DIBP - Dolnośląski Informator Bibliotek Pedagogicznych, nr 1/2014

Wstęp redakcyjny.............................................................................................................................................. 4

Alina Dyrek. Kursy wykorzystania komputera i Internetu dla nauczycieli seniorów w Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej we WrocławiuPPPPP....................................................................................... 8 Urszula Tobolska. Biblioteka jako centrum wspomagania. VII Konferencja Szkolne Centra Multimedialne (relacja)...................................................................................................................................... 11 Elżbieta Szymańska. Refleksje na temat 8. Forum Młodych Bibliotekarzy „Biblioteka - Twój czas, Twoje miejsce”, Olsztyn 1 2-1 3 września 201 3.................................................................................................1 7 Urszula Tobolska. Biblioteki i bibliotekarze XXI wieku – kształcenie, oczekiwania a rzeczywistość.

Uwagi z konferencji........................................................................................................................................... 22 Jadwiga Maszorek. Realizacja projektów edukacyjno-wychowawczych w Bibliotece Pedagogicznej w Oleśnicy...........................................................................................................................................................28

Małgorzata Grabowska. Wirtualne lego.PPPP............................................................................................34 Urszula Tobolska, Anna Chawawko. Wielowymiarowość twórczości Clive’a S. Lewisa: wyobraźnia, kultura literacka, wartość moralna (propozycja metodyczna)................................................. 39 Urszula Tobolska. Odniesienia chrześcijańskie w powieści C.S. Lewisa „Lew, czarownica i stara szafa”.......................................................................................................................................................44 Anna Chawawko. Konspekt lekcji z języka polskiego. „W kręgu przyjaźni i w pętli wrogów”...................49 Anna Chawawko. Konspekt lekcji z języka polskiego. „Narnio, przebudź się! Kochaj. Myśl. Mów”.........52 Anna Chawawko. Konspekt lekcji z języka polskiego. „Córki Ewy i synowie Adama - charakterystyka porównawcza bohaterów Lwa, czarownicy i starej szafy C.S.Lewisa”........................................................ 56 Alina Dyrek. Publikuj swoje prace w nowoczesnej formie w ISSUU. Opis procesu publikowania............ 58 Edyta Wzorek. Moje pasje. Zachwyt kinem francuskim................................................................................. 62 Urszula Tobolska. „Pragnę znaleźć tych, którzy czują tak samo, jak jaP”. Witold Lutosławski (1 91 3-1 994) - pianista, kompozytor i dyrygent................................................................................................ 64 2

Ewa Maria Walczak. Wspomnienia o osobach, które już odeszły: Zofia Stepan (1 953-2009) - wzór bibliotekarza............................................................................................................................................70

Aleksandra Nalazek. Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu..... 74

Urszula Tobolska. Szukajmy w przyjaciołach, to co w nich najlepsze. Dajmy im to, co najlepsze w nas.

Historia niezwykłej przyjaźni ............................................................................................................................76

Stefania Uchańska, Małgorzata Łodyga, Bogumiła Niewiadomska. Działamy dla was ponad 60 lat.

Rozmowę ze Stefanią Uchańską długoletnim dyrektorem oraz obecnym kierownikiem Biblioteki Pedagogicznej w Legnicy..................................................................................................................................81 Ewa Kazubowska. Udział Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej w Wałbrzychu na Targach Książki „Mall Książkowy”...............................................................................................................................................89 Monika Tuła. Współpraca Biblioteki Pedagogicznej w Strzelinie ze środowiskiem lokalnym................... 92 Ewa Bochynek. Edukacja prozdrowotna w wałbrzyskich szkołach..............................................................96 Urszula Tobolska. Edukacja zdrowotna : zestawienie bibliograficzne z bazy danych sieci bibliotek pedagogicznych Dolnego Śląska (wybór z lat 201 2-1 01 3)............................................................................. 99

Katarzyna Mordzak. Zuzanna Bocheńska. „Jak ocenić dojrzałość dziecka do nauki”.

Rekomendacja książki autorstwa Sally Goddard Blythe............................................................................... 1 06

Rozmowa Lucyny Kurowskiej-Trudzik dyrektora Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu i Beaty Malentowicz kierownika Wydziału wspomagania szkół i placówek oświatowych o projekcie Dolny Śląsk jako zintegrowana wspólnota regionalna............................................................................................. 1 09 Zdjęcia z okładki: 1 . Autor zdjęcia: Horia Varlan. Źródło: http://www.flickr.com/photos/horiavarlan/42681 53789/ 2. Autor zdjęcia: Nestor Galina. Źródło: http://www.flickr.com/photos/nestorgalina/5500597751 / 3. Autor zdjęcia: Horia Varlan. Źródło: http://www.flickr.com/photos/horiavarlan/42681 52821 / Zdjęcia udostępniane są na licencji Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0).

3

DOLNOSLĄSKI INFORMATOR BIBLIOTEK PEDAGOGICZNYCH Półrocznik ukazuje się w wersji elektronicznej od 201 2 roku.

ISSN 2299-2936.

Wydawca: Dolnośląska Biblioteka

Pedagogiczna, ul. Worcella 25-27, 50-448 Wrocław, reprezentowany przez dyrektora Lucynę Kurowską-Trudzik.

Adres e-mail Redakcji : wydawnictwo@wroclaw.dbp.wroc.pl ; tel. (71 ) 377 28 26.

Skład redakcyjny:

Redaktor naczelna: Urszula Tobolska; adres e-mail: u.tobolska@wroclaw.dbp.wroc.pl Zastępca redaktora: Lidia Soszyńska; adres e-mail: l.soszynska@wroclaw.dbp.wroc.pl Opracowanie graficzne: Alina Dyrek; adres e-mail: a.dyrek@wroclaw.dbp.wroc.pl Korekta: Anna Chawawko; adres e-mail: a.chawawko@wroclaw.dbp.wroc.pl Magdalena Pilińska; adres e-mail: m.pilinska@wroclaw.dbp.wroc.pl Dolnośląski Informator Bibliotek Pedagogicznych DIBP jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0.

Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonania koniecznych zmian utworu, wynikających z opracowania redakcyjnego oraz zwielokrotnienia techniką cyfrową.

Przedstawiam Państwu pierwszy w roku 201 4 numer e-biuletynu Dolnośląski Informator Bibliotek Pedagogicznych DIBP. Od blisko roku biblioteki pedagogiczne pracują według nowego rozporządzenia MEN w sprawie szczegółowych zasad działania tych jednostek. Zadania edukacyjne są nieustannie inicjowane w życiu bibliotek pedagogicznych funkcjonujących na Dolnym Śląsku.

