ΕΠΑΘΛΟ τ.133 by Epathlo Publications

www.epathlo.gr

Λήμνος Λευκάδα Μεσσηνιακές Οινούσσες Άνω πόλη Μονεμβασιάς Εν πλω στα στενά της Σαλαμίνας Στη γη των Κυθήρων 2022 - I I ≈ 4,00 €

133

ΜΟΤΕΡ | ΤΗΛΕΧΕΙΡΙΣΤΗΡΙΑ | ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΙ

Αποκλειστικοί αντιπρόσωποι για Ελλάδα & Κύπρο

Μοτέρ για: συρόµενες πόρτες, ρολά, αυλόπορτες Μπάρες ελέγχου κυκλοφορίας Αυτόµατες γυάλινες πόρτες Πίνακες

1ο χλµ Άργους-Ν. Κίου, Άργος | Τηλ. 2751 181100 | Κιν. 6993954444, 6970605399

www.motercontrol.com

Η εταιρεία μεταφορών BRATSOS transports, με έδρα τη Δαλαμανάρα Αργολίδας, έχει παρουσία σε ολόκληρη την Πελοπόννησο και την Αθήνα. Καθημερινή ανταπόκριση Αθήνα - Αργολίδα, ασφάλεια, ταχύτητα και υπευθυνότητα στις πιο λογικές τιμές με γνώμονα πάντα το συμφέρον σας.

τηλ : 27510 69197 | κιν : 6948370294 email : bratsostransports@gmail.com www.bratsostransports.gr

Ιδιοκτήτρια-εκδότρια: Γεωργία Ντόκου Αρχισυνταξία: Θάλεια Νουάρου Δημιουργικό-Layout: Γιάννης Σουλτανίδης www.positive.net.gr Διαφήμιση: Γεωργία Ντόκου Δημήτρης Κοντούλης

Συντακτική ομάδα: Νίκος Γαλάνης, Έλενα Κολλάτου, Νίνα Κουλετάκη, Χρήστος Κανατάς, Έλλη Μάγκου, Θάλεια Νουάρου, Δημοσθένης Τσαπάρας, Σταυρούλα Φραγκουδάκη. Επιμέλεια - διορθώσεις: Θάλεια Νουάρου, Αλέκος Ξυλοπόδης. Σ’ αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν οι φωτογράφοι:

9 Αντί Επάθλου ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 10 Agenda. Βιβλία, εκθέσεις, φεστιβάλ, πολιτισμός ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 14 Λήμνος. Γυμνή ομορφιά ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 26 Εξωτική Λευκάδα ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 38 Άλλος για την βάρκα μας. Στις Οινούσσες του Μεσσηνιακού ●●●●●●●●●●●● 50 Άνω Πόλη Μονεμβασιάς. Μεσοπέλαγα αρμενίζει ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 58 Σαλαμίνα. Εν πλω στη γραμμή του χρόνου ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 64 Στη γη των Κυθήρων ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 73 ΣΥΝΤΑΓΕΣ: Ροζές από τα Κύθηρα ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● Πολύχρωμη σαλάτα με φακές Εγκλουβής ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 76 ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ: Τα ποστάλια του Αργοσαρωνικού ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 82 Μια στάση εδώ ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●

Εξώφυλλο: Δημήτρης Σταμάτης, instagram: @dimitris.A.stamatis ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ // Κωδ. ΕΛΤΑ: 5167 Απαγορεύεται οποιαδήποτε αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή ύλης του περιοδικού χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια του εκδότη. Τα άρθρα εκφράζουν τις προσωπικές απόψεις των συντακτών και δεν αποτελούν θέση του περιοδικού. 6

Νίκος Γαλάνης, Δημήτρης Ελευθεράκης, Χρήστος Κανατάς, Έλενα Κολλάτου, Θάλεια Νουάρου, Δημήτρης Σταμάτης, Λεωνίδας Τούμπανος, Σταυρούλα Φραγκουδάκη Επεξεργασία εικόνας: Γιάννης Πουλημένος Εκτύπωση: Polygraphos press ΕΔΡΑ: Μιδέας 5, ΤΚ. 21055 Αγία Τριάδα Αργολίδας Τηλ.27520 45095, 99700 Fax. 27520 45096 e-mail: info@epathlo.gr ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ (ετήσιες) Ιδιωτών: 20,00 € Επιχειρήσεων, Νομικών προσώπων & Εξωτερικού: 50,00 € Ο.Τ.Α.: 65,00 € Εθνική Τράπεζα: 427 / 00523295 Πειραιώς: 5500018321433 Συνδρομές: Φρόσω Αγγελοπούλου, Γιώτα Μπούνου

παγωτό με πρόβειο γάλα ημέρας

the best ice cream you′ve ever tasted! Τα παγωτά Provio είναι φτιαγμένα με αγνά άριστα υλικά και πολύ μεράκι. Το μυστικό της επιτυχίας τους είναι ότι η παρασκευή τους γίνεται με αυθεντικό φρέσκο πρόβειο γάλα, χαρακτηριστικό που εγγυάται ποιοτικότερο και νοστιμότερο αποτέλεσμα. Η καθημερινή έρευνα, η καινοτομία, η τεχνογνωσία και το πάθος των pastry chefs της Provio προσφέρουν εμπνευσμένες δημιουργίες που εξελίσσουν την γεύση του παγωτού και αναδεικνύουν τα ποιοτικά ελληνικά προϊόντα. Κατά την ετοιμασία τους δεν γίνεται χρήση φυτικών είτε trans λιπαρών και όλα τα προϊόντα είναι GMO free. Η εταιρία επιπλέον παράγει σειρές χειροποίητων γλυκών που εξυπηρετούν όλα τα κανάλια HO.RE.CA. και προσφέρουν διαρκώς νέες λύσεις στον επαγγελματία. Η επιχείρησή μας πιστοποιείται κατά ISO και εν συνεχεία κατά FSSC 22000. Η επιλογή των τεχνολογιών μας και των συσκευαστικών υλικών μας πλαισιώνουν σταθερά την φιλοπεριβαλλοντική πολιτική μας. Η ειδοποιός διαφορά στην σύσταση των προϊόντων Provio είναι ότι λόγω της θερμιδικής τους κατανομής μπορούν να

ενσωματώνονται στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης σύγχρονης διατροφής και να αποτελούν στοχευμένη επιλογή για ιδιαίτερα απαιτητικές κατηγορίες διατροφών όπως : η παιδική, η αθλητική, η Vegan, η χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, κ.α. Το αποτύπωμά μας στην κοινωνία έχουμε επιλέξει να το αφήνουμε περισσότερο στα σχολικά δίκτυα και στους σχετικούς συλλόγους. Καταφέρνουμε να τονίζουμε μέσα από τις χορηγίες μας σε αθλητικές διοργανώσεις, σε τοπικές αθλητικές ακαδημίες και στις συνολικές μας δράσεις ότι η σωστή υγιεινή διατροφή διασφαλίζεται κατά κύριο λόγο από τρόφιμα ανώτερης ποιότητας με ταυτότητα. Στο χρονοδιάγραμμα του business plan μας εμπεριέχεται μεσοπρόθεσμα η κατασκευή των νέων βιοτεχνικών μας εγκαταστάσεων στην περιοχή μας, οι οποίες θα είναι στα πρότυπα επισκέψιμων μονάδων παραγωγής για να υποδέχονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα των σχολείων, των μεταλυκειακών και πανεπιστημιακών σχολών καθώς και την υλοποίηση σεμιναρίων-ημερίδων του κλάδου μας.

τηλ. 27520 99300 • fax. 27520 25822 email. info@foodprom.gr • www.provio.gr

Θάλεια Νουάρου

Πηγή Νουάρου

ο περασμένο καλοκαίρι έπεσε στα χέρια μου ένα κείμενο του Οδυσσέα Ιωάννου. «Σχεδόν ποτέ δεν ξέρεις πότε θα είναι η τελευταία φορά», ήταν ο τίτλος του. Αμέσως έτρεξα να αναζητήσω το τελευταίο του βιβλίο, Το νερό να γίνεις / λόγια επί προσωπικού, μια συλλογή κειμένων δημοσιευμένων σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες από το 2008 έως το 2014. Δεν το έχω ανοίξει ως τώρα. Είμαι απ’ αυτές που νομίζουν πως ο χρόνος είναι άπειρος κι αυτό ίσως να ‘ναι και μια άμυνα στη φθορά… Ήμουν γύρω στα 16 χρονών όταν είχα πρωτοσυντήσει τον Οδυσσέα Ιωάννου. Συντάκτης τότε στο περιοδικό Μετρό, κρατούσε τη στήλη της τελευταίας σελίδας, τα «κέρματα». Τόσο μ’ είχε επηρεάσει που του ‘γραψα μέχρι και γράμμα, γράμμα κανονικό στο χαρτί και του το ταχυδρόμησα με ψευδώνυμο. Δεν ξέρω αν έφτασε στα χέρια του, ούτε έλαβα ποτέ απάντησή του. Μπορεί και να τον είχα ερωτευτεί. Τι σημασία έχει; Ο σπόρος είχε εμφυτευτεί κι εγώ ήθελα να γίνω γραφιάς, να ασχοληθώ με τα περιοδικά. Και έτσι τελικά συνέβη… Κι έρχεται πάλι το καλοκαίρι και το κείμενο ξανάρθε στα χέρια μου. Από άλλον αποστολέα και με διαφορετική αφορμή αυτή η φορά. Η συζήτηση αφορούσε τη ροή, τη σύμπλευση με τη ροή για την ακρίβεια, και το νερό που την εμπεριέχει. Εντός του όλα γίνονται ελαφρά σαν μεταξένια. Τα πάντα επιβραδύνονται καθώς αποκτούν την ποιότητά του, γίνονται λεπτεπίλεπτα και καθαρά, σχεδόν διάφανα. Μέσα του αναπτύσσεται η ζωή· είναι η ζωή, νερένια. Έχει όμως κι άλλες ποιότητες το νερό. Μπορεί να γίνει ορμητικό σαν καταρράκτης, μπορεί να εγκλωβιστεί, να παραμείνει στάσιμο και να βαλτώσει. Μπορεί να γίνει βίαιο, σαν λυσσασμένο ποτάμι, νεροποντή και φουσκωμένη θάλασσα και να σε καταπιεί. Κι εσύ πάντα εκεί, να συμπορεύεσαι μαζί του σαν κάποιο ιστιοφόρο με σύμμαχό σου ένα πανί. Μια θάλασσα σου δόθηκε, δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Και καθώς η μόνη σταθερά είναι η ΑΝΤΙ ΕΠΑΘΛΟΥ

αλλαγή, κανείς δεν περπατά στο ίδιο ποτάμι δυο φορές. Ούτε το ποτάμι είναι ίδιο ούτε κι άνθρωπος, είχε πει ο Ηράκλειτος. Όλα για μια και μοναδική φορά, όλα πολύτιμα κι αναντικατάστατα – κι όλα συνδεδεμένα σε μια διαδοχή. Σαν τα κύματα της απέραντης θάλασσας που εμπεριέχονται το ένα στο άλλο... Παίρνω λοιπόν το βιβλίο στα χέρια μου και μοιράζομαι λίγες γραμμές σαν να ‘τανε δικές μου. Με την έννοια άλλωστε του συνεχές, μονάχα ό,τι μοιράζεται υπάρχει. Να ξαναψάξω για φύτρες σκοταδιού και κόμπους νερού στα βιβλία του Ντοστογέφσκι και του Καμύ. Να πάρω το μέρος των λέξεων. Να σαλιαρίζω με τον ήλιο όπου τον πετυχαίνω. Να πάρω το μέρος του ξελογιάσματος. Να ονειρεύομαι. Να πάρω το μέρος της μαστροπείας. Να ξαναβάλω βινύλια στο πικάπ. Να πάρω το μέρος των απόντων. Να κάνω ένα ακόμη μπάνιο στη θάλασσα. Να πάρω το μέρος της πατρίδας μου. Να φροντίσω εκείνα τα λουλούδια που έτσι κι αλλιώς δε βγάζουν χειμώνα. Να πάρω το μέρος του αίματος. Να ζήσω με τις αναθυμιάσεις της επαναστατικότητάς μου. Να πάρω το μέρος των χαρταετών. Να κάνω κάτι με την ελευθερία μου. Σπαταλιέται σαν βρομόνερο σπασμένου αγωγού. Να πάρω το μέρος των πιθανοτήτων. Να συμμαζέψω το ντουλάπι με τα φάρμακα και τα δηλητήρια. Να πάρω το μέρος των ζωγραφιών. Να ησυχάσω λίγο, παρατράβηξε. Να πάρω το μέρος των παιδιών. Να χαζεύω στον μεγάλο δρόμο. Να πάρω το μέρος των παράξενων σχημάτων. Να πάρω ένα παιχνιδάκι για τη μικρή. Να πάρω το μέρος της. Οριστικά. Καλό καλοκαίρι… *Το νερό να γίνεις κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. 9

Σύλλογος Γυναικών Λάππα

Σταυρούλα Φραγκουδάκη

Μελισσάνθη

Η Ωραία Μεταμορφωμένη

Με έτος ίδρυσης το 2007, η «Μελισσάνθη» είναι ο μοναδικός αμιγώς γυναικείος Σύλλογος στον Δήμο Δυτικής Αχαΐας. Εδρεύει στο χωριό Λάππα και πέρα από το χορευτικό τμήμα, που λειτουργεί όλο τον χρόνο εκπροσωπώντας τον σύλλογο σε διάφορες εκδηλώσεις, προσφέρει μέσω των τμημάτων του εκμάθηση παραδοσιακών και λάτιν χορών, ενώ λειτουργεί και τμήμα Zumba. Σημείο αναφοράς αποτελεί και η Γιορτή Αγροτικών Προϊόντων, που περιλαμβάνει εδέσματα, ζωντανή μουσική και χορούς και διοργανώνεται κάθε καλοκαίρι στο χωριό από την πρώτη χρονιά της ίδρυσης του συλλόγου με εξαίρεση τα δύο χρόνια της καραντίνας. Επιπλέον, ο σύλλογος πραγματοποιεί ετήσιο Χριστουγεννιάτικο bazaar στην κεντρική πλατεία του χωριού με κατασκευές από τις ίδιες τις κυρίες και διάθεση ημερολογίων. Πάντα δραστήριες, γεμάτες όρεξη και κέφι διοργανώνουν επίσης εκδρομές, επισκέψεις σε θέατρα, απογευματινούς περιπάτους κ.ά. Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει στις κοινωνικές δράσεις του συλλόγου, οι οποίες περιλαμβάνουν τη δημιουργία τράπεζας αίματος στο Νοσοκομείο Πατρών και οργάνωση αιμοδοσίας δύο φορές τον χρόνο, τη διοργάνωση ιατρικών ημερίδων για ενημέρωση και πρόληψη σε ιατρικά θέματα αλλά και τη λειτουργία κινητών μονάδων εξέτασης για τον πνεύμονα, τον μαστό κ.ά. Δεν σταματούν όμως ούτε εδώ! Συγκεντρώνουν τρόφιμα για πρόσφυγες, σεισμοπαθείς, πλημμυροπαθείς... Όπου υπάρχει ανάγκη η «Μελλισάνθη» βρίσκεται εκεί, προκειμένου να παρέχει βοήθεια. Από δέκα γυναίκες απαρτίζεται το Δ.Σ. του Συλλόγου που σήμερα τελεί υπό την προεδρία της κ. Βασιλικής Ανθοπούλου Νταούτη με αντιπρόεδρο την κ. Μπίντω Μανιάτη και γραμματέα την κ. Ευγενία Λαγού, οι οποίες κατά καιρούς έχουν τελέσει και προεδροι του Συλλόγου. Όμοια και οι κ.κ. Δήμητρα Αργυρού, Βάσω Λαγού και Κική Μανιάτη κι όλες τους ανεξαιρέτως αξίζουν τα συγχαρητήρια και την έμπρακτη υποστήριξη μας. Τηλ.: 26930 31942, FB.: Σύλλογος Γυναικών Λάππα «Μελισσάνθη».

«Το παραμύθι μιλάει για τη φιλία ενός μυρμηγκιού και μιας κάμπιας που στο τέλος μεταμορφώνεται σε πεταλούδα. Μία όμορφη ιστορία για την πορεία της ζωής της κάμπιας. Μια φιλία δυνατή έχει δημιουργηθεί… τι και αν είμαι μυρμηγκάκι και αν είσαι κάμπια τρομερή… μαζί θα ονειρευτούν αυτό το κόσμο… και όσα είχαν φανταστεί μπορούν να τα καταφέρουν από ψηλά αυτός και αυτή! Η δύναμη της φιλίας και των ονείρων είναι η δύναμή τους!» Η Σταυρούλα Φραγκουδάκη ζει τα τελευταία χρόνια στη Λήμνο, γράφει ποίηση και παραμύθια καθώς είναι και αφηγήτρια παραμυθιών. Η Ωραία Μεταμορφωμένη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Επιστροφή.

Αθηνά Πριμικίρη

Εκπαίδευση 4.0 Βήματα δημιουργικότητας «Καθώς η φύση της δημιουργικότητας είναι πολυδιάστατη, η δημιουργικότητα αποτελεί, άτυπα μεν - ουσιαστικά δε, στόχο της ζωής του ανθρώπου, τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Συνδέεται με όλα τα χαρακτηριστικά μιας υγιούς και παραγωγικής εξέλιξης του ατόμου, σε σχέση με τον εαυτό του, την οικογένεια, την οικονομία, την κοινωνία, τον κόσμο! Αυτοδικαίως, κατά συνέπεια, απασχολεί ιδιαίτερα την εν ευρεία και στενή έννοια, Παιδεία και Εκπαίδευση. Με αυτό το πνεύμα, η Αθηνά Πριμικίρη ξεδιπλώνει με ολοκληρωμένο τρόπο τη δημιουργικότητα ως προς τη φύση της, ως προς τον ρόλο της και ως προς την ανάπτυξη και αξιοποίησή της. Έχοντας αναπτύξει με μαεστρία όλο το φάσμα των θεμάτων που αφορούν τη δημιουργικότητα, οδηγεί τον αναγνώστη και μελετητή, από την εννοιολογική πολυσυνθετότητα της δημιουργικότητας, στην κατανόησή της, στην ανάλυσή της ως κοινωνικό-οικονομικό φαινόμενο, στις διαστάσεις και τις πηγές της, καταλήγοντας στο επίδικο «αντικείμενο», το ερώτημα, αν η δημιουργικότητα μπορεί να διδαχθεί», γράφει ο κ. Γιώργος Σταμάτης, Σύμβουλος Ανάπτυξης και Εκπαιδευτής Επιχειρήσεων, Coach και Συγγραφέας, στον πρόλογο του βιβλίου. Η διακεκριμένη εκπαιδευτικός και συγγραφέας του καινοτομικού, μοναδικού ίσως για τη χώρα μας, βιβλίου Εκπαίδευση 4.0 Μάθηση και Δεξιότητες του 21ου αιώνα Επιχειρηματικές Δεξιότητες στην Εκπαίδευση, συνεχίζει τη συγγραφική της πορεία με αυτό το βιβλίο, που δείχνει να είναι η φυσική συνέπεια και συνέχεια του προηγούμενου! Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος.

