόχρονο αίσθημα καύσου, με συνέπεια οι ασθενείς συχνά να μην ανέχονται ούτε την επαφή με τα κλινοσκεπάσματα. Ο πόνος είναι συνεχής, ιδιαίτερα έντονος τη νύχτα και διαρκεί από μερικούς μήνες ως και χρόνια. Αποτέλεσμα αυτού είναι η αϋπνία, η κατάπτωση και η απώλεια βάρους. Μια άλλη μορφή διαβητικής νευροπάθειας αφορά την προσβολή μεμονωμένων νεύρων, κυρίως κρανιακών. Στην περίπτωση αυτή η κλινική σημειολογία του ασθενούς είναι ανάλογη του προσβληθέντος νεύρου. Τέλος, μια ακόμα μορφή διαβητικής νευροπάθειας αφορά το αυτόνομο νευρικό σύστημα, δηλαδή το τμήμα του νευρικού μας συστήματος που λειτουργεί ανεξαρτήτως της θελήσεώς μας (έλεγχος της καρδιακής συχνότητας, των διακυμάνσεων της αρτηριακής πίεσης, της έκκρισης γαστρικών υγρών, της εφίδρωσης κλπ). Η νευροπάθεια

Αφιέρωμα του αυτόνομου νευρικού συστήματος, λόγω του διαβήτη, έχει ως συνέπεια μια μεγάλη ποικιλία κλινικών εκδηλώσεων, όπως διάρροια (κυρίως τις βραδινές και πρωινές ώρες), εμέτους, ορθοστατική υπόταση, διαταραχές εφίδρωσης, διαταραχές ούρησης και μερικές φορές στυτική δυσλειτουργία, η οποία βέβαια μπορεί να σχετίζεται επιπλέον με αγγειακά ή και ψυχολογικά αίτια. Ιδιαιτέρως το πρόβλημα της στυτικής δυσλειτουργίας στο ανδρικό διαβητικό πληθυσμό είναι συχνό και σοβαρό, αλλά πιθανότατα εκείνο που συζητείται λιγότερο με το γιατρό. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε αμηχανία ή ακόμα και άγνοια του ασθενούς. Η στυτική δυσλειτουργία μπορεί να έχει σημαντική ψυχολογική επίπτωση στον πάσχοντα και στη σύντροφό του και συσχετίζεται με κατάθλιψη, άγχος και απώλεια της αυτοεκτίμησης και από τα δύο άτομα του ζεύγους. Η διάγνωση των διάφορων μορφών διαβητικής νευροπάθειας γίνεται από τον ιατρό με την κλινική εξέταση καθώς και με τη χρήση εξειδικευμένων ιατρικών μηχανημάτων που επιτρέπουν αφενός την έγκαιρη διάγνωση της νευροπάθειας σε αρχικά στάδια, αφετέρου την εκτίμηση της βαρύτητας της. Σημαντικό ρόλο τόσο στην αποφυγή της διαβητικής νευροπάθειας αλλά και στην θεραπεία της αποτελεί ο καλός έλεγχος του διαβήτη, δηλαδή η σωστή ρύθμιση των προγευματικών αλλά και μεταγευματικών επιπέδων του σακχάρου ώστε να προσεγγίζουν, κατά το δυνατό, τις αντίστοιχες τιμές των μη διαβητικών ατόμων. Επιπλέον, ο ιατρός χορηγεί εξειδικευμένη, κατά περίπτωση, φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση των διαφόρων μορφών νευροπάθειας. Ο κυριότερος λόγος που η περιφερική διαβητική νευροπάθεια μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα είναι η μειωμένη αισθητικότητα στα πόδια, η οποία οδηγεί στο να περάσουν απαρατήρητοι διάφοροι μικροτραυματισμοί, που σε άλλη περίπτωση θα τύγχαναν μεγαλύτερης φροντίδας και προσοχής λόγω της παρουσίας του πόνου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ενοχλήσεις όπως: σφιχτά δεμένα παπούτσια, αντικείμενο μέσα στα παπούτσια, τραυματισμός στα πόδια λόγω βάδισης χωρίς υποδήματα, έγκαυμα από καυτό νερό κλπ, μπορούν να περάσουν για καιρό απαρατήρητες με μεγάλη πιθανότητα να δημιουργηθεί κάποιο έλκος του οποίου η σημασία θα εξακολουθεί να υποεκτιμάται λόγω της έλλειψης του πόνου,

με αποτέλεσμα να μην επουλώνεται γρήγορα αλλά να προκύψει κίνδυνος ακρωτηριασμού του άκρου μετά από μια πιθανή βαριά λοίμωξη του. Η φροντίδα των ποδιών, πρέπει να είναι μέλημα όλων των διαβητικών, και ιδίως εκείνων που παρουσιάζουν περιφερική νευροπάθεια προκειμένου να αποφευχθούν σοβαρές επιπλοκές. Στα πλαίσια της φροντίδας των ποδιών ο ασθενής θα πρέπει να ζητά από τον ιατρό του να εξετάζει τα πόδια του ανιχνεύοντας πιθανή νευροπάθεια. Επιπλέον, ο ίδιος ο ασθενής θα πρέπει να ελέγχει τα πέλματά του, καθώς και το διάστημα ανάμεσα στα δάχτυλα για κάποια αμυχή, πρήξιμο, ή ασυνήθιστα ζεστή περιοχή. Αν αδυνατεί να το κάνει μόνος του μπορεί να ζητήσει τη βοήθεια κάποιου από την οικογένεια του ή να χρησιμοποιήσει ένα καθρέπτη.

Στα πλαίσια της τακτικής φροντίδας των ποδιών ο ασθενής ακόμα θα πρέπει: 1. Ν α φροντίζει για την καθημερινή καθαριότητα των ποδιών, πλένοντάς τα με σαπούνι και νερό και σκουπίζοντάς τα σχολαστικά, ιδίως μεταξύ των δακτύλων. 2. Ν α χρησιμοποιεί κάλτσες με πολύ λεπτές ραφές ή χωρίς καθόλου ραφές. 3. Ν α χρησιμοποιεί το κατάλληλο μέγεθος παπουτσιών. 4. Ν α χρησιμοποιεί τα καινούρια παπούτσια 1-2 ώρες αρχικά, κάνοντας έλεγχο για πιθανά σημεία αυξημένης πίεσης ή τριβής του ποδιού. 5. Ν α ελέγχει τα παπούτσια του πριν τα φορέσει για την πιθανότητα να υπάρχουν αντικείμενα ή πετραδάκια μέσα. 6. Ν α μην περπατά ποτέ με γυμνά πόδια. 7. Ν α αποφεύγει να τοποθετεί τα πόδια του κοντά σε φωτιά, θερμάστρα ή καλοριφέρ ή να τοποθετεί θερμοφόρα με ζεστό νερό πάνω τους. 8. Ν α επαλείφει το δέρμα των ποδιών καθημερινά με μικρή ποσότητα ενυδατικής κρέμας, χωρίς ωστόσο να γίνεται χρήση κρέμας μεταξύ των δακτύλων. 9. Ν α χρησιμοποιείται με ιδιαίτερη προσοχή το ψαλίδι για το κόψιμο των νυχιών. Για τους κάλλους, να χρησιμοποιείται ελαφρόπετρα και ποτέ οι διάφορες χημικές ουσίες του εμπορίου. 10. Ν α ερωτάται ο γιατρός ακόμα και για τις πιο μικρές κακώσεις των ποδιών.

Φροντίδα των δοντιών Είναι τεκμηριωμένο ότι οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη παρουσιάζουν προβλήματα και στη στοματική κοιλότητα με πιο σημαντική επιπλοκή την εμφάνιση νόσων του περιοδοντίου, δηλαδή ουλίτιδας και περιοδοντίτιδας, με συνέπεια την απώλεια Εικόνα 3: Περιοδοντίτιδα σε δοντιών (εικόνα 3). ασθενή με Σακχαρώδη Διαβήτη. Σχολαστική στοματική υγιεινή και τακτικοί έλεγχοι από τον οδοντίατρο, και ιδιαίτερα περιοδοντικός έλεγχος είναι απαραίτητος ταυτόχρονα με τη σωστή ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου για την αποφυγή των νόσων του περιοδοντίου.

Εμβολιασμός Στα πλαίσια της διασφάλισης του ποιοτικού επιπέδου διαβίωσης, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τη σημασία του προληπτικού εμβολιασμού των ασθενών με διαβήτη, τόσο για τη γρίπη, όσο και για τον πνευμονόκοκκο. Οι ασθενείς με διαβήτη ανήκουν στην λεγόμενη «ομάδα υψηλού κινδύνου» καθώς μια σοβαρή λοίμωξη του αναπνευστικού μπορεί να εκδηλωθεί με πολύ βαρύτερη κλινική εικόνα από ότι σε ένα μη διαβητικό άτομο. Ακολουθώντας τις οδηγίες του ιατρού τους, είναι απαραίτητο να προβαίνουν σε τακτικό εμβολιασμό για την πρόληψη των σοβαρών λοιμώξεων του αναπνευστικού. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως «Το προλαμβάνειν», στο σακχαρώδη διαβήτη, επιτυγχάνεται ακολουθώντας πιστά τις ιατρικές συμβουλές (φαρμακευτικές και διατροφικές) για τη σωστή ρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου και πραγματοποιώντας τον απαραίτητο τακτικό προληπτικό έλεγχο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη μπορούν να διατηρήσουν υψηλή ποιότητα ζωής, χωρίς ουσιαστικές διαφορές με τα μη διαβητικά άτομα. u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 61

ιατρικός κόσμος

Δυσκοιλιότητα

Από τον Παναγιώτη Χριστοφορίδη, Γαστρεντερολόγο, Συνεργάτη Ιατρικού Π. Φαλήρου

62 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Η δυσκοιλιότητα αποτελεί ένα από τα συχνότερα γαστρεντερολογικά προβλήματα που απασχολούν τις δυτικές κοινωνίες, δεδομένου ότι περίπου το 20% του γενικού πληθυσμού παραπονιέται για συμπτώματα δυσκοιλιότητας. Η δυσκοιλιότητα δεν είναι νόσος, αλλά απλά ένα σύμπτωμα, που μπορεί να αποτελεί εκδήλωση πολλών παθήσεων ή διαταραχών. Είναι γνωστό ότι ο πρώτος χειρισμός στην αντιμετώπιση ενός ασθενούς με χρόνια δυσκοιλιότητα είναι ο αποκλεισμός ενός οργανικού αιτίου. Όταν με τις συμβατικές μεθόδους δεν βρεθεί οργανικό αίτιο η δυσκοιλιότητα θεωρείται λειτουργική διαταραχή. Μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχε σαφής και ευρέως αποδεκτός ορισμός της έννοιας «δυσκοιλιότητας». Με τα διαγνωστικά κριτήρια Ρώμης ΙΙΙ, επιχειρείται να δοθεί ένας πλήρης και σαφής ορισμός της ιδιοπαθούς

δυσκοιλιότητας, ώστε να διευκολυνθεί η κλινική πράξη κι έρευνα.

Διαγνωστικά κριτήρια Ρώμης ΙΙΙ για τη λειτουργική ιδιοπαθή δυσκοιλιότητα Για χρονικό διάστημα 3 μηνών εντός του τελευταίου 6μήνου: Α. Συνύπαρξη δύο ή περισσοτέρων κριτηρίων από τα παρακάτω: • Αφόδευση με σύσφιγξη τουλάχιστον στο 25% των κενώσεων, • Σκύβαλα ή σκληρής σύστασης κόπρανα τουλάχιστον στο 25% των κενώσεων, • Αίσθημα ατελούς κένωσης τουλάχιστον στο 25% των κενώσεων, • Αίσθημα ορθοπρωκτικής απόφραξης, τουλάχιστον στο 25% των κενώσεων, • Χειρισμοί διευκόλυνσης για να επιτευχθεί η κένωση τουλάχιστον στο 25% των κενώσεων, • Λιγότερες από τρεις κενώσεις την εβδομάδα.

Αφιέρωμα Β. Υδαρείς κενώσεις υπάρχουν σπάνια και χωρίς τη λήψη καθαρτικών. Γ. Δεν υπάρχουν επαρκή διαγνωστικά κριτήρια για σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Η αιτιολογία της χρόνιας δυσκοιλιότητας είναι πολυπαραγοντική, όπως φαίνεται ακολούθως:

Α. «Πρωτοπαθής» δυσκοιλιότητα 1. Λειτουργικές εντερικές διαταραχές σύνδρομο ευερεθίστου εντέρου.

• Αντιϋπερτασικά (ανταγωνιστές ασβεστίου, κλονιδίνη, υδραλαζίνη, αναστολείς ΜΑΟ, μεθυλντόπα), • Χημειοθεραπευτικά (παράγωγα της vinca), • Ανταγωνιστές 5ΗΤ4, • Διουρητικά, • Μεταλλικά ιόντα (σίδηρος, αργίλιο – αντιόξινα, σουκραλφάτη – ασβέστιο, βισμούθιο, βαρέα μέταλλα – αρσενικό, μόλυβδος, υδράργυρος), • Ρητίνες (χοληστεραμίνη, πολυστερίνη). - Ακινητοποίηση των ασθενών

2. Αγαγγλιονική νόσος (νόσος του Hirshsprung, νόσος Chagas).

- Ανεπαρκής δίαιτα (ελάχιστη τροφή, ελάχιστες φυτικές ίνες)

3. Ιδιοπαθής ή λειτουργική δυσκοιλιότητα μυοπάθεια ή νευροπάθεια (δυσκοιλιότητα βραδείας διάβασης, αδρανές κόλον, χρόνια εντερική ψευδοαπόφραξη παχέος εντέρου, μεγάκολο, μεγαορθό).

- Κύηση - Επαναλαμβανόμενη καταστολή ή αγνόηση της έπειξης για κένωση

Σε περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων «συναγερμού» όπως: - Πρόσφατη εισβολή ή επιδείνωση χρόνιας δυσκοιλιότητας, - Αναιμία, - Απώλεια βάρους, - Αποβολή αίματος από το ορθό, - Θετική δοκιμασία λανθάνουσας αιμορραγίας και πρόσφατη αλλαγή τύπου αφόδευσης και σύστασης κοπράνων.

4. Αποφρακτική λειτουργική δυσκοιλιότητα ανατομικές και λειτουργικές διαταραχές της ορθοπρωκτικής περιοχής (πρωκτισμός, σύνδρομο καθόδου του περινέου, πρόπτωση, εγκολεασμός, συγγενής υπερτροφία έσω σφιγκτήρα, στένωση πρωκτού, μονήρες έλκος του ορθού).

