Guðrún Kristín Magnúsdóttir TÍKIN TÓA OG GREY LITLI KRÚSI TÓA THE BITCH, AND POOR LITTLE KRÚSI -
Tóa Krúsi Tóa saga um hundauppeldi paperback amazon ISBN 984 9979 895 33 6 Norræn menning Athugið: ,,Smá”-reginmunur er á hundauppeldi og barnauppeldi. Hundar þurfa að læra goggunarröðina,
Tíkin Tóa (the bitch Tóa (tóa means female fox)) grey litli Krúsi (poor little Krúsi (pronounce kroo-si) TÓA THE BITCH, AND POOR LITTLE KRÚSI A story on how to “bring up” a dog -- and what not to do Tóa og Krúsi Please note: There is only one major difference between bringing up a dog, and bringing up a child: Dogs have to learn the pecking order. (at-huga; regin-munur; hunda-upp-eldi (ala upp); barna-upp-eldi; gogg+unar-röð)
Það veitir þeim öryggi að vita hvað þeir mega og hvað ekki er við hæfi. Þar nægir já eða nei. Má, má ekki. Ég (lærir hundurinn) græði alltaf á að gera rétt, tapa alltaf á að gera rangt, og ég (lærir hundurinn) veit hvað er rétt og hvað er rangt. En börn þurfa að hafa sjálfstæðan heilbrigðan vilja og læra ábyrgð. Í því samhengi er ekki til nein „af-því-bara regla“ . Ekki er svar við spurningunni: „hvers vegna má ekki...“, að segja: „af því að ég segi það“. Slíkt dugar á hund því hann getur ekki beitt rökhugsun, -- en það er ömurlegt svar þegar hugsandi barn spyr. Barnið þarf rök, heilbrigð rök.
It gives dogs confidence when they know what they allowed to do, and then what is inappropriate. Enough: yes or no. Allowed, not allowed.
I (the dog learns) benefit from doing right things, to do things not allowed, is not good for me.
And I (the dog learns) know what is right and what is wrong.
But kids have to have their individual and sound will, and they have to learn responsibility.
In that connection there is no “just because” rule.
It is not an answer to the question: ……”why am I not allowed to…” to say: “because I say so.”
That, on the other hand, is appropriate for a dog as he does not use logic – only his inherent nature, -- but it is a pathetic an answer when a thinking kid asks.
The child needs logic and reason, - sound reason. (ör-yggi; sjálf-stæður; heil-brigður; á-byrgð; sam-hengi; rök-hugsun; ömur+legt)
TÍKIN TÓA OG GREY LITLI KRÚSI Gamla rauða húsið er fyrir, samkvæmt skipulaginu. Þetta veit Vigfús gamli sem býr þar einn, og þetta vita krakkarnir sem búa í nýju raðhúsunum í kring. Krökkunum þykir karlinn skrýtinn. Sumir eru jafnvel hálfhræddir við hann. Vigfús smíðar úr járni, glóandi járni, úti í smiðjunni sinni. Hann hlýtur að vera ofsalega sterkur.
The bitch Tóa (tóa is a female fox) and poor little Krúsi (from Krúsídúlli, meaning: the fluffy one)
The old, red house is in the way, which means that according to the present city plan it will be pulled down. New houses will be built here.
Vigfús, who lives here alone, knows, and the kids that live in the compartment-houses all around the little, red house, also know it.
The kids find the old man queer. Some of them are even a little bit afraid of him.
Vigfús makes things out of iron, glowing hot iron. He works in his smithy.
Supposedly, he is awfully strong. (sam-kvæmt; skipu-lag; Vig-fús (víg-fús); rað-hús; jafn vel; hálf-hræddur; ofsa+lega)
Vigfús smíðar furðulegustu hluti. En Vigfús er nýbúinn að fá sér hvolp, tík, sem hann kallar Tóu.
But, recently, Vigfús has gotten a puppy, a bitch that he calls: Tóa.
Vigfús assembles (/makes) the most peculiar things.
(furðu+legur; ný-búinn)
hund,
eru
Hann vill frekar tík en
því þær
heimakærari; -- fara ekki á flakk og lóðarí langar leiðir eins og hundar vilja gjarnan gera. Vigfús byrjar fljótt að aga Tóu. Þegar hún er í rólegu skapi kennir hann henni að gegna: „komdu“ , og „sestu“ . Hún fær harðfiskroð að launum í hvert skipti sem hún gerir rétt. En Vigfús verður hastur við hana ef hún gegnir ekki.
He prefers a bitch to a male-dog, because they are easier to keep regarding that they like staying at home: meaning, that they do not, all of a sudden, get the sexual urge to go away from home, roaming about somewhere - as male-dogs tend to do.
Vigfús starts early to teach Tóa what to do and what not to do.
When she is in a quiet mood, he teaches her to obey the words “come” and “sit”. She gets a bit of dried-fish-skin as a prize every time she does the right thing.
But Vigfús becomes a bit harsh when she does not obey him.