Βιβλία, εκθέσεις, φεστιβάλ, πολιτισμός

Μάνη νουάρ 15 ιστορίες μυστηρίου Δεκαπέντε συγγραφείς, μέλη της Ελληνικής Λέσχης Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας (ΕΛΣΑΛ) συνυπάρχουν στο βιβλίο που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ. Η Έξω Μάνη αποτελεί το σκηνικό για τις ιστορίες τους – ψηφίδες καλειδοσκόπιου, το μαύρο στη θέση του μπλε του Μεσσηνιακού κόλπου, σημειώνει η συγγραφέας και συνεργάτης μας Νίνα Κουλετάκη, η οποία συμμετέχει στην έκδοση. Παράλληλα, κυκλοφόρησε και την 2η συμπληρωμένη έκδοση του εξαντλημένου βιβλίου της Φόνισσες, που αφορά στον βίο και τα έργα σαράντα και πλέον γυναικών δολοφόνων που έδρασαν ανά την υφήλιο, εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια. Το Μάνη νουάρ περιλαμβάνει 15 καλογραμμένες ιστορίες, που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον των αναγνωστών, αποτελώντας συγχρόνως, χάρη στη γλαφυρότητά τους, έναν πρώτης τάξεως τουριστικό οδηγό για την ανακάλυψη-εξερεύνηση της Μεσσηνιακής Μάνης. Κεντρικό ρόλο στις ιστορίες αυτές έχει η Στούπα, αφού ο εμπνευστής και συντονιστής της έκδοσης είναι ο Παναγιώτης Γιαννουλέας, που κατάγεται απ’ αυτήν και την επικαλείται με κάθε αφορμή. Οι αμοιβές των συγγραφέων θα διατεθούν για την ενίσχυση της βιβλιοθήκης του 1ου Δημοτικού Σχολείου Δυτικής Μάνης που εδρεύει στη Στούπα. Οι φωτογραφίες που κοσμούν το βιβλίο είναι της Άννας Ραπτέα.

MΕΛΙΤΖΑZZ 2022 REUNION! 7 - 10 Ιουλίου, Λεωνίδιο Μετά από 9 χρόνια ζωής και 2 χρόνια απουσίας λόγω πανδημίας, το Μελιτζάzz επιστρέφει με τη 10η διοργάνωσή του υποσχόμενο όμορφες εμπειρίες στους επισκέπτες του. Δύο χρόνια απουσίας. Δύο χρόνια αναμονής. Λες και όλη η χαμένη χαρά, η γιορτή και η εμπειρία των δύο ετών μαζεύτηκε και φούσκωσε, μεγάλωσε κι έγινε προσμονή κι ανάγκη μαζί… «Καούρ εμαζούμαϊ!» (Καλώς εμαζευτήκαμε! στα τσακώνικα) σε ένα γεμάτο τετραήμερο, όπου η τσακώνικη κληρονομιά συναντά σύγχρονα ακούσματα και μουσικές, έργα σύγχρονης τέχνης, εκθέσεις, κινηματογραφικές προβολές, εργαστήρια, περιηγήσεις και ξεναγήσεις στα μονοπάτια της πόλης, κάτω από τον κοκκινόβραχο και, φυσικά, τοπικές γεύσεις, γαστρονομικές απολαύσεις και κεράσματα με βάση την τσακώνικη μελιτζάνα. Η φετινή επανένωση θα φέρει ξανά κοντά τους επισκέπτες του φεστιβάλ αλλά και παλιούς συμμαθητές και καθηγητές, ανοίγοντας και εγκαινιάζοντας το μόλις αναπαλαιωμένο παλαιό Γυμνάσιο Λεωνιδίου, ένα εμβληματικό κτίριο της πόλης, που θα φιλοξενήσει εκθέσεις και δράσεις και, βεβαίως, πολλά reunion παλιών μαθητών και καθηγητών! Εξαιρετικοί μουσικοί θα μας συνοδεύσουν στην απόλαυση, τη χαρά και τον χορό, μέσα από διαφορετικά μουσικά στυλ. Θα είναι μαζί μας οι Χορωδίες Ενηλίκων Νότιας και Βόρειας Κυνουρίας, οι Amorosa ensemble με παραδοσιακή μουσική από το Αιγαίο και τη Μικρασία, οι Βάσια Βουγιουκλή trio με μελωδίες από σμυρναίικο και jazz fusion, οι The Storyville Ragtimers με μουσικές της Νέας Ορλεάνης, οι Idra Kayne Χ MCD, ο Coslee και οι Μουσικοί του Κουτιού, η σπουδαία ορχήστρα της τηλεοπτικής εκπομπής «Μουσικό Κουτί» με μουσικές εμπνεύσεις από την Ελλάδα, τη Μεσόγειο και τον κόσμο. Παράλληλα, η εικαστικός Μαρία Βαρελά θα παρουσιάσει εικαστικές δράσεις σύγχρονης τέχνης και εργαστήριο με θέμα την εξερεύνηση της τσακώνικης υφαντικής τέχνης σε συνδυασμό με την τσακώνικη διάλεκτο, ενώ ο Γερμανός καλλιτέχνης Christian -Lake- Wahle θα παρουσιάσει έκθεση έργων σύγχρονης ζωγραφικής με έργα που δημιούργησε κατά την τελευταία πενταετία στο Λεωνίδιο και την Πραγματευτή. Στο Cine-Melitzazz θα προβληθούν τρεις ταινίες. Επιπλέον, το φεστιβάλ θα περιλαμβάνει κουκλοθέατρο για τους μικρούς μας φίλους, δημιουργικά εργαστήρια και ένα διαδραστικό παιχνίδι περιήγησης. Θα λειτουργούν οι τρεις μόνιμες εκθέσεις στην Φάμπρικα πολιτισμού περί της τσακώνικης ιστορίας και παράδοσης, στον Πύργο Τσικαλιώτη περί της αρχιτεκτονικής της Τσακωνιάς και στο παλιό δημοτικό το «Κέντρο πληροφόρησης για τη χλωρίδα του Πάρνωνα». Διοργάνωση: Δήμος Νότιας Κυνουρίας, Αναπτυξιακή Πάρνωνα A.Α.Ε. Σχεδιασμός & καλλιτεχνική διεύθυνση: Σωτήρης Μπόλης. Πληροφορίες: www.melitzazz.gr, FB.: @melitzazz, τηλ.: 27570 22807. 12

Βιβλία, εκθέσεις, φεστιβάλ, πολιτισμός

WIN E RY

το κρασί του καλοκαιριού

Δούρος Δημήτρης

τηλ. 27510 24908 info@danaonwines.gr www.danaonwines.gr

Λήμνος

Γυμνή ομορφιά Σταυρούλα Φραγκουδάκη Δημήτρης Ελευθεράκης, Σταυρούλα Φραγκουδάκη

●

Απογυμνωμένη από δάση και ψηλά βουνά, ταπεινή μα αγέρωχη, μυρίζει αλμύρα και θυμάρι. Εκθαμβωτική από τις αποχρώσεις του Αιγαίου, την ώχρα του σταριού και την πορεία του ήλιου, που λόγω του χαμηλού της υψόμετρου, έχεις την ευκαιρία να παρακολουθείς απ’ άκρη σ’ άκρη. Ήρεμη και γαλήνια η ενέργειά της, αυθεντικά φιλόξενοι οι άνθρωποι που συναντάς στο διάβα σου, η Λήμνος αποτελεί έναν ανεξερεύνητο παράδεισο για τους πολλούς. Η πλούσια ιστορία της χάνεται στα βάθη των αιώνων. Τα πάντα σ’ αυτό το νησί μοιάζουν να παίζουν το παιχνίδι του κρυμμένου θησαυρού κι εσύ διψάς να τον ανακαλύψεις…

αμπερή «ανεμόεσσα» κατά τον Όμηρο, νησί του Ηφαίστου, νησί της φωτιάς μου προσέφερε απλόχερα ένα ταξίδι στον χρόνο… Μετά από εννιά ώρες ταξίδι με το καράβι από το Λαύριο έφτασα στο λιμάνι της Μύρινας, πρωτεύουσας του νησιού. Το όνομά της προήλθε από τη θυγατέρα του βασιλιά της Ιωλκούς, την οποία πήρε σύζυγο ο Θόας, ο πρώτος βασιλιάς της Λήμνου. Με το βλέμμα στραμμένο στη Δύση και όχι στην Ανατολή, όπως σε αλλά ακριτικά νησιά του Βορείου Αιγαίου, η Μύρινα απλώνεται ανάμεσα σε δύο ορμίσκους, τον Ρωμαίϊκο και τον Τούρκικο γιαλό. Επί τουρκοκρατίας κοντά στο κάστρο ζούσαν οι άνθρωποι της τούρκικης φρουράς με τις οικογένειές τους και από την άλλη μεριά οι Έλληνες, εξ’ ου και οι δύο αυτές ονομασίες. Συνάντησα 16

●●

Στη Λήμνο, λέν οι ντόπιοι, κλαις πάντα δύο φορές… Μια που έρχεσαι και μία που φεύγεις!

● Η Μύρινα συννεφιασμένη. ●● Ηλιοβασίλεμα στο

ακρωτήρι Μουρτζέφλος. ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ | Λήμνος

μια πόλη με γραφικά καλντερίμια, πλακόστρωτα σοκάκια, χαμηλά σπίτια και αρχοντικά με τριανταφυλλιές – το άρωμα της θάλασσας απλώνονταν παντού, όπου και αν στεκόμουν. Περπατώντας στην αγορά, έφτασα στο παλιό λιμάνι που είναι γεμάτο ταβερνάκια και ψαροκάϊκα. Σηκώνοντας το βλέμμα μου βλέπω τον Άϊ Νικόλα, τον προστάτη των ναυτικών, να στέκει εκεί ψηλά και από την άλλη πλευρά να δεσπόζει το Κάστρο του νησιού γεμάτο από ζωή. Τα ελάφια και τα αγριοκάτσικα σ’ απόσταση αναπνοής παρατηρούσαν το κάθε μου βήμα καθώς ανηφόριζα τα όμορφα σοκάκια του. Μια βόλτα απολαυστική που με έβγαλε στον Ρωμαίικο γιαλό την ώρα που η θάλασσα κατάπινε τον ήλιο… Ο ορίζοντας πεντακάθαρος και το βλέμμα έφτανε μέχρι τον Άθωνα, την κορφή του Άγιου όρους. Εικόνες και στιγμές μοναδικές απ’ αυτές που θες να κρατήσεις για πάντα στη μνήμη… Ξεκίνησα με λαχτάρα την εξερεύνηση του παραμυθένιου αυτού νησιού. Δύο πράγματα είχα στο μυαλό μου: πως στη Λήμνο βρίσκονται 110 αμμουδερές παραλίες και ότι στον δρόμο μου γι’ αυτές θα συναντούσα περισσότερα από 400 ξωκλήσια που σαν αγριολούλουδα απλώνονται διάσπαρτα σε ολόκληρο το νησί. Μαζί,θα συναντούσα ανεμόμυλους, συκιές, πηγάδια και παλιά γεφύρια, αναρίθμητα αμπέλια και μαντριά, αφού η Λήμνος φημίζεται για τα εξαιρετικά κρασιά και τα τυριά της. Είχα ακούσει ότι από την τοποθεσία Θέρμα περνά ο δρόμος που θα με οδηγούσε στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία κι αυτήν την τοποθεσία επέλεξα για την πρώτη μου στάση, προκειμένου να αγναντέψω ολόκληρο το νησί από ψηλά. Μια απίστευτη θέα με περίμενε στα 374μ. υψόμετρο, γεμάτη από δαντελωτά ακρογιάλια, ολόγυρα ξέρες και πέρα μακριά η κορφή του Άθωνα, η Θάσος, η Σαμοθράκη και η Ίμβρος. Χαζεύω από ψηλά τα χωριά, παραθαλάσσια και μη, ν’ απλώνονταιαπ’ άκρη σ’ άκρη σ’ ολόκληρο το νησί. Στα δυτικά ο περίφημος Κάσπακας με την παραλία του Άϊ Γιάννη και ο Κόρνος με τα περίτεχνα αρχοντικά του. Στρέφοντας το βλέμμα προς τα νοτιοδυτικά αντικρύζω το θαλασσινό Πλατύ με τους Διαβάτες, το νησάκι στην άκρη του όρμου που αποτελεί έναν φοβερό ψαρότοπο για τους ντόπιους ψαράδες. Να και το Θάνος με τη γραφική του πλατεία να αποτελεί σημείο συνάντησης των ντόπιων όλες τις εποχές του χρόνου. Το μάτι μου είχε ήδη γεμίσει θάλασσα… Παραλίες μοναδικές, αμμουδερές σαν μεταξένιες με νερά κρυστάλλινα απλώνονται τριγύρω σε όλη της την ακτογραμμή. Κατηφορίζοντας από τον Προφήτη Ηλία, ο δρόμος με πήγε μόνος του ως τον Κοντιά, 17

το γραφικό μεγαλοχώρι, που βρίσκεται χτισμένο σε πευκόφυτο λόφο. Είναι ένα από τα ωραιότερα χωριά της Λήμνου, καταπράσινο, με θαυμάσια πετρόχτιστα σπίτια και τους μισοερειπωμένους ανεμόμυλους να στιγματίζουν παντού το τοπίο. Διασχίζοντας το γυμνό σώμα του νησιού, προσπερνώντας πινακίδες για χωριά και παραλίες βρέθηκα σ’ αυτήν που θα με οδηγούσε στην Παναγία την Κακκαβιώτισσα, τη μοναδική παγκοσμίως άσκεπη εκκλησία στο όρος Κάκκαβος απ’ όπου πήρε την ονομασίας της. Αγιορείτικο Μετόχι, για «θόλο» της έχει την εντυπωσιακή και δυσπρόσιτη σπηλιά που σχηματίζουν οι εσοχές των βράχων, οι οποίες την αγκαλιάζουν κι εδώ ζούσαν μοναχοί που ασκήτευαν στις γύρω σπηλιές από το 1305…Ο ανήφορος πολύς, η θέα όμως από εδώ ψηλά είναι άκρως εντυπωσιακή. Αστραφτερό το λευκό της εκκλησιάς με τα μπλε ξύλινα παραθύρια συνθέτουν μέσα στο κίτρινο των βράχων ένα θέαμα μοναδικό. Απίστευτη η γύρω σιωπή την καθιστά ιδανικό μέρος για προσευχή κι απομόνωση. Όαση στο Αιγαίο Ανοίγω τον χάρτη και ψάχνω για τις περίφημες Αμμοθίνες. Η «Σαχάρα» της Λήμνου βρίσκεται πάνω από την παραλία Γομάτι, αποτελώντας κυριολεκτικά μια μικρογραφία ερήμου, μοναδική για τα ελληνικά δεδομένα. Πρόκειται για ενδοχωρικές και όχι παράκτιες θίνες που δημιουργήθηκαν από τα ρεύματα του ανέμου, φαινόμενο σπάνιο για νησιωτικές περιοχές, λένε οι γεωλόγοι. Χρώμα χρυσαφί, σπάνια λευκά κρινάκια ολόγυρα, τοπίο αλλόκοσμο, στο βάθος μακριά η θάλασσα και θες να γίνεις ξανά παιδί κυλώντας στο παχύ, αφράτο τους σώμα, να νιώσεις στο πετσί σου πως κάποτε επισκέφθηκες τη μοναδική έρημο ολόκληρης της Ευρώπης! Η λαχτάρα μου για την ανακάλυψη όλων των θησαυρών της ολοένα και μεγάλωνε. Πριν έρθω στο νησί είχα ακούσει ότι υπάρχει μια Πυραμίδα – ναι καλά διαβάσατε – πυραμίδα! Πρόκειται για κενο τάφιο, ένα αξιοπερίεργο μνημείο της σύγχρονης ιστορίας, που χτίστηκε προς τιμή των Κοζάκων, οι οποίοι εξορίστηκαν στο νησί το 1920. Υπολογίζεται πως 5000 Κοζάκοι κατέφθασαν στο νησί με αγγλογαλλικά πλοία της Αντάντ. Εξαιρετικά δύσκολες και σκληρές οι συνθήκες διαβίωσής τους, πολλοί πέθαναν από τύφο, ιλαρά κι άλλες μολυσματικές ασθένειες. Το «Μνημείο του Άγνωστου Κοζάκου» χτίστηκε λοιπόν από τους ίδιους τους εξόριστους προς τιμήν των νεκρών τους. Λέγεται, μάλιστα,ότι 300 Κοζάκοι έβαλαν από μια πέτρα βοηθώντας στο χτίσιμο της πυραμίδας. Όταν την αντίκρισα ένιωσα πραγματικά ότι βρισκόμουν σε μια άλλη χώρα! Στον δρόμο για την πυραμίδα μια ακόμη πινακίδα οδηγούσε στον Άγιο Νικόλαο. Ο γραφικός ομώνυμος ναός, που δεσπόζει επιβλητικά «μέσα» στη θάλασσα, αποτελεί σήμα κατατεθέν για το χωριό των σφουγγαράδων κι αυτός θα ήταν ο επόμενος προορισμός μου. Χτισμένος πάνω σ’ ένα νησάκι, το οποίο ενώνεται με τη στεριά μέσω ενός τσιμεντένιου διαδρόμου, που όταν έχει θάλασσα δεν μπορείς να διασχίσεις το τοπίο με μάγεψε γι’ ακόμη μια φορά. Ήθελα τόσα πολλά μέρη να επισκεφτώ που δεν ήξερα πως να τα βάλω στη σειρά. Με ένα χάρτη στο χέρι προσπαθούσα να ανακαλύψω κάθε σημείο του νησιού. Κάπως έτσι έφτασα στο λιμανάκι του Κότσινα. Εκεί υπήρχε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εκκλησιές της Λήμνου, η Ζωοδόχος Πηγή. Αριστερά της κύριας εισόδου της υπάρχει μια κρύπτη με 64 σκαλοπάτια που όταν τα κατέβεις σε οδηγεί στο αγίασμα, το οποίο αναβλύζει από την πηγή στο βάθος του λόφου, όπου βρίσκεται χτισμένη. Ένα από τα επιβλητικότερα μνημεία βρίσκεται στο προαύλιο της και δεν είναι παρά το άγαλμα της Μαρούλας, της θρυλικής κόρης του χωριού, που σύμφωνα με τον θρύλο οδήγησε τους συγχωριανούς της να τρέψουν σε φυγή τους Τούρκους, οι οποίοι πολιορκούσαν το Κάστρο το 1478. Ο Μούδρος ήταν το επόμενο μεγάλο παραθαλάσσιο χωρίο που ήθελα να επισκεφτώ. Ο όρμος του είναι ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια της Ελλάδας. Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του νησιού, συγκεντρώνει μεγάλο μέρος των τουριστικών υποδομών, αμέτρητες παραδοσιακές 18

●

●●

●●●

●●●●

Η «Σαχάρα» της Λήμνου βρίσκεται πάνω από την παραλία Γομάτι, αποτελώντας κυριολεκτικά μια μικρογραφία ερήμου, μοναδική για τα ελληνικά δεδομένα. ● Πλατώνια (ελάφια του είδους Dama dama) στο κάστρο της Μύρινας. ●● Άγιος Νικόλαος στο λιμάνι της Μύρινας. ●●● Άγιος Νικόλαος στη Νέα Κούταλη. ●●●● Γεωλογικό πάρκο στην Πλάκα.

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ | Λήμνος

●

ψαροταβέρνες κοσμούν το γραφικό του λιμάνι και από εκεί απόλαυσα ένα από τα πιο μαγευτικά ηλιοβασίλεματα της Λήμνου! Στην αρχαιότερη πόλη της Ευρώπης Από την περιπλάνησή μου στο νησί του Ηφαίστου δεν μπορούσαν φυσικά να λείψουν τα άκρως ενδιαφέροντα αρχαιολογικά σημεία του. Ο αρχαιολογικός χώρος της Πολιόχνης κοντά στον οικισμό Καμίνια, στα ανατολικά, ήταν ένα από αυτά. Στον τόπο αυτό κατά την αυγή της νεολιθικής περιόδου (4η - 5η χιλιετία π.Χ.) άνθησε μια πλήρως οργανωμένη κοινωνία, που σήμερα θεωρείται η αρχαιότερη πόλη της Ευρώπης με πρώιμη μορφή κοινωνικής και αστικής οργάνωσης! Στο κέντρο μάλιστα του οικισμού αποκαλύφθηκε ένας μεγάλος χώρος με πέτρινα έδρανα – ένδειξη ότι ίσως εδώ υπήρξε το πρώτο Κοινοβούλιο στον κόσμο! Σειρά έχει η Ηφαιστία, η αρχαία πρωτεύουσα των Πελασγών. Στον αρχαιολογικό χώρο σώζονται σήμερα τα ερείπια μιας πολυσύνθετης πόλης με σημάδια κατοίκισης από το 1000 π.Χ. έως τον 11ο αιώνα μ.Χ., η οποία περιλάμβανε λαμπρά οικοδομήματα, ανάκτορα, λουτρά και χριστιανικές εκκλησίες, ένα ελληνιστικό θέατρο και ένα αρχαϊκό Ιερό αφιερωμένο στη Μεγάλη Θεά της Ηφαιστίας. Απέναντι από την Ηφαιστία, σε ένα σημείο με εντυπωσιακή θέα βρίσκεται και ο αρχαιολογικός χώρος του Καβείριου ή το Ιερό των Καβείρων, που προστατευόταν από την ξηρά από ένα μακρύ τείχος στην

Το τελεστήριο του Ιερού των Καβείρων χρονολογείται από την αρχαϊκή εποχή, αποτελώντας ίσως το αρχαιότερο γνωστό τελεστήριο στον ελληνικό χώρο. ● Παναγία Κακαβιώτισσα. ●● Αγία Σωτήρα στην Πλάκα ●●● Ναός των Καβείρων.