W dobie nowej organizacji wspomagania szkół i placówek oświatowych biblioteki pedagogiczne jawią się jako przestrzenie, w których rodzą się pomysły. Przedstawiam ciekawe inicjatywy placówek, ofertę usług bibliotek pedagogicznych w zmieniającej się przestrzeni edukacyjnej, w tym ważny głos placówki wrocławskiej.

Technologie informacyjne stały się elementem kluczowym w życiu współczesnych społeczeństw.

Znajomość użytkowania wszechobecnych nowoczesnych technologii medialnych warunkuje funkcjonowanie ludzi w społeczeństwie. Brak podstawowych kompetencji z obszaru obsługi nowych mediów szczególnie dotyka seniorów. Dlatego też Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu postanowiła włączyć się w działania mające na celu wprowadzenie tej grupy, a zwłaszcza nauczycieli seniorów, w świat cyfrowy. W placówce przygotowano programy kursów komputerowych , których treści umożliwiały poznanie obsługi komputera, Internetu i komunikacji internetowej.

Działania z tego obszaru przedstawia Alina Dyrek – autorka artykułu i współprowadząca prezentowane w artykule kursy.

Po raz kolejny nauczyciele bibliotekarze Dolnego Śląska spotkali się w Dolnośląskiej Bibliotece Pe4

Ważną częścią aktywności biblioteki pedagogicznej jest działalność edukacyjna.

Jedną z najpopularniejszych form pracy z młodym czytelnikiem są oczywiście lekcje biblioteczne, dzięki którym uczeń ma bezpośredni kontakt z warsztatem informacyjnym biblioteki oraz z różnymi rodzajami dokumentów bibliotecznych.

Biblioteka Pedagogiczna w Oleśnicy rozszerza jednak przestrzeń edukacyjną i otwiera się na propozycje i potrzeby szkół. Współpracując z placówkami realizuje projekty edukacyjno-wychowawcze wspierając nauczycieli w ich działaniach.

Działania placówki opisała Jadwiga Maszorek.

dagogicznej we Wrocławiu na konferencji, której temat przewodni brzmiał Biblioteka jako centrum wspomagania. Niewątpliwą cechą tych cyklicznych spotkań, noszących ogólny tytuł Szkolne Centra Multimedialne, jest integracja środowiska nauczycieli bibliotekarzy, a także wysoki poziom merytoryczny przedstawianych zagadnień. Relację ze spotkania przedstawiającego biblioteki pedagogiczne, w których rozszerzana jest przestrzeń działań rozwijających i wychowujących uczniów, przedstawiła Urszula Tobolska.

Hasłem przewodnim 8. Forum Młodych Bibliotekarzy odbywającego się w roku 201 3 w Olsztynie było motto Biblioteka – Twój czas, Twoje miejsce. Spotykający się na tej imprezie bibliotekarze to bardzo młodzi ludzie, doceniający wysoką jakość przekazywanych tam treści. Czujący się młodo bibliotekarze, którym metryka nie pozwala już, niestety, na wzięcie udziału w Forum, bardzo liczą na narodzenie się inicjatywy, która odpowie na ich potrzeby.

Miłą relację z energetyzującego spotkania przedstawiła obecna na forum Elżbieta Szymańska.

Klocki Lego to marzenie nie tylko dzieci.

Nie każdy ma jednak możliwość realizowania w prawdziwym świecie swoich fantazji. Rozwiązaniem są wirtualne klocki lego. Ich zaletą jest brak kosztów (darmowa dostępność), oszczędność miejsca i możliwość budowania skomplikowanych budowli bez ograniczeń, a zwłaszcza obawy, że zabraknie jakiegoś elementu.

Przedstawione przez Małgosię Grabowską programy są proste w obsłudze, pozwalają rozwinąć wyobraźnię i kreatywnie spędzić czas, nie tylko najmłodszym.

W Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu miała miejsce V konferencja naukowa zorganizowana przez Korporację Bibliotekarzy Wrocławskich i Dolnośląską Bibliotekę Pedagogiczną we Wrocławiu. W tym roku została zorganizowana według nowej formuły. Spotkanie odbyło się w dwóch częściach: prelegenckiej oraz dyskusyjnej. Szczegóły sympozjum odbywającego się pod hasłem

Urszula Tobolska i Anna Chawawko z placówki we Wrocławiu zajęły się wielowymiarowością twórczości Clive’a S. Lewisa i podsunęły nauczycielom propozycję metodyczną, na którą składają się trzy konspekty z języka polskiego do wykorzystania przez nauczycieli. Pomocą są też materiały : na kanwie noty biograficznej ukazanie drogi, którą przeszedł pisarz od postawy ateisty do głębokiej wiary chrześcijańskiej, a także analityczny materiał ukazujący odniesienia chrześcijańskie w powieści C.S. Lewisa „Lew, czarownica i stara szafa”.

Biblioteki i bibliotekarze XXI wieku – kształcenie, oczekiwania a rzeczywistość przedstawiła obecna nań Urszula Tobolska.

5

Zofia Stepan , nauczyciel bibliotekarz,

Alina Dyrek z Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu chętnie dzieli się swoją wiedzą. Tym razem pokazała użyteczność tutoriali. Terminem tutoriale określa się instrukcje pokazujące jak krok po kroku można nauczyć się różnych rzeczy, od np. rękodzielniczych aż po inne różnorodne umiejętności. W jednym z zaproponowanych tutoriali pokazuje w jaki sposób zarejestrować się na platformie Issuu , służącej do zbierania, publikowania i udostępniania dokumentów oraz jak umieszczać tam swoje prace.

kierownik Biblioteki Pedagogicznej w Górze swoim doświadczeniem i fachową wiedzą udowodniła, że nie obce jej są nowe wyzwania stawiane bibliotekom pedagogicznym. Zmarła 23 sierpnia 2009 roku – zbyt wcześnie, zbyt szybko – mając zaledwie 56 lat. Postać pani Zofii upamiętniła Ewa Walczak.

W piątym numerze biuletynu przedstawiam sylwetkę naszej koleżanki – Aleksandry Nalazek, która pracuje w Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu. Poznajmy co ją interesuje i jakie są jej pomysły na pracę.

Autorka artykułu Edyta Wzorek preferuje francuską kinematografię, gdyż jej zdaniem, historie opowiadane dzięki X Muzie zaciekawiają i dostarczają wzruszeń.

Uważa filmy francuskie za bardzo interesujące ze względu na dobrą reżyserię i grę aktorską oraz ciekawą fabułę. Dzieli się z czytelnikami pisma swoją pasją.

