HEIMILISPÓSTUR Grundarheimilanna
Desember 2024
60. árgangur
2. tölublað
Forsíðumyndin: Á forsíðumyndinni er heimiliskonan Sigríður Þorvaldsdóttir að skreyta jólatré í Mörk. Myndina tók Margrét Ósk Borgþórsdóttir.
Kærleikur, samhygð og samvinna
Í Matteusarguðspjalli segir: Sannlega segi ég yður: Allt sem þér gerðuð einum minna minnstu bræðra, það hafið þér gert mér.
Hólmfríður Ólafsdóttir, djákni.
Kærleikur er eitt af því mikilvægasta sem Guð hefur gefið okkur og þann kærleika ber okkur að iðka og deila áfram. Þegar maður les í Nýja testamentinu þá er alveg ótrúlegt að sjá hversu framsýnn og víðsýnn Jesús var. Alls staðar þar sem hann kom, var hann fljótur að sjá hvað var að og hvar neyðin var mest. Hann gagnrýndi samfélagsgerð þess tíma sem hann var á meðal okkar mannanna og benti okkur á hvað mætti betur fara. Það góða við hans ábendingar og boðskap var að fólk tók eftir því og fór að tileinka sér hugmyndir hans um lífið og tilveruna. Þess vegna varð hann hættulegur þeirri samfélagsgerð sem hann bjó við. Hann var ögrun við yfirvaldið og talsmaður lítilmagnans. Hann varpaði þeirri sýn til fólksins að kannski væri hægt að breyta því samfélagi sem það bjó við, að hægt væri að lifa í samfélagi sem byggðist á kærleika og hjálpsemi.
Það er einmitt þessi sýn hans á heiminn sem við kirkjunnar þjónar viljum starfa eftir og búa í heimi þar sem kærleikur, samhygð og samvinna eru í fyrsta sæti.
Höfum við gleymt okkur?
Gæti verið að við fullorðna fólkið höfum gleymt okkur, gleymt að fræða yngri kynslóðir um kærleika og manngæsku? Að okkur finnist þetta svo sjálfsagt mál að við höfum gleymt því að jafnrétti, samhygð og náungakærleikur eru alls ekki sjálfsagðir þættir mannlegs samfélags? Heimurinn minnir okkur nú á dögum illþyrmilega á það, þegar stríð geisa víða og hinn almenni borgari þjáist vegna þess.
Við getum æft okkur betur í því að breiða út kærleikann og huga að okkar minnstu bræðrum og systrum. Við getum líka kynnt yngri kynslóðum orðfærið, til að mynda hvað það þýðir að huga að okkar minnstu bræðrum og systrum. Barn gæti spurt: Eru það allir sem eru lágvaxnir? Hvað þýðir orðið synd? Ég er ekki viss um að allir krakkar viti það nú til dags. Hvernig eiga þau þá að geta tileinkað sér eitthvað sem að þau skilja ekki? Við gætum líka spurt þau hvaða orð þau nota um sömu hluti og gjörðir. Í Biblíunni eru sögur af Jesú þar sem hann leiðir fólki beinlínis fyrir sjónir hvernig við getum komið betur fram við hvert annað. Jesús var nefnilega svolítið góður gæi, hann er besti þjálfari sem ég gæti hugsað mér. Hvað meina ég með þjálfari og í hverju þjálfar hann okkur? Ég er ekki að fara að keppa í neinu en hann þjálfar okkur í að vinna í kærleika. Einhver gæti spurt: Hefur hann einhvern einkarétt á kærleikanum? Þannig er það ekki, við eigum öll kærleikann, en það er sennilega hvergi annars staðar en í Biblíunni og þá sérlega í Nýja testamentinu, eins mikið fjallað um að iðka kærleikann. Til þess að verða góður í einhverju þarf maður að æfa sig. Rétt eins
og manni líður vel eftir góða æfingu í ræktinni þá gefur það manni ótrúlega sterka og góða tilfinningu að fá að hjálpa til og koma fram við fólk af kærleika. Það gefur þúsundfalt til baka. Ef kærleikann vantar þá er heldur engin samhygð.
Leggjum okkar af mörkum
Horfum aðeins í eigin barm. Við getum spurt okkur spurninga, t.d. hvað hef ég fram að færa til þess samfélags sem ég tilheyri? Legg ég mitt af mörkum til þess að öðrum gæti liðið betur? Við höfum öll eitthvað fram að færa. Við erum mikilvægur hlekkur í því samfélagi sem við búum í. Við getum t.d. styrkt ýmis góðgerðarsamtök o.s.frv. Það eru glufur í okkar samfélagsgerð, glufur sem ríkið getur ekki fyllt upp í. Fólk hefur ekki í sig og á og þarf hjálp, hverjar sem ástæðurnar eru. Þær geta verið sjúkdómar, áföll, atvinnumissir og þar fram eftir götunum.
Það er þakkarvert hversu margir af eldri kynslóðinni hafa lagt mikið af mörkum til samfélagsins í gegnum hin ýmsu félagasamtök, svo sem Oddfellow, Frímúrara, Kiwanis- og Lionshreyfinguna. Ekki má gleyma SÁÁ, Hjálparstarfi kirkjunnar, slysavarnafélögunum, Rauða krossinum og kvenfélögunum og þó er þessi listi ekki tæmandi. Öll þessi samtök hafa unnið og eru að vinna í kærleika, þau vinna í anda Krists og huga að okkar minnstu bræðrum, systrum og sjúkum. Allar mögulegar stofnanir innan heilbrigiðisgeirans njóta góðs af þeim mörgu höndum sem hafa unnið gott verk saman.
Nú, þegar aðventan er að ganga í garð og jólin að nálgast, skulum við sem höfum það gott þakka fyrir þær gjafir sem okkur hafa verið gefnar og munum eftir þeim sem minna mega sín. Tökum Jesú okkur til fyrirmyndar og hugsum, hvað ætla ég að gera fyrir þau þessi jól?
Með kærleikskveðju og ósk um gleðileg jól. Hólmfríður Ólafsdóttir, djákni í Fossvogsprestakalli.
Rannveig Guðnadóttir afhendir Karli Óttari Einarssyni viðurkenningarskjal þess efnis að Grund sé Eden heimili.
Öll Grundarheimilin eru Eden heimili
Í nóvember var Eden hringnum okkar lokað á Grund en þá fékk heimilið formlega viðurkenningu sem Eden heimili. Þar með eru öll Grundarheimilin þrjú orðin Eden heimili. Á sama tíma var vottunin fyrir Mörk og Ás endurnýjuð. Viðurkenning er veitt til þriggja ára í senn.
Mörk hefur unnið í anda Eden frá upphafi, árið 2010, en fékk formlega viðurkenningu árið 2017. Í Ási hófst Eden vegferðin árið 2008 en alþjóðlegu viðurkenninguna fékk Ás árið 2019.
Eden snýst um að taka mið af líkamlegum, félagslegum og andlegum þörfum hvers einstaklings út frá nýjustu þekkingu og stuðla að lífsgæðum allra.
Helga Erlingsdóttir segir frá veru sinni á Grund þegar hún var barn og Rannveig Guðnadóttir stendur til hliðar og fylgist með.
Það er ánægja með Eden vottunina á Grund.
