Werkmap Aardrijkskunde 2 (2024)

1 Wereldbevolking in het landschap

1  Landschappen en landschapsvormende lagen

Vraag 1 Welke landschapsvormende lagen kan je waarnemen? 9

OPDRACHT 1 Herken de landschapselementen en landschapsvormende lagen op de foto’s. 9

2  Verdeling van de bevolking over de wereld

Vraag 2 Hoe gebruikt de mens de rijkdommen van de aarde? 14

OPDRACHT 2 Wat gebruikt de mens van de aarde om te leven en om aan zijn behoeften te voldoen? 14

Vraag 3 Hoe is de bevolking verdeeld over de wereld? 15

OPDRACHT 3 Analyseer de gegevens over de spreiding van de bevolking over de wereld. 15

OPDRACHT 4 Beoordeel aan de hand van de criteria de bevolkingsdichtheid van Nederland en Canada. 16

OPDRACHT 5 Bepaal voor de wereld de bevolkingsspreiding met behulp van beelden en kaarten van de bevolkingsdichtheid. 17

OPDRACHT 6 Vergelijk de kaarten Europa ‘bevolkingsdichtheid’ en ‘reliëf’ in de atlas. 23

OPDRACHT 7 Analyseer de kaart België ‘bevolkingsdichtheid’ in de atlas. 24

Vraag 4 Hoe evolueerde het bevolkingsaantal van de wereld? 26

OPDRACHT 8 Analyseer de grafiek over de evolutie van de wereldbevolking. 26

Vraag 5 Hoe verandert het landschap als gevolg van menselijke ingrepen en maatschappelijke evoluties? 27

OPDRACHT 9 Leid af waarom meer mensen, meer ruimte innemen van het aardoppervlak. 27

OPDRACHT 10 Onderzoek de evolutie van de oppervlakte bosgebied in de wereld met behulp van onderstaande kaart en de grafiek. 28

OPDRACHT 11 Leid uit de foto’s af voor welk landgebruik gebieden in de wereld ontbost worden. 29

Leerdoelen en terugblik

In uitwerking

Advanced

1  Landschappen en landschapsvormende lagen

Eerder leerde je dat een landschap een stuk van het aardoppervlak is met een uniek uitzicht. Alle landschappen bestaan uit landschapsvormende lagen die telkens opgebouwd zijn uit landschapselementen.

Vraag Welke landschapsvormende lagen kan je waarnemen? 1

OPDRACHT 1 Herken de landschapselementen en landschapsvormende lagen op de foto’s.

1 Noteer bij elke foto minimum 3 landschapselementen.

2 Vul het schema aan met de landschapsvormende lagen.

3 Noteer in het schema de nummer van de foto indien de landschapsvormende laag waarneembaar is.

landschapselementen:

landschapselementen:

landschapselementen:

landschapselementen:

1.1 Maine, Verenigde Staten

1.2 Noorwegen

1.3 Lagos, Nigeria

1.4 Ortaca, Turkije

landschapselementen:

landschapselementen:

landschapselementen:

landschapselementen:

LANDSCHAPSVORMENDE LAGEN WAARNEEMBAAR OP FOTO NUMMER…

FYSISCHE LAGEN

1.5 Barrancabermeja, Colombia

1.6 Pidie, Indonesië

1.7 Cafayate, Argentinië

1.8 Tom Price, Australië

De landschapselementen in de verschillende landschapsvormende lagen kunnen zeer verscheiden zijn. Op onderstaande beelden worden er enkele getoond en benoemd zodat je in de grote verscheidenheid van landschapselementen de landschapsvormende lagen kan leren herkennen en benoemen.

Ook dit is landbouw ...

Ook dit is ontginning ...

1.9 akker en serre

1.13 opslagtanks en ja-knikker

1.11 boomgaard

1.15 groeve met graafmachine

1.10 silo’s en stal

1.14 boorplatform

1.12 Veld met sla

1.16 groeve

1.19 bedrijventerrein

Ook dit is infrastructuur ...

