IN MEMORIAM--The Spade - Icelandic and English

IN MEMORIAM -- skóflan /the spade

verðlaunasaga / a price-winning short story

by Guðrún Kristín Magnúsdóttir (verð-launa-saga; guð-rún; magnús-dóttir)

-Ég á myndavél. Pabbi og mamma gáfu mér hana einu sinni þegar þau komu í heimsókn á afmælinu mínu. Ég fæ stundum að taka myndir.

Gummi kallar hana kammeruna mína.

Kammeruna. Ég er fínn strákur, fínn strákur. Gummi segir það.

Við erum eins og ein stór fjölskylda, segir Gummi.

(mynda-vél; heim-sókn; af-mæli) I own a camera.

Mom and dad gave it to me, some time ago, when they visited me on my birthday.

Sometimes I am allowed to take pictures.

Gummi calls it my camera.

The camera.

I am a fine boy. Fine boy.

Gummi says so. (fjöl-skylda) We are like one big family, Gummi says.

Við fórum í stórri rútu.

Ég get búið um rúmið mitt sjálfur.

Gummi segir að það sé engin hjálp að gera allt fyrir mann. Það sé best að gera allt sjálfur sem maður getur gert sjálfur.

Hann bara kennir manni það.

Gummi er góður við okkur.

Gummi segir bara að við séum eins og ein stór fjölskylda.

We travelled by a big bus.

I can make my own bed myself.

(maður (here) is an indefinite pronoun /óákveðið fornafn (ó-á-kveðið for-nafn) (i.e. here not the noun maður)) Gummi says that there is no help in doing everything for you.

It is best to do everything oneself, that we can do ourselves.

He just teaches you how to do it.

Gummi is kind (towards us) Gummi says that we are just like one big family.

Börnin stíga út úr rútunni þar sem hún stoppar nálægt sjónum.

Undarlegt kjagandi göngulag einkennir hópinn. Þau eru í góðu skapi. Þetta eru góð börn.

-Þá löbbum við af stað, segir Gummi. -Þarna er sjórinn, sjáiði, krakkar. Þið verðið öll að gegna okkur Stínu. Halda hópinn og ekki fara út í sjóinn þótt þið séuð á vaðstígvélum. Þau fara ekki alveg að sjónum.

Sum þeirra eru hrædd við öldurnar. Þau eru hávær.

Nú er skemmtilegt.

(ná-lægt; undar+legt; göngu-lag; ein-kennir) Note: + means suffix /viðskeyti (við-skeyti), and - means compound word / samsett orð (sam-sett) The children get out of the bus where it stops close to the sea.

Peculiar waddling way of walking lets this group stand out in some way.

They are happy.

These are good children. (sjáið þið) -Now let us walk, Gummi says.

-Over there is the ocean. Can you see it, kids. (vað-stíg-vél) -Everyone has to do as Stína and I say.

Stay together, and not to go into the water even if you have your rubber-boots on.

They do not go all the way down to the sea.

Some of them are afraid of the waves. (há-vær; skemmti+legt) They are noisy.

Now they are having fun.

Aðeins einn lítill drengur, Dóri, segir ekki neitt.

Hann segir aldrei neitt. Sýnir aldrei nein svipbrigði.

Munnurinn er hálfopinn, augun hálflokuð.

Stína leiðir Dóra.

Hafið, opið úthafið, lemur öldunum við vota kletta. Það er eins og öldurnar hafi komið alla þessa leið yfir hafið til þess eins að skvetta sér upp á þangivöxnum steinum. (þangi (here) is tækisfall (tækis-fall), instrumentalis case) Svo sogast þær út aftur og hverfa í djúpið. Alda eftir öldu.

Eða er það kannski alltaf sama aldan?

Stundum er eins og tilgangsleysi sé undiralda alls sem er til. Þangið er eins og hárið á konu í baði, steinarnir eins og brjóst sem lyftast og síga í kaf, lyftast og síga.