Dobrze się stało, że powstała książka Colina Durieza Tolkien i C.S. Lewis : historia niezwykłej przyjaźni, która po wielu latach odsłania relacje między obu przyjaciółmi.

Byłoby wielką szkodą, gdyby dzieje tej przyjaźni pozostały niezauważone. Rozwijająca się sympatia miała dla obu pisarzy ogromne znaczenie. Połączyła ich pasja do świata fantasy, a mity i baśnie nieustannie inspirowały ich wyobraźnię. Relacje między przyjaciółmi przybliżyła Urszula Tobolska.

Artykuły honorujące dokonania patronów roku 201 3, tj. Juliana Tuwima (poety) i Jana Czochralskiego (fizyka), pojawiły się w poprzednim numerze e-biuletynu. Wypada przypomnieć o jeszcze jednej postaci minionego roku, ogłoszoną przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej jako postać roku – Witoldzie Lutosławskim . To jeden z największych kompozytorów, którego dzieła trwale wpisane są w historię muzyki polskiej i światowej XX wieku. Krzysztof Penderecki po śmierci kompozytora powiedział o nim: "Był ideałem człowieka i artysty. Jego wielkość polegała na połączeniu tego, co klasyczne, z tym, co nowe, co w muzyce wyznacza nową erę".

Witold Lutosławski zasługuje na to, by o Nim pamiętać. Stąd artykuł o nim autorstwa Urszuli Tobolskiej.

Legnicka Biblioteka Pedagogiczna zo-

stała założona 1 lutego 1 952 roku. Przez 60 lat funkcjonowania w placówce wprowadzono wiele modyfikacji. Dotyczyły one m. in.: zmiany nazwy, struktury organizacyjnej czy statutu. O historii Biblioteki Pedagogicznej w Legnicy, jej rozwoju oraz związanych z nią planach opowiadają: Stefania Uchańska (była dyrektor placówki) i Małgorzata Łodyga (obecna kierownik Biblioteki). Rozmowę poprowadziła Bogumiła Niewiadomska.

6

Targi edukacyjne to popularna w ostatnich latach forma promocji usług edukacyjnych.

Ewa Kozubowska przedstawia relację z targów w Wałbrzychu o nazwie Mall Książkowy i obecności na nich Biblioteki pedagogicznej w Wałbrzychu.

dard Blythe. Tę książkę rekomendują Katarzyna Mordzak i Zuzanna Bocheńska studentki I roku studiów uzupełniających magisterskich Informacja Naukowa i Bibliotekoznawstwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Autorka artykułu Monika Tuła opisała wybrane działania Biblioteki Pedagogicznej w Strzelinie odpowiadające potrzebom lokalnego środowiska edukacyjnego. Ich różnorodność wskazuje na znaczące miejsce placówki w środowisku.

O założeniach projektu Dolny Śląsk jako zintegrowana wspólnota regionalna będą mogli się Państwo dowiedzieć z treści Rozmowy Numeru, którą prowadzi dyrektor Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu Lucyna Kurowska-Trudzik z kierownikiem Wydziału wspomagania szkół i placówek oświatowych Beatą Malentowicz.

Dnia 1 5 października każdego roku z inicjatywy UNICEF obchodzony jest Światowy Dzień Mycia Rąk. W związku z tym wielu szkołach i przedszkolach wczesną jesienią organizowane są różne akcje prozdrowotne. Ciekawy wątek współpracy w tym obszarze Biblioteki Pedagogicznej w Wałbrzychu ze szkołami opisuje Ewa Bochynek.

Biblioteki pedagogiczne korzystają z nowych możliwości zapisanych w tekście rozporządzenia, co przyczynia się do wzmocnienia roli tych placówek i poszerzenia zakresu oddziaływania na środowiska związane z edukacją. Mam nadzieję, że przestrzeń, w której biblioteki z powodzeniem się odnajdują, będzie się poszerzać. Pomysłów wszak wiele.

Przygotowane zestawienie bibliograficzne dotyczące realizacji edukacji zdrowotnej w szkole jest pomocą metodyczną dla nauczyciela. Przygotowany przez Urszulę Tobolską spis literatury zawiera najnowsze, wybrane książki i artykuły z czasopism z lat 201 2-201 3 dostępne w sieci bibliotek pedagogicznych Dolnego Sląska.

Następnym razem spojrzymy na Dolnośląską Bibliotekę Pedagogiczną we Wrocławiu jako placówkę rozszerzającą ofertę edukacyjną o edukację regionalną i wielokulturową.

Zmiany w systemie oświaty wyznaczają nowe kierunki pracy nauczyciela wychowania przedszkolnego. Wynika to przede wszystkim z obniżenia wieku szkolnego.

Dziecko powinno wykazywać sprawność motoryczno-ruchową, ponadto umiejętności związane z kontrolą nad swoim ciałem, koncentracją i stabilnością postawy i ruchu. Ważnym wskaźnikiem fizycznej dojrzałości jest odporność na zmęczenie. Jak

Z wielką przyjemnością zawiadamiam, że poszerza nam się grono autorów chętnych do publikowania własnych tekstów w ebiuletynie DIBP. Oznacza to, że coraz więcej nauczycieli dostrzega wartość naszego pisma i chce dzielić się z innymi swymi doświadczeniami. Zainteresowanych publikowaniem artykułów zapraszam do współpracy. Życzę miłej lektury naszego e-biuletynu.

ocenić dojrzałość dziecka do nauki

Redaktor naczelna Urszula Tobolska

podpowiada autorka publikacji Sally God7

Alina Dyrek Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

KURSY WYKORZYSTANIA KOMPUTERA I INTERNETU DLA NAUCZYCIELI SENIORÓW W DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTECE PEDAGOGICZNEJ WE WROCŁAWIU Problem wykluczenia informacyjnego wśród różnych grup seniorów jest szeroko znany. Obecnie brak znajomości obsługi komputera może spowodować, że osoby te będą znacznie mniej uczestniczyć w życiu społecznym i rodzinnym.

Technika komputerowa wkracza w coraz rozleglejsze obszary życia sprawiając, że seniorzy mają utrudniony dostęp nie tylko do komunikacji ułatwiającej życie, ale także do podstawowych aspektów funkcjonowania w społeczeństwie.

Starsi wiekiem nauczyciele, będący już na emeryturze, również mogą doświadczać tego zjawiska. Dlatego też Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu postanowiła włączyć się w działania mające na celu wprowadzenie tej grupy nauczycieli w świat cyfrowy. Działania zostały rozpoczęte i podjęte w 201 2 roku – ogłoszonym w Polsce jako Europejski

tu i komunikacji internetowej. Zaproponowane działania mają zapobiec wykluczeniu cyfrowemu. Przede wszystkim pozwalają tej grupie nauczycieli na włączenie się do społeczeństwa informacyjnego, znaczne usprawnienie dotarcia do pożytecznych i praktycznych wiadomości, a także ułatwienie kontaktu z rodziną, przyjaciółmi i światem.

