Dieta Co jeść, gdy masz niestrawność

Co jeść, gdy męczy cię niestrawność

Ta dolegliwość często daje o sobie znać w święta. Na stole mnóstwo pyszności, a tu, jak na złość, dokucza wzdęty brzuch, pojawiają się nudności lub krępujące przelewanie w jelitach. Jak sobie poradzić? A może da się zapobiec nieprzyjemnym objawom?

Lekarze nazywają niestrawność dyspepsją, co po grecku oznacza złe trawienie. Może się ono przytrafić nawet zdrowej osobie, jeśli zje za dużo np. ciężko strawnego bigosu, pieczeni z sosem grzybowym, a nawet sałatki z majonezem. Objawy występują zaraz po posiłku. Częściej jednak niestrawność dokucza tym, którzy cierpią na jakąś chorobę przewodu pokarmowego. Mogą ją również wywołać długo przyjmowane leki, np. przeciwreumatyczne, przeciwzapalne czy żelazo.

Najczęstsze objawy

Osoby, które nie mają poważnej choroby przewodu pokarmowego ani nie przyjmują stale leków pogarszających trawienie, mają zazwyczaj krótkotrwałe dolegliwości. Mogą dokuczać im wzdęcia, gazy, ale po kilku godzinach samopoczucie się poprawia. Natomiast ci, u których zdiagnozowano tzw. niestrawność organiczną, czyli spowodowaną inną chorobą, miewają objawy uciążliwe, dłużej trwające, łącznie z silnym bólem brzucha, nudnościami, czasem także zgagą. Przy regularnie nawracających objawach konieczna jest wizyta u lekarza, diagnostyka i leczenie. Trzeba także zmienić nawyki żywieniowe.

PRZYKŁADOWY JADŁOSPIS PRZY NIESTRAWNOŚCI

ŚNIADANIE

kajzerka lub bagietka, jajecznica na parze, sałata, ogórek kiszony

PODWIECZOREK

galaretka, ciasto biszkoptowe

Ciepła woda i ziółka

Gdy czasami przytrafia nam się niestrawność i nie bardzo wiemy z jakiego powodu, powinniśmy wyrobić w sobie nawyk picia codziennie przed śniadaniem szklanki lekko ciepłej, przegotowanej wody z łyżką soku z cytryny. Pijemy powoli, małymi łykami. Stymuluje to aktywność przewodu pokarmowego i wydzielanie enzymów trawiennych. Jest szansa, że w ten prosty sposób unikniemy niestrawności. Natomiast przy pierwszych objawach dyspepsji dobrze jest wypić szklankę letniej wody bez soku. Ją również pijemy powoli, nie jednym tchem. Pomocne bywa także picie naparów ziołowych, zwłaszcza z dziurawca, kopru włoskiego, kwiatów nagietka i mięty pieprzowej.

II ŚNIADANIE koktajl z jogurtu i owoców świeżych lub wcześniej rozmrożonych

OBIAD zupa pomidorowa z lanymi kluskami, ziemniaki purée, potrawka z cielęciny, zielony groszek

KOLACJA zapiekanka z ryżu i kabaczków, dyni lub buraków

owoców lub warzyw przechowywanych w lodówce, to wyjmujmy je na 2–3 godziny przed spożyciem, aby w trakcie jedzenia miały temperaturę pokojową. Unikajmy również zimnych napojów i deserów lodowych.

Dajmy żołądkowi odpocząć Pora posiłków i wielkość porcji

Jeśli objawy niestrawności są bardzo uciążliwe i ustępują powoli, dobrze jest na 2–3 dni przejść na restrykcyjną dietę. Jemy wtedy tylko: suchary, kleik z kaszy manny, ryżu lub kaszki kukurydzianej. Dopiero, gdy poczujemy się lepiej, a żołądek zacznie znów pracować, powoli wzbogacajmy posiłki. Możemy dodać do kaszy odrobinę mleka, zjeść kawałek bułki wrocławkiej z masłem, małą porcję chudego żurku, krupniku lub zupy jarzynowej. Warzywa powinny być mocno rozdrobnione i dobrze ugotowane.