(heima-kær; ró+legt; kom þú; set-st þú; harð-fisk-roð)
Tóa
græðir alltaf á að gegna en lærir fljótt að ekki borgar sig að óhlýðnast. Þegar Tóa er í leikskapi kennir Vigfús henni að sækja hluti. Hann notar þá leikgleði hvolpsins. Vandinn er að gera greinamun á hvolpakátínu og óhlýðni. Það má alls ekki skemma gleðina, en strax koma í veg fyrir að hundurinn sé að leika sér að húsbóndanum!!
Tóa always gets a prize when she obeys, but soon learns that it does not pay off to disobey.
When Tóa is in the mood of playing, then Vigfús teaches her to fetch things.
He takes advantage of the playfulness of the puppy.
The only difficult part is, not to confuse, that is to really see the difference between: on one hand playfulness, and on the other hand disobedience.
Above all, the joy and fun must not be suppressed.
But from the very beginning it must be avoided that the dog is using the owner as his toy !!
(ó-hlýðna+st; leik-skap; greina-munur; hvolpa-kát+ína; ó-hlýðni)
fara krakkar að atast í Tóu.
Krakkar hafa svo gaman af dýrum.
Þau reyna
lokka hana til sín með nammi
Hún
gelta
Auðvitað
að
og gömlu tyggjói.
fer að
og ólmast. Þá kemur Vigfús út og öskrar: -Tóa, nei !! Þegiðu, Tóa.
Of course, kids start meddling up with Tóa.
Kids are so fond of animals.
They try to induce her to come to them by offering her sweets and old chewing-gums.
She then starts barking and ready to play.
Then Vigfús comes out of his smithy and shouts: -No, Tóa. Shut up, Tóa.
(þegiðu = þegi þú (imperative/boðháttur)
Hún hlýðir Vigfúsi. -Sjáiði hvað kallinn er vondur, segja krakkarnir.Hann ætlar að lemja litla hundinn sinn. Hundurinn er hræddur við hann.
Innskot til skýringar: Þessum krökkum hefur ekki verið kennt að maður á ekki að atast í
manna dýrum.
eru að gera dýrinu mikinn óleik
vita ekki að
rugla Tóu.
er aðeins hvolpur enn, og auðvelt er að vekja athygli hennar með blístri og látum og nammi.
annarra
Börnin
þau
með því að atast í því. Þau
Hún
She obeys Vigfús.
-Look, how cruel that man is, the kids say. He is going to hit his little doggy. The dog is afraid of him.
An insert here for clarification:
These kids have not been taught that we should not meddle up with pets that belong to someone else.
The kids do not know that they are making the animal confused by getting its attention.
They confuse her.
She is still just a puppy, and it is easy to get her attention by whistling and gestures and sweets.
(sjáið þið; kallinn (= karlinn), ó-leikur; að-eins; auð-velt; at-hygli) með látum dative of/ þolfall af læti neuter plural - hvorugkynsorð (hvorug-kyns-orð) í fleirtölu (fleir-tala)
En Vigfús lætur Tóu skilja að hún á ekki að láta þau æsa sig upp. Betra hefði verið að krakkarnir vissu að maður á að láta annarra manna dýr í friði, því dýrin eru að læra hjá sínum húsbónda og maður á ekki að trufla það. Því einfaldara og klárara sem uppeldið er, -- skýrara og sjálfu sér samkvæmara, án truflana og án ruglings -þeim mun auðveldara er fyrir dýrið að skilja hvers til er ætlast af því.
It would have been better if the kids knew that we should leave pets that belong to others alone.
The animal is learning from its owner, and we should not disturb that. The simpler and to the point the teaching is, without disturbance and confusion …
the easier it is for the animal to understand what it is supposed to do.
(hús-bóndi; ein-falt; upp-eldi; sam-kvæmt; auð-velt; ætla+st)
Vigfús lets Tóa understand that she is not supposed to have the kids get her excited.
Nú fara Sigga og Gunni að surga í pabba sínum og mömmu um að fá hund.
Þau ætla sko að vera góð við hann og ekki hóta að lemja hann eins og þau halda að vondi kallinn í rauða húsinu geri.
Og að því kemur að þau fá pakka: kassa með rauðri slaufu utanum.
Now, Sigga and Gunni start asking their father and mother to get a dog for them.
They will, definitely, be very kind to him, and not threat him with being hit and beaten, as they (wrongly) claim the “evil” man in the red house to do.
In the end, they get a parcel: a box with a red bow tied around it.
“Sigga” is a girl’s nick name, most likely from the proper name Sigríður, “Gunni” is a boy´s nickname, most likely from the name Gunnar.
Úr kassanum staulast dasaður ráðvilltur pínulítill
hvolpur, sem pabbi þeirra hefir keypt. Þau kippa honum upp. Honum bregður hræðilega, því þau koma aftan að honum. Hann klemmir skottið milli fótanna.
Out of the box stumbles a tiny puppy, giddy, and not understanding anything concerning the circumstances.
Dad had bought the puppy.
They garb the little dog, i.e. they pick the puppy up, not so gently.
