1.2.1 Separatie

streken de enige veilige (want vele drinkwater en steden en dorpen waren vervuilt en was de oorzaak van vele ziektes) drank om te drinken. Allemaal sporen van onze gedeelde geschiedenis.

We kunnen er niet omheen: wij zijn verweven met de kerkelijke oorsprong van onze hulpverlening. De laatste veertig jaar kennen we een massieve ontvoogding van onze kerk en zijn we er niet meer afhankelijk er van. Niet alleen wordt een religieus leven niet langer als een eer en een ideaal beschouwd. We zien sedert de jaren vijftig een lange moeizame weg die we de vermaatschappelijking van de hulpverlening noemen. Dit is een zeer boeiend parcours die de laatste jaren in een stroomversnelling is gekomen: we worden als mens en burger op onze medeverantwoordelijkheid gedrukt jegens die medeburgers die het, om welke reden ook, moeilijk hebben in hun bestaan, in de samenleving of de beiden samen. Jullie volgen een opleiding op een belangrijk en uiterst boeiend scharnierpunt in de hulpverleningssector!

Een samenleving die zijn geschiedenis verliest, verliest ook zijn identiteit. Daarom vinden wij het zo belangrijk om hier bij stil te staan. Weet vanwaar bepaalde zaken komen! Aanvaard niets als ‘gewoon’ maar wees nieuwsgierig naar het ontstaan ervan!

‘We kunnen vaststellen dat van dan af (= sedert de jaren ’50) tot op heden in de orthopedagogische en ortho-agogische zorg en structuren een soort worsteling plaatsvindt tussen enerzijds een trage, behoudende strekking en anderzijds een progressieve, op verandering gerichte strekking. Als exponenten daarvan zien we enerzijds het voortzetten van het instituut gericht denken en anderzijds de richting die gelooft in ontwikkeling en integratie als medeburgerschap.’9

Wat hierna volgt zijn een aantal maatschappijvisies op het ortho-agogisch werk. Hoe verder we in deze visie gaan, hoe meer hedendaags ze worden. De historiek van de hulpverlening is er m.a.w. in terug te vinden. Terzelfdertijd merken we ook dat er nog een aantal facetten van alle visie in vele organisaties aanwezig is. Zo heb je bijvoorbeeld het feit dat een aantal voorzieningen nog steeds afgelegen en landelijk gelegen zijn. Gronden waren vaker goedkoper in afgelegen en minder lucratieve gebieden enerzijds, maar anderzijds bestond destijds het ideeën dat iedereen die ‘afweek’ van het normaal gangbare, ver weg en ‘uit het zicht’ moest gehouden worden. Daarnaast hebben we het gegeven dat nog niet iedereen in onze samenleving klaar en/of bereid is om mee te werken aan een inclusieve samenleving. Zoals eerder gesteld: we leven en werken wat dat betreft in boeiende tijden waarin nog steeds heel wat aan het veranderen is.

Onder separatie wordt verstaan dat personen met een handicap, hulpbehoevende ouderen, probleemjongeren… gescheiden worden van de samenleving: enerzijds ter bescherming, anderzijds om de samenleving niet te ‘belasten’ met die confrontatie. Gevolg van separatie is wederzijdse vervreemding: zo is het voor een persoon, die afgezonderd van een samenleving opgroeit, niet evident zich op een gegeven moment in de samenleving terug in te voegen. Er is een grote barrière tussen de persoon en de samenleving. De separatie-, segregatie-, of scheidingsgedachte heeft sterk de welzijnszorg bepaald tot ongeveer de tweede helft van de 20e eeuw. Dit had consequenties voor de verschillende sectoren: de zorg voor

personen met een handicap, de bijzondere jeugdzorg, de psychiatrie… Meestal ontstaan grootschalige voorzieningen, weg van de ‘normale’ samenleving.

9 BROECKAERT, E., ea., Bijzondere orthopedagogiek. Garant, Leuven, 2000, p. 23.