1.21 haven

1.18 energiecentrale

1.24 spoorwegen

1.17 raffinaderij

1.23 luchthaven

1.22 autowegen

1.20 fabriek

LEERTEKST landschappen en landschapsvormende lagen

Een landschap bestaat uit landschapselementen die de landschapsvormende lagen vormen. Er is een grote verscheidenheid aan landschapselementen waardoor landschappen een uniek uitzicht hebben.

1.25 golfcourt

1.27 kabelbaan

1.26 sportterreinen

1.28 mountainbike parcours

2   Verdeling van de bevolking over de wereld

Vraag Hoe gebruikt de mens de rijkdommen van de aarde?

2

OPDRACHT 2 Wat gebruikt de mens van de aarde om te leven en om aan zijn behoeften te voldoen?

1 Brainstorm over de volgende vraag en noteer je antwoorden hieronder rond de aarde: Wat benut de mens van de aarde om te leven en om aan zijn behoeften te voldoen?

Alle levende organismen, hoe klein ook, mogen genieten van de rijkdom van de aarde.

Leven op aarde is mogelijk dankzij de energie van de zon en het natuurlijk broeikaseffect.

In de atmosfeer zijn van nature gassen aanwezig: waterdamp, koolstofdioxide (CO2), methaan en distikstofoxide (lachgas). Deze gassen hebben als belangrijke eigenschap dat ze de warmte van de zon opnemen en een deel terugkaatsen naar de aarde: daarom worden ze broeikasgassen genoemd.

Door de broeikasgassen heeft de aarde een gemiddelde oppervlaktetemperatuur van 15 °C. Zonder broeikasgassen zou de aarde een oppervlaktetemperatuur van -18 °C hebben.

1.29 het natuurlijk broeikaseffect

LEERTEKST broeikasgassen

In de atmosfeer zijn van nature broeikasgassen aanwezig: waterdamp, koolstofdioxide (CO2), methaan en distikstofoxide (lachgas).

Door het natuurlijk broeikaseffect waarbij broeikasgassen in de atmosfeer de warmte van de zon vasthouden is de temperatuur gunstig voor het leven op aarde.

Vraag Hoe is de bevolking verdeeld over de wereld?

Op 15 november 2022 maakte de Verenigde Naties bekend dat de wereldpopulatie de kaap van 8 miljard genomen heeft. Waar wonen deze mensen en waarom kiezen ze voor een bepaalde regio?

WIST JE DAT Aandeel bebouwd gebied in het bewoonbare aardoppervlak

71% van het totale aardoppervlak bestaat uit water en uit 29% landoppervlak. Van dit landoppervlak is 29% bedekt met gletsjers, woestijnen, bergen en zoutvlakten. Ruim 70% van het landoppervlak is bewoonbaar gebied waarvan 50% ingenomen wordt door landbouw, 48% zijn bossen en struiken en uiteindelijk is er maar 2% van het bewoonbare aardoppervlak bebouwd gebied.

Aardoppervlak

Landoppervlak

Bewoonbaar gebied

71% bewoonbaar gebied

29% woestijnen, gebergten 50% landbouw 48% bos + struiken

2% bebouwd gebied

OPDRACHT 3 Analyseer de gegevens over de spreiding van de bevolking over de wereld.

1 Nummer de werelddelen op de kaart (fig 1.31) van 1 tot 6 volgens afnemend aantal inwoners met behulp van de info van de staafdiagrammen.

2 Schrap wat niet past en vul de tekst aan na analyse van de gegevens. De wereldbevolking is gelijk/ongelijk verdeeld over de wereld: in Azië woont % van de wereldbevolking; in Afrika wonen keer zoveel mensen als in Europa; het werelddeel Oceanië telt het aantal inwoners.

Oceanië

Noord-Amerika

Zuid-Amerika

De verdeling van de wereldbevolking over de werelddelen is de bevolkingsspreiding.