κορυφή του λόφου προκειμένου να το κρύψει από τα βλέμματα των αμύητων στα περίφημα Καβείρια μυστήρια. Το τελεστήριο χρονολογείται από την αρχαϊκή εποχή αποτελώντας ίσως το αρχαιότερο γνωστό τελεστήριο στον ελληνικό χώρο. Μακρόχρονη η λατρεία των Καβείρων στη Λήμνο – πως αλλιώς – αφού θεωρούνταν παιδιά του Ηφαίστου και της νύμφης Καβειρούς που στο νησί λατρεύονταν ως θεοί της θάλασσας, της γονιμότητας και της αμπέλου. Αξίζει να αναφερθεί πως στη Μύρινα βρίσκεται κι ένας ακόμη από τους σπουδαιότερους αρχαιολογικούς χώρους του νησιού, το Ιερό της Αρτέμιδος, προστάτιδας της πόλης κατά την αρχαιότητα. Η ανασκαφή απέδωσε πολλά τεχνουργήματα και λείψανα, τα οποία μπορεί κανείς να δει στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Πανδαισία της πέτρας Θα μπορούσα να μιλώ γι’αυτό το νησί χωρίς σταματημό. Στον αρχαιολογικό χώρο κάποιοι ντόπιοι με συμβούλεψαν να πάω ως στην λιμνοθάλασσα Αλυκή. Τη μεγαλύτερη διάρκεια του έτους καλύπτεται με θαλασσινό νερό αποτελώντας πηγή άλατος για το νησί. Λένε πως τους καλοκαιρινούς μήνες ξεκινούσαν καραβάνια από τα χωριά της Λήμνου με ζώα για να μαζέψουν το αλάτι. Μέχρι και νύχτες με φεγγάρι πήγαιναν προκειμένου να αποφύγουν τη ζέστη κι εγώ φαντάζομαι το τοπίο με πανσέληνο να μοιάζει με σεληνιακό! Η Αλυκή είναι μόνη φυσική λι-

●●

●●●

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ | Λήμνος

μνοθάλασσα μεγάλου μεγέθους στην Ελλάδα, στην οποία οι ανθρώπινες επεμβάσεις είναι ελάχιστες και τον χειμώνα συγκεντρώνει πλήθος μεταναστευτικών πουλιών. Οι περιηγήσεις δεν είχαν σταματημό! Κοντά στην Ατσική και μετά το χωριό Προπούλι βρίσκεται ένα τοπίο εκπληκτικής ομορφιάς, που εντυπώνεται για πάντα στη μνήμη σου. Είναι η τοποθεσία Φαρακλό γεμάτη από σμιλεμένα βράχια με περιέργους χρωματισμούς και σχήματα και διάφορα μεγέθη – μια πανδαισία της πέτρας που εγείρει τη φαντασία και τον φωτογραφικό φακό. Λένε πως οι σχηματισμοί προέκυψαν από λάβα που ήρθε σε επαφή με το νερό και πάγωσε… Το θέαμα που αντίκρυσα στο γεωλογικό αυτό πάρκο είναι πρωτοφανές και αξίζει πραγματικά κανείς να το επισκεφθεί. Το τελευταίο μέρος που επισκέφτηκα πριν την επιστροφή μου στη Μύρινα ήταν ο Άγιος Σώζων, πολιούχος του νησιού, που βρίσκεται στην άκρη του πουθενά, τέρμα στον βορρά. Για μπαλκόνι του έχει το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου. Το αγίασμα του αναβλύζει κυριολεκτικά μέσα το κύμα. Γλυκό νερό μες στο αλμυρό της θάλασσας. Χαρακτηριστικό του σημείου αυτού αποτελούν οι αέρηδες, γι’αυτό και ονομάστηκε Φισίνη. Σαν ελαιογραφία του Βαν Γκογκ Τι να αφήσεις έξω; Τι να κρατήσεις; Από το βόριο κομμάτι του νησιού ως τη Μύρινα οι ταμπέλες για τις παραλίες αμέτρητες και τους αξίζει ιδιαίτερη μνεία. Αμμουδερές, απομονωμένες ή οικογενειακές, με ρηχά ή κρυστάλλινα νερά, για όλα τα γούστα. Ανάμεσά τους η παραλία Κέρος αποτελεί μια από τις πιο διάσημες για windsurfing και kitesurfing, λόγω των ισχυρών ανέμων που συχνά πυκνά την ταλανίζουν. Το μήκος της είναι τεράστιο, φτάνει τα 4χλμ. Ο Κοκκινόβραχος, ο Εβγάτης, η παραλία του Θάνου, το Πλατύ, ο Άϊ Γιάννης, το Μεγάλο και το Μικρό Φαναράκι, το Γομάτι και πολλές ακόμη θα σας συνεπάρουν με τη σπάνια ομορφιά τους. Το ίδιο και οι παραλίες της Μύρινας, τα Ρηχά νερά, ο ρωμαίϊκος και ο τούρκικος γιαλός, πεντακάθαρες και αμμουδερές μες την καρδιά της πόλης… Μη ξεγελαστείς και σου φανεί μικρή η Λήμνος. Όταν ξεκίνησα τις διαδρομές κατάλαβα ότι είχα μπροστά μου μια απεραντοσύνη. Πόσα να χωρέσεις στη βαλίτσα σου; Τις απέραντες εκτάσεις καλλιεργημένες με στάρι που χρωματίζουν το τοπίο, τ’ αμπέλια με το περίφημο μοσχάτο, τα θυμάρια, τα γραφικά ξωκλήσια, τους βραχότοπους, τα παράξενα πετρώματα και τις σπηλιές. Απέραντοι κι οι βιότοποι και τ’ αμμώδηακρογιάλια, αμέτρητα τα βοσκοτόπια – άλογα, ελάφια, αγριοκούνελα κι αγριοκάτσικα πλάι στο κύμα μαβί αμάραντος – γιομίζει η Λήμνος με αμάραντο σαν έρθει η εποχή του και χάνεται το μοβ μέσα στο κίτρινο σαν ελαιογραφία του Βαν Γκογκ… Ξεμακραίνοντας από το νησί με το καράβι, το μόνο που υποσχέθηκα μέσα μου ήταν η επιστροφή.

● Δειλινό φουρτουνιασμένο

στη παραλία Ρηχά Νερά στην Μύρινα. ●● Αρχαιολογικός χώρος Ηφαιστείας. ●●● Αγία Παρασκευή στον Ρωμέικο Γιαλό. ●●●● Πυραμίδα. Μνημείο Κοζάκων στη Νέα Κούταλη.

●

●●

●●●

●●●●

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ | Λήμνος

21200, • . +30 2752 111010 www.liberty-nafplio.gr • email: info@liberty-nafplio.gr

Aγγίζουμε την Ελλάδα που θέλουμε με το… καλημέρα! espa.gr #ESPAmetokalimera

Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που πήρε την έγκριση της Ε. Ε. για το νέο ΕΣΠΆ 2021 - 2027, ύψους 26,2 δισ €. ΈΝΑ ΈΣΠΑ ΓΙΑ ΌΛΌΥΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΌΝ ΚΑΘΈΝΑ ΞΈΧΩΡΙΣΤΑ!

ΣΚΆΝΆΡΕΤΕ ΚΆΙ ΜΆΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΆ ΕΔΏ:

Εξωτική Λευκάδα Έλλη Μάγκου, Θάλεια Νουάρου

●

Νησί που προσεγγίζεις οδικώς, νησί-συνέχεια του ανάγλυφου της Ηπείρου, νησί εξωτικό. Με παραλίες που ξεπερνούν την τελειότητα των καρτ ποστάλ, η φήμη τους εξαπλώθηκε γρήγορα ως τα πέρατα του κόσμου. Το κατάλευκο της άμμου και το τιρκουάζ των νερών τους θυμίζουν Καραϊβική. Αποτέλεσμα; Ολόκληρη η βορειοδυτική ακτογραμμή το καλοκαίρι «βουλιάζει» από τους επισκέπτες. Ένα νησί με ιδιαίτερα τουριστικό χαρακτήρα κι ό,τι αυτό συνεπάγεται… Κι όμως, τελικά, η Λευκάδα τους χωράει όλους…

ταν τέλη Αυγούστου, το καλοκαίρι μετά την πρώτη καραντίνα, η βενζίνη δεν είχε φτάσει ακόμη στον… θεό και οι στεριανοί προορισμοί είχαν την τιμητική τους. Από την πανέμορφη Ελαία αποφασίσαμε να ανηφορίσουμε διασχίζοντας τη δυτική ραχοκοκαλιά της Ελλάδας μόνο και μόνο για να πάμε σε ένα νησί. Γιατί πώς να το κάνουμε; καλοκαίρι χωρίς νησί δεν νοείται. Αυτή είναι και η πρώτη ιδιομορφία της Λευκάδας, πως είναι ένα νησί που προσεγγίζεις οδικώς κι αυτό κάνει τα πράγματα ευκολότερα. Το δεύτερο; μα – φυσικά – οι παραλίες της. Να τις πιείς στο ποτήρι! Κι όπως είναι φυσικό συγκεντρώνουν τα βλέμματα ολόκληρης της υφηλίου… Αλλά κι εγώ, το πρώτο βράδυ που κάθισα στα λευκά βοτσαλάκια μιας ερημικής (ναι, καλά διαβάσατε ερημικής) παραλίας κοντά στο Καλαμίτσι να ρουφήξω το ηλιοβασίλεμα, νόμισα για μια στιγμή ότι βρισκόμουν στον παράδεισο. Και το παράδοξο ήταν πως δεν είχα δει τίποτα ακόμη! 28

●●

● Πόρτο Κατσίκι. ●● Μύλος, η «κρυφή» παραλία

πίσω από τον Άγιο Νικήτα.

Πευκούλια Προσπερνώ λοιπόν την πολύβουη πόλη και πάω κατευθείαν στις παραλίες – γιατί τι έχει ανάγκη ο άνθρωπος με όλα αυτά που ζει παρά μια βουτιά σε καταγάλανα γάργαρα νερά. Κι αν ο παράδεισος δεν έχει απ’ αυτά, εγώ σας το λέω: δεν πάω! Φεύγουμε απευθείας με κατεύθυνση βορειοδυτική κι από κει θα διασχίσουμε όλη τη δυτική ακτογραμμή, εδώ που βρίσκονται οι ωραιότερες και διασημότερες παραλίες του νησιού και της Ελλάδας ολόκληρης! Πρώτη, μας υποδέχεται η Πευκούλια. Μια αμμώδης, τεράστιου μήκους παραλία με φόντο την πλαγιά του πευκόφυτου – τι άλλο; – λόφου που την περιβάλλει. Ένα μικρό κομμάτι του διασχίζεις κατεβαίνοντας προς την αμμουδιά με τα γαλαζοπράσινα νερά. Δεξιά και αριστερά σου οι σκηνές των δεκάδων κατασκηνωτών, νεαρής κυρίως ηλικίας, που απολαμβάνουν την παχιά σκιά κάτω από τα πεύκα. Μπορεί να φαντάζει περίεργο για ένα τόσο τουριστικό νησί να δέχεται – έστω και παράτυπα – ελεύθερους κατασκηνωτές. Το μεγάλο της μέγεθος κι οι πολλές παραλίες με το τεράστιο μήκος και πλάτος το επιτρέπουν, πάντα με την ανοχή του Δήμου και των επαγγελματιών του τόπου. Η Λευκάδα έχει χώρο για όλους! Μύλος Σειρά έχει ο Άγιος Νικήτας, το τουριστικό παραθαλάσσιο χωριουδάκι με την ομώνυμη παραλία που προσεγγίζεις περπατώντας μέσα απ’ τα γραφικά σοκάκια του οικισμού. Όμορφη παραλία που συγκεντρώνει πληθώρα επισκεπτών, το πραγματικό διαμάντι εδώ βρίσκεται ακριβώς από πίσω και ακούει στο όνομα Μύλος. Η πρόσβαση σε αυτήν την… «κρυφή» παραλία γίνεται είτε με τα πλεούμενα, που ξεκινούν από τον Άγιο Νικήτα και σε μεταφέρουν με το αντίτιμο των 3 ευρώ, είτε με 20λεπτο περπάτημα στο σκιερό μονοπάτι, που ξεκινά μέσα από το χωριό. Περιττό να πω ότι επιλέξαμε το δεύτερο. Περπατώντας την ανηφοριά παρατηρώ τους περίτεχνους κορμούς και τις ρίζες από τις αιωνόβιες ελιές που προβάλλουν ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ | Εξωτική Λευκάδα

●

●●

έξω από το χώμα. Άνθρωποι πάνε κι έρχονται, κάποιοι κουβαλούν μαζί τους νερά και άλλα εφόδια καθώς, και εδώ, το αριστερό και πιο απομακρυσμένο κομμάτι της παραλίας φιλοξενεί λίγους και καλούς κατασκηνωτές, που αρέσκονται στα δύσκολα. Λένε πως είναι και τα πιο ωραία! Καθώς κατεβαίνω πολύ επιβλητικά ξετυλίγεται μπροστά μου η παραλία. Είναι τεράστια, το χρώμα και η διαύγεια των νερών και το λευκό χαλίκι εξωτερικά την κάνουν να μοιάζει εκθαμβωτική. Το κολύμπι απίθανο, το ίδιο και το ηλιοβασίλεμα αλλά κι αργότερα, όταν τα πλοιάρια φεύγουν μαζί με τους τελευταίους εκδρομείς και τα πάντα σιωπούν… Υπέροχη πραγματικά, μας μάγεψε!

● Νερά σαν πισίνα στους Εγκρεμνούς. ●● Στο Αγιοφύλλι του Νότου. ●●● Από το λιμανάκι της Βασιλικής, κρουαζιέρα σ’ απόκρημνες παραλίες της Ιθάκης, στον Σκορπιό και τα γύρω νησάκια.

●●●

Γύρω από το Καλαμίτσι Το περίφημο Κάθισμα κρατά τη φήμη μιας από τις διασημότερες και πολυσύχναστες παραλίες της Λευκάδας. Χοντρή και παχιά άμμος, νερά βαθιά στα χρώματα της Καραϊβικής – είχε τόσο πολύ κόσμο που φύγαμε όπως ήρθαμε. Η παραλία κατακλύζεται από ομπρέλες και beach bar, δεν υπήρχε σπιθαμή χώρου να απλώσεις την πετσέτα σου, δεν συζητάμε για παρκάρισμα... Ευτυχώς δεν είναι έτσι παντού. Λίγο πιο κάτω πίσω από τον οικισμό Καλαμίτσι κρύβονται μερικές παραλίεςδιαμάντια γι’ αυτούς που αναζητούν ομορφιά, γαλήνη, ηρεμία και άπλα… Από Νότο προς Βορρά είναι η Μεγάλη Πέτρα, τα Καβαλικευτά, το Αβάλι και ο… Γάιδαρος! Η διαδρομή γι’ αυτές είναι κομματάκι δύσκολη, ο δρόμος είναι στενός και διπλής κατεύθυνσης, οι στροφές πολλές και κλειστές, όμως αξίζει τον κόπο. Τι κι αν δεν είναι οργανωμένες – αξίζεις να κάνεις ένα μπάνιο σαν άνθρωπος βρε αδερφέ! Την αμμουδιά της Μεγάλης Πέτρας την προσεγγίζεις μέσω σύντομου μονοπατιού αλλά μπορείς να πας και με τα πόδια από τα Καβαλικευτά. Αυτή είναι μια μικρή, απάνεμη, αμμώδης παραλία με κρυστάλλινα νερά και διάσπαρτους βράχους μέσα και έξω από τη θάλασσα. Το Αβάλι και ο Γάιδαρος είναι ευκολότερα ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ | Εξωτική Λευκάδα

προσβάσιμες από τις άλλες δυο, ενώ διαθέτουν κατά μήκος τους δυο-τρεις πολύ προσεγμένες ξύλινες καντίνες για να πιείς μια παγωμένη μπύρα ή να φας κάτι πρόχειρο. Στον Γάιδαρο, ο ιδιοκτήτης του ομώνυμου καφέ έχει μάλιστα προβλέψει να λειτουργούν όλο το 24ωρο τουαλέτες με ντουζ για τους λίγους κατασκηνωτές που, παρά την έλλειψη σκιάς, στήνουν εδώ τις σκηνούλες τους. «Άσπρη πέτρα ξέξασπρη κι απ’ τον ήλιο ξεξασπρώτερη» σκέφτομαι καθώς φέρνω στο νου μου την κατάλευκη ακτή με το ψιλό βοτσαλάκι και την παχιά άμμο να δίνει τη θέση της στα τιρκουάζ νερά του Ιουνίου. Η παραλία με το παράδοξο αυτό όνομα που μου χάρισε όχι μόνο μερικά από τα ωραιότερα ηλιοβασιλέματα αλλά και δύσεις της σελήνης που δεν είχα δει ποτέ! Πρόκειται στην ουσία για τη συνέχεια της παραλίας Κάθισμα χωρίς όλη αυτή την «εμποροπανήγυρη» που ‘χεί στηθεί τριγύρω. Γιαλό-γιαλό πηγαίναμε… Κι αφού βρήκαμε τη θέση μας στο χάρτη, κινούμαστε με λαχτάρα νοτιότερα. Είναι να μην πάρουμε φόρα! Οδεύοντας, επάνω σε μια στροφή του δρόμου στα Χορτάτα, λίγες πολύχρωμες ξύλινες καρέκλες κάτω από τη λιγοστή σκιά μαρτυρούν καφενεδάκι από αυτά που είναι 31

● Από Βορρά μέχρι Νότο, μαγευτικά ηλιοβασιλέματα

σε ολόκληρη τη δυτική ακτή της Λευκάδας. ●● Καρυά. Θέα προς το Νυδρί. ●●● Η κυρά-Λαμπρινή στο φιλόξενο καφενείο της στα Χορτάτα. ●●●● Πόρτο Κατσίκι.