Celem zajęć przeprowadzanych w DBP we Wrocławiu było: • Zdobycie umiejętności korzystania z nowoczesnej techniki komputerowej i komunikacyjnej w życiu codziennym.

• Poznawanie narzędzi umożliwiających komunikację, rozwijanie i dzielenie się zainteresowaniami, wiedzą oraz doświadczeniem życiowym i zawodowym.

• Udogodnienie życia, dzięki kształceniu umiejętności wyszukiwania użytecznych informacji w sieci.

Rok Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej .

W DBP we Wrocławiu przygotowano programy kursów komputerowych, których treści umożliwiały poznanie przez nauczycieli seniorów obsługi komputera, Interne-

8

macji oraz obsługą poczty elektronicznej i komunikatora Skype.

Zajęcia dla grupy początkującej odbywały się dwa razy w tygodniu po dwie godziny (w tym przerwy) w sali komputerowej zaopatrzonej w rzutnik. Wykorzystując doświadczenia innych osób prowadzących tego typu zajęcia, zdecydowano, że każdy z seniorów będzie pracował przy osobnym stanowisku komputerowym, a same grupy powinny być niewielkie – ich liczebność nie przekraczała 7-9 osób. Najczęściej wykorzystywaną metodą pracy były ćwiczenia praktyczne przy komputerach, stosowano również pokaz, prezentację multimedialną i dyskusję.

Autor: Sooraj Shajahan Źródło: http://www.flickr.com/photos/soorajshajahan/4584044611 / Zdjęcie dostępne na licencji Creative Commons Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)

• Ułatwienie nawiązywania i podtrzymywania kontaktów, także z młodym pokoleniem.

• Aktywizacja Seniorów i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu poprzez włączenie ich do różnorodnych modeli współczesnej komunikacji.

• Wskazanie interesujących sposobów spędzania wolnego czasu.

• Zachęcenie do praktycznego wykorzystywania zdobytych umiejętności w życiu codziennym oraz do dalszego kształcenia się przez Internet.

Zajęcia dla grup początkujących prowadziły dwie osoby – jedna przedstawiała temat, druga pomagała seniorom w realizacji zadań w toku lekcji. Ten rodzaj współpracy pozwał na przyspieszenie pracy podczas zajęć. Każda z osób prowadzących zajęcia zapoznała się ze specyfiką pracy z seniorami i uwzględniała ich potrzeby związane z gorszym funkcjonowaniem zmysłów oraz obawą przed techniką komputerową.

Pierwszy cykl zajęć dla nauczycieli seniorów wprowadzających w świat komputera odbywał się w na przełomie zimy i wiosny 201 2 roku. Kolejny odbył się na wiosnę 201 3 roku i przeprowadzany był dla grupy początkującej i osobno dla grupy średniozaawansowanej.

Tempo pracy było dostosowane do samopoczucia i możliwości percepcji seniorów.

Każdy uczestnik miał możliwość indywidualnych konsultacji poza zwykłym czasem kursu w celu doprecyzowania wiadomości czy zyskania szerszych informacji, które interesują tylko jego.

Kurs Pierwsze kroki przeznaczony był dla osób początkujących, chcących zapoznać się z obsługą komputera. Osoby te miały posługiwały się komputerem w niedużym zakresie bądź wcale. Udział w kursie miał na celu zapoznanie z obsługą komputera, poznanie podstaw programu Microsoft Word, przeglądarek internetowych, wyszukiwanie w Internecie podstawowych infor-

Pewną trudność podczas zajęć z seniorami stanowił różny poziom obsługi komputera – w jednej grupie zdarzały się zarówno osoby, którym nie sprawiało problemu posługiwanie się myszką i szybko orientowały się w nowych dla siebie zagadnieniach, jak też osoby o nieco gorszym funkcjonowaniu fizycznym 9

i psychicznym. Im należało poświęcić znacznie więcej czasu i pracy. Prowadząc kurs starano się uwzględnić te różnorodne potrzeby użytkowników.

Ewaluacja kursu była przeprowadzona na podstawie ankiet cząstkowych wypełnianych po każdych zajęciach oraz rozmów z seniorami. Wykazała ona, że seniorzy byli zadowoleni z faktu, że zajęcia prowadzone są przez dwie osoby, lecz woleliby zmniejszyć ich częstotliwość, dlatego też cykl zajęć przygotowanych w kolejnym roku odbywał się raz w tygodniu i zawierał mniejszą liczbę spotkań.

obsługą multimediów, organizowaniem i prezentowaniem zdjęć cyfrowych oraz rozwiązać pewne trudności związane wykorzystaniem komputera i Internetu.

Dużym problemem podczas przygotowywania kursu okazało się znalezienie samych uczestników.

Dlatego też opracowano kilka sposobów dotarcia do uczestników – przygotowano plakaty, ulotki. Informację o kursie ogłaszano na spotkaniach koła nauczycieli bibliotekarzy, rozsyłano pocztą elektroniczną, na stronie internetowej i na tablicy informacyjnej w bibliotece. Najbardziej skuteczną formą promocji kursu okazały się bezpośrednie kontakty z Uniwersytetem Trzeciego Wieku i Klubem Seniora.

Kurs dla osób średnio zaawansowanych przeznaczony był dla nauczycieli seniorów, którzy opanowali obsługę komputera w stopniu podstawowym i chcieli poznać szersze możliwości wykorzystania komputera i Internetu. W kursie tym brały udział osoby, które chciały rozwinąć już posiadane umiejętności, m. in. związane z komunikacją elektroniczną,

W przyszłości w DBP we Wrocławiu planowane są kolejne kursy dla nauczycieli seniorów, wszystkich zainteresowanych zapraszamy do zapisów.

Kontakt z autorem: a.dyrek@wroclaw.dbp.wroc.pl

10

Urszula Tobolska Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

BIBLIOTEKA JAKO CENTRUM WSPOMAGANIA VII Konferencja Szkolne Centra Multimedialne (relacja) Dnia 8 października 201 3 roku nauczyciele bibliotekarze Dolnego Śląska spotkali się w Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu na konferencji, której tematem przewodnim była „Biblioteka jako centrum wspomagania”. Niewątpliwą cechą tych cyklicznych spotkań, noszących ogólny tytuł Szkolne Centra Multimedialne, jest integracja środowiska nauczycieli bibliotekarzy, a także wysoki poziom merytoryczny przedstawianych zagadnień.

