Day-dreams and Sorrow - Icelandic and English

Guðrún Kristín Magnúsdóttir

Dagdraumar og sorgarband ljúfsár saga

Day-dreams and Sorrow heimildarmynd umvafin sögu creative documentary

ISBN 978-9979-895-81-7 Amazon paper and kindle

Drengur ýtti þungum vagni, handvagni, á undan sjer. Það ískraði í öðru vagnhjólinu.

Hann var með fisk.

Hendur hans voru þrútnar af vinnu, sjómennsku.

Hann fór í róðra með pabba sínum.

Sterklegar þessar hendur, en drengurinn var aðeins 12 ára. Þegar hrognkelsaveiðin stóð yfir voru þær blóðrisa af körtunum, þessar barnshendur. Seltan fór í sárin svo þau þrútnuðu áður en þau greru.

A little boy pushed a heavy wooden cart.

One of the wheels was schrieking.

He was delivering fish.

His hands were swollen, due to hard work on a fishing boat.

Every day he went fishing on his father´s boat.

He had strong hands, even if he was only 12 years old.

During the season of fishing lumpfish his hands were bruised and bloody. The salt sea water made the wounds swell.

Were these the hands of a child?

Drengurinn hlakkaði til. Nú var það ýsa og lúða. Fallegt, feitt heilagfiski. Hann var ljettfættur.

Hann var að fara með fisk í Guttormssenshús.

Ekki svo að skilja að Gunna vinnukona í Guttormssenshúsi byði honum inn, gæfi honum mjólk og kleinu.

Nei. Það var annað: Þegar hann nálgaðist húsið heyrði hann stundum Fríðu æfa sig á píanó. Það var píanó í Guttormssenshúsi.

Verst með þetta ískur í vagnhjólinu. Það stakk í stúf við hljómlistina, sem barst stundum út um stofugluggann á Guttormssenshúsi.

He was to deliver fish to a certain house, called Guttormssen´s house.

The boy knew that something exciting was in the air.

Now it was haddock and halibut. Beautiful and fat halibut.

His gait was light.

Not that Gunna, the working maid in this house, would invite him to come inside, give him a glass of milk to drink and a little cake to eat.

No. There was something else: When he came closer to the house he would sometimes hear Fríða play the piano. -- In Guttormssen´s house there was a piano.

Pity that screeching from the wooden cart‘s wheel.

It did certainly not harmonize with the music, that sometimes was to be heard out through the living room window.

Jú, Fríða litla var að spila á píanóið.

Hvítir grannir fingur hennar ljeku um nóturnar.

Svörtu nóturnar voru ekki alveg svartar, hvítu nóturnar aðeins gulleitar. Á píanóinu voru fastir látúnskertastjakar með kertum í. Bróderaður refill var lagður yfir nótnaborðið þegar ekki var verið að leika á hljóðfærið.

Fíltrefill með blómamunstri.

Yes. Little Fríða was indeed playing the piano. Her white neat fingers played the keyboard.

The black notes on the keyboard were not quite black, and the white notes were at bit yellowish.

On the front side of the piano there were candle-sticks made of brass.

In them candles.

When the piano was not being played, a decorative long cloth was neatly laid over the keyboard.

It was decorated with flowers sown on it.

Fríða sat og spilaði.

Hún var annars hugar.

Hún var með hugann allan úti á götu, því bráðum myndi hún heyra ískur í vagnhjóli. Þá væri Ódi úr Ytri-Vör að koma með fiskinn.

Hann kom alltaf tvisvar í viku með fisk.

Fríða vissi ekki að hann strauk alltaf gegnum sæsalt hárið mjög vandlega, áður en hann barði að dyrum bakdyramegin í Guttormssenshúsi.

Svo kom Gunna vinnukona til dyra.

Fríða was playing the piano.

She was absent minded. She was thinking about some screeching sound she would soon hear. Screeching from a wheel of a wooden cart.

Then Ódi from Ytir-Vör would be delivering the fish.

He always showed up twice a week bringing the fish.

Fríða did not know that he always tried to comb his hair very carefully, (-with his hand-). His hair was stiff from sea salt.

He tidied his hair before knocking on the door on the rear side of the house called Guttormssen´s house.

Then Gunna the maid would come and open the door.

Fríða var í laumi hrifin af þessum dreng --- hraustlegum, frjálslegum, óhreinum, brosandi, með blá augu og ógreiddan lubba.

Það var vír gegnum augun á ýsunum til þess að betra væri að afhenda þær, tvær og tvær saman. Fríðu fannst ógeðslegt að stinga svona gegnum augun þótt hún vissi auðvitað að fiskurinn var ekki lifandi lengur.

Hún hætti alltaf að spila eða sauma og stalst til að fara fram í eldhús, þegar ískrið í handvagninum heyrðist inn um stofugluggann.

Hún heyrði Óda banka kokkhúsmegin og rödd hans hressa:

Fríða was secretly in love with this boy.

He was so healthy-looking, so casual and uninhibited, he had blue eyes, and untidy and thick hair.

A wire was always put through the eyes of the haddock to get a better grip on the fish when delivering it.

Two and two of them wired together.

Fríða saw that as rather repulsive to thread the wire through the eyes, even if she knew that the fish was not alive now.

Every time when she heard the screeching through the living room window, she stopped playing the piano, or stopped her sewing, and sneaked into the kitchen.

She would always hear when Ódi knocked on the door on the rear side of the house, the kitchen door, and his lively voice:

-Jæja, fröken Gunna, hjer kemur hann þá glænýr og spriklandi.

-Jeg á heilagfiski líka, handa frúnni.

Fríða horfði á Óda láta Gunnu fá fiskinn.

Börnin gættu þess alltaf vandlega að líta ekki hvort á annað.

-Well, Miss Gunna. Here comes the fish, fresh and almost still wiggling.

-I also have some halibut for the lady of the house.

Fríða watched Ódi deliver the fish to Gunna.

The two children always shun from looking at each other.

This was due to some shyness.

Þegar Ódi var farinn nagaði Fríða sig í handarbökin: -Hvers vegna sagði hún aldrei neitt? Það var svo asnalegt að segja: -hvernig veiddist?