He is startled, because they grab him from behind.
He has its tail clutched between his hind-legs. (staula+st; ráð-villtur; pínu-lítill; hræði+lega
Þau vita ekki að það má aldrei hremma hund svona.
Þau rífast um að fá að hafa hann fyrst.
Mamma bannar þeim að rífast svona:
-Grey dýrið verður hrætt.
Sigga vill að hann heiti Krúsídúlli, en Gunna finnst það ljótt.
Eftir nokkurt þóf sættast þau á nafnið Krúsi.
Sigga ætlar nú samt að kalla hann Krúsí.
They do not know that we must never grab a dog like this.
They quarrel about who is going to hold him first.
Mom tells them to stop quarreling like this:
-The poor little animal is afraid.
Sigga suggests that he be named Krúsídúlli. (fluffy little thing)
but Gunni claims that to be an ugly name.
After a bit of discussion, they agree on Krúsi.
Sigga is, all the same, going to call him Krúsí. (pronounce as kroo-see)
(aldr-ei; krúsí-dúlli)
Auðvitað gengur allt út á Krúsa fyrstu dagana, en því miður veit fólkið ekkert um uppeldi á hundum. Það er sorgarsaga. Þau ætluðu nú ekki að venja Krúsa á að sníkja mat þegar fólkið er að borða, -- en hann horfir svo biðjandi að honum er stundum gefinn biti, -- svona aðeins pínulítið.
Of course everything turns around Krúsi for the first few days.
But, unfortunately, this family does not know anything about how to teach a dog.
This is a sad story.
They, actually, were not going to allow his habit of begging for something to eat, when the people are sitting at the table eating……
… but his eyes are so “asking”, that sometimes he get a bite.
-- just a little bit, you know.
sorgar-saga; pínu-lítið)
(auð-vitað; upp-eldi;
Mamma segir nei, en samt fær hann bita.
Krökkunum þykir svo gaman að gefa honum bita þegar hann hoppar upp á þau við matarborðið.
Það er verst að Ollu frænku bregður svo þegar Krúsi hoppar upp á hana við kaffiborðið að hún skvettir úr kaffibollanum sínum.
Það er búið að venja Krúsa á slæman ósið.
The kids find it such fun to give him some little bite when he jumps up onto them at the dining-table.
The trouble is that aunt Olla is so startled when Krúsi jumps up beside her when she is drinking coffee, that she spills some coffee from her cup.
Krúsi, already, has been allowed to start a bad habit.
Mom says no, but yet he gets something.
(matar-borð; kaffi-borð)
Og
venst á að gelta
Krúsi
því hann fær alltaf óverðskuldaða athygli ef hann lætur illa. Er það skynsamlegt? Krúsi er alltaf að stela sokkum. Þessi stríðni er mjög skemmtilegur leikur í hans augum, því hann græðir alltaf einhvern í eltingaleik útúr þessu, með vindhöggum og bægslagangi. Krúsi er að leika sér að fólkinu.
Krúsi also barks a lot. And he is allowed to do that.
He always gets attention, that should not be, when he does not behave.
Does that make sense?
Krúsi often steals socks.
This teasing is, as he sees it, great fun, as he always gains some chasing-fun by it. Followed by blows into the air, and funny movements.
Krúsi is using the people as a toy. (ó-verð-skulduð at-hygli; skyn-sam+legt;
skemmti+legur; ein-hver; elt+inga-leikur; út úr; vind-högg; bægsla-gangur)
SKAMM SKAMM
Mamma vill nú að Krúsi sé látinn gegna þessu
„skamm“ ,
og hún vill að Krúsi hætti að taka alla sokka, en krakkarnir segja svo oft skamm, án þess að meina nokkuð með því
-- og láta Krúsa ekki gegna sér.
Þau segja svo bara: -Ég leyfði honum það alveg.
Krúsi tapar aldrei á því að óhlýðnast.
Hann getur vel lært, en hann á heimska eigendur, sem kunna ekki að kenna honum
-- kunna ekki að ala upp hund.
Hann ætti að fá það sem hann má leika sér að, -- en ekki ná sokk.
Og fólkið öskrar eitthvert
And the people shout some No ! – shame on you !
Mom really insists that Krúsi obeys this SKAMM and she wants Krúsi to stop stealing socks, but the kids so often say SKAMM without any meaning behind it - and Krúsi gets away with not obeying them.
Then they just add: -Oh, I allowed him to do that.
Krúsi is always on the safe side even if he disobeys.
He could easily learn, but he has stupid owners who do not know how to teach him. They do not know how to teach a dog proper behavior.
He should be given things that he is allowed to play with - but not be allowed to gnaw stockings. (eitt-hvert; al-veg;
eig+andi)
aldr-ei; ó-hlýðnast;
Þegar Gunni og Sigga eru í skólanum og pabbi og mamma í vinnunni, er Krúsi greyið einn heima. Honum leiðist. Hundur er hópdýr. Þá nagar hann inniskóna hans pabba og er líka byrjaður á einu horninu á stofuteppinu og einum fætinum á stóra stólnum. Mamma segir skamm, og dæsir: -Af hverju vill hann frekar inniskó en gervibeinið sem ég keypti? Þetta eldist vonandi af honum.