αδύνατον να ξεφύγουν από το μάτι του καλού ταξιδευτή. Είναι ο «Κήπος» το καφενείο της 94χρονης κυρά-Λαμπρινής, την οποία λατρέψαμε. Με το σκέρτσο και την ενέργεια μικρού παιδιού, δουλεύει μόνη της το καφενείο και χαίρεται πάντα με την καλή παρέα! Θα σας ψήσει τέλειο ελληνικό καφέ ή θα σας τρατάρει τσιπουράκι με λιτό μεζέ – ντομάτα, ψωμάκι και – φυσικά – λευκαδίτικο σαλάμι. Και μη γελαστείτε. Είναι διάσημη η κυράΛαμπρινή όπως θα διαπιστώσετε μπαίνοντας στο εσωτερικό του παραδοσιακού καφενείου με την ξυλόσομπα και τις δεκάδες φωτογραφίες λογιών λογιών διάσημων προσωπικοτήτων που έχουν φωτογραφηθεί μαζί της. Όρεξη να ‘χετε και θα βρείτε κι αυθεντικά πραγματάκια στο νησί… «Γιαλό-γιαλό πηγαίναμε» μέχρι να φτάσουμε στην ήσυχη και συχνά κυματώδη αμμουδιά του… Γιαλού στα νοτιοδυτικά. Αχανής σε μήκος, φαρδιά σε πλάτος έχει άπλετο χώρο για όλους! Για ομπρέλες και ξαπλώστρες, δυο-τρεις απομακρυσμένες καντίνες, ελεύθερους κατασκηνωτές και λουόμενους. Είναι τόσο μεγάλη που νοητά χωρίζεται στα δυο, τον Γιαλό του Βορρά και τον Γιαλό του Νότου! Κι εκεί στον Νότο, δεκάδες σκηνίτες στήνουν διακριτικά τις «καβάτζες» τους μέσα στα δέντρα των αμμόλοφων… Πόρτο Κατσίκι Μ’ αυτά και μ’ αυτά φτάσαμε στο ακρωτήρι Λευκάτα, στο νοτιοδυτικότερο άκρο του νησιού. Εδώ βρίσκεται το Πόρτο Κατσίκι η διασημότερη παραλία της Λευκάδας και ολόκληρης της χώρας! Μιλιούνια κόσμου πάνε κι έρχονται αδιάκοπα στην παραλία με τα γλαζοπράσινα νερά στην αγκαλιά των απότομων λευκών βράχων που την περιβάλλουν. Νιώθω πως βρίσκομαι στην ουρά για κάποιο διάσημο μουσείο, ημέρα Κυριακή – κι αν με ρωτάς θα πλήρωνα μέχρι και εισιτήριο μόνο και μόνο να δω το πανέμορφο φυσικό τοπίο, να πατήσω το πόδι μου στην άμμο αυτή, να κολυμπήσω ή να απολαύσω έστω τη θέα της από τα ψηλά. Ας μη βάζω όμως επικίνδυνες ιδέες στους επιτήδειους! Η παραλία είναι κούκλα – από τις πιο ωραίες που θα δει κανείς στη ζωή του και – τι παράξενο για τη Λευκάδα – δεν διαθέτει ομπρέλες! Κάπως έτσι αφήνουμε πίσω μας την όμορφη Δύση και οδεύουμε προς το Αγιοφύλλι, την κουκλίστικη παραλία στον Νότο του νησιού. Μικρή μα πανέμορφη, κάνει τη διαφορά με το βοτσαλάκι της μες στην σφιχτή αγκαλιά των βράχων. Τοπίο σε τόνο ασημί, διαφορετικό για τα δεδομένα του νησιού όπου σε οδηγούν 4χλμ ήπιου χωματόδρομου. Παρότι μικρή δεν μαζεύει υπερβολικό κόσμο, αφού ο ήλιος εδώ δύει νωρίτερα... Κρουαζιέρα θα σε πάω… Γεμάτοι από το απέραντο γαλάζιο του Ιονίου καταλήγουμε στη Βασιλική, το γραφικό λιμανάκι με τις ψαροταβέρνες απ’ όπου ξεκινούν και τα πλοία για τους Εγκρεμνούς. Δυστυχώς, με τον μεγάλο σεισμό του 2015 ένα μεγάλο κομμάτι της παραλίας των Εγκρεμνών… εξαφανίστηκε, καθώς καλύφθηκε από τόνους χώματος. Μαζί καταστράφηκε και το μονοπάτι με τα εκατοντάδες σκαλιά που οδηγούσε σ’ αυτήν. Σχεδόν κατακόρυφο, επάνω στον γκρεμό, αποτελούσε μέρος της όλης εμπειρίας. Τίποτα βλέπεις δεν μένει σταθερό, ούτε καν η γη στην οποία πατούμε… η πρόσβαση όταν πήγαμε εμείς γινόταν αποκλειστικά εν πλω. Μάλιστα, με το αντίτιμο των 20 ευρώ το πλοίο σε περνά επιπλέον από το Φισκάρδο της Κεφαλονιάς, τη γειτονική Ιθάκη και τον διάσημο Σκορπιό του Ωνάση! Πρωί-πρωί της επομένης είμαστε ξανά στη Βασιλική και σε λίγο κολυμπάμε στα μαγευτικά, βαθιά νερά των Εγκρεμνών που έχουν χρώμα και διαύγεια πισίνας. Κυριολεκτικά δεν υπάρχουν! 32

●

●●

●●●

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ | Εξωτική Λευκάδα

●●●●

● Μύλος. Η θέα της παραλίας ● από το μονοπάτι.

Όσοι γνώριζαν την παραλία από παλιά δυσκολεύονται να την αναγνωρίσουν… Πλέον, διαβάζω πως έχει αποκατασταθεί το μονοπάτι για την παραλία, η φήμη της οποίας έχει εξαπλωθεί ως τα πέρατα του κόσμου. Κοσμοπολίτικο το Φισκάρδο κι απίθανη η κατάλευκη ακτή της Ιθάκης με τα γαλαζοπράσινα νερά… Λίγο αργότερα βρίσκομαι να χαζεύω τις ήσυχες ακτές στον Κάλαμο και το Μεγανήσι, όπου δεν κυκλοφορούν οχήματα! Αγαπημένοι τόποι πολλών ελεύθερων κατασκηνωτών ανήκουν, μαζί με δέκα ακόμη μικρά νησιά και τα έξι Πριγκηπονήσια, στο σύμπλεγμα των Τηλεβοϊδών (ή Τάφιων) νήσων. Το παράξενο αυτό όνομα το πήραν από τους Τηλεβόες, μυθικός – πιθανώς – ελληνικός λαός της αρχαιότητας που είχε σαν βάση του το Μεγανήσι και βασική δραστηριότητα την πειρατεία… Στα Πριγκηπονήσια ανήκει και ο περίφημος Σκορπιός, ιδιωτικό θέρετρο του Αριστοτέλη Ωνάση που πλέον έχει μισθωθεί σε Ρώσο μεγιστάνα. Θα κολυμπήσουμε στην παραλία Ζακλίν Κέννεντι, τη μοναδική επισκέψιμη του καταπράσινου νησιού, όπου η σύζυγος του Ωνάση πιάστηκε από παπαράτσι να κολυμπά ολόγυμνη… Διαβάζω, ωστόσο, πως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες περίπου 2500 άνθρωποι επισκέπτονται καθημερινά τη διάσημη παραλία παίρνοντας ως ανάμνηση λίγη από την άμμο της με αποτέλεσμα να εκπέμπει πλέον SOS… Μάθετε λοιπόν πως η αμμουδιά είναι τεχνητή, η άμμος ανανεώνεται κάθε χρόνο κι έρχεται εδώ από τη Σαλαμίνα! Αμέτρητα ιστιοφόρα και λογής-λογής σκάφη μας υποδέχονται στο Νυδρί, τον τουριστικό οικισμό στα δυτικά της Λευκάδας που απέκτησε αίγλη λόγω του αντικρινού Σκορπιού… Μια βόλτα στα ορεινά Από τα ψηλά έμοιαζε στ’ αλήθεια ομορφότερο με τα γύρω νησάκια να φαντάζουν με φιόρδ… Τη μαγευτική αυτή θέα προς το Νυδρί απολαύσαμε από την Καρυά, το κεφαλοχώρι με την όμορφη πλατεία κάτω από τα γιγάντια πλατάνια. Επιτέλους δροσιά – πόσο ν’ αντέξει κανείς μες στο λιοπύρι; Πάντα αξίζει μια βόλτα στα ορεινά. Αναζητώ λοιπόν την Εγκλουβή, τον ορεινότερο οικισμό του νησιού και ολόκληρου 34

●

του Ιονίου! Την βρίσκω… εγκλωβισμένη μέσα στα βουνά, στα 730μ. υψόμετρο. Το έδαφος εδώ ευνοεί την περίφημη ομώνυμη φακή που παράγεται ως σήμερα με παραδοσιακές μεθόδους, συλλέγεται με το χέρι και γίνεται ανάρπαστη σχεδόν αμέσως μετά τη συγκομιδή της! Το χωριουδάκι είναι κουκλίστικο, από τα παλιότερα της Λευκάδας, με μια όμορφη πλακόστρωτη πλατεία κάτω από την παχιά σκιά. Εδώ θα δοκιμάσετε φυσικά φακές, σούπα ή σαλάτα, εκδοχή που πάει καλύτερα στο καλοκαίρι. Δεν μπορώ να αφήσω έξω τα Εξάνθεια με τη φαντασμαγορική θέα και τα… λουκουμένια παϊδάκια στο ξύλινο μπαλκόνι που προσφέρει το «Καφενείο» του χωριού. Ποιότητα, γεύση και τιμές από αλλού… Αν έχετε αντοχές συνεχίζετε για ένα ποτό στο FLYME επάνω στα… μαξιλάρια που ‘χουν απλωθεί τριγύρω στη φυσική πλαγιά. Θέα που πραγματικά σου κόβει την ανάσα! Δεν καταφέραμε να περιηγηθούμε στις νοτιοανατολικές παραλίες του νησιού, που είναι και οι λιγότερο τουριστικές, ενώ προσφέρουν και τη δυνατότητα οργανωμένου κάμπινγκ. «Σπεύδε βραδέως» έλεγαν οι παλιοί, διακοπές είμαστε άλλωστε – όχι που θα κάτσω να σκάσω!

Ε, ναι λοιπόν! Γίναμε 60! Και όπως το καλό κρασί – που λένε και οι ειδικοί – όσο παλιώνει γίνεται καλύτερο, έτσι κι εμείς, χρόνο με τον χρόνο, γινόμαστε καλύτεροι …και καλύτεροι …και καλύτεροι! Κι αυτό χάρη σ’ εσάς, στην αγάπη σας και στην προτίμησή σας στα είδη μας όλα αυτά τα χρόνια… Χαιρόμαστε πολύ και θέλουμε να γιορτάσουμε μαζί σας! Σας περιμένουμε την Παρασκευή 8 Ιουλίου, το απόγευμα, με κέφι και πολλές ιδέες, με προσφορές, μουσική, δώρα και κεράσματα!

60 χρόνια μαζί σας, με είδη ραπτικής, εσώρουχα, πιτζάμες, γυναικείες τσάντες και πολλά άλλα… Λυκούργου 107, Σπάρτη • τηλ. 27310 26110

Άλλος για τη βάρκα μας! Στις Οινούσσες του Μεσσηνιακού Έλενα Κολλάτου

Λεωνίδας Τούμπανος

●

Στην άκρη της Σαπιέντζας βρίσκονται τα «Δύο αδέρφια», το διάσημο νησί σε σχήμα καρδιάς που στολίζει τις τουριστικές μπροσούρες του ΕΟΤ! Η πρόταση για μια βόλτα με ιστιοπλοϊκό στην άγνωστη νησιωτική Μεσσηνία ήρθε σχεδόν… ουρανοκατέβατη και ήταν, φυσικά, άκρως δελεαστική. Στη Sailing Plus, άλλωστε, τo ταξίδι το σχεδιάζεις όπως ακριβώς το θες! Με αφετηρία λοιπόν την Καλαμάτα θελήσαμε να πλεύσουμε προς τις Οινούσσες του Μεσσηνιακού κόλπου και όχι μόνο! Από τη μαρίνα της Καλαμάτας μέχρι το λιμάνι της Πύλου μας περίμεναν μυστικές παραλίες, θαλασσινές σπηλιές, ενάλια κάστρα, ναυάγια, παρθένα δάση και πολλές ακόμη εκπλήξεις. Για μια ολόκληρη ημέρα γινόμαστε θαλασσοπόροι βάζοντας πλώρη για τα

● Κορώνη, παραλία Μέμι.

μυστικά του Μεσσηνιακού κόλπου.

●● Το εντυπωσιακό ανάγλυφο της Σφακτηρίας, με το μνημείο της ναυμαχίας του Ναβαρίνου.

Άλλος για τη βάρκας μας; 40

●●

μπειρία από σκάφη και ιστιοπλοΐα δεν έχω και το δήλωσα εξ αρχής στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, κυβερνήτη του σκάφους και συνιδιοκτήτη της Sailing Plus που σήμερα μας φιλοξενεί στο Αλεξάνδρα, ένα 12μετρο πλήρως ανακαινισμένο vintage ιστιοπλοϊκό σκάφος, με σύγχρονες ανέσεις. Μετά από σύντομη ξενάγηση στο σκάφος και μια βασική εισαγωγή στα πως και τι της ιστιοπλοΐας, νωρίς-νωρίς το πρωί, ξεκινήσαμε από το καταφύγιο της μαρίνας της Καλαμάτας για να ανοιχτούμε στο πέλαγο! Ο επιβλητικός όγκος του Ταΰγετου δεσπόζει καθηλωτικός καθώς ξεμακραίνουμε από την πόλη που ό,τι έχει αρχίσει και φωτίζεται από το ζεστό πρωινό φως. Μια σκέψη σχηματίζεται στον νου μου: ό,τι εμπειρία και να έχεις από έναν τόπο, το να τον αντικρίζεις από τη θάλασσα πάντα αλλάζει την εικόνα σου γι’ αυτόν, σα να συμπληρώνεται ένα κομβικό κομμάτι στο παζλ. Παρατηρείς τη γεωμορφολογία, το τρόπο που εκτείνονται τα σπίτια κι οι οικισμοί, βλέπεις τον συσχετισμό των φυσικών στοιχείων… Ευχάριστος και φιλικός, ο Παναγιώτης μας μιλάει για το εγχείρημα με τις κρουαζιέρες που έβαλαν μπρος με τον Γιάννη Σαραντόπουλο – τον έτερο ιδιοκτήτη – και μετράει ήδη τέσσερα χρόνια λειτουργίας. Η Sailing Plus παρέχει μια μεγάλη γκάμα – απόλυτα

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ | Στις Οινούσσες του Μεσσηνιακού

●

Εδώ βρίσκεται το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου, το γνωστό φρέαρ των Οινουσσών με βάθος κάτι παραπάνω από 5 χιλιόμετρα! Δέος…

ευέλικτων – υπηρεσιών, με αποτέλεσμα ο κάθε πελάτης να μπορεί να κόψει και να ράψει τις υπηρεσίες στα μέτρα του: είτε θέλεις να κάνεις μια πρωινή ή απογευματινή ολιγόωρη κρουαζιέρα είτε να ανακαλύψεις ένα ιδιωτικό μέρος για να κολυμπήσεις και – πιστέψτε με – υπάρχουν άπειροι τέτοιοι κολπίσκοι στον Μεσσηνιακό, είτε θέλεις αυτό το μεταφορικό μέσο για να μεταβείς από τον έναν τόπο στον άλλο… Για τους τολμηρούς και εξοικειωμένους με την ιστιοπλοΐα, το σκάφος προσφέρεται και για ολιγοήμερες διακοπές, με ή και χωρίς κυβερνήτη – εφόσον οι ίδιοι διαθέτετε το δίπλωμα και την εμπειρία. Ο Παναγιώτης και ο Γιάννης, παραμένουν ανοιχτοί σε κάθε πρόταση! Το πλάνο σήμερα για εμάς είναι αρκετά φιλόδοξο… Θα πλεύσουμε γύρω από το δυτικότερο πόδι της Πελοποννήσου και αφού ανακαλύψουμε τις πιο ειδυλλιακές παραλίες και τις Οινούσσες, το νησιωτικό σύμπλεγμα νότια της Μεσσηνίας, θα φτάσουμε στο λιμάνι της Πύλου. Η Σχίζα, το Βενέτικο, η Σαπιέντζα, η Αγία Μαρίνα κι η Σφακηρία μαζί μ’ ακόμη τρεις βραχονησίδες περιμένουν να τις ανακαλύψουμε. Βολεύτηκα λοιπόν στο σκιερό κατάστρωμα και χαλάρωσα. Ο χρόνος στο νερό έχει δικούς του κανόνες και ο ρυθμός ακολουθεί, άλλες τοποθεσίες ξεμακραίνουν, άλλες πλησιάζουν και εσύ έχεις την πολυτέλεια να παρατηρείς και να στοχάζεσαι! Το απαλό κυματάκι μας ανεβοκατεβάζει νωχελικά και χάνεται η σκέψη μου στον ελαφρύ παφλασμό που μαλακά χορεύει το σκάφος μας. Τώρα που το ζω, συνειδητοποιώ πόσο ανάγκη έχω να αφήσω το μυαλό μου να αδειάσει! Παραλία Αμμούδι

● Η «μυστική» παραλία Μαράθι,

ανατολικά της Φοινικούντας. ●● Η Αλεξάνδρα, το Ιστιοπλοϊκό μας. ●●● Πλέοντας προς την Σαπιέντζα.

Περνάμε ανοιχτά από το Πεταλίδι και τους Χράνους, ενώ κατευθυνόμαστε προς την όμορφη και γραφική Κορώνη. Τη χαζεύω έτσι όπως είναι αμφιθεατρικά χτισμένη, με το βενετσιάνικο φρούριο να ατενίζει τη θάλασσα και να συμπληρώνει υπέροχα το τοπίο. Πλησιάζουμε όλο και πιο κοντά μέχρι που περνάμε “ξυστά” από τη χερσόνησο με το κάστρο…

●●

Θέαμα μαγικό! Ακολουθούμε την ακτογραμμή προσπερνώντας αρκετές παραλίες πριν φτάσουμε στο Αμμούδι. Μια εκπληκτική καταγάλανη παραλία, προσιτή μόνο δια θαλάσσης, που διαθέτει και “μυστική” σπηλιά στην οποία πας αποκλειστικά κολυμπώντας! ●●●

Στο φρέαρ του Οινουσσών Πίσω στ’ ανοιχτά, περνάμε ανάμεσα από το ακρωτήριο Ακρίτα και το νησάκι Βενέτικο και μπροστά μας φανερώνεται η Σχίζα. Ένα ακατοίκητο βραχώδες νησί, που για χρόνια χρησιμοποιήθηκε ως πεδίο βολής της Πολεμικής Αεροπορίας. Όπως μας πληροφορεί ο Παναγιώτης, εδώ κοντά βρίσκεται το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου, το γνωστό φρέαρ των Οινουσσών! Είναι στα νοτιοδυτικά του νησιού και έχει βάθος κάτι παραπάνω από 5 χιλιόμετρα! Δέος… Το φρέαρ αποτελεί μάλιστα το επίκεντρο των ερευνών του πειράματος «Νέστωρ», το οποίο λέγεται πως θα αποκαλύψει πολλές αλήθειες για την ιστορία του Σύμπαντος… Προσπερνάμε την Αγία Μαρίνα, το νησάκι με το ομώνυμο εκκλησάκι όπου 17 Ιούλη επισκέπτονται δεκάδες προσκυνητές και βάζουμε πλώρη για το Μαράθι… Αυτή κι αν είναι μυστική παραλία! Η βλάστηση ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ | Στις Οινούσσες του Μεσσηνιακού

φτάνει χαμηλά ως την αμμώδη χρυσή ακτή στα ανατολικά της Φοινικούντας. Ο δρόμος ως εδώ είναι σχεδόν ανύπαρκτος, εκτός κι αν διαθέτεις αμάξι με ψηλές αναρτήσεις ή γερά πόδια! Κάτι ποδηλάτες βλέπω να χαίρονται τα καταγάλανα κρυστάλλινα νερά που είναι, κυριολεκτικά, να τα πιείς στο ποτήρι! Παλεύω μέσα μου με τον “κιοτή” εαυτό μου – που αν δεν πάει Αύγουστος δεν ακουμπάει το νερό – για μια βουτιά εδώ. Πως αλλιώς θα την χαρείς αυτήν τη θάλασσα; Κι ευτυχώς, να λες, που υπάρχουν ακόμη τοποθεσίες προσβάσιμες μόνο δια θαλάσσης… Νήσος Σαπιέντζα Η μια έκπληξη διαδέχεται την άλλη! Να σου τώρα μπροστά μας η Σαπιέντζα! Ένα νησάκι κατάφυτο, με νερά καταγάλανα απέναντι από τη Μεθώνη. Μαγευτήκαμε τόσο από το μέρος που ρίξαμε και το βοηθητικό σκάφος (dinghy) στο νερό προκειμένου να περπατήσουμε στην παραλία με τα γαλαζοπράσινα νερά και την κατάλευκη άμμο! «Navigare con Sapienza» δηλ. «πλεύσε με σοφία», διαβάζω πως αποτύπωναν οι Ενετοί στους χάρτες του Μεσαίωνα, και από εκεί, κατά μία εκδοχή, πήρε την ονομασία της η Σαπιέντζα. Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί των Οινουσσών, μετά τη Σχίζα, κι εδώ υπάρχει το μοναδικό δάσος κουμαριάς στην Ευρώπη, απ’ όπου ολόκληρο το νησί έχει χαρακτηριστεί 43