Hún gat sjeð sjálf að það var nóg af fiski.

En hún gat að minnsta kosti sagt: -góðan dag.

Auðvitað gæti hún sjálf farið til dyra og tekið við fiskinum.

Nei, Gunna myndi ekki leyfa það, því mamma yrði vond ef hún fengi slor í kjólinn.

-Sigfríd! Lille Frída!

Mamma Fríðu var að kalla.

-Hvað er dú að gera? Er dú í börneverelset?

When Ódi was gone, then Fríða was a bit annoyed: Why did she never say something to the boy.

Would it not have been silly to say: -Did you fish a lot today?

She could see for herself that there was abundance of fish.

But she could at least say good morning.

Of course she could go to the door herself and take the fish.

No, Gunna would not allow that, because mother would become angry if she soiled her dress with some fish slime.

-Sigfríd! Lille Frída!

Fríða´s mother was calling -What er du dooing? Er du i börneverelset? (pretending to be speaking Danish, are you in the childrens´ room)

Mamma Fríðu sat í sjesselong í stofunni og bróderaði.

Hún hjet einu sinni Sesselía Sigurðardóttir, en giftist Jóni Guttormssyni kaupmanni, og hjet nú Cesilíe með C eða aðeins frú Guttormsen.

-Sigfríd. Skal dú ekki spille mer?

Dú skal fara í fín föt, dersom pabbi dín skal halda spilaboð.

Fríða átti að fara í spilatíma til organistans í Stóru-Vör, og sagði mömmu sinni, að svo kæmi hún að heilsa gestunum.

Ískrið í vagnhjóli Óda fjarlægðist.

Hann átti eftir að fara með fisk í marga staði.

Fríða‘s mother was sitting on a chaise longue in the living room.

She was sewing some finery.

She used to bear the name Sesselía Sigurðardóttir, but got married to Jón Guttomsson, a merchant. So she changed her name to Cesilie Guttormsen. Wanted to be addressed as Mrs. Guttormsen.

(Danish influence; speaking broken down Danish:) -Sigfrid, are you not going to play the piano. You shall take on fine clothes as your father has guests to play bridge.

- But Fríða is having piano lessons with the organist in Stóra-Vör. She says she will be back to see the guests.

The screeching sound of the wooden cart grows fainter. Ódi had to deliver fish to many other places.

Hann hafði verið svo heppinn að sjá Fríðu í eldhúsinu þegar hann kom með fiskinn. „Fröken Guttormsen“ -- vildi mamma hennar láta kalla hana.

Hún hafði verið að spila á píanóið. Það hafði heyrst út.

En hún kom fram í eldhús.

Tilviljun?

Auðvitað var það tilviljun.

Gæti það verið að ískrið truflaði hana?

Hvers vegna var hann oftast svo heppinn að sjá Fríðu í eldhúsinu?

Ófeigur var elztur átta systkina. Í Ytri-Vör var tómthús, þurrabúð, en þar heyrðist aldrei barlómur.

He has been so lucky to see Fríða in the kitchen when he delivered the fish.

Fríða‘s mother wanted her daughter to be called “Miss Guttormsen“ Fríða had been playing the piano. Ódi really heard that when he approached the house.

But she came into the kitchen.

Was that a coincidence?

Of course it had been a coincidence.

Perhaps the screeching disturbed her playing?

Why was he almost always lucky enough to se Fríða in the kitchen? Ófeigur (nick-named Ódi) was the oldest of eight siblings. Ytri-Vör was not a farm.

They had no animals. But never would anyone ever complain in this house.

Hið óviðráðanlega var engum að kenna.

Lífið var til þess að takast á við það.

Kisa hafði drepizt í vetur þegar ekki gaf á sjó, en ekkert fiskaðist þá í fleiri vikur. Þess vegna fóru mýsnar í kartöflurnar og netin. Ódi fjekk oftast þurr föt á morgnana, því hann var fyrirvinna með pabba sínum.

Mamma hengdi hans föt næst eldavjelinni á kvöldin.

Oft voru fötin blaut á kvöldin og ekkert til skiptanna.

Yngri systkinin voru bara lengur í bólinu ef þeirra föt höfðu ekki náð að þorna.

Stundum hafði mamma verið að þvo um nóttina.

No-one was to blame for the inevitable.

We just have to cope with life.

The cat died last winter when there was no fish. For weeks on the weather ad been too bad to go fishing.

So mice ate the potatoes, and gnawed on the fishing-nets. Ódi got dry clothes in the morning, because he worked for the family along with his father. His mother put his clothes close to the stove in the evening.

Clothes tended to be wet in the evening, and there were no spare ones.

The younger siblings just had to stay a bit longer in bed in the morning if their clothes were still not dry.

Sometimes their mother had been washing during the night.

Ófeigur átti ekki matrósaföt; það hafði aldrei verið tekin af honum mynd.

Fyrir framan myndavjel átti að setja upp prúða svipinn.

Börn - og fullorðnir raunar líka. Allir áttu að vera virðulegir á mynd. Ódi átti gráa, góða peysu, vandlega stagaða.

Hún var hlý á sjónum. Þegar hann yrði stór ætlaði hann að eiga falleg föt og láta taka af sjer mynd. Þegar Ódi var 5 ára kunni hann að róa og rikka. Það lærðu allir strákar, þótt þeir stæðu ekki út úr hnefa.

Báturinn þeirra hjet Kría. Hann var lítill en nógur fyrir þá feðga að róa á til fiskjar -á skak langt út á Flóa.

Ófeigur (Ódi) did not own any boys´ sailor suit as some boys owned; never had any photograph been taken of him.

In front of a camera one was supposed to put on a face like a well-behaved one.

Chidren -and actually grown-ups as wellshould be very dignified. Ódi had a woolen garment, carefully repaired where it had been torn.

It was warm, which was needed on the boat at sea. Ófeigur had planned to become rich, own good clothes, and have a photograph taken of him.

When Ódi was 5 years old he already knew how to row the boat. All boys learned that even if they were still very young.

The name of their boat was Kría. It was small, but big enough for his father and him to go fishing far out in the Bay.