1.31 werelddelen en oceanen

Stel dat je de bevolkingsspreiding van Nederland en Canada met elkaar wil vergelijken.

Nederland heeft een oppervlakte van 34 188 km² en Canada 9 984 670 km².

In Nederland wonen 17 811 291 mensen, in Canada 38 781 291. Om de vergelijking vlot te kunnen maken wordt het aantal inwoners per vierkante kilometer (inw/km²) voor een gebied bestudeerd, dit is de bevolkingsdichteid.

bevolkingsspreiding de verdeling van de bevolking over een gebied

bevolkingsdichtheid het gemiddeld aantal inwoners in een gebied per vierkante kilometer

Zo wordt het vergelijken van de bevolkingsspreiding van gebieden met elkaar al heel wat makkelijker. De bevolkingsdichtheid kan onderzocht worden voor een land, een provincie, een gewest, een stad…

De berekening leert je dat in Nederland 521 inw/km² wonen en in Canada 4 inw/km².

Het beoordelen van de bevolkingsdichtheid gebeurt op basis van criteria.

Een gebied heeft : een hoge bevolkingsdichtheid vanaf 100 inwoners/km².

een matige bevolkingsdichtheid tussen 10 en 100 inwoners/km².

een lage bevolkingsdichtheid met 10 of minder inwoners/km².

OPDRACHT 4 Beoordeel aan de hand van de criteria de bevolkingsdichtheid van Nederland en Canada.

Nederland: bevolkingsdichtheid

Canada: bevolkingsdichtheid

OPDRACHT 5 Bepaal voor de wereld de bevolkingsspreiding met behulp van beelden en kaarten van de bevolkingsdichtheid.

1 Bestudeer in de atlas de kaart van de aarde ‘bevolkingsdichtheid’.

a In welke kleur worden gebieden weergegeven met:

Een hoge bevolkingsdichtheid? .

Een lage bevolkingsdichtheid?

b Omcirkel in onderstaande opsomming de locaties die een hoge bevolkingsdichtheid hebben.

Namibië – Libië - Rio de Janeiro – België – Mongolië - India – Beijing – Australië – Los Angeles - Groenland

c Op de kaart ‘bevolkingsdichtheid' (blz. 21) zijn de regio’s met een lage bevolkingsdichtheid reeds geel ingekleurd. Kleur op deze kaart alle aangeduide gebieden met een hoge bevolkingsdichtheid rood.

d Wat zijn volgens jou de redenen waarom sommige regio’s dun bevolkt zijn?

2 De locaties van onderstaande foto’s werden op de kaart van de bevolkingsdichtheid (fig. 1.35 blz. 21 ) gesitueerd met een nummer.

a Bepaal of het gebied een lage of een hoge bevolkingsdichtheid heeft.

b Verklaar waarom deze gebieden dun of dicht bevolkt zijn met behulp van de foto, de klimaatkaarten van blz. 22 en de atlaskaart ‘Aarde natuurkundig’.

Onderzoek de kenmerken van de bepalende factoren klimaat, reliëf en de ligging voor elk gebied. Ga aan de slag volgens de uitgewerkte voorbeelden.

Maak de oefeningen in de aangeboden volgorde omdat de moeilijkheidsgraad toeneemt.

Voorbeeld 1

Samengevat

Bevolkingsdichtheid

laag / hoog

Klimaat

Temperatuur: koud / gematigd / warm

Neerslag : droog / nat

Reliëf vlakte / plateau / gebergte

Ligging

aan een rivier aan een zee of oceaan

Dit gebied is dun bevolkt omdat het gelegen is in een gebergte en het klimaat is er koud .