Uczestników konferencji przywitała pani Lucyna Kurowska-Trudzik, dyrektor Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu. Pani Róża Podgórska (zarządzająca Oddziałem Stowarzyszenia Bibliotekarzy Wrocławskich), która równie serdecznie powitała zebranych, powróciła pamięcią do swej poprzedniczki Danuty Jędrowiak – wieloletniej działaczki Stowarzyszenia. Przypomniała działania SBP dla środowiska, m.in. zaangażowane w bardzo ważne przedsięwzięcie, jakim jest współtworzenie konferencji z Dolnośląską Biblioteką Pedagogiczną we Wrocławiu.

Konferencji towarzyszyła wystawa Renaty Zagajczyk – poetki mieszkającej we Wrocławiu. Tworzy ona m.in. przestrzenne i płaskie kompozycje kwiatowe. Jest laureatką wielu nagród i wyróżnień w konkursach poetyckich i plastycznych. W dniu konferencji podsumowano też konkurs na najlepszą pracę magisterską. Konkurs był zorganizowany przez Wrocławskie Stowarzyszenie Wychowawców (na spotkaniu reprezentował go pan Rafał Ryszka – przewodniczący Stowarzyszenia), a Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna była partnerem medialnym przedsięwzięcia.

Wysoki poziom treściowy spotkania zagwarantowali przemawiający. Pierwszą prelegentką była dr Renata Piotrowska z Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UWr, która w referacie Edu-

tyków. Edukacja medialna została wprowadzona do szkół w 1 999 roku za sprawą reformy systemu oświaty, wówczas realizowana jako ścieżka edukacji czytelniczej i medialnej. Zakresem tematycznym nauczania w ramach ścieżki było przekazanie młodym ludziom konkretnej wiedzy teoretycznej i wykształcenie u nich umie-

kacja medialna i informacyjna wyzwaniem dla nauczycieli zaprezentowała właściwe jej rozumienie przez dydak-

11

jętności praktycznych i postaw, niezbędnych do efektywnego korzystania ze środków masowego przekazu. To, zdaniem referentki, elementy szeroko pojętej edukacji o mediach, przez media i dla mediów.

Dla prelegentki inspiracją do rozważań był dokument zatwierdzony przez IFLA w 2011 roku. Jego treści są zarazem rekomendacjami IFLA w sprawie kompetencji medialnych i informacyjnych. Czytamy w nim: „Na kompetencje medialne i informacyjne składają się: wiedza, nastawienie i wszystkie umiejętności niezbędne do określenia własnych potrzeb informacyjnych. Są to wskazania, gdzie i jak potrzebne informacje zdobyć, jak znalezione informacje krytycznie zweryfikować i zorganizować oraz jak je wykorzystać w sposób etyczny”. [http://www.sbp.pl/repository/SBP/sekcje_komisje/komisja_ds_edukacji_informacyjnej/Rekomendacje_IFLA.pdf]. To ważny aspekt, gdyż młody czytelnik powinien posiadać wiedzę o źródłach informacji, ale też o kryteriach oceniania wiarygodności źródeł informacyjnych, by następnie wykorzystać zdobyte informacje w sposób etyczny.

Również dla cytowanego przez prelegentkę Piotra Drzewieckiego – autora publikacji „Media aktywni” 1 , edukacją medialną pozostaje „Kształcenie świadomego odbiorcy mediów, czyli aktywnego (poszukującego prawdy o świecie), selektywnego (potrafiącego wybierać) i krytycznego (niedowierzającego i sprawdzającego wiarygodność przekazu w różnych źródłach)”.

Drzewiecki, Piotr. Media aktywni : dlaczego i jak uczyć edukacji medialnej? : program nauczania edukacji medialnej dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych z opracowaniem metodycznym. [online]. [dostęp: 21 listopada 201 3]. Dostępny na www: http://www.edukacjamedialna.com.pl/pdf/Media_Aktywni.pdf.

1

Autorka rozszerzyła znaczenie kompetencji informatycznych młodej osoby. Wpływają na nie: przygotowanie do samodzielnego poruszania się w środowiskach informatycznych, dobra znajomość i umiejętność korzystania z technologii informatycznych. Autorka referatu podkreśliła, że młodzież nie ma problemów z obsługą sprzętu i narzędzi komunikacji (głównych aplikacji komputerowych) do pozyskiwania i wymiany informacji, a także komunikowaniem się przy użyciu mediów elektronicznych.

Kształcenie medialne i informacyjne prowadzone jest w postaci edukacji formalnej realizowanej w szkołach, a także w postaci edukacji nieformalnej (są to inicjatywy podejmowane przez organizacje rządowe i pozarządowe). Ten rodzaj edukacji może również odbywać się w szkole, aczkolwiek niekoniecznie. Trzecim rodzajem jest kształcenie incydentalne (w toku kształcenia się postaw, w tym etycznych).

W toku referatu autorka przedstawiła organizacje rządowe i pozarządowe angażujące się w działalność na rzecz edukacji medialnych i informacyjnych. Należą do nich m.in.: - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (projekty służące badaniu kompetencji uczniów) - Ministerstwo Edukacji Narodowej (patronuje różnym organizacjom pozarządowym). Rada Dyrektorów IT administracji rządowej skupia się na projekcie Cyfrowa Szkoła - Narodowy Instytut Audiowizualny – NINATEKA EDU (dla uczniów i nauczycieli szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych. Można znaleźć tu materiały audiowizualne, które pomogą młodzieży wkroczyć w świat mediów, jak m.in.: Internetowy Teatr TVP dla Szkół 12

karzy w planowaniu i pracy grupowej .

- Polski Instytut Sztuki Filmowej , np.

Filmoteka Szkolna Do organizacji pozarządowych zaliczyć można: - Fundacja Nowoczesna Polska Cyfrowa Przyszłość (http://edukacjamedialna.edu.pl) – można znaleźć materiały pomocne nauczycielom, jak propozycje scenariuszy lekcji) - Fundacja Nowe Media Szkoła MAM – szkoła z pasją; Olimpiada Medialna - Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego „Teraz edukacja” i szereg innych

Wymieniła narzędzia informatyczne, które wspomagają pracę nauczycieli (jak Prezi, czy PowerPoint), wskazała i dość szczegółowo omówiła te, które mogą stać się bodźcem dla innych inicjatyw nauczycielskich i uczniowskich. Jednym z nich jest Doodle (http://doodle.com) – instrument pomocny np. przy wspólnym uzgadnianiu terminów spotkań.