Stundum lögðu þeir net, hrognkelsanet, og línu. Grásleppan var við Akurey. Þeir áttu bjóð og tvær lóðir.

Hann hugsaði til þess þegar hann kom með Maríufiskinn sinn til mömmu. Þá var Ófeigur aðeins smástrákur.

Hve hún hafði verið glöð. Það var vænn þyrsklingur.

Mamma fjekk alltaf þyrsklinginn og kolann og gerði góða máltíð úr.

Hún sagði alltaf að nær væri að selja ýsuna og lúðuna og kaupa kol.

Einu sinni hafði Ódi veitt háf. Stinnan, gráan, fallegan, með undarlegt höfuð og mörg göt á hliðunum við hausinn í stað lausra kinna.

Hann var 9 ára smápolli þá.

Sometimes they put out fishing nets for the lumpfish. And a fishing line.

The lumpfish was to be found close to Akurey. Ófeigur recalled when he brought the first fish he caught (-called “Mary‘s fish“-) to his mother. He was then only a little boy.

He recalled how joyful she was. It was a good small cod.

Mom always got the codlings and the plaice. She could make delicious meals out of that. She claimed it to be better to sell the haddock and halibut as to have enough money for buying coal.

Once Ódi caught a little dogfish. It was not soft, it was pale grey, beautiful, his head a kind of weird, having many holes in stead of lose cheeks.

At that time he was only a little 9 year old boy.

Stoltur hafði hann sýnt pabba sínum fiskinn, þegar hann innbyrti hann og hlakkaði til að fara með hann heim til mömmu.

En pabbi hafði sagt að hann væri óætur þessi, gerði á honum kviðristu og fleygði honum aftur í sjóinn.

Skepnan engdist, innyflin flutu út, kviðurinn sneri upp. Háfurinn tók snöggt viðbragð, reyndi að synda niður í djúpið.

Við það fleygðust garnirnar langt út úr honum, kviðurinn snerist upp á ný og skepnan hvarf með kvöl sína í djúpið.

Eitt sinn fjekk hann marhnút.

Pabbi fór að hlæja: -Hræktu upp í hann og útí með hann, strákur. Ófeigur horfði á pabba sinn.

-Hræktu upp í hann..... Ófeigur hrækti upp í hann eftir nokkurt hik.

Proud of his catch he had shown it to his dad on pulling it onboard. And he looked forward to giving it to his mother.

But dad claimed it not to be edible.

He cut open the stomach, and threw the fish back into the sea.

The poor creature coiled in pain, its intestins floated out, no way it could keep his back as the upper side. The fish made a forceful jerk, which caused the intestines to float out. The fish could not keep balance.

The fish in horrific pain vanished into the deep.

Once Ódi got a funny fish called sea scorpion. Dad laughed: -Spit into its mouth, boy, and throw it back into the sea. Ófeigur look at his father, surprised.

-Spit into his mouth.... Ódi hesitated, but then spat into its big open mouth.

-...og útí með hann. Það var víst enginn matur í marhnút.

Ekkert nema hausinn. Það var víst bara venja að hrækja upp í hann. Einhver gömul hjátrú?

Pabbi hló. Ófeigur vissi að steinbítur gat verið hættulegur.

Hann átti að láta pabba sinn vita strax, ef hann fengi steinbít að borðstokknum.

Lúðan liggur þung í færinu rjett eins og að verið sje að veiða stein, en tekur einstaka dýfu, og þá þarf að gæta þess að slíta ekki útúr. Ýsan titrar alla leiðina upp, undarleg tilfinning að draga fallega ýsu eða lýsu úr sjó. - Titrar alla leið upp.

-And back into the sea.

Supposedly there is not any edible bit of a sea scorpion. Only a head. Just old custom to spit into his mouth. Old superstition?

Dad laughed. Ófeigur knew that a catfish could be dangerous.

He was told to tell dad at once if he would catch a catfisk, before getting it onto the boat.

The halibut is heavy and motionless when being pulled up on the hook. Feels like pulling up a stone. But occasionally it tries to swim back into the deep. Then one must let go a bit, or otherwise it will be torn of the hook.

The haddock quivers all the way up. A queer feeling to fish a haddock or a whiting. Quivers all the way up.

Ódi fór að hugsa um að alltaf er gert að grásleppunni lifandi. Hún ranghvolfir augunum. Bakugginn er skorinn af fiskinum áður en hausað er, haldið um hausinn. Fingrum vinstri handa borað inní augun til að ná góðu taki. Fiskur kann ekki að hljóða. Hægt og hægt er lífið murkað úr spriklandi grásleppunni. Ófeigur ljet engan vita að hann væri að hafa áhyggjur af kvölum fisksins.

Hann vildi vera maður með mönnum og skar alltaf eins og hinir, bölvaði og hrækti í sjóinn. Það var að duga eða drepast. Þeir seldu alltaf mikið af siginni grásleppu.

Sjávarloftið þurrkaði hana í Ytri-Vör.

It somehow bothered Ódi a bit that the lumpfish is gutted still alive. Her eyes reflect the pain. The fin on her back is cut off before the head is cut off. The head serves as a means to get a good grip.

The fingers of the left hand get a hold in the eyes.

A fish cannot scream.

Slowly slowly it dies a painful death. It tries hard to break lose and get away. Ódi hid the fact that he felt for the fish in its agony. He just did as did the others.

He sweared, and he spat into the sea.

There was no other choice of survival than to be tough and do one´s very best.

They always sold a lot of dried lumpfish, which was hung to dry on trestles.

In Ytri-Vör, the wind from the sea was ideal for this.

Hann ætlaði að kaupa sjer stóran bát, eins og Palli formaður -- verða ríkur. Þessi drengur kunni ekki að leika sjer, en hann vissi, að til þess að lifa þurfti að vinna.

Hann ætlaði sko að verða duglegur formaður.

Ófeigur gekk heim eftir langan vinnudag með tóman vagninn. Það var gott að rjetta ögn úr bakinu.

Veðrið var gott.

-Það verður gott í sjóinn í fyrramálið, hugsaði hann.

Annars er ekki karlmannlegt að láta veðrið á sig fá. Það skal að minnsta kosti ekki gert þegar hann verður búinn að fá sjer stærri bát en Kríu.

