SERVICE LEARNING VOOR GEËNGAGEERDE INGENIEURS

ONDERWIJSONTWIKKELING IN DE KIJKER

Ingenieus, ondernemend, creatief, … dat zijn ze al. Maar als het van prof. Joost Vennekens, hoofddocent Computerwetenschappen aan Campus De Nayer, afhangt krijgen zijn studenten industrieel ingenieur er straks nog een kwaliteitslabel bij: maatschappelijk geëngageerd. Als eerste prof van de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen vormde hij zijn vak ‘Web technologie’ om tot een service learning project van de KU Leuven.

Wat ‘service learning’ betekent en waar het vandaan komt, vernemen we van projectcoördinator Sara Vantournhout. “In onze contreien is deze onderwijsvorm nog relatief onbekend, maar in de Verenigde Staten is het niet meer weg te denken uit het hoger onderwijs. In die mate dat de Association of American Colleges and Universities ‘service learning’ heeft uitgeroepen tot een van de tien ‘high impact factors in higher education learning’. Waarom? Omdat deze onderwijsvorm de studenten in staat stelt om alles wat ze leren ook in de praktijk te brengen en daarover te reflecteren om daar dan weer verder uit te leren. En dit alles in een academische setting, dus ingekapseld in het reguliere onderwijsprogramma. Een andere drijfveer van het ‘service learning’ concept, is de idee iets terug te doen voor of te geven aan de samenleving. En worden fenomenale hoeveelheden belastinggeld geïnvesteerd in onderwijs – volkomen terecht overigens – dus is het niet meer dan normaal dat de sector ook iets in return doet. En als dat dan ook nog eens ten goede komt aan sociale organisaties of partners uit het middenveld, dan is er echt sprake van ‘good citizenship’. En kun je terecht stellen dat je studentenopleidt tot kritische en verantwoordelijke parti cipanten van de samenleving”.

Maatschappelijke rol

“Aan de KU Leuven gingen in 2016-2017 de eerste pilootprojecten van start”, vervolgt Sara. “Inmiddels is ‘service learning’ doorgedrongen in quasi alle opleidingen, dus ook in de bètawetenschappen en bijgevolg ook bij de ingenieurs.” Een en ander heeft – nog steeds volgens Sara – ook te maken met een trend in de samenleving. “Hoe meer technologie op het voorplan komt, hoe meer de mens aan belang wint. En hoe meer ondernemingen zich toeleggen op producten en diensten met expliciet humane waarden als comfort, levenskwaliteit, gezondheid, milieu, enz. Daar komt nog bij dat technologie een globale aan gelegenheid is en dus niet omheen de grote mondiale uitdagingen kan zoals de klimaatproblematiek, armoede en ongelijkheid, de schaarser wordende natuurlijke grondstoffen, de afnemende biodiversiteit. Inmiddels is duidelijk dat oplossingen ten gronde in eerste instantie van wetenschap en technologie zullen moeten komen. Dat betekent dat ingenieurs een cruciale rol te spelen hebben bij het ontwikkelen en inzetten van de zgn. ‘frontier technologies for sustainable development”. In dat opzicht komt ‘service learning’ voor ingenieurs geen moment te vroeg”.

Hoe meer technologie op het voorplan komt, hoe meer de mens aan belang wint.

Win-win

Terug naar de cursus ‘web technologie’ van prof. Vennekens in de derde bachelorfase Industriële Wetenschappen aan Campus De Nayer. Daar leren de toekomstige ingenieurs Elektronica-ICT dynamische websites maken. “Dat doen we al jaar en dag met succes”, legt prof. Vennekens uit. “Temeer omdat er op de arbeidsmarkt een schrijnend tekort aan goede webdesigners is. Waar we tot voor kort de studenten ver zonnen opgaven lieten uitvoeren, besloten we vorig academiejaar om het over een andere boeg te gooien. Waarom zouden we de studenten geen taken geven die ook een praktisch nut hebben? Of – anders gesteld – waarom zouden de studenten niet iets kunnen realiseren voor een externe opdrachtgever die dat niet op eigen houtje kan omdat hem of haar de middelen ontbreken? De voordelen zijn legio. De studenten zijn meer gemotiveerd, leren meer en sneller en de externe partner vaart er ook wel bij”.

Vlnr. Tony Pijls, Sara Vantournhout en prof. Joost Vennekens

Als externe partner diende ‘WAI NOT’ zich aan, een organisatie die het internet toegankelijk wil maken voor iedereen. “Daarbij mikken we vooral op kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking”, vertelt coördinator Tony Pijls. “Ons doel is hen vaardig te maken met de computer, met het internet en andere media om zo hun inclusie in de reële en de digitale wereld te bevorderen. Dit doen we via een gebruiksvriendelijke website, in duidelijk verstaan bare taal en ondersteund door vele tekstmarkeringen, spraak en afbeeldingen. En dat alles in een vaste en heldere structuur met een overzichtelijke lay-out. Aan prof. Vennekens vroegen we zijn studenten een aantal spelletjes te ontwikkelen om computer vaardigheden te trainen”.

Drievoudig

Prof. Vennekens’ oproep viel niet in dovemansoren. Alle studenten web techno logie stapten mee in het project. Ze splitsten zich op in zes groepjes en gingen aan de slag volgens de principes van het ‘service leren’. “Die principes zijn drievoudig”, verduidelijkt Sara. “Het gaat om dienen, reflecteren en – uiteraard – leren. De studenten dienen de samenleving door zich voor een kansen groep te engageren. Ze reflecteren op een gestructureerde wijze over hun ervaringen en leren op die manier zich te ontwikkelen tot professionals met niet alleen academische maar ook persoonlijke en sociale vaardigheden”.

De studenten dienen de samenleving door zich voor een kansengroep te engageren.

Eind april 2019 trokken de studenten naar BuBao De Sprankel in Mechelen om hun prototype uit te testen bij kinderen. Een maand later volgde dan de definitieve oplevering van de afgewerkte producten aan WAI NOT en de Dienst Service Learning van de KU Leuven, gevolgd door de eindbeoordeling.

Alle betrokken partijen zijn het erover eens: de studenten web technologie hebben knap en origineel werk afgeleverd. Voor prof. Vennekens is het de proef op de som dat ‘service learning’ effectief werkt en leidt tot betere resultaten, meer gemotiveerde studenten, een tevreden klant en projectcoach en uiteindelijk tot een upgrade van zijn vak. “Woorden wekken, voorbeelden strekken. Nu het pad is geëffend, is het uitkijken naar collega’s op de andere campussen van de faculteit om mee de weg van het sociale leren in te slaan.”

Yves Persoons