strateji стратегия
β·ÓÈ ‰ðÛ„ÓÈ ÒÙÂð ̇ ÚÂððËÚÓðËË Á‡ðÛ·ÂÊÌ˚ı ÒÚð‡Ì Ì ·˚ÎË ËÒÚÓÎÍÓ‚‡Ì˚ ÌÂÔð‡‚ËθÌÓ. ç‡ÔðËÏÂð, ÚÛðˆÍËÈ Ì‡ðÓ‰ ‚Ò„‰‡ ‚ˉÂÎ ÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸ ‚ ËÌÓÒÚð‡ÌÌ˚ı ۘ·Ì˚ı Á‡‚‰ÂÌËflı ‚ÌÛÚðË ÒÚð‡Ì˚, ÔÓÒÍÓθÍÛ Ò˜ËÚ‡Î, ˜ÚÓ ÔÓ‰Ó·Ì˚ ¯ÍÓÎ˚ Ë ÎˈÂË ËÒÔÓθÁÛ˛ÚÒfl Ò ˆÂθ˛ ‚ÎËflÌËfl ̇ ‚ÌÛÚðÂÌÌ˛˛ ÔÓÎËÚËÍÛ íÛðˆËË. à Ú‡Í ÓÌÓ Ë ·˚ÎÓ. ÇÓÓ·˘Â-ÚÓ ‚ ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ۘ·Ì˚ı Á‡‚‰ÂÌËflı, ÍÓÚÓð˚ ·˚ÎË ÓÒÌÓ‚‡Ì˚ ¢ ‚ ÔÂðËÓ‰ ËÏÔÂðËË, Ó·˚˜ÌÓ Ó·Û˜‡ÎËÒ¸ Û˜ÂÌËÍË ËÌÓÒÚð‡ÌÌÓ„Ó ÔðÓËÒıÓʉÂÌËfl. ç‡ÔðËÏÂð, ð‡Ì¸¯Â ‚ ÍÓÎÎÂ‰Ê «êÓ·ÂðÚ» ÔðËÌËχÎËÒ¸ ËÒÍβ˜ËÚÂθÌÓ ·Ó΄‡ð˚. èÓÒΠӷðÂÚÂÌËfl ÅÓ΄‡ðËÂÈ ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚË ‚ ÍÓÎΉÊË Ì‡˜‡ÎË ÔðËÌËχڸ ‡ðÏflÌ. ÇÔÂð‚˚ ÚÛðÍË Ì‡˜‡ÎË ÔÓÒÚÛÔ‡Ú¸ ‚ ˝ÚÓÚ ÍÓÎÎÂ‰Ê ‚ 1900-ı. ç‡ ÚÂððËÚÓðËË íÛðˆËË ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú 600 ËÌÓÒÚð‡ÌÌ˚ı ۘ·Ì˚ı Á‡‚‰ÂÌËÈ. à ÌË Ó‰ÌÓ ËÁ ÌËı Ì ·˚ÎÓ ÒÓÁ‰‡ÌÓ ‰Îfl ÚÛðˆÍÓÈ ÏÓÎÓ‰ÂÊË. éÌË ÒÚ‡‚ËÎË ˆÂθ ‰‡Ú¸ ıÓðӯ ӷð‡ÁÓ‚‡ÌË ̇ˆËÓ̇θÌ˚Ï ÏÂ̸¯ËÌÒÚ‚‡Ï. èÓÒΠӷð‡ÁÓ‚‡ÌËfl ðÂÒÔÛ·ÎËÍË ˝ÚË ¯ÍÓÎ˚ ·˚ÎË ÔӉӄ̇Ì˚ ÔÓ‰ Ó·˘ËÈ Òڇ̉‡ðÚ Ó·ð‡ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ íÛðˆËË, Ë ÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸ ÓÚԇ· ҇χ ÒÓ·ÓÈ. èÓ‰ÓÁðÂÌËfl „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡ Ë Ì‡ðÓ‰‡ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌ˲ Í ËÌÓÒÚð‡ÌˆÛ, ÍÓÚÓð˚È Ì‡ ÚÂððËÚÓðËË ËÌÓÒÚð‡ÌÌÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡ ̇˜Ë̇ÂÚ Ó·Û˜‡Ú¸ Ú‡ÍËı ÊÂ, Í‡Í ÓÌ, ËÌÓÒÚð‡ÌˆÂ‚, ‚ÔÓÎÌ ÓÔð‡‚‰‡ÌÌ˚. çÂÒÏÓÚðfl ̇ ˝ÚÓ, fl ıÓ˜Û ÓÚÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ ÚÛðˆÍË ¯ÍÓÎ˚ ̇ ÚÂððËÚÓðËË ñÂÌÚð‡Î¸ÌÓÈ ÄÁËË Ë ‚ êÓÒÒËË ÔðË̈ËÔˇθÌÓ ÓÚ΢‡˛ÚÒfl ÓÚ ÓÔËÒ‡ÌÌÓÈ ÏÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË. ùÚË ¯ÍÓÎ˚ ÓÚÍð˚Ú˚ ‰Îfl ‚ÒÂı ‚Ì Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ‚ÂðÓËÒÔӂ‰‡ÌËfl Ë Ì‡ˆËÓ̇θÌÓÒÚË, Í ÚÓÏÛ Ê ÓÌË ‚‰ÛÚ Ó·Û˜ÂÌË ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË ÔðÓ„ð‡ÏχÏË Ó·ð‡ÁÓ‚‡ÌËfl. ùÚË ¯ÍÓÎ˚ ÒÓ‚Âð¯ÂÌÌÓ ÔðÓÁð‡˜Ì˚ Ë ÓÚÍð˚Ú˚ ‰Îfl ‚ÒflÍÓ„Ó ðÓ‰‡ ËÌÒÔÂÍÚËðÓ‚‡ÌËfl. àÌÚÂðÂÒÌÓ, ˜ÚÓ ‚ ÚÛðˆÍË ¯ÍÓÎ˚ Ôð‰ÔÓ˜ËÚ‡˛Ú ÓÚ‰‡‚‡Ú¸ Ò‚ÓËı ‰ÂÚÂÈ Ôð‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË „ÓÒ‡ÔÔ‡ð‡Ú‡, ÏÂÒÚÌÓÈ ËÌÚÂÎÎË„Â̈ËË, ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ β‰Ë. èð‡‚‰‡ Ë ÚÓ, ˜ÚÓ ˝ÚË ¯ÍÓÎ˚ Ôðˉ‡˛Ú ÓÒÓ·Ó Á̇˜ÂÌË Ìð‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ‚ÓÒÔËÚ‡Ì˲, ÌÓ ðÓ‰ËÚÂÎË ÓÒÚ‡˛ÚÒfl ‰Ó‚ÓθÌ˚ Ôӂ‰ÂÌËÂÏ Ò‚ÓËı ‰ÂÚÂÈ. çÂÒÏÓÚðfl ̇ Ә‚ˉÌÓ ÔðÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚Ó ˝ÚËı ¯ÍÓÎ, ̇ÒÚÓðÓÊÂÌÌÓÒÚ¸ ·Û‰ÂÚ ÔðËÒÛÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚Ò„‰‡. lj¸ ‚Ò„‰‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓÚÂ̈ˇθ̇fl ÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸ ËÌÓÒÚð‡ÌÌÓ„Ó ‚ÚÓðÊÂÌËfl. Ç˚ „Ó‚ÓðËÚÂ, ˜ÚÓ Ì‡ÒÚÓðÓÊÂÌÌÓÒÚ¸ ·Û‰ÂÚ ËÏÂÚ¸ ÏÂÒÚÓ ‚Ò„‰‡. Ç ð‡ÎËÁ‡ˆËË ÔðÓÂÍÚ‡ ðÂÙÓðÏËðÓ‚‡ÌËfl ÅÎËÊÌÂ„Ó ÇÓÒÚÓ͇ íÛðˆËfl ˜‡ÒÚÓ ‰ÂÏÓÌÒÚðËðÛÂÚÒfl Í‡Í ÔÓÎÓÊËÚÂθÌ˚È ÔðËÏÂð