1.32 Tasiilaq, Groenland

Samengevat

Bevolkingsdichtheid

laag / hoog

Klimaat

Temperatuur: koud / gematigd / warm

Neerslag : droog / nat

Reliëf

vlakte / plateau / gebergte Ligging

aan een rivier

aan een zee of oceaan

Dit gebied is dicht bevolkt omdat het gelegen is in een vlakte aan een rivier en oceaan en het

klimaat is er gematigd en nat

Samengevat

Bevolkingsdichtheid

laag / hoog

Klimaat

Temperatuur: koud / gematigd / warm

Neerslag : droog / nat

Reliëf

vlakte / plateau / gebergte Ligging

rivier

zee - oceaan (kust)

Dit gebied is bevolkt omdat het gelegen is in .

Samengevat

Bevolkingsdichtheid

laag / hoog

Klimaat

Temperatuur: koud / gematigd / warm

Neerslag : droog / nat

Reliëf

vlakte / plateau / gebergte Ligging

rivier

zee - oceaan (kust)

Dit gebied is bevolkt omdat het is.

Samengevat

Bevolkingsdichtheid

Temperatuur:

Klimaat

Neerslag : Reliëf Ligging

Dit gebied is bevolkt omdat het gelegen is in en het klimaat er en is.

Samengevat

Bevolkingsdichtheid

Klimaat

Temperatuur: Neerslag : Reliëf Ligging

Dit gebied is bevolkt omdat het gelegen is aan een rivier en het klimaat er en is.

Dit gebied is

Bevolkingsdichtheid

Temperatuur:

Klimaat

Neerslag : Reliëf Ligging

Samengevat

1.37 Brazilië

1.38 Liverpool

1.36 Shanghai

Samengevat

Bevolkingsdichtheid

Temperatuur:

Klimaat

Neerslag : Reliëf Ligging

Dit gebied is

c Uit foto’s kan je afleiden of een gebied dicht of dun bevolkt is aan de hand van de bebouwing die je waarneemt. Ook kaarten van de bevolkingsdichtheid geven je informatie. Om te verklaren of een gebied dicht of dun bevolkt is, leg je de relatie tussen de bebouwing en het reliëf, het klimaat en de ligging. Gebruik de gegevens uit opgave b en formuleer voor dicht en dunbevolkte gebieden de relaties.

DICHTBEVOLKTE GEBIEDEN

Relatie bebouwing en reliëf

Relatie bebouwing en klimaat

Relatie bebouwing en de ligging

Relatie bebouwing en reliëf

Relatie bebouwing en klimaat

Relatie bebouwing en de ligging

DUNBEVOLKTE GEBIEDEN

1.39 Caïro Egypte

0 2000 km 1000

1.41 klimaat: temperatuur

KLIMAAT: NEERSLAG periode 1950 - 2000

< 200 mm

< 200 - 400 mm

< 400 - 800 mm

< 800 - 2000 mm > 2000 mm

0 2000 km 1000

1.42 klimaat: neerslag

KLIMAAT: TEMPERATUUR

koud gematigd warm gebergte

OPDRACHT 6 Vergelijk de kaarten Europa ‘bevolkingsdichtheid’ en ‘reliëf’ in de atlas.

1 Welk verband bestaat er tussen de aanwezigheid van gebieden met een lage bevolkingsdichtheid en het reliëf?

2 Het noordoosten van Europa is eveneens dun bevolkt toch komt hier geen gebergte voor maar een vlakte. De verklaring hiervoor is te zoeken bij de klimaatbepalende factoren.

Markeer de factor(en) die mee verantwoordelijk is (zijn) voor de lage bevolkingsdichtheid.

Hoogteligging – afstand tot de zee - breedteligging

3 Welke factoren kunnen bepalend zijn voor een hoge bevolkingsdichtheid van een gebied?

4 Leid uit de kaarten af welke factoren bepalend zijn voor de gebieden die gesitueerd zijn met een nummer.

a Beoordeel de bevolkingsdichtheid voor de genummerde gebieden, markeer wat van toepassing is in kolom 2.

b Noteer de bepalende factor(en) in kolom 3 van de tabel.

