. Guðrún Kristín Magnúsdóttir Apakríli, algjör dúlla !! Little Monkey - Cutie-Pie!!
Apakríli, algjör dúlla ! Cutie-pie little monkey ! (apa-kríli; al-gjör -- dúlla pron.: dool-la) -Er nokkuð eftirsóknarvert að gera ekkert gagn, .. -vera aðeins „sæt dúlla“? (eftir-sóknar-vert)
Is that some aim in life to be of no use, just be a cute little doll?
Nei sko! Hann er með hatt ! Hann er í dótabúð, til sölu auðvitað eins og öll hin tuskudýrin í búðinni.
Now look ! He wears a hat !
He is in a toy-shop -- for sale, of course, like all the other soft toys in that store.
(dóta-búð auð-vitað tusku-dýr)
Já, hann er með hatt, barðastóran, gulan hatt, með blómaskrauti á. Er hann ekki glæsilegur? Splunkunýr og plussið hans létt og laust og gljáandi og fallegt.
Yes, he has his hat on, a wide-brimmed, yellow hat, decorated with artificial flowers.
Is he not gorgeously elegant ?
Brand-new, and his artificial fur is fluffy and light and shiny and beautiful.
(barða-stór blóma-skraut glæsi+legur splunku-nýr; fal+legt)
Hann er svo keyptur í dótabúðinni.
Then, one day, he is bought in the toy-shop.
Honum er stillt upp inni í stássstofu. Í sófanum. Þar situr hann á silkipúða og tekur sig vel út. . Allir dást að honum: -Mikið er hann sætur! Og hér situr hann -…… . Gestir sem koma segja: -En hve þetta er fallegt gult apakríli. Algjör dúlla!
(stáss-stofa)
He
room.
is placed as a decoration in the living
On the sofa. (silki-púði) There is sits on a silk-pillow, and looks great. Everyone admires him: -Oh ! isn´t he cute ! And here he sits -Guests say: -Oh what a beautiful little monkey ! Just a cutie-pie! (dá+st; fal+legt apa-kríli; al-gjör)
Fallegt gult apakríli. Stofuskraut. Reglulegur silkipúðaapi. Og hérna situr hann -- bara situr og situr -og tekur sig vel út...... .....þangað til Dúddi fæðist.
A beautiful yellow little monkey. Living-room decor. A real silk-pillow-monkey. And here he sits – just sits and sits looking so so so gorgeous .....
....until Doodie is born.
(fal+legt stofu-skraut reglu+legur silki-púða-api) Note: +legt, +legur suffix/viðskeyti (við-skeyti)
Þangað til Dúddi fæðist, já. Þá verða mikil umskipti í tilveru apakrílisins: Hatturinn er tekinn af honum, og geymdur inni í skáp, því hatturinn er of harður fyrir ungabarnið.
Until Doodie is born, yes.
Then his life takes a U-turn: His hat is removed, put into a closet, because the hat is too hard to give to the baby.
(um-skipti til-vera; unga-barn)
hlutverk að
Apakrílið fær það
svæfa Dúdda. Dúdda þykir vænt um apann af því að hann er svo mjúkur.
Now, the little monkey‘s new role is to put Doodie to sleep. (hlut-verk)
Doodie really loves the monkey because it is so delightfully soft.
Dúddi er bara alltaf með apakrílið.
Sefur með það, vakir með það, hnoðast með það.
(well -- sometimes a little bit harsh treatments) (hnoða+st)
Doodie, simply, always carries the little monkey along with him. Holds it while he sleeps, holds it when he is awake, holding it all the time.
Einu sinni gubbaði Dúddi litli.
Það kemur stundum uppúr litlum krökkum.
Og það fór pínulítið gubb í apann.
Það þarf að þvo hann.
Once it happened, that little Doodie puked.
It sometimes happens to little kids that the milk comes out the wrong way. Some of the puke hit upon the monkey.
He needs a wash. (=hann þarfnast þvottar) (upp úr;
pínu-lítið)
Kannski er svona fínn plussapi -- sem meira að segja var með hatt -ekki gerður fyrir þvott. Það er ekkert þvottamerki á honum.