Eden sameinar faglega þekkingu, reynslu starfsfólks, íbúa og aðstandenda.
Eden hefur þróað verkfæri sem nota má til að styðja markvisst allt starfsfólkið, sama á hvaða sviði það vinnur.
Starfsfólkið, hvert og eitt þeirra, er mikilvægasta Eden verkfærið sem nota má til að vinna með tengsl, af virðingu og til að veita kærleiksríka umönnun, þjálfun og meðferð.
Boðið var upp á marsípantertu með kaffinu á öllum heimilunum við þetta tækifæri. Það var Karl Óttar Einarsson, forstjóri Grundarheimilanna, sem tók formlega við viðurkenningunni fyrir hönd Grundar úr hendi Rannveigar Guðnadóttur, forsvarsmanns Eden á Íslandi.
Maður er manns gaman
Gísli Páll Pálsson, stjórnarformaður Grundarheimilanna.
Kæri lesandi. Fyrirsögn pistilsins eru engin geimvísindi. Þetta er lokalínan í 47. hluta Hávamála, sem hafa lifað með okkur Íslendingum í árhundruð. Það að eiga samskipti við annað fólk er einn mikilvægasti þátturinn í góðri heilsu hvers og eins. Og þá andlegri heilsu fyrst og fremst. Einmanaleikinn getur drepið fólk og er að mínu mati í raun stórhættulegur sjúkdómur. Líklega oftar en ekki vangreindur. Þeir sem eldri eru orðnir eiga það til að einangrast. Ýmislegt veldur. Vangeta og vanheilsa til að fara og hitta annað fólk. Börn og aðrir ættingjar gefa sér ekki tíma til að sinna foreldrum og forfeðrum sínum. Eða bara eitthvað allt annað. Einhverjir eru fúllyndir og vilja ekki félagsskap annarra en átta sig ekki á því í leiðinni að það veldur þeim einmanaleika og kvíða.
Einmanaleikaráðherra
Bretar stofnuðu ráðuneyti einmanaleika í nóvember 2018 og núverandi einmanaleikaráðherra þeirra er Stuart Andrew. Tilgangur ráðuneytisins er að ná til allra þeirra sem eru einmana og leita leiða til að koma þeim í samband við aðra til að draga úr einmanaleika, kvíða og vanlíðan.
Við á Grundarheimilunum höfum verið meðvituð um mikilvægi þess að fyrirbyggja einmanaleika eftir því sem kostur er. Þegar við byggðum nýjar íbúðir í Mörkinni árið 2018 hófum við rekstur kaffihúss í þeim húsakynnum. Þar geta heimilismenn, íbúar íbúða 60+ og aðstandendur þeirra hist yfir kaffi og kruðeríi, jafnvel bjór eða léttvínsglasi. Átt saman ánægjulegt spjall um daginn og veginn og notið samvista hvert með öðru.
Það verður gott að sitja úti í sumar í suðurgarðinum og njóta góðra veitinga.
Aldrei að vita hvað verður
Það sama er upp á teningnum á Grund þessi misserin. Nýtt og glæsilegt kaffihús er risið í suðurgarði Grundar. Markmiðið með því er nákvæmlega það sama, að fá fólk til að hittast, spjalla um daginn og veginn og njóta lífsins. Aðstaða til að hittast og spjalla á Grund hefur verið ágæt en verður með þessari viðbót framúrskarandi góð. Ég hvet alla til þess að kynna sér nýja kaffihúsið á Grund og fá sér veitingar og njóta samveru með heimilisfólki Grundar. Sama er að segja um Mörk. Ás er skemmra á veg komið en aldrei að vita hvað verður í framtíðinni. Gleðileg jól.
Gísli Páll Pálsson, stjórnarformaður Grundarheimilanna.
Pongó mætir galvaskur á morgnana til vinnu hjá sjúkraþjálfuninni í Ási.
Allir elska hann, ungir sem aldnir
Border Collie/labrador-blendingurinn Pongó er í hálfu starfi í sjúkraþjálfuninni í Ási. Hann mætir galvaskur snemma á morgnana og fer svo heim í hádeginu til að safna kröftum og hvíla lúin bein. Eigandi hans, Christina Finke, er sjúkraþjálfari í Ási. Hún segir að allir elski
Pongó og hann laði að sér fólk, jafnt unga sem aldna.
Sigurlið spurningakeppninnar: Haraldur, Baldvin, Baldur, Tryggvi, Þorvaldur og Sverrir.
Spurningakeppnin sló í gegn
Í lok október var í fyrsta skipti haldið karlakvöld fyrir herra sem búa í Íbúðum 60+. Gísli Páll Pálsson, stjórnarformaður Grundarheimilanna, og Karl Óttar Einarsson, forstjóri Grundarheimilanna, höfðu veg og vanda af dagskrá kvöldsins og buðu meðal annars upp á spennandi spurningakeppni. Boðið var upp á bjór og saltkringlur og sumir mættu í klæðnaði sem minnti á hefðbundin októberhátíðahöld. Mikil gleði og gaman og karlakvöld eru komin til að vera.
Frú forseti Halla Tómasdóttir og Hólmfríður Sigurðardóttir.
Það koma til mín setningar sem verða að ljóðum
Þegar Halla Tómasdóttir var sett í embætti forseta Íslands flutti hún
í lok ræðu sinnar ljóðið Leitum. Það sem færri vita kannski er að ljóðskáldið, Hólmfríður Sigurðardóttir, býr í Mörk. Guðbjörg R.
Guðmundsdóttir heimsótti Hólmfríði einn bjartan haustmorgun og spurði hvort hún væri til í að spjalla um ljóðin sín og leyfa sér að birta nokkur þeirra hér á síðum
Heimilispóstsins.
Látum hendur og orð fallast í faðma leitum gleðinnar
í ljóðinu finnum frelsið
í höndunum leitum regnbogans finnum ljósberann
leitum láns finnum það leika um líf lands vatns og ljóss. Dagar sóleyjanna koma
Hólmfríður tók vel í beiðni mína og bókin hennar, Dagar sóleyjanna koma, lá einmitt á borðinu við rúmið hennar. Rætur hennar liggja til Raufarhafnar og það er einmitt önnur bók á borðinu þar sem gluggi æskuheimilis hennar prýðir forsíðuna. Hún verður aðeins feimin þegar hún upplýsir að þetta sé bók sem nafna hennar, Hólmfríður Helga Sigurðardóttir, hafi skrifað um sig, ömmu sína.
Anna, Grímur pabbi, Sigurður, Vigdís, Helgi, Grímur, Hólmfríður mamma
Sigurður, Anna, Grímur, Grímur pabbi, Kristján, Hólmfríður, Hólmfríður mamma, Helgi, Vigdís
Og hver er svo þessi hógværa amma sem yrkir svona fallega og hefur þessa ljúfu nærveru?