Β. Δευτεροπαθής δυσκοιλιότητα 1. Εντερικά μηχανικά ή αποφρακτικά ή οργανικά (όγκοι, στενώσεις, συστροφή, εκκολπωμάτωση, ορθοπρωκτική Crohn). 2. Εξωεντερικά αίτια - Συστηματικές παθήσεις (υποθυρεοειδισμός, σακχαρώδης διαβήτης, υπερασβεστιαιμίας, αμυλοείδωση, σκληροδερμία, πολυμυοσίτις, νόσος Addison, φαιοχραμακύττωμα, υποκαλιαιμία, υπερπαραθυρεοειδισμός, νεφρική ανεπάρκεια, πορφυρία),

θα πρέπει ο ασθενής να απευθυνθεί άμεσα στον θεράποντα ιατρό του.

- Νευρολογικές παθήσεις (εγκεφαλική βλάβη, βλάβη νωτιαίου μυελού, νόσος Parkinson, κατά πλάκας σκλήρυνση, βλάβη των ιερών παρασυμπαθητικών νεύρων, αυτόνομη νευροπάθεια),

Η συντηρητική αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας θα πρέπει να γίνεται βάσει σχεδίου και κατά βήματα με τελευταία τη χρησιμοποίηση των ερεθιστικών καθαρτικών, υποκλυσμών ή ευκινητικών.

- Ψυχικές – ψυχολογικές διαταραχές (νευρογενής ανορεξία, κατάθλιψη, ψυχώσεις, σεξουαλική κακοποίηση), - Φαρμακευτικά αίτια • Αναλγητικά (οποιοειδή, ΜΣΑΦ), • Αντιχολινεργικά (ατροπίνη, αντικαταθλιπτικά, νευροληπτικά, αντιψυχωσικά, αντιπαρκινσονικά), • Αντισταμινικά, • Σπασμολυτικά,

Στην κλινική πράξη τα πλέον συχνά σύνδρομα λειτουργικής δυσκοιλιότητας είναι το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, η δυσκοιλιότητα βραδείας διάβασης, η αποφρακτική λειτουργική δυσκοιλιότητα ή αποφρακτική δυσχεσία και η δυσκοιλιότητα με φυσιολογική εντερική διάβαση.

Η προσοχή, όμως, όλων πρέπει να εστιάζεται στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας μέσα από την τήρηση κάποιων κανόνων και την παρότρυνση του ασθενούς να ακολουθεί ισορροπημένη δίαιτα με φυτικές ίνες, να ασκείται, να λαμβάνει αρκετά ποσότητα υγρών και να μην αγνοεί την έπειξη για αφόδευση. u

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 63

ιατρικός κόσμος

Εκκολπωμάτωση Παχέος Εντέρου: Καλοήθης αλλά πόσο Ακίνδυνη;

Εκκόλπωμα, εκκολπωμάτωση, εκκολπωματίτιδα

Από τον Νίκο Καβαλλιεράτο, Γενικό Χειρουργό, Συνεργάτη Ιατρικού Π. Φαλήρου

Ο όρος εκκόλπωμα χρησιμοποιείται για να περιγράψει μιά λίγο-πολύ μικρή σακκοειδή κοιλότητα που επικοινωνεί με τον αυλό ενός κοίλου (σωληνωτού) σπλάγχνου. Συνηθέστατα αφορά τον πεπτικό σωλήνα (οισοφάγο, στόμαχο, λεπτό και παχύ έντερο). Όταν σε ένα όργανο ή μία περιοχή υπάρχουν πολλά εκκολπώματα, αναφερόμαστε σε εκκολπωμάτωση του οργάνου ή της περιοχής. Εκκολπωματίτις είναι η φλεγμονή ενός ή περισσοτέρων εκκολπωμάτων και της γύρω περιοχής, ενώ σαν εκκολπωματική νόσος περιγράφεται το σύνολο των συμπτωμάτων και επιπλοκών που μπορεί να προκληθούν σε περιπτώσεις εκκολπωμάτωσης.

Εκκολπωμάτωση Παχέος Εντέρου Αιτιολογία Η συνηθέστερη εντόπιση εκκολπωμάτων είναι το παχύ έντερο (κόλον). Αποτελούν προβολή 64 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

του εσωτερικού στρώματος του εντερικού τοιχώματος (βλεννογόνου) σε θέσεις αδυναμίας του μέσου στρώματος – μυικού, εκεί που εισέρχονται μικροσκοπικά αγγεία και διατάσσονται τυπικά σε παράλληλες σειρές μεταξύ των κολικών ταινιών (εικ. 1).

Εικ. 1 Εκκολπωμάτωση παχέος εντέρου

Αφιέρωμα Στους πληθυσμούς της Ευρώπης και της Βορείου Αμερικής τα εκκολπώματα εντοπίζονται στο αριστερό κόλον – 90% των ασθενών έχουν εκκολπωμάτωση του σιγμοειδούς ενώ μόνο 15% στο δεξιό κόλον. Η κατανομή αυτή σχετίζεται με την αιτιολογία, καθότι έργο του σιγμοειδούς είναι η έντονη σύσπαση που ρυθμίζει την κίνηση του περιεχομένου προς το ορθό. Η αυξημένη πίεση μέσα στο σιγμοειδές ωθεί τον βλεννογόνο να προβάλλει διά των προαναφερθέντων αδύνατων σημείων του μυικού στρώματος. Παράγοντες που εμπλέκονται στην αιτιολογία είναι η αντοχή του τοιχώματος, διαταραχές της κινητικότητας και διατροφικές συνήθειες ιδίως η πτωχή σε ίνες δίαιτα. Πρόσφατα έχει ενοχοποιηθεί η φλεγμονή.

Επίπτωση - Ηλικιακή κατανομή Η εκκολπωμάτωση περιεγράφη γιά πρώτη φορά σχετικά αργά – κατά τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα. Είναι δύσκολο να καθοριστεί η πραγματική συχνότητα, γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις δεν προκαλεί συμπτώματα. Σε νεκροτομικές μελέτες εμφανίζεται αύξηση της ανεύρεσής της από 5-10% το 1930 στο 35-50% το 1969. Αποτελεί μία από τις κυριώτερες αιτίες εξωνοσοκομειακών επισκέψεων, αλλά και νοσηλείας. Υπολογίζεται η πέμπτη σε σημασία γαστρεντερική νόσος διεθνώς. Σε εκκολπωματική νόσο αποδίδονται 130.000 νοσοκομειακές νοσηλείες ετησίως στις ΗΠΑ. Είναι σπάνια στους αναπτυσσόμενους πληθυσμούς και συνηθισμένη στις δυτικές και βιομηχανικές κοινωνίες με περίπου 33% συχνότητα στις άνω των 60 ηλικίες. Είναι πλέον ευρέως παραδεκτό ότι η αυξημένη συχνότητα στις δυτικού τύπου κοινωνίες σχετίζεται με την έλλειψη φυτικών ινών στη δίαιτα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αύξηση της εκκολπωμάτωσης σε ασιατικές κοινωνίες που υιοθετούν δυτικό τρόπο ζωής. Κλασικά η εκκολπωμάτωση θεωρείτο νόσος των ηλικιωμένων αφού η εμφάνισή της σε ηλικίες κάτω των 50 ανήρχετο σε 5%. Πρόσφατα, η συχνότητα σε νέους ασθενείς έχει αυξηθεί και περιγράφεται σε διάφορες μελέτες σε ποσοστά από 18% έως και 34%.

να είναι αμβληχρά ή περισσότερο έντονα και εμφανίζουν ευρύ φάσμα από κατά διαστήματα άλγος στο υπογάστριο ή στο αριστερό πλάγιο της κοιλίας, δυσουρικά ενοχλήματα, δυσκοιλιότητα λόγω στένωσης, αιμορραγίες ή και άλλες επιπλοκές. Η εκκολπωματική νόσος μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ως εξής: (α) συμπτωματική μη επιπλεγμένη – μοναδικό επεισόδιο μη ειδικών συμπτωμάτων (πόνος στο υπογάστριο, μετεωρισμός, διάρροια) χωρίς σημεία φλεγμονής, (β) υποτροπιάζουσα συμπτωματική μη επιπλεγμένη – περισσότερα του ενός επεισόδια, (γ) επιπλεγμένη – συνδεδεμένη με σημεία φλεγμονής ή άλλες επιπλοκές. Η διάγνωση της εκκολπωμάτωσης του παχέος εντέρου γίνεται κλασικά με βαριούχο υποκλυσμό (ακτινολογική εξέταση) και σε βελτιωμένη έκδοση με διπλή σκιαγράφηση (εικ.2). Ο ρόλος της κολονοσκόπησης είναι επίσης σπουδαίος και φαίνεται ότι οι

Εικ. 2 Απεικόνιση εκκολπωμάτων σε βαριούχο υποκλυσμό

επιφυλάξεις που υπήρχαν παλιότερα για το φόβο διάτρησης κάποιου εκκολπώματος δεν ισχύουν (εικ. 3). Η αξονική τομογραφία εκτός της ανάδειξης της πάθησης δίνει πληροφορίες για το πάχος του τοιχώματος του εντέρου, όπως και για την ύπαρξη επιπλοκών (περικολικός φλέγμων, απόστημα, διάτρηση προς παρακείμενα όργανα).

Εκκολπωματίτις Πρόκειται για τη συχνότερη επιπλοκή της εκκολπωμάτωσης. 10-25% των ασθενών με εκκολπώματα θα εμφανίσουν τουλάχιστον ένα επεισόδιο φλεγμονής. Εξ αυτών 30% θα αναπτύξουν επιπλεγμένη εκκολπωματική νόσο. Η συχνότης διάτρησης συνδεδεμένης με τη νόσο αυξάνεται. Ο μηχανισμός ανάπτυξης της φλεγμονής έχει σχέση με την απόφραξη του στομίου του εκκολπώματος από εντερικό περιεχόμενο και τα πολύ υψηλά μικροβιακά φορτία. Ακολουθεί μικρορήξη προς το περικολικό λίπος, το μεσόκολο ή το μεσεντέριο, με αποτέλεσμα το σχηματισμό μιάς φλεγμονώδους μάζης. Αν η ρήξη είναι μεγαλύτερη και επέλθει οξέως, είναι πιθανή η δημιουργία ευμεγέθους αποστήματος ή βαρειάς περιτονίτιδας. Οι ασθενείς με εκκολπωματίτιδα εμφανίζουν έντονο, συνήθως συνεχές άλγος στο αριστερό κάτω τεταρτημόριο της κοιλιάς, μερικές φορές συνδυασμένο με αλλαγές στις εντερικές συνήθειες. Αποβολή αίματος είναι σπάνια. Πυρετός και αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων είναι ο κανόνας, ενώ δυνατόν να συνυπάρχουν ανορεξία, ναυτία και έμετοι. Μερικοί ασθενείς παραπονούνται για δυσουρία που οφείλεται στον ερεθισμό της ουροδόχου κύστης λόγω γειτνίασης με την περιοχή της φλεγμονής. Στις επιπλοκές της εκκολπωματίτιδας περιλαβάνονται αποστήματα, συρίγγια, εντερική απόφραξη και διάτρηση στην περιτοναϊκή κοιλότητα. Όλες αυτές οι καταστάσεις απαιτούν επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση. Υπόνοια ύπαρξης αποστήματος τίθεται όταν παραμένουν πυρετός και αυξημένα λευκά αιμοσφαίρια παρά τη χορήγηση κατάλληλης τριάδας αντιβιοτικών. Κατά την ψηλάφηση της κοιλιάς είναι πιθανό να γίνεται αντιληπτή μία επώδυνη διόγκωση. Η ελεύθερη διάτρηση και γενικευμένη περιτονίτις είναι σπάνια, αλλά έχει ιδιαίτερα υψηλή θνητότητα, της τάξης του 35%. Προφανώς απαιτείται επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση. Συρίγγια

Συμπτώματα – διάγνωση Η εκκολπωμάτωση αυτή καθαυτή δεν προκαλεί συμπτώματα. Όταν υπάρχει συμπτωματολογία, αφού αποκλεισθεί άλλη αιτία, αναφερόμαστε πλέον σε εκκολπωματική νόσο. Τα ενοχλήματα μπορεί

Επιπλοκές

Εικ. 3 Κολονοσκοπική εικόνα εκκολπωμάτων

Συρίγγια μεταξύ σιγμοειδούς και ουροδόχου κύστεως είναι αρκετά συνήθης επιπλοκή της εκκολπωματίτιδας (εικ. 4). Επανειλειμμένες ουρολοιμώξεις, αποβολή φυσσαλίδων αέρα ή κοπράνων με τα ούρα αποτελούν σημεία ύπαρξης ενός τέτοιου συριγγίου. Κολο-κολπικά συρίγγια εκδηλώνονται με την αποβολή κοπράνων από τον κόλπο και συμβαίνουν συχνότερα σε γυναίκες που έχουν υποστεί υστερεκτομή. Συρίγγια, επίσης, μπορεί να

➲

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 65

ιατρικός κόσμος

και προβιοτικών, χωρίς όμως απόδειξη ότι υπάρχει ωφέλεια. Τα αντιβιοτικά έχουν, επίσης, θέση στη θεραπεία με δεδομένη τη συμμετοχή της φλεγμονής, όπως επίσης λόγω κάποιων αναλογιών με τις ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου έχει χρησιμοποιηθεί η μεσαλαζίνη (5-ASA). Με την ίδια λογική υπάρχουν ενδείξεις ότι στη συντηρητική θεραπεία μπορεί να έχει θέση η ριφαξιμίνη, ένα ευρέως φάσματος ελάχιστα απορροφήσιμο αντιβιοτικό.