Jego zaletą jest darmowa aplikacja online, nie wymagająca rejestracji oraz przyjazny użytkownikowi interfejs. Stosując aplikację Doodle można utworzyć ankietę zawierającą dane o planowanym wydarzeniu, w szybki sposób skorelować i dystrybuować termin, który odpowiada wszystkim zainteresowanym.

Na koniec przedstawiła strategiczne myślenie w wyszukiwaniu informacji. Jednym z najbardziej popularnych modeli prezentujących strategię wyszukiwania jest Wielka Szóstka (ang. the Big 6). Można zastosować go do wyszukiwania wszystkich rodzajów informacji, od materiałów do pracy naukowej po repertuar kin.

Drugim przedstawianym narzędziem była Asana (www.asana.com). To system zarządzania zadaniami online, jak: zarządzanie projektami (praca w grupie), udostępnianie materiałów dla uczestników danej grupy, a także zamieszczanie przez uczestników grupy wypracowanych dokumentów.

Praca z użyciem tej aplikacji służy samej komunikacji, nauce planowania pracy własnej Autor: Urszula Dobrowolska, Michał Wysocki Źródło: http://edukacjamedialna.edu.pl/lekcje/strategiczne-myslenie-w-wyszukiwaniu-informacji/ oraz wymianie mateLicencja: Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0. riałów roboczych poDrugą prelegentką była Bożena Boryczka między uczestnikami. Interfejs Asany jest reprezentująca Ośrodek Edukacji Infor- dosyć przejrzysty, można skorzystać matycznej i Zastosowań Komputerów z krótkiego kursu prezentującego aplikaw Warszawie. Zwróciła uwagę osób obec- cję. nych na konferencji referatem pt. Web 2.0

w bibliotece – wspomaganie bibliote-

13

Kolejnymi propozycjami darmowego narzędzia informatycznego, przedstawionymi przez referentkę, były: Padlet, Mural.ly i Eval&Go. Padlet przypomina korkową tablicę, ułatwiającą dzielenie się informacjami, opiniami i materiałami. Na ekranie roboczym Padletu możliwe jest zamieszczanie tekstu, obrazów, linków czy plików.

Dostępny jest pod adresem www.padlet.com. Na tej stronie możliwe też jest otrzymanie szczegółów o pracy z tą aplikacją.

filmowego, wskazała na istotne elementy opracowania materiału filmowego. Ważne jest: - przygotowanie wstępnego scenariusza - zgranie i przygotowanie plików - odpowiedni sprzęt - dobór oprogramowania do edycji Należy zwracać uwagę na kompozycję filmu. Film powinien, zdaniem prelegentki, posiadać czołówkę (z nazwą, logo szkoły czy biblioteki, jednolity motyw i szatę graficzną. Czołówka powinna trwać najwyżej 4 sekundy). Zasadniczy trzon filmu powinien charakteryzować się materiałem nieliniowym – pociętym na kilkusekundowe ujęcia, wzmocniony efektami czy podkładem muzycznym, dźwiękowym lub napisami. Zakończenie powinno mieć informacje o autorze, dacie powstania filmu itp.

Mural.ly (https://mural.ly) to innowacyjna

platforma umożliwiająca agregowanie linków, treści (w tym zdjęć, klipów wideo itp.) i wyświetlania ich w konfigurowalnej przestrzeni przypominającej ścianę. Zasada działania zbliżona do działania serwisu Padlet.

Za pomocą Eval&Go (www.evalandgo.com) można tworzyć, publikować i analizować ankiety i kwestionariusze w ciągu kilku minut. Narzędzie oferuje ogromny wybór rodzajów pytań i setki możliwych wariantów, które pozwala na tworzenie nieograniczonej liczby ankiet.

Projektodawcy oprogramowania zapewniają uzyskanie dostępu do konta i danych bez ograniczeń czasowych i miejsca.

Do montażu filmu potrzebne jest odpowiednie oprogramowanie. Może być nim np. bezpłatny program Movie Maker http://windows.microsoft.com/pl-pl/windows-live/movie-maker#t1 =overview.

W programie Movie Maker można dodawać zdjęcia i filmy z komputera lub aparatu, by je następnie edytować - dodawać dźwięk, efekty itp. Dostępne są też płatne oprogramowania, jak np. Pinnacle Studio, Corel Video Studio i in. Prelegentka udzieliła w w swym wystąpieniu krótkiej demonstracji montażu filmu – kolejne etapy zostały przedstawione na slajdach. Dzięki temu obecni na konferencji mogli przekonać się, że montaż filmu jest naprawdę łatwą czynnością.

Kolejną rozmówczynią była Magdalena Małyga z Biblioteki Pedagogicznej w Środzie Śląskiej. W ciekawym materiale pt.

Magia filmu na usługach biblioteki : multimedia sposobem na promocję biblioteki , zaprezentowała pomysły wspierające nauczycieli bibliotekarzy w wykorzystaniu filmów przy promocji biblioteki. W bibliotece można tworzyć filmy promocyjne, instruktażowe, przedstawiające relacje z akcji lokalnych, społecznych, czy ciekawostek bibliotecznych. Mówczyni przedstawiła zasady nagrywania materiału

Ostatnią prelegentką była Beata Malentowicz z Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu. Przedstawiła zagadnienie pt. Nowe zadania Biblioteki

– kilka słów o kompleksowym wspomaganiu szkoł i placówek.

14

diagnozie, która pozwoli na dostrzeżenie zmiany. Rozmówczyni przytoczyła definicję diagnozy, a jest nią: „ustalenie aktualnego stanu rzeczy lub zjawiska społecznego, aby dojść przyczyny tego stanu rzeczy”.

Podała zasadnicze elementy pomocne w jej postawieniu (tj.: dlaczego, co, jak, kiedy, kto i gdzie). Potem w ramach wspomagania należy zaplanować sposoby działania, a po ich realizacji ocenić efekty (konkretną zmianę, dającą rozwój placówki).

Zadania biblioteki pedagogicznej zostały wyraźnie określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 201 3 r. (D.U. poz. 369). Obok szeregu innych zadań, biblioteki pedagogiczne zostały obecnie zobligowane do wspomagania szkół i placówek oraz pracujących w nich nauczycieli, jak również dostosowania zadań i form działania bibliotek pedagogicznych do zmodernizowanego systemu doskonalenia nauczycieli, jako elementu systemu wspomagania szkół i placówek oraz bibliotek szkolnych.

Autorka referatu zwróciła uwagę na: organizowanie i prowadzenie wspomagania szkół i placówek w realizacji zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, w tym w wykorzystywaniu technologii informacyjnokomunikacyjnej. Krótko przedstawiła zebranym, na czym to wspomaganie ma polegać.