When Gunni and Sigga are in school, and dad and mom at work, the poor little Krúsi is alone at home.
He is bored. Dogs are pack animals.
Then he starts tearing apart (/gnawing on) dad´s slippers, and he has also begun to gnaw one corner of the living-room carpet. – And – on one leg of the big chair.
Mom says SKAMM, and she sighs: -Why would he prefer slippers to the rubber-bone I bought for him? I just hope he stops this when he gets older. (hóp-dýr; inni-skór; stofu-teppi; gervi-bein (gervi = artificial))
Krúsi er gjarn á að hoppa upp á fólk og gelta. Olla frænka er svo agalega hrædd. Það þykir Krúsa gaman, því hún baðar út öllum öngum og allir fara að skipta sér af honum. Þeim er kennt mjög einfalt ráð til að venja hundinn af þessu: stíga alltaf ofaná tærnar á afturfótunum á honum þegar hann hoppar upp á einhvern. En þau tíma ekki að meiða hann. Illa gengur að kenna Krúsa að gegna orðinu „komdu“, því það er alltaf kallað „komdu“ þegar Krúsi hleypur burt. (Það á alls ekki að kalla „komdu“ þegar hvolpur hleypur burt. Fyrst þarf að kenna hundi „komdu“. Ekki með því að kalla „komdu“ þegar hann er að hlaupa burt, heldur í ró og næði heima -- t.d. þegar hann á að fá að éta.)
Krúsi develops the habit of jumping onto people and bark.
Aunt Olla is terribly frightened.
That is all fun for Krúsi, as she throws her arms into the air - and he gets lots of attention form everyone.
They learn (/are taught) a simple thing to do to have him stop this: Step lightly on the toes of his hind legs every time he jumps up to someone. But they find it cruel to hurt him.
They have trouble teaching him to obey the word (/command) COME – because they always shout COME when Krúsi runs away.
We should not shout COME when a puppy runs away. First we have to teach him what COME means. Not when he is running away, but in peace and quiet at home, - ideally when we call him to have his food.
(aga+lega; aftur-fótur / aftur-fætur; einhvern accusative/þolfall of ein-hver; komdu = kom þú; t.d.: til dæmis (for example))
Krúsi hefur ekki hugmynd um hvað orðið komdu þýðir.
Hvernig á lítill hundur að vita það?
Honum hefur ekki verið kennt það!
Og stundum er nafnið hans notað sem skammaryrði.
Krúsi (sem Krúsi minn)
Krúsi (sem Krúsi þó).
Þetta stundum og stundum ekki ruglar hann.
Krúsi has no idea of the meaning of the word COME.
How can a little doggy know?
He has never been taught that!
And sometimes his very name is used when scolding him.
sometimes Krúsi (as my cute little Krúsi) and sometimes Krúsi (as Krúsi you are a bad and naughty dog)
This sometimes this and sometimes that confuses him.
(hug-mynd; komdu=kom þú; skammar-yrði (yrði / orð =word))
Sigga og Gunni hafa gaman af að sýna sig úti með Krúsa - svona fyrst í stað.
Það er að vísu vafamál hvort Sigga fer með Krúsa í gönguferð eða Krúsi með Siggu, því Krúsi ræður hvert er farið og Sigga eltir hann.
Krúsi er alveg ruglaður þegar margir krakkar eru að atast í honum í einu, og Sigga og Gunni kalla líka: -Krúsi, Krúsi, komdu til mín.
En Krúsi finnur fljótt út að hann þarf ekkert að gegna nema þegar honum passar.
Sigga and Gunni enjoy being seen outside, taking Krúsi for a walk - that is to say: to begin with.
We cannot know, actually, if it is Sigga who takes Krúsi for a walk, or if Krúsi takes Sigga for a walk, because Krúsi decides where to go, and Sigga follows.
Krúsi is utterly confused when many kids are meddling up with him, and on top of that, Sigga and Gunni are calling him too.
Krúsi, Krúsi, come to me.
Krúsi soon finds out that he only needs obeying when it suits him. (vafa-mál; göngu-ferð)
Og raunar veit hann ekkert hvað þessi orð þýða.
Fólkið kallar og talar hvort eð er svo mikið, og ekki veit hann hvort verið er að tala við hann eða ekki.
In reality, he has no idea what these words mean.
People are talking all the time, anyway, and he doesn´t know if they are talking to him or not.
(ekk-ert : ekki neitt)
Allir krakkar fá að skoða Krúsa og leika sér að honum. Krúsi er bara leikfang fyrir alla.
Þau kalla: Krúsi !, Krúsi ! Krúsi ! úr öllum áttum, og hlæja og atast.
Krakkarnir hafa gaman af að æsa hann upp og þau hlæja þegar hann bítur í vettlinga og trefla.