„Ég er fædd og uppalin í litlu húsi á Raufarhöfn, sem heitir Sandgerði. Mín fjölskylda bjó í helmingi hússins en frændfólk mitt í hinum helmingnum. Það voru í raun tvö þorp á Raufarhöfn þegar ég var að alast upp og nokkur rígur á milli. Okkar hús tilheyrði minna þorpinu, Sandi, og það er ríkt í mér enn í dag að ég er Sandari. Þar stóðu átta eða níu hús en Holt var miklu stærra. Þar var allt nema kirkjan og prestshúsið. Foreldrar mínir voru Arnþrúður Stefánsdóttir og Sigurður Árnason. Ég kem úr stórum systkinahópi. Við vorum fimm stelpur, einn strákur og einn fósturbróðir, sem var sonur elstu systur minnar, Sissu. Þau eru öll látin nema hún Margrét Anna en þau náðu öll háum aldri engu að síður. Ég fékk aldrei þá tilfinningu að við værum fátæk en við vorum ekki efnuð. Mamma var
útsjónarsöm og á heimilinu voru kostgangarar sem ég man að ég var frekar ósátt við. Þá komu til okkar menn sem dvöldu um tíma í þorpinu við vinnu og það var ekkert hótel svo það má segja að stundum hafi Sandgerði verið eins og veitingastaður.“
Hólmfríður segist minnast æskunnar með djúpu þakklæti og hefur einmitt reynt að hitta þann horfna tíma í sumum ljóða sinna. Í bók barnabarnsins hennar, sem nefnist Amma – draumar í lit, segir hún að stundum hafi henni fundist henni takast að fanga angurværðina sem fylgir andblæ minninga og snúið er að lýsa.
Klif
Rumska hér liggja rætur
minning horfinnar bernsku
sátum daglangt
við sólbakaða steina
gleymdum stund
vorblær og bergmál
mölluðum í leir og sand skreyttum skip og báta lambagrasi
hlógum inn í hvíta drauminn
sungum inn í ókomið vor einar
vegamót
kvöl kom yfir þig
löngu fyrir kvöld
sofinn er söngur þinn
Fyrsta stúlkan úr þorpinu sem fór í MA
Vinkonur í MA, Gógó, Fríða og Tótý.
Hólmfríður sleit snemma barnsskónum því hún var aðeins fjórtán ára þegar hún kvaddi foreldra sína og hélt með skipi til Akureyrar. Hún hafði ákveðin tilkynnt að hún vildi fara í Menntaskólann á Akureyri.
Það þótti ekki sjálfsagt á þessum árum og reyndar ruddi Hólmfríður brautina því hún var fyrsta stúlkan frá Raufarhöfn sem lagði stund á nám við Menntaskólann á Akureyri. Það var erfið stund á bryggjunni og Hólmfríður man enn hvað henni var óglatt og hvernig tárin streymdu niður kinnarnar þegar hún kvaddi foreldra sína. Hólmfríður hefur sérstaklega orð á því að það hafi engar umvandanir fylgt frá þeim heldur bað mamma hennar bara um að hún færi varlega. Hún sér líka ljóslifandi fyrir sér hvernig pabbi hennar gekk með henni þögull niður á bryggju, þessi maður sem vanalega geislaði af glaðlyndi. En Hólmfríður hafði aldrei komið um borð í strandferðaskip og þegar hún horfði á þorpið sitt smám saman fjarlægast tók við spennan að koma til Akureyrar. Í bók nöfnu hennar um ömmu sína segir Hólmfríður að í raun hafi menntunin verið í öðru sæti en aðallega hafi hana langað til að komast úr fámenninu og kynnast fólki. Og hún átti svo sannarlega eftir að kynnast fólki á Akureyri.
Það var eitthvað sætt við hann
Svo hitti hún Grím M. Helgason, stóru ástina í lífi sínu. Hann var að austan og þremur árum eldri en Hólmfríður, sem er fædd árið 1930. Þetta var um jólaleytið og margir farnir heim til að halda jól. „Ég og Gógó, sem var frá Raufarhöfn og kom ári á eftir mér í MA, ákváðum að vera á Akureyri um jólin og þarna erum við í
Heimiliskonan Hólmfríður Sigurðardóttir
húsnæði þar sem hægt var að spila borðtennis þegar þessi sæti sjötti bekkingur skorar á mig. Það var ekkert meira en þessi eini leikur en við vissum af hvort öðru þaðan í frá.“
Hjónin Hólmfríður og Grímur.
Grímur flutti svo á Seyðisfjörð og kenndi þar í gagnfræðaskólanum en hún hélt áfram náminu og fór heim á sumrin til að vinna í síldinni. Eitt kvöldið fór Hólmfríður með vinkonu sinni Gógó á ball í Axarfirði. Þar var Grímur og þar kviknaði neistinn. Næsta sumar kom Grímur á Raufarhöfn til að vinna í síldinni og þá bjó hann í húsi hjá frænku sinni sem var næsta hús við Sandgerði, á Bessastöðum. „Við tókum okkur tíma og kynntumst vel áður en við urðum par.“ Þau trúlofuðu sig svo 1952.
Konan vann, maðurinn nam
Eins og tíðkaðist hér áður fyrr var fyrirkomulagið þannig að maðurinn fór og menntaði sig og konan vann fyrir þeim á meðan. Þannig var það líka hjá Hólmfríði og Grími. Hann nam íslensk fræði og hún vann hjá Atvinnudeild Háskólans. Þau giftu sig 1953 og sama ár fæddist Vigdís, fyrsta barnið þeirra af átta. Þau eru, auk Vigdísar, Sigurður, Anna Þrúður, Helgi Kristinn, Grímur, Hólmfríður og Kristján. Áttunda barnið var tvíburi Önnu Þrúðar, sem dó nýfædd. Hólmfríður segir að þau hjónin hafi ekki áformað að eignast svo mörg börn en það hafi verið yndislegur tími þegar þau voru að alast upp þó oft hafi verið mikið að gera og basl á þeim. Í bók nöfnu hennar, þegar verið að er að rifja upp æskuár barnanna, segir að á fimmtudögum hafi verið kvöldvökur á heimilinu: „Þá bakaði ég góða köku, lesin voru ljóð eða kaflar úr bók og vikupeningunum var útdeilt.“
Hólmfríður fór i Kennaraháskólann árið 1979 og segir það hafa verið heillaspor.
Dreif sig í kennaranám
Þegar börnin urðu stálpuð, snemma á áttunda áratugnum, kom kippur í kvennabaráttuna á Íslandi og Rauðsokkurnar voru áberandi. Hólmfríður lagði við hlustir. Hún segir mér að það hafi blundað í henni að mennta sig og kvennabaráttan hafi ýtt við sér. Hún hafði byrjað að vinna á Kleppi 1973 og leiðbeindi sjúklingum aðallega við handavinnu. Þar sagðist hún hafa skynjað, innan um fagfólkið sem þar starfaði, að hún vildi láta til sín taka. Hún skráði sig í Kennaraháskólann árið 1979 og segir að það hafi verið heillaspor fyrir sig. Að loknu náminu fór hún að kenna við Safamýrarskóla og kenndi þar til 71 árs aldurs. En þar inn á milli, árið 1989, knúði sorgin dyra hjá fjölskyldunni þegar Grímur, eiginmaður Hólmfríðar, lést úr krabbameini aðeins 62 ára. Hans var sárt saknað og í ljóðabók Hólmfríðar eru einmitt nokkur ljóð sem hún orti í sorgarferlinu.
Hólmfríður á mismunandi skeiðum i lífinu.