Ófeigur decided that one day he would buy a big boat, like the one captain Palli had. He was going to become rich.

This boy never played like kids do. But he, for sure, knew that in order to survive one had to work.

He was going to be an efficient skipper.

Ófeigur walked home, after a long day´s work, pushing his now empty wooden cart. It was really good to stretch the back a bit.

The weather was good.

-It will be good to go fishing tomorrow morning, he assumed.

Of course it is not brave to let the weather make any difference.

At least bad weather will not be any issue when he would get a much bigger boat than Kría.

Þrútnar hendur hans hjeldu um vagnkjálkana. Það ískraði ögn í öðru hjólinu.

Hann nálgaðist Eyrarstígsbrekkuna. Þegar hann kæmi upp hana sæi hann Stóru-Vör og Ytri-Vör og þá væri stutt heim.

Mamma væri sennilega að elda.

Mamma hans mjólkaði alltaf í Stóru-Vör. Þar var ekki tómthús.

Mamma fjekk mjólkurdreitil fyrir.

Pabbi og mamma drukku aldrei mjólk.

Hún fór í börnin.

Björg í Stóru-Vör var góð við Ófeig. Hún hafði oft stungið að honum bita þegar hann kom með mömmu sinni.

Einu sinni hafði Björg sent hann með egg til mömmu.

His swollen hands held the handles of the wooden cart. One of the wheels was always screeching.

He came ever closer to the slope to Eyrarstígur.

When he would reach the top of the slope, then he would see Stóra-Vör and Ytri-Vör. Then there would be only a short way to go to get home.

Most likely mom would be cooking.

His mother always milked the cows in Stóra-Vör. There was a farm there.

His mother got, as a payment, a little bit of milk.

Mom and dad never drank the milk. It was meant for the children only.

Björg in Stóra-Vör var always kind towards Ódi. She gave him something to eat when he came to Stóra-Vör along with his mother.

Once, Björg had him take some eggs home to mom as a gift.

Það var fyrir jólin.

Hann man að hann fór mjög varlega, var svo hræddur um að brjóta þau. Þau voru í bréfpoka Annars keyptu frúrnar í bænum eggin í Vör.

Egg voru raritet, lúxusvara. Það var alltaf svo hlýtt í Stóru-Vör.

Ófeigur brosti með sjálfum sjer að atvikinu þegar presturinn var í heimsókn í Stóru-Vör, og Ófeigur hafði beðið í tvær klukkustundir eftir að prestur lyki við kaffið: Ef afgangur yrði af lummunum yrði Ófeigi áreiðanlega gefinn hann í eldhúsinu.

It was just before Christmas. Ófeigur remembered how carefully he handled them on the way home, as not to break them. Björg had put them into a paper bag.

Women in town bought eggs in StóraVör.

Eggs were not any everyday food. They were luxury.

In Stóra-Vör there was always warm inside. Ófeigur could not help smiling when he recalled an incident that happened some years earlier: The priest was on a visit in Stóra-Vör. He was in the living-room drinking coffee and eating pancakes. Ódi knew that he would be given a pancake in the kitchen, if there would be any left.

He had waited for two hours while the priest was finishing his coffee.

Milli vonar og ótta fylgdist hann með prestinum sem sat í gestastofunni og tók aftur og aftur af lummunum; alltaf lækkaði staflinn á diskinum. Þegar prestur tók næstsíðasta klattann varð Óda um og ó, en beið samt enn.

Hæverskubitinn, síðasti klattinn, varð eftir, þegar prestur loks stóð upp og kvaddi. Í eldhúsinu var Óda gefinn sá langþráði biti, kaldur klatti.

-Skelfing var maður lítill og vitlaus þá, hugsaði hann: Bíða í tvo tíma í von um eina kalda lummu, fá svo ákúrur heima fyrir að vera svona lengi. Æ, hvað maður gat verið lítill og vitlaus. Í Stóru-Vör kunni fólkið að syngja. Þar var hljóðfæri. Í Stóru-Vör bjó organistinn.

Ódi had watched the priest take always one more pancake, one after the other.

Would there be any left?

When there were only two left, the priest took still one more. Yet Ódi waited in the hope that one would be left.

Yes, by sheer modesty, the priest left the last one untouched. He left the table, said goodbye to everyone and left.

In the kitchen, at last, Ódi go the last one. By then it was not even warm any more.

-How stupid a kid I was, he said to himself. -Wait for two hours for one cold pancake, and get scolded on returning home for taking so long to finish the work.

-How petty and stupid I was!

In Stóra-Vör people knew how to sing.

There was a piano. The church‘s organist lived there.

Hann var fölur og grannur. Hann vann ekki neitt.

Hann spilaði í kirkjunni, sagði kórnum hvernig ætti að syngja, hjálpaði fólki við að velja sálmana við jarðarfarirnar, kenndi að spila, en vann aldrei neitt.

Skyldi hann hafa verið eitthvað veikur?

Hendur hans voru alltaf hreinar.

Hann varð aldrei ríkur, bara organisti.

Fríða fór í spilatíma til hans.

Fríða. Ófeigur ætlaði sjer að eignast stóran bát, verða duglegur formaður, búa í stóru, hlýju húsi; á kvöldin sæti hann í stól í hlýrri stofu, reykti pípu.

Hvítir, grannir fingur, sem kunna að sauma fínt, ljeku á píanó í stofunni:

He was pale, and he was thin. He did not do any work. He played in the church, told people how to sing, helped with chosing the psams to sing at funerals, taught how to play musical instruments, but never worked. Perhaps he was a bit sick or something?

His thin hands were always clean. He never beceme rich. Just an organist.

Fríða took her piano lessons here.

Fríða. Ófeigur was determined to buy a big boat, be an efficient skipper, live in a big and warm house; In the evenings he would sit in a chair in a warm living-room, and smoke a pipe.

White thin fingers, that know how to sew finest brodery, would play the piano in the living-room:

Suma hluti segir maður aldrei neinum.

Hann var ljettur í sinni við hugsanir sínar.

Hann lagðist á vagninn með þunga sínum til að ýta honum upp Eyrarstígsbrekkuna.