О параноидальном характере внешней политики СССР широко известно. Советский Союз всех рассматривал в качестве потенциальных врагов. И постоянно шла речь об опасности, мнимой или реальной. Сразу после распада Союза такие настроения достигли апогея. Мне кажется, что подозрения в отношении Турции совершенно беспочвенны. SSCB’nin d›fl politikas› tarih boyunca hep paranoyalar üzerine oturmufltur. Gündemde hep bir tehdit vard›r. SSCB da¤›ld›¤› dönemlerde bu endifle had safhadayd›. Özellikle Türkiye merkezli endiflelerinin yersiz oldu¤unu düflünüyorum. ‰ÂÏÓÍð‡ÚËÁ‡ˆËË ËÒ·ÏÒÍÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡. ü‚ÎflÂÚÒfl ÎË ˝ÚÓÚ Ù‡ÍÚ Ôð˘ËÌÓÈ Û‚Â΢ÂÌËfl ̇ÒÚÓðÓÊÂÌÌÓÒÚË, Ó ÍÓÚÓðÓÈ ‚˚ ÛÔÓÏflÌÛÎË? íÛðˆËfl – ÏÛÒÛθχÌÒÍÓÂ, ÌÓ ‚ ÚÓ Ê ‚ðÂÏfl Ò‚ÂÚÒÍÓ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚Ó Ò ð‡Á‚ËÚÓÈ ˝ÍÓÌÓÏËÍÓÈ. Ç ÔðÓÂÍÚ ðÂÙÓðÏËðÓ‚‡ÌËfl ÅÎËÊÌÂ„Ó ÇÓÒÚÓ͇ íÛðˆËfl Ôð‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÔðËÏÂð ð‡Á‚ËÚÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡ Ë Ì ·ÓΠÚÓ„Ó. Ç ˝ÚÓÏ ÔðÓÂÍÚ íÛðˆËfl Ì fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÓÒËÚÂÎÂÏ Í‡ÍÓÈ-ÚÓ ÏËÒÒËË. ëòÄ ÏÓ„ÛÚ ÔðË‚Ó‰ËÚ¸ ÔðËÏÂð íÛðˆËË Ì ÚÓθÍÓ ‚ Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ ÔðÓÂÍÚÓÏ. èÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ íÛðˆËfl ӷ·‰‡ÂÚ ÒÚ‡·ËθÌÓÈ ˝ÍÓÌÓÏËÍÓÈ, ‰ÂÏÓÍð‡ÚËÂÈ Ë ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ð‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl. çÓ íÛðˆËfl ËÏÂÂÚ ÏÌÓ„Ó Ó·˘Â„Ó Ò ‰ðÛ„ËÏË ÒÚð‡Ì‡ÏË ð„ËÓ̇, ıÓÚfl ˝ÚË ÒÚð‡Ì˚ ÓÚÒÚ‡˛Ú ‚ ð‡Á‚ËÚËË, ‡ íÛðˆËfl ÒÚðÂÏËÚÂθÌÓ ‰‚ËÊÂÚÒfl ‚ÔÂð‰. Ü·ÂÚ íÛðˆËfl ÚÓ„Ó ËÎË ÌÂÚ,  ·Û‰ÛÚ ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ ÔðËÏÂð.