Það á eftir að verða afdrifaríkt að leyfa honum að leika sér að vettlingum.
Every kid is allowed to take a look at Krúsi, and play with him.
Krúsi is, simply, a toy for everyone.
They shout: Krúsi ! Krúsi ! Krúsi ! from everywhere - and laugh and meddle up with him.
The kids have fun when he gets excited and they laugh when he bites at gloves and scarfs.
The learned habit to play with gloves is going to pay off badly later on. (leik-fang; vett+lingur; af-drifa-ríkt)
En tíkin Tóa er jafnan í garðinum við rauða húsið. Tóa stækkar ört og er orðin ákaflega falleg. Vigfús er búinn að kenna henni margt og hún hlýðir honum skilyrðislaust. Hún veit að nei þýðir raunverulega nei, því Vigfús er alltaf sjálfum sér samkvæmur við uppeldið á hundinum sínum. Tóa er örugg. Hún veit nákvæmlega hvað hún á ekki að gera og….
But Tóa the bitch is always in the garden around the red house.
Tóa grows quickly, and has become very beautiful.
Vigfús has taught her many things, and she obeys him unconditionally.
She knows that a NO really means NO, as Vigfús always has a perfect consistency in the upbringing of his dog.
Tóa is settled and feels secure. She know exactly what she is not supposed to do, and….. (á-kaf+lega; skil-yrðis-laust; raun-veru+lega; sam-kvæmur; ör+ugg (ör+yggi) ná-kvæm+lega)
……hvað hún má gera. Tóa græðir alltaf á að gegna, fær klapp og hrós þegar hún gerir það sem Vigfús segir henni. ********* Hér kemur enn innskot í söguna um hundauppeldi, sem er nauðsyn fyrir okkur að athuga og skilja: * Hundi líður vel þegar hann veit hvað hann á að gera. * Hundi þykir gott að eiga öruggan húsbónda sem er sjálfum sér samkvæmur. * Hundar fara eins langt og þeir komast, því þeir eru hjarðdýr sem nota goggunarröðina til þess að verða foringinn í úlfahjörðinni. * Hundurinn fikrar sig upp valdastigann; börnin eru honum auðveld.
……and what she can do.
Tóa always benefits from obeying. Vigfús pets her and praises her when she does what he wants her to do.
*****
Here a little insert to the story about how to train a dog. – what is important for us to contemplate on and understand.
* It is a good feeling for a dog when he knows what he is supposed to do.
* A dog likes to have a reliable owner, who gives clear commands, that always have the same meaning.
* Dogs go as far as they can, because they are pack-animals that use the pecking-order to aim at becoming the leader of the wolf-pack.
* A dog climbs up the ladder of power; the kids are easy to beat. (allt-af; inn-skot; nauð-syn; at-huga; ör-uggur;
gogg+unar-röð;
úlfa-hjörð; valda-stigi; auð-veldur)
hús-bóndi; sam-kvæmur; hjarð-dýr;
for+ingi;
* Það er visst öryggi fyrir hundinn að hafa „sitt pláss“ (ef svo má að orði komast) í goggunarröðinni. Allir úlfarnir hlýða úlfaforingjanum. * Það er hægt að læra að sjá hvað hundur er að hugsa!! Svipur og atferli eru táknmál auðlært hverjum manni. En: Alls ekki ætti að ala börn upp með hundauppeldi. Barn á ekki að hlýða skilyrðislaust, ekki að græða á að hlýða blint, ekki að tapa á að óhlýðnast, heldur er barn sjálfstæður einstaklingur, sem verður að læra að vera sinn eigin húsbóndi. Barn sem er alið upp einsog hundur, gæti leitað sér að „nýjum húsbónda“ síðar meir, -- eða farið að reyna að stjórna öðrum síðar í lífinu. Goggunarröð á ekki heima meðal manna. Barn þarf að skilja hvaða afleiðingar gjörðir manns hafa, en frjálsan vilja og valkosti þarf barn að hafa.
* “My place”
(if we can use these words to explain it). is a certain secure place for a dog in the pecking order. All the wolves obey the wolf-pack-leader.
* We can learn to “see” what a dog is thinking! Facial expressions and behavior are a kind of language (symbolic) which any man can learn.
But:
Children should not be brought up like dogs.
A child should not obey unconditionally. Should not feel that the best thing is to obey blindly, should not be punished for not obeying.
Rather: a child is an independent individual, who has to learn to be his own leader.
A child who is brought up like a dog, could just try to find himself a “new owner” later in life -- or, later in life, start to try to tell others what to do, and have others obey.