μοναδικό μνημείο της φύσης. Οι κουμαριές έχουν ύψος μεγαλύτερο των δέκα μέτρων, ένα σπάνιο φαινόμενο για αυτού του είδους τα δέντρα! Η Σαπιέντζα, μαζί με τη Σχίζα και όλη την περιοχή του ακρωτηρίου της Ακρίτας, είναι ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000 και αποτελεί καταφύγιο άγριων πουλιών. Από το νησί πέρασαν πειρατές και πολλοί κατακτητές (Ενετοί, Οθωμανοί, Τούρκοι, Άγγλοι και Γάλλοι), ενώ εδω αποβιβάστηκε και ο Απόστολος Παύλος… Οι ακτές της Σαπιέντζας κρύβουν πολλές παγίδες για τους ναυτικούς, θα μας πει ο Παναγιώτης. Μάλιστα, στον βυθό βόρεια του νησιού υπάρχουν απομεινάρια από δύο αρχαία ναυάγια, ευρήματα από τα οποία φιλοξενούνται στο Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων της Πύλου – εκεί όπου θα δέσει το πλοίο μας… Ο τόπος είναι ιδανικός για ψαροτούφεκο και φυσικά καταδύσεις στα απομεινάρια των ναυαγίων! Στη νοτιότερη άκρη του νησιού βρίσκεται ο πέτρινος φάρος που κατασκευάστηκε το 1885 και είναι ο πρώτος που συναντάς ερχόμενος από τα δυτικά! Υπάρχει μονοπάτι για να τον προσεγγίσεις και να ανέβεις στην επιβλητική κορφή του. Στην άκρη της Σαπιέντζας βρίσκεται και το διάσημο νησί σε σχήμα καρδιά,ς που στολίζει τις τουριστικές μπροσούρες του ΕΟΤ. Ονομάζεται «Δύο αδέλφια», θα πει ο Παναγιώτης, δυστυχώς όμως δεν μπορούμε να αντιληφθούμε το σχήμα του καθώς δεν διαθέτουμε drone για να το δούμε από ψηλά. Ακολουθούσε η Μεθώνη με το κάστρο της κυριολεκτικά μέσα στη θάλασσα! Το οκτάγωνο Μπούρτζι στέκεται επιβλητικό και περίτεχνο και αγναντεύει το γαλάζιο του Μεσσηνιακού – είναι κυριολεκτικά πάνω στα κύματα!

●

Νήσος Σφακτηρία Κατευθυνόμαστε προς τον ιστορικό όρμο του Ναυαρίνου, που προστατεύεται από το μακρόστενο νησάκι, τη Σφακτηρία. Τόσο στενό το άνοιγμα του που σχεδόν κλείνει, με αποτέλεσμα να λειτουργεί ως φυσικός κυματοθραύστης, δημιουργώντας ένα απόλυτα προστατευμένο λιμάνι. Με το που μπαίνουμε στον όρμο, ο αέρας πέφτει και η θάλασσα γαληνεύει απόλυτα. Το νησάκι, βραχώδες στο μεγαλύτερο τμήμα του, έχει άγρια ομορφιά! Τα επιβλητικά απότομα βράχια του σε συνδυασμό με την πλούσια ιστορία του το κάνουν να ξεχωρίζει. Νησί με στρατηγική θέση στον όρμο του Ναυαρίνου ταλαιπωρήθηκε από πολλές πολεμικές συγκρούσεις ήδη από την εποχή της αρχαιότητας και, φυσικά, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Πάνω στο νησί υπάρχει ένα μικρό εκκλησάκι και μια ξύλινη εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που χτίστηκε από τη Ρωσία προς τιμήν των πεσόντων στην ιστορική μάχη της Σφακτηρίας το 1825. Αργότερα, στο νησί στήθηκε αναμνηστική πυραμίδα στη μνήμη του Σανταρόζα και των Ελλήνων ηρώων, καθώς και μνημεία

● Ο Παναγιώτης επί το έργον. ●● Αμμούδι, η παραλία της Σαπιέντζας. ●●● Το γραφικό λιμάνι της Πύλου.

προς τιμή των Άγγλων, Ρώσων και Γάλλων που έπεσαν στη ναυμαχία του Ναυαρίνου στις 7 Οκτώβρη του 1827. Η Σφακτηρία ανήκει στις προστατευόμενες τοποθεσίες του δικτύου Natura 2000 και αποτελεί σταθμό μεταναστευτικών πουλιών, όπως ο λευκοτσικνιάς, ο αργυροτσικνιάς, η χαλκόκοτα και το νεροχελίδονο. Ενάλιες αρχαιότητες στο Νιόκαστρο της Πύλου Πλέουμε γύρω στον όρμο για να θαυμάσουμε την ομορφιά του φυσικού τοπίου μέχρι να δέσουμε, τη γλυκιά ώρα του σούρουπου, στο λιμάνι της Πύλου. Μαγεία… Το επόμενο πρωί ξεκινώ για το «Νιόκαστρο», το Κάστρο της Πύλου και το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων, που φιλοξενείται εντός του. Μοιάζει να θέλω να συμπληρώσω όλα τα κομμάτια του παζλ! Το πρωτότυπο αυτό Μουσείο στεγάζεται σε δύο χώρους μέσα στο οθωμανικό φρούριο, το οποίο βρίσκεται στον λόφο της πόλης και είναι εκπληκτικής ομορφιάς. Η πρώτη έκθεση αφορά ευρήματα γύρω από τα ναυάγια που έγιναν στην περιοχή κι εδώ βρίσκουμε τα δύο ναυάγια της Σαπιέντζας. Πρόκειται για το «Ναυάγιο των Κιόνων» όπου διάσπαρτοι ρωμαϊκοί κίονες κατασκευασμένοι από γρανίτη βρέθηκαν διασκορπισμένοι σε έκταση 30 μέτρων και σε βάθος μόλις δέκα μέτρων! Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε, μάλιστα, τυχαία από ψαράδες περί το 1920. Σε μικρή απόσταση βρέθηκε και το δεύτερο ναυάγιο, το λεγόμενο «Ναυάγιο των Σαρκοφάγων», με φορτίο από 20 λίθινες σαρκοφάγους που χρονολογείται περί τον 3ο αι. μ.Χ. Η συστηματική ανασκαφική έρευνα ξεκίνησε από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων στα τέλη της δεκαετίας του 1970.

●●

●●●

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ | Στις Οινούσσες του Μεσσηνιακού

Το 2010 πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια στα δύο αυτά ναυάγια και η έκθεση εγκαινιάστηκε το 2012. Το δεύτερο μέρος του Μουσείου είναι αφιερωμένο σε βυθισμένους οικισμούς της νότιας Πελοποννήσου. Πρόκειται για οικισμούς που αναπτύχθηκαν πολύ κοντά στο νερό και καθώς η στάθμη της θάλασσας μεταβαλλόταν, με την πάροδο των χρόνων, αυτοί καταποντίστηκαν. Ακόμη μια απόδειξη της στενής σχέσης μας με το νερό, σκέφτομαι, εντυπωσιασμένη από τη θαλασσινή αύρα κι όλες αυτές τις θαλάσσιες ανασκαφές που δεν έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε. Μα τόπος θαλασσινός είμαστε, σκέφτομαι, ολόκληρη η ιστορία μας όχι απλά επηρεάστηκε αλλά διαμορφώθηκε από το νερό! Μακάρι να είχαμε πάρει και κάτι απ’ τη σοφία του... Ένα είναι σίγουρο: μετά το διήμερο αυτό, θα κοιτάζω πλέον τη θάλασσα με άλλο μάτι!

info's Θερμές ευχαριστίες στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και τον Γιάννη Σαραντόπουλο από την Sailing Plus για τη φιλοξενία και την υπέροχη κρουαζιέρα στον Μεσσηνιακό. Για περισσότερες πληροφορίες και κρατήσεις στα τηλ.: 27210 22649, 6944 464119, www.sailingplus.gr.

Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων στο κάστρο της Πύλου.

• Μετακινήσεις & transfers (6-9 ατόµων & Α.Μ.Ε.Α) ∆ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΗΡΙΚΟΥ ΑΜΑΞΙ∆ΙΟΥ

• Εκδροµές • Ιατρικές επισκέψεις • Πολιτιστικές δραστηριότητες • Αθλητικές δραστηριότητες • Θρησκευτικός τουρισµός • Επαγγελµατικά ταξίδια

Ελ. Βενιζέλου 19, Τρίπολη τηλ. 6980 499666 email: tranfer4allgr@gmail.com

Κ Ρ Ε Ο Π Ω Λ Ε Ι Ο Μ Α Ρ Γ Ι Ω Λ Α Σ Στην Πρόνοια Ναυπλίου...

ΜΟΣΧΑΡΙΑ - ΧΟΙΡΙΝΑ - ΚΟΤΟΠΟΥΛΑ - ΑΡΝΙ ΚΑΤΣΙΚΙ - ΖΥΓΟΥΡΙΑ - ΒΕΡΓΑΔΙ

Από την Ελληνική Ύπαιθρο

Ωράριο Λειτουργίας ΔΕΥΤΕΡΑ: 08:00 - 16:00

Εκλεκτά Κρέατα Ποϊότητας

ΤΡΙΤΗ - ΣΑΒΒΑΤΟ: 8:00 - 15:00 / 18:00 - 21:00

ΟΔΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ 6937005685

Ζεστή γωνιά ΚΙ Α Λ ΣΟΥΒ ΙΝΟ ΧΟΙΡ

ΨΗΣΤΑΡΙΑ ΜΕ ΕΚΛΕΚΤΟΥΣ ΜΕΖΕΔΕΣ

Μ Α Ρ Γ Ι Ω Λ Α Σ Στην Πρόνοια Ναυπλίου...

1€

Όλα χειροποίητα από εμάς...

Τηλ. για παραγγελίες 2752110567

ΤΡΙΤΗ - ΣΑΒΒΑΤΟ 11:00 - 23:00 Ωράριο Λειτουργίας ΚΥΡΙΑΚΗ-ΔΕΥΤΕΡΑ ΚΛΕΙΣΤΑ

Άνω Πόλη Μονεμβασιάς

Μεσοπέλαγα αρμενίζει… Ξακουστή, υπέροχη, ονειρική… Όσες λέξεις και να χρησιμοποιήσουμε δεν θα μπορέσουμε να περιγράψουμε επαρκώς το κάλλος της Μονεμβασιάς, της «ωραίας Ελένης» των ταξιδιωτικών μας προορισμών! Μέσα στην Καστροπολιτεία νιώθεις σαν πρίγκηπας σε παραμύθι, ενώ ο Γιάννης Ρίτσος, που γεννήθηκε και έζησε εδώ, την περιγράφει σαν πέτρινο καράβι. Η αίσθηση αυτή είναι πολύ πιο έντονη, όταν βρίσκεσαι ψηλά στην ερειπωμένη Άνω Πόλη. Γεμάτη με τα μυστικά μιας περασμένης αίγλης, μοιάζει με γέφυρα πλεούμενου που αρμενίζει μεσοπέλαγα. Με… λάβαρο την Αγιά Σοφιά, μπροστά του απλώνεται απέραντο, το ευλογημένο Αιγαίο Πέλαγος…

Χρήστος Κανατάς

νας ισχυρός σεισμός, που έγινε το 375 μ.Χ., τη διαμόρφωσε χωρίζοντάς την από τη στεριά, μετατρέποντάς την σε νησί. Για πρώτη φορά, ο βράχος κατοικήθηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. από τους Σπαρτιάτες που ήρθαν εδώ προκειμένου να έχουν πρόσβαση στη θάλασσα και να είναι επιπλέον προστατευμένοι από τις επιδρομές. Ο απόρθητος βράχος αποτελούσε φυσικό οχυρό και είχε μόνο μια είσοδο-μπασιά. Έτσι πήρε τ’ όνομά της η πολύβουη πολιτεία που γνώρισε μεγάλη άνθηση ανά τους αιώνες, καθώς ήταν πάντα ευνοημένη από τους ηγεμόνες της και έχαιρε προνομίων. Η κυριαρχία της άλλαξε αρκετές φορές· Βυζαντινοί, Φράγκοι, Ενετοί και Τούρκοι πέρασαν από δω, μέχρι μετά την επανάσταση που επέστρεψε στην Ελλάδα κι έμελλε να γίνει ένας από τους πλέον διάσημους ταξιδιωτικούς προορισμούς της.

●

Τις αρχές του 20ου αιώνα κατασκευάστηκε από Ιταλούς μηχανικούς η μεταλλική γέφυρα που συνδέει την ηπειρωτική γη με τον τεράστιο βράχο όπου δεσπόζει το Κάστρο της Μονεμβασιάς. Η περίφημη καστροπολιτεία αποτελείται από δύο τμήματα, την Άνω και την Κάτω Πόλη. Η Κάτω Πόλη είναι ένα ζωντανό μουσείο με τουριστική ανάπτυξη και εμπορική δραστηριότητα. Αμαξωτοί δρόμοι δεν υπάρχουν παρά μόνο πλακόστρωτα καλντερίμια. Ένας λαβύρινθος από στενά, καμάρες και στοές ανάμεσα από τα παραδοσιακά σπιτάκια με τις ταρατσούλες και τη θέα στο Μυρτώο Πέλαγος αλλά και τις πολυάριθμες εξαιρετικές εκκλησίες. Χτισμένη δίπλα στη θάλασσα, αθέατη από στεριά, η πόλη κρυβόταν καλά από τους θαλάσσιους δρόμους. Από εδώ ξεκινάς και παίρνεις το ανηφορικό περιτοιχισμένο μονοπάτι, τις «Βόλτες», που ελίσσεται φιδίσια πάνω στον απόκρημνο βράχο και σε οδηγεί στην Άνω Πόλη. Το καλοκαίρι με την πολύ ζέστη, οι επισκέπτες αγκομαχούν και ξεφυσούν για να φτάσουν εδώ ψηλά. Όμως, η απαράμιλλη θέα προς το πέλαγος και η ίδια η αίσθηση της Άνω Πόλης σίγουρα αποζημιώνουν. Στην άλλοτε πλουσιότερη γειτονιά της Μονεμβασιάς, τώρα περιπλανιέσαι ανάμεσα από τα ερείπια και τη ζουγκλώδη βλάστηση. Με τη φαντασία σου γυρνάς πίσω στον χρόνο και φαντάζεσαι τη ζωή… Εδώ ήταν όλα τα διοικητικά κτίρια και οι κατοικίες των ευγενών. Δεν υπήρχε εμπόριο και μαγαζιά, μόνο ησυχία και θαλασσινή αύρα. Το 1668, κατά τη διαμονή του στην Άνω πόλη, ο περιηγητής Ελβιγιά Τσελεμπή περιγράφει χαρακτηριστικά: «Υπάρχουν 500 καλοχτισμένα σπίτια. Το καθένα από αυτά ξεχωριστά μοιάζει με κάστρο. Στεγάζονται όλα με κοκκινόχρωμα κεραμίδια. Δεν έχουν αμπέλια και οι κήποι και οι αυλές τους είναι κάπως στενάχωρα. Καθένα από τα σπίτια είναι τέτοιας ομορφιάς που θ’ άξιζε παγκόσμια αναγνώριση. Σε 7 ή 8 μέρη υπάρχουν μουριές και 5 ως 10 κυπαρίσσια. Τα σπίτια υψώνονται το ένα ψηλότερα από το άλλο, όλα ατενίζοντας προς νότια ή νοτιοανατολική κατεύθυνση, εξαίρετα με τέτοια θέα πάνω από τη Μεσόγειο που κάνει τη θάλασσα να μοιάζει με λίμνη. Άσπρα σαν κύκνοι όλα τα σπίτια αυτά είναι αρκετά πλούσια και κομψά, ακόμη και για ένα βασιλιά. Το καθένα είναι εφοδιασμένο με μία, δύο ή και τρεις στέρνες…» Ανεβαίνοντας το πέτρινο καλντερίμι, σύντομα συναντάς την κεντρική Πύλη για την Άνω Πόλη. Εδώ, έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια έργα αναστήλωσης και έχει συντηρηθεί μια ολόκληρη γειτονιά κοντά στην Πύλη. Η είσοδος είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Περνώντας την Πύλη βρίσκεσαι σε θολοσκέπαστο χώρο και συναντάς χώρους με παράθυρα που βλέπουν προς την Κάτω Πόλη και τη θάλασσα. Αμέσως μετά την είσοδο βρίσκεσαι στην ανοιχτή ευρύχωρη πλατεία την «Piazzetta». Ο χαρακτήρας της είναι αμυντικός με εποπτεία προς τους θαλάσσιους δρόμους. Στην εποχή της Ενετοκρατίας αναφέρεται ότι 52

●●

● Η Άνω και η Κάτω πόλη της Μονεμβασιάς. ●● Ο βράχος από ψηλά.