Значение Организации Шанхайского Сотрудничества сильно преувеличивают óÂÏ ÏÓÊÌÓ Ó·˙flÒÌËÚ¸ ËÌÚÂðÂÒ íÛðˆËË Í éð„‡ÌËÁ‡ˆËË ò‡Ìı‡ÈÒÍÓ„Ó ëÓÚðÛ‰Ì˘ÂÒÚ‚‡? éÚ ò‡Ìı‡fl Ï˚ ÏÓÊÂÏ Ê‰‡Ú¸ ÔðËÏÂðÌÓ Ú‡ÍÛ˛ Ê ÔÓθÁÛ, ͇ÍÛ˛ ʉÂÚ êÓÒÒËfl Ò ÏÌÓ„ÓÏËÎÎËÓÌÌ˚Ï ÏÛÒÛθχÌÒÍËÏ Ì‡ÒÂÎÂÌËÂÏ ÓÚ éð„‡ÌËÁ‡ˆËË àÒ·ÏÒÍÓÈ äÓÌÙÂðÂ̈ËË. ùÚ‡ Óð„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ôð‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÙÓðÛÏ, „‰Â ÂÒÚ¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ó·ÒÛ‰ËÚ¸ ðfl‰ ‚ÓÔðÓÒÓ‚ Ò ðÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎflÏË ‰ðÛ„Ëı ÒÚð‡Ì, „‰Â ÂÒÚ¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÂðÂÌflÚ¸ Ëı ÓÔ˚Ú. ùÚÓ – Ì çÄíé. ïÓÚfl ‚ ÔÓÒΉÌ ‚ðÂÏfl Ë Ó çÄíé „Ó‚ÓðflÚ, Í‡Í Ó ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓÏ ÙÓðÛÏÂ, ÔÓÒÍÓθÍÛ ‡Î¸flÌÒ Ó͇Á˚‚‡ÂÚÒfl ÌÂÒÔÓÒÓ·Ì˚Ï ð¯‡Ú¸ ÔðÓ·ÎÂÏ˚. ç ÒÚÓËÚ ÔðÂÛ‚Â΢˂‡Ú¸ Á̇˜ÂÌË ‚ÂðÓflÚÌÓ„Ó ˜ÎÂÌÒÚ‚‡ íÛðˆËË ‚ ò‡Ìı‡ÈÒÍÓÈ Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË.
Avrasya’daki Türk ve Müslüman varl›¤› dikkate al›nd›¤›nda, SSCB için tehlikeli görülen Türkiye günümüz Rusya’s› için bir tehlike arz eder mi? SSCB’nin d›fl politikas› tarih boyunca hep paranoyalar üzerine oturmufltur. Gündemde hep bir tehdit vard›r. SSCB da¤›ld›¤› dönemlerde bu endifle had safhadayd›. Özellikle Türkiye merkezli endiflelerinin yersiz oldu¤unu düflünüyorum. Çünkü Türkiye’nin kalk›p da Asya cumhuriyetlerini örgütleyip, onlardan uzaklaflt›rmak gibi bir niyeti yoktu, olmad› da. Bugün bu cumhuriyetlerin muhafaza ettikleri s›n›rlara bak›n, bunlar›n hepsi de do¤al s›n›rlar. Ayr›l›rken de bu s›n›rlar dahilinde ayr›ld›lar. Bu varsay›m› onlar›n kendi evhamlar›na ba¤l›yorum. Son y›llarda bas›nda duyulan kimi Türk ifl adamlar›n›n ticari amaçl› gezi ve pazar araflt›rmalar›n›n bile ticari istihbarat toplad›klar› gerekçesiyle s›n›r d›fl› edildiklerini duydu¤umuz da oluyor. Gerçi bu gibi uygulamalar› cumhuriyetimizin ilk y›llar›nda biz de yapt›k. Her ülke parçalanmaktan korkar. Dolay›s›yla o co¤rafyalardaki ister ticari, ister e¤itim, isterse turizm amaçl› olsun varl›¤›n›z›n yanl›fl anlafl›lmamas›na azami dikkat etmek gerek. Mesela Türkiye’de faaliyet yürüten yabanc› okullar, Türk halk› taraf›ndan hep iç siyasete nüfuz etme arac› olarak görüldü. Nitekim öyle de oldu. Gerçi Osmanl› döneminden beri kurulan bu okullara hep yabanc› menfleli ö¤renciler al›nd›. Mesela Robert Kolejine ilk al›nanlar hep Bulgard›r. Bulgarlar ba¤›ms›zl›klar›n› kazan›nca, bu sefer Ermenileri almaya bafllad›lar. Türklerin bu okula al›n›fl tarihi 1900’lerin bafllar›d›r. Türkiye’de bu okullardan 600 adet var. Bunlar›n hiçbirisi bizim için yap›lmad›. Hepsi de bünyedeki az›nl›klar› e¤itmek amac›ndayd›. Cumhuriyetten itibaren bu
D‹YALOG
EVET’LE
B A fi L A R
89