LOCATIE BEVOLKINGSDICHTHEID BEPALENDE FACTOR(EN) VOOR BEVOLKINGSDICHTHEID

1 hoog / laag

2 hoog / laag

3 hoog / laag

4 hoog / laag

5 hoog / laag 0 250 500 km N N

1.43 referentiekaart Europa

OPDRACHT 7 Analyseer de kaart België ‘bevolkingsdichtheid’ in de atlas.

1 Werk op onderstaande kaart.

a Kleur de gebieden met de hoogste bevolkingsdichtheid rood.

b Kruis de juiste omschrijving aan om de bevolkingsspreiding van België weer te geven. De laagste dichtheid komt voor in:

O heel het Vlaams Gewest

O heel het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

O heel het Waals Gewest

O het noordelijk deel van het Vlaams Gewest

O het zuidelijk deel van het Vlaams Gewest

O het noordelijk deel van het Waals Gewest

O het zuidelijk deel van het Waals Gewest

c Vorm een besluit over de bevolkingsspreiding in België op basis van je onderzoek bij a en b.

HOOFDSTAD autosnelweg

landsgrens taalgrens rivier stadsgewest provinciehoofdstad

1.44 referentiekaart België

WIST JE DAT De bevolkingsdichtheid van België

De bevolkingsdichtheid van België bedraagt 381 inw/km². In het Vlaams Gewest wonen er 497 inw/km², in het Waals Gewest 218 inw/km² en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 7642 inw/km². De gemeente met de laagste bevolkingsdichtheid in België is Vresse-sur-Semois met 25 inw/km² en de dichtst bevolkte gemeente is St-Joost-ten-Node met 23 322 inw/km².

LEERTEKST bevolkingsspreiding

De wereldbevolking is ongelijk verspreid over het landoppervlak.

De bevolkingsspreiding is de verdeling van de bevolking over een gebied. Om de bevolkingsspreiding van gebieden met elkaar te vergelijken, wordt de bevolkingsdichtheid gebruikt.

De bevolkingsdichtheid wordt uitgedrukt in het aantal inwoners per vierkante kilometer (inw/km²).

Een hoge bevolkingsdichtheid (vanaf 100 inwoners/km²) komt meestal voor: - in een gematigde klimaatzone; - in vlakke gebieden; - aan de kust of rivier.

De gebieden met een hoge bevolkingsdichtheid zijn te situeren in het oostelijk deel van China, India, West-Europa en de wereldsteden waarvan de meeste gelegen zijn aan de kusten.

Een lage bevolkingsdichtheid (minder dan 10 inwoners/km²) kan het gevolg zijn van volgende factoren: - het klimaat: te nat, te droog, te warm, te koud; - het reliëf: gebergten.

De gebieden met een lage bevolkingsdichtheid zijn te situeren aan de polen, de evenaar, in de woestijnen en de gebergten.

De relatie tussen bebouwing en reliëf is verticaal, versterkend in gebieden met een hoge bevolkingsdichtheid.

De relatie tussen bebouwing en reliëf is verticaal, verzwakkend in gebieden met een lage bevolkingsdichtheid.

In België komen: - de laagste dichtheden voor in het zuidelijk deel van België; - de hoogste dichtheden voor in het Vlaams Gewest, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het noordelijk deel van het Waals Gewest.

3  Bevolkingsevolutie en gevolgen in het landschap

Aan het begin van de tijdrekening leefden er naar schatting 300 miljoen mensen op onze aarde. In 2050 verwacht men dat we met 9 miljard mensen zullen zijn.

Vraag Hoe evolueerde het bevolkingsaantal van de wereld? 3

OPDRACHT 8 Analyseer de grafiek over de evolutie van de wereldbevolking.