Efst í brekkunni birtist vera, grönn vera í kápu og á dönskum stígvjelaskóm.

Var þetta Fríða? Þetta var Fríða.

Fætur Óda urðu eins og brauðdeig.

Hann skildi ekki hvernig annar fluttist fram fyrir hinn - vjelrænt - fjarrænt.

Báðar hendur hans hjeldu um kjálkana á vagninum, svo hann var ekki í neinum vandræðum með þær.

There are things that we never talk about to anyone.

His thoughts made him happy.

He used all his body weight to push the wooden cart on up the slope of Eyrarstígur.

On top of the slope a lean being appeared. She wore a coat, and Danish boots.

Was this Fríða?

This was Fríða. Ódi‘s legs turned into some kind of a dough of bread. He hardly felt one foot move in front of the other -- walked only as if automatically -- as if remote.

By both two hands he held the handles of the wooden cart, so his hands were not any trouble.

Þessi fallega vera sveif niður stíginn án þess að snerta jörð, spengileg eins og sá sem gengur ofan brekku, grönn, fögur, hvít, en aðeins rjóð í vöngum, örlítið feimnisleg í þetta sinn. Tíguleg, er hana bar í roðagylltan vesturhimin.

Nær og nær komu þau, hann uppeftir, hún oneftir. Þegar hann leit upp, þá horfði hún á götuna fyrir framan tærnar á sjer.

Enginn annar var í Eyrarstígsbrekku.

Palli formaður myndi taka ofan er hann mætti fríðri yngismey (eins og hann orðaði það). Ódi var að vísu búinn að setja á sig pottlokið sitt, en hann gæti ekki tekið ofan því þá þyrfti hann að stöðva vagninn, svona upp brekku. Það þurfti báðar hendur á hann þótt hann væri tómur.

This beautiful being, without touching the ground, walked down the path. Slender, straight as the one who walks downhill.

Beautiful, pale, but her cheeks a bit blushing. This time she was a bit timid.

She looked magnificent, as her lean body had the golden western sky as a background.

Closer and closer they came one to the other, Ófeigur up-hill, Fríða down-hill.

When he looked up, then she looked at the road in front of her toes.

Nobody else was there.

Captain Palli would lift his hat, if he met a pretty young lady (as would be his words in this situation). Ódi had his little cap on, actually, but he would not be able to lift the cap as then he had to stop pushing the wooden cart.

He was going up-hill, so that would not be a good idea. It was heavy even when it was empty.

Og það þurfti að halla sjer fram til að ýta, - ekki kannski það glæsilegasta.

Fætur Óda urðu æ brauðdeigslegri.

Fríða kom nær.

Hún leit upp, en strax niður aftur.

Straumur af einhverju skrítnu kom úr maga hennar upp í háls og hvarf þar.

Eitt andartak var allt í móðu: Ímynd alls sem eftirsóknarvert var: kjarkur, frelsi, sjálfsbjargarviðleitni, dugnaður, ímynd alls sem hún fór á mis við, bátar, háski, vinna. Allt þetta kom á móti henni holdi klætt í þessum dreng. Átti hún að segja: -gott kvöld, Ófeigur? Átti hún að segja, ja - til dæmis ...

Ja, hvað gat hún sagt?

In order to push one has to lean forward.

Not the most elegant. Ódi´s legs became ever number.

Fríða came even closer.

She looked up, but immediately down again. In her, a kind of radiation of some queer feeling arouse from the guts up, and then vanished.

For one brief moment, as if all became blurred: This boy embodied all her wishes and longing, the life of which she was deprived: Boldness, freedom, boats, dangers, work.

Should she say: -good evening, Ófeigur?

Or should she say, well - for example ...

What could she say?

Nær og nær, tvær mannverur - önnur oneftir, með nótur, hin uppeftir með handvagn - nálguðust. Þau litu aldrei upp samtímis. Þau mættust. Þau sögðu ekkert. þau fóru hjá.

Hann með handvagn áfram upp Eyrarstígsbrekkuna, hún með nótur áfram niður Eyrarstígsbrekkuna.

Bæði á heimleið.

Veðrið var fallegt.

Fríða var sjálfri sjer gröm.

Hún hefði átt að segja: gott kvöld. Það bara..... - þau bara litu aldrei upp samtímis.

Ef hann hefði litið upp um leið og hún hefðu þau heilsazt.

Nú var það of seint.

Closer and closer, two little persons. One of them heading downhill, holding her book of piano studies.The other one heading up the slope pushing a wooden cart. They never looked up at the same time both of them.

They met.

They did not utter a word.

They passed without uttering a word.

He pushed the cart up the slope on Eyrarstígur, she, holding her book, walked down-slope.

Both of them heading home.

The weather was beautiful.

Fríða was annoyed, as she should have said: -good evening.

It was, just, that they never looked up at the same time.

If he had looked up at the same time as she did, then they would have greeted each other.

Now it was too late.

Fríða hafði oft stolizt til að sjá bátana fara í róður.

Enginn vissi að hún stalst stundum upp í litla vitann við innsiglinguna og þaðan sá hún karla, pilta, stráka, vel búna með vettlinga, ýta frá. Þeir bölvuðu og hræktu í sjóinn.

Tímunum saman horfði hún nærri dáleidd á baujurnar dúa á öldunum.

Fríða var oft í vitanum þegar þeir komu að.

Hún sá hrausta stráka metast á um hver hefði fengið vænstu lúðuna.

Hún sá þá tuskast, karpa, kankast á.

Fríða had often sneaked out, going to the seashore to watch the boats go out for fishing. Nobody was to know that sometimes she sneaked into the little lighthouse by the harbor.

From there she could watch men, teenage boys, little boys, warmly dressed, wearing woolen gloves, when they pushed boats from the dock, heading onto the sea.

They sweared, and they spat into the sea.

For hours on end she could watch the buoys wagging up and down on the waves. Mesmerized.

From the light-house Fríða often watched the boats coming back, arriving at the shore.

She watched robust boys bragging about who got the biggest halibut.

They were sometimes fighting a bit, not seriously, they quarreled, they made jokes on eath other.