Einsemd
Í bjartri nóttunni
felur sig einsemdin
í fingrum og hjarta
læðist eins og
beittur hnífsoddur í sári
leiðin minnir á nagandi hverfulleikann
leita stjörnu í brunni
bið þess að þú lesir
angur hjarta míns
engin endurkoma
nema í dansandi skýjum
draumsins
Börnin studdu þétt við bakið á mér
Viðtalið, sem átti að snúast um ljóðin hennar Hólmfríðar, endaði náttúrlega ekkert þannig, því það er svo gaman að tala við hana og við fórum út og suður. Þegar ég fer að myndast í lokin við að tala um ljóðabókina hennar segir hún. „Ég ætlaði aldrei að gefa út þessa ljóðabók. En börnin eru svo hvetjandi og hafa alltaf stutt svo þétt við bakið á mér þegar ég hef verið að pára þessi ljóð að ég lét segjast þegar þau sögðu að þetta væri til að gefa fjölskyldunni og vinum og vandamönnum. Helgi, sonur minn, og sonardóttir, Hólmfríður Helga Sigurðardóttir, sáu um útgáfu bókarinnar eða stýrðu útgáfunni og gerðu það vel. Þórður, sonarsonur minn, sá um hönnun bókarkápu, sem tókst prýðilega. Nú, þegar ljóðin mín eru komin á prent, þykir mér vænt um bókina og ég er þeim þakklát.“
Hvernig koma ljóðin til þín?
„Það koma til mín setningar sem verða eins og ljóð. Ég vakna oftast snemma og með ljóð á vör en svo gleymi ég því miður setningunni áður en ég næ að koma henni á blað. En það tekst stundum,“ segir hún og brosir til mín blíðlega. „Þetta er bara eitthvað sem ég er með í hjartanu og þarf að koma frá mér.“
Þegar ég stend upp til að kveðja erum við búnar að lesa saman nokkur ljóð og ég spyr hvort það sé eitthvert sérstakt ljóð sem hún vilji að ég birti. „Opnaðu bara bókina,“ segir hún, „og birtu það ljóð sem þú færð upp. Ég get ekki gert upp á milli ljóðanna minna.“
Bros
Þegar sólin skín hvíldarlaust faðmar sumar augu þín
kærleikurinn lifir
í blómstrandi trénu og brosi jarðarinnar
Auka vellíðan og öryggiskennd
Thorvaldsensfélagið gaf Grundarheimilunum nýlega frábæra gjöf, þrjá svokallaða kúlustóla sem koma með skammelum og fer einn slíkur stóll á hvert heimili, á Grund, í Mörk og í Ás.
Vængir leggjast yfir herðar og bringu og lítil grjón eru í hálsstuðningi. Stólarnir umvefja og bæta líkamsvitund, auka vellíðan og öryggiskennd. Þyngdin, þrýstingurinn og hreyfingin frá kúlunum örvar vöðvaskyn.
Grundarheimilin þakka af alhug þessa rausnarlegu gjöf og þann hlýhug sem Thorvaldsensfélagið hefur sýnt Grundarheimilunum í gegnum árin.
Á myndinni tekur Karl Óttar
Einarsson, forstjóri Grundarheimilanna, við stólunum frá fulltrúum Thorvaldsensfélagsins, Kristínu Fjólmundsdóttur og Dóru Garðarsdóttur. Sigrún Faulk, framkvæmdastjóri hjúkrunar á Grund, situr í stólnum góða, sýnir hvernig hann virkar og gerir tilraun til að slaka á.
Starfsfólk og heimilisfólk hjálpaðist að við að setja saman og skreyta piparkökuhúsin.
Grundarkot bar sigur úr býtum
Heimilisfólk og starfsfólk á Grundarheimilunum þremur stóð í ströngu við að setja saman og skreyta piparkökuhús fyrir skreytingakeppni heimilanna sem haldin var á aðventunni.
Ekki nóg með að húsin hafi verið fallega skreytt heldur hefur jafnframt staðið yfir undirbúningur fyrir móttöku dómnefndanna. Glæsilegar veitingar voru á boðstólum fyrir þær, sungin voru jólalög og sums staðar var búið að hengja upp myndir af heimilisfólki að skreyta húsin.
Heimilisfólk og starfsfólk á annarri hæð í vesturhúsi Grundar sigraði í samkeppninni á Grund. Þar kynntu þau til leiks Grundarkot. Í Grundarkoti áttu einnig heima plöntur og dýr í anda Eden hugmyndafræðinnar. Lögð var áhersla á virkni, að fólk væri ekki alltaf heima heldur færi út úr húsi og nyti þess sem lífið hefur upp á að bjóða. Á heimilinu Ljósheimum Mörk var glæsilegt hús með
1. sæti Mörk.
1. sæti Grund.
2. sæti Mörk. 2. sæti Grund.
Hópurinn í Ásbyrgi sem kom að gerð verðlaunahúsanna í Ási.
1. sæti Ás.
stórum garði sem bar sigur úr býtum. Móttökur þar þóttu bera af og veitingarnar sem boðið var upp á frábærar. Í Ási var það Ásbyrgi sem kom, sá og sigraði og þar var stemningin mögnuð, boðið var upp á metnaðarfullar veitingar og jólalögin ómuðu út á götu. Öll heimili sem unnu til verðlauna fyrir húsin sín fengu peningaverðlaun, einnig þau sem lentu í öðru og þriðja sæti.
Tveir heimilismenn og einn íbúi úr samfélagi heyrnarlausra
Fyrir nokkrum árum fékk Félag heyrnarlausra inni á kaffihúsinu
Kaffi Mörk fyrir starf 55+ sem er hópur eldra döff fólks. Auk þess hefur hópurinn fengið að nota aðstöðu á heimilinu til að halda örfyrirlestra um hin ýmsu mál sem hópurinn óskar eftir að fá frekari upplýsingar um.
Frá fyrsta degi hefur þetta samstarf gengið vonum framar. Aldrei hefur borið þar skugga á og hópnum hefur verið vel tekið. Sífellt fleiri velja að koma og hitta aðra döff einstaklinga í Mörkinni. Nú er svo komið að hópurinn telur yfir 20 manns.
Þá er gaman að segja frá því að tveir heimilismenn úr þessu samfélagi heyrnarlausra búa á hjúkrunarheimilinu í Mörk og einn einstaklingur býr í íbúð hjá Íbúðum 60+ í Mörkinni.
Félag heyrnarlausra réði Guðbjörn Sigurgeirsson til að halda utan um starfið í Mörkinni, taka á móti félögunum og vera þeim til halds og trausts.
Hópurinn hittist reglulega á Kaffi Mörk og það fjölgar sífellt í hópnum.
Nokkrir döff starfsmenn
Til að efla enn frekar samskiptin við Félag heyrnarlausra þá
starfa nú nokkrir döff starfsmenn bæði í Heilsulind Markar og við ræstingar á hjúkrunarheimilinu og una þau öll hag sínum vel þar. Guðbjörn, starfsmaður Félags heyrnarlausra, kemur oft við í hádeginu og borðar með döff íbúum og starfsfólki og þá gefst tími til að spjalla saman.
Laila Arnþórsdóttir, starfsmaður hjá Félagi heyrnarlausra, segir að það sé mikil gæfa að hafa fengið svona höfðinglegar móttökur í Mörk og finna sig svo innilega velkomin í þetta fallega samfélag.
„Vonandi er þetta bara upphafið að áframhaldandi gæfuríku samstarfi sem fær að vaxa og dafna enn frekar,“ segir Laila.
