Wystawa MULTImedia „(per)wersje” w Tytano, Kraków, 09-19.08.2017

Wystawa MULTImedia „(per)wersje” w Tytano, Kraków, 09-19.08.2017

Proponując jako temat numeru (Per)wersje, zdecydowaliśmy odgrodzić się od najczęstszego użycia tego słowa związanego z seksualnością, wyuzdaniem, przemocą. Różnicę staraliśmy się zaakcentować już w samym zapisie tytułu, wyodrębniając przedrostek per i akcentując rzeczownik wersje.

W pierwszej chwili mieliśmy poważne obawy związane z tym wyborem – w końcu temat perwersji wydaje się być wyeksploatowany już na tak wielu polach, że pokazanie nowej perspektywy, mogło okazać się niemożliwe. Jednak zgłoszenia, które otrzymaliśmy, rozwiały te wątpliwości.

Artyści, których prace zostały zaprezentowane na wystawie, pochodzą z różnych środowisk twórczych – ich działalność nie ogranicza się tylko do terenów Polski. Prezentują różne media, style, podejścia do zaproponowanego przez nas tematu (Per)wersji.

Nasi autorzy zaproponowali realizacje łączące w sobie różne dziedziny, takie jak malarstwo i rzeźba oraz te uchodzące za współczesne środki wyrazu artystycznego – fotografię, film, obiekty, instalacje, działania typu site specific. Wystawa odbyła się w przestrzeni Tytano na Dolnych Młynów 10 w Krakowie. Nie mieliśmy do czynienia z typowym white cube przestrzeni galeryjnych. Jest to postindustrialna przestrzeń dawnej fabryki przemysłu tytoniowego. Przestrzeń, która została przez nas zaadaptowana. Każdy z artystów miał możliwość wyboru w zakresie sposobu wystawienia swojej pracy. Każdy mógł doświadczyć tej przestrzeni na własny sposób. Zależało nam, aby sposób ekspozycji budował szereg kontekstów, poprzez relacje dzieło-przestrzeń zastana.

W dniu wernisażu odbył się performance Mateusza Grymka z udziałem Artura Świetnego. Nagi model pozował do zdjęć pośród róż. Interakcyjny charakter przedsięwzięcia pozwolił widzom tworzyć, wraz z artystą. Każdy mógł zaproponować pozę, w jakiej miał się znaleźć model, przechodząc z pozycji biernego obserwatora, do pozycji aktywnego twórcy. Nagość i poranione od kolców ciało to przekroczenie kulturowego tabu, które ma nie tyle wzbudzać kontrowersje, co raczej uruchomić refleksję nad obecnością soma w kulturze.

Spośród artystów, których prace zostały zaprezentowane na wystawie, wielu odwoływało się do tradycyjnych prac malarskich, ale sposób prezentacji światów przedstawionych odwołuje się do tradycji malarstwa XX-wiecznego. Ukazanie człowieka w jego najbardziej cielesnej formie. Angel Perdomo i Maja Woźniak stworzyli w pewien sposób, powstałą zupełnie spontanicznie, opowieść o kondycji człowieka – jego ciała, słabości, kruchości, samotności. Ciało oddarte ze swych wierzchnich warstw, niczym sceny z biblijnych przedstawień oddartego ze skóry św. Bartłomieja, czy mitologicznego Marsjasza. Tu jednak nie ma kata. Nie ma pięknych postaci, idealizacji, owo oddarcie odkrywa wszystko. Przedstawione postaci nie mają pięknego, zdrowego odcienia skóry. Ich ciała są nieforemne, pozbawione wewnętrznego oparcia, jakby wystarczyła chwila – a pękną, pozbawione swej człowieczej skorupy.