ΞΕΝΑΓΗΣΗ / Άνω Πόλη Μονεμβασιάς

στην πλατεία μπορούσαν να συγκεντρωθούν έως και 600 στρατιώτες! Το συγκρότημα της Πύλης αποτελείται από τρεις ακόμη συντηρημένες οικείες και από τον θολοσκέπαστο ανώνυμο ναό με τα τοξωτά ανοίγματα που αποτελεί πανέμορφο δείγμα αρχιτεκτονικής. Και από εδώ, η θέα είναι μοναδική. Μπαλκόνι στο Αιγαίο! Ιδανικό σημείο να ξαποστάσει κανείς και να απολαύσει το τοπίο. Η οχύρωση της Άνω Πόλης δεν είναι συνεχής και εναλλάσσεται με τα απότομα βράχια που υψώνονται συχνά εντελώς κατακόρυφα. Ήταν όμως υπεραρκετή για να εξασφαλίσει το απροσπέλαστο. Όπου ήταν απαραίτητο τα τείχη υψώνονται σαν φρούριο και σε πολλαπλές στρώσεις. Στην κορυφή του μονοπατιού βρίσκεται ο ναός της Αγίας Σοφίας που είναι και το σπουδαιότερο βυζαντινό μνημείο ολόκληρης της Μονεμβασιάς. Η εκκλησία είναι χτισμένη κυριολεκτικά στο άκρο του γκρεμού και δεσπόζει, αφού είναι το μοναδικό λειτουργικό κτίριο της Άνω Πόλης. Χρονολογείται από το 1200 μ.Χ. και στους Βυζαντινούς χρόνους ήταν αφιερωμένη στην Παναγιά Οδηγήτρια. Κατά την Ενετοκρατία μετατράπηκε σε καθολικό ναό και αργότερα, την περίοδο της Τουρκοκρατίας, σε τζαμί. Οι αλλαγές συνοδεύονταν συνήθως με αρχιτεκτονικές προσθήκες. Μετά την επανάσταση του 1821 αφιερώθηκε στην Αγία Σοφία, καθώς θεωρείται ότι ο οκταγωνικός αυτός ναός με τον τρούλο στην κορυφή, είναι πιστό αντίγραφο του ομώνυμου ναού στην Κωνσταντινούπολη. 53

Στα μελλοντικά έργα ανάπλασης της περιλαμβάνονται ο φωτισμός του Κάστρου αλλά και η κατασκευή τελεφερίκ που θα συνδέει την Άνω με την Κάτω Πόλη. Πολύ κοντά στον ναό συναντάμε το λουτρό (χαμάμ), ένα θολωτό κτίσμα της περιόδου της Τουρκοκρατίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι σε όλο το νησί δεν υπήρχε καθόλου πόσιμο νερό και η ύδρευση όλης της καστροπολιτείας, και ιδιαίτερα της Άνω Πόλης, βασιζόταν στο βρόχινο νερό. Αυτό συγκεντρωνόταν στις κινστέρνες, μεγάλες δηλαδή υδατοδεξαμενές, που συλλέγαν το νερό της βροχής. Ήταν ορθογώνιες θολωτές κατασκευές, επιχρισμένες με ένα υδραυλικό κονίαμα – το κουρασάνι – που εξασφάλιζε τη στεγανοποίησής τους. Σήμερα, στην Άνω Πόλη σώζονται τρεις μεγάλες δημόσιες κινστέρνες, το Κάτεργο (Galeazza), το Καράβι (Galera) και το Κερατσίνι (Bastarda). Εκτός από τις δημόσιες υπήρχαν και ιδιωτικές στέρνες, που βρίσκονταν χαμηλότερα, στη στάθμη των σπιτιών. Στον δρόμο προς την τετράπυργη Ακρόπολη, όπου βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του Βράχου, εκτός από τις δεξαμενές, βλέπουμε τα ερείπια του Palazzo, ενός μεγάλου διοικητικού κτιρίου. Από τις αρχαιολογικές έρευνες συμπεραίνουμε ότι όλος ο οικιστικός ιστός της Άνω Πόλης λειτουργούσε αφενός ως κέντρο διοίκησης και άσκησης εξουσίας και αφετέρου ως καταφύγιο για την προστασία του πληθυσμού σε περίπτωση πολιορκίας. Μέχρι τη δεκαετία του ‘70 το μεγαλύτερο μέρος της ερειπωμένης Άνω Πόλης ήταν περιφραγμένο και βοσκούσαν κατσίκια, ενώ κάποιες δεκαετίες νωρίτερα προσφερόταν ως βοσκότοπος έναντι ενοικίου. Σήμερα, η ανάπτυξη του τουρισμού και τα τελευταία έργα φέρνουν τους ανήσυχους περιηγητές και εδώ, στην άνω μεριά της Μονεμβασιάς προκειμένου να ανακαλύψουν την ιστορία του τόπου στο σύνολό της. Η πλούσια χλωρίδα του νησιού δεν επιτρέπει πολλές φορές την εύκολη πρόσβαση σε όλα τα σημεία του πλατώματος της Άνω Πόλης καθώς η βλάστηση, ειδικά την άνοιξη, είναι οργιώδης. Είναι όμως ένα επιπλέον κίνητρο επίσκεψης, αφού εδώ λόγω της ήπιας ανθρώπινης παρέμβασης, πολυάριθμα είδη (πολλές φορές σπάνια) βρίσκουν εδώ πάνω ασφαλές καταφύγιο. Ολόκληρος άλλωστε ο βράχος, μαζί με τη γύρω περιοχή, ανήκει στο δίκτυο NATURA. Σε κάθε περίπτωση, αξίζει να αφήσεις για λίγο τον άρτια διατηρημένο μεσαιωνικό κάτω οικισμό και να έρθεις εδώ ψηλά, απολαμβάνοντας νοητά ένα ταξίδι στο παρελθόν με θέα το απέραντο γαλάζιο του ουρανού και της θάλασσας. Γιατί όχι με ένα ποτήρι Μαλβαζία στο χέρι, το περίφημο γλυκό, λιαστό κρασί της Μονεμβασιάς. 54

●

●●

● ●● ●●● ●●●●

Η Αγία Σοφία στην Άνω πόλη. Το εσωτερικό του ναού της Αγίας Σοφίας. Ανάπαυση στον ανώνυμο ναό της Άνω πόλης… Παράθυρο με θέα από κελί σε συγκρότημα της Πύλης.

●●●

●●●●

ΞΕΝΑΓΗΣΗ / Άνω Πόλη Μονεμβασιάς

Το Ναυπηγείο μας ιδρύθηκε το 1965 από τον Δημήτρη Μπασιμακόπουλο. Βρίσκεται στην Πελοπόννησο στην Κοιλάδα της Ερμιονίδας, σε κοντινή απόσταση από πολλούς διάσημους τουριστικούς προορισμούς όπως ο Αργοσαρωνικός, οι Κυκλάδες και η Κρήτη. Στις σύγχρονες εγκαταστάσεις μας μπορούν να φιλοξενηθούν 350 σκάφη ενώ διαθέτουμε travel lift ανέλκυσης χωρητικότητας 110 τόνων και 3 αυτοκινούμενα τρέιλερ μεταφοράς 160, 60 και 40 τόνων αντίστοιχα.

Ι ΜΠΑΣΙΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΣΙΑ ΟΕ

ΝΑΥΠΗΓΕΙΟ -ΠΑΡΚΙΝΓΚ ΣΚΑΦΩΝ ΚΟΙΛΑΔΑ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ www.bsg.com.gr • • • • •

www.clearsound.gr

TRAVEL LIFT DRY DOCKING SERVICES BOAT MAINTENANCE BOAT BUILDING MODERΝ FACILITIES

ΚΕΝΤΡΑ ΑΚΟΗΣ ΑΚΟΥΣΤΙΚΑ ΒΑΡΗΚΟΪΑΣ Κανέλλος Κανελλακόπουλος

ΔΩΡΕΑΝ επισκέψεις κατ’ οίκον - ΔΩΡΕΑΝ δοκιμή ακουστικών Δίπλα σας με ένα τηλεφώνημα. Συμβεβλημένοι με τον ΕΟΠΥΥ ΕΔΡΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑ Mητροπέτροβα - 4 Νέδοντος - 91 Αρτέμιδος - 103 Τηλ. 27210 97101 27210 97104 Κιν: 6971 727573

ΠΑΤΡΑ Πλατ.Βασ.Γεωργίου - 4 Τηλ. 2610 272580 Κιν. 6986 615393 ΚΙΑΤΟ Κλεισθένους - 23 Τηλ. 27610 272580 Κιν: 6986 615393

ΣΠΑΡΤΗ Βρασίδου - 108 Τηλ. 27310 20002 Κιν. 6970 846479 Κιν: 6971 727573

ΝΑΥΠΛΙΟ Αγαπητού - 1 Τηλ. 27520 25831 Κιν: 6971 727573

E. info@typofot.gr

expanding our BUSINESS

1I KM ARGOS NAFPLIO ST

opening sOON

Σαλαμίνα Εν πλω στη γραμμή του χρόνου…

Όλοι έχουμε ζήσει εκείνα τα πρωινά Κυριακής που θέλουμε – «ο κόσμος να χαλάσει» – να πάμε κάπου· οπουδήποτε. Απλά να ξεφύγουμε από τη ρουτίνα της καθημερινότητάς μας, να φύγουμε για μια εκδρομή μακριά από τους τέσσερις τοίχους του σπιτιού μας και τον θόρυβο των εκνευριστικά φασαριόζικων αυτοκινήτων. Ιδανικά κάπου κοντά, παρέα με την αρμύρα της θάλασσας και πάντα με καλό φαγητό. Η λύση, όπως κι άλλες φορές, δόθηκε από την Kedros Travel: Εξόρμηση στα στενά των Σαλαμινομάχων! Μέσα σε λίγα λεπτά, με μια τσάντα στον ώμο, βρισκόμαστε στην πύλη Ε8 του λιμανιού του Πειραιά, να μας υποδέχονται ο κ. Γιώργος Λεμονάκης και η Ελευθερία Σοφρά, οι άνθρωποι της Kedros Travel που ξέρουν να οργανώνουν καλύτερα από τον καθέναν πρωτότυπες θεματικές εκδρομές.

Νίκος Γαλάνης Νίκος Γαλάνης, Kedros Travel, Ιππικός Όμιλος Σαλαμίνας

Σαλαμίνα είναι γνωστή σε όλους μας (από τα χρόνια στο Δημοτικό) για μία από τις σημαντικότερες στρατιωτικές συγκρούσεις στην παγκόσμια ιστορία, τη ναυμαχία ανάμεσα σε Πέρσες και Έλληνες. Η αγαπημένη ταξιδιωτική εταιρία οργάνωσε έναν διάπλου των Στενών, ώστε να ζήσουμε το χρονικό της ναυμαχίας στα ίδια τα μέρη, όπου διεξήχθη. Εγώ προτιμώ να λέω μια κρουαζιέρα στον Σαρωνικό με τελικό προορισμό την Κούλουρη. Για τους λίγους που δεν το ξέρουν, η Σαλαμίνα έχει και το «παρατσούκλι» της. Η ψυχή μου πάει εκεί, στην Κούλουρη, καθώς ένας τρομερός ήχος ακούγεται. Η μηχανή του πλοίου παίρνει μπροστά και ο άνεμος αρχίζει να χτυπά πιο δυνατά. Όπως και η καρδιά μας από την ανυπομονησία. Μαζί μας είναι ο κ. Αριστοτέλης, ένας παθιασμένος διπλωματούχος ξεναγός, ο ειδικός που χρειαζόμαστε για να μας κατατοπίσει στο τι βλέπουμε γύρω μας καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ | Σαλαμίνα

Τα Σελήνια ξεχωρίζουν για το αιγαιοπελαγίτικο στιλ με τις λιθόκτιστες λευκές καμάρες και τους μπλε τρούλους.

Η φωνή του μας συνεπαίρνει, όταν ξεκινά να μας αφηγείται για τον Λέοντα του Πειραιά, την αιτία που το επίνειο της πρωτεύουσας λέγεται και Πόρτο Λεόνε. Σήμερα το αντίγραφό του κοσμεί την είσοδο του λιμανιού, αφού το αυθεντικό βρίσκεται, κλεμμένο κι αυτό, στον ναύσταθμο της Βενετίας. Ύστερα, μας καλεί να παρατηρήσουμε στα δεξιά μας τα ερείπια της Ηετιώνειας Πύλης, ενός τείχους που κατασκεύασαν στα αρχαία χρόνια οι Πειραιώτες, ώστε να ελέγχουν ποιος μπαίνει και βγαίνει από το λιμάνι. Όσο ο κ. Αριστοτέλης (μα πόσο κατάλληλο όνομα για ξεναγό που μας ταξιδεύει στα κλασσικά χρόνια της αρχαιότητας!) μας μιλά, το θαλασσινό αεράκι με συνεπαίρνει και ενώ βρίσκομαι λίγα μέτρα από την πολύβουη πρωτεύουσα, νομίζω πως είμαι μίλια μακριά στο ανοιχτό πέλαγο, εγώ και οι σκέψεις μου. Ελευθερία. «Liberty!», φωνάζει ο ξεναγός μας, και αρχίζω να πιστεύω πως έχει μπει στο μυαλό μου. Τελικά, προς ανακούφισή μου, με σκουντάει δείχνοντάς μου το θρυλικό πλοίο που, αραγμένο στο λιμάνι, διηγείται την ιστορία της Ελλάδας. Περίπου 2.700 τέτοια πλοία ναυπηγήθηκαν στις Η.Π.Α., την περίοδο του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, για την εμπόλεμη Ευρώπη (εξού και το όνομα) και το 100 από αυτά δόθηκαν στη χώρα μας για να ανασυγκροτηθεί η κατεστραμμένη ναυτιλία της (600 συνολικά πλοία τα διαχειρίστηκαν ελληνικά χέρια). Σήμερα υπάρχουν μόνο τέσσερα σε όλο τον κόσμο κι ένα από αυτά ορθώνεται σαν περήφανη γηραιά κυρία μπροστά μας. Το 80χρονο Liberty σήμερα είναι μουσείο και μας δίνει μια σπάνια 60

ευκαιρία να σκεφτούμε την απόσταση που έχει διανύσει η Ελλάδα από το τέλος του πολέμου μέχρι σήμερα και τον τρόπο που η θάλασσα διαμόρφωσε τη συλλογική μας ταυτότητα. Ανοιγόμαστε στο καταγάλανο πέλαγο. Το πλοίο είναι γεμάτο οικογένειες με παιδιά κάθε ηλικίας που θέλουν απεγνωσμένα να καλύψουν την έμφυτη περιέργειά τους. Ένα από αυτά, ρωτά δίπλα μου τον μπαμπά του για μια κολώνα που φαίνεται από μακριά. Εκείνος του απαντά: «Α, είναι ο τάφος του Θεμιστοκλή!» κι εγώ ενδόμυχα σκέφτομαι την ιστορική του φράση απέναντι στον Ευριβιάδη των Σπαρτιατών. «Πάταξον μεν, άκουσον δε». Ακριβώς μπροστά μας, η εννιάμετρη στήλη που θρυλείται πως δείχνει τον τάφο του Θεμιστοκλή, του ανθρώπου που ενέπνευσε τη ναυπήγηση των τριήρεων και έτσι έσωσε τον ελληνικό πολιτισμό και την Ευρώπη. Οι μνήμες της ναυμαχίας ζωντανεύουν από τον κατακόκκινο ξεναγό μας που με ένταση και πάθος, που θα ζήλευαν και οι ίδιοι οι Σαλαμινομάχοι, μας περιγράφει τις στιγμές που τα λίγα ελληνικά καράβια εμβόλιζαν τον τετραπλάσιο περσικό στόλο. Οι μηχανές του δικού μας πλοίου βάζουν κι αυτές τα δυνατά τους, προσπαθούν να ακουστούν πάνω από τα ενθουσιώδη λόγια του κ. Αριστοτέλη. Φτάνουμε πια στην χερσόνησο της ΑΦΙΕΡΩΜΑ | Σαλαμίνα

Κυνόσουρας, περνώντας οπό τον ξερό όγκο της Ψυττάλειας. Το ιστορικό αυτό νησί που κάποτε δέχτηκε τον Αριστείδη τον Δίκαιο και τους στρατιώτες του, οι οποίοι αποτελείωσαν τους επίλεκτους Πέρσες που είχαν ξεμείνει, τώρα υποδέχεται τα σκουπίδια της πρωτεύουσας. Το ίδιο συναίσθημα θλίψης και απογοήτευσης μας κατακλύζει στην Κυνόσουρα, όπου ναυπηγεία, διαλυτήρια και απορρίμματα πολιορκούν αυτό που κάποτε ήταν ο Τύμβος των Σαλαμινομάχων. Σήμερα πάνω στον λόφο, κυριαρχεί η εικόνα δυο οπλιτών πάνω σε μια τριήρη που είναι έτοιμοι να ρίξουν τα βέλη τους στον εχθρό. Οι μυώδεις χάλκινοι στρατιώτες αντικρίζουν καθημερινά τον τόπο που η Δύση αναμετρήθηκε με την Ανατολή αλλά και την κατάντια του σημερινού τοπίου που έχει παραμεληθεί. Το πλοίο μάς αφήνει τα ιστορικά νερά των Στενών και οδεύει για τον όρμο των Σεληνίων, ενώ οι αφηγήσεις συνεχίζονται… Για τη λεγόμενη «Σπηλιά», το σπήλαιο που ενέπνευσε τον Ευριπίδη και βρίσκεται πάνω από το ελληνιστικό Ιερό του Διονύσου, για τις «Κολώνες», το κυκλικό ταφικό μνημείο του 4ου π.Χ. αιώνα και τον ανακαινισμένο Φάρο Κόγχη που μετρά έναν αιώνα ζωής – όλα στον νότο του νησιού… Σελήνια Το πλοίο μάς αφήνει τα ιστορικά νερά των Στενών και οδεύει για τον όρμο των Σεληνίων. Η αλήθεια είναι πως η θάλασσα και το ταξίδι στο παρελθόν μας άνοιξε την όρεξη. Οι γλάροι κάνουν πιο έντονη την παρουσία τους, σημάδι ότι πλησιάζουμε στην ακτή. Εντύπωση μου προκαλεί η γαλανόλευκη εκκλησία που ξεχωρίζει στο έμπα του μικρού λιμανιού. Ο κ. Γιώργος με βλέπει που την παρατηρώ έντονα και με ενημερώνει πως είναι αφιερωμένη στον Αγ. Νικόλαο (πού αλλού;) και είναι δημιούργημα του σπουδαίου αρχιτέκτονα Σόλωνα Κυδωνιάτη. Είναι ο ίδιος που έχει σχεδιάσει και άλλους παρόμοιους ναούς σε νησιά του Αιγαίου. Το αιγαιοπελαγίτικο στιλ με τις λιθόκτιστες λευκές καμάρες και τους μπλε τρούλους είναι κάτι παραπάνω από εμφανές. Πατάμε το πόδι μας στη στεριά και η μύτη μας κατακλύζεται από την οσμή τηγανητού 61

ψαριού. Το στομάχι μας γουργουρίζει πιο πολύ και από γάτα που της κάνουν ατελείωτα χάδια. Δυο ψαράδες ξεμπλέκουν τα δίχτυα τους και από τον τρόπο που μας κοιτούν μάλλον το έχουν ακούσει κι εκείνοι. Τα Σελήνια προσφέρουν ότι χρειάζεται ένας ταξιδιώτης. Παραδοσιακούς ξενώνες να μείνεις, μοσχομυρωδάτες ταβέρνες να γεμίσεις το άδειο σου στομάχι, beach bar με δυνατή, ή όχι και τόσο, μουσική για να απολαύσεις το μπάνιο σου. Το όνομα του μικρού αυτού παραλιακού χωριού προέρχεται από τη λατρεία της Θεάς Σελήνης οπότε δεν νομίζω να υπάρχει πιο κατάλληλο μέρος για να δεις μια Αυγουστιάτικη πανσέληνο. Ο τόπος που γεννήθηκε ο Ευριπίδης, που ξεκουραζόταν και έπαιρνε έμπνευση ο Σικελιανός, η πατρίδα του Αίαντα και ο ακροτελεύτιος τόπος του Καραΐσκάκη έχει πολλά ακόμη να δώσει στον περίεργο ταξιδιώτη. Αφού γευόμαστε τα τοπικά εδέσματα (όπως το μοναδικό πλατέτσι), αναρωτιόμαστε: να απολαύσουμε τα δροσερά νερά της παραλίας στα Σελήνια ή να κατευθυνθούμε νότια για μια βόλτα στο τεράστιο πευκοδάσος; Διαλέγουμε το πρώτο μιας και η ζέστη μας έχει καταβάλει. Η παραλία βλέπει απέναντι στην Αττική, όχι και η καλύτερη θέα. Με αποζημιώνουν, όμως, τα τιρκουάζ νερά και χαλαρωτική μουσική του φιλόξενου beach bar. Άλλοι, πιο τολμηροί από μένα, ασχολούνται με αθλοπαιδείες στην άμμο, το εθνικό άθλημα της ρακέτας. Προτιμώ να κρατήσω δυνάμεις για την πεζοπορία στο Πευκοδάσος. Έχω ακούσει ότι είναι το μεγαλύτερο της δυτικής Αττικής. Με το που φτάνω, νιώθω τις δυνάμεις μου να με εγκαταλείπουν. Στέκομαι τυχερός καθώς διαβάζω μια πινακίδα που γράφει με μεγάλα γράμματα: Ιππικός Όμιλος. Η πεζοπορία μετατρέπεται, γρήγορα, σε ιππασία. Η θέα σε κάποια σημεία σε μαγεύει, το μάτι σου φτάνει μέχρι το Αγκίστρι και την Αίγινα. Όπως ακούω το άλογο να βαριανασαίνει, βαριές είναι και οι σκέψεις μου αφού η εκδρομή οδεύει πια προς το τέλος της. «Στο ταξίδι μας αυτό μοιάζει να ονειροβατούμε στη γραμμή του χρόνου» έγραφαν οι άνθρωποι της Kedros Travel γι’ αυτήν την πρωτότυπη μίνι κρουαζιέρα στα Στενά του Αργοσαρωνικού. Μια ακόμη ιδιαίτερη πρόταση από την Kedros Travel, μια προσιτή εκδρομή που όλοι, εύκολα, μπορούν να απολαύσουν.