1 Kruis de stellingen aan die overeenstemmen met de inhoud van de grafiek.

0 In het jaar 1000 zijn er ongeveer evenveel mensen op aarde als in het begin van onze jaartelling.

0 Het bevolkingsaantal in 2000 is ongeveer het dubbel van het bevolkingsaantal in 1100.

0 Sinds 1800 is het bevolkingsaantal geëvolueerd van 1 naar 8 miljard.

0 Het bevolkingsaantal verdubbelt van 1 naar 2 miljard in 118 jaar.

0 Vanaf het jaar 1800 treedt een lichte stijging van het bevolkingsaantal op.

0 Sinds 1960 groeit de bevolking in maximum 15 jaar met 1 miljard aan

2 Formuleer met volgende begrippen een besluit over de evolutie van de wereldbevolking sinds de jaartelling. Vanaf 1800 – lichte stijging – erg snelle bevolkingsgroei – bevolkingsexplosieconstant – vanaf het jaar 1000 – bevolkingsaantal

Tot het jaar 1000 is het bevolkingsaantal

Bevolkingsexplosie

Een erg snelle bevolkingsgroei.

1.45 evolutie van de wereldbevolking

TECHNIEK Een lijndiagram lezen

1 Lees de titel. a) Wat wordt er voorgesteld?

b) Uit welke bron komt de informatie?

c) Van wanneer dateren de gegevens?

2 Welke gegevens staan op de horizontale as (X-as)? In welke eenheid worden de gegevens uitgedrukt?

3 Welke gegevens staan op de verticale as (Y-as)? In welke eenheid worden de gegevens uitgedrukt?

4 Lees tendensen of evoluties af door te kijken naar extreem lage waarden (minima) en extreem hoge cijfers (maxima).

Vraag Hoe verandert het landschap als gevolg van menselijke ingrepen en 4 maatschappelijke evoluties?

OPDRACHT 9 Leid af waarom meer mensen, meer ruimte innemen van het aardoppervlak.

1 Lees de tekst

Zo’n 12 000 jaar geleden woonden er op aarde maar 4 miljoen mensen. Zij leefden van de jacht en de pluk en trokken voortdurend rond (nomaden). In zeer vruchtbare gebieden, waar het graan zomaar in het wild groeide ruilden de mensen hun tenten van dierenhuiden en stro in voor huizen. Ze werden sedentair.

Door de meest rendabele graanrassen te selecteren nam de opbrengst van de akkers sterk toe. De jacht werd overbodig toen ze dieren zoals varkens, runderen, honden en schapen konden temmen. Akkers en weilanden namen steeds meer plaats in. De mens startte met het inrichten van het landschap om het groeiend aantal inwoners van het dorp en later de stad te kunnen voeden.

Tell-es-Sultan (Jericho) gelegen op de Westelijke Jordaanoever wordt erkend als de eerste stad ter wereld en telde 11 000 jaar geleden al duizenden inwoners.

Vanaf de 18de eeuw zorgde de spectaculaire groei van de wereldbevolking voor grote veranderingen in de maatschappij. Waar in de Europese maatschappij oorspronkelijk de focus lag op landbouwactiviteiten wordt industrie steeds belangrijker door de ontwikkeling van machines, de bouw van fabrieken en de ontdekking van elektriciteit en andere energiebronnen. Uiteindelijk ontstonden tijdens de industriele evolutie een heleboel technologische vernieuwingen die verder evolueerden tot de huidige digitale wereld van computers, drones…

2 Noteer de 3 maatschappelijke evoluties die in de tekst vernoemd worden.

3 Welke behoeften ontstaan er als gevolg van de maatschappelijke evoluties en technologische vernieuwingen de voorbije eeuwen?