Inną lekcję tradycji pokazała Alicja Gołyźniak, choć potencjalnie, wykorzystana przez artystkę technika kolażu wcale by na to nie wskazywała. Tryptyk, który w dosyć bezpośredni sposób można odnieść do przedstawień mitologicznych trzech gracji. Stojące postaci kobiet w lekkim kontrapoście, niczym postaci żywcem wycięte z podręcznika do historii sztuki starożytnej. W centralnej części tryptyku przypomina Nike z Samotraki pozbawioną swych rąk, które zostały zaznaczone jedynie barwnymi plamami. Do pociętych kropek – pikseli odwołały się w swojej pracy Katarzyna Piróg i Justyna Mieleszko. Jak same napisały: Tam, gdzie słowo nie jest w stanie unieść myśli z pomocą przychodzi obraz, spazmatyczny ruch, zabawa formą. Praca filmowa Transplantacje mózgu w swej pełnej jaskrawości stanowi dla mnie lekcję daną współczesnej sztuce polskiej przez Józefa Robakowskiego – w szczególności zaś jednej z prac Uwaga: Światło! Z 2004 roku, w której pojawiały się pulsujące kolory, zaś w tle rozbrzmiewała głośno muzyka Chopina. Praca duetu Piróg i Mieleszko to także migające, pulsujące światło, oddziaływanie kolorem oraz słowem na widza za pomocą krótkich haseł, jak: BĘDZIEMY PRAGNĄĆ DALEJ PRZYNOSIĆ WSTYD NIE UMIEM MALOWAĆ ŻĄDZA WŁADZY W swojej pracy artystki wykorzystały jednak technikę pikseli, a więc coś, co jest bezpośrednio połączone z technologią komputerową. Piksele budują obraz i tylko od ich jakości jest zależny sposób, w jaki zostanie odebrany.

W filmie Filipa Handzela występuje postać ludzka, obrotowy ruch obrazu sprawia, że całość wiruje i zaczyna przypominać karuzelę, z której nie można wysiąść, aż do zakończenia filmu. Trwa jesień, podłoże jest pełne zeschłych liści, zaś zaraz obok płynie niewielka rzeczka, nad którą znajduje się most. Obejrzenie filmu w czasie trwania wystawy było możliwe z dwóch stron, ponieważ wyświetlony na tkaninie przewieszonej przez kratę, przez co wrażenie obrotu było spotęgowane.

Spośród prac fotograficznych zaprezentowanych na wystawie znaczna część odwoływała się do portretów oraz autoportretów Centrum jest człowiek, model, i to jego ciało, twarz ma opowiedzieć historię. W fotografii jest to ułamek sekundy, chwila przyciśniętego spustu migawki. Zapewne jednym z najlepszych przykładów autoportretu w sztuce jest ten wykonany przez Albrechta Durera, na którym przedstawił siebie jako artystę, świadomego swoich możliwości oraz umiejętności, trzymającego malarską paletę w dłoni. Interpretowany również jako Alter Christus. Wracając jednak do wystawy – wśród fotografii znalazły się również akty. Od samego początku istnienia tegoż tematu w sztuce miały one w sobie jakieś pokłady perwersyjności – nagie, odkryte ciało, które jest pozbawione zewnętrznych powłok, a tym samym pozbawione skrupułów, kłamstwa, choć z drugiej strony – bezbronne, bo niczym nieokryte.

Fotografia Pana X, przedstawiająca akt seksualny mogłaby prawdopodobnie uchodzić za jedną z – no właśnie, najbardziej perwersyjnych prac, które znalazły się na wystawie. Mogłaby, bo wcale nie jest.

Jest to kadr z filmu pornograficznego, gdzie nie są najważniejsze uchwycone męskie organy płciowe, czy też postać kobieca. Nie chodzi o akt płciowy, ponieważ w tej fotografii główną rolę gra inna cicha (brzęcząca) postać – główną bohaterką jest sprawczyni czwartej plagi egipskiej – mucha. Plaga popołudniowych, rozpalonych letnim słońcem dni.

Czarno-białe fotografie Moniki Winiarskiej przedstawiają męskie akty. Morze, piasek, rozedrgane powietrze, nagrzane od letniego słońca. Sposoby kadrowania i niepokojące wręcz odwołanie do idealnych, greckich posągów. Skóra, na której wyraźnie odcinają się zlepione grudki mokrego piasku.

Z kolei Tomasz Margol pokazał kolory. Jego fotografie pokazują nagość, jedzenie, wydalanie, akt.

Przekraczanie granic na różnych poziomach cielesności, wydobywanie zwyczajności, która jest wstydliwa, odrzucana. Kilka fotografii, które pojedynczo prawdopodobnie nie stworzyłyby tego wrażenia niepokoju, asymetrii, razem tworzą sugestywną historię.