Οι μυώδεις χάλκινοι στρατιώτες αντικρίζουν καθημερινά τον τόπο που η Δύση αναμετρήθηκε με την Ανατολή αλλά και την κατάντια του σημερινού τοπίου που έχει παραμεληθεί.

●

info's Αν ανήκετε στους απαιτητικούς ταξιδιώτες που το να βλέπουν απλά αξιοθέατα δεν τους είναι πια αρκετό τότε η Kedros travel είναι η επιλογή σας. Μια καινοτόμος, ευέλικτη, χαμηλού προφίλ εταιρία στον χώρο του τουριστικού προορισμού που διοργανώνει πρωτότυπες, βιωματικές εκδρομές γεμάτες χρώμα, ευωδίες, φως και γευσιγνωσία. Περισσότερα για το πρόγραμμα, τις προτάσεις και τις εξορμήσεις της: www.kedrostravel.com, www.facebook.com/ kedrostraveling, τηλ: 210 9944909.

●●

●●●

● Άγιος Νικόλαος. ●● Ιππασία στα Σελήνια. ●●● Μνημείο Σαλαμινομάχων.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ | Σαλαμίνα

Στη γη των Κυθήρων Τα Κύθηρα ή Τσιρίγο, όπως τα ονόμαζαν οι Ενετοί, βρίσκονται στο σημείο που το Ιόνιο συναντά το Μυρτώο και το Κρητικό πέλαγος! Κι ενώ είναι ένα από τα Επτάνησα, ανήκουν διοικητικά στην περιφέρεια Αττικής, ενώ την ίδια στιγμή απέχουν μόλις 15 μίλια από το λιμάνι της Νεάπολης. Μινωίτες, Φοίνικες, Σπαρτιάτες, Ρωμαίοι και στη συνέχεια Βυζαντινοί, Ενετοί, Άγγλοι και Μανιάτες άφησαν έντονο το στίγμα της παρουσίας τους στο νησί. Κι ίσως αυτή η πολυπλοκότητα και η πολυπολιτισμική παρουσία μέσα στο πέρασμα των αιώνων, έχει συμβάλει στον ιδιαίτερο χαρακτήρα του νησιού… Δημοσθένης Τσαπάρας Κτήμα Αστάρτη, ταβέρνα Σκάνδεια, Θάλεια Νουάρου

ο «Νησί» των Ομηρικών επών, το νησί της Κυθέρειας Αφροδίτης, τα αγαπημένα μας Κύθηρα παραμένουν γεμάτα από θέλγητρα. Ένα νησί με έντονο ανάγλυφο – χαμηλά βουνά, χαράδρες και καταρράκτες – μέσα σε ένα πανέμορφο φυσικό τοπίο από πεύκα και αυτοφυή βλάστηση, που εναλλάσσεται ομαλά με τις αγροτικές καλλιέργειες όπου κυριαρχεί η ελιά. Το πιο χαρακτηριστικό δείγμα του βοτανικού πλούτου των Κυθήρων είναι η «Σεμπρεβίβα», ένα φυτό εμβληματικό του νησιού. Το ιταλικό της όνομα προέρχεται από τις λέξεις sempre viva και σημαίνει «πάντα ζωντανή». Της το έδωσαν οι Βενετσιάνοι, που παρατήρησαν ότι το φυτό όχι μόνο δεν ξεραίνονταν μετά το κόψιμο του αλλά επιπλέον διατηρούσε για πολλά χρόνια το όμορφο κίτρινο χρώμα των λουλουδιών του. 64

Το μέλι Η αυτοφυής βλάστηση του νησιού χαρακτηρίζεται από μια μεγάλη ποικιλία αρωματικών φυτών και βοτάνων, που κυριαρχεί το θυμάρι. Το γεγονός αυτό αξιοποίησαν οι κάτοικοι του νησιού, δημιουργώντας σταθερά μια αξιόλογη μελισσοκομική παραγωγή από θυμαρίσιο μέλι με πλούσια αρώματα και χαρακτηριστική γεύση. «Το μέλι μας έχει αρχίσει να γίνεται ιδιαίτερα γνωστό στην ελληνική αγορά τα τελευταία χρόνια, χάρη στα ιδιαίτερα αρωματικά χαρακτηριστικά που του προσδίδει το ξηροθερμικό κλίμα, το βραχώδες του εδάφους και η γειτνίαση με τη θάλασσα», μας εξηγεί ο πρόεδρος του μελισσοκομικού Συνεταιρισμού Σπύρος Ανέστης. «Σημαντική επίσης είναι η ποικιλία των βοτάνων που «τρυγάνε» τα μελίσσια μας, όπως θρούμπι, φασκόμηλο, ρίγανη και φυσικά το θυμάρι που κυριαρχεί». Ο Συνεταιρισμός φτιάχτηκε το 1996 με σκοπό την οργάνωση των μεμονωμένων παραγωγών. Σήμερα αριθμεί 34 μέλη και βρίσκεται στη διαδικασία κατασκευής σύγχρονου τυποποιητηρίου στα Αρωνιάδικα, που θα του επιτρέψει να μειώσει το κόστος παραγωγής και να μπορέσει να καλύψει την ολοένα και μεγαλύτερη ζήτηση για το προϊόν. Αναζητώντας πληροφορίες για τη μελισσοκομία του νησιού, είναι αδύνατον να μη συναντήσεις και τον παλιό μελισσοκόμο Γιάννη Πρωτοψάλτη. Μας υποδέχτηκε στην αυλή του ξενώνα του, στο χωριό Μητάτα. Ο ξενώνας «Απλυνόρι» είναι ιδανικός για μεγάλες παρέες που αγαπάνε την ορειβασία και στο πρωινό του κυριαρχούν τα τοπικά προϊόντα και φυσικά το μέλι του κυρίου Γιάννη. «Τα μελίσσια μας έχουν εξαιρετικά μικρή παραγωγή, που μπορεί να φτάσει στις καλύτερες περιπτώσεις το ένα τρίτο της παραγωγής των μελισσοκόμων άλλων περιοχών γιατί οι μέλισσες περιορίζονται στις ανθοφορίες του νησιού. Γι’ αυτό και το προϊόν μας φαίνεται ακριβό. Όμως η μικρή αυτή παραγωγή είναι που τελικά δίνει το εξαιρετικό αποτέλεσμα, το οποίο γεύεται ο καταναλωτής». Με ενθουσιασμό μας μίλησε για τις δράσεις του Κυθηραϊκού Ιδρύματος Πολιτισμού και Ανάπτυξης και τις προσπάθειες που γίνονται για την ανάπτυξη μελισσοκομικού πάρκου, αλλά και την επικείμενη πι-

● Στον φούρνο του Καραβά. ●● Ξινόχοντρος με μελιτζάνες

από την ταβέρνα Σκάνδεια. ●●● Σκάνδεια: Κατσικάκι στις κληματόβεργες.

στοποίηση των πρώτων ελαιοπαράγωγών που παράγουν με παραδοσιακές μεθόδους φιλικές προς την βιοποικιλότητα και το τοπίο των Κυθήρων. Το ελαιόλαδο Στη διαδρομή προς το χωριό Λιβάδι οι ελιές κυριαρχούν στο άνυδρο τοπίο. Εδώ, στον Αγροτικό Συνεταιρισμό του χωριού, έναν από τους παλιότερους της χώρας, μας περίμενε ο διαχειριστής Κώστας Κασιμάτης. «Οι ελαιώνες των μελών μας είναι μικροί και ο τρόπος παραγωγής παραμένει παραδοσιακός. Ο σημαντικός αριθμός παραγωγών που καλλιεργούν τα χωράφια τους με βιολογικές μεθόδους και η ύπαρξη σημαντικού αριθμού μελισσοκόμων καθιστά τους ψεκασμούς απαγορευτικούς, γι’ αυτό και στο νησί δεν πραγματοποιείται πρόγραμμα δακοκτονίας». Το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο του Συνεταιρισμού έχει τα ιδαίτερα πικάντικά χαρακτηριστικά της άνυδρης κορωνεϊκης ελιάς, όμως η μικρή ποσότητα παραγωγής περιορίζει τη διάθεση του στην ελληνική αγορά. Παξιμάδια από τον Καραβά Αν και δεν έπρεπε να μας εντυπωσιάζει, ο μεγαλύτερος καταναλωτής του Κυθηραϊκού ελαιόλαδου είναι οι τοπικοί φούρνοι που παράγουν το πιο διάσημο παραδοσιακό προϊόν των Κυθήρων, το λαδοπαξίμαδο. Αυτό παρασκευάζεται με λευκό αλεύρι, που ζυμώνεται μαζί με εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, νερό, μαγιά κι αλάτι, δημιουργώντας ένα παξιμάδι αφράτο και τραγανό με ξεχωριστή γεύση γεμάτη αρώματα ελιάς! Την ιδιαίτερη σχέση των δύο προϊόντων, ελαιολάδου και παξιμαδιο, έχει αναδείξει με ιδιαίτερο τρόπο η οικογένεια Κορωναίου στο χωριό του Καραβά. Εδώ, ο Γιάννης Κορωναίος μετέτρεψε το παλιό λιοτρίβι του πατέρα του, που είχε σταματήσει να λειτουργεί από το 1964, σε ένα σύγχρονο και πραγματικά πρωτότυπο αρτοποιείο. Μπαίνοντας στον χώρο του καταστήματος, βρίσκεσαι ανάμεσα στα μηχανήματα ενός παραδοσιακού ελαιοτριβείου, όπως το παλιό «παχνί» με τις μυλόπετρες που γύριζαν τα ζώα για να αλέσουν τις ελιές και τα πιεστήρια στα οποία τοποθετούνταν η ελαιοζύμη ανάμεσα σε «ντορβάδες» ή «τσαντίλες» για να ξεχωρίσουν το ελαιόλαδο. Εδώ βρίσκεις κουλουράκια, αρτοποιήματα, αλλά κυρίως παξιμάδια όλων των ειδών και μεγεθών και για όλα τα γούστα, τα περισσότερα με παραδοσιακά συστατικά του νησιού. Παξιμάδια με ελιά και ρίγανη ή με θυμάρι και ντομάτα ιδανικά για νόστιμους μεζέδες, αλλά και παξιμάδια πορτοκαλιού ή με μέλι και αμύγδαλο για να συνοδεύσουν τον καφέ σου. Παραδοσιακά γλυκίσματα Στον φούρνο γνωρίσαμε και τις ροζέδες, ένα από τα πολλά παραδοσιακά γλυκίσματα του νησιού με βασικό συστατικό το αμύγδαλο. Πεντανόστιμες, με έντονη γεύση κανέλλας και γαρύφαλλου και πασπαλισμένς με άχνη ζάχαρη, οι ροζέδες φτιάχνονταν παραδοσιακά για τους γάμους και γι’ αυτό βασικό συστατικό τους είναι το μέλι, σύμβολο γονιμότητας και ευζωίας. Οι πολλές επιρροές του νησιού από τους κατά καιρούς κατακτητές και κατοίκους του, έχουν δημιουργήσει μια πλούσια γαστρονομική κουλτούρα, με γλυκίσματα όπως το βενετσιάνικης κατα-

●

●●

●●●

Οι πολλές επιρροές του νησιού από τους κατά καιρούς κατακτητές και κατοίκους του έχουν δημιουργήσει μια πλούσια γαστρονομική κουλτούρα. ΓΕΥΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ / Στη γή των Κυθήρων

γωγής παστιτσέτο, με πλούσια αρώματα βούτύρου και μαρμελάδα κυδώνι και η «πάστα μύλου», κληρονομιά της εποχής της Αγγλοκρατίας, που το όνομα της το πήρε από τον χειρόμυλο, στον οποίο αλέθονται καλά τα ξεφλουδισμένα αμύγδαλα για την παρασκευή της. Βιολογικά από το Αγρόκτημα Αστάρτη Δεν μπορούσαμε να φύγουμε από τον Καραβά χωρίς να περάσουμε από το Κτήμα Αστάρτη του παλιού φίλου Χάρη Τζωρτζόπουλου, που μας καλωσόρισε με το γνώριμο ζεστό χαμόγελο του. Μετά τις σπουδές του στον αγροτικό τομέα, ο Χάρης αποφάσισε να εγκατασταθεί στο νησί και να ασχοληθεί με τις ελιές που είχε η οικογένεια του. Από την πρώτη στιγμή προχώρησε στην πιστοποίηση των κτημάτων του σύμφωνα με τις αρχές της βιολογικής γεωργίας. «Η Αστάρτη έβαλε το Κυθηραϊκό ελαιόλαδο στον ελαιοκομικό χάρτη μετά το 2000, μια που ήταν το πρώτο τυποποιημένο βιολογικό ελαιόλαδο του νησιού, προσανατολισμένο για την αγορά του εξωτερικού». Το ελαιόλαδο ήταν μόνο η αρχή και ακολούθησε το μέλι, το αλάτι, τα παξιμάδια. «Το παξιμάδι με ενδιέφερε, ως ένα προϊόν με παράδοση στο νησί που συνδυάζεται με το ελαιόλαδο. Όμως ήθελα να κάνω κάτι διαφορετικό. Η επεξεργασία της ιδέας έγινε με έναν φίλο διαιτολόγο και ο σχεδιασμός μας είχε σαν σκοπό την δημιουργία προϊόντων συγκεκριμένης διατροφικής αξίας. Στάθηκε εξαιρετικά δύσκολο να βρω τα βιολογικά αλεύρια που ήθελα, όμως τελικά τα κατάφερα και έτσι δημιουργήθηκαν παξιμάδια αποκλειστικά από άλευρα ολικής άλεσης, σταριού, κριθαριού, δίκοκκου σταριού, βρώμης και αλάτι Κυθήρων». «Στα Κύθηρα η συλλογή του αλατιού από τα βράχια γίνεται οργανωμένα, μέσω διαδικασίας που χρωστάμε στην Ιόνιο Πολιτεία. Έτσι το δικαίωμα συλλογής αλατιού δίνεται μέσω πλειοδοτικού διαγωνισμού. Εμείς συλλέγουμε αλάτι, κυρίως από τις βόρειες περιοχές του νησιού και την Αγία Πελαγία», συνεχίζει ο Χάρης. Από τα τέλη της άνοιξης και ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες ο δυνατός ήλιος εξατμίζει το νέρο που έχει παγιδευτέι στις κοιλότητες των βράχων. Από εκεί θα συγκεντρωθεί το ανώτερο του στρώμα, ο ανθός του αλατιού. Το αγρόκτημα Αστάρτη είναι επισκέψιμο και οργανώνει γευσιγνωσίες ελαιολάδου κι άλλες εκπαιδευτικές δράσεις. Τα τελευταία χρόνια, ο Χάρης προσπαθεί να αναβιώσει την Πατρίκειο Γεωργική Σχολή Καραβά. Η Σχολή συστάθηκε ως κοινοφελές ίδρυμα το 1931, ακολούθησε η αγορά του κτήματος έκτασης 10 στρεμμάτων και περί τα μέσα της δεκαετίας του 1930 στεγάστηκε σε μοντερνιστικό κτίριο, σχεδιασμένο από τον μηχανικό το Παγκράτη. Λειτούργησε μέχρι το 1970 ως γεωργικό σχολείο και φυτώριο. «Η αναβίωση της Γεωργικής Σχολής γίνεται με στόχο τη δημιουργία ενός χώρου που θα μπορέσει να φιλοξενήσει δράσεις και εκδηλώσεις, οι οποίες θα αναδείξουν το πολιτιστικό δυναμικό καιιδιαίτερα τον πλούτο της αγροτικής παραγωγής και της γαστρονομικης παράδοσης του νησιού μας», μας εξηγεί ο Χάρης. Από τον λαχανόκηπο στο τραπέζι της Σκάνδειας Αποχαιρετίσαμε το κτήμα Αστάρτη και κατευθυνθήκαμε στην Παλαιόπολη, όπου βρισκόταν η Σκάνδεια, αρχαία πόλη και επίνειο των Κυθήρων. Εδώ, στην αυλή της ομώνυμης ταβέρνας μας περίμεναν ζεστά τα πεντανόστιμα πιάτα της κυρίας Ευανθίας. Η ταβέρνα φτιάχτηκε από την οικογένεια Πρωτοψάλτη στο παλιό αμπελοχώραφο το 1975. Ο μικρός κήπος παράγει όλο τον χρόνο φρέσκα βιολογικά λαχανικά για τις ανάγκες της κουζίνας της, που είναι προσανατολισμένη στην παραδοσιακή ελληνική κουζίνα και τα τοπικά προϊόντα του νησιού. Κάτω από τον ίσκιο της μεγάλης λεύκας απολαύσαμε εξαιρετικές μελιτζάνες με ξινόχοντρο και ντόπιο κατσικάκι στη γάστρα, μαγειρεμένο πάνω σε κληματόβεργες με δεντρολίβανο και, φυσικά, θυμάρι. Γεύσεις κι αρώματα που ξυπνούν μνήμες στο πανέμορφο νησί της Αφροδίτης.