(að-eins; aldr-ei; svip-brigði; hálf-opinn, hálf-lokuð) One little boy, Dóri, is quiet.

He never utters a word.

No facial expressions can ever be seen on him.

His mouth is half-open, his eyes half-closed.

Stína holds his hand. (út-haf; þangi vaxinn) The ocean, the open ocean, lets its waves hit the wet cliffs.

It is as if these waves have travelled all this long way over the seas, for the only purpose of making surf on the seaweed-covered stones. (kann-ski; allt-af; til-gangs-leysi; undir-alda) Then they get drawn out again and vanish into the abyss of waters.

Wave after wave.

Or - is it perhaps always the same wave?

Sometimes it looks as if the undercurrent of all there is has no purpose at all.

The sea-weed is like the hair of a women taking a bath, the stones like breasts that float up and are submerged, float up, and are submerged.

-Ég fann skel, kallar eitt barnið. -Ég ætla að eiga hana.

Hin börnin fara líka að reyna að finna skel. Þau eru ekki öll börn. Sá elsti er 32 ára.

Stína sýnir krökkunum ýmislegt sem liggur í fjörunni.

Hún sýnir þeim fjöður sem hefur dottið af einhverjum fugli, fallega steina, krossfisk sem hefur skorpnað í sandinum, og svo auðvitað skeljar og kuðunga. Þau finna líka drasl: ónýtan strigaskó, gamalt brunnið leðurstígvél sem sólinn er laus frá að framan, svo það er eins og það sé með opinn munninn og nagla fyrir tennur.

-Svona spýtur sem sjórinn kemur með á fjörur heita reki, segir Gummi. -Rekaviður.

-I found a shell, one of the children exclaims.

-I am going to keep it.

The other children also try to find a shell. (þrjá-tíu og tveggja) Not all of them are children, actually.

The oldest one is 32 years old. (ýmis+legt; ein-hver (fugl); fal+legir (steinar); kross-fiskur; auð-vitað) Stína shows the children all kinds of things, to be found on the shore.

She shows them a feather from a bird, beautiful stones, a starfish, dried up in the sand, and then, of course, shells and conchs. (ó-nýtur striga-skór; leður-stíg-vél) The also find trash: a worn-out shoe (gym shoe), an old, burned leather-boot of which the sole has broken up (in the front), so that it looks as if having an open mouth, and nails instead of teeth. (reka-viður) These wood logs that the sea brings ashore are called drift-wood, Gummi says.

-Má ég eiga svona spýtu? segir eitt barnið.

-Bara litla, segir Gummi. -Svona sem þú getur sett í vasann.

Við skulum reyna að finna litlar, pínulitlar, rekaspýtur.

Sum börnin finna fínar litlar spýtur sem sjórinn kom með. Ég fékk að taka myndavélina mína með í fjöruferðina.

Kammeruna mína.

Kammeruna, kallar Gummi hana.

Hann geymir hana alltaf fyrir mig, kammeruna mína, hann Gummi.

Gummi sýndi okkur þangið. Það var ekki hægt að labba á steinunum sem þangið var á því þá datt maður og varð blautur.

Sumir krakkarnir voru hræddir við þangið þegar það hreyfðist í sjónum.

-Can I take one stick like this with me? a child asks.

-Only a small one, says Gummi. -One of a size that fits into your pocket. (pínu-lítil spýta) We shall try to find little ones, just tiny, drift-wood sticks.

Some of the children find nice little sticks that the sea brought ashore. (fjöru-ferð) I was allowed to take my camera with me on this trip to the sea-shore.

My camera, as Gummi calls it.

Gummi always keeps it for me, my camera.

Gummi showed us the sea-weed.

It was not possible to walk on the stones which were covered with weed, as then one would fall and become all wet.

Some of the children were afraid of the weed when it moved to and fro in the sea.

Ég fann stóra skrítna kúlu, járnkúlu, sem var brún. Ég ætlaði að lyfta henni en hún var ofsalega þung.

Gummi sagði að svona kúlur hétu bobbingar.

Bobbingar.