Það var eins gott að mamma hennar vissi ekki að hún var að horfa á þessa óuppdregnu stráka.

Fríða hafði lesið margar sögur og horfði oft löngunaraugum út í eyju. Þar gæti verið hellir þar sem hægt væri að búa í.

Hugsið ykkur Gretti. Hann bjó í Drangey með Illuga.

Hún hafði ef til vill lesið of mikið af sögum - sögum um útilegumenn og þess háttar.

Skyldi maður ekki þurfa að hafa mikinn kjark til að búa svona einn uppi á fjöllum eða úti í eyjum.

Sögur um prinsessur, pell og purpura þótti Fríðu ekki skemmtilegar.

Luckily, her mother did not know that she was watching these ill-behaving lads.

Fríða had read many stories. She often imagined, when she was looking at the island in the Bay, that there might be caves in which one could live.

Just think about Grettir. He lived in Drangey with his brother Illugi.

Perhaps she had read too many stories stories about outlaws, and such stuff.

Fríða wondered if one would not have to be very brave to live in the highlands, or on islands.

Stories about princesses, about extravagance and finery, were not anything that Friða fancied.

Fríða gekk heim. Það voru herrar hjá pabba hennar. Húsið var fullt af pípureyk og vindlalykt.

Gunna vinnukona hafði nóg að gera.

Dyrabjallan hringdi forstofumegin.

Gunna lagaði hárið og leit í eldhússspegilinn (--var hún nokkuð með kokkhúslykil?--) lagaði svuntuna og fór til dyra. Úti á tröppum stóð Jóna Björns.

-Já, frú, sagði vinnustúlkan.

-Er frúin heima? spurði Jóna.

Mamma Fríðu fór fram: -God dag, frú Gúðmúndsen, sagði hún.

Fríða went home.

There were men visiting her father. The house smelled of pipes and cigars being smoked.

Gunna the maid was very busy.

The doorbell rang at the main door.

Gunna tidied her hair a bit, looked into the little mirror in the kitchen to make sure she had no dirty spots of coal in her face. She saw to it that her apron was looking nice. Then went to the door.

On the doorsteps Jóna Björns was standing.

-Yes, madam, said the maid.

-Is the lady of the house at home?

Fríða‘s mother came: -Good afternoon, madam Gúðmúndsen, she addressed Jóna.

Fríða heyrði erindi Jónu: Hún var að vita hvort nokkuð væri til af gömlum fötum handa fátæku fólki.

-Þjer þekkið mikið af fattigt fólk, frú Gúðmúndsen, heyrði Fríða mömmu sína segja.

-En tví miður. Ví har intet þess háttar.

Fríða sá Jónu Björns fara niður tröppurnar.

Forstofumegin var járnhandrið; á hverjum pílár var skraut úr járni, ryðtaumar voru niður með tröppunum utanverðum þar sem pílárarnir voru festir í þær.

Fallegt handrið í Guttormssenshúsi.

Fríða overheard what errand Jóna had: She was asking Fríða´s mother if she would have some old clothes to give to poor people.

-You know many poor people, madam Gúðmúndsen, Fríða heard her mother answer - in her broken down Danish which was in fashion to speak. But, sorry. We have nothing of that.

Fríða saw that Jóna Björms left the house.

At the main entrance of the house called Guttormssen‘s-house, there was a nice handrail maid of iron. Traces of rust were seen on the side of the stairs -- below the iron poles where they met the stones.

This was a really beautiful handrail embellished with iron decor.

Fríða var hugsi.

Hún spurði Gunnu hvort fátækar telpur gætu ekki notað eitthvað af kjólunum sem voru orðnir of litlir henni.

-Iss, sagði Gunna. -Hvað heldurðu að þær geti notað þunna kjóla? Það er svo kalt í húsunum.

Gunna tók viðbragð. Hún hafði gleymt að bæta á burgeisinn. Hvað ef það væri kulnað. Hvað segði frúin?!

Gunna vildi fyrir hvern mun ekki bregðast skyldu sinni. Það var ekki hlaupið að því að fá vist sem þessa. Hún þusti fram úr eldhúsinu, gekk síðan virðulega inn í stofu og bætti á ofninn.

Fríða was contemplating.

She asked Gunna if poor girls could use some of her dresses that now had gotten too small for her.

-Oh, no, Gunna said. -Do not imagine that they could wear dresses made of such thin material. The houses are too cold for that.

Gunna, all of a sudden looked startled: she had forgotten to put more coal in the big oven in the living room. What if the fire was out! What would the lady of the house say!

The one thing Gunna avoided as all cost was not being dutyful enough.

It was not easy to get a job as a maid in a fine house like this.

She rushed out of the kitchen, but then walked, in a dignified way, into the living room, and put more coal on the fire.

Fríða fór upp á loft í herbergið sitt, opnaði fataskápinn. Þar var fullt af fötum sem hún notaði ekki. Kjólar með ganeringum og pífum.

Föt orðin of lítil, föt sem hana langaði ekki til að nota, svarti kjóllinn sem saumaður var á hana þegar afi dó.

Hann var orðinn allt of lítill henni.

Fríða náði í tösku. Hikaði. Leit flóttalega í kringum sig, hikaði aftur. Skyldi ekki fátækum telpum þykja gaman að eiga fínan kjól?

Fríða fann líka skó sem hún komst ekki lengur í.

Hún skauzt út á götu með skjóðuna.

Gunna var örugglega allt of upptekin til að veita því athygli sem Fríða var að gera.

Fríða went upstairs, to her room. She opened the closet. There were lots of clothes in there. Clothes she never used.

Fancy dresses, some with fringes. Some already too small for her to wear. Clothes that she did not want to wear.

There was also the black dress that was sewn for her to wear at her grandfather´s funeral. It was far too small now.

Fríða found a bag. She hesitated. She looked around, rather insecure. Again she hesitated. She wondered if poor girls would not like to own such fancy dresses?

Fríða also found shoes that did not fit her feet any more.

Taking the bag with her, she sneaked out of the house.

For sure Gunna were too busy to notice what Fríða was doing.

Jóna Björns gekk í þessu niður tröppurnar í Ásgeirshúsi.

Hún hafði fengið kaffisopa hjá Elínu í Ásgeirshúsi.