Ο μεγαλύτερος καταναλωτής του Κυθηραϊκού ελαιόλαδου είναι οι τοπικοί φούρνοι που παράγουν το πιο διάσημο παραδοσιακό προϊόν των Κυθήρων, το λαδοπαξίμαδο. ΓΕΥΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ / Στη γή των Κυθήρων

Αν θέλεις ψάρι εκλεκτό Κρασάκι ένα ποτήρι Πήγαινε στον Αβλέµονα Και ζητά τον Σωτήρη. Απο το 1980 Οι γεύσεις της θάλασσας στο πιάτο σας. Αυλαίµονας, Κύθηρα, τηλ.: 27360 33722, 27360 34374

ΚΎΘΗΡΑ αξέχαστο ταξίδι

Tο νησί της Αφροδίτης σε ταξιδεύει σε άλλες εποχές. Ενετικά κάστρα, δίπατα αρχοντικά, μικρά ξωκλήσια και μεγαλοπρεπή μοναστήρια με περίτεχνα καμπαναριά, στενά σοκάκια και επιβλητικά γεφύρια, νερόμυλοι σε ρεματιές και ανεμόμυλοι σε υψώματα, συνθέτουν διαφορετικά στοιχεία σε μοναδικά σύνολα. Ένας επίγειος παράδεισος με χρυσές αμμουδιές και κόκκινο βότσαλο, εκεί που αγκαλιάζονται το Αιγαίο με το Ιόνιο και δημιουργούν πρωτόγνωρα συναισθήματα.

www.destinationkythira.gr

Ροζέδες από τα Κύθηρα

Για 30-40 τεμάχια: • 2 κούπες αμύγδαλα φιλέ • 1 κούπα αμύγδαλα με τη φλούδα • ¾ κούπας λευκή ζάχαρη • ½ κούπα ψιλό σιμιγδάλι • ½ κ.γ. κανέλα • 1 πρέζα γαρίφαλο • ½ κούπα μέλι • ¼ κούπας νερό • ανθόνερο • ζάχαρη άχνη, για το πασπάλισμα

ΣΥΝΤΑΓΗ

λυκό απλό κι εκλεκτό, όπου κυριαρχούν το θυμαρίσιο μέλι και το αμύγδαλο, δύο υλικά που αγαπούν ιδιαίτερα στα Κύθηρα. Παραδοσιακά, οι ροζέδες προσφέρονται στους γάμους, όμως ταιριάζουν τέλεια και μ’ έναν καλοψημένο ελληνικό καφέ. Διατηρούνται φρέσκοι σε μεταλλικό κουτί και η γεύση τους παραμένει αναλλοίωτη για πολλούς μήνες. Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 180°C, στον αέρα. Αλέθουμε στο μπλέντερ τα αμύγδαλα μαζί με τη ζάχαρη. Τα μεταφέρουμε σε ένα μεγάλο μπολ και προσθέτουμε το σιμιγδάλι, την κανέλα και το γαρίφαλο. Ανακατεύουμε και αφήνουμε στην άκρη. Σε ένα κατσαρολάκι ρίχνουμε το νερό και το μέλι, ζεσταίνουμε σε δυνατή φωτιά και ανακατεύουμε μέχρι να λιώσει το μέλι. Μεταφέρουμε στο μπολ με τα υπόλοιπα υλικά και ζυμώνουμε με τα χέρια μας μέχρι να δημιουργηθεί μια σφιχτή ζύμη. Πλάθουμε το μίγμα με βρεγμένα χέρια σε στρογγυλούς κουραμπιέδες ή το κόβουμε με κουπ πατ σε σχήμα καρδιάς και απλώνουμε επάνω σε βουτυρωμένη λαδόκολλα. Ψήνουμε για 15 λεπτά, μέχρι να ροδίσουν ελαφρώς. Προσοχή, δεν πρέπει να παραψηθούν. Αφήνουμε να κρυώσουν για περίπου 30 λεπτά και ραντίζουμε με ανθόνερο. Σε ένα μεγάλο μπολ βάζουμε μπόλικη ζάχαρη άχνη, βουτάμε μέσα τους ροζέδες και τους γυρνάμε με τα χέρια ώστε να καλυφθούν εντελώς. 73

Για τις φακές: • 250 γρ. φακές • 1 σκελίδα σκόρδο • 1 φύλλο δάφνης Για τη σαλάτα: • 2 φρέσκα κρεμμυδάκια • 1 πιπεριά φλωρίνης • 1 πιπεριά κέρατο • 10 ντοματίνια • 10 ελιές καλαμών χωρίς κουκούτσι • 1 κ.σ. κάπαρη • ½ ματσάκι μαϊντανό • 1 φλ. φρέσκο δυόσμο • Ξύσμα από ένα λεμόνι • Αλάτι και πιπέρι • Ρίγανη, θυμάρι ή θρούμπι Για τη βινεγκρέτ: • 1 σκελίδα σκόρδο λιωμένη • 4 κ.σ. ελαιόλαδο • 2 κ.σ. ξίδι βαλσάμικο • 1 κ.σ. μηλόξυδο • ½ κ.σ. μουστάρδα • ½ κ.σ. μέλι 74

Πολύχρωμη σαλάτα με φακές Εγκλουβής

ια νόστιμη καλοκαιρινή σαλάτα, υγιεινή, θρεπτική κι αρωματική με μπόλικη φαντασία. Οι φακές της Εγκλουβής παράγονται με παραδοσιακές μεθόδους στο ομώνυμο χωριό στο οροπέδιο της Λευκάδας. Είναι μικρές, ιδιαίτερα νόστιμες και πιο βραστερές απ’ οποιαδήποτε άλλη ποικιλία. Σε μια κατσαρόλα με αρκετό νερό που βράζει ρίχνουμε τις φακές, τη δάφνη και το σκόρδο. Χαμηλώνουμε τη φωτιά και σιγοβράζουμε για περίπου 20 λεπτά. Θέλουμε οι φακές μας να ψηθούν αλλά να μη χυλώσουν, να παραμείνουν τραγανές. Τις στραγγζουμε και πετάμε το σκόρδο και τη δάφνη. Τοποθετούμε τις χλιαρές φακές σε ένα μπολ και προσθέτουμε ψιλοκομμένα τα λαχανικά μας, τα μυρωδικά, τις ελιές και την κάπαρη. Προσθέτουμε τη ρίγανη, το ξύσμα από λεμόνι και αλατοπιπερώνουμε. Ετοιμάζουμε τη βινεγκρέτ. Ανακατεύουμε όλα τα υλικά και τα χτυπάμε σε ένα σέικερ ή μπλέντερ. Περιχύνουμε τη σαλάτα μας και ανακατεύουμε καλά. Προαιρετικά, μπορούμε να προσθέσουμε κομματάκια από δυο φιλέτα καπνιστής ρέγγας ή φιλέτο τόνου σε κονσέρβα. ΣΥΝΤΑΓΗ

Εδώ και πέντε χρόνια στον δημοφιλή πεζόδρομο της Μπουμπουλίνας έριξε άγκυρα το CAVO και μας συστήθηκε ως all day cafe bar resto! Ο χώρος, προσεγμένος σε διαχρονικό ύφος και γήινες αποχρώσεις, αναδεικνύεται στο ιδανικό σκηνικό για να απολαύσετε από το πρωί brunch, καφέ, χυμούς μέχρι το μεσημέρι που τη σκυτάλη αναλαμβάνει μια μεσογειακή κουζίνα με πλούσια wine list. Γεύση από το προσεγμένο του μενού μπορείτε να πάρετε ακόμη και στο ξύλινο εντυπωσιακό bar του σε πιο easygoing mood ! Καθημερινά 08:00 – 00:30.

Mπουμπουλίνας 75 Ναύπλιο,

Είτε η όρεξή σας τραβάει ψάρι και θαλασσινά είτε ψαρομεζέδες στο Ναύπλιο, η επιλογή σας είναι μία: Μπούνος-ψαροσαβούρας. Δίκαια θεωρείται η καλύτερη ψαροταβέρνα της πόλης. Εκεί, στο λιμάνι του Ναυπλίου, σας περιμένει ο Γιώργος Μπούνος και η ομάδα εκλεκτών συνεργατών του, που για πάνω από δύο δεκαετίες τώρα λειτουργούν την πιο δημοφιλή ψαροταβέρνα. Τα φρέσκα ψάρια Αργοσαρωνικού, τα οστρακοειδή Αη-Στράτη, Σκύρου, Ευβοϊκού και Κορινθιακού θα ικανοποιήσουν και τις πιο απαιτητικές γαστρονομικές επιθυμίες. Η γαριδομακαρονάδα με λιγκουίνι, τα καλαμάρια, το χταπόδι, οι εξαιρετικές ψαρόσουπες και η καταπληκτική αστακομακαρονάδα συμπληρώνουν την εικόνα.

Μπουμπουλίνας 77 Ναύπλιο,

2752023889

Fb: Cavo bar restaurant Instagram:cavo_bar_restaurant

2752027704

Μπούνος ψαροσαβούρας Ναύπλιο ΜΠΟΥΝΟΣ ψαροσαβούρας Μπούνος Ψαροσαβούρας ταβέρνα

Τα ποστάλια του Αργοσαρωνικού Ο «Πορτοκαλής Ήλιος» ξεμάκραινε από το λιμάνι του Πειραιά. Οκτώ το πρωί και η ζέστη κιόλας ίδρωνε το κορμί, κολλούσε πάνω στο δέρμα. Η θάλασσα ασάλευτη θα’μοιαζε αληθινό γυαλί, αν δεν ήταν οι άσπροι αφροί που ξεσήκωνε το καράβι χαράζοντάς την... Σε μια άκρη της κουπαστής, δύο αγόρια, θα ήταν δεκατεσσάρων χρονών, κοιτούσαν στ’ ανοιχτά και συζητούσαν. Πέρσι, την ίδια ακριβώς μέρα ταξιδεύαμε με το «Καμέλια». Τούτο το καράβι φαίνεται πιο μεγάλο, πιο καλό…. στα μεγάφωνα ακούστηκε μια φωνή: “Παρακαλούνται οι κύριοι επιβάτες που προορίζονται για την Αίγινα να ετοιμαστούν για την αποβίβαση, το πλοίο θα αναχωρήσει αμέσως…” Ζωρζ Σαρρή, «Ο θησαυρός της Βαγίας»

Νίνα Κουλετάκη

ατά τη διάρκεια των δεκαετιών του ’50 και του '60 τα νησιά του Αργοσαρωνικού ήταν ο αγαπημένος παραθεριστικός προορισμός της μεγαλοαστικής και αστικής τάξης της Αθήνας. Οι Κυκλάδες, σχεδόν αχαρτογράφητος και μακρινός τόπος, ήταν περίπου απαγορευτικές, καθώς δεν συνδέονταν με καθημερινούς ή, έστω, συχνούς απόπλους από το λιμάνι του Πειραιά. Αντιθέτως η Ύδρα, οι Σπέτσες, η Αίγινα και ο Πόρος διέθεταν τη γοητεία των νησιών, το φυσικό κάλλος, τη – σχετική πάντα με την εποχή – κοντινή απόσταση, αλλά και κάποια – βασική έστω – τουριστική υποδομή: πολλοί νησιώτες άρχισαν, τότε, να νοικιάζουν δωμάτια των σπιτιών τους στους Αθηναίους που έφθαναν μαζικά. Όσοι από εμάς έχουν αναμνήσεις από τις δυο μαγικές αυτές δεκαετίες, κρατάμε φυλαγμένα με αγάπη στην καρδιά μας τα πρώτα ποστάλια του Αργοσαρωνικού, που συνέδεαν τα νησιά του με την ηπειρωτική Ελλάδα. Αν ρωτήσεις, λοιπόν, κάποιον παλιό Αθηναίο να σου πει τα ονόματα μερικών από αυτά τα ποστάλια, θα αναφέρει

οπωσδήποτε τη «Νεράιδα», τον «Πορτοκαλή Ήλιο» και την «Καμέλια».Τα δύο πρώτα ήταν πλοιοκτησίας Γ. Λάτση και το τρίτο – που ήταν και το πρώτο χαλύβδινο επιβατηγό πλοίο που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα – ανήκε στους Γ. Βατικιώτη και Γ. Τζώρτζη. Το πιο διάσημο όλων ήταν η εμβληματική «Νεράιδα» του Γιαννη Λάτση. Κατασκευάστηκε μεταξύ 1938-1939 στο τότε ιταλικό Fiume, τη σημερινή Rijeka της Κροατίας, ονομάστηκε «Laurana» και πραγματοποιούσε δρομολόγια στα λιμάνια της Αδριατικής. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου χρησιμοποιήθηκε ως διασωστικό: μετέβαινε σε ναυάγια και μετέφερε τραυματίες στα πλωτά νοσοκομεία του ιταλικού ναυτικού. Μετά το τέλος του πολέμου και μέχρι το 1949, οπότε και αγοράστηκε από τον Λάτση, έκανε την ακτοπλοϊκή σύνδεση Μάλτας-Συρακουσών. Σε μια μεγαλειώδη τελετή που πραγματοποιήθηκε στο λιμάνι της Ύδρας, και μετά από ψηφοφορία των 500 προσκεκλημένων που έγινε εν πλω, μετονομάστηκε σε «Νεράιδα» με νονό τον Νικόλαο Πλαστήρα. Το συνηθισμένο του δρομολόγιο ήταν Πειραιάς,Αίγινα,Μέθανα,Πόρος, Ύδρα,Ερμιόνη, Αναδρομές / Τα ποστάλια του Αργοσαρωνικού

Σπέτσες, αλλά συχνά έφτανε μέχρι Λεωνίδιο και Μονεμβασιά καθώς και Ναύπλιο και Επίδαυρο. Η «Νεράιδα» ήταν ένα πολυτελές σκαρί, με κουζίνα σε λειτουργία για τους επιβάτες, αίθουσες τραπεζαρίας και σαλόνια με πίστα για χορό και ορχήστρα, λουξ καμπίνες και, ως εκ τούτου, φιλοξενούσε συχνά κοινωνικές εκδηλώσεις, νυχτερινές κρουαζιέρες και χοροεσπερίδες. Εμφανίζεται σε πολλές ελληνικές ταινίες της εποχής (η Ύδρα, οι Σπέτσες και ο Πόρος ήταν αγαπημένοι τόποι των σκηνοθετών του παλιού ελληνικού κινηματογράφου), αλλά και στο χολυγουντιανό «Το παιδί και το δελφίνι»,του 1957, με τη Σοφία Λόρεν και τον Άλαν Λαντ, που γυρίστηκε στην Ύδρα. Μάλιστα η Λόρεν και ο Λαντ, μαζί με τους άλλους ηθοποιούς αλλά και αρκετούς από τους υπόλοιπους συντελεστές της ταινίας, φιλοξενήθηκαν στις καμπίνες του «Νεράιδα» κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, καθώς στο νησί δεν υπήρχαν αρκετά καταλύματα για όλους. Η «Νεράιδα» παροπλίστηκε στην Ελευσίνα και έμεινε εκεί για περισσότερα από 30 χρόνια, καθώς ο Λάτσης δεν την έστειλε ποτέ στα διαλυτήρια λόγω του ιδιαίτερου συναισθηματικού δεσίματος μαζί της. Τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του, το 2007, το σκαρί επέστρεψε στον τόπο που «γεννήθηκε», στην Κροατία και ανακατασκευάστηκε σε πλωτό μουσείο, μετά από εργασίες που διήρκεσαν τρία χρόνια. Το 2010 επέστρεψε στα ελληνικά νερά και, όπως σημειώνεται στον ιστότοπο του ιδρύματος Λάτση, σήμερα αποτελεί ένα ιδιαίτερο μουσειακό κέλυφος, εντός του οποίου στεγάζονται δύο αφηγήσεις. Αφενός η ζωή και η επιχειρηματική πορεία του Γιάννη Λάτση από το 1910 που γεννήθηκε μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’90, οπότε και αποσύρθηκε από τις επιχειρήσεις και αφετέρου η ιστορία του ίδιου του πλοίου, από τη ναυπήγησή του το 1939 έως την ολοκλήρωση της ανακατασκευής του το 2010. Όλα αυτά γίνονται μέσα από πλούσιο φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό, καθώς και εκθέσεις προσωπικών αντικειμένων, δημοσίων εγγράφων, αντικειμένων και ομοιωμάτων. Η «Νεράιδα» είναι το μόνο από τα παλιά ποστάλια που έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα. Ο «Πορτοκαλής Ήλιος», το δεύτερο ιστορικό ποστάλι του Λάτση, ήταν ένα πλωτό καζίνο που αγοράστηκε και μετατράπηκε σε επιβατηγό. Ήταν, ένα μεγάλο, για την εποχή, πλοίο που εκτελούσε καθημερινά δρομολόγια για Αίγινα, Μέθανα, Πόρο, Ύδρα, Ερμιόνη και Σπέτσες. Τόσο το πρωτότυπο όνομά του όσο και η πολυτέλεια που το διέκρινε, αλλά και η άνεση που προσέφερε στους επιβάτες του, έκαναν τον «Πορτοκαλή Ήλιο» τον αδιαμφισβήτητο βασιλιά του Σαρωνικού. Τα φροντισμένα καταστρώματά του με τις πορτοκαλί τέντες, τα πολυτελή σαλόνια του (θυμάμαι έναν τεράστιο πορτοκαλί ήλιο σε ένα από αυτά), οι άνετες καμπίνες του για όσους επιθυμούσαν την απομόνωση και την ανάπαυση κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, άφησαν εποχή και έκαναν τα ταξίδια στον Αργοσαρωνικό να ταυτιστούν μαζί του. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 τον βρίσκουμε στο Αιγαίο, πότε σε δρομολόγια από το Ηράκλειο της Κρήτης για Σαντορίνη και πότε στην Ουρανούπολη στη Χαλκιδική, 78

να κάνει τον περίπλου του Αγίου Όρους. Τη δεκαετία του 2000 αλλάζει πλοιοκτησία, μετονομάζεται σε «Γιωργής» και πραγματοποιεί ημερήσιες κρουαζιέρες σε Αίγινα, Πόρο και Ύδρα. Σε μία από αυτές προσκρούει σε ύφαλο έξω από το λιμάνι της Αίγινας, τραυματίζεται ανεπανόρθωτα και παροπλίζεται στη Θεσσαλονίκη. Τον χειμώνα του 2020 διαλύθηκε στην ίδια πόλη. Και ο «Πορτοκαλής Ήλιος», όπως και η «Νεράιδα», υπήρξε το σκηνικό για πολλές ελληνικές ταινίες. Τη Μεγάλη Πέμπτη του 1962 καθελκύστηκε η «Καμέλια» των ΒατικιώτηΤζώρτζη, που χαρακτηρίστηκε από τον τύπο της εποχής ως «άριστον ελληνικό τεχνολογικό επίτευγμα». Ακολουθούσε την ίδια διαδρομή με τη «Νεράιδα» και τον «Πορτοκαλί Ήλιο», με μια διαφοροποίηση: έφευγε από το λιμάνι του Πειραιά στις 2 το μεσημέρι, διανυκτέρευε στις Σπέτσες και την επομένη ξεκινούσε το ταξίδι της επιστροφής, περνώντας πάλι από όλα τα λιμάνια. Παρέμεινε στη γραμμή μέχρι το 1985, οπότε πηγαίνει στη Ρόδο, αλλάζει το όνομα σε «Κολοσσός της Ρόδου»

και μεταφέρει εκδρομείς στον Πανορμίτη της Σύμης. Θα τελειώσει την καριέρα του στο Ηράκλειο της Κρήτης, μεταφέροντας τουρίστες στο νησάκι Δίας. Το 2004 θα παροπλιστεί και στη συνέχεια θα πάρει τον δρόμο για το διαλυτήριο. Εκτός από τα τρία παραπάνω ποστάλια, δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε και κάποια ακόμα, κανένα από τα οποία δεν σώζεται σήμερα. Την «Αίγινα», το «Αιγινάκι», όπως την αποκαλούσαν όλοι, την «Πίνδο ΙΙ», την «Αύρα», τη «Σαρωνίδα». Όλα αυτά τα περήφανα βαποράκια αγάπησαν τον Αργοσαρωνικό και τα αγάπησε κι αυτός, τα λάτρεψαν οι νησιώτες και οι παραθεριστές που μεταφέρθηκαν πάνω τους μαζί με την προσδοκία των διακοπών τους αλλά και τις όμορφες στιγμές τους από αυτές. Στα καταστρώματά τους παιδιά έτρεχαν γελαστά και χαρούμενα, στα σαλόνια τους καλοντυμένα ζευγάρια λικνίζονταν στην πίστα, στις τραπεζαρίες τους οι σεφ προσέφεραν λουκούλεια γεύματα. Σήμερα, τα ποστάλια του Αργοσαρωνικού διασώζονται στις ασπρόμαυρες ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, καθώς και σε κάποιες καρτ-ποστάλ και διαφημιστικές καταχωρίσεις. Υπάρχουν ολοζώντανα, όμως, σε προσωπικές φωτογραφίες και μνήμες παλαιών επιβατών και νησιωτών. Είναι η παιδική μας ηλικία, τα καλοκαίρια μας, η ξεγνοιασιά και η «αλητεία» μας – ο πορτοκαλής ήλιος της καρδιάς μας.

Αναδρομές / Τα ποστάλια του Αργοσαρωνικού

Νίκοσ ∆ήµου Ειδικά τεµάχια γυψοσανίδασ Ψευδοροφέσ Χωρίσµατα Μονωτικά Υλικά κέντρο διανοµήσ Θερµοµόνωση και ενεργειακή αναβάθµιση Ανακαίνιση και εκσυχρονισµόσ Εξοικονόµηση ενέργειασ και χρηµάτων

3ο χλμ. Π.Ε.Ο. Άργους-Τρίπολης τηλ. 27510 29260 fax. 27510 21930 κιν. 6974 867 628 email. gipsform@otenet.gr www.gipsform.gr

∆ιανοµή κ α

27510

68911

Κορίνθου 172 - Άργος (πλησίον Ι.Ν. Αγ. Νικολάου)

ίκον τ’ ο

Δημήτρης Σταμάτης, instagram: @dimitris.A.stamatis

Εγώ θα μείνω ακόμα λίγο. Μήπως και ξαναβρέξει. Να σε ξεπλύνω λίγο. Είσαι μες την αρμύρα και τ' αλάτια από τότε που ήμουνα θάλασσα. Κική Δημουλά, Βροχή επιστροφής. Από την ποιητική συλλογή Το τελευταίο σώμα μου, εκδ. Κείμενα, 1981. 82

Μια στάση εδώ

1ο χλµ Άργους-Ν. Κίου - Άργος (δίπλα στις γραµµές) εξοικονοµώ κατ’ οίκον

Τηλ. 27510 23866 - 27510 66001 Κιν. 699 395 4444 - 699 629 1319 - 699 571 3322