Πότε συνιστάται χειρουργική επέμβαση;

Εικ. 4 Συρίγγιο μεταξύ σιγμοειδούς και ουροδόχου κύστης

Η αντιμετώπιση σχεδόν όλων των επιπλοκών απαιτεί παρέμβαση. Σε περιπτώσεις αποστήματος ή περιτονίτιδας πρέπει να εκπλυθεί και να παροχετευθεί (με σωλήνες) η περιτοναϊκή κοιλότητα ώστε να αποφευχθούν οι συνέπειες της σήψης από το βαρύ μικροβιακό φορτίο. Ανάλογα με τις συνθήκες, τις απόψεις και την ικανότητα του χειρουργού είναι δυνατός ο συνδυασμός με εκτομή του τμήματος με τα εκκολπώματα,

δημιουργηθούν μεταξύ παχέος και λεπτού εντέρου και με το δέρμα (κοπροχόο συρίγγιο). Αιμορραγία Η ύπαρξη εκκολπωμάτων αποτελεί συχνή αιτία αιμορραγίας από το κατώτερο πεπτικό. Αν και τα περισσότερα εκκολπώματα εντοπίζονται στο αριστερό κόλον, σχετικά συχνότερα αιμορραγούν εκκολπώματα που βρίσκονται στο δεξιό κόλον. Σε ένα ποσοστό 3-5% ασθενών με εκκολπώματα η αιμορραγία είναι σοβαρή και απαιτεί επείγουσα χειρουργική παρέμβαση. Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις δίδεται ο απαραίτητος για τη σταθεροποίηση, έρευνα και συντηρητική θεραπεία του ασθενούς χρόνος, χωρίς να αποκλείεται η υποτροπή και η ανάγκη επέμβασης. Εντερική απόφραξη Αποτελεί σπάνια επιπλοκή. Συνηθέστερα προσβάλλεται το λεπτό έντερο, λόγω καθήλωσης στη φλεγμονώδη μάζα ή δημιουργίας συμφύσεων. Το σιγμοειδές είναι δυνατόν να αποφραχθεί μετά από επανειλλημένες προσβολές φλεγμονής, με συνέπεια τη σκλήρυνση και ρίκνωση του τοιχώματός του. Κατά πάσαν πιθανότητα θα απαιτηθεί χειρουργική αποκατάσταση.

Εικ.5 Εγχείρηση Hartmann (προσωρινή κολοστομία)

Θεραπεία Σε ασθενείς με ασυμπτωματική εκκολπωμάτωση δεν απαιτείται θεραπεία. Οι πάσχοντες μπορεί να ωφεληθούν από κατανάλωση φυτικών ινών. Σε περιπτώσεις ήπιας συμπτωματολογίας η πρώτη αντιμετώπιση μπορεί να είναι τροποποίηση της διατροφής ή συμπληρωματική λήψη φυτικών ινών, με ή χωρίς λήψη αντιβιοτικών. Είναι πιθανό επίσης να απαιτηθεί στέρηση τροφής. Έχει προταθεί χρήση αντισπασμωδικών

66 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

αλλά κατά πάσαν πιθανότητα θα απαιτηθεί προσωρινή κολοστομία (παρά φύσιν έδρα) και αποκατάσταση του εντέρου σε επόμενη επέμβαση (Hartmann – εικ.5). Ανάλογη επέμβαση θα απαιτηθεί σε περίπτωση στένωσης όταν δεν είναι δυνατόν να προετοιμασθεί το έντερο. Χειρουργική αντιμετώπιση επίσης απαιτείται πάντα σε περιπτώσεις συριγγίων, όπου η σύγκλειση του συριγγίου συνδυάζεται με εκτομή του σιγμοειδούς συνήθως. Το αν και πότε απαιτείται χειρουργική θεραπεία της εκκολπωμάτωσης ή εκκολπωματίτιδας

αποτελεί αντικείμενο δύσκολων αποφάσεων που απαιτούν μεγάλη κλινική εμπειρία και κρίση. Το 2000 η Αμερικανική Ένωση Χειρουργών Παχέος και Ορθού συνιστούσε χειρουργική αντιμετώπιση μετά δύο προσβολές εκκολπωματίτιδας. Η ίδια Ένωση ωστόσο, το 2006 αναθεώρησε τη θέση της και συνιστά εκτίμηση κάθε περίπτωσης ξεχωριστά. Παράγοντες που συνεκτιμώνται είναι η ηλικία (νεώτερα άτομα με εκκολπωμάτωση πρέπει να χειρουργούνται), καταστάσεις μειωμένης αμυντικής ικανότητας (διαβήτης, ανοσοκατασταλμένα άτομα). Έχοντας υπ’όψη ότι περίπου το 1/3 των ασθενών που είχαν επεισόδιο οξείας εκκολπωματίτιδας θα εμφανίσουν υποτροπή (έως 54% στην πενταετία) και μάλιστα αρκετοί σε 1 έτος, είναι προφανές ότι η προγραμματισμένη έγκαιρη εκτομή αποτρέπει κινδύνους, νοσηρότητα και την αναγκαιότητα προσωρινής κολοστομίας και σύγκλεισής της με δεύτερη επέμβαση. Οι πιθανότητες θανάτου και επιπλοκών κατά την επέμβαση Hartmann (εκτομή του πάσχοντος εντέρου και προσωρινή κολοστομία) είναι αρκετά υψηλές, πέραν των επιπτώσεων στην ποιότητα ζωής. Άρα τόσο ο πάσχων όσο και οι θεράποντες γιατροί πρέπει να εκτιμούν τις θετικές επιπτώσεις από την πρώιμη-προγραμματισμένη και πριν από την εμφάνιση βαρειών επιπλοκών επέμβαση, ιδίως σε σχετικά νεώτερα άτομα (εικ.6). Ένα μεγάλο πλεονέκτημα της πρώιμης – προγραμματισμένης σιγμοειδεκτομής αποτελεί η δυνατότητα λαπαροσκοπικής κολεκτομής με μικρές τομές, γρήγορη επάνοδο στη φυσιολογική ζωή και αποφυγή κινδύνων διαπύησης τραύματος, μετεγχειρητικής κοιλιοκήλης και πολλαπλών συμφύσεων. Πρόσφατα έχει επιχειρηθεί λαπαροσκοπική αντιμετώπιση αποστημάτων και συριγγίων, όμως οι πιθανότητες ολοκλήρωσης της διαδικασίας λαπαροσκοπικά είναι περιορισμένες. u

Εικ. 6 Σιγμοειδεκτομή και ταυτόχρονη αναστόμωση (επανασυγκόλληση)

Αφιέρωμα

Ηπατίτιδες και Ηπατοπάθειες: Οι Νέες Προκλήσεις της Σύγχρονης Ιατρικής 1. Ρύθμιση της χοληστερόλης. 2. Ρύθμιση των τριγλυκεριδίων. 3. Αποθήκευση και μεταβολισμό της γλυκόζης (σακχάρου) και διατήρηση του φυσιολογικού επιπέδου σακχάρου σε περιόδους νηστείας. 4. Παραγωγή ουσιών που βοηθούν την πήξη του αίματος (παράγοντες πήξης). 5. Μεταβολισμό των τροφών. 6. Μεταβολισμό των περισσότερων φαρμάκων που χρησιμοποιούμε. 7. Μεταβολισμό του αλκοόλ και άλλων τοξικών ουσιών.

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ; Οι συχνότερες ασθένειες του ήπατος είναι: 1) Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος ή λιπώδες ήπαρ. Είναι αυτό που λέμε απλά λίπος στο συκώτι. Όμως σε σοβαρότερες μορφές μπορεί να αναπτυχθεί στεατοηπατίτιδα (φλεγμονή λόγω του λίπους) ή και κίρρωση (ουλές στο συκώτι). Αποτελεί μέρος του μεταβολικού συνδρόμου και περιλαμβάνει παχυσαρκία, διαταραχές χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και αυξημένη αρτηριακή πίεση. Αποτελεί σημαντικό πρόβλημα αφού η συχνότητα του φτάνει και το 30% στον πληθυσμό. Έχει σημαντική οικογενειακή προδιάθεση και οι οικογένειες ασθενών με λιπώδες ήπαρ πρέπει να ελέγχονται.

Από τον Ηλία Ξηρουχάκη MD, FEBGH Ηπατολόγο – Γαστρεντερολόγο, Συνεργάτη Ηπατολογικού Κέντρου Ιατρικού Π. Φαλήρου

Τα τελευταία χρόνια ο τομέας της ηπατολογίας έχει επιτύχει μεγάλες προόδους που αφορούν στη διάγνωση και αντιμετώπιση όλων των παθήσεων του ήπατος. Τα καινούργια φάρμακα, οι συνεχείς βελτιώσεις στην απεικόνιση, η επεμβατική ενδοσκόπηση καθώς και σημαντικές εξελίξεις στην χειρουργική καθιστούν αντιμετωπίσιμες τις περισσότερες παθήσεις του ήπατος.

2) Η αλκοολική ηπατοπάθεια. Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ και οι συνέπειες του έχουν καταγραφεί εδώ και χρόνια στις δυτικές χώρες. Παθολογικές καταστάσεις προκαλούμενες από την χρήση της ➲

ΠΩΣ ΒΟΗΘΑΕΙ ΤΟ ΗΠΑΡ ΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΜΑΣ; Το συκώτι μας (ήπαρ) αποτελεί την βαριά βιομηχανία του οργανισμού και βοηθάει στην: ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 67

ιατρικός κόσμος

αυτοκινητιστικά κλπ, χωρίς συνήθως να αντιμετωπίζεται σωστά το κυρίαρχο ζήτημα που είναι η διακοπή του αλκοόλ.

αλκοόλης εμφανίζονται ακόμη και μεταξύ όσων θεωρούνται ως ήπιοι ή μέτριοι πότες (μικρή καθημερινή κατανάλωση στο σπίτι ή μετά την δουλειά, τα σαββατοκύριακα με την παρέα κλπ) και αυτό πολλές φορές σχετίζεται με την οικογενειακή προδιάθεση του κάθε ανθρώπου, την ηλικία έναρξης, το φύλο και τα χρόνια της χρήσης. Συχνότερα το πρόβλημα εμφανίζεται με την μορφή ηπατίτιδας, δηλαδή φλεγμονής στο συκώτι, αλλά πολλές φορές εξελίσσεται σε κίρρωση. Έχει φανεί σε μελέτες ότι χωρίς ιατρική συμβουλή και υποστήριξη το πρόβλημα του αλκοόλ παραμένει στο 70-80% των περιπτώσεων. Στον Ελληνικό χώρο μεγάλος αριθμός ασθενών αναζητά βοήθεια για νοσήματα που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ, ,όπως ηπατοπάθειες, καρδιοπάθειες, καρκίνος, άνοια, ατυχήματα, εργατικά ή

3) Οι χρόνιες ιογενείς ηπατίτιδες B και C αποτελούν ένα μεγάλο πρόβλημα παγκοσμίως. Στην Ελλάδα το ποσοστό κυμαίνεται, ανά περιοχή, από 0,5 έως και 4%. Οι ηπατίτιδες προκαλούν πρόβλημα καθώς γιατί το 30% των ασθενών χωρίς την κατάλληλη θεραπεία εξελίσσεται σε κίρρωση. Στους ασθενείς με τεκμηριωμένη χρόνια ενεργό ηπατίτιδα οι καινούργιες θεραπείες επιτυγχάνουν πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας.

ο ασκίτης (το υγρό στην κοιλιά) και η αιμορραγία.

4) Η φαρμακευτική ή τοξική ηπατίτιδα προκαλούνται από την αντίδραση κάποιων φαρμάκων και τροφών στο συκώτι μας. Πρέπει εγκαίρως να αναγνωρίζονται και να παρακολουθούνται με τακτικές εξετάσεις αίματος γιατί μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρή βλάβη του ήπατος.

8) Ο καρκίνος του ήπατος αποτελεί πιθανή εξέλιξη μιας χρόνιας ηπατοπάθειας με ή χωρίς κίρρωση. Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την θεραπεία. Για το λόγο αυτό ο ηπατολόγος θα μας ζητήσει τακτική παρακολούθηση που δεν πρέπει να παραβλέπουμε.

5) Η αυτοάνοση ηπατίτιδα, η πρωτοπαθής χολική κίρρωση και η πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα είναι ασθένειες του αμυντικού συστήματος του οργανισμού μας που προσβάλουν το συκώτι, το σύστημα της χολής και των χοληφόρων αγγείων. Η συχνότητα τους συνεχώς αυξάνεται τα τελευταία χρόνια. 6) Θρομβώσεις του συστήματος των αγγείων του ήπατος. Υπάρχουν παθήσεις που προκαλούν τη δημιουργία θρόμβων στο αίμα με συνέπεια την απόφραξη των αγγείων του συκωτιού και την εμφάνιση πόνου στην κοιλιά, διόγκωσης ή και αιμορραγίας. Η θρόμβωση της πυλαίας φλέβας και των ηπατικών φλεβών χρειάζονται ειδικές απεικονιστικές και αιματολογικές εξετάσεις και άμεση θεραπευτική αντιμετώπιση. 7) Κίρρωση του ήπατος. Όλες οι ασθένειες που αναφέραμε μπορεί, μετά από χρόνια, να δημιουργήσουν ουλές στο συκώτι, δηλαδή κίρρωση. Η κίρρωση επηρεάζει τη λειτουργία του συκωτιού με αποτέλεσμα να εξελίσσεται σε ηπατική ανεπάρκεια. Τα προβλήματα του ασθενούς με ηπατική ανεπάρκεια είναι πολλαπλά και για να διατηρείται το καλό επίπεδο ζωής χρειάζεται τακτική παρακολούθηση και σωστή φαρμακευτική αγωγή. Συχνά αντιμετωπίζει και καταστάσεις που χρειάζονται νοσηλεία όπως η εγκεφαλοπάθεια (αλλαγές στη συμπεριφορά έως και κώμα),

68 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ. ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΡΟΟΔΟΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΑΥΤΟ; Θα ξεκινήσουμε λέγοντας ότι παρά τις μεγάλες εξελίξεις στον τομέα της θεραπείας των ασθενειών του ήπατος σημαντικότατο ρόλο συνεχίζει να έχει η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση. Η σωστή πρόληψη είναι απαραίτητη και μετά από συζήτηση με τον γιατρό μας πρέπει να προγραμματιστεί ο απαραίτητος τακτικός έλεγχος (Check up) όπως για παράδειγμα οι τρανσαμινάσες

