Wat hoor ik eigenlijk?

Slechthorendheid is voor steeds meer (oudere) mensen een reden om sociale contacten te mijden en daar willen we iets aan doen. In de hele Hoeksche Waard worden nu activiteiten georganiseerd die bewustwording vergroten bij slechthorenden, hun naasten, verzorgers en professionals. Ook wordt gekeken naar wat er (nog) verbeterd kan worden als het gaat om beter horen. Dick Snijders (69) vertelt wat het betekent om slechthorend te zijn. Zijn vrouw Mieke (58) noemt hem Dirk (Di-rik, twee lettergrepen) omdat hij dat beter hoort dan Dick (één lettergreep).

Een passende omgeving

Dick weet sinds zijn 46ste dat hij slechthorend is. Hij stond voor de klas op de Rijkscholengemeenschap Hoeksche Waard (nu het Actief College) toen een ambulant begeleider van een leerling met spraak-/ taalproblemen hem aansprak: ‘Dick, jij bent doof’. Drie weken later had Dick zijn eerste gehoorapparaat.

Dick was ook opgeleid als leerlingbegeleider, remedial teacher en dyslexiespecialist. De directeur dacht mee en bood Dick een nieuwe functie aan als leerlingbegeleider. ‘Ik kreeg in plaats van een rumoerig leslokaal een kantoortje. Met deze nieuwe functie, passend bij mijn opleiding en bij mijn slechthorendheid, kon ik prima functioneren. Ik ben de rector, de heer Wildenburg nóg dankbaar.’

Horen en zien

‘Als je slechthorend bent gaat het niet alleen om geluid opvangen, maar moet je ook zien wat er gebeurt’, zegt Dick. ‘Dan kun je het geluid identificeren: wat is het en hoe dichtbij is het? Dat kan soms angstig en desoriënterend zijn, vooral als iets achter je gebeurt. Je hoort een auto die correct afstand houdt, maar voor je gevoel zit ie op je spatbord!’

Sociale situaties

Waar loopt Dick tegenaan in sociale situaties? ‘Bij mijn vrijwilligerswerk lunchen we in de kantine, een kale ruimte. We zitten dan met drie man en dat gaat uitstekend. Met vier of vijf ook nog net, maar dan plotsklaps komt de kantinejuffrouw die bordjes en kopjes gaat neerzetten. Dat is knal, knetter, vuurwerk. Die geluiden komen harder binnen dan de stemmen die ik dan niet meer hoor.’ Mieke herkent dat. ‘Ik ben thuis soms wat schielijk met pannen en bestek en dat komt voor jou heel sterk binnen.’ In gezelschap wordt regelmatig door elkaar gepraat of lukraak iets in de groep gevraagd. Het kost Dick dan veel energie om te kunnen volgen wat door wie gezegd of gevraagd wordt.

Vermoeidheid

‘Als slechthorende ben je altijd bezig met plaatsen van informatie en dat is heel vermoeiend’ geeft Dick aan. ‘Sommige mensen neigen dan te denken: laat maar zitten, laat mij m’n eigen ding maar doen. Niet omdat ze sociale contacten willen ontlopen maar omdat het zoveel moeite kost.’ Mieke zegt dat haar man thuis vaak zijn gehoorapparaten uit doet. ‘Dan is het heerlijk stil’, beaamt Dick. ‘Even rust; dan kom ik weer helemaal bij.’

Gehoorapparaat

Het is volgens Dick een misvatting dat je met een gehoorapparaat alles hoort. Het apparaat ontvangt wel alle signalen, maar je moet je wel richten op de geluidsbron. ‘Vandaag zette ik de waterkoker aan. Ik verwacht dan wat geruis, maar ineens hoor ik een keihard geluid achter me. Dat bleek de werkster die een emmer vulde. Ik wist niet dat ze achter me stond en dacht: hier gaat iets mis. Ik kijk naar de waterkoker maar die moet nog gaan pruttelen, wat is het dan wel? Je hebt geen notie op dat moment.’