The pecking order does not belong to humans. Every child has to understand the consequences of his doings. Learn responsibility. But a child should have choices and a free will. (úlfa-for+ingi; at-ferli; tákn-mál; auð-lært; skil-yrðis+laust; ó-hlýð(n)a-st; sjálf-stæður; ein-stak+lingur; hús-bóndi; eins og; af-leiðing; val-kostur)
Við skulum gera skýran greinamun á því að ala upp hund, heimilishund eða fjárhund t.d., og því að að ala upp manneskju sem þarf að * vara sig á að verða ekki hundur neins, * vara sig á að velja sér ekki foringja til að hlýða, * vara sig á að reyna aldrei að pota sér fram fyrir aðra með því að láta aðra hlýða sér (gera aðra sér undirgefna, hóta, launa, kúga, plata), * vara sig á að verða ekki húsbóndi yfir öðrum mönnum eða börnum. * Aðeins að vera sinn eiginn hús-bóndi. Athugið gaumgæfilega þetta innskot hér, og gerið ætíð skýran greinamun á hundauppeldi annars vegar og hins vegar uppeldi á barni. Þetta eru alóskyldir hlutir. Hlýðnikrafan á ekki við við barnauppeldi. Aðeins frjáls vilji, rökrétt samhengi og útskýringar á ábyrgð hvers einstaklings.)*********
Let us distinguish clearly between the bringing up of a dog --be it a pet or a sheep-dog for example-and to bring up a human being, who needs to:
* be sure not to become someone’s dog
* never chose a leader to obey
* be careful never to elbow oneself ahead by having others obey (i.e. coax others, threat, give boons, black-mail, oppress, cheat)
* see to it that we never become the “owners” of other people or children.
* just be one’s own leader.
Carefully consider this insert, make a clear distinction between * teaching a dog, and how to * bring up a child.
Actually two entirely different things (methods).
To claim total obedience should not be applied when bringing up a child. Rather cherish and support:
* Free will, * rational context, - and we should * explain the responsibility of each individual. (greina-munur; heimilis-hundur; fjár-hundur; t.d. – til dæmis for example;
aldr-ei; undir-gefinn;
inn-skot;
al-ó-skyldur;
út-skýr+ingar; á-byrgð; ein-staklingur)
mann+eskja; for+ingi;
gaum-gæfi+lega;
greina-munur;
hlýðni-krafa; rök-réttur; sam-hengi;
Krakkar reyna oft að kalla í Tóu, en þá heyrir Vigfús alltaf til
og segir ákveðið:
Tóa.
læst Tóa hvorki sjá krakkana né heyra.
þeirra
-Nei,
Þá
Aldrei vill hann leyfa þeim að fara með Tóu í göngutúr.
Kids often try to get Tóa’s attention, but then Vigfús can always hear them, and says plainly: No, Tóa. Then Tóa pretends neither to see the kids nor to hear them.
He never gives permission to the kids to take Tóa for a walk.
(á-kveðið; læst (lætur, láta) hvor-ki (hvort ekki); aldr-ei (aldr-eigi) göngu-túr)
-Við megum ekki einu sinni vera góð við hana, segja þau.
Þeim finnst karlinn vera vondur.
Brúnu augun hennar Tóu fylgjast vökul með öllu sem fram fer.
-We are not even allowed to be kind to her, they claim.
The claim that man to be evil.
Tóa’s vivid brown eyes watch everything that happens around.
(vök+ull)
Þegar einhver ókunnugur kemur að húsinu krafsar Tóa í smiðjuhurðina hjá Vigfúsi
og Vigfús launar henni með hrósyrðum.
Það ber öllum saman um að Tóa sé til sóma.
When a stranger approaches, Tóa scratches with her paw onto the door of Vigfús’ s smithy.
And Vigfús rewards her with words of praise.
Everyone agrees on the fact that Tóa is something to be proud of.
(ein-hver; ó-kunn+ugur; smiðju-hurð; hrós-yrði (yrði/orð (word))
litla Krúsa.
Öðru máli gegnir með grey
Hann er algjörlega óagaður. Og þar af leiðandi óöruggur. Krúsi kom einu sinni beint utan úr garði og hoppaði upp í sófa. Moldin á litlu fótum hans klesstist í allt áklæðið. Þá var Krúsi skammaður -- en hann vissi ekkert hvers vegna. Stundum má hann fara upp í sófa, en stundum ekki. Hvernig á lítill hundur að skilja það?
It is, sadly, not the same to say about poor little Krúsi. He knows no rules, and -- thereby -- insecure (lacks self-confidence).
Once, Krúsi, entered the house, straight from the garden, and jumped onto the sofa.
The soil on his little paws got stuck (made a mess) on the sofa-cover.
Krúsi got scolded. But he didn’t know why.
Sometimes he is allowed to jump onto the sofa -- sometimes not.
How can a little doggy be supposed to understand ? (al-gjör+lega; ó-agaður;
stundum dative/þágufall of stund)
ó-ör+uggur á-klæði;
Krúsi fer út í garð nágrannans og rótar upp öllum nýju fínu blómunum hans.
Nágranninn
kvartar. Hann er öskureiður.
Krúsi goes into the neighbor´s garden and spades up all his new fine flowers.
The neighbor complains. His terribly annoyed (angry).