De mens gebruikt de rijkdom van de aarde om tegemoet te komen aan de veranderende maatschappelijke behoeften waardoor het ruimtegebruik erg veranderde en nog steeds wijzigt. Deze tendens is verspreid over de hele wereld waar te nemen. Ruimte creëren doet de mens vaak door de vegetatie in heel wat gebieden van de wereld te verwijderen. Vooral de bossen moeten het ontgelden. Het kappen van bossen door de mens met als doel het gebied in te nemen voor een ander ruimtegebruik noemt men ontbossing

Ruimtegebruik gebruik van het landoppervlak voor onder andere landgebruik en natuur

Ontbossing het kappen van bossen voor ander ruimtegebruik

OPDRACHT 10 Onderzoek de evolutie van de oppervlakte bosgebied in de wereld met behulp van onderstaande kaart en de grafiek.

oorspronkelijke bosbedekking huidige bosbedekking

1.46 evolutie van de bosgebieden in de wereld

km2

1.47 bosgebied wereldwijd

1 Hoe evolueerde de oppervlakte van het bosgebied in de wereld?

2 Bereken hoeveel km² bosgebied verdween tussen 1992 en 2021.

Dat is ha.

Volgens het WWF (Wereld Natuur Fonds) wordt tijdens dit lesuur in de wereld natuurlijk bos gekapt aan een tempo van 30 voetbalvelden per minuut dus 1500 voetbalvelden. Het volgende lesuur ook en het daaropvolgende ook en… Waar 8 000 jaar geleden bijna de helft van het landoppervlak bedekt was met bossen is dat nu nog maar 30%.

Ook binnen Europa is er massaal ontbost. 39% van de oppervlakte van de Europese Unie is momenteel nog bedekt met bossen.

Slecht 4% van die bossen heeft geen enkele menselijke invloed ondergaan en worden dan ook oerbos genoemd. Een voorbeeld van een oerbos is het bos van Bialowiesa op de grens van Polen en WitRusland.

Tussen de Europese landen is er een groot verschil in bosoppervlakte. Finland scoort het beste met 66%, België heeft 22.5% bosoppervlakte en Nederland slechts 10%.

Oerbos

Een oerbos is een vegetatie van bomen die niet door de mens beïnvloed is.

OPDRACHT 11 Leid uit de foto’s af voor welk landgebruik gebieden in de wereld ontbost worden.

1 Noteer onder elke foto het landgebruik dat de vegetatie vervangt.

2 Er ontstaan nieuwe relaties omdat de mens vegetatie verwijdert voor landgebruik. Markeer voor elke foto

in onderstaande tabel welke relaties ontstaan tussen de vegetatie en het landgebruik.

1.48 Brazilië Bialowieza

1.49 Turkije

1.51 Montenegro

1.50 Mexico

1.52 Australië

FOTO

3

RELATIE

1 versterkend – verzwakkend – conflicterend

2 versterkend – verzwakkend – conflicterend

3 versterkend – verzwakkend – conflicterend

4 versterkend – verzwakkend – conflicterend

5 versterkend – verzwakkend – conflicterend

6 versterkend – verzwakkend – conflicterend

Vervolledig het schema met de vormen van ruimtegebruik die de bossen vervangen.

Ontbossing voor

LEERTEKST bevolkingsevolutie en ontbossing

Sinds 1800 is er een bevolkingsexplosie, dit is een erg sterke bevolkingsgroei.

3 maatschappelijke evoluties bepalen het uitzicht van het huidige landschap in Europa: - het sedentair worden van de mens: leven op een vaste plaats en aan landbouw doen; - de bevolkingsexplosie; - de industriële evolutie vanaf de 18 de eeuw.

Er worden wereldwijd veel bossen gekapt om ruimte te creëren om aan de noden van de toenemende bevolking te voldoen.

Na ontbossing wordt het landschap ingericht met landbouw, bebouwing, industrie, infrastructuur, recreatie en ontginning.

Tussen vegetatie en elke nieuwe vorm van ruimtegebruik is er een conflicterende relatie.

1.53 Thailand

1.54 Brazilië

Synthese

In uitwerking

Zelftest

1 Noteer de criteria om de bevolkingsdichtheid te beoordelen.

Lage bevolkingsdichtheid:

Hoge bevolkingsdichtheid:

2 Bestudeer de foto’s en gebruik de kaarten uit de werkboek die je bij de oefeningen gebruikte.

a Beoordeel voor onderstaande beelden de bevolkingsdichtheid (1).

b Noteer de bepalende factoren (2).