Wybierajmy ciepłe dania

Takie są lżej strawne. Z ciepłą kaszą jaglaną na mleku lub na bulionie warzywnym niedomagający przewód pokarmowy poradzi sobie łatwiej niż z kanapką z serem. Jeśli planujemy zjedzenie jogurtu,

Nie podjadajmy i nie chrupmy niczego (nawet zdrowych owoców), dopóki w żołądku zalega jeszcze poprzednio zjedzony pokarm. Pamiętajmy: czas trawienia większości produktów to 3–4 godziny. Dlatego trzeba zachować właśnie taki odstęp między kolejnymi MIĘSOjedz posiłkami. Do tego zalecenia powinni się stosować wszyscy, ale osoby z dyspepsją w szczególności. Ważne jest również, aby zachowywać jedną dłuZ UMIAREM gą przerwę od jedzenia w ciągu doby, wynoszącą 12–14 godz. Spełnimy ten Mała porcja (50 g) chude- warunek, jedząc kolację np. o godz. go mięsa, np. drobiu bez 18.00, a śniadanie o godz. 7.00 lub skóry, królika, cielęciny, jest 8.00. Dzięki takiej przerwie żołądek trawiona dość szybko, bo jest „wypoczętyˮ, opróżniony i przyw ciągu 2–3 godzin. Szcze- gotowany do trawienia. Pilnujmy gólnie jeśli została ugoto- również wielkości posiłków. Ilość wana lub upieczona w folii. ugotowanego makaronu, ziemniaAle duży stek potrafi zale- ków, kaszy nie powinna być więkgać w żołądku nawet do 8 godz. i wywołać wzdęcia. sza od złożonej pięści, a porcja mięsa mniej więcej taka, jak środek dłoni. Resztę talerza mogą zajmować lekko

strawne warzywa, wymienione w tabeli poniżej. Najlepiej tolerowana jest gotowana marchewka.

Mniej białka i tłuszczu

Wszystkie potrawy tłuste lub bogate w białko są ciężko strawne. Muszą one bowiem przejść przez bardzo wiele przemian w układzie pokarmowym (z udziałem wielu enzymów), nim zostaną rozłożone. W trawienie tłuszczów musi się także zaangażować wątroba, wytwarzając żółć. Dla niedomagającego przewodu pokarmowego to duże wyzwanie. Nic więc dziwnego, że zjedzenie plastra boczku, kotleta, dużego kawałka kiełbasy, żółtego sera, odsmażonych pierogów czy tłustego twarogu (także w formie sernika) często nie uchodzi bezkarnie. Jeśli ktoś nie może się powstrzymać przed takimi specjałami, niech po prostu zachowa umiar. Gdy podczas obiadu zjemy plaster karkówki, to po sernik sięgnijmy dopiero w porze podwieczorku, po 3–4 godzinach.

Zrezygnujmy ze smażenia

Potrawy przygotowywane tą metodą są szczególnie szkodliwe dla osób z dyspepsją. Z powodu tłuszczu, ale również powstawania w wysokich temperaturach niekorzystnych dla zdrowia i ciężko strawnych substancji. Dotyczy to zarówno smażonych mięs,

Zbawienne przyprawy Dodawanie do potraw: tymianku, majeranku, kminku, bazylii, cząbru i innych przypraw ziołowych ułatwia trawienie i łagodzi objawy niestrawności.

jak również wszelkiego rodzaju placuszków i jajecznicy. Dlatego w jadłospisie na poprzedniej stronie proponujemy jajecznicę na parze. Najlżej strawne są dania gotowane i duszone (bez wstępnego obsmażania). Niektóre osoby borykające się z niestrawnością dość dobrze tolerują także potrawy pieczone.

Błonnik z umiarem

Wszyscy wiemy, jak bardzo jest cenny. Zarówno dla prawidłowego funkcjonowania przewodu

WARZYWA I OWOCE DOZWOLONE I PRZECIWSKAZANE

Do najlżej strawnych warzyw należą korzeniowe i liściaste. Natomiast strączkowe i kapustne czasem mogą wywoływać dolegliwości. Również i owoce mogą być ciężko strawne.