Grund fagnar 102 ára afmæli sínu
Foreldrakaffið hefur verið haldið í hátíðarsal nánast frá því að Grund var vígð.
Margir eru hissa þegar
boðið er í foreldrakaffi
Grund fagnaði 102 ára afmæli sínu þann 29. október 2024. Af því tilefni var haldið afmælis- og foreldrakaffi í hátíðarsal heimilisins tvo daga í röð.
Ástæða þess að þetta er nefnt afmælis- og foreldrakaffi er sú að þegar Grund var í byggingu kom Sveinn Jónsson í Völundi á fund stjórnarinnar og afhenti henni peningagjöf sem renna átti í byggingarsjóðinn. Hann bað við það tækifæri um að ávallt yrði haldið upp á brúðkaupsdag foreldra sinna. Það hefur verið gert æ síðan og er nú gert í tengslum við afmælið.
Grund fagnar 102 ára afmæli sínu
Grundarkórinn söng nokkur lög.
Karl Óttar Einarsson, forstjóri Grundarheimilanna, rakti söguna á bak við foreldrakaffið og bauð fólk velkomið í afmælisboðið.
Stefán Helgi Stefánsson óperusöngvari kom, sá og sigraði með frábærum söng.
Vel var mætt á jólagleði íbúa hjá Íbúðum 60+ í Mörkinni.
Jólaglögg og jólalögin
Í upphafi aðventu var blásið til jólagleði hjá Íbúum 60+ í Mörk með jólaglöggi, piparkökum og konfekti. Söng og leikkonan Sigríður Eyrún Friðriksdóttir og píanóleikarinn Vignir Þór sungu og spiluðu jólalögin og var flutningur þeirra frábær. Var þeim þakkað þetta framtak með löngu og dynjandi lófaklappi. Um kvöldmatarleytið var samsætinu slitið og hægt að fullyrða að allir sem í þéttsetnum salnum voru, eða um 90 manns, hafi verið ánægðir með þessa uppákomu.
En dagur var ekki kominn að kveldi og Karlakór Kjalnesinga gladdi íbúa sem og heimilisfólk með tónleikum. Kórinn mætti í sínu fínasta pússi og söng í matsalnum nokkur hressileg lög, ásamt jólalögum. Kórstjóri þeirra er Lára Hrönn Pétursdóttir og spilaði hún líka undir á harmonikku í nokkrum lögum. Var þeim vel fagnað og þakkað fyrir í lokin.
Einn íbúa, Hafliði Hjartarson, tók meðfylgjandi myndir.
Jólagleði hjá Íbúum 60+ í Mörk
Sigríður Eyrún Friðriksdóttir söng jólalögin og heillaði alla með ljúfum söng.
Sprækari en nokkru sinni
Hún vinnur í eldhúsinu á Grund, er 83 ára og enn í fullu fjöri. Þetta er bandaríska Hobarthrærivélin sem keypt var til landsins árið 1941. Koma vélarinnar frestaðist samt því samgöngur voru strjálar með hluti sem þessa á árum seinni heimsstyrjaldarinnar.
En frá því hún kom til landsins hefur hún unnið í eldhúsi Grundar. Það má þó segja að hún hafi minnkað við sig vinnuna því hér áður fyrr þeytti hún
í kökubotna og annan bakstur en í dag lætur hún sér nægja að þeyta rjóma fyrir heimilisfólkið og alls kyns búðinga.
Það er enn verið að selja Hobartvélar en spurningin er hvort
þær nýju séu eins góðar og þessi sem komin er á níræðisaldur og klikkar aldrei.
Chutima að þeyta rjóma í vélinni góðu.
Christina Finke og Ása Sóley Svavarsdóttir skreyttu vegginn í sjúkraþjálfuninni í Ási.
Heimilisfólkið skreytti tréð með fallegum orðum
Þær leyna á sér, þær Christina Finke og Ása Sóley Svavarsdóttir, sem vinna í sjúkraþjálfuninni í Ási. Þar er stór veggur sem Christinu fannst tómlegur og hún sá fyrir sér að skreyta hann með einhverju hlýlegu og fallegu.
Hún rakst á þetta dásamlega tré á netinu og hún og Ása Sóley notuðu skjávarpa til að koma því á vegginn.
Þær teiknuðu útlínurnar á vegginn og síðan kom Christina eitt kvöldið í vinnuna og málaði.
Í september var opið hús hjá sjúkraþjálfuninni og þá var heimilisfólkið hvatt til að koma og kynnast starfinu þar og skreyta tréð með fallegum orðum.
Frábær hugmynd og enn betra að koma henni í framkvæmd. Ekkert smá flott.
Konur í Íbúðum 60+ sýndu fatnað úr verslunum Grundarheimilanna.
Tískusýning og gleðidrykkur
Í haust var í fyrsta sinn haldið konukvöld fyrir dömurnar sem búa í Íbúðum 60+. Boðið var upp á konfekt og skálað í gleðidrykk.
Nokkrir íbúar, þær Lilja, Súsanna, Edda, Bára og Sjöfn, ásamt Ástu á hárgreiðslustofunni, voru með tískusýningu fyrir gesti. Þar sýndu þær fatnað úr verslunum Grundarheimilanna og síðan gátu þær sem vildu mátað og skoðað að vild. Það má með sanni segja að kvöldið hafi tekist með eindæmum vel og eflaust er þetta upphafið að árlegri hefð.
Bleikur gleðidrykkur og konfekt var borið á borð og þessar konur kunna svo sannarlega að njóta.
Fjölgun á Grund
Unginn er orðinn blár eins og pabbinn og styttist í að hann yfirgefi kassann.
Allir spenntir að fylgjast með litlu fjölskyldunni
Páfagaukarnir Kókó og Kíki sem búa á Grund eignuðust nýverið unga. Hann dafnar vel en heldur sig enn þá inni í varpkassanum. Gera má ráð fyrir að hann fari að blaka litlum vængjum nú fyrir jól og komi fram í búrið.
Hann er kominn með bláar fjaðrir eins og pabbinn en en enn er óljóst hvors kyns hann er. Allir
á Grund fylgjast vel með framvindunni og hlakka til að fá að fylgjast með þessari litlu fjölskyldu.
Búrið stendur í setustofu á fyrstu hæð og þangað koma starfsmenn og heimilismenn til að fylgjast með hvenær unginn kemur úr kassanum.
Setning Iceland Airwaves á Grund
Börn úr nærliggjandi leikskóla, gestir hátíðarinnar og heimilisfólk safnast saman í hátíðarsal til að hlýða á setningarathöfnina.
Troðfullur hátíðarsalur
Það er komin hefð fyrir því að setningarathöfn tónlistarhátíðarinnar Iceland Airwaves sé haldin á Grund. Að þessu sinni var hún sett þann 7. nóvember síðastliðinn. Eftir að Lilja Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra, hafði lýst því yfir að hátíðin væri hafin, stýrði sr. Pétur Þorsteinsson léttri leikfimi og síðan stigu á stokk Elín Hall, söng og leikkona, og hljómsveitin Hjálmar.
Það er alveg sérstakt andrúmsloft þegar þessi viðburður er á heimilinu. Heimilisfólk lætur sig ekki vanta en svo koma líka leikskólabörn sem og íslenskir og erlendir gestir sem hafa keypt sig inn á hátíðina. Allir sitja saman í sátt og samlyndi og hlýða á listamennina sem fram koma.