Service en onderhoud gehoorapparaat

Als de batterijtjes van zijn gehoorapparaat leeg raken krijgt Dick een signaal. ‘Dat werkt goed’, zegt hij. ‘Maar de batterijtjes zijn heel klein en als je het dingetje eenmaal open hebt floept alles gemakkelijk uit je hand.’ Het schoonmaken vindt hij geen enkel probleem: ‘daar zijn prima tabletjes voor die je in water oplost. Het slangetje moet je laten vervangen als het hard wordt, anders is het moeilijk om het apparaat in te brengen.’ Dick vindt de service van de Hoorwinkel dan uitstekend.

Wat kunt u doen bij een gesprek met een slechthorende?

• Trek eerst even de aandacht, bijvoorbeeld door de naam te noemen. • Praat iets langzamer, spreek duidelijk en ga niet schreeuwen. • Gebruik korte zinnen. • Gebruik uw gezichtsuitdrukking en natuurlijke gebaren, maar overdrijf niet. • Zorg dat de ander u goed kan zien praten: houd oogcontact en houd niets voor uw mond. • Praat niet door elkaar. • Zorg voor een rustige omgeving. Doe de radio of televisie uit en zoek een rustig plekje. • Zorg dat de ander weet waarover u praat en wissel niet abrupt van onderwerp. • Word niet boos of ongeduldig als de ander u niet verstaat. Herhaal wat u hebt gezegd in andere woorden. • Heb begrip en geduld. Een slechthorende moet veel moeite doen om een gesprek te kunnen volgen. Het kan zijn dat hij daardoor langzamer reageert of eerder moe is. • Schrijf belangrijke dingen, zoals namen, adressen, telefoonnummers of afspraken op.

‘Ze vervangen dat ogenblikkelijk en kunnen ook even testen of alles goed werkt.’

Taboe

Dick herinnert zich wat de kno-arts ooit tegen hem zei: ‘Als je je been breekt komt iedereen zijn handtekening op je gips zetten. Maar als je doof wordt ben je achterlijk. Ik waarschuw je maar’. ‘Maar daar heb ik nooit last van gehad’, zegt Dick. ‘Tegen mijn leerlingen grapte ik dat ik zelfs leven op Mars hoorde met m’n nieuwe gehoorapparaat!’

Tips van Dick

‘Op een feestje kies ik iemand waar ik mee wil kletsen en zorg dat ik af en toe verkas’, aldus Dick. ‘Daarnaast geef ik zelf aan dat ik niet alles hoor en vraag of iets voor mij bedoeld is. Andersom is het handig dat iemand die wat wil zeggen mijn naam noemt en zich naar me richt, zodat ik zijn gezicht kan zien en het geluid recht op me afkomt.’ Mieke, die in de zorg werkt, vindt dat er meer aandacht moet komen voor slechthorende bewoners. ‘Apparaten worden niet altijd ingedaan of schoongemaakt en de batterijen zijn soms leeg. Mensen wennen aan de stilte en hoeven steeds minder moeite te doen om te horen.’ Dus doet ze een oproep aan zorg en naasten: ‘Blijf iemand erbij betrekken. Rust roest, dat geldt ook voor slechthorendheid.’

Tot slot wil Dick de lezers nog meegeven: ‘Als je partner (of naaste) zegt dat je doof wordt, neem dat serieus! Laat het gratis meten bij de audicien.’

Wat kunt u als slechthorende doen om een gesprek makkelijker te laten verlopen?

• Laat weten dat u slechthorend bent. • Geef duidelijk aan wat de ander kan doen om u te helpen, zoals rustiger praten of duidelijk articuleren.

Durf dit ook te herhalen, wanneer het na enige tijd wordt vergeten. • Zeg eerlijk als u iets niet heeft verstaan en vraag de ander bijvoorbeeld om het in andere woorden te herhalen. • Zorg dat u de ander goed kunt zien en houd oogcontact. • Zorg voor een rustige omgeving. Doe de radio of televisie uit en zoek een rustig plekje. • Zorg dat u weet wat het onderwerp is.