Elín hlaut að þekkja Jónu Björns vel fyrst hún bauð henni inn upp á sopa.

Fríða gekk í átt til Jónu.

Hvað átti hún að segja?

Jóna hafði ekki beðið hana um neitt.

Hún gat auðvitað gengið framhjá, arkað eftir fortóvinu, og látizt bara vera að labba með tösku. Þegar hún kom til Jónu rjetti hún henni töskuna.

Jóna horfði á hana, tók við töskunni.

-Jeg er með föt, sagði Fríða -- skaut augunum heim að Guttormssenshúsi, eins og til að fullvissa sig um að ekki sæist til hennar.

When Fríða came out, she saw Jóna Björns come out of Ásgeirs-house.

Jóna had been there for a cup of coffee.

Elín in Ásgeirshús had invited her to come inside. They probably knew each other well, as Jóna was invited to come inside for coffee.

Fríða walked towards Jóna.

What should she say?

Jóna had not asked her for anything.

Of course she could just pass her, pretending to be waking there, holding a bag.

When she met Jóna, she gave her the bag. Jóna just looked at her and accepted the bag.

-I have some clothes, Fríða said -- and she glanced back towards Guttormssen‘shouse, just to make sure that nobody there would see what she was doing.

Fríða hafði ekki ætlað að láta töskuna með en gleymdi að segja það.

Hún gekk hnarreist heim á leið.

Einhver sigur yfir órjettlæti bjó í hjarta hennar.

Maður sér óréttlætið þegar maður er barn, en maður getur lítið gert til þess að breyta fullorðna fólkinu og heiminum.

Kannske maður breyti rétt með því að byrja á sjálfum sér.

Fríða sá einu sinni jafnöldru sína fá kinnhest fyrir að hella niður saltkjötssoði: Fríða var í heimsókn þarna í heldrimannahúsi.

Hún gat raunar aldrei sagt neinum frá þessu, því mamma Fríðu var búin að banna henni að umgangast Heiði, banna henni að fara í heimsókn til fátækra.

Fríða, actually, was not going to let the bag go too, but forgot to tell.

She went back home, feeling good about herself. A kind of feeling in her heart of having beaten the injustice.

A child often sees that something is not just, but a child cannot do much to change the grown-ups in the world.

Perhaps the best thing to do is to start changing oneself.

Once Fríða saw a little girl her age get beaten for throwing salt-meat broth away: Fríða was there on a visit in some rich man´s home.

Actually, she could never tell anyone about this incident, because Fríða´s mother had forbidden that Fríða would see Heiður. Fríða was not allowed to visit he poor.

En henni þótti gaman að leika sér við Heiði.

Heiður var send sem vinnukona í þetta heldrimannahús, og Fríða fór (stalst til að fara) með henni -- bara svona í gamni.

Heiður var sett í uppvaskið, eins og venja er.

Hún var vön að vinna, var rösk, og hún var ákveðin í að standa sig vel í þessari fyrstu vinnu í vist hjá öðrum. Þegar að pottinum kom hellti Heiður soðinu í vaskinn.

Gamall karl á heimilinu stóð upp og löðrungaði telpuna, sem vissi ekki hvaðan á sig stóð veðrið.

Skýringin var raunar sú að flotið átti að storkna, og því mátti ekki hella niður.

Saltkjötsflot var notað í viðbit.

But Fríða liked to play with Heiður.

Heiður had been sent as a working maid to this rich man´s house. Fríða went with her, just for fun (even if her mother had forbidden her).

Heiður‘s job was to do the dishes, as was customary for working girls.

Heiður was used to hard work. She was efficient, and she was determined to be of use here in her first paid job, working for others.

When it came to the pots, Heiður poured the broth into the sink.

An old man living there, stood up from his chair, and hit the little girl in the face.

She did not know the reason for it.

But broth should be left to cool, and then the fat would float on top and harden then used with meals; the little working-girl did not know.

(Note: only the rich had meat to eat how could Heiður know?)

Auðvitað hafði þessi gamli karl verið svangur í æsku og þoldi ekki að sjá á eftir svo dýrmætu viðbiti í vaskinn, og auðvitað hefur hann verið barinn fyrir minnstu yfirsjón þegar hann var lítill.

En Fríðu sárnaði þetta.

Heiður var aðeins lítil telpa að reyna að gera vel.

Hún gat ekki vitað það sem henni hafði aldrei verið sagt. Það var aldrei til saltkjöt heima hjá henni.

Fríða gekk ákveðnum skrefum heim, og inn í Guttormssenshús.

Henni varð hugsað til annars atviks. Það gerðist um vetur:

Of course, this old man had been hungry when he was a child, and could not bear the sight of food being thrown away. Of course, he had been beaten when he was a child for the smalest error he made.

But Fríða felt sorry for this.

Heiður was only a little girl trying to do her best. She could not know what she had not been taught.

In her home there was never any salted meat.

Fríða walked briskly home to Guttormssen‘s house.

In her mind she recalled another incident, when little Lilja was sent to bring a rose to put on a coffin.

That happened in the middle of winter:

Lítið sem ekkert var um blóm á veturna á Íslandi, og margir voru jarðaðir án þess að möguleiki væri á að finna nokkurt einasta blóm til þess að láta á kistuna.

Lilja var send með rós á kistu.

Ein rós blómstraði í stofuglugganum í Hjaltahúsi í febrúar. Guðrún í Hjaltahúsi var góð kona, ljósmóðir, og raunar gaf hún fátækum mat, tók veikt fólk heim í sitt hús og hjúkraði. Það var alltaf hlýtt í Hjaltahúsi. Þar voru til kol. Þar var burgeis í stofunni.

Hjalti var duglegur skipstjóri.

Lilja var oft send með sætsúpu í potti þegar mikil veikindi voru hjá fátæku fólki.

Mamma Fríðu var ekki svona gerð.

En Guðrún mamma Lilju gerði svona hluti.

There were hardly any flowers during winter in Iceland. Many funerals were held without a single flower to be found to put on the coffin.

One rose blossomed on the windowsill in the living room in Hjaltahús in February.

Guðrún in Hjaltahús was a good woman.