Perhaps, such a finery-fluffy-monkey -- who even wore a hat –is not made for washing.
There are no washing-directions to be found on him.
þvotta-merki)
(kann-ski/ske; pluss-api;
Þegar hann kemur úr þvottinum,
When he comes out of that wash,
er hann nú töluvert lúpulegri en
upphafi.
í
he is rather pathetic, --or, let‘s say, less self-complacent-than he used to be.
(tölu-vert lúpu+legur upp-haf)
Þegar Dúddi er orðinn eins árs fer hann að
leika sér á gólfinu. Apakrílið er þá auðvitað sett á gólfið líka. Og ekki eru handtökin hans Dúdda alltaf mjúk.
When Doodie has become one year old he starts playing on the floor.
Then, the little monkey is, of course, also put on the floor.
Doodie‘s handling is not always very couth, nor soft, as it were. (auð-vitað
hand-tök)
Apakrílið er eiginlega mjög heppið að vera bara tuskuapi, en ekki lifandi api. Það er ákaflega lýjandi starf að vera uppáhaldstuskudýrið hans Dúdda og vera í vörubílaleik og kubbaleik allan daginn.
The little monkey is, actually, lucky just to be a toy-monkey, not a living real one.
It is really a tiring job to be Doodie‘s favorite toy, playing all day long with trucks and blocks.
(eigin+lega; tusku-api; á-kaf+lega; upp-á-halds-tusku-dýrið; vöru-bíla-leikur; kubba-leikur)
Apakrílið er ekki lengur splunkunýtt og glerfínt. Ó nei. Það er orðið heldur klesst og þófið og kleprað og snjáð. Hugsið ykkur hvernig hann leit út þegar hann var splunkunýr. -- Með hattinn fína. Þá var plussið hans létt og laust og gljáandi og nýtt og fallegt.
gler-fínt)
The little monkey is not any more brand-new and shining.
Oh, no. It has become rather blotched up, or sticky, and worn-out, and shrunk.
Just imagine what he looked like when he was brand-new - and wearing the nice hat.
Then his fur was light and lose and shiny, and new, and beautiful.
(splunku-nýtt;
(fal+legt)
Það er enginn sem segir lengur: -Mikið er þetta sætt apakríli. Enginn sem segir: -Algjör dúlla. Apinn er svo dauðþreyttur á kvöldin, að hann sofnar oft á undan Dúdda.
The monkey is so so exhausted in the evening that he often falls asleep when Doodie is still up.
No-one says any longer: -Oh, what a cute little monkey this is. Nobody says: What a cutie-pie.
(dauð-þreyttur á undan : before/prior to))
Þegar Dúddi er orðinn tveggja ára, tekur hann apakrílið alltaf með út í kerru. Apakrílinu þykir gaman í kerru. Mamma hans Dúdda brunar áfram.
Doodie‘s mother strides on
When Doodie is 2 years old he always takes the little monkey along in the pram.
The little monkey enjoys the pram-rides.
.
Mömmur eru svo oft að flýta sér.
Dúddi sofnar. Krakkar sofna svo oft í kerru. Dúddi missir smátt og smátt takið á apakrílinu.
Mothers, so often, are in a hurry.
Doodie falls asleep.
It often happens that kids fall asleep in their prams.
Little by little Doodie loses the grip on the little monkey.
Það sígur æ meir á ógæfuhlið. Og á endanum dettur apakrílið út úr kerrunni.
Little by little, the disaster becomes more severe.
And, in the end, the little monkey falls out of the pram.
(ó-gæfu-hlið)
Mamma hans Dúdda tekur ekki eftir því. Hún brunar áfram.
Doodie´s mother does not notice. She strides on.
Nú eru góð ráð dýr. Hvílíkt umkomuleysi.
What can now be done? What helplessness
! (hví-líkt um-komu-leysi)
Hér situr hann og getur ekki annað. Hann er jú bara tuskudýr. Hópur af krökkum kemur.