Sjómennirnir nota svona, sagði Gummi. Ég er viss um að þeir eru rosa sterkir, sjómennirnir.

Börnin ganga áfram eftir fjörunni. Gummi sýnir þeim kuðung og lítið dýr sem býr í kuðungnum.

-Kuðungurinn er húsið hans, segir hann. -Þetta litla dýr á heima inni í kuðungnum.

Ég fann rosa stóra spýtu sem komst ekki í vasann.

Gummi sagði að þetta væri bóma úr eldgömlu skipi.

Bóma. Ég sagði Gumma að hún væri of stór til að setja í vasann. -Já, sagði Gummi.

(járn-kúla; ofsa+lega; sjó-menn) I found a big peculiar ball, iron-ball, that was brown.

I was going to lift it up, but it was terribly heavy.

Gummi said that a ball like this were called bobs.

The fishermen use this, Gummi said.

I am sure that the fishermen are very strong.

The children walk along the shore.

Gummi shows them a conch, and a little creature that lives in the conch.

-The conch is its house, he says.

-This little animal has its home inside the conch. (eld-gamalt) I found a big big piece of wood, too big to fit into my pocket.

Gummi said that this were a boom from an old old ship.

A boom.

I told Gummi that it would be too big to put into a pocket. -Yes, Gummi said.

Þau ganga spölkorn áfram. Veðrið er svo gott.

Börnunum þykir gaman að labba í vaðstígvélum.

Stína vildi að þau færu í vaðstígvél, ef þau skyldu fara nálægt sjónum. Þau ganga langt meðfram sjónum. Sumir finna margar skeljar. Þau ganga hægt, því sum börnin geta ekki gengið nema hægt.

Ég sá hana allt í einu. Hún lá á milli steina. Hún var brotin. Skaftið var brotið af henni.

Blaðið á henni, sem maður mokar með, var svona brúnt eins og stóra kúlan sem sjómennirnir eiga.

Hún lá þarna brotin.

Skaftið var brotið og enginn að passa hana. Ég vissi að hún komst ekki í vasann. Hún lá í sandinum milli stórra steina. Ég vildi ekki fara frá henni.

(spöl-korn; á-fram; vað-stíg-vél; ná-lægt)

They walk a bit further.

The weather is so good.

The children like walking with rubber boots on.

Stína wanted them to take rubber-boots on, in case they would go close to the ocean.

(með fram) They walk a long way close to the sea.

Some find many shells.

They walk slowly, because some of the children are only able to walk slowly.

All of a sudden I saw her. She was there between stones. She was broken. The shaft was broken off.

The blade, that by which we shovel, was kind of brown, just like the big ball that the fishermen own.

She lay there, broken.

Her shaft was broken, and no one was there to take care of her.

She was too big to put into my pocket.

She lay in the sand between big stones.

I did not want to leave her.

-Jæja, krakkar. Nú borðum við nestið okkar, kallar Gummi. -Við komum hér upp í grasið og setjumst þar.

Hópurinn mjakast upp í grasið. Börnunum þykir gaman í fjöruferð.

Stína opnar bakpokann og lætur börnin fá nestið sitt.

Sumir geta alveg sjálfir. Ég gat alveg sjálfur.

Gummi segir líka að maður eigi alltaf að gera sjálfur það sem maður getur.

Hún lá þarna niðurfrá við sjóinn, brotin, og enginn að passa hana. Ég vissi að Gummi myndi ekki leyfa mér að taka hana með heim.

Hún komst ekki í vasann eins og litlu spýturnar og skeljarnar.

Ef sjórinn kæmi nú og tæki hana?

-Well, kids. Now we eat our picnic provisions, Gummi calls out loud.

-We shall go up there where there is grass and sit down there. (fjöru-ferð; bak-poki; al-veg) Slowly, the group walks to a place where there is grass.

The children are having a great time on this trip to the coast.

Stína opens the ruck-sack and hands out the food they took with them.

Some are quite able to do things themselves. (allt-af) I was able to do things myself.