(ná-granni; ösku-reiður)
Annar nágranni segir að hundurinn sé geltandi á nóttunni og segist skulu hringja á lögregluna. Pósturinn klagar Krúsa og segir að hundkvikindið (eins og hann orðar það) hafi glefsað í fótinn á sér. Krúsi er nefnilega svo óttalega leiðinlegur við ókunnuga, og geltir allt of mikið að fólki. Í hans huga er þetta leikur -- og það að verja húsið!! Nú er reynt að halda Krúsa inni, en hann pissar þá í forstofuteppið -- við útihurðina, því hann kemst ekki út. Í teppið er kominn stór blettur sem ekki næst úr. Pabbi verður að kaupa nýtt teppi í forstofuna.
Another neighbor claims the dog to bark in the middle of the night, and threatens to call the police.
The postman complains about Krúsi, says that that blasted dog (his words) has bitten his leg.
To tell the truth, Krúsi is not kind to strangers, … at barks too much at people.
To his mind, this is a kind of a play, - … and (his duty) to defend the house.
Now they try to keep Krúsi inside, but he pees on the carpet in the corridor, close to the front door, as he is not allowed to go outside.
On the carpet is now an ugly spot, which cannot be removed.
Dad has to buy a new carpet for the corridor. (lög-regla; hund-kvik+indi; nefni+lega; ótta+lega; leiðni+legur; ó-kunnugir; for-stofu-teppi; úti-hurð)
Bólið hans Krúsa er stundum notað sem skammakrókur.
Þess vegna líður Krúsa ekki vel þegar hann er látinn í bælið sitt.
Hann veit ekki hvort hann hefur gert eitthvað af sér.
Krúsi’s bed is sometimes used as penalty-place. (i.e. he is put into his bed when he has done something wrong).
The consequences are, that Krúsi is not at ease when he is put to bed. He does not know whether he might have done something unwanted.
(skammar-krókur)
Nú ætla þau að reyna að hafa Krúsa tjóðraðan í garðinum.
Hann ýlfrar ámátlega þegar hann fær ekki lengur að hlaupa um að vild eins og hann var vanur.
Þetta er reynt í nokkra daga en svo gefast þau upp á því.
Verst er að Sigga og Gunni nenna nú orðið aldrei út að ganga með Krúsa.
Now they try to tether Krúsi in the garden.
He howls pathetically when he is no longer allowed to run wild as he used to.
They try this for a few days, but then give up.
The worst part is that Sigga and Gunni never care to take him for a walk nowdays.
(á-mát+lega;
Bara að fólkið hefði haft skynsemi til að gefa börnunum kettlinga en ekki hvolp! Innikettir drepa ekki fugla, -- besta mál! Gott að hafa tvo kettlinga. Þeir hafa hvor annan, og það er ekkert meira verk að hugsa um tvo heldur en einn. Krúsi heldur áfram að sleppa út úr garðinum og týnast. Sífellt berast kvartanir vegna hans. Að lokum kemur alvarlegasta atvikið fyrir: Krúsi sér flaksandi vettling í barnakerru. Krúsa hefur ekki verið bannað að bíta í vettlinga. Raunar var honum kennt að það væri leikur góður að bíta í vettlinga hjá krökkum. Hann stekkur upp í kerruna.
Just if the people had been wise enough to give the kids kittens instead of a puppy!
Cats that never go out of the house, do not kill birds - just ideal. It is good to have two kittens. They can then play with each other, and it is not any more a trouble to care for two than to keep one.
Krúsi every now and then gets out of the garden (halda áfram : carry on (with), continue) and get lost. There are always complaints because of him.
In the end, the most serious incident happens: Krúsi spots a mitten that hangs out from a pram.
Krúsi had always been allowed to bite mittens. Actually he was taught that biting kids’ mittens were the most amusing game to play.
He jumps into the pram.
(skyn+semi; inni-köttur; kett+lingur; á-fram ; sí-fellt; al-var+legt at-vik; barna-kerra; vett+lingur)
Litli krakkinn grípur allómjúklega í rófuna á Krúsa, og þá glefsar Krúsi í barnið. Nú verður ógurlegt uppistand. Krúsi er álitinn hættulegur; hefur bitið barn. (Við vitum raunar að þetta var eiginlega óvitanum í kerrunni að kenna: Krakkinn, í óvitaskap sínum, togaði í rófuna á Krúsa.)
The little kid grabs Krúsi’s tail - not smoothly at all. and then Krúsi bites a little bit back.
This becomes a major case.
Krúsi is claimed to be a dangerous dog; has bitten a child.
(We know, actually, that the baby in the pram was to blame. The baby pulled Krúsi’s tail.)
(ógur+legt uppi-stand;
hættu+legur; eigin+lega; ó-viti;
á-líta;
ó-vita-skapur)
Eftir þetta atvik tala pabbi og mamma þeirra Gunna og Siggu alvarlega saman um Krúsa.
Þau eru að gefast upp á hundahaldinu.
Þau ákveða að losa sig við grey litla Krúsa.
Hann geldur þess nú, litla krílið, að honum var aldrei kennt hvað má og hvað má ekki.
Hann lærði aldrei að hlýða reglum.
Nú er öllum í nöp við hann einfaldlega vegna þess að hann er óuppalinn.