Here he sits. That is all he can do. He is but a soft toy.
A gang of kids approaches.
Krakkarnir reka augun í apakrílið sem situr þarna á gangstéttinni: Nei! sjá þetta, maður ! Api ! Apatuskudrusla ! Eða tuskuapadrusla !
The kids suddenly notice the monkey where he sits -- there on the pavement:
No - oh boy ! Look at this ! A monkey ! A tattered monkey-rag ! Or a raggy-monkey-tatter ! (apa-tusku-drusla tusku-apa-drusla)
taka hann upp og
Þeir
syngja:
They pick him up, and sing:
-Apaköttur, apaspil, að þú skulir vera til, svona grettinn grár og ljótur, apaköttur, apaspil !!
-Monkey-cat, monkey-fun, just why wouldst thou exist !! making grimace, so grey, and so ugly, monkey-cat, monkey-fun!!
(a known Icelandic song)
(apa-köttur; apa-spil)
Börnunum finnst sjálfum þau vera agalega fyndin.
The kids themselves consider this to be terribly amusing.
(aga+lega)
Apinn hefur nú hingað til verið talinn gulur en ekki grár.
Auk þess er hann ekki grettinn.
Hann er alls ekki ljótur.
Að vísu var hann miklu fallegri þegar hann var nýr.
Hann skilur ekkert hvað þetta apaköttur apaspil þýðir.
Þau fíflast með grey apakrílið.
The monkey has, hitherto, been considered to be yellow, not grey.
Also, he is not frowning.
He is definitely not ugly.
Well, he was much more beautiful when he was new.
He does not understand what this monkey-cat, monkey-fun means.
The play along with the poor little monkey.
Þau fleygja honum upp í loftið. Aftur og aftur.
Það getur kannski verið gaman að fá flugferðir, en það er bara ekkert að vita hvar hann lendir. Þessum krökkum er hreint ekki treystandi til að grípa hann.
They throw him up into the air. Again and again.
Flight into the air can be fun, but we cannot foresee where he will land.
These kids cannot be trusted to catch him.
(flug-ferðir)
Þetta endar auðvitað með ósköpum:
Hann lendir í polli. Drullupolli.
He lands in a rain-water pool. Muddy rain-water pool.
Of course this ends in a disaster:
(drullu-pollur)
-Oj, segja krakkarnir. -Ekki hef ég lyst á að veið'ann uppúr. Og með það fara þau. Bara ganga brott.
Yack ! - the kids say. I don´t have the guts to fish it up. So saying, the go. Just walk away.
(veið’ann = veiða hann upp úr)
Apakrílið þolir illa vatn. Mamma hans Dúdda leyfði Dúdda aldrei að fara með hann í bað. Hún sagði að hann þyldi ekki vatn.
The little monkey is not made for water.
Doodie‘s mom never allowed Doodie to take him with him into the bath-tub.
She said that he were not made for water-bathing.
Það
kom líka berlega í ljós þegar hann var þveginn á sínum tíma. Það vill svo heppilega til að gamall maður á leið framhjá. Gamli maðurinn var alinn upp á þeim tímum sem leikföng voru dýrmæt. Þá áttu börn fá leikföng, og þá fóru börn vel með það sem þau áttu.
(ber+lega)
That was obvious when he got washed long time ago. Remember?
(heppi+lega vill til (til-viljun) fram hjá)
Luckily,
an old man happens to pass by.
This old man had been brought up in times when toys were precious.
Then, children only had few toys, and they treated with care what they owned. (leik-föng (fleirtala(/plural of leikfang), dýr-mæt)
Hann getur ekki horft framhjá þeirri staðreynd, að þessi api -- sem einu sinni mun hafa verið gulur og fallegur -muni endanlega eyðileggjast og vera fleygt í svartan sorppoka götusóparans, ef ekki verður að gert.
(horfa fram hjá ein-hverju stað-reynd; endan+lega eyði-leggja+st; sorp-poki götu-sóp+ari)
He cannot overlook the fact that this monkey --who once upon a time probably was yellow and beautiful -will eventually get destroyed and be thrown into the black bag that the street-sweeper carries along, if nothing is done about it.