Αφιέρωμα

που δείχνουν εάν το συκώτι μας παρουσιάζει πρόβλημα. Επίσης μπορούν να προστεθούν και άλλες εξετάσεις που σχετίζονται με παράγοντες κινδύνου, όπως η παχυσαρκία, η κατανάλωση αλκοόλ, η υπέρταση, το οικογενειακό ιστορικό ηπατοπάθειας, οι σεξουαλικές συνήθειες κλπ. Αυτό χρειάζεται γιατί συχνά το συκώτι μας έχει πρόβλημα χωρίς να το καταλαβαίνουμε, δηλαδή χωρίς να εμφανίζονται συμπτώματα που θα μας οδηγήσουν στον γιατρό. Στον τομέα της θεραπείας πρέπει να γνωρίζουμε ότι η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί σημαντικό εργαλείο γιατί διευκολύνει τον ασθενή και τον γιατρό στο να επιτύχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Για να επιτευχθεί αυτό είναι πολύ σημαντικό όποιος έχει πρόβλημα με το συκώτι του να συμβουλεύεται έγκαιρα τον ηπατολόγο και να ακολουθεί τις οδηγίες του. Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζονται πολλές νέες μέθοδοι για τη διάγνωση και αντιμετώπιση των παθήσεων του ήπατος. Σήμερα υπάρχουν αλλά και συνεχώς εμφανίζονται καινούργια φάρμακα για την αντιμετώπιση όλων των μορφών ηπατίτιδας. Σημαντικό βήμα αποτελούν τα νέα φάρμακα για την αντιμετώπιση της ηπατίτιδας Β και C που επιτυγχάνουν υψηλά ποσοστά θεραπείας που φτάνουν το 80%. Στον τομέα της αλκοολικής ηπατοπάθειας εμφανίζονται νέες υποστηρικτικές φαρμακευτικές θεραπείες αλλά και καινούργια μοντέλα για καλύτερη αντιμετώπιση στον τομέα ψυχολογικής ενίσχυσης με την εφαρμογή της γνωστικής και συμπεριφορικής θεραπείας. Η μη αλκοολική ηπατοπάθεια θεραπεύεται σήμερα με την σωστή διατροφική προσαρμογή αλλά και την κατάλληλη φαρμακευτική υποστήριξη. Μεγαλύτερη επιβίωση και καλύτερη ποιότητα ζωής επιτυγχάνουμε και σε ασθενείς με κίρρωση. Στον τομέα αυτό έχει επιτευχθεί εξέλιξη στην πρόληψη και αντιμετώπιση επιπλοκών όπως η αιμορραγία, η εγκεφαλοπάθεια και ο ασκίτης. Για παράδειγμα, επείγουσες καταστάσεις,

Ο πρωτοπαθής καρκίνος του ήπατος αντιμετωπίζεται σήμερα με αρκετές μεθόδους. Οι κυριότερες επεμβατικές μέθοδοι αντιμετώπισης είναι η χειρουργική αφαίρεση του όγκου, και η νέκρωση με χημειοεμβολισμό ή ραδιοσυχνότητες. όπως η αιμορραγία από κιρσούς του οισοφάγου, αντιμετωπίζεται σήμερα στο 80% των περιπτώσεων επιτυχώς με ενδοσκοπική θεραπεία. Ένα μικρό ποσοστό ασθενών θα χρειαστεί όμως και ειδικές τεχνικές για τον έλεγχο της αιμορραγίας όπως ο εμβολισμός αγγείων. Ο πρωτοπαθής καρκίνος του ήπατος αντιμετωπίζεται σήμερα με αρκετές μεθόδους. Οι κυριότερες επεμβατικές μέθοδοι αντιμετώπισης είναι η χειρουργική αφαίρεση του όγκου, και η νέκρωση με χημειοεμβολισμό ή ραδιοσυχνότητες. Υπάρχουν, επίσης, καινούργια φάρμακα με σημαντικά αποτελέσματα. Η σωστή διαχείριση ενός ασθενούς με καρκίνο του ήπατος προϋποθέτει την λήψη θεραπευτικών αποφάσεων από συμβούλιο ιατρών που εκτός του ηπατολόγου και του χειρουργού ήπατος περιλαμβάνει ιατρό ογκολόγο και ακτινολόγο. Είναι λοιπόν φανερό ότι η γκάμα των ηπατικών νοσημάτων είναι μεγάλη όπως και το εύρος των θεραπευτικών παρεμβάσεων. Για το λόγο αυτό η σύγχρονη αντιμετώπιση ασθενών με ηπατικά νοσήματα απαιτεί την ύπαρξη μιας εξειδικευμένης και έμπειρης ομάδας ιατρών.

ΤΟ ΗΠΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΦΑΛΗΡΟΥ Με την φιλοσοφία της πλήρους κάλυψης των ασθενών με παθήσεις του ήπατος, σύμφωνα με τα σύγχρονα διεθνή στάνταρ, δημιουργήθηκε το Ηπατολογικό Κέντρο του Ιατρικού Π. Φαλήρου. Είναι ένα πλήρως οργανωμένο κέντρο που υποστηρίζεται από εξειδικευμένη ομάδα γιατρών και βοηθητικού προσωπικού. Στο Ηπατολογικό Κέντρο πραγματοποιούνται όλες οι απαιτούμενες αιματολογικές εξετάσεις και εφαρμόζονται όλες οι σύγχρονες φαρμακευτικές θεραπείες. Το κέντρο διαθέτει ένα οργανωμένο γαστρεντερολογικό τμήμα με δυνατότητες απλής ενδοσκόπησης αλλά και προχωρημένων ενδοσκοπικών επεμβάσεων, όπως ή απολίνωση κιρσών, η ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειογραφία και το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα. Επίσης, το τμήμα απεικόνισης είναι εξοπλισμένο με τελευταίας τεχνολογίας υπερηχογράφο με Doppler, αγγειογράφο, αξονικό και μαγνητικό τομογράφο για την διενέργεια διαγνωστικών και επεμβατικών πράξεων, όπως η κατευθυνόμενη βιοψία ήπατος, οι αιμοστατικές τεχνικές και οι τεχνικές εμβολισμού και χημειοεμβολισμού. Τέλος, τα σύγχρονα χειρουργεία καλύπτουν τις ανάγκες για πιθανές επεμβάσεις ήπατος και χοληφόρων με αντίστοιχη υποστήριξη από μονάδα εντατικής θεραπείας. u

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 69

ιατρικός κόσμος

Ηλεκτρομυογράφημα – Ηλεκτρονευρογράφημα: ΗΜΓ, ΚΤΑ και ΑΤΑ άνω άκρων, κάτω άκρων και προσωπικού νεύρου • να προγνώσουμε, • να παρακολουθήσουμε, • να προλάβουμε πολλές παθήσεις των μυών, του νευρικού συστήματος και έμμεσα του σκελετικού συστήματος (οστά, αρθρώσεις κλπ.) και γενικά του κινητικού συστήματος. Επίσης, χρησιμεύει και για τροποποίηση και παρακολούθηση ειδικών θεραπειών (από άλλους ειδικούς ιατρούς): Από Αισθητική Αποκατάσταση Ρυτίδων με botox και Εκτίμηση Αθλητών, μέχρι Αυτοάνοσες και παρανεοπλασματικές καταστάσεις με νευρολογικές εκδηλώσεις, Μυοπάθειες, Μυοσίτιδες, Μυασθένειες, Νευροπάθειες, Τραυματισμούς, Πιέσεις νεύρων από όγκους, Νόσους Νωτιαίου Μυελού, Νόσο Σαρκό (CHARCOT), Σκλήρυνση κατά πλάκας, Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια, Όγκους με εντοπισμένες νευρικές Επιπλοκές, Εκφυλιστικές Κληρονομικές Παθήσεις, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα κλπ. Το ΗΜΓ βρίσκει ακόμα εφαρμογή στη μελέτη ασθενή πριν την τοποθέτηση τεχνητού μέλους (π.χ.: τεχνητό πόδι σε ακρωτηριασμό). [Λειτουργική Ηλεκτρομυογραφία της Αποκαταστάσεως]. Άλλες από αυτές τις καταστάσεις και παθήσεις είναι αθώες διαταραχές, ενώ άλλες είναι σοβαρές αρρώστιες. Με το ΗΜΓ μπορούμε, με σημαντική ακρίβεια, να ερμηνεύσουμε την αιτία ενός :

Α) Τι είναι το Ηλεκτρομυογράφημα

Από τον Αριστείδη Ξενιτέλη, Φυσίατρο, Ιατρό Φυσικής Ιατρικής & Αποκατάστασης, Συνεργάτη Ιατρικού Π. Φαλήρου

70 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Το ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ) είναι μια σύγχρονη νευροφυσιολογική, λειτουργική, διαγνωστική και κλινική μελέτη ενός ασθενή ή και ενός υγιούς ατόμου (π.χ.: αθλητή / ατόμου με αισθητικές απαιτήσεις ομορφιάς) με την οποία μπορούμε: • να διαγνώσουμε, • να ειδικεύσουμε μία θεραπεία (συντηρητική - χειρουργική), • να εντοπίσουμε, • να ξεχωρίσουμε,

• Χρόνιου πόνου (π.χ.: μέσης, αυχένα, ώμου, κορμού κλπ), • Μουδιάσματος, καψίματος, παγώματος (σε χέρια, πόδια η αλλού). • Αστάθειας στο βάδισμα, • Αδεξιότητας στην κίνηση των χεριών και ποδιών, • Αλλαγής στον τρόπο που γράφουμε, που κουμπωνόμαστε, • Τρεμούλας, δυσκινησίας (σε χέρια, πόδια και αλλού), • Αδυναμίας (χεριού, ποδιού, προσώπου και αλλού), • Ατροφίας, ασυμμετρίας (χεριού, ποδιού, κορμού, προσώπου κλπ.),

Αφιέρωμα

•Π αράλυσης, •Α λλαγής στη βάδιση και στις κινήσεις, •Ο ποιασδήποτε κινητικής μεταβολής μετά από τραυματισμό, κάταγμα, χτύπημα, •Α ισθητικής ασυμμετρίας, παραμόρφωσης με κοσμητολογικές επιπτώσεις (ομορφιάς). Με το ΗΜΓ μπορούμε: Να απαντήσουμε (με σημαντικότατη ακρίβεια) σε εναγώνια ερωτήματα ασθενών όπως: •Θ α περπατήσω γιατρέ μου; •Μ ήπως κινδυνεύω να καθηλωθώ στο κρεβάτι; •Θ α μπορέσω έστω να είμαι ανεξάρτητος κινητικά; •Π όσο θα μείνω ξαπλωμένος μετά από αυτό που έπαθα; •Π ότε και πώς θα πάω για μπάνιο; • Σ ε πόσον καιρό θα επανέλθω στην άθλησή μου; • Ως πότε θα πονάω γιατρέ μου; •Θ α δυναμώσει το χέρι μου;

Ο ασθενής εξετάζεται καθιστός η και ξαπλωμένος σε ιατρικό κρεβάτι. Η διαδικασία που ακολουθείται στη συνέχεια διαφέρει από άτομο σε άτομο (ανάλογα με την περίπτωση) και περιλαμβάνει τη Λήψη Μαθηματικών Διαγραμμάτων (κυρίως απεικόνιση διαγραμμάτων διαφοράς δυναμικού σε σχέση με το χρόνο, πάνω στην ηλεκτρονική οθόνη του ηλεκτρομυογράφου κλπ.).

Εκτελείται αποκλειστικά από τον ειδικευμένο στην ηλεκτρομυογραφία ιατρό και είναι διαφορετικό σε κάθε ασθενή, κρατάει διαφορετικό χρόνο, ανάλογα με τα ευρήματα στην πορεία της εξέτασης (από ένα τέταρτο της ώρας

• Κατά την εκούσια μυϊκή σύσπαση και με την πρόκληση ειδικών φαινομένων (F κύμα κλπ.), • Κατά την προκλητή μυϊκή σύσπαση (με μετάδοση μικρής ποσότητας ασθενούς ρεύματος), • Κατά την ηρεμία ενός μυός ή ομάδας μυών. μέχρι και περισσότερες από δυο ώρες). Σε κάποιες περιπτώσεις, όχι συχνά, υπάρχει ανάγκη να χρησιμοποιηθούν ηλεκτρόδια - βελονοειδή μίας χρήσεως (τυποποιημένα) ή και αποστειρωμένα, όπως όλα τα χειρουργικά εργαλεία (σε υγρό χειρουργικό κλίβανο).

• Σ υχνά μπορούμε, με το ΗΜΓ, να συγκεντρώσουμε ηλεκτροφυσιολογικά δεδομένα που θα συμβάλουν στην τελική καλύτερη αποκατάσταση ενός ασθενή, που θα προβεί σε μια χειρουργική επέμβαση ή και μια θεραπεία (με φάρμακα, φυσικοθεραπεία, μηχανήματα ορθώσεων: π.χ. κηδεμόνες, γύψοι κλπ.). •Μ ε το ΗΜΓ, μπορούμε να καθοδηγήσουμε μια οικογένεια σε ειδικούς, προκειμένου να λάβουν μια γενετική οδηγία εάν διαγνωσθεί κάποιο κληρονομικό νόσημα.

Αφού ληφθεί και εξετασθεί το ιστορικό του,το άτομο συνδέεται με τον ΗΛΕΚΤΡΟΜΥΟΓΡΑΦΟ (εφαρμογή ανάλογη με αυτή του καρδιογράφου).

Γι αυτό, το ΗΜΓ:

Τα στοιχεία λαμβάνονται σε τρεις φάσεις:

Επίσης:

Β) Π ως πραγματοποιείται το ηλεκτρομυογράφημα

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΜΟΝΟ ΜΕ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΗ.

Με αυτά τα ηλεκτρόδια παίρνουμε, αν χρειάζεται (σε λίγες περιπτώσεις) ειδικές πληροφορίες που συντελούν, μερικές φορές, στη διάγνωση. Γενικά η διαδικασία δεν προξενεί σχεδόν καθόλου πόνο, ειδικά όταν γίνεται από πεπειραμένο ιατρό, γι’ αυτό εξετάζουμε ΑΦΟΒΑ μέχρι και καρδιοπαθείς, υπερήλικα άτομα, εγκύους και παιδιά. Μόνη αντένδειξη αποτελούν οι διάφοροι βηματοδότες (οπότε και πραγματοποιούμε μέρος της εξέτασης και προσεγγίζουμε τη διάγνωση), καθώς και άλλες λίγες σπάνιες καταστάσεις.

Το διαγνωστικό συμπέρασμα συνάγεται με το συνδυασμό και τη συνεκτίμηση του ιστορικού του ασθενούς, της κλινικής του εξέτασης, όλων των μαθηματικών παραμέτρων και μετρήσεων και της ειδικής ιατρικής εκτίμησης.