Gummi always says that we should do what we can do ourselves. (niður frá)

She lay there, down by the sea, broken, and nobody was taking care of her.

I knew that Gummi would not allow that I took her with me home.

She was too big to fit into the pocket like the little wooden sticks and the shells.

What, if the ocean would come and grab her?

Ef ég spyrði Gumma hvort ég mætti taka hana þótt hún kæmist ekki í vasann, myndi hann segja: -Nú ertu farinn að láta kjánalega. Þegar hann segir þetta þýðir ekkert að surga í honum. Þá verður hann kannski reiður við mann, bara pínulítið reiður.

Hann segir þetta þegar maður gerir eitthvað sem hann vill ekki.

-Ég þarf að pissa, sagði ég.

-Þú getur pissað sjálfur, vinur, sagði Gummi. Ég vissi að hann myndi segja þetta. Ég gekk niðreftir að skóflunni.

-Ekki fara langt, kallaði Stína. Ég tók hana upp, -- blaðið sem maður mokar með og brotna skaftið. Ég sá að hún vildi koma með mér. Ég setti hana undir úlpuna mína og skaftið hennar líka. Þau sáu það ekki.

(kjána+lega) If I would ask Gummi if I could keep her even if she were too big to fit into my pocket, he would say: -Now you are starting to behave in a silly way. (kann-ski; pínu-lítið; eitt-hvað) When he says this, then there is no use asking again. Then he might become a little bit angry, just a tiny bit angry.

He says this when we do something that he does not like.

-I need to pee, I said.

-You can do that yourself, my friend, Gummi said.

-I knew he would say that. (niður eftir) I walked down towards the sea, to the spade.

-Don´t go far away, Stína called to me.

I picked her up, -- the blade by which we shovel, and the broken shaft. I saw that she wanted to come with me.

I put her inside of my jacket, and her shaft too.

They did not see.

-Ekki fara svona langt, kallaði Stína. -Komdu. Ég fór til baka upp í grasið. Þau voru ekki öll búin með nestið sitt. Þau voru lengi.

Hægt röltir hópurinn til baka í góða veðrinu.

Hávær, glöð. Góð börn. Það er svo gaman að fara í fjöruferð. Þau eru eins og ein stór fjölskylda.

Á bakaleiðinni keyrir rútan niður að lítilli höfn. Þar liggja margir litlir bátar við festar hver utaná öðrum. Sumir nýmálaðir, sumir ekki.

Möstrin hreyfast örlítið til og frá, eins og þau séu að tala saman, um leið og bátarnir nudda hver annan mjúklega með borðstokkunum.

(kom þú) -Don´t go so far away, Stína called. -Come back.

I went back to the grass.

They hadn´t all of them finished their eating.

It took them a long time to finish. (há-vær) Slowly, the group walks back the same way they came. The weather is good.

They are noisy, they are happy. Good children.

A trip towards the ocean-shore is such great fun.

They are just like one big family. (baka-leið; utan á; ný-málaður; ör-lítið; mjúk+lega; borð-stokkur) On their way back home, the coach drives down to a little harbor.

There, many little boats are tied to the peer, side by side, one to the other.

Some of them have been painted recently, others not. (borð-stokkur) The masts move a little bit to and fro, just as if they were chatting, at the same time as the boats rub one another softly with their gunnels.

Þeir eru í vari í þessari litlu höfn.

Opið hafið reynir að ná þangað inn, en langur sterkur varnargarður tekur við úthafsöldunni.

Hlaðinn garður úr grjóti og dólossum.

Dólossum.

Og bátarnir þurfa ekkert að óttast. Þeir eru í vari í lítilli höfn.

Stína reyndi að fá mig með: -Ertu þreyttur? sagði hún.

-Já, sagði ég. -Þreyttur.

Ég vildi ekki standa upp og fara út úr rútunni að skoða bátana. Ég hélt fast utanum brotnu skófluna. Henni var hlýtt undir úlpunni minni.