-Komdu hérna, ræfilstuskan mín, segir gamli maðurinn. -Þú hefur lent í vosi, greyið mitt.
þú)
-Come, my little pitiful, raggy thing, the old man says.
-Obviously thou hast suffered some hardship.
(ræfils-tuska kom
Og með það dregur hann apakrílið uppúr.
So saying, he pulls the little monkey out of the mud.
(upp úr)
-Ósköpin öll eru að sjá þig, krílið mitt. Ég verð að vinda úr þér mestu vætuna.
er ekki sjón að sjá þig.
Það
What a terrible sight, my little thing. I have to squeeze out the excess water. Thou lookest simply very bad.
(ó-sköp ekki sjón að sjá)
-Jæja, Enginn er verri þótt hann vökni.
Það er heilmikil huggun að vita að enginn sé verri þótt hann vökni.
-Ég skal biðja hana Beggu mína að þerra þig og þrífa.
(Icelandic proverb/saying)
Well - no-one becomes worse even if he gets wet. (heil-mikil)
It is a great consolation to know that no-one becomes any worse even if he happens to get wet.
I shall ask my beloved Begga to dry thee and clean.
Begga gamla segir, þegar heim kemur, að það sé nú ekki nóg að þerra hann. Hún verði að þvo hann. -Hann er nú rennblautur hvort eð er, segir hún.Verður varla blautari þótt ég skolpi úr honum, greyinu.
(renn-blautur (or: rennandi blautur))
Old Begga says, when they come home, that it is not enough to dry him. She will have to wash him. -He is soaking wet, anyway, she says. -Cannot get any wetter, even if I wash him a bit, the little thing.
Við vitum alveg hvernig það fer. Við vitum nú allt um það hvernig plussið lítur út þegar hann kemur uppúr þvottabala.
We know all about it - what his fur looks like when he comes out of a washbasin. (al-veg; upp út; þvotta-bali)
We only know too well how that is going to end.
-Svona. Það er eina bótin að vatnið er ylvolgt og notalegt.
(svona .: like this)
That is the way to do it.
The good thing is that the water is lukewarm and feels good.
og nota+legt)
(yl-volgt
Begga þerrar hann inni í handklæði. Hún er mjúkhent og móðurleg, gamla konan.
Begga dries him in a towel (squeezes out excess moist). The old lady is soft-handed and motherly.
(hand-klæði; mjúk-hent; móður+leg (adj.))
Begga hengir hann svo upp fyrir ofan eldavélina Þar er hlýtt. -Það móar úr honum þarna, segir hún,
(elda-vél)
Then Begga hangs him up to dry above the stove. There it is warm.
-He will gradually get dry there, she says.
-Og svo kembi ég hann upp og
hann fallegan á ný.
geri
Begga sest með apakrílið þegar það er þornað, og kembir plussið, lokk fyrir lokk.
Then I shall comb him and groom him and make him beautiful again.
Begga puts the little monkey on her laps when it has dried, and combs the fluffy material, the curls, one by one.
snotrasta apakríli, segja
-Núh, -- þetta er hið
gömlu hjónin, -eða við skulum segja: þetta hefur nú einhvern tíma verið hið snotrasta apakríli. Hann hefur nú eflaust séð sinn fífil fegurri, litla skinnið.
Literally: „seen his dandelion more beautiful“ (Icelandic saying: hefur séð sinn fífil fegurri)
-Well -- this is the prettiest little monkey, the old couple say, -or, let us say: this has definitely, once upon a time, been the prettiest little monkey.
He has, no doubt, had a better life, the little thing.
Apinn skilur auðvitað ekki þetta með fífilinn. Hann hefur aldrei átt neinn fífil.
-Hver skyldi eiga hann? velta gömlu hjónin fyrir sér. -Einhver lítill krakki hefur týnt honum, - misst hann í götuna.
Gömlu hjónin vita ekki að það er Dúddi litli sem týndi apakrílinu. Þau þekkja Dúdda ekki neitt.