Prace Katarzyny Stefany Dębskiej również skupiają się wokół tematu ludzkiej kondycji – cykl fotografii oraz instalacja site specific. Pokazujące przestrzeń i przekraczanie jej granic. Kamienie, które mogą nic nie znaczyć lub kamienie, którego mogą zbudować dom – przestrzeń, w której będziemy bezpieczni. Kamienie, które niszczy zwykła erozja i działanie wiatru. Natura niszczy też ciało – mumia Pana X, dosłownie, ponieważ jest to odlew ciała artysty. Powieszona do góry nogami przypomina kokon,z którego wyjdzie motyl, kolejny etap rozwoju. Niemalże słychać chrzęst pękającej tkanki wraz z rozlaną mazią i posuwisty ruch larwy. Przekroczenie kolejnych granic, wyjście poza siebie. O człowieku – konkretnie Alaryku I, królu Wizygotów, myślał Dawid Szymczyk. Rzeźba siedzącego nagiego mężczyzny, który wygląda, jakby już nic go nie obchodziło. Na wystawie znalazł się w centralnej przestrzeni, gdzie każdy z oglądających miał możliwość obejścia go z każdej strony.

Niewyeksponowany na żadnym postumencie, odgrywał w pewnym stopniu rolę obserwatora.

Na jednym z filarów wisiał niewielki album ze zdjęciami Agnieszki Szalkowskiej. Zdawałoby się, zwykłe fotografie z wiadrem farby oraz kadrami, na których zostały pokazane dłonie oraz stopy.

Z pomocą farby można zmienić kolor ściany, dzięki czemu następuje zmiana otaczającej nas przestrzeni. Poza tym kadrowanie zdjęć zostało poprowadzone w taki sposób, by widoczne stopy oraz dłonie, można było odnieść do pewnego tabu kulturowego (z naciskiem na można) – mianowicie, w niektórych kulturach pokazywanie dłoni oraz stóp stanowi tabu bądź jest częścią kultu. Sytuacja ta została przedstawiona choćby w serii filmów animowanych Pingwiny z Madagaskaru, gdzie jeden z lemurów, Mort wielbił stopy swego Króla Juliana.

W każdej z prac najważniejszy jest człowiek, jego zachowania, pragnienia, przekraczanie granic.

Rejected to seria fotografii autoportretowych Izabeli Bieli. Dlaczego właściwie seria zdjęć, przypominających te wykonywane do dokumentów została Rejected - odrzucona? Fotografie otoczyły filar Tytano. Elementem wspólnym jest postindustrialna przestrzeń – ta już zastana przestrzeń wystawy oraz przestrzeń ukazana na fotografiach Izabeli Bieli, przez co zaprezentowane tutaj prace jeszcze silniej korespondują z nią korespondują.

Człowiek jest też istotny w filmie Mateusza Grymka i Izabeli Liżewskiej. Mówią o tym, co teraz, ale i o tym, co mogłoby być gdzieś i kiedyś. Nie są to nagrania kontrowersyjne. Nie są wykadrowane, nie są nieruchome, nie są filmowe. W końcu, czy zwykłe sytuacje, które nas na co dzień spotykają, nie są najbardziej perwersyjne? Łukasz Błażejewski/Prince Negatif w swoich działaniach przekracza granice własnego ciała, tworzy struktury, przełamuje tabu. Są to zapisy z działań performatywnych artysty. W filmach pokazanych na wystawie istotne jest ciało, w końcu ono jest głównym źródłem perwersji. Ciało – jego możliwości w zakresie poruszania się, spożywania, odbioru rzeczywistości z wykorzystaniem różnych mediów, które Błażejewski wykorzystuje w czasie swoich performance`ów,by w całości oddziałać na każdy ze zmysłów.

Cienka linia dzieli sfery sacrum i profanum również w pracy Piotra Poręby. Obraz utrzymany jest raczej w lekko różowych tonacjach, z delikatnie zaznaczonym tłem i postacią chłopca z prawej strony, ubranego w ministrancką komżę. Aranżacja imituje przestrzeń kościelną. Widz może usiąść na krześle – wówczas na pierwszym planie zobaczy obraz postawiony na paletach - kościelnych ławkach. Okno w tle, częściowo zaklejone, stwarza wrażenie witrażu z podkreślonym układem krzyżowym okna. Na parapecie stoją świece, potęgujące wrażenie intymności. Jest to bezpośrednie odwołaniu do sfery sacrum, bycia samemu z najwyższym Absolutem w kościelnej przestrzeni. .