Δεν χρειάζεται προετοιμασία, παρά μόνο να μην έχουν χρησιμοποιηθεί πρόσφατα κρέμες (καλλυντικές - θεραπευτικές). Αποχή από φάρμακα δεν απαιτείται πριν τον έλεγχο (εκτός από ελάχιστα ειδικά φάρμακα και για ελάχιστο χρόνο και μόνο εάν αυτό κριθεί απαραίτητο). u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 71

ιατρικός κόσμος

Διατροφή και Κατάθλιψη

Από την Διονυσία Κόντη, Διατροφολόγο, Συνεργάτιδα Ιατρικού Π. Φαλήρου 72 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Ο σύγχρονος άνθρωπος πολιορκείται από συναισθήματα άγχους, απομόνωσης, μελαγχολίας και κατάθλιψης. Η κατάθλιψη είναι από τις πιο διαδεδομένες ψυχικές νόσους της εποχής μας. Σύμφωνα με μελέτες που διεξήχθησαν σε ομάδες πληθυσμού για το ποσοστό της εξάπλωσής της οι γυναίκες, συγκριτικά με τους άνδρες, έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εκδηλώσουν καταθλιπτικό επεισόδιο. Αυτό σχετίζεται και με τις διάφορες αλλαγές που συμβαίνουν στις ηλιακές μεταβάσεις. Οι έρευνες δεν πιστοποιούν με βεβαιότητα αν οι ορμόνες προκαλούν τη νόσο ή για το αν η νόσος πυροδοτείται από τις ορμονικές αλλαγές. Η προγεννητική, η επιλόχεια, η προεμμηνοριακή κατάθλιψη ή άλλες της μορφές δε τείνουν να αποδείξουν αν είναι γονιδιακό

αποτέλεσμα ή σημείο των καιρών μας. Μπορεί τα ερεθίσματα που προκαλούν την κατάθλιψη να διαφέρουν στον καθένα από εμάς, αλλά η επίδραση και τα συμπτώματά της έχουν κοινό γνώρισμα το μειωμένο ενδιαφέρον για συνήθεις δραστηριότητες, τα χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης και ενέργειας, την ανικανότητα στη λήψη αποφάσεων και τις διαταραχές στον ύπνο και στην όρεξη. Υπάρχει μεγάλο ποσοστό ατόμων όπου σε κάποια χρονική περίοδο της ζωής τους παρουσιάζουν μεγάλη αύξηση βάρους ή ασυνήθιστη απώλεια. Οι διατροφικές διαταραχές είναι αποτέλεσμα καταθλιπτικής συμπεριφοράς, αλλά και η κατάθλιψη μπορεί να είναι βασική αιτία για την εξάπλωση της παχυσαρκίας.

Αφιέρωμα Ο Βρετανικός Σύλλογος Διαιτολόγων, δημοσίευσε πρόσφατα οδηγίες σχετικές με τον έλεγχο της ήπιας ή μέτριας κατάθλιψης. Η σημαντική αύξηση των ψυχικών παθήσεων οφείλεται, πέρα των άλλων, και στις διατροφικές αλλαγές. Η βιομηχανοποίηση της Πτηνοτροφίας – Κτηνοτροφίας και της Γεωργίας, έχουν ως συνέπεια την αναγκαστική εισαγωγή και προσθήκη απαγορευτικών συστατικών, υδρογονομένων λιπών και άλλων επιβλαβών ουσιών για τη Δημόσια Υγεία. Παρόλα αυτά, η επιστήμη της Διατροφής επισημαίνει πάντα τη χρησιμότητα της τροφής όσον αφορά τις εγκεφαλικές μας λειτουργίες. Ο εγκέφαλος αποτελεί βασικό όργανο υπεύθυνο για τη ρύθμιση της πείνας ή της κακής θρέψης, εκκρίνοντας 2 νευροδιαβιβαστικές ορμόνες, την ενδορφίνη

όταν τα επίπεδά της είναι φυσιολογικά, αποκαθιστά την ήρεμη διάθεση και τη συγκέντρωση. Οι τροφές που διατηρούν σταθερά τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, βοηθούν παράλληλα και στη σταθερή της έκκριση. Η διατροφή διαδραματίζει μείζονος σημασίας ρόλο, αφού οι τροφές παράγουν ενέργεια και ασκούν αντικαταθλιπτική δράση. Πρόσφατες μελέτες που έγιναν σε παιδιά 7-12 ετών, απέδειξαν ότι η χαμηλή πρόσληψη σύνθετων υδατανθράκων, η μεγάλη κατανάλωση γλυκών – ζάχαρης και η έλλειψη του πρωινού γεύματος από τη διατροφή τους επιδρά αρνητικά στα επίπεδα της σεροτονίνης και του φυλλικού οξέως, που είναι υπεύθυνα για τη μνήμη, τη συγκέντρωση και άλλες πνευματικές δεξιότητες.

Η σπουδαιότητα του πρωινού γεύματος, τα μικρά και τακτά γεύματα με ισορροπημένη κατανάλωση τροφής, η φυσική δραστηριότητα και το νερό, εξασφαλίζουν τόσο τη σωματική όσο και τη ψυχική μας υγεία. και τη σεροτονίνη. Αυτές είναι χημικά συστατικά του, όπου παράγονται στις νευρικές του απολήξεις και πλήττουν τους υποδοχείς, στα κύτταρα – στόχους. Έτσι, η σεροτονίνη,

Βάση των παραπάνω, η σύγχρονη διατροφή πρέπει να βασίζεται σε τροφές πλούσιες σε σύνθετους υδατάνθρακες και Β6, όπως δημητριακά, πατάτες, ρύζι, ψωμί ολικής αλέσεως, ξηροί καρποί, καθώς προάγουν την αύξηση της γλυκόζης στον οργανισμό και άρα και της σεροτονίνης, αποδίδοντας ενέργεια. Άλλες τροφές όπως το κοτόπουλο, το κρέας (1 φορά στις 15 ημέρες), το συκώτι, το αβγό, τα γαλακτοκομικά είναι πλούσια σε βιταμίνη Β12 (αντικαταθλιπτική δράση) σε συνδυασμό με πράσινα – φυλλώδη λαχανικά και φρούτα (βιταμίνες - αντιοξειδωτική δράση). Τα ψάρια φαίνεται ότι επιδρούν καταλυτικά σε ότι αφορά την κατάθλιψη γιατί περιέχουν τα 3Ω – 6Ω – 9Ω λιπαρά, πολύτιμα για τις νευροδιαβιβαστικές λειτουργίες, αφού κατά την απορρόφηση και αποδόμησή τους παράγονται

DHA + EPA συστατικά. Αυτά έχουν δομικό και λειτουργικό ρόλο στις κυτταρικές μεμβράνες και δημιουργούν ένα γκρουπ ουσιών που εμπλέκονται και σε άλλα μεταβολικά μονοπάτια του οργανισμού. Έτσι λοιπόν, συνοψίζοντας, η σπουδαιότητα του πρωινού γεύματος, τα μικρά και τακτά γεύματα με ισορροπημένη κατανάλωση τροφής, η φυσική δραστηριότητα και το νερό, εξασφαλίζουν τόσο τη σωματική όσο και τη ψυχική μας υγεία. Η λανθασμένη διαχείριση σηματοδοτεί την έναρξη νοσηρών καταστάσεων, όπου όλοι μας κάποια χρονική στιγμή θα εκδηλώσουμε.

Ο άνθρωπος είναι υπέρτατη μονάδα ζωής. Και μπορεί οντολογικά να είμαστε μοναδικοί, όμως, όλοι μαζί μπορούμε να συντελέσουμε για το καλύτερο «ΟΛΩΝ». Γιατί ας μην ξεχνάμε πως το καλύτερο για εμάς … ξεκινά από εμάς τους ίδιους. u

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 73

È·ÙÚÈÎﬁ˜ ÎﬁÛÌÔ˜

Τώρα όλα τα παιδιά, από τα νεογνά έως και τους εφήβους, έχουν το δικό τους Παιδιατρικό Κέντρο. Με την ευθύνη του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών, το πρώτο και πληρέστερο ιδιωτικό Παιδιατρικό Νοσοκομείο στην Ελλάδα, εξασφαλίζει σωστή διάγνωση και αποτελεσματική θεραπεία στα παιδιά, με παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας. Το Παιδιατρικό Κέντρο Αθηνών υποστηρίζεται από άριστα εξοπλισμένα χειρουργεία, Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, εξωτερικά ιατρεία, εξειδικευμένα τμήματα μικροβιολογικού, βιοχημικού, αιματολογικού, ανοσολογικού, παθολογοανατομικού, κυτταρολογικού, ραδιοϊσοτοπικού και ακτινολογικού εργαστηρίου, Καρδιολογική και Καρδιοεπεμβατική Κλινική Παίδων - Εφήβων, διαθέτει έμπειρο και εξειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό και μπορεί να αντιμετωπίσει, όλο το 24ωρο, οποιοδήποτε παιδιατρικό περιστατικό. Για τα πιο απλά καθημερινά παιδιατρικά περιστατικά έως τα πολύ σοβαρά και επείγοντα, το Παιδιατρικό Κέντρο Αθηνών είναι εδώ για να δώσει στα παιδιά άρτιες ιατρικές και νοσηλευτικές υπηρεσίες, με φροντίδα και αγάπη. 74 // ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010

[ειδήσεις]

• Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης: Επιτυχής επανασυγκόλληση ακρωτηριασμένων δακτύλων Προσφορά 104 φιαλών αίματος • Επιστημονικά Συνέδρια – Ημερίδες • Νέες συνεργασίες • Ιατρική αποστολή του Διαβητολογικού Τμήματος του Ιατρικού Π. Φαλήρου στο ακριτικό Αγαθονήσι

ιατρικός κόσμος

Επιτυχής επανασυγκόλληση ακρωτηριασμένων δακτύλων Με απόλυτη επιτυχία στέφθηκε η επανασυγκόλληση των δακτύλων της δεξιάς άκρας χειρός, εργαζόμενου στο Σέρβικο Μοναστήρι του Αγίου Όρους, μετά από επέμβαση που διενεργήθηκε στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης από τους ιατρούς, κ.κ. Κωνσταντίνο Γκανάτσιο, Ορθοπαιδικό και Κωνσταντίνο Γκούβα, Αγγειοχειρουργό.

«Η επανασυγκόλληση άκρας χειρός θεωρείται μια σπάνια και δύσκολη επέμβαση, ειδικά όταν αφορά στον πλήρη ακρωτηριασμό δακτύλων, μπορεί να έχει, όμως, πολύ καλή έκβαση», δήλωσε ο ιατρός κ. Γκανάτσιος, για τον οποίο αποτελεί το τρίτο ανάλογο περιστατικό που έχει φέρει σε πέρας με επιτυχία στο Ιατρικό Διαβαλκανικό. u

Ο ασθενής, μετά τον ακρωτηριασμό του αντίχειρα και τον πλήρη ακρωτηριασμό μέσου και παράμεσου, μεταφέρθηκε σε συμβατό χρονικό διάστημα 8 ωρών στο Ιατρικό Διαβαλκανικό, όπου υποβλήθηκε σε 6ωρη επέμβαση επανασυγκόλλησης και έλαβε εξιτήριο με ικανοποιητική λειτουργία άκρας χειρός.

9o ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ «Η παιδιατρική στην πράξη» Οι εξελίξεις στην αντιμετώπιση συνήθων παιδιατρικών προβλημάτων. Ο Διευθυντής της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής, του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών, καθηγητής Δημήτριος Καφετζής, διοργανώνει το Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2011, ώρα 11:00 – 20:00, το 9ο ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ με θέμα «Η παιδιατρική στην πράξη». Στο πλαίσιο του Σεμιναρίου θα

76 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

παρουσιαστούν και θα συζητηθούν επίκειρα και ενδιαφέροντα θέματα. Το σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί στο Marousi Plaza (Πρώην Village Cinemas, Μαρούσι) και θα συμμετέχουν οι κ.κ. Ε. Καναβάκης, Καθηγητής Γενετικής, Π. Καρανίκα, Παιδίατρος-Γαστρεντερολόγος, Θ. Καρπάθιος, Καθηγητής Παιδιατρικής, Δ. Καφετζής, Καθηγητής Παιδιατρικής, Διευθυντής Β’ Παιδιατρικής Κλινικής Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών, Κ. Κωνσταντινίδης, Διευθυντής Γενικής Λαπαροσκοπικής και Ρομποτικής Χειρουργικής Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Ι. Λιάππας, Καθηγητής Ψυχιατρικής, Α. Λουκάκη, Κτηνίατρος, Σ. Ρουμπίνη, Παιδορευματολόγος,

Ν. Μποντόζογλου, Διευθυντής Τμήματος Αξονικού και Μαγνητικού Τομογράφου Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Π. Νικολαϊδου-Καρπαθίου, Καθηγήτρια Παιδιατρικής, Κ. Σινανιώτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Παιδιατρικής, Γ.Τσαούσης, Παιδοκαρδιολόγος, Α. Τσίτσικα, Λέκτορας Εφηβικής Παιδιατρικής, Γ. Τσόλας, Παιδίατρος, Αναπληρωτής Διευθυντής Β’ Παιδιατρικής Κλινικής Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών, Μ. Τσολιά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδιατρικής, Α. Φρετζάγιας, Καθηγητής Παιδιατρικής.u

Ειδήσεις Συμμετοχή του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών στις «Ημέρες Σταδιοδρομίας» που διοργάνωσε το ΙΕΚ ΑΚΜΗ Ο Δρ. Βασίλης Αποστολόπουλος έδωσε για μία ακόμα φορά το παρόν στις «Ημέρες Σταδιοδρομίας - Career Days» που διοργάνωσε το ΙΕΚ ΑΚΜΗ. Οι ημέρες σταδιοδρομίας διήρκεσαν μία εβδομάδα, στο πλαίσιο της οποίας πραγματοποιήθηκαν ημερίδες, ομιλίες, εισηγήσεις διευθυντικών στελεχών μεγάλων επιχειρήσεων, παρουσιάσεις διπλωματικών εργασιών και projects τελειόφοιτων, καθώς και προσωπικές συνεντεύξεις σπουδαστών με υπευθύνους προσωπικού των εταιριών που συμμετείχαν στον ετήσιο θεσμό. Ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών και πολλοί άλλοι επιχειρηματίες και υψηλόβαθμα στελέχη εταιριών ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του εκπαιδευτικού φορέα προκειμένου να δώσουν στα νέα παιδιά που ετοιμάζονται να βγουν στον επαγγελματικό στίβο το στίγμα τους για τη νέα εποχή της οικονομίας και τις εξελίξεις που αναμένονται.