Og mamma hans Dúdda veit ekkert hvar apakrílið hefur týnst.
Og tuskuapi kann ekki að tala.
Dúddi er áreiðanlega háttaður og kominn uppí rúm.
Dúddi vill áreiðanlega fá apann sinn til að geta sofnað.
The monkey, of course, does not understand this about some dandelion. He has never owned any dandelion.
-Who would be its owner? the old couple contemplate on. -A little kid must have lost it, - dropped it in the street.
The old couple do not know that it is little Doddie who lost the little monkey. They do not know Doodie.
And Doodie´s mother has no idea about where the little monkey got lost. And a toy-monkey cannot speak. (á-reiðan+lega; upp í)
Doodie has, for sure, taken on his pajamas and is gone to bed.
Definitely, Doodie wants to have his monkey, so that he will be able to fall asleep.
-Ó, segir mamma hans Dúdda áreiðanlega, -apakrílið hefur dottið úr kerrunni Mamma hans Dúdda raðar áreiðanlega mörgum tuskudýrum í kringum Dúdda í rúminu -- en apakrílið vantar. -O, jæja, segja gömlu hjónin hægt. (--Við vitum að gömul góð hjón og lítið mjúkt tuskudýr hafa allan heimsins tíma.--) -O, jæja, segja gömlu hjónin. -Við erum nú líklega eins og þetta apakríli, alveg hætt að gera nokkurt gagn. -Já, það var ósköp yndislegt meðan börnin voru lítil og höfðu þörf fyrir okkur. Þá vorum við heldur ekki orðin svona gömul.
Oh, Doodie‘s mother says, for sure, that the little monkey has fallen out of the pram.
Doodie‘s mom, for sure, places many soft toys all around Doodie in his bed, - but the little monkey is missing. (tusku-dýr)
Oh, well, the old couple say, slowly.
(--We know that and old good couple and a little soft rag-toy have all the time in the world.--)
Oh, well, the old couple say. -We are probably, just like this little monkey, of no use any more.
-Yes, it was sheer delight when the kids were young, and needed us. Then we were not as old as we are now.
Nú erum við bara rétt eins og þessi tuskuapi. Það eru áreiðanlega einhver önnur tuskudýr sem svæfa núna litla krakkann sem á þetta gamla gula snotra apakríli. Kannski við höfum líka séð fífil okkar fegri, segja þau og brosa. Ég er að velta því fyrir mér, segir Begga gamla, -hvort lífið hefði verið betra ef ég hefði bara alltaf setið inni í stássstofu með fínan hatt. Hefði aldrei þurft að fara út í fjós að mjólka. Hefði aldrei þurft að skipta á litlum kúkalabba sem búinn var að gera í sig.
Now we are just like this rag-monkey. (ó-sköp; yndis+legt; tusku-api)
(á-reiðan+lega; tusku-dýr)
For sure, there are some other soft toys that now are putting to sleep the little kid that owns this old, yellow, pretty, little monkey.
Perhaps, also we have seen our dandelion more beautiful.
(= have lived better times)
(stáss-stofa)
-I am just letting my mind wander on, old Begga says, -whether life would have been better if I had just been sitting in a fancy livingroom with a fancy hat on.
(fjós originally fé-hús)
Would never have had to go into the cow-shed to milk the cows.
(kúka-labbi (--not very nice, but sweet in this context--))
Would never have had to change nappies on a little brat who had soiled his nappy.
Það væri ósköp ömurlegt ef lífið væri eingöngu stássstofur, silkipúðar, tilgangsleysi og innantómt fínerí. Ég hefði bara verið einhver dúlla !
Would be rather pathetic if life were only fancy living rooms, silk-pillows,
empty finery.
I would just have been some cutie-pie !
(ó-sköp; ömur+legt; ein-göngu; silki-púðar; til-gangs-leysi; innan-tómt)
uselessness,
-Æ, svarar gamli maðurinn, -ég held að það hefði verið hræðilega leiðinlegt að gera aldrei neitt gagn í lífinu.