Cechą wspomagania jest zaplanowanie i przeprowadzenie działań zgodnych z potrzebami placówki i poprawiających jakość jej pracy. Wspomaganie to także organizowanie i prowadzenie sieci współpracy i samokształcenia dla nauczycieli oraz informowanie o kierunkach polityki oświatowej 1 .

Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu.

Mimo, że zadania określone w rozporządzeniu, będą wymagane od dnia 1 stycznia 201 6 r. (do 31 grudnia 201 5 r. fakultatywnie), to Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu rozpoczęła realizację nowych zadań już w roku szkolnym 201 3/201 4. Realizacja wspomagania w DBP we Wrocławiu to głównie pozyskiwanie partnerów, podpisanie porozumień i realizacja zadań wynikających z porozumienia (Rocznego Planu Wspomagania).

Jakie mogą być obszary wspomagania placówek przez bibliotekę pokazuje powyższy zrzut ekranu.

Potrzeby placówki powinny zostać wyeksponowane po odpowiednio postawionej 2O

idei wspomagania piszemy też w numerze 2 e-biuletynu z 201 3 r. w tekście autorstwa Urszuli Tobolskiej pt. Sieci współpracy i samokształcenia zgodnie z nowymi założeniami nowego systemu wspomagania szkół. Temat ten podejmuje też Rozmowa Numeru traktująca o placówce realizującej proces wspomagania].. [dopisek red.].

15

Oferta Biblioteki budowana jest jako odpowiedź na konkretne potrzeby środowiska. Należą tu: - szkolenia dla nauczycieli i bibliotekarzy (zarówno te będące w stałej ofercie 3, jak i nowe tematy zaproponowane przez zainteresowane placówki (Wykorzystanie pakietu Office w pracy nauczyciela na rzecz szkoły, Bezpieczeństwo w sieci, Wykorzystanie map myślowych w procesie edukacyjnym, Co czytać dzieciom?)

- zajęcia dla uczniów (tu też, obok tematów realizowanych w latach poprzednich 4, dochodzą nowe, jak m.in.: Historia pisma i książki, Exlibris-specjalny znak własnościowy, Tworzenie komiksów z wykorzystaniem programu Toondoo) - wspomaganie przez dzielenie się wiedzą (z wykorzystanie platform edukacyjnych Fronter i Moodle) przekładające się na organizowanie kursów komputerowych, kursów tematycznych, konkursów dla uczniów czy wystaw multimedialnych.

- współpraca ze środowiskiem lokalnym obejmująca m.in. organizowanie konkursów, wystaw, konferencji i spotkań.

poznanie edukacyjnych zasobów tekstowych i graficznych, które mogą być zgodnie z prawem umieszczane na stronach internetowych bibliotek.

Po wykładach uczestnicy konferencji uczestniczyli w zajęciach warsztatowych.

Prowadziły je (w dwóch osobnych grupach zainteresowanych osób) panie: Anna Płusa oraz Agata Arkabus z Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli WOM – Biblioteki Pedagogicznej w Częstochowie. Celem warsztatów pt. Strona internetowa w zgodzie z prawem było

prowadzonych przez Magdalenę Pilińską z Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu uczestnicy mieli okazję do uporządkowania wiedzy wykorzystywanej już w swej codziennej pracy bibliotekarza.

Warsztat pracy bibliotekarza został poszerzony o zaprezentowane serwisy informacyjne, wyszukiwarki, polskie zasoby cyfrowe, otwarte zasoby edukacyjne.

Materiały na stronach internetowych chronione są prawem autorskim i prawami pokrewnymi. Ustawa z dnia 4 lutego 1 994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.).

Uczestnicy szkolenia zaznajomili się z procedurą postępowania stosowaną podczas publikowania materiałów na licencjach Creative Commons. Creative Commons udostępniając darmowe narzędzia, sprawia, że proces tworzenia i wymiany treści poprzez strony internetowe jest przejrzysty i nie budzi prawnych zastrzeżeń. Dzięki licencjom CC mamy możliwość dzielenia się efektami własnej twórczości i równocześnie mamy możliwość korzystania zgodnie z prawem z dorobku innych.

Natomiast na zajęciach warsztatowych pt.

Niezbędnik informacyjny bibliotekarza

Kontakt z autorem: u.tobolska@wroclaw.dbp.wroc.pl M.in. E-learning-nowoczesną formą kształcenia, Grafika w chmurze, Efektownie czy skutecznie-wykorzystanie TIK w promocji szkoły i biblioteki i szereg innych.

4 Szczegóły oferty edukacyjnej Biblioteki na stronie www.dbp.wroc.pl w zakładce EDUKACJA. 3

16

Elżbieta Szymańska Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

REFLEKSJE NA TEMAT 8. FORUM MŁODYCH BIBLIOTEKARZY Biblioteka - Twój czas, Twoje miejsce, Olsztyn 1 2-1 3 września 201 3 W kalendarz wrześniowych imprez bibliotekarskich trwale wpisuje się już Forum Młodych Bibliotekarzy. Ta cykliczna impreza zainicjowana została w 2004 roku przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. Każdego roku odbywa się ona w innym mieście, a współorganizatorami stają się pracujący w danej miejscowości bibliotekarze. Wyznaczony zostaje temat przewodni, wokół którego skupiają się prelegenci oraz osoby przygotowujące warsztaty. Jest to jeden z istotnych walorów forów, gdyż większość treści przekazywana jest w praktycznej formie warsztatów. Całość prezentowanych treści podzielona jest na kilka głównych bloków.

Miastem - gospodarzem tegorocznego Forum został Olsztyn. Wśród organizatorów wymienić należy: Wojewódzką Bi-

Podczas tegorocznego Forum treści 24 wykładów i warsztatów zostały podzielone na 4 moduły: Miejsce Innowacji, Rusz

bliotekę Publiczną w Olsztynie, Bibliotekę Uniwersytetu Olsztyńskiego oraz Miejską Bibliotekę Publiczną w Olsztynie.

z Miejsca, Czas Potrzeb, Czas na Ciebie. Zapisy na określone zajęcia ruszyły już na wiosnę i potencjalny uczestnik Forum mógł wybrać temat najbardziej mu odpowiadający. Wybór nie był jednak łatwy z powodu ciekawych propozycji, a na dodatek skumulowanych w dwóch dniach spotkań. Forma elektronicznego zapisu udostępniona na platformie SBP pozwalała na wybór spośród tych, które pozostały jako dostępne.