Ο Δρ. Βασίλης Αποστολόπουλος στην ομιλία που απεύθυνε στο πολυάριθμο ακροατήριο τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι «η υγεία είναι ένας κλάδος που παρά τις αντιξοότητες θα συνεχίσει να ανθεί, ενώ η ιδιωτική υγεία,

ως συμπληρωματικός και όχι ως ανταγωνιστικός τομέας της δημόσιας υγείας, θα διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση του νέου χάρτη υγείας της χώρας». u

Νέες συνεργασίες του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών με Δήμους, Επιχειρήσεις και Συνδέσμους

Διαρκώς διευρύνει τις συνεργασίες του ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών καθώς μεγάλες επιχειρήσεις, φορείς και σύνδεσμοι επιλέγουν να εμπιστευτούν την φροντίδα της υγείας των υπαλλήλων, των μελών, των συνεργατών και των οικογενειών τους στον κορυφαίο Ιατρικό Όμιλο στην Ελλάδα. Τα νέα προγράμματα αφορούν: Τη συνεργασία με το ΔΗΜΟ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ, για την παροχή

των προνομίων των καρτών υγείας από τις Κλινικές του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών, σε όλους τους δημότες Μαρκόπουλου. Τη συνεργασία με τον ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΣΥΝΤΗΡΗΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΤΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ για την παροχή προνομίων στα μέλη του. Τη συνεργασία με την ΧΑΛΚΟΡ Α.Ε. για την πραγματοποίηση του ετήσιου προληπτικού ελέγχου των εργαζομένων της εταιρίας. Επίσης, ανανέωσαν τη συνεργασία τους

με τον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών οι εταιρίες ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ Α.Ε. και IBM Hellas S.A. για την πραγματοποίηση του ετήσιου ελέγχου (check up) των εργαζομένων τους. Τέλος, στο πλαίσιο της συνεργασίας του Ομίλου την EUROBANK για την παροχή προνομίων στους κατόχους πιστωτικών καρτών της τράπεζας (προγράμματα: Health Plus, Kids Health Plus, Euroline Style Health Plus και Diamond Health Plus), δημιουργήθηκαν νέες πιστωτικές κάρτες και συγκεκριμένα οι: YES VISA, ΣΑΚΑ MASTERCARD, Cosmote World Mastercard και Attica Reward World Mastercard. u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 77

ιατρικός κόσμος

Παγκόσμιο συνέδριο Ακτινοχειρουργικής ISRS 2011: η Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική μπορεί, σε κάποιες περιπτώσεις, να είναι η θεραπεία εκλογής Οι ασθενείς με μεταστατική νόσο στον εγκέφαλο, χωρίς καμία θεραπευτική παρέμβαση έχουν μέση επιβίωση 1 μήνα, που παρατείνεται με την χορήγηση κορτικοστεροειδών στους 2 μήνες, και για αυτόν το λόγο θεωρούνταν πάντα οι κατεξοχήν ασθενείς τελικού σταδίου. Ακόμα και με την παρέμβαση της κλασικής Ακτινοθεραπείας και της Νευροχειρουργικής, ο μέσος όρος επιβίωσης δεν κατάφερε να ξεπεράσει, σε μεγάλες σειρές ασθενών, τους 5 μήνες. Η Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική (Stereotactic Radiosurgery - SRS), Ακτινοθεραπεία που χορηγεί μεγάλη ποσότητα ακτινοβολίας σε μία συνεδρία με ακρίβεια λιγότερη από ένα χιλιοστό, έφερε την επανάσταση και ανέτρεψε τα δεδομένα παρατείνοντας την επιβίωση για περισσότερο από δώδεκα μήνες. Ταυτόχρονα, πέτυχε την αύξηση του τοπικού ελέγχου της νόσου και της ποιότητας ζωής των ασθενών προκαλώντας μικρότερες παρενέργειες σε σχέση με την συμβατική ακτινοθεραπεία. Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες, αναλύοντας στατιστικά μεγάλες ομάδες ασθενών που υποβλήθηκαν σε SRS, μελετούν προγνωστικούς παράγοντες που ευνοούν τη θεραπεία και με την κατάλληλη επιλογή ασθενών οδηγούν στο καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να

είναι το μέγεθος των μεταστάσεων, ο αριθμός τους, η ιστολογική τους ταυτότητα, το γονιδιακό προφίλ, ο έλεγχος της πρωτοπαθούς νόσου, η παρουσία εξωκρανιακών μεταστάσεων κ.ά. Η ομάδα SRS του νοσοκομείου Pitie-Salpetriere του Παρισίου, με επικεφαλής τον Ακτινοθεραπευτή-Ογκολόγο του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Δρ. Χρήστο Μπόσκο, στα πλαίσια μιας τέτοιας μελέτης ασθενών με καρκίνο του μαστού που είχαν εγκεφαλικές μεταστάσεις και υποβλήθηκαν σε SRS, ανακοίνωσε στο Παγκόσμιο συνέδριο Ακτινοχειρουργικής ISRS 2011 τα συμπεράσματά της. Συγκεκριμένα, βρέθηκε ότι η εμφάνιση καινούριων μεταστάσεων στον εγκέφαλο (ενδοκρανιακή υποτροπή) σχετίζεται με τους εξής δύο παράγοντες: α) Τον αριθμό των αρχικών μεταστάσεων που υποβλήθηκαν σε θεραπεία (αυξημένη πιθανότητα υποτροπής σε ασθενείς με περισσότερες από 2 αρχικές μεταστάσεις), β) Αρνητικούς ορμονικούς υποδοχείς

οιστρογόνων, προγεστερόνης, με ή χωρίς αρνητικούς υποδοχείς ΗΕR2 στον πρωτοπαθή όγκο. Η υποβολή σε ολοκρανιακή θεραπεία πριν την SRS, δεν βρέθηκε να επηρεάζει το αποτέλεσμα της μελέτης. Το συμπέρασμα είναι ότι σε ορισμένους ασθενείς, αυτούς που παρουσίασαν αρχικά λιγότερες από 2 μεταστάσεις και ορμονικά θετικούς υποδοχείς, η Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική μπορεί να είναι η θεραπεία εκλογής και να προηγηθεί της ολοκρανιακής θεραπείας αποφεύγοντας με αυτόν τον τρόπο την κλινική επιβάρυνση (κυρίως νευρολογική) που προκαλεί η τελευταία.

Το Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης προσέφερε 104 φιάλες αίμα Σημαντική η προσφορά των εργαζομένων στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης στην τοπική κοινωνία. Συγκεκριμένα, οι αιμοδότες εργαζόμενοι του Νοσοκομείου συγκέντρωσαν εκατόν τέσσερις φιάλες αίματος, κατά τη διάρκεια διήμερης εθελοντικής αιμοδοσίας που πραγματοποιήθηκε στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης. Αιμοδότες - εργαζόμενοι του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης.

78 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Η εθελοντική αιμοδοσία

αποτελεί θεσμό προσφοράς που διενεργείται συστηματικά κάθε χρόνο, με στόχο τη δημιουργία αποθεμάτων αίματος, ενόψη των αυξημένων αναγκών της καλοκαιρινής περιόδου. Την αιμοληψία διενήργησε η κινητή μονάδα του Κέντρου Αιμοδοσίας του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου με την οργανωτική ευθύνη των Κεντρικών Εργαστηρίων του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης. u

Ειδήσεις 16ο Συνέδριο για το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού Το 1ο βραβείο απέσπασε νέα θεραπεία που προτείνει το Γαστρεντερολογικό Τμήμα του Ιατρικού Π. Φαλήρου

Το Γαστρεντερολογικό Τμήμα του Ιατρικού Π. Φαλήρου συνεχίζει με ιδιαίτερη επιτυχία, εκτός από το σημαντικό κλινικό και ενδοσκοπικό έργο, την ερευνητική του δραστηριότητα. Πρόσφατη επιτυχία της γαστρεντερολογικής ομάδας του Τμήματος αποτελεί η καθιέρωση, στη χώρα μας, μίας νέας θεραπείας

πρώτης γραμμής για την εκρίζωση της λοίμωξης από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού που αποτελεί την κύρια αιτία του πεπτικού έλκους και του γαστρικού καρκίνου. Η συγκεκριμένη μελέτη, που διεξήχθη, υπό την εποπτεία του Επιστημονικού Διευθυντού του Τμήματος κου Σωτηρίου Δ. Γεωργόπουλου και με την ενεργό συμμετοχή όλων των γαστρεντερολόγων του Τμήματος, έχει ήδη γίνει αποδεκτή για δημοσίευση στο έγκριτο Αμερικανικό Περιοδικό “Helicobacter” και αποτελεί την πρώτη σχετική δημοσίευση σε Πανευρωπαϊκό επίπεδο. Ήδη το Γαστρεντερολογικό Τμήμα του Ιατρικού Π. Φαλήρου, σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ, προχωράει στην παραπέρα μελέτη της αναδυόμενης αυτής θεραπείας σε σχέση με τα επίπεδα αντοχής του μικροβίου στα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται για την θεραπεία του. Προκαταρτικά αποτελέσματα της νέας αυτής μελέτης, υπό την κωδική ονομασία E-MACH study, ανακοινώθηκαν στο 16ο Ελληνικό Συνέδριο για το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού, (όπου η μελέτη απέσπασε το 1ο βραβείο), στο 31ο Πανελλήνιο Συνέδριο

Γαστρεντερολογίας (σε τιμητική συνεδρία) και στο πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συνέδριο για το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού που έλαβε χώρα στο Δουβλίνο. Παράλληλα, έχει ήδη σταλεί για δημοσίευση η μελέτη αξιολόγησης του «Νέου Συστήματος Ενδοσκόπησης (ΝΒΙ)», που διαθέτει το τμήμα από τον Ιούλιο του 2008, και συνεχίζεται υπό την εποπτεία του κου Ηλία Ξηρουχάκη, το Επιστημονικό Πρωτόκολλο για τη μελέτη γενετικών πολυμορφισμών σε ασθενείς με μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα, που έχει επιλεγεί από την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης του Ήπατος (ΕΕΜΗ). u

Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Γαστρεντερολογίας Στη Στοκχόλμη πραγματοποιήθηκε το Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Γαστρεντερολογίας (19th UNITED EUROPEAN GASTROENTEROLOGY WEEK), στις 22-26 Οκτωβρίου 2011, σημειώνοντας ρεκόρ συμμετοχών, τόσο σε αριθμό ιατρών όσο και σε εκπροσώπηση χωρών. Το Ιατρικό Παλαιού Φαλήρου συμμετείχε στο συνέδριο με τριμελή αντιπροσωπεία και συγκεκριμένα με την Γαστρεντερολόγο, Ενδοσκόπο κα Φωτεινή Λαούδη, τον Γαστρεντερολόγο, Ηπατολόγο κ. Σωτήρη Γεωργόπουλο και την Προϊσταμένη του Ενδοσκοπικού Τμήματος κα Μαρία Βαλιάτζα. Στο πλαίσιο του συνεδρίου ανταλλάχθηκαν απόψεις για τις ιατρικές εξελίξεις σε επεμβατικό και θεραπευτικό

επίπεδο, ενώ η ομάδα του Ιατρικού Π. Φαλήρου εστίασε το ενδιαφέρον της στις εξελίξεις της επεμβατικής Γαστρεντερολογίας (HALO τεχνική), στη σύγχρονη αντιμετώπιση των φλεγμονωδών νόσων του πεπτικού (ν. Crohn και ελκώδης κολίτιδα), στις σύγχρονες απόψεις για τη λοίμωξη με HP και στα θέματα που αφορούσαν στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Η ιδιαίτερου επιστημονικού ενδιαφέροντος διοργάνωση θα επαναληφθεί σε ένα χρόνο στο Άμστερνταμ. u ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 79

ιατρικός κόσμος

Ιατρική αποστολή στο ακριτικό Αγαθονήσι πραγματοποίησε το Διαβητολογικό Τμήμα του Ιατρικού Π. Φαλήρου Η υπηρεσία τηλεπαρακολούθησης του διαβήτη είναι μία πρωτοπόρα υπηρεσία που προσφέρει το Διαβητολογικό Τμήμα του Ιατρικού Π. Φαλήρου. Ο θεράπων ιατρός λαμβάνει μέσω διαδικτύου τις καθημερινές μετρήσεις του ασθενή και όταν διαπιστώνει απορρύθμιση του διαβήτη ή σχετικό με την πάθηση κίνδυνο παρεμβαίνει άμεσα παρέχοντας τις απαιτούμενες οδηγίες με sms. Ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών, σε μία εποχή όπου οι εκδηλώσεις αλληλεγγύης έχουν αρχίσει να εκλείπουν, διατηρεί προτεραιότητά του την κοινωνική ευθύνη, την οποία εκφράζει μεταξύ άλλων ενεργειών με την υγειονομική «υιοθεσία» των κατοίκων του ακριτικού Αγαθονησίου που πάσχουν από διαβήτη..

Επιστημονική ομάδα του Ιατρικού Π. Φαλήρου επισκέφτηκε το Αγαθονήσι, μετά από έκκληση του εφημέριου του νησιού π. Γρηγόριου, προκειμένου να πραγματοποιήσει διαβητολογικό έλεγχο στους κατοίκους. Την ομάδα συντόνισαν και συνόδευσαν, μεταξύ άλλων, ο Γενικός Διευθυντής της Κλινικής κ. Ιωάννης Πυρνοκόκης και ο Επιστημονικός Διευθυντής, κ. Μενέλαος Καλογερής.

Ο επικεφαλής της ιατρικής αποστολής Ειδικός Παθολόγος – Διαβητολόγος, Δρ. Ιωάννης Ντούπης, εξέτασε όλους τους κατοίκους του νησιού που το επιθυμούσαν και στη συνέχεια, προμήθευσε τους ασθενείς με ειδική συσκευή που θα τους δίνει στο εξής τη δυνατότητα να παρακολουθούνται από απόσταση σε καθημερινή βάση από τον ίδιο και τους συνεργάτες του. 80 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Ειδήσεις Αφιέρωμα

Κάτοικοι του νησιού όλων των ηλικιών έσπευσαν στο αγροτικό ιατρείο προκειμένου να εξεταστούν από την ιατρική ομάδα του Ιατρικού Π. Φαλήρου. Σε όσους παρατηρήθηκαν υψηλοί δείκτες σακχάρου δόθηκαν οδηγίες τόσο για την φαρμακευτική αγωγή που πρέπει να ακολουθήσουν, όσο και για τις διατροφικές συνήθειες που πρέπει στο εξής να υιοθετήσουν.

Ο Δήμαρχος Αγαθονησίου, κ. Ευάγγελος Κόττορος εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του, τόσο στα μέλη της ομάδας του Ιατρικού Π. Φαλήρου όσο και στον Γεώργιο Βομβύλα του «Πρότυπου Κέντρου Εξυπηρέτησης Αυτοκινήτου», για τη δωρεά οχήματος στο Δήμο που θα διατίθεται για τις μετακινήσεις όσων κατοίκων πάσχουν από διαβήτη και αντιμετωπίζουν πρόσθετα προβλήματα υγείας.

Την αποστολή συνόδευσε και κάλυψε δημοσιογραφικά συνεργείο του τηλεοπτικού σταθμού STAR CHANNEL.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 81

ιατρικός κόσμος

Σωστή και υγιεινή διατροφή: η απάντηση στις εποχιακές ιώσεις και λοιμώξεις

Από τον Θεόδωρο Κουτράκο, MmedSci, Κλινικό Διαιτολόγο Διατροφολόγο, Ιατρικού Κέντρου Αθηνών

Η κατάσταση του οργανισμού μας εξαρτάται άμεσα από το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Ο ανθρώπινος οργανισμός φθείρεται καθημερινά από πλήθος στρεσσογόνων και λοιμογόνων παραγόντων, τοξινών και βέβαια της επίδρασης της βιολογικής γήρανσης. Η ποιότητα της άμυνάς μας καθορίζεται και σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα της διατροφής μας, γεγονός το οποίο κρίνεται ακόμη πιο αναγκαίο στις χειμωνιάτικες ημέρες που λόγω κρύου ο οργανισμός μας είναι και πιο ευάλωτος. Ποιες τροφές και με ποιους συνδυασμούς, όμως μπορούν να μας προφυλάξουν αλλά και να φορτίσουν τον οργανισμό με την απαραίτητη ενέργεια; Με ποιους τρόπους μπορούμε να βελτιώσουμε την ποιότητα, τη σύσταση της τροφής αλλά ταυτόχρονα, να διασφαλίσουμε ότι επιτυγχάνουμε και την απαραίτητη ενεργειακή πρόσληψη? Παρακάτω παραθέτουμε κάποιες απλές και χρηστικές ιδέες. Smoothie με φρούτα πλούσια σε βιταμίνη C όπως πορτοκάλι, ακτινίδιο. Η βιταμίνη C

82 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

(ασκορβικό οξύ) μεταφέρει τα λεμφοκύτταρα στις εστίες παθογόνων οργανισμών και την αντιοξειδωτική της δράση και έτσι τους εξουδετερώνει. Συνδυάστε μήλο, αχλάδι ή μπανάνα, φρούτα που προσδίδουν όγκο, κάλιο και βιταμίνη Β6, βιταμίνη που είναι απαραίτητη για τη σύνθεση της γλουταθειόνης, ενζύμου σε μια από τις σημαντικότερες αντιοξειδωτικές διεργασίες του σώματος μας. Βιταμίνη Β6 περιέχουν επίσης τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα οποία μπορούμε να τα συνδυάσουμε με γιαούρτι με προβιοτικά, ουσίες που θωρακίζουν την εντερική πανίδα από ανεπιθύμητους εισβολείς, πολλαπλασιάζοντας την αμυντική δυνατότητα του οργανισμού. Ο παραπάνω συνδυασμός μπορεί να επιτευχθεί και ως φρουτοσαλάτα με γιαούρτι, λίγο μέλι και λίγους ξηρούς καρπούς, αμύγδαλα ή καρύδια, ως ένα ελαφρύ γεύμα, ειδικά για το βράδυ. Οι ξηροί καρποί, όπως και το ελαιόλαδο παρέχουν στον οργανισμό καλά λιπαρά οξέα καθώς και βιταμίνη Ε, η οποία έχει έντονη αντιοξειδωτική δράση ενάντια στην υπεροξείδωση λιπιδίων που

Διατροφή & Υγεία συνιστά ανοσοκατασταλτική διεργασία και διατηρεί τις κυτταρικές μεμβράνες σε καλή κατάσταση. Βιταμίνη Ε περιέχουν επίσης το ελαιόλαδο, τα φουντούκια και το σπανάκι. Γιαούρτι με δημητριακά ολικής άλεσης, τα οποία συνήθως είναι εμπλουτισμένα με πληθώρα βιταμινών και ιχνοστοιχείων, όπως το σελήνιο, συστατικό της γλουταθειόνης, το οποίο εμπλέκεται σε πολλαπλές κυτταρικές λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος. Πέρα όμως από τη θετική δράση στα επίπεδα χοληστερόλης και σακχάρου, οι β-γλυκάνες που περιέχονται στη βρώμη ενισχύουν μέγιστα το ανοσοποιητικό μας σύστημα, προάγοντας τη δράση σημαντικών κυττάρων της άμυνας, έναντι βακτηρίων, ιών και παρασίτων.

σε ω3 λιπαρά οξέα τα οποία βοηθούν στην τόνωση του οργανισμού. Τα ψάρια μπορούν να συνοδεύονται από βραστά χόρτα, όπως βλίτα, ιταλικά, παντζαρόφυλλα, τα οποία εκτός από φυτικές ίνες είναι πλούσια και σε φλαβονοειδή, ουσίες που προστατεύουν εκτός των άλλων και το καρδιαγγειακό. Ομελέτα με ασπράδια αυγών, μανιτάρια, που περιέχουν και αυτά σελήνιο καθώς και βιταμίνες του συμπλέγματος Β, γάλα, πιπεριές, που περιέχουν βιταμίνη C και Ε. Οι ζεστές σούπες, λόγω της θερμοκρασίας τους, προφυλάσσουν τον οργανισμό από ιώσεις και λοιμώξεις. Επίσης επειδή εύκολα απορροφούνται από τον οργανισμό, η πέψη δεν δαπανά πολύτιμα ποσά ενέργειας τα οποία κατευθύνονται προς τις διεργασίες του ανοσοποιητικού. Κοτόσουπα με αυγό, κοτόπουλο, μαϊντανό (πλούσιο σε βιταμίνη C) και άλλα αρωματικά.

Ροφήματα ζεστά όπως τσάι του βουνού, εχινάκεια ή φασκόμηλο, αλλά και κρύα όπως κρύο πράσινο τσάι με λεμόνι ή ροδάκινο, ποτό πλούσιο σε νερό, διτερπένια και φλαβονοειδή αντιοξειδωτικά (κατεχίνες). Σαλάτα με πράσινα φυλλώδη λαχανικά, με φακές ή φασόλια μαυρομάτικα και κοτόπουλο ή γαλοπούλα. Τρόφιμα όλα πλούσια σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία και ιδιαίτερα ψευδάργυρο και σελήνιο, παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στο ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού μας. Ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητος για τα πολύ ουσιώδη Τ-Λεμφοκύτταρα και για την επούλωση των πληγών. Συναντάται κυρίως στο κόκκινο κρέας, στα καρύδια, στα οστρακοειδή και στα εμπλουτισμένα δημητριακά. Φιλέτο Σολομό με ελαφρά βρασμένα λαχανικά όπως μπρόκολο, κουνουπίδι ή χόρτα, ώστε να μην χαθούν θρεπτικά συστατικά με την εκχύλιση βιταμινών. Ψάρια όπως ο Σολομός, η πέστροφα, ο κολιός αλλά και άλλες τροφές όπως το σουσάμι και ο λιναρόσπορος έχουν υψηλές περιεκτικότητες

στη θωράκιση του οργανισμού απέναντι στους ιούς και τις λοιμώξεις. Κρεμμυδόσουπα, με κρεμμύδια τα οποία διαθέτουν συστατικά με αντιμικροβιακές ιδιότητες, καθώς και φλαβονοειδή, με αντιφλεγμονώδη δράση. Κρεατόσουπα η οποία έχει και υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο απαραίτητο για την ομαλή διεξαγωγή των φλεγμονωδών απαντήσεων, τις διεργασίες των λευκών αιμοσφαιρίων και των κυτοκινών, καθώς και την ανάπτυξη του λεμφικού ιστού. Σούπα Λαχανικών, με ή χωρίς ζωμό κρέατος,

Συνδυάστε μήλο, αχλάδι ή μπανάνα, φρούτα που προσδίδουν όγκο, κάλιο και βιταμίνη Β6, βιταμίνη που είναι απαραίτητη για τη σύνθεση της γλουταθειόνης, ενζύμου σε μια από τις σημαντικότερες αντιοξειδωτικές διεργασίες του σώματος μας. Σούπα με μπρόκολο, λαχανικό πλούσιο σε βιταμίνες A, B1, C, β-καροτίνη, φυλλικό οξύ, σίδηρο, μαγνήσιο, κάλιο και ασβέστιο. Μανιταρόσουπα, πλούσια σε φυτικές πρωτεΐνες, αλλά και με υψηλές συγκεντρώσεις σεληνίου, χαλκού και ψευδαργύρου, που έχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Τα μανιτάρια αυξάνουν τα επίπεδα των κυτοκινών, πρωτεϊνών που παίζουν καθοριστικό ρόλο

με γλυκοπατάτα ή καρότο, τροφές οι οποίες έχουν Β – καροτένιο, ουσία που μετατρέπεται στον οργανισμό σε βιταμίνη Α, στοιχείο κλειδί για την αναγέννηση της επιδερμίδας, της πρώτης γραμμής άμυνας του οργανισμού μας απέναντι σε παθογόνους οργανισμούς. Είναι βέβαιο ότι όσο ο καιρός αλλάζει και το κλίμα ψυχραίνει, όσοι διατρέφονται ανεπαρκώς θα είναι περισσότερο ευάλωτοι στις ιώσεις και στις λοιμώξεις. Ασθενείς με μειωμένη όρεξη, διαταραγμένη γεύση, δυσκολία στη κατάποση, αλλά και υγιείς άνθρωποι που λόγω φόρτου εργασίας ή λόγω κάποιας στερητικής – «θαυματουργής» δίαιτας υποσιτίζονται συστηματικά είναι αναγκαίο να φορτίσουν και να ενισχύσουν την άμυνα τους αποτελεσματικά από τους παθογόνους «εισβολείς», καθώς το ανοσοποιητικό είναι ένα από σημαντικότερα συστήματα που καθορίζουν την ανθρώπινη υγεία. u

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 83

ιατρικός κόσμος

Ευχαριστήριες επιστολές προς τον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών ΠΡΟΣ Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο Θεσσαλονίκης Αξιότιμοι Κύριοι/Κυρίες, Για 3η συνεχόμενη χρονιά επισκέφτηκα το τμήμα προληπτικής ιατρικής μέσω του προγράμματος Διάγνωση της AXA και θεώρησα σκόπιμο να σας στείλω e-mail για τις θετικότατες εντυπώσεις που επιβεβαιώθηκαν για άλλη μία φορά. Η υποδοχή είναι άψογη και η εξυπηρέτηση άμεση, ενώ πράγματι απαιτείται ελάχιστος χρόνος για μια πληθώρα εξετάσεων. Έχοντας μία φοβία με τις ενέσεις, όπως ο περισσότερος κόσμος τελικά, η κα Ταγκαλίδου είναι η μοναδική που καταφέρνει πάντα να με ηρεμήσει αλλά και να μην με ταλαιπωρήσει. Για να είμαι ειλικρινής αυτός είναι και ο λόγος που έκανα στο Διαβαλκανικό κάποιες επιπλέον αιματολογικές εξετάσεις για το θυρεοειδή. Ακόμα και για τις γυναικολογικές εξετάσεις, η κα Ταγκαλίδου είναι ιδιαιτέρως διακριτική και κατατοπιστική. Τέλος, μου έχει κάνει τρομερή εντύπωση το γεγονός ότι τόσο η κα Καράνταη όσο και η κα Ταγκαλίδου μας θυμούνται παρόλο το ότι μας βλέπουν μία φορά το χρόνο και μας κάνουν να αισθανόμαστε οικεία. Το ότι το ετήσιο check up είναι μία γρήγορη και «ευχάριστη» διαδικασία, σίγουρα παίζει ρόλο και στην επιλογή μας να διατηρούμε το συγκεκριμένο πρόγραμμα της ΑΧΑ. Συνήθως στέλνουμε e-mail για τα παράπονά μας, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Βρίσκομαι στη διάθεσή σας σε περίπτωση που έχετε κάποιο ερωτηματολόγιο ικανοποίησης πελατών που σίγουρα θα είναι πιο στοχευμένο από ένα e-mail με ελεύθερο κείμενο.

Με εκτίμηση, (Mrs.) Ioanna Theocharopoulou Administrative Manager, MBA Automation System Hellas Θεσσαλονίκη, 08 Ιουλίου 2011

ΠΡΟΣ Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο Θεσσαλονίκης Υπόψιν Προέδρου Κ. Αποστολόπουλου Αξιότιμε κ. Πρόεδρε και μέλη του Δ.Σ, εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες Με την παρούσα επιστολή επιθυμώ να σας το Κέντρο σας και τους ιατρούς του, για την ευμενή αντιμετώπιση που έλαβα από στις 24 Ιουνίου 2011. όσον αφορά το χειρουργείο μου που έγινε το έργο τους, τους νευροχειρουργούς Ιδιαιτέρως θα ήθελα να ευχαριστήσω για πουλο Αθανάσιο και Κοντό κ. , κ. Κοντόπουλο Βασίλειο (καθηγητή) ακεχίδου Άννα και το νοσηλευτικό Κοντλ κα η ταμέν προϊσ κ. Ψυχίδη Γεώργιο, την ο κ. Λογοθέτη και το προσωπικό της προσωπικό του 2ου ορόφου, τον προϊστάμεν νευρολόγο του τμήματος τη και ς Μονάδας Εντατικής Θεραπείας καθώ όλα. για ριστώ ευχα κ. Καπιτζόγλου Βάλια. Σας

Με εκτίμηση, Πιλάτος Γεώργιος

ΠΡΟΣ Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο Θεσσαλονίκης Θα ήθελα να στείλω τις θερ μότερες ευχαριστίες µου στις κ.κ. Ταγκαλίδου Μαίρη και Καράνταη Ελένη, για τις άψο γες υπηρεσίες και την ανθρώπινη -πάνω από όλα- συμπεριφορά τους, κατ ά τη διάρκεια του ετήσιου Check-u p των παιδιών µου στην κλιν ική σας. Μια δύσκολη και τρομακτική -για τα μικρά µου- διαδικασία όπως είναι η αιμοληψία, έγινε διασκεδασ τική και ενδιαφέρουσα, χάρη στις κυρίες αυτές.

Με εκτίμηση,

Και πάλι ευχαριστώ Καπνίζου Νικολέττα Μ.Μαλακάση 6 Θεσσαλονίκη

Επιστολές

ιατρικός κόσμος

press room

ιατρικός κόσμος

«Τα παιδιά μάς προσκαλούν σε διάλογο» των συγγραφέων Μάρθας Κούκκου και Αναστασίας Γεωργούλη, από τις επιστημονικές εκδόσεις Παρισιάνου Το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε όλους όσους άμεσα ως γονείς, παιδίατροι, παιδαγωγοί... και έμμεσα ως ερευνητές και διαγνωστές ασχολούνται με τους παράγοντες, που διαμορφώνουν τις επικοινωνιακές σχέσεις του κοινωνικού περιβάλλοντος με τα αναπτυσσόμενα άτομα, όπως και με το πώς και γιατί οι σχέσεις αυτές τόσο συχνά γίνονται προβληματικές και για τους δύο επικοινωνιακούς συντρόφους και οδηγούν σε δυσλειτουργίες.