Setning Iceland Airwaves á Grund
Lilja Alfreðsdóttir setti hátíðina formlega.
Elín Hall tók nokkur lög.
Hljómsveitin Hjálmar steig á stokk.
Það verður gott
að spjalla saman á Kaffi Grund
„Með Kaffi Grund verður aðstaða til að hittast og spjalla saman orðin framúrskarandi góð hjá okkur hérna á Grund í Vesturbænum,“ segir Gísli Páll Pálsson, stjórnarformaður Grundarheimilanna, þegar kaffihúsið Kaffi Grund var formlega vígt á afmælisdegi Grundar, 29. október síðastliðinn. Kaffihúsið er í glæsilegri nýbyggingu með torfþaki sem setur óneitanlega svip sinn á suðurgarð heimilisins við Hringbraut.
Miklar framkvæmdir hafa verið í garðinum um langa hríð og Gísli segir að hönnunin hafi tekist vel. Þegar sól hækkar á lofti verði hægt að sitja úti og njóta veðurblíðunnar og umhverfisins. Trjágróður hefur verið endurnýjaður og nýr steinveggur er risinn meðfram heimilinu. Þá eru leiktæki í garðinum og leikjadúkur svo yngstu börnin geta leikið sér þegar þau koma í heimsókn til langömmu og afa.
Helgi Gíslason myndhöggvari sagði frá tilurð listaverks í garðinum.
Heimilismaðurinn Eiríkur Jónsson klippti á borða þegar kaffihúsið var formlega tekið í notkun. Honum til aðstoðar voru Guðrún B. Gísladóttir og Gísli Páll Pálsson.
Formleg vígsla kaffihússins
Halldóra Hreggviðsdóttir aðstandandi afhenti formlega ruggubekk sem hún og bræður hennar gáfu heimilinu til minningar um foreldra sína, Herborgu Halldóru Halldórsdóttur og Hreggvið Þorgeirsson.
Í garðinum er listaverk eftir Helga Gíslason myndhöggvara. „Listaverkið er með rennandi vatni og stendur í lítilli tjörn. Minningarsjóður Grundar greiddi fyrir verkið og með því er minnst allra þeirra heimilismanna sem dvalið hafa á Grund í 102 ár. Vatnsniðurinn er bæði róandi og gefur góða tengingu við náttúruna, rétt eins og torfþakið á kaffihúsinu.
Okkur á Grund finnst hafa tekist vel til með þessa aðstöðu, bæði inni og úti, og kemur hún til með að gagnast heimilisfólki, aðstandendum þess, starfsmönnum og öðrum gestum um ókomna tíð.“
Listaverk eftir Helga Gíslason.
Formleg vígsla kaffihússins
Það er notalegt fyrir heimilisfólk að geta sest niður á Kaffi Grund og fengið sér ljúffengar veitingar í fallegu umhverfi.
Einmanaleikinn verstur
Gísli segir að einmanaleikinn sé verstur og þess vegna skipti svo miklu máli að hafa góða aðstöðu þar sem fólk getur hist og rætt málin og viðhaldið góðum tengslum. „Það að eiga samskipti við annað fólk er einn mikilvægasti þátturinn í góðri heilsu hvers og eins.“ Til að byrja með verður Kaffi Grund einungis opið fyrir heimilisfólk Grundar og fjölskyldur þeirra sem og starfsfólk en með hækkandi sól getur hver sem er komið og notið þar veitinga. Það verður gott að spjalla á Kaffi Grund.
Lífssögunni ekki lokið
þegar flutt er á hjúkrunarheimili
Therese Sigmundsdóttir.
„Lífssagan er mjög mikilvæg fyrir okkur sem vinnum með öldruðum, sér í lagi þar sem minnið er farið að svíkja fólk,“ segir Therese Sigmundsdóttir, hjúkrunarfræðingur sem tekur húsvaktir í Mörk. Therese er sérstök áhugamanneskja um lífssöguna og skrifaði meistararitgerð um hana þegar hún var í sérnámi í öldrunarhjúkrun.
„Stóran hluta af minni starfsævi hef ég unnið með fólki sem er með heilabilun. Segja má að sú vinna hafi átt huga minn. Lykilatriði í þeirri vinnu er að geta haft til hliðsjónar lífssögu fólks. Fólk getur kannski ekki alltaf tjáð sig um hvernig því líður og hvað er að fara í gegnum hugann og það gerir oft hluti sem þykja skringilegir. Lífssagan hjálpar okkur að skilja skjólstæðinga okkar.
Þetta er krefjandi vinna og það er alls ekki fyrir alla að vinna með fólki með minnissjúkdóma. Hún krefst þess að við gefum mikið af okkur og er ögrandi. Það er nauðsynlegt að hafa mikinn áhuga og vera tilbúinn að leggja sig alla fram til að gera dagana góða með fólkinu þar sem þú starfar. Svo má ekki gleyma því að lífssögunni er ekki lokið þó flutt sé á hjúkrunarheimili. Hún heldur áfram og þá gegnir starfsfólk sem og aðstandendur mikilvægu hlutverki. Þá er mikilvægt að vita hvað skiptir heimilismanninn máli.“
Therese Sigmundsdóttir vinnur í Mörk
Therese vann lengi í Noregi með fólki sem var með minnissjúkdóma.
Hægt að sporna við óróleika
Therese segir að sér séu minnisstæð ótal tilvik þar sem lífssagan kom að góðu gagni. „Við vorum með konu hjá okkur á hjúkrunarheimilinu í Leirfirði í Noregi sem varð óróleg þegar sól fór að hækka á lofti. Við skildum ekkert í þessu. Þegar við glugguðum í lífssöguna hennar þá rann upp fyrir okkur hver orsökin var. Hún var vön því að þá væri kominn tími til að sinna vorverkum
í garðinum. Með því að bregðast við því með því að tala við hana um vorverkin og fara út í garð miklu oftar en ella var hægt að sporna við óróleikanum.
Sama með konuna sem alla tíð hafði prjónað mikið en misst getuna til þess og var óróleg. Dóttir hennar kom með fulla körfu af garnhnyklum og konan fór að dunda sér við að binda saman hitt og þetta með garninu og gat verið við þessa iðju svo klukkustundum skipti.
Þetta snýr ekki bara að áhugamálum. Oft geymir lífssagan skýringar á ýmsu sem fólk virðist forðast eða vera í nöp við. Í Noregi kveiktum við oft upp í ofninum þegar það var kalt. Einn heimilismaður brást illa við þegar við gerðum það og við áttuðum okkur engan veginn á því hvers vegna. Þá kom lífssagan að gagni en hann hafði upplifað slæman bruna þegar hann var ungur. Það skýrði þessa upplifun hans þegar við vorum að kveikja upp í ofninum.
Therese Sigmundsdóttir vinnur í Mörk
Lífssaga ætti að fylgja öllum heimilismönnum.
Rifja upp gamla tíð
Einn heimilismaður í Noregi skreið oft undir rúm og reyndi að skrúfa í sundur rúmið. Þetta þótti undarleg hegðun. Upp úr dúrnum kom svo að hann hafði starfað sem bifvélavirki og þar var komin skýring á því hvers vegna hann skreið undir rúmið og þá var reynt að bregðast við með viðeigandi hætti.
Þótt fólk sé ekki komið með heilabilun þá hjálpar lífssagan líka fólki að tengjast. Með henni er hægt að finna sameiginleg áhugamál og rifja upp liðna tíð.“
Therese segir að lífssagan hafi fylgt öllum heimilismönnum þar sem hún starfaði á hjúkrunarheimili í Leirvík í Noregi og aðstandendur hafi yfirleitt samviskusamlega fyllt út þær upplýsingar sem beðið var um. „En auðvitað var það mismunandi hversu ítarlega aðstandendur fylltu út spurningalistann með sínu fólki. Því meira sem við fáum að vita, því betra fyrir okkur og heimilisfólkið.“
Gefandi starf og nærandi
En er reynsla þín að starfsfólkið sé duglegt að kynna sér lífssögu heimilisfólks?
„Það er mismunandi. Í Leirfirði var fólk beðið um að kynna sér
efni lífssögu fólksins þegar það hóf störf. Þær voru í sérstakri möppu. Stundum hugsar fólk, heimilisfólk er orðið svo gleymið að það hefur ekkert upp á sig að reyna. En það er ekki rétt. Á bak við
sjúkdóminn er líf. Þetta er þolinmæðisvinna og hentar ekki öllum. Fólk með heilabilun þarf oft mikla aðstoð en með þolinmæði og innsýn þá verður þetta svo gefandi starf og nærandi.
Stundum þarf ekkert að spjalla. Það er nóg að fólk finni ilminn þegar verið er að baka vöfflur. Það kallar fram minningar og stundin verður mikilvæg. Það þarf ekkert endilega að vera með gott minni til að ná fram gleðistundum. Alls ekki.“
Hvað er mikilvægast að fá fram í lífssögu fólks?
„Allt um foreldra, systkini, maka og börn. Hvar bjó viðkomandi á fullorðinsárum, hvert á hann ættir að rekja. Áhugamálin eru mikilvæg og nám og störf og jafnvel líka minnast á sorglega atburði. Það er oft auðveldara að tala um þegar þeir liggja á fólki. Oft dregur úr sársaukanum að geta talað um viðburðina og rifjað þá upp.
Therese er ánægð á húsvöktum í Mörk þó starfið sé ólíkt því sem hún var í áður.
Það er gott að breyta til Therese er núna á húsvöktum og fer þá milli hæða í Mörk en var áður að vinna fast inni á heimili. Það hlýtur að vera tölvuverð breyting. „Það er öðruvísi starf að vera á húsvöktum og mikil breyting. Í Leirfirði var ég inni á heimili með heilabiluðum og hjúkrunarheimilið sjálft var lítið. En það er gott að breyta til og prófa eitthvað nýtt.“ Therese er nýflutt til landsins frá Noregi en það er ekki að heyra á mæli hennar. Hún segist vera búin að æfa sig, er gift íslenskum manni, Sveini Þrándi Albertssyni, og þau eiga tvo syni, tíu og tólf ára. „Við vildum breyta til og höfum komið til að hitta ömmu og afa og aðra ættingja hér á Íslandi í sumarfríum. Strákarnir hafa sagt að þeir vilji búa á Íslandi og við ákváðum bara að slá til. Það eru viðbrigði fyrir okkur því áður bjuggum við í 2.300 manna samfélagi í Noregi og nú í höfuðborg Íslands, Reykjavík. Það eru mikil umskipti. En við erum að kaupa okkur íbúð sem er nálægt tengdaforeldrum mínum og allir eru mjög ánægðir með þessa ákvörðun okkar.“
Systkinin Halldóra, Valur og Snorri sem gáfu bekkinn til minningar um foreldra sína.
Þakklát
fyrir hjartahlýju og virðingu
Í garðinum við Kaffi Grund er dásamlegur bekkur, nokkurs konar ruggubekkur, fyrir heimilisfólk og gesti, sérstaklega hannaður fyrir aldraða. Rólubekkurinn er gjöf frá aðstandendum hjónanna Herborgar Halldóru Halldórsdóttur og Hreggviðs Þorgeirssonar en þau voru um tíma heimilisfólk á Grund.
„Við erum svo einstaklega þakklát fyrir hjartahlýjuna, þá virðingu sem foreldrum okkar var sýnd og ómetanlega þjónustulund alls starfsfólks,“ segir Halldóra Hreggviðsdóttir sem spjallar við Heimilispóstinn fyrir hönd þeirra systkina Vals og Snorra. „Það var erfitt skref fyrir foreldra okkar að flytja af sínu heimili í Garðabænum
Hjónin Herborg og Hreggviður.
og inn á hjúkrunarheimili. „Þetta eru svo sannarlega vegamót í mínu lífi,“ varð henni mömmu að orði þegar hún flutti fyrst á Vegamót á Grund í hvíldarinnlögn. Pabbi bjó á Hrafnistu í Hafnarfirði á þessum tíma en svo náðu þau saman á ný á Grund, þar sem þau bjuggu saman þar til yfir lauk.
Ævikvöldið getur reynst margslungið
Við höfðum heyrt afar vel látið af Grund, þar væri óvenju fjölbreytt afþreying. Borin væri virðing fyrir íbúum og þeim sýnd einstök umhyggja. Sú varð svo sannarlega raunin. Starfsfólk Grundar lagði sig fram frá fyrsta degi og þegar eitthvað bjátaði á var lögð áhersla á að koma málum í góðan farveg og finna lausnir sem hentuðu foreldrum okkar. Ævikvöldið getur reynst margslungið.
Þó foreldrar mínir væru orðnir lúnir á líkama og sál þá náðu þeir góðri tengingu við starfsfólkið og þeim leið betur á Grund en nokkur þorði að vona. Viðmótið var svo einstakt hjá öllum sem eru í daglegri umönnun sem og stjórnendum.
„Þetta bjó að baki þegar við fórum að hugsa hvernig við gætum lagt heimilinu eitthvað gott til og þakkað fyrir.“
Gott að gjöfin tengist útiveru
„Okkur fannst gott og gaman að geta farið með foreldra okkar út að rölta í nágrenni Grundar, allan ársins hring, nánast hvernig sem viðraði. Við vitum að það er fátt meira nærandi fyrir líkama og sál en að komast út undir bert loft, hreyfa sig og tala nú ekki um að vera innan um gróður. Mamma yrkti jarðveginn. Hún vissi að hann er grunnur alls lífs. „Gróðursettu litla björk, hún vex meðan þú sefur...“ voru einkunnarorð mömmu.
Mamma og pabbi tóku að sér að fóstra örfoka land víða og leið einna best þegar þau skriðu á hnjánum og hlúðu að gróðri — fylgdust með vexti hvers blóms, hvers sprota, hvers trés. Það sama var upp á teningnum við Grund, þar sem þau fylgdust með og var umhugað um gróðurinn í garðinum.