Zalecane

Marchew możemy jeść surową (startą na drobnej tarce) lub ugotowaną w formie sałatki lub zupy.

Szpinak i sałaty najlepiej podawać na surowo, z małą ilością dobrej oliwy lub oleju lnianego.

Jabłka obrane ze skórki z reguły nie szkodzą na surowo. Można też jeść pieczone i gotowane.

Buraki jedzmy jako jarzynkę z dodatkiem soku z cytryny i pijmy zrobiony z nich zakwas.

Pietruszka i seler jedzmy dobrze rozgotowane. Można robić z nich pasztety warzywne.

Pomarańcze i mandarynki jemy po starannym obraniu z białej części skórki (albedo). Brzoskwinie, morele i banany wybierajmy dojrzałe, miękkie i słodkie. Jedzmy surowe.

Przeciwwskazane

Cebula i czosnek zawierają fruktany, które u niektórych osób wywołują wzdęcia i gazy. Warzywa krzyżowe, w tym kapusta, kalafior i brokuł, są źródłem rafinozy, której nie trawimy. Warzywa strączkowe mają gazotwórcze oligosacharydy. Moczenie nasion zmniejsza ich ilość. Pomidory, papryka niektórym szkodzą, ale po usunięciu skórki są dobrze tolerowane.

Gruszki zawierają twarde komórki kamienne. Mogą one podrażniać żołądek.

Daktyle z powodu dużej ilości cukrów i salicylanów mogą powodować powstawanie gazów.

Śliwki są lekiem na zaparcia, ale niedojrzałe lub jedzone w nadmiarze dają odwrotny efekt.

pokarmowego, oczyszczania organizmu czy chociażby zapobiegania nadmiarowi cholesterolu. Jednak u osób mających problemy trawienne, jego nadmiar może działać drażniąco i nasilać nieprzyjemne objawy. Dlatego częściej wybierajmy pieczywo białe niż razowe. Z tego samego powodu unikajmy warzyw i owoców, które mają szczególnie dużo tego składnika, a także grubych kasz i razowego makaronu. Drobne kasze i jasne makarony są zazwyczaj bardzo dobrze tolerowane. Wydłużajmy również czas gotowania produktów roślinnych, ponieważ wtedy błonnik ulegnie rozluźnieniu i częściowemu rozkładowi. Gotowanie al dente nie sprawdza się przy niestrawności.

Co do picia

Napoje gazowane zwiększają dolegliwości brzuszne. Również kawa działa u niektórych osób podobnie. Nie za sprawą kofeiny, ale związków tłuszczowych (wosków) trudnych do strawienia. Dobrze tolerowanymi napojami są herbatki owocowe i ziołowe, czarna i zielona herbata o umiarkowanej mocy, niesłodzone kompoty i soki rozcieńczone wodą.

Pytamy eksperta

dr n. farm. KRZYSZTOF SŁOMIAK

Jakie leki bez recepty można zastosować na niestrawność?

W aptece dostępnych jest wiele leków bez recepty, które mogą pomóc złagodzić pojawiające się objawy niestrawności, a nawet ją wyleczyć. Leki te mają za zadanie zneutralizować kwasy w żołądku. W swoim składzie zawierają: węglan wapnia, loperamid, symetykon lub wodorowęglan sodu. Jeśli jednak niestrawność trwa dłużej niż 2 tygodnie, należy skontaktować się z lekarzem. Zastosowanie znajdą wtedy silniejsze leki na receptę: hamujące wydzielanie kwasu żołądkowego (inhibitory pompy protonowej), antybiotyki, leki prokinetyczne lub działające na ośrodkowy układ nerwowy. Przy niestrawności warto wykluczyć również alkohol, a także produkty, potrawy i napoje wywołujące dolegliwości opisane obok. Inne korzystne zmiany w stylu życia mogą obejmować: unikanie ćwiczeń fizycznych zaraz po posiłku, a także ograniczenie stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych czy rzucenie palenia.

REKLAMA