She was a midwife. She often gave food to the poor, and she took sick people into her home and nursed them.

Hjaltahús was always well heated. Hjalti and Guðrún always owned coal. There was a big oven in the living room.

Hjalti was an efficient captain.

Lilja was often sent on an errand bringing fruit soup to the poor.

Fríða´s mother never did such things.

But Guðrún, mother to Lilja, did such deeds all the time.

Þetta atvik með rósina sem Lilja var send með á kistu, leið Fríðu ekki úr minni.

Ljúfsárt atvik: Guðrún sendi Lilju litlu til ekkils Sigrúnar með þessa einu rós sem blómstraði í þessum snjóhvíta bæ, Reykjavík.

Sigrún lá á börunum.

Lilja fór í skakkt hús.

Hún vissi um aðra Sigrúnu sem var nýlátin, og þangað fór hún með rósina.

Ekkillinn, tárvotur, þakkaði fyrir og blessaði Guðrúnu í Hjaltahúsi. Þegar Lilja kom heim skilaði hún kveðjunni, og þá komu mistökin í ljós, því mamma hennar spurði: -Var Guðmundur ekki glaður?

This rose-incident was something that Fríða often recalled. Bittersweet.

Guðrún sent little Lilja to a widower, husband of Sigrún who had just died. She should bring to the widower this only blossoming rose in this snow-white town, Reykjavík, Lilja went to the wrong house.

Lilja knew about another Sigrún that just died, and she went to that house bringing the rose.

The crying widower thanked, and blessed Guðrún in Hjaltahouse for her kindness.

When Lilja came home again she brought her mother the gratitute, and then the mistake was exposed.

-Was Guðmundur happy to receive the rose? Guðrún asked.

-Guðmundur?, sagði Lilja litla.

-Ég fór til Þorkels í Naustum.

Guðrún sagði aðeins: -Jæja. Einhver nýtur hennar. Og hún brosti.

Fríða kom heim í Guttormssenshús.

Lykt af pípureyk lagði um húsið. Þeir sem voru að spila við pabba hennar reyktu pípu og vindla.

Telpan var stolt yfir eigin áræðni - að hafa gefið fötin sem hún notaði ekki.

Fríða gekk upp stigann uppá loft á leið upp í kvistherbergið sitt. Á gólfinu í herberginu lá sorgarbandið. Það hafði dottið þegar hún tók svörtu jarðarfararfötin út úr skápnum. Hún tók það upp.

-Guðmundur? Lilja said. -I gave the rose to Þorkell in Naust.

Guðrún just said, smilingly: -Well, somebody now enjoys the rose.

Fríða entered Guttomssen‘s house, her home. Smell of pipe smoking filled the house. These men, who were playing cards together with her father, smoked pipes and cigars.

The little girl Fríða felt some pride in having had the courage to give to the poor the clothes she no longer used.

Fríða went upstairs to her private room.

An attic room. On the floor there lay that black ribbon that was worn on the upper arm as a token of sorrow when a beloved one had died.

It had, obviously, fallen on the floor when she took the black dress out.

She picked up the black ribbon.

Hún hafði gengið með þetta svarta silkisorgarband saumað á ermina á kápunni sinni í margar vikur eftir að afi dó.

Henni hafði þótt mikið undurvænt um afa.

Daginn eftir gerði óveður.

Mannskaðaveðrið.

Bátarnir höfðu farið eldsnemma í róður.

Skyndilega, eins og hendi væri veifað, hafði hann þykknað upp í útsuðrinu.

Um hádegi var komið ofviðri, og færðist í aukana.

Sumir bátanna komust að landi; sumra var saknað, einkum þeirra litlu.

She recalled having worn that black ribbon, token of sorrow, sewn on the sleeve on the coat, for weeks after the death of her grandfather.

She always loved her good grandfather very much.

The next day some terrible gale struck.

When such disasters happen, boats on sea are in great peril.

The boats had left the shore early in the morning.

All of a sudden, without a warning, clouds formed on the south-western sky. At noon the storm was violent. A tempet.

And it quickly kept growing stronger.

Some of the boats made it to shore, others were missing. Above all the smallest of them.

Dag eftir dag voru gengnar fjörur. Árar og plitti rak á land.

Litla stúlkan, Fríða, stóð í vitanum.

Nú var henni alveg sama þótt einhver sæi til hennar.

Hún starði út á Flóa, eins og von bráðar kæmi bátur siglandi utan úr grámanum.

Hún kreppti hönd sína um sorgarbandið.

Síðan lagði hún það utan um upphandlegginn.

Henni varð litið út að Stóru-Vör.

Organistinn hjálpaði fólki að velja sálmana við minningarathöfnina.

Lengra úti með ströndinni var Ytri-Vör. Þar gæti lítil telpa þurft að nota svartan sorgarkjól.

Day after day men walked along the shores. Oars, and other lose things of wood that could float, were washed ashore.

The little girl, Fríða, stood in the lighthouse. Now she didn´t mind if someone saw her. She gazed out to the Bay, as if expecting a boat coming out of the gray mist.

She clutched her fist around the black ribbon of sorrow. Then she put it on her upper arm. She looked towards StóraVör. The organist would be helping people choose the psalms to sing at the memorial service. There would be no coffins, as those who had drowned would never be found.

On the seashore further away than StóraVör was Ytri-Vör. In Ytri-Vör there might be a little girl who could need a a black dress of sorrow to wear.

Það grillti í eyna úti á Flóa.

Kríu gæti hafa rekið undan veðrinu út í eyju.

Kannski var þar hellir sem hægt var að búa í.

Hver veit?

Telpan hjelt hönd sinni þjett um sorgarbandið á handleggnum.

Yrði aldrei neitt til að hlakka til framar?

Styrkið ástvini sjómanna -- oo 0 oo --

Through the gray mist, the island on the Bay could be seen.

Kría might perhaps have been blown towards the island and reached the shore there.

Perhaps there could be a cave on the island in which one could live.

Who knows?

The girl held her hand firmly on the black ribbon of sorrow on her arm.

Would there never be anything ever to look forward to?

 Help families that have lost fathers and sons at sea (charity work, as there was never any social security in those times)