Upphaflega sáum við systkinin fyrir okkur að framlag okkar yrði til þess að lengja upphitaða stétt við húsið og/eða gefa fjölær blóm og almennt meiri gróður sem hægt væri að njóta í návígi. Þetta á eftir að breytast með nýja kaffihúsinu, stéttinni þar í kring og vonandi meiri gróðri og litríkum fjölæringum. Því varð ruggubekkurinn fyrir valinu, að höfðu samráði við stjórnendur. Hann passar líka fullkomlega inn í endurnýjaða garðinn. Mamma og pabbi hefðu örugglega haft gaman af því að rugga sér þar með okkur og við vonum að svo verði fyrir íbúa á Grund og aðstandendur þeirra og gesti.
Við systkinin óskum Grund velfarnaðar og ykkur öllum góðrar skemmtunar á ruggubekknum.“
Lopapeysur og gulir hattar
Gulur dagur, lopapeysudagur, réttardagur, bleikur dagur og svo mætti áfram telja. Við tökum þátt í ýmsum uppákomum og viðburðum til að breyta til og gera dagana skemmtilegri á Grundarheimilunum.
Það þarf oft ekki mikið til að lífga upp á hversdaginn og laða fram bros á varir eða vekja upp samræður um gamla tíma. Lopapeysurnar komu t.d. af stað fjörugum umræðum um sveitastörfin og fatnaðinn hér áður fyrr og guli dagurinn vakti svo sannarlega kátínu. Þó var engin tilviljun að guli dagurinn varð fyrir valinu í september. Markmiðið var að að minna á mikilvægi geðræktar og forvarnir gegn sjálfsvígum. Á Grund var meira að segja gul kaka borin fram með kaffinu þann daginn.
Dagar með þemu eins og gulur dagur og lopapeysudagur vekja kátínu og skapa umræður.
Elínborg Björnsdóttir.
Pabbi klæddi sig upp í gæruskinn
Heimiliskonan Elínborg Björnsdóttir býr í Ási í Hveragerði.
Hún ólst upp innst í afskekktri sveit í Fremri-Gufudal en þangað þurfti að flytja allt á hestum. Hún er fædd árið 1940. Eygló Antonsdóttir bað hana um að rifja upp æskujólin.
„FremriGufudalur er mjög einangraður og ekki var alltaf öruggt með aðföng. En yfirleitt tókst að koma því sem þurfti fyrir jólin heim í FremriGufudal. Á þessum tíma gat hver bær einungis fengið einn kassa af eplum fyrir jólin,“ sagði Elínborg. Hún á góðar minningar um jólin og segir foreldra sína hafa gert allt til að þau börnin upplifðu jólin á skemmtilegan og góðan hátt. Á Þorláksmessu klæddi pabbi hennar sig í gæruskinn og alls konar föt og hoppaði í kring um bæinn, söng hó hó hó og þóttist vera jólasveinn. Á meðan var hundurinn á bænum lokaður inni. Eitt árið slapp hann út og var fljótur að þekkja húsbóndann og flaðraði upp um hann og vildi leika með.
Hálfmánar og gyðingakökur
Á æskuheimilinu var bakað
fyrir jólin, þar á meðal spesíur, hálfmánar, gyðingakökur og lagtertur. Allur bærinn var gerður skínandi hreinn og skipt var á öllum sængurfötum. Það fóru allir í bað á aðfangadag í stórum bala og var vatnið hitað á kolaeldavél. Börnin fengu ný föt fyrir jólin og voru það einu jólagjafirnar uns stóra systir Elínborgar fór að heiman og fór að senda henni pakka. Þar af eru dúkkulísurnar minnisstæðastar en hún dundaði sér vel og lengi með þær.
Útvarpið gegndi mikilvægu hlutverki
Það var alltaf sérstök stemming þegar klukkurnar í útvarpinu hringdu inn jólin, segir Elínborg, og skrítið þegar útvarpið var bilað eða vantaði rafhlöður og enginn klukknahljómur ómaði. Allra bestu minningar Elínborgar frá bernskujólunum tengjast því þegar mamma hennar kom með jólasmákökur og kakó á jóladagsmorgun. Það er auðséð að sú minning er ljúf því þegar Elínborg segir frá þessu minningabroti færist hlýlegt bros yfir andlitið.
Stór brenna á gamlárskvöld
„Mikið var lagt upp úr því að hafa stóra og mikla brennu á gamlárskvöld. Helst miklu stærri en hjá nágrönnunum. Allir hjálpuðust að við draga hrís og alls konar timbur að brennunni til að gera hana sem veglegasta. Hún var höfð uppi á kletti svo hún sæist nú vel frá bæjunum í kring, enda vel þess virði að horfa á hana,“ segir
Elínborg að endingu.
Oft þegar verið er að baka smákökur rifjast upp skemmtilegar sögur frá liðinni tíð.
Ilmur af nýbökuðum spesíum
Núorðið baka fæstir á annan tug smákökusorta fyrir jólin eins og var mjög algengt hér á árum áður en flestum finnst samt notalegt að finna ilm af nýbökuðum smákökum á aðventunni.
Á öllum Grundarheimilunum er bakað í gríð og erg á þessum árstíma og smákökunum er iðulega sporðrennt jafnóðum. Það skapast fjörugar umræður þegar verið er að baka og margir segja sögur af ævintýralegum kökubakstri til sveita hér fyrir fimmtíu eða sextíu árum. Oft þegar heimilisfólk er að segja frá æskujólunum kemur baksturinn við sögu. Ljúfar minningar um ilminn af nýbökuðum hálfmánum, spesíum, gyðingakökum eða lagkökum. Ekki leggjum við í hálfmánana hér á Grundarheimilunum eða gyðingakökur en spesíurnar eru alltaf á borðum hjá okkur á aðventu og vanilluhringir eru ómissandi.
Smákökubaksturinn er vettvangur fyrir afskaplega notalegar samverustundir.
Bára og Guðmundur báru sigur úr býtum
Hópurinn hittist á Kaffi Mörk eftir mótið.
Í október lauk púttmótaröð sumarsins
hjá pútthóp 60+ í Mörk. Júlíus G. Rafnsson, fyrrverandi forseti Golfsambands Íslands, hélt utan um mótið. Spilaðir voru tveir 18 holu hringir og þurfti að vera með í minnst þrjú skipti til að vera með í úrslitum. Verðlaun voru veitt fyrir vinningshafa í kvenna- og karlaflokki.
Verðlaunin gáfu íbúarnir og hjónin
Edda Svavarsdóttir og Birgir Björgvinsson. Allir þátttakendur fengu golfkúlu með merki Grundarheimilanna fyrir að taka þátt í mótaröðinni.
Sigurvegari í kvennaflokki var Bára Sólveig Ragnarsdóttir, í öðru sæti var Hjördís Magnúsdóttir og í þriðja sæti var Edda Svavarsdóttir.
Sigurvegari í karlaflokki var Guðmundur Davíðsson, í öðru sæti var Sturlaugur Grétar Filippusson og í þriðja sæti hafnaði Sveinn Viðar Jónsson.
Skreyttu saman jólatréð í matsal Markar
Það fylgir því ljúf stemning að hlusta á jólatóna og skreyta saman jólatré.
Jólatónlist, jólakúlur og samvera
Það er komin hefð fyrir því að skreyta jólatréð í Mörk í byrjun aðventu og oft koma börnin frá leikskólanum Steinahlíð og hjálpa til. Að þessu sinni voru það þó bara heimilismenn og starfsfólk sem hjálpuðust að og nutu þess að hlusta á jólatónlist á meðan og gæða sér á piparkökum.