Henni leið vel hjá mér. Ég var góður við hana.

(varnar-garður; út-hafs-alda) They have lee and shelter in this little harbor.

The open ocean tries to get in there, but a long and strong stone-wall takes the heavy battering of ocean-waves, so to protect them.

The wall is piled-up stones and dolosses, that come in peculiar anchor-like shapes, made of concrete.

Dolosses.

So the little boats have nothing to fear.

They are in a lee in a little harbor.

I didn´t want to get up from the seat and go out of the bus, to take a look at the boats.

Stína tried to have me come with them: -Are you tried? she said.

-Yes, tired, I replied. (utan um)

I held the broken spade tightly.

I kept her warm under my winter-jacket.

She felt good here by my side.

I treated her with love and care.

Þau sáu ekki að ég fór með hana inn úr rútunni þegar við komum heim. Ég fór ekki með hana inn í hús. Ég fór með hana út í skúrinn á bak við hús.

Við megum ekki vera þar. Ég setti skófluna og skaftið hennar út í horn bak við stóra tunnu í horninu. Það fór vel um hana þar. Ég sagði henni að bíða, ég mundi koma á morgun.

Við vorum látin setja vaðstígvélin okkar á sinn stað.

Maður á alltaf að gera sjálfur það sem maður getur.

Gummi segir það.

Sumum þarf að hjálpa.

Dóri getur ekki sett sín stígvél á sinn stað. Hann getur ekki farið úr sjálfur. Stína hjálpaði honum.

-Þarna ertu, sagði hún þegar ég kom.

They didn´t see that I took her with me when we went out of the bus on returning home.

I didn´t bring her into the house.

I took her to the shed behind the house.

We are not allowed to be there.

I put the spade and her handle into a corner behind a big barrel, in the very corner of the shed.

She was comfortable there.

I told her to wait, I would come tomorrow.

We were told to put our rubber-boots to their right place, where they should be.

One should always do oneself what one can do.

Gummi says so.

Some need help.

Dóri cannot put his rubber-boots in their place.

He cannot take of his jacket. Stína helped him.

-There you are, she said, when I got inside.

Daginn eftir fór ég að tala við skófluna mína.

Hún vissi að ég hafði bjargað henni frá stóra sjónum. Ég fór líka til að segja góða nótt við hana. Ég fór á hverjum degi til hennar.

Við megum ekki vera í verkfæraskúrnum.

Einn morgun þegar ég kom út var Siggi smiður búinn að taka til í skúrnum.

-Hvað ert þú að gera hér, vinur? sagði Siggi. Það var búið að fleygja stóru tunnunni. Það var búið að taka til í skúrnum. Í horninu þar sem hún var alltaf, var ekki neitt. Ég var búinn að lofa henni að passa hana alltaf.

Nú var búið að taka til í skúrnum. Hún var horfin.

Ef ég hefði ekki tekið hana lægi hún enn í sandinum.

Stóra spýtan er þar enn.

Bóman.

(verk-færa-skúr (verkfæri : tools)) The next day, I went to the shed to talk to my spade.

She knew that I had saved her from the huge ocean.

I also went out there to say good night to her.

I went to see her every day.

We are not allowed to be in the shed.

One morning, when I came, Siggi the carpenter has tidied up in the shed.

-What are you doing here, my little friend, Siggi asked.

The big barrel had been thrown away.

Things had been thrown away.

In the corner where she used to be, there was nothing.

I had promised her to take care of her, always.

But now Siggi had tidied up in the shed.

She was no longer there.

If I hadn´t taken her with me she would still be there, in the sand.

The big wood is still there. The boom.

Þar sem hafið, opið úthafið, lemur öldunum við vota kletta.

Ef ég hefði ekki tekið hana hefði hún kannski legið í sandinum milli stóru steinanna í þúsund ár.

(út-haf) Where the ocean, the huge open ocean, batters the wet cliffs with its huge waves.

If I had not taken her, she would, perhaps, have been laying there in the sand, between the big stones, for thousand years.