Virginia Rodríguez González

Virginia Rodríguez González, Virchy, é unha mestra nacida en Nova York que actualmente vive en Madrid pero O corazón está sempre en Grou, onde ven catro veces ao ano. Cos seus case 90 segue adorando á familia, bailar e viaxar.

A familia

Nacín en Nueva York, porque meus pais emigraron. Papá era de Cabaleiros e miña nai de eiquí de Reguengo. E ó principio, cando traballaban aquí, traballaban o campo, levaban vacas e terían ó mellor res. Creo que viñeron de volta no trinta e cinco, cumplín eiquí os cinco. Viñemos pra Cabaleiros, para Valdoi, un puebliño piquiniño que non tiña máis que tres casas. E díxolle mamá a papá -Que queres, vamos vivir eiquí?-. El encantado porque lle encantaba o campo, pero ela non. -Queres que os rapaces se dediquen a cavar esas cuatro terriñas que temos, que non son nada?- Vivir esí, acostumbrados a como viñan xa de estar alá, aquelo non lle sentaba ben. I entonces, dicidiron volver a marcharse, pero non puideron, e según se viñan pra Orense dixo ela a papá -Oyes, porque non lle compramos a pensión elí donde estuvemos nós, que está o coche de liña alí debaixo -de Suárez e A Competencia- e así os rapaces poden estudiar e tal-. E chegaron a elí e puxéronlle pensión Cabaleiros, Hostal Cabaleiros. Pepe, o meu irmao, traíame así porque era un sinvergüenzón, non quería que nadie tocara á irmá. Cuando tuven novio, eu sabía que en algunha parte do cine estaba el. E non sea que me descalabrara alí no cine, vamos! Pepe fixo a carrera de comercio. Il chegou eiquí con catorce anos, o sea que dominaba o inglés. Traía o bachiller de Estados Unidos. En Orense dedicouse a dar clases de inglés nun colegio de comercio ó que lle chamaban o Bóveda, xunto ó jardín do Cruceiro. Pero, el mui canalla, o que debía era falar comigo. Cuando vin con cuatro anos eu iba ó colegio, polo tanto eu falaba inglés. Despois fun a clases,

tiña un profesor que era inglés e díxome -No tempo que levo tendo clases, non teño unha persona que teña unha pronunciación tan perfecta coma a túa-, érame fácil de falar, e oía a Pepe tamén algunhas veces.

A educación

Recordo ir ó colegio alá. Era un aula así como esto. Había, eso o recordo perfectamente con cuatro anos, sillas, todo así en cuadrado e alí sentábamonos todos. E despois, eiquí por detrás había as cunas pra dormir a siesta. Aquí, primeiro fun ó colegio ás Adoratrices na calle do Progreso e despois empecei o bachiller nas Carmelitas. Miña nai xa estaba pensando en marcharse pra Santiago, porque quería que estudiaramos. Xa nos tiña carreira, a que non queríamos nin un nin outro, meu irmao avogado i eu tiña que ser profesora. I estallou a guerra. Estando coas Carmelitas, abren a Normal, e miña nai quiría que fora maestra, e díxenlle -Eu maestra non quero ser, porque non quero casarme cun guardia civil-. Era o único que tiñan as maestras, os guardias civiles nos pueblos. Dice, -Quero que te fagas maestra e despois se queres ir á escuela vas e si non queres non vas-, pois entonces estudiei. Fun a clases de música antes de ingresar no magisterio. Foron cuatro anos na Normal en Orense e éramos setenta e tantas, o peor de cada colegio, e terminamos a carreira de cualquier maneira. Era un desastre. Aquela Normal foi horrible. Tíñamos profesores todos jubilados casi. Había un par diles que inda estaban en instituto e viñan dar clases. Recordo, por ejemplo, o de física i química que vendería tres ou cuatro veces no curso i aprobounos a todos. Non había profesores, porque foron os anos de guerra e dous ou tres máis. O instituto continuaba moi ben i as carreiras maiores, ben, pero o magisterio parouse, ademais, moitos tuveron que ir á guerra. As enseñanzas nos pueblos, era horroroso naquel entonces.

O traballo

Aprobei Magisterio con boas notas, e despois estuvemos dous anos sin poder facer oposición porque non había. Cuando a puxeron, éramos en toda España tres mil i había seiscentas plazas. Conseguín plaza. Non fun o número un, nin o dous, nin o cuatro, pero bueno, conseguín plaza e mandáronme a Chandeja de Queija. Eu tiña vinteun anos. Entonces, fumos nun coche particular porque había cuarenta quilómetros sin coche de liña e había que arreglarse con un taxi ou como fora. Foi meu irmán comigo e uns amigos, porque eles tiñan coche. A casa donde iban os maestros no pueblo, era a casa do alcalde que tiña un barciño. Cuando lle dixemos que a ver donde podíamos alojarnos, dixéronnos -Teño a casa chea, non pode ser, síntoo moito. Pero mire, baixe pola carretera que están facendo un salto, e a señora que ten a casa dos ingenieros si cuadra pódea por-. Bueno, alá fumos. A señora díxome que si. A

casiña, era un deses que fan nas obras, pero ben feito e limpio. Ós dous anos e medio puden pedir, i entonces xa me vin pra Maceda. Non podía ir en coche de liña, porque tiña doce quilómetros andando qui era por unha pista, e foi cuando comprei o coche, un Seat, un seiscientos. Despois vai e pon coche de línea i aí me tes, tódolos días salía de Orense ás oito e media da mañá, i en vez de chegar ás nove á escuela, puña escuela ás nove e media. Alí firmei por dez anos i ós oito, meu irmao quedou viúdo, a muller morreu a consecuencia do parto. El vivía en Madrid e díxome, -Se queres virte comigo a cuidarme o neno?- E pedín excedencia. Jubileime cobrando sete mil ó ano.

A emigración

Meu pai marchou primeiro a Cuba. A miña abuela de Cabaleiros casouse dúas veces, con dous irmaos. O primeiro morreu antes de que nacera meu pai e o segundo xa se fixo cargo del e claro, creceu como fillo seu. I ese padrasto de meu pai marchouse pra Estados Unidos. E reclamouno, porque estaba casado con súa nai e meu pai foise vivir a Nueva York. E depois, estando Roosvelt, o que foi presidente de Estados Unidos, co último trimestre como governador de Nueva York, dá un comunicado que todos aqueles estranxeiros que estuveran no país legalmente, durante ise mes podían vir a Europa a buscar as súas familias, entonces meu pai veu enseguida. Xa era case a finales de mes cuando se foi con un señor de Santa Cruz, que se dedicaba a levar xente pra o estranxeiro. E iban embarcar, non sei si Santander si San Sebastián, e estropeouse o barco. I entonces tuveron que marchar a La Havre en París. E cuando chegaron, o equipaje que levaban nun baúl había desaparecido, había quedado en Irún, na fronteira, e tuvo que comprar roupa. Como eu lle dixen un día, -Non protestes, pero tú fuches a Nueva York cun vestido comprado en París!- Chegaron o día vintenove do mes que terminaba o plazo. Chegaron xustiños. I alí había xente de por eiquí. Os comienzos que tuveron, non o sei. E despois de vir a Galicia, dicidiron volver a marcharse i chegaron a Vigo pra facer o pasaporte pra coller o barco e tal. Pero ó ir ó reconocimiento médico, meu irmao tiña tracoma nos ollos i é enfermedad infecciosa. I o cónsul díxolle, -Non poden levar o rapaz, porque llo van meter na Isla de Ellis os cuarenta días. E díxolle que -Ou iban separados, ou non podían ir-. E miña nai dixo que non.

Nova York

Inda hoxe vou pola calle e acércaseme un señor de cincuenta anos ou esí e dice, doña Virginia, e vamos, a directora, a profesora de inglés i eu, e dirígense a mi primeiro. Elas son íntimas amigas, as amigas que teño en Madrid. Co elas pra todas partes. Viaxamos por todo o mundo, Europa conózcoa enteira, quédame algún país destes pequenos. A Nueva York fun unha vez pero quero ir outra,

porque fun a casa duns amigos quince días, pero quero ir con unha agencia pra que me leve dentro. Vin a casa donde vivía, que era na Octava esquina á Sexta.

Dobre nacionalidade

En Madrid xa co pasaporte pra que me puxeran o visado pra ir a Estados Unidos, díxome o señor, -Usted renunció á nacionalidad-, e díxenlle -Non, pero eu sou empleada do estado, polo tanto eu son española-. Crin que con eso, se os vinteún anos non elegín nacionalidad, quedeime coa española, pero como non había renunciado á americana, teño as dúas. Dixéronme, -Ten que ter o pasaporte americano, co español non lle dan entrada-. Entonces, xa non puiden ir cuando quixen a Nueva York. Tuven que retrasar o viaxe pra uns cuantos meses despois. Pero todo eso xa estaba jubilada.

A guerra

Estallou a guerra, i entonces xa non nos movemos. Meus pais intentaron marchar outra vez, pero non pudo ser. Antes de terminar a guerra, meu irmao tiña dezaoito anos e foi na última quinta. Eu solo sei que estuvo polo norte algo, pero en realidá recordo que estuvo en Valencia, e tiña que ir nun barco a Cartagena. Pero encontrouse con un señor de eiquí de Facós, que había estado connosco na fonda. Era chófer de os camiós do ejército e díxolle a meu irmao -Tú sabes conducir-, e dice, -Si, saquei o carné por si acaso, por se víñamos á guerra, i eu podía coller o coche-, e dille el -Pois me parece que xa o tes, ven comigo-. E levouno á oficina, e quedouse xa en automovilismo elí. I os que se marcharon no barco, botáronnos ó fondo do mar antes de chegar a Cartagena*. El librouse, porque tiña que librarse.

As festas

O San Mamed non o perdo jamáis, é o día sete. Ahora faise distinto. A carreira de burros e eso foi xa despois de marcharme de eiquí. Eu quería vir polo San Mamed porque podía bailar e a min gustábame bailar i en Orense non podía, porque non me deixaban ir a ningunha parte. Meu irmao traíame esí, non me deixaba ir a bailes, nin falar. Entonces, ó único sitio eiquí, pero solo bailar coas primas, con Valerita era con quen bailaba moito. Porque eu viña eiquí o Reguengo, que era a casa de miña nai. Siempre, inda estando en Madrid, siempre víñamos no verán.

*O buque Castillo de Olite foi afundido o 7 de marzo de 1939, cando Franco preparaba a chamada Expedición sobre Cartagena. Morreron 1.476 soldados dos 2.112 embarcados, considerándose a maior traxedia marítima contemporánea no Estado.