PREFER: DE VREUGDE VAN DE KEUZE

ONDERWIJSONTWIKKELING IN DE KIJKER

‘Keus baart angst’, zegt het spreekwoord. Naarmate de keuzemogelijkheden toenemen, wordt kiezen almaar moeilijker. Bovendien loop je het risico een verkeerde keuze te maken. En voor wie van alles een beetje wil, is het al helemaal hopeloos. Daar komt voor de aankomende industrieel ingenieurs spoedig verandering in. Aan de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen wordt de laatste hand gelegd aan een instrument dat alvast dit probleem uit de wereld kan helpen.

Frietjes of salade? Vrienden of minnaars? Rechts of links? Het leven zit vol kleine en grote beslissingen. Het probleem van Juliette is dat ze helemaal niet in staat is om knopen door te hakken over wat dan ook. Zelfs op veertigjarige leeftijd vraagt ze nog altijd aan haar vader en haar vrienden om alles voor haar te beslissen. Als haar liefdesleven het pad kruist van Paul en later Etienne, de ene charmant en de andere anders dan de eerste, is Juliette de wanhoop nabij. Voor de eerste keer kan niemand beslissen in haar plaats … Dit is in een notendop de plot van de film ‘L’embarras du choix’ van Eric Lavaine uit 2017 met een schitterende Alexandra Lamy in de hoofdrol.

“Tal van pas afgestudeerde ingenieurs op zoek naar de job van hun leven, zullen zich op de ene of andere manier in deze situatie herkennen”, meent doctoraatsonderzoeker Sofie Craps. “Met dit verschil dat zij geconfronteerd worden met een veelvoud van mogelijkheden in een grabbelton van jobs. Hoe meer keuze er is, des te belangrijker is het om te weten ‘welk type van ingenieur ben ik?’ en ‘waar ben ik echt goed in?’. Dat is precies het onderwerp van het PREFER-project, een acroniem voor ‘Professional Roles and Employability for Future Engineers’. Dit project wil de studenten helpen bij het identificeren van hun sterktes en groeipunten en hen tijdens de opleiding al laten kennismaken met de professionele rollen die ze als industrieel ingenieur kunnen spelen”.

Van rollen naar competenties

PREFER is een project dat kadert in het Erasmus+ Programma van de EU. Naast de KU Leuven werken ook de TU Delft en TU Dublin mee. Engie, Siemens Nederland, BDO Advisory Human Capital en het Ierse energiebedrijf ESB zijn de bedrijfspartners. Verder zijn ook de beroepsorganisaties ie-net, Agoria Vlaanderen, Kivi en Engineers Ireland van de partij, evenals de Europese ingenieursnetwerken SEFI en FEANI.

In een eerste fase van haar onderzoek identificeerde Sofie drie categorieën van professionele rollen voor de startende ingenieur. Dat zijn ‘product leadership’ (ingenieurs die focussen op radicale verandering), ‘operational excellence’ (ingenieurs die mikken op procesoptimalisering) en ‘customer intimacy’ (ingenieurs die in eerste instantie klantgerichte oplossingen bedenken).

“De volgende stap bestond erin dit model te toetsen en te valideren”, vertelt Sofie. “Dit gebeurde aan de hand van een hele batterij van bevragingen en panelgesprekken bij en met studenten, alumni en ondernemers. Tegelijk gingen experten, ingenieurs en HR-managers aan de slag om deze profes sionele rollen te vertalen in een reeks representatieve profes sionele competenties. Dit heeft geleid tot profielen bestaande uit 6 tot 8 typische competenties per rol. Zo blijken bijvoorbeeld een positieve kritische ingesteldheid en efficiënt kunnen organiseren cruciaal te zijn voor ‘operational excellence’, creativiteit en overtuigingskracht voor ‘product leadership’ en klantgerichtheid en empathisch vermogen voor ‘customer intimacy’.

