DAG VAN DE ‘INGENIEUR & DUURZAAMHEID’ WORDT TOPEVENT

Op 19 december 2023 verzamelden ruim 700 derdejaars bachelor van vijf campussen in Leuven voor het tot nog toe grootste faculteitsbrede event: de Dag van de Ingenieur & Duurzaamheid, het hoogtepunt van het gelijknamige opleidingsonderdeel. Twee eminente gastsprekers en acht thema-workshops zorgden voor een beklijvend programma.

Ingenieur en Duurzaamheid’ maakt deel uit van de polyvalente ingenieursvorming, d.i. het programma dat alle bachelors industrieel ingenieur op alle campussen (op Diepenbeek na) volgen. Aangezien de derdejaars al een afstudeerrichting hebben gekozen, wordt aan het opleidingsonderdeel deels een verschillende inhoud gegeven. Dat verklaart het rijke aanbod van workshops: van computerrecyclage, gezonde ecosystemen, energie-efficiënte gebouwen en duurzaam ondernemen tot de stijging van de zeespiegel en de grondstoffen voor elektrische wagens. Bijna 50 docenten, onderzoekers, medewerkers en zelfs alumni van de betrokken campussen droegen hun steentje bij tot het succes.

Alternatieven

Prof. Gerard Govers, vicerector Wetenschap & Technologie van KU Leuven en bevoegd voor het duurzaamheidsbeleid van de universiteit, opende de dag. Hij had het over de maatschappelijke rol van de ingenieur en het veranderde verwachtingspatroon in de samenleving. “Dat onze contreien vandaag tot de meest welvarende regio’s van de wereld behoren, is voor een belangrijk deel het werk van de ingenieurs”, aldus de vicerector. “De ingenieursopleidingen werden ruim een eeuw geleden opgericht om de industrialisering mogelijk te maken die ervoor gezorgd heeft dat meer mensen dan ooit voorheen in welvaart leven.” Nu de manier waarop dit gebeurd is, niet langer vol te houden is, komt de samenleving opnieuw bij de ingenieurs aankloppen om alternatieven te bedenken voor het ongebreidelde gebruik van grondstoffen en fossiele energie. Dit is volgens de vicerector de grote uitdaging waarvoor de huidige en toekomstige ingenieurs staan: de ontwikkeling van nieuwe technologieën voor de transitie naar een duurzame economie.”

Donut economie

Duurzame economie was het onderwerp van de eerste gastspreker: Kate Raworth, professor Economie aan Oxford University en auteur van de bestseller ‘Doughnut Economics’, een boek dat wereldwijd de ideeën over duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid hebben veranderd. In haar lezing zette ze de kernideeën nog even op een rijtje. In essentie komt prof. Raworths boodschap erop neer dat er geen planetaire grenzen overschreden mogen worden. De klimaatverandering mag niet doorschieten, de biodiversiteit moet behouden blijven, de oceanen mogen niet verder verzuren, de lucht niet verder vervuild, enz. Zo zijn er negen voorwaarden die de buitenkant van de donut vormen, de ‘ecological ceiling’.

Tegelijk is het evenmin de bedoeling om door de bodem te zakken en de menselijke basisbehoeften los te laten. In cruciale zaken zoals gezondheidszorg, onderwijs, huisvesting, zuiver water, voeding, sociale gelijkheid, e.d. moet voorzien blijven. Deze vormen de binnenring van de donut. In het deeg van de donut kan de economie floreren. Alles wat buiten deze bandbreedte valt is volgens prof. Raworth niet duurzaam omdat het de planetaire grenzen overschrijdt. Als een bedrijf meer grondstoffen verbruikt of CO2 uitstoot dan zijn ‘fair share’, is er een probleem. Maar dat geldt ook aan de binnenkant van de donut.

Een bedrijf dat producten verhandelt die in verre landen door onderbetaalde werknemers in erbarmelijke omstandigheden zijn gemaakt, zakt door de bodem van de donut.

Een duurzame economie balanceert volgens prof. Raworth tussen een ecologische bovengrens een sociale ondergrens. Oneindige groei is niet alleen onhaalbaar, ze is ook gevaarlijk. De oplossing is een ‘embedded economy’ die het accent verlegt van degeneratief naar regeneratief design zodat aan de behoeften van iedereen kan worden voldaan binnen de mogelijkheden en het draagvlak van de planeet.

Misverstand

In zijn lezing ‘The Misunderstanding of the Century: a new vision on Engineering and Sustainablility’ gaf em. prof. Leo Van Broeck een eigenzinnige visie op duurzaamheid. Volgens de voormalig Vlaamse Bouwmeester, is de klimaatverandering niet de essentie van de duurzaamheidsproblematiek. In het lijstje van planetaire grenzen die overschreden zijn, staat de opwarming van de aarde ‘slechts’ op de derde plaats. Het ecologisch probleem bij uitstek is de ineenstorting van het ecosysteem. De natuur sterft uit in snel tempo. Dat is geen gevolg van de opwarming, maar van een slecht gebruik van de ruimte op de planeet, vindt prof.

Van Broeck. “Als we dat niet tijdig beseffen, is alles dood voordat het begint op te warmen.” De klimaatblindheid, de kortzichtigheid, de tunnelvisie van Al Gore en zijn volgelingen noemt hij daarom het misverstand van de eeuw. Er moet prioriteit gegeven worden aan acties die het zelfregulerend vermogen van de aarde herstellen. Dat betekent concreet meer tijd en ruimte geven aan de natuur om te recupereren van de aangerichte schade. De aarde mag dan wel sterk zijn, de biosfeer is kwetsbaar. Verminderen van het landgebruik is daarom minstens even belangrijk als het reduceren van emissies.

Yves Persoons