Hann hefði þurft góðan aga frá upphafi, góðan ákveðinn húsbónda.
Hundar hafa svo gaman af að gera húsbónda sínum til hæfis.
Þeir vilja skilja til hvers er ætlast af þeim.
Krúsi er ekki illa gefinn.
Það eru eigendurnir sem eru heimskir.
Following this incident, Gunni’s and Sigga’s parents have a serious conversation about Krúsi.
They are on the verge of giving up on keeping a dog.
They decide to rid themselves of poor little Krúsi.
It is now the poor little thing´s bad luck, that he was not taught what is permitted and what is not. He never learned to obey rules.
Now, everyone dislikes him, just because he is not properly brought up (/trained).
He should have had straight rules of behavior from the very beginning, a good and determined owner.
Dogs are so happy when they can please their owners - eager to please.
Dogs just want to know what they are supposed to do.
Krúsi is not at all unintelligent. His owners are stupid.
(at-vik; al-var+lega; hunda-hald; á-kveða; ein-fald+lega; ó-upp-alinn; upp-haf; á-kveðinn; hús-bóndi; eig+andi; leik-fang)
Dýr er ekki leikfang. Dýr eru lifandi verur með tilfinningar og þrár og þarfir, og áskapaða náttúru sína. Það er ekki Krúsa að kenna hvernig fór. Það er hægt að henda golfkylfum og snjóþotum, hjólaskautum og skíðum, reiðhjólum og fótboltum út í bílskúr þegar maður er leiður á því, en með hund gegnir öðru máli. Hann er lifandi vera. Siggu og Gunna er sagt að nú verði að láta Krúsa fara upp í sveit. En í rauninni var farið með grey litla Krúsa til dýralæknisins. Það er sorglegt að svæfa dýr. Í þau er sprautað deyfilyfjum og svo banvænum efnum.
An animal is not a toy.
Animals are living beings, that have feelings and longings and needs, and their inherent nature.
It is not Krúsi’s fault how his story ended.
We can throw into the garage golf-clubs, snowscooters, roller skates, skis, bikes, and soccer-balls when we get tired of it, but concerning a dog, this is not so. He is a living being.
The parents tell Sigga and Gunni that now they have to let Krúsi go to a farm in the country-side. But the truth is, that he was taken to the vet.
It is a tragedy to put down an animal.
They get some tranquilizers, injected, and then lethal stuff. (leik-fang; til-finn+ingar; á-skapað; golf-kylfur; snjó-þotur; hjóla-skautar; reið-hjól; fót-bolti; bíl-skúr; dýra-læknir; sorg+legt)
Dýrin þjást af kvíða, af hræðslu. Þau finna að þau hafa verið svikin. Og þau þjást af kvölum í dauðastríðinu sem getur tekið langan tíma í fjötrum hjá lækninum. Yfirgefin. Vinalaus. Svikin. Kvalin til dauða af eitri. Ég vil að þið skiljið þá ábyrgð sem því fylgir að vera maður, og að maðurinn hefur það framyfir dýrin að geta hugsað rökrétt. Dýr geta lært, þau geta elskað, en þau geta ekki farið út fyrir áskapaða náttúru sína. Þess vegna berum við, vitibornir menn, ábyrgð á öllu sem lifir, og öllu í heimi hér.
The animals suffer from frustration, from fear.
They feel that they have been betrayed.
And the suffer from pain during their fight for life - fight against death. That can have a long duration. They are unable to get away, they are in fetters here.
Abandoned.
Have no friends. Betrayed.
Suffering to death from poison.
I want you to understand the responsibility that we as humans must take.
Humans can reason, while animals can learn, they can love, but animals cannot exceed their inherent nature.
Therefore, we, humans who can reason, are responsible for all life, everything in our world. (dauða-stríð; yfir-gefinn; vina-laus; á-byrgð; fram yfir; rök-rétt;
viti-borinn)
á-skapað;
Höggin úr smiðju Vigfúsar, jöfn og þung, benda til að einhver furðuhlutur úr járni sé að verða til þar inni. Tóa er kyrr í garðinum fyrir utan gamla húsið, sem brátt mun hverfa, því það er fyrir samkvæmt skipulaginu. Tóu líður vel. Hún er róleg og örugg. Hún veit hvað hún má og má ekki. Hún var svo heppin að fá ákveðið uppeldi. SÖGULOK
The beating we hear from Vigfús’s smithy, rhythmic and heavy, indicate that some peculiar thing made of iron is being made in there.
Tóa stays in the garden around the old house, that soon will be torn down, as it does not fit into the new city-plan.
Tóa is at ease. She is quiet, and feels safe. She knows what she can do, and what she is not allowed to do. She was lucky as she got a straight forward and consistent training.
(furðu-hlutur; sam-kvæmt; skipu-lag; ró+legur; ör+uggur; á-kveðið upp-eldi; sögu-lok)
END OF STORY
Guðrún Kristín Magnúsdóttir TÍKIN TÓA OG GREY LITLI KRÚSI -