Sofie Craps

Prof. Greet Langie en Maarten Pinxten

Van competenties naar cases

“Eenmaal de relevante competenties in kaart gebracht, kon begonnen worden met de ontwikkeling van de eigenlijke tool”, vervolgt projectcoördinator Maarten Pinxten. “Die bestaat uit een test waarin de interesses van de aankomende ingenieurs gelinkt worden aan de verschillende rollen en de studenten tevens met de competenties aan de slag gaan”.

De tool is een knap staaltje van teamwerk. “Samen met deskundigen van TU Dublin en BDO hebben we een ‘situational judgement test’ gemaakt met daarin realistische cases die betrekking hebben op de verschillende competenties”, aldus Maarten. “In totaal werden 23 casussen uitgewerkt. De deelnemers aan de test krijgen bij elke case vier mogelijke reacties voorgeschoteld om de situatie of het probleem dat aan de orde is aan te pakken. Op een vijfpuntenschaal geven ze aan hoe ‘gepast’ zij elk van die reacties vinden. Uit deze resultaten kan dan afgeleid worden in welke mate het responspatroon van de student afwijkt van dat van experten uit de ingenieurspraktijk en in welke professionele rol de deelnemer zich het meest herkent. Tegen eind 2019 als het project afloopt, zal de testtool gevalideerd zijn en klaar om geïmplementeerd te worden in de ingenieursopleiding”.

Van concept naar implementatie

Het academiejaar 2020-2021 wordt het jaar van de waarheid. Dan krijgt de tool een plaats in het vernieuwde curriculum van de faculteit, om te beginnen in de eerste bachelorfase. Prof. Greet Langie, promotor van het PREFER-project, die als vicedecaan Onderwijs de hele hervormingsoperatie in goede banen leidt, heeft al een klare kijk op het implementatieproces. “In de eerste fase ligt het accent op het sensibiliseren van de student. De ‘Dag met een ingenieur’ is een uitgelezen gelegenheid om het model te introduceren. Voor het eerst kan de student zich vergewissen van hoe gevarieerd het ingenieursberoep wel is. In de tweede fase vormen de bedrijfsbezoeken de ‘kapstok’. Daar gaan we een stap verder in de richting van kritische reflectie. De derde fase zal in het teken staan van de concretisering van de persoonlijke professionele rol. Dankzij de toenemende contacten met het werkveld en de implementatie van de testen die we ontwikkeld hebben, zullen we de studenten stimuleren om kritisch te reflecteren over hun waarden, sterktes en zwaktes. Zo krijgen ze een idee van de professionele rol(len) waar ze zich goed in voelen en dus best ook naar uitkijken als ze gaan solliciteren. Finaal zal de ingenieur in spe kunnen focussen op de competenties die bij deze professionele rol(len) horen en zich zo optimaal voorbereiden op de beroepspraktijk”.

Van lastig naar leuk

Keren we tot slot even terug naar Eric Lavaines film uit 2017. Veel verbeelding heb je niet nodig om Juliettes hartverscheurende keuze te transponeren naar vandaag en een remake van de prent. In het nieuwe scenario is Juliette een laatstejaarsstudente industrieel ingenieur op een van de campus sen van de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen. Tijdens haar studie is ze actief in de weer geweest met de nieuwe PREFER-tool. We volgen Juliette bij haar eerste stappen op de arbeidsmarkt. Een job heeft ze eigenlijk in het voorjaar al aangeboden gekregen tijdens de jobbeurs op haar campus, maar toch wil Juliette nog even rondkuieren op de grote markt. De rest van de story verklappen we niet. De titel wel. Die luidt niet langer ‘L’embarras du choix’. Op de affiche prijkt nu ‘La joie du choix’.

Yves Persoons

Het PREFER-project is ondersteund door het Erasmus+ programma van de EU (Grant Agreement 575778-EEP-1-2016- BE-EPPKA2-KA).

Meer informatie: www.preferproject.eu