Ósköp hefði það verið einhæft að fara aldrei út á sjó að fiska í soðið, aldrei út að sá út kartöfluútsæðinu, aldrei upp á fjöll í göngur.
Og hve margt maður hefði farið á mis við í lífinu.
(hræði+lega leiðin+legt)
-Well, the old man replies,
-I think it would have been terribly boring never to be of any use in life. (ó-sköp; ein-hæft; aldr-ei /-eigi)
Wouldn´t that have been rather a boring life (/one sided) never to go out on sea on my boat to fish, to have something to eat, (kartöflu-út-sæði)
never have gone out to plant seed potatoes, never up into the mountains to gather sheep.
(fara í göngur)
Just how many things we would have missed out in life.
-Lífið hefur veitt okkur mikla hamingju, þótt stundum væri þröngt í búi. (Æðruleysi kynslóðanna hljómar í rödd þeirra.) -Við elskum börnin okkar alveg jafn mikið núna og þegar við höfðum þau hjá okkur. Það var yndislegur tími.
Life has brought us great happiness, even if sometimes we didn‘t have much food. (æðru-leysi; kyn-slóðir)
(The equanimity of the generations can be heard in their voices.)
-We love our children just as much now as when they stayed with us. (yndis+legur)
Those were delightful times.
Sem þau sitja þarna í litlu stofunni öll þrjú, -- dreymin á svip, þögul, hugsi -gamli maðurinn og gamla konan sem einu sinni voru ung, og tuskuapinn sem einu sinni var silkipúðaapi með blómahatt,
As they sit there in the little living room all three of them, in quietness, allowing their minds to wander – the old woman and the old man who, once upon a time, were young, and the soft-toy monkey who, once upon a time, was a silk-pillow monkey wearing a hat with flower-decoration,
heyrist undarlegt væl.
Mjálm.
Ámátlegt mjálm úti. Gamli maðurinn opnar. Inn trítlar agnarsmár kettlingur, sem er alveg villtur.
(undar+legt)
some queer wailing is to be heard. (á-mát+legt)
Mewing. Some piteous “mew“ outside.
The old man opens the door. (agnar-smár kett-lingur (-lingur smækkunarending /diminutive suffix) smækk+unar-end+ing )
Through the door tip-toes a tiny kitten, obviously completely lost.
-Nú, hvað er þetta ræfilstuskan ? segir Begga gamla. -Þú ert sársvöng, kisa litla. Ratarðu ekki heim, garmurinn minn?
sár-svöng)
-Now, what do I see, little raggy thing? old Begga says.
-Seemingly terribly hungry, little cat.
-Doest thou not know thy way home, my little thing?
(ræfils-tuska;
Eða áttu hvergi heima?
Kisan litla vill alls ekki fara út aftur.
The little cat refuses to leave.
Or doest thou not have a home at all? (stray-cat : villi-köttur)
Hún hoppar uppí hjá apakrílinu --- og kúrir sig þar.
She jumps into the bed where the little monkey sits, -- and makes herself at home, cuddles up there.
í)
(upp
-Nú, við verðum víst að skjóta skjólshúsi yfir þau í nótt, segja gömlu hjónin. -Svo skulum við auglýsa í blaðinu á morgun: Gult apakríli og pínulítil hvít læða í óskilum.
-Well, the old couple says. -We will just have to let them stay here over night.
-Then, tomorrow, we shall put an ad in the paper: A yellow little monkey and a tiny white tabby, looking for their owners.
(skjóls-hús)
(aug-lýsa; pínu-lítil; ó-skil) .
Nú, ef enginn gefur sig fram, verðum við líklega að taka þau að okkur. Þau hafa svo sannarlega þörf fyrir okkur. Gamli maðurinn tekur utanum herðarnar á gömlu konunni og kyssir hana góða nótt.
(lík+lega)
(sannar+lega)
Well, if nobody shows up, we shall, I assume, have to foster them.
For sure they need us.
The old man embraces the old woman and gives her a good-night kiss.