3 Bepaal de relatie tussen de bevolkingsdichtheid en de bepalende factoren.

a Noteer bij elk nummer de naam van het land.

b Beoordeel de bevolkingsdichtheid van deze gebieden.

c Gebruik de gepaste kaarten om de bepalende factoren voor de bevolkingsdichtheid van de aangeduide regio’s af te leiden en formuleer hoe deze factoren de bevolkingsdichtheid beïnvloeden.

Luang Namtha, Laos Warschau

4 Arceer op de kaart het deel van België met de hoogste bevolkingsdichtheid.

5 Onderzoek de relatie tussen de bevolkingsspreiding en de bepalende factoren met behulp van de passende kaarten in de atlas.

a Beoordeel voor de opgegeven gebieden de bevolkingsdichtheid.

b Welke factoren bepalen de bevolkingsdichtheid van beide gebieden.

Gebied 1:

Gebied 2:

c Bepaal de relaties die aanwezig zijn tussen bebouwing en reliëf en licht toe.

In gebied 1 is de bevolkingsdichtheid omdat

In gebied 2 is de bevolkingsdichtheid omdat

6 Onderzoek de relatie tussen de bevolkingsdichtheid en de bepalende factoren met behulp van de gepaste kaarten uit je werkboek en atlas. Noteer je antwoorden in de onderstaande tabel.

a Som de bepalende factoren van de bevolkingsdichtheid op.

b Beoordeel de bevolkingsdichtheid voor beide gebieden.

c Bepaal de relaties tussen de aanwezige landschapsvormende lagen en licht de relaties tussen de benoemde landschapsvormende lagen toe.

DUITSLAND, MINDEN

Bepalende factoren

Bevolkingsdichtheid

Relaties tussen landschapsvormende lagen

OOSTENRIJK, GROSSGLOCKNER

Bepalende factoren

Bevolkingsdichtheid

Relaties tussen landschapsvormende lagen

7 Maatschappelijke en technologische vernieuwingen zorgden de voorbije eeuwen voor de verandering van behoeften in de maatschappij. Vul het schema aan met de maatschappelijke evoluties, de noden die erdoor ontstaan en op welke landschapsvormende lagen deze vooral impact hebben.

maatschappelijk evolutie

geïmpacteerde landschapsvormende lagen noden

8 De mens ontbost gebieden om ruimte te creëren. Omdat het ruimtegebruik wijzigt, verandert het landschap. Noteer per foto minstens twee landschapselementen die wijzen op het veranderend ruimtegebruik en benoem het ruimtegebruik na ontbossing.

Landschapselementen:

Ruimtegebruik:

Landschapselementen: Ruimtegebruik:

Landschapselementen:

Ruimtegebruik:

Landschapselementen: Ruimtegebruik:

9 Omschrijf in één zin bij elk van onderstaande foto’s tussen welke lagen een relatie ontstaat door ontbossing. Licht kort toe.

10 Vul het schema aan met het ruimtegebruik dat de bossen vervangt. ontbossing

11 In New York werd het oerbos tot begin 20ste eeuw gekapt. Het hout werd gebruikt voor de bouw van de stad.

a Tussen de vegetatie en de verschillende vormen van ruimtegebruik die de bossen vervangen, is een relatie aanwezig. Leid af welke landschapsvormende lagen toegevoegd werden om de stad vorm te geven.

b Welk soort relatie is aanwezig? Typeer deze relatie en leg uit.

Foto A:

Foto B:

spreiding

bepalende factoren

afstand tot de zee

relaties

meer

meer

meer grondstoffen

meer

bebouwing en bebouwing en

bebouwing en bebouwing en

Aarde bevolking laag hoog maatschappelijke evoluties nieuwe noden ontbossing voor

Gevolg: relatie: : horizontaal, conflicterend