Znaki, choć bardziej jawne i czytelne, znajdują się również u Joanny Woźny. Jest to sztuka z pogranicza typografii, prace wykonano w technice kolażu. Krótkie, hasłowe teksty, utworzone z różnych wycinków tworzą historię ulotnej chwili: Hello, my name is Jessica. Lubię usta-usta kinder czekoladą. Mieszkam przy ulicy Krótkiej, a życie jest tam krótkie. Czasem płyniemy w Pod Prąd. Zastanawiam się, ile w kokainie błonnika, podczas gdy księżyc wysyła mi interplanetarne wibracje. I need them , I want them, to taka moja guilty pleasure. Szczerze mówiąc pora spuścić się ze smyczy. Nieustannie towarzyszą mi erupcje. Nie jest mi przykro. Plastikowy kubek pełen. TO prognoza raczej dzikiej nocy. Krew szumi mocniej. Trzeba uważać na miny. Czy będziemy się lubili jutro.

Techniki kolażu użyła także w swojej pracy Paulina Niemczyk. Różowy brokat, pomponiki, wstążki – naiwny świat nastolatki czytającej pisma typu „Bravo Girl”. Pełen fantazji o gwiazdach, zgrabnym tyłku, długich nogach i powabnym biuście. Artystka zastosowała też elementy tekstowe – Dam jej to co lubi. Dlaczego by nie? Przekaz jest prosty – to mój pamiętnik, w nim są moje marzenia obsypane brokatem. Seks – słowo bez granic. Perwersyjność, przerysowane słowa. Każdy może obejrzeć

pamiętnik, dotknąć – na palcach zostanie brokat, którym są posypane kartki. Jest to jednak w pewnym stopniu świat zamknięty – przebywają w nim dziewczynki, które zamieniają się w kobiety. Sfera, w której ich osobowość nabiera kształtu, co można odnieść do sztuki feministycznej i dyskusji toczącej się wokół roli kobiet nie tylko w społeczeństwie, ale też kulturze.

Praca stworzona przez Przemysława Wideła i Natalię Komarow została wykonana wedle prawideł komiksowych – czarno-białe rysunki wykonał Przemysław Wideł, zaś Natalia Komarow jest autorką fabuły oraz dialogów. Dramat w sześciu planszach, w których okazuje się, że dobra literatura może przynieść zgubne skutki. Hania to straszna łobuziara - należy zatem szczególnie uważać bawiąc się z Hanią, której ulubioną zabawką jest różowy balonik. Któż wie, co może się zdarzyć w trakcie takiej zabawy? Autorzy wykonali również makietę-figurę - Hanię we własnej osobie z różowym balonikiem, która czuwała w czasie wystawy nad swoją historią.

W świecie różowych form jest Karolina Kardas. W zaprezentowanych pracach artystka odwołała się do form architektonicznych. Jej obiekty stwarzają pozory jakoby zostały wykonane z niezwykle mocnych, twardych materiałów. Wystarczy jednak podejść i ich dotknąć, by przekonać się, że materiał jest miękki. Różowe i białe obiekty z daleka jednak przypominają stiuki.

Jedna z ostatnich prac zaprezentowanych na wystawie była mojego autorstwa. Choć „Galeria w pudełku” stanowi raczej rodzaj projektu wystawienniczego, który można pokazać w dowolnym miejscu. Jest to „puszczenie oka” w kierunku odbiorcy. Coś, co przy tych wszystkich zgromadzonych pracach w przestrzeni Tytano znaczy bardzo niewiele. Ot, pudełko z kawałkiem gliny i wierszem.

I, zasadniczo – chodzi tu tylko o te słowa – Ich poranione przełyki. Czy jest coś bardziej perwersyjnego od naiwnych chłopców?

Wybrane prace odpowiadały naszym podstawowym założeniom o pokazaniu wielu wariantów rzeczywistości, przełamaniu normy, zepsucia, zboczenia, anormalności, egzotyki. Chcieliśmy znaleźć się poza granicami dobrego obyczaju, dobrego smaku. Jednakże wspomniana przeze mnie już we wstępie sytuacja, w której weszliśmy w

przestrzeń kompletnie nieprzystosowaną do celów

wystawienniczych, a zaadaptowaną przez nas i artystów do wystawy, w zdecydowany sposób poszerzyła nasze możliwości jej percepcji. Powstało jeszcze więcej wariantówniż zakładaliśmy pierwotnie. Każdy wykorzystany filar, każdy wybrany przez naszych autorów sposób pokazania swoich prac miał wpływ na to, co osiągnęliśmy. (Per)wersje, które gościły w tej przestrzeni od 9 do 19 sierpnia były efektem naboru do drugiego numeru kwartalnika MULTImedia.

Autorka tekstu: Katarzyna Ból Korekta: Daria Będkowska Kurator wystawy: Mateusz Grymek Współpraca: Katarzyna Ból, Paulina Niemczyk