Αναστασία Γεωργούλη, επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών «Υπάρχουν πολλά βιβλία για το παιδί, το αναπτυσσόμενο άτομο και τις σχέσεις του με τους «μεγάλους», τα σημαντικά του πρόσωπα (γονείς, παιδίατροι, δάσκαλοι, παιδαγωγοί). Τους ονομάζουμε σημαντικά πρόσωπα ή «πρόσωπα – κλειδιά» για τα αναπτυσσόμενα άτομα, γιατί διαδραματίζουν έναν σημαντικά θετικό ή αρνητικό ρόλο στη βιο-ψυχοκοινωνικά υγιή και ευλειτουργική τους αναπτυξιακή πορεία. Τότε γιατί ένα ακόμα;..»

88 // ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Οι διακεκριμένες, στο χώρο τους, συγγραφείς του βιβλίου, κυρία Μάρθα Κούκκου, καθηγήτρια Ψυχιατρικής και Ψυχοφυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και επίκουρη καθηγήτρια Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, και η κυρία Αναστασία Γεωργούλη, επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών μεταφέρουν, στον πρόλογο του βιβλίου τους, τις σκέψεις που τις ώθησαν στη συγγραφή αυτού του πονήματος: «...Φιλοδοξούμε το βιβλίο αυτό να είναι άλλο ένα κάλεσμα σε όλους μας – ειδικούς και μη ειδικούς στα ανθρώπινα – μένοντας σε διάλογο μεταξύ μας να αποκτήσουμε εμπιστοσύνη στην ικανότητα του ανθρώπου να ψάχνει και να ανακαλύπτει όχι μόνο τις αιτίες των φαινομένων αλλά και την αρχή της αιτίας ή των αιτιών των φαινομένων, δηλαδή να ψάχνει και να ανακαλύπτει δημιουργικές λύσεις στα διλήμματα που αντιμετωπίζει.» «Το βιβλίο», συνεχίζουν οι συγγραφείς, «το αφιερώνουμε στα παιδιά μας. Ήταν οι καλύτεροι δάσκαλοι μας για να μάθουμε πόσο εφευρετικά είναι τα αναπτυσσόμενα άτομα και πόσο απαραίτητη είναι η συνεργασία μαζί τους, ο διάλογος προς όφελος και των δύο επικοινωνιακών συντρόφων...». Η παιδίατρος το αφιερώνει και σε όλα τα παιδιά που τα είδε να μεγαλώνουν και να ευλειτουργούν, αποδεικνύοντας στην πράξη τις ικανότητές τους και στους γονείς τους που την εμπιστεύτηκαν και συνεργάστηκαν μαζί της. Η ψυχίατρος το αφιερώνει επίσης σε όλους τους ανθρώπους που της χάρισαν την εμπιστοσύνη τους και ως ψυχοφυσιολόγος και επιστημονική «δασκάλα» στους φοιτητές και συναδέλφους που με τον κριτικό τους διάλογο έκαναν την ερευνητική και διδακτική της δραστηριότητα τόσο ενδιαφέρουσα.

Ο Καθηγητής Ιατρικής, κ. Φώτης Παυλάτος γράφει σχετικά: «Το βιβλίο των συγγραφέων Μάρθας Κούκκου και Αναστασίας Γεωργούλη, είναι ένα θαυμάσιο επιστημονικό πόνημα, δύο ιδιαίτερα διακεκριμένων λειτουργών της του Ιπποκράτους Τέχνης και ανήσυχων ερευνητριών, που με το μέχρι σήμερα έργο τους στα μονοπάτια της μακρόχρονης αναζήτησης για την ανακάλυψη της αλήθειας, κοσμούν περίλαμπρα (ως Tower figures) τον καμβά της Πανεπιστημιακής Κοινότητας, του Ιατρικού κόσμου της χώρας μας, αλλά και της αλλοδαπής. Παρά την υψηλού επιπέδου, επιστημονικότητα των κειμένων, το θεματικό στοιχείο είναι απόλυτα κατανοητό για κάθε ενδιαφερόμενο, πέραν τον ειδικά απασχολούμενων με το γνωστικό αντικείμενο, όπως είναι τα πρόσωπα τα οποία συνταυτίζονται στην όλη διαδρομή της ανάπτυξης του παιδιού (Γονείς, Παιδαγωγοί, Δάσκαλοι, Κοινωνιολόγοι, ακόμη και οι Υπεύθυνοι της Πολιτικής Παιδείας και Υγείας)». Η εκ των συγγραφέων κα Αναστασία Γεωργούλη μας λέει για τη θεματολογία που αναπτύσσει στο βιβλίο: «Πρόκληση, μεταξύ άλλων, για τη συγγραφή αυτή του βιβλίου ήταν η διαπίστωση, από προσωπική πείρα, ότι το να είσαι ένα από τα κύρια σημαντικά πρόσωπα για τα παιδιά – γονιός – είναι ένα «επάγγελμα» που διαρκεί πάρα πολλά χρόνια και απαιτεί πάρα πολλές γνώσεις και ικανότητες, τις οποίες, παρά το γεγονός ότι σπουδάσαμε το «ον άνθρωπος» δεν είχαμε. Για τις αναπτυγμένες χώρες, η ερώτηση δεν είναι αν τα παιδιά ζουν ή πεθαίνουν, αλλά αν η ποιότητα ζωής που προσφέρουμε στα ίδια, στις οικογένειές τους αλλά και στους εαυτούς μας είναι η σωστή.

Βιβλία Είναι σημαντικό να εξετάσεις το όλο ζήτημα της επικοινωνίας τόσο από την οπτική γωνία του σημαντικού προσώπου «γονιού», όσο και από αυτή του αναπτυσσόμενου ανθρώπου «παιδί» και να συνειδητοποιήσει κανείς το πλήθος των εξωτερικών παραγόντων που επηρεάζουν τη σχέση τους. Για τον άνθρωπο βασική προϋπόθεση όχι μόνο για επιβίωση αλλά και για υγιή βιοψυχοκοινωνική ανάπτυξη είναι η συνεχής και συνεργητική επικοινωνία με τα σημαντικά του πρόσωπα και το κοινωνικό περιβάλλον. Αξίζει δε να τονίσουμε πως για τις σημερινές συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, ρόλο «απρόσωπου σημαντικού προσώπου» (σχήμα οξύμωρο βέβαια) διαδραματίζουν, με λίγα υπέρ και πολλά κατά, η τηλεόραση, η επονομαζόμενη και «κακιά νταντά» των παιδιών, το internet, τα βιντεοπαιχνίδια και τα λοιπά Μ.Μ.Ε. Ένα άλλο σημείο που έκρινα ιδιαίτερα σημαντικό να αναλύσω ήταν η σημασία των λέξεων για την ευλειτουργία της οικογένειας. Είναι αδιαμφισβήτητο πως οι λέξεις μιλούν η μία στην άλλη. Μπορούν να δράσουν σα χάδι, να ενθαρρύνουν ή να πληγώσουν, μιλούν στην καρδιά μας, στα όνειρά μας, στις μεγάλες και στις μικρές στιγμές της ζωής μας. Τοποθετημένες η μία δίπλα στην άλλη μπορούν να δημιουργήσουν αριστουργήματα ή παρεξηγήσεις και παρερμηνείες ως και καταστροφές. Επίσης, τα ήθη και τα έθιμα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις οικογενειακές σχέσεις. Κάθε άνθρωπος «κουβαλάει» ήθη και έθιμα, πιστεύω και παραδόσεις του οικογενειακού και πολιτιστικού περιβάλλοντός μέσα στο οποίο γεννήθηκε και μεγάλωσε, με όλα τα υπέρ και τα κατά που το συνοδεύουν και τα οποία συνέβαλαν και στη δημιουργία της βιογραφίας του. Έτσι, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου μου υποστηρίζω ότι οι σχέσεις των μελών μιας οικογένειας θα είναι πιο ευλειτουργικές, αν γονείς και παιδιά απελευθερωθούν από τα «δεσμά» που επιβάλλουν μερικές φορές οι παραδόσεις κ.λπ., εάν και εφόσον διαπιστώσουν και αποδεχτούν σε ατομικό και οικογενειακό επίπεδο ότι προκαλούν προβλήματα. Άλλοι παράγοντες που επιδρούν στη σχέση γονιού – παιδιού είναι η διαχείριση των «Επαίνων, Συμβουλών, Εντολών, Υποδείξεων, Ανταμοιβών, Απειλών, Τιμωριών κ.λπ.» και ακολουθούν πολλοί ακόμα παράγοντες που μπορούν να εξηγήσουν το πώς και το γιατί «στραβώνουν» οι σχέσεις των αναπτυσσόμενων ατόμων κατά τη σχολική, προ- και εφηβική ηλικία, με το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον.

Όλα αυτά είναι τα θέματα που εξετάζουμε από την πλευρά των «σημαντικών προσώπων», ποια είναι όμως η οπτική γωνία των «αναπτυσσόμενων ατόμων»; Τι θα έλεγε το νεογνό, το βρέφος, το νήπιο, το παιδί αν μπορούσε να μιλήσει με οργανωμένο λόγο; Θα μας έλεγε πως περνάει στην κοιλιά της μαμάς του από τη στιγμή που το «καλούμε» να γίνει σε λίγους μήνες σύντροφός μας –πιστεύοντας πως ήταν μία συνειδητή στιγμή μεγάλης ευτυχίας για εμάς- μέχρι να γεννηθεί, τι φέρνει μαζί του μόλις γεννηθεί, πως μεγαλώνει, πως μαθαίνει κατά τις «ηλικίες κλειδιά» που λέμε, ποια είναι τα κίνητρα της συμπεριφοράς του, ποιες οι ικανότητες, οι ανάγκες και οι προτεραιότητές του όσο μεγαλώνει, πως ζητάει από τα σημαντικά του πρόσωπα αυτά

που χρειάζεται και τέλος θα μας έλεγε και από τις «συνήθειες» των σημαντικών προσώπων, κυρίως γονιών και δασκάλων, ποιες το μπερδεύουν πραγματικά, παρά τις καλές τους προθέσεις, δηλαδή πως «στραβώνουν» οι σχέσεις του μαζί τους.» u

Έγραψαν για «Τα παιδιά μάς προσκαλούν σε διάλογο» Περιοδικό «ΓΕΦΥΡΕΣ», επιμέλεια Καλλιόπη Κύρδη. «Ψυχίατρος και Ψυχοφυσιολόγος η πρώτη, Παιδίατρος η δεύτερη, και οι δύο με πολύ σημαντική ακαδημαϊκή καριέρα και μεγάλη κλινική εμπειρία, οι συγγραφείς αυτού του ενδιαφέροντος βιβλίου αποδέχονται την πρόκληση – πρόσκληση των παιδιών σε διάλογο για την υπεράσπιση της ικανότητας και του δικαιώματός τους για υγιή αναπτυξιακή πορεία. Συνήθως εκπαιδευτικοί, γονείς και ειδικοί ασχολούνται με τις διαταραχές της βιο-ψυχοκοινωνικής ανάπτυξής τους και όχι με πρωτογενή πρόληψη που έχει τη βάση στην εύρυθμη λειτουργία των σχέσεων των αναπτυσσόμενων ανθρώπων με τα σημαντικά πρόσωπα του κοινωνικού τους περιβάλλοντος. Σχέσεις που «προϋποθέτουν τη συνεργασία, δηλαδή την αναγνώριση του παιδιού σαν έναν ενεργό συμπαίκτη (...) δέκτη και πομπό ευλειτουργικών σχέσεων». Οι συγγραφείς παρουσιάζουν μια σύνθεση πειραματικά τεκμηριωμένων δεδομένων και κλινικών παρατηρήσεων της παιδιατρικής, της αναπτυξιακής παιδιατρικής και των επιστημών του εγκεφάλου που εξάγουν προσωπικά συμπεράσματα από τη συνεργατική ή μη, επικοινωνιακή σχέση του αναπτυσσόμενου ατόμου με το κοινωνικό περιβάλλον. Αποτέλεσμα είναι η ποιότητα της βιογραφίας του αναπτυσσόμενου ατόμου, η οποία διαμορφώνει όλες τις βιο-ψυχοκοινωνικά υγιείς ή αποκλίνουσες διαστάσεις της συμπεριφοράς. Οι αναγνώστες θα βρουν στοιχεία για τις λειτουργίες του ανθρώπινου εγκεφάλου που συμμετέχουν στη διαμόρφωση της αναπτυξιακής πορείας του ανθρώπου, καθώς και τους παράγοντες που μπορούν, σε ομαλές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, να επιφέρουν αλλαγές και να οδηγήσουν σε αποκλίνουσες συμπεριφορές. Ποια είναι τα σημαντικά πρόσωπα, πώς δημιουργείται η βιογραφία, ποιος είναι ο ρόλος του πολιτισμικού περιβάλλοντος, του λόγου, των διφορούμενων μηνυμάτων, του σχολείου, των ΜΜΕ στη διαμόρφωσή της, πώς και γιατί πολύ καλές προθέσεις οδηγούν σε αδιέξοδα είναι μερικά από τα θέματα που θίγονται, τεκμηριωμένα και με τρόπο εύληπτο.». Η Αναστασία Γεωργούλη είναι επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Γεννήθηκε και σπούδασε Ιατρική στην Αθήνα. Ειδικότητα Παιδιατρικής: Θεραπευτική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών (Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα») και Πανεπιστημιακές Παιδιατρικές Κλινικές του Freie Universitat Berlin και του Kinderspital της Ζυρίχης. Επιμελήτρια και επιστημονική συνεργάτης του νεογνικού τμήματος της Μαιευτικής Κλινικής του νοσοκομείου «Αλεξάνδρα».Οργάνωσε και διηύθυνε επί 17 χρόνια τη λειτουργία του τμήματος νεογνών και προώρων της μαιευτικής κλινικής του Διαγνωστικού και Θεραπευτικού κέντρου Αθηνών ΥΓΕΙΑ. Οργάνωσε και διευθύνει μέχρι σήμερα το τμήμα Προληπτικής Παιδιατρικής στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών. Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Συνεργασίας με τη UNICEF από το 1981 μέχρι το 1990. τ. Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Πρόληψης Κακοποίησης και Παραμέλησης του Παιδιού και της Ελληνικής Εταιρίας Γιατρών για το Περιβάλλον. Μέλος ελληνικών και διεθνών ιατρικών εταιριών.Κύριο αντικείμενο της ερευνητικής και της συγγραφικής της δουλειάς είναι η ανάγκη και οι δυνατότητες πρόληψης των διαταραχών της βιο-ψυχοκοινωνικής υγείας παιδιών και νέων στις κοινωνίες χαμηλού κινδύνου.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 // 89

Αφιέρωμα