Już na początku roku na portalu SBP zainteresowani mogli znaleźć informację poniższej treści zawiadamiającą o miejscu, terminie i temacie konferencji: „W tym ro-

ku, w dniach 1 2-1 3 września, ponad 1 50 młodych bibliotekarzy z całej Polski i ze wszystkich typów bibliotek będzie doskonalić się na korzyść użytkowników, rozwijać mocne strony i dyskutować o swojej roli w bibliotekach XXI wieku pod hasłem „Biblioteka – Twój czas, Twoje miejsce” .

Młodym Bibliotekarzem mogłam się poczuć po raz trzeci. Dwa lata temu uczestniczyłam w spotkaniu młodych bibliotekarzy, które odbywały się w Poznaniu, rok temu była to Łódź. We wrześniu 17

ci, którzy w tym czasie pełnili jedynie swoje biblioteczne dyżury we wszystkich odwiedzonych przez nas placówkach (a było ich sporo podczas realizowanej gry miejskiej), ubrani byli w koszulki z logo 8. Forum.

Każdy z nich był też niezwykle pomocny przy jakichkolwiek wątpliwościach czy pytaniach. Miałam wrażenie rzeczywistej współpracy, która łączyła w tych dniach wszystkich olsztyńskich bibliotekarzy. Nie było to tylko moje odczucie. Czuło się atmosferę Święta Bibliotekarzy Olsztyńskich, którzy goszcząc u siebie „kolegów po fachu” z całej Polski stanęli na wysokości zadania bardzo wysoko podnosząc poprzeczkę dla organizatorów kolejnych forów.

zdecydowałam się wyruszyć do odległego Olsztyna. Profil na Facebooku utworzony dla 8. Forum, pozwolił mi na nawiązanie kontaktu z innymi wrocławiankami, które wybierały się na spotkanie. Dzięki temu mogłyśmy wspólnie zaplanować podróż i poznać się lepiej już w drodze na Mazury.

Integracja to przecież jeden z celów wszelkiego rodzaju konferencji i szkoleń.

Ośmiogodzinna podróż PKP w miłym towarzystwie minęła całkiem szybko i już w środę po południu stawiłyśmy się na Kortowie. Kortowo jest ośrodkiem uniwersyteckim położonym na skraju Olsztyna nad Jeziorem Kortowskim [dopisek red.].

Organizatorzy dla przybywających z daleka forumowiczów przygotowali noclegi w domu studenckim oraz wycieczkę po campusie. Pierwszy raz miałam okazję zobaczyć kompleksowo zaprojektowane miasteczko studenckie, które odpowiada wszelkim potrzebom żaków. Oprócz lokalizacji poszczególnych wydziałów, domów studenckich, hal sportowych, przychodni oraz biblioteki, mieliśmy okazję poznać historię uniwersytetu olsztyńskiego oraz samego Kortowa. Umiejscowienie Forum w uniwersyteckim campusie było bardzo wygodnym rozwiązaniem. Miejsca noclegów, wykładów, warsztatów i posiłków były położone bardzo blisko siebie. Jedynym mankamentem wymienianym przez chyba wszystkich uczestników i organizatorów był stan pogody. Od środowego wieczoru aż do piątkowego popołudnia gdy opuszczaliśmy Olsztyn na przemian padało lub wręcz lało. Kto przyjechał bez parasola kupował go na miejscu, a kilka osób wracało z nową parą kaloszy.

Kilka słów warto też poświęcić na omówienie miejsca konferencji. Gmach Biblioteki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego zachwycał nowoczesną formą, przestrzenią, światłem z przeszklonego dachu oraz licznych okien. Budynek oddany do użytku w 2007 roku wielu uczestników zachwycał zastosowanymi technologiami (tzw. budynek inteligentny) oraz optymalnym wykorzystaniem posiadanego metrażu. Na blisko 20 000 m 2, oprócz zbiorów bibliotecznych, których liczba oscyluje około 1 mln woluminów, 720 miejsc czytelnianych, 400 stanowisk komputerowych, 8 kabin do pracy indywidualnej, znajdujemy tu także 4 sale dydaktyczne oraz salę konferencyjną. Mimo obecności 21 9 1 forumowiczów i organizacji tak wielu szkoleń jednocześnie, biblioteka funkcjonowała prawie bez przeszkód.

Oficjalnego rozpoczęcia Forum dokonał dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki PubliczPodczas tych kilku dni spędzonych nej, Andrzej Marcinkiewicz. Słowa powitaw Olsztynie zachwycała organizacja. ZaDane statystyczne dotyczące 8 FMB pochodzą z portalu SBP. równo bibliotekarze zaangażowani w or- 1źródło: http://www.sbp.pl/fmb/informacje data dostępu: 1 4 stycznia ganizację 8. Forum bezpośrednio, jak też 201 4.

18

nia padły również z ust m.in.: dr Tomasza Makowskiego – dyrektora Biblioteki Narodowej, Jacka Wojnarowskiego – Doradcy Ministra Administracji i Cyfryzacji, Elżbiety Stefańczyk – Przewodniczącej Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich oraz Danuty Koniecznej – Dyrektor Biblioteki UWM. Dyrektor BN rozpoczął od przytoczenia niechlubnych statystyk polskiego czytelnictwa, omawiając grupy o najsłabszych wynikach i proponując większe nakłady pracy z tymi czytelnikami. Konkluzją jego krótkiego wystąpienia były słowa, że „Bi-

Bibliotekarka w wersji LEGO z atrybutami czyli kawa i książka, do tego naklejka z numerem grupy szukającej, czyli pamiątki z 8. FMB Źródło: własność autorki

blioteki przetrwają i książki przetrwają, ale wszystko będzie wyglądać inaczej” .

Po przerwie kawowej każdy z identyfikatorem zawieszonym na szyi i dokładnym planem warsztatów i wykładów udawał się na swoje zajęcia. I tu relacje z forum zaczynają się od siebie różnić. Każdy z nas był przecież na innych zajęciach. W Internecie i prasie fachowej znaleźć można sporo relacji omawiających olsztyńskie Forum. W poniższej relacji zamieszczę uwagi na temat zajęć, w których miałam przyjemność brać udział.

Jacek Wojnarowski powitał nas słowami „Albo sami się urządzicie, albo Was urządzą!” Wspomniał możliwości województw w pozyskiwaniu środków na rozwój czytelnictwa, nawiązał także do realizowanych programów Polska cyfrowa.

Krzysztof Dąbkowski Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie powiedział słowa, z którymi trudno się nie zgodzić: „Bibliotekarze zawsze są młodzi!”

Grupa wciąż szkoląca się, podejmująca nowe wyzwania i obowiązki, nie ma szans na to by się „zestarzeć”.

Elżbieta Stefańczyk oprócz słów powitania oraz nawiązaniu do tