Historias da vida en Bande: Antonio Martínez Caldas

HISTORIAS DA VIDA EN BANDE

Antonio Martínez Caldas é natural de Mexide, aínda que de neno sempre andivo moito por San Comba. Fillo de Josefa, costureira, viviu cos avós cando ela tivo que emigrar a París para poder darlle estudos. Interno nos Salesianos de Ourense, fixo maxisterio na Normal e despois presentouse ás oposicións de Correos, exercendo boa parte da súa vida en Santiago de Compostela.

A casa

Era unha casa rica. Tiñamos vacas, ovellas... e despois, ao mellor, unha egua ou unha besta. Porcos matábamos tres ou cuatro. Era unha casa fuerte!

O lobo

Con sete aniños xa iba eu co gando. Con sete anos! Cóntollo eu ahora á miña neta e asómbrase! Iba soliño. E unha vez aparecéuseme o lobo, pero ás ovellas, non a min! Tiñamos un can moi bo e estaba sentado así ao meu lado, i eu estaba falando cunha señora maior. E levábanos ben. A señora contábame as historias da vida, do que foi a vida e tal. Entonces, claro, estábamos distraídos. E nesto vexo un rebumbio entre as ovellas, porque é unha chaira que hai aí no monte, e dixen: - ufff! E leventeime e díxenlle a ela: - Carmen, Carmen, mira! As ovellas andan revoltosas! Hai un bicho alí entre elas! Entonces fun co can... pero claro, o can era un mastín e , ao oír a voz dunha persona, escapou.

Os muíños

Teño ido aos muíños a moer moito, moitas veces. Tiñamos por días. Non había luz, había que ir cun candil. Tampouco había focos. Eu iba co meu abuelo, e alumbráballe.

Máis tarde xa metía o coche alí... Está todo asfaltao, un cachiño. É o único que hai, para telo así. Os outros eran un acceso... O seiscentos era o único que podía... ou un land rover. Senón, era imposible, porque non había carretera! Metíao de cu e incluso deixábao á sobra debaixo dun árbol. Levei un día á miña neta maior a enseñarlle o muíño para que vira como moía e como funcionaba.

O forno

No Porto Quintela tiñámolo na casa. Había un forno ao mellor para cuatro ou cinco broas. Pero este, por ejemplo, ao mellor levábache vinte e cinco broas. Íbamos os mozos todos do pueblo. Porque meu abuelo facíalles unha bica. Entonces, coa misma man cortaba así en cachos e dáballa aos rapaces. Para poñer a vez, aquí éramos poucos, entonces non había problema. E ademais levábanse ben, entones: - Vou cocer! - Bueno! - Tes leña? - Teño! - Vale, pois entonces eu tamén cozo contigo!

Portugal

Ufff! Os vellos sabían todos os camiños, non sabes? De ir ao contrabando e para escapar cando foi á guerra e todo eso, e cando foi o golpe de estado.

Acórdome, mira, cando foi o golpe que mataran unhos da ETA en Burgos. Eu tiña dúas televisión compradas aí en Melgaço. Que naquela época! Unha xa en color i outra en blanco e negro. Porque eu vivía nunha casiña cun abuelo e cunha tía, e miña nai estaba en Francia. Entonces eu quería traer unha televisionciña para o abuelo. Pero cando foi esta matanza que houbo alí, cerráronnos as fronteiras e as televisións quedaron alá.

A festa

Temos a Santa Marta. Levo trinta e dous anos seguidos organizándoa. Aínda está aí o cartel posto, na capela. Foi o vinte e nove de xullo. Pero tráenme os cartiños á casa! Eu poño o papel: tal día, festa. Organiza Toño de Mexide. Colaboran, e punto. Xa organizaba estando en Santiago, eh? Pero non traemos á París de Noia, nin a Panorama, que non nos colle no palco! Antes eran merendas, unhas festas impresionantes. Viña xente de fóra ofrecidos á misa. Porque esta, Santa Marta, era mui famosa polos oídos e pa esas cousas.

O Entroido

E Entroido deixábase nunha casa ou nun pueblo colgado. Levábasllo de noite a última hora para que non o viran e que lle quedara alí. Eran tradicións que había. Pero a quen lle quedaba non lle gustaba!

San Xoán

Unha vez denunciáronos e todo, eh! O paisano estaba durmindo no carro e levouse ighual. Pero o que estaba durmindo no carro non nos denuncio, solo dixo: - Axudaime a levalo p’arriba! Leváramolo á beira do embalse das Conchas! E despois, outro ano, roubámoslle alí a outra señora, pero foi ao cuartel da Guardia Civil a denunciarnos. Pero nada. Falta de pruebas.

Semana Santa

Cuando eu era pequeno, Semana Santa era unha desgracia. Non había nin radio, nin podías cantar, nin podías nada, e solo misas, e misas, e misas. I eu xa viña cansado de misas dos salesianos, claro. Oito anos interno, son moitos, eh, de ingreso ao preu. Entonces, ao que nos dedicamos os amigos era a vigilar onde había un galo, e mentres iban os outros á misa, tras! E a comer o galo!

Fusilados

Si, houbo unha persoa que fusilaron. Eu non me acordo dela, pero si, Genaro, Genaro Alonso. Según dicen, non foi moi lonxe. Seis ou sete quilómetros. Era de aquí, de Mexide.

O encoro das Conchas

Deso podo falar moito porque meu abuelo era de Porto Quintela, aí pegao mismo ao río, e comeulle moito terreno de Dios. Moito, moito. Esta casa fíxose cos cartos, cos pouquiños cartos que lle deron daquela, senón hoxe comprarían un edificio en Vigo. E que ao mellor coméronlle dúas ou tres hectáreas de terreno. Non é unha broma. No Porto Quintela había trinta e dous negocios. Había hasta Policía Nacional e viña a xente desde Calvos de Randín, de toda esta comarca por aí, os pueblos de lonxe. E como o coche de línea solo pasaba por ese sitio, había unha pensión alí que durmían por ejemplo, dábanlle de comer aos cabalos, durmían alí, e ao día siguiente collían o coche de línea e iban a Orense, volvían á tarde, volvían a durmir alí e ao día siguiente marchaban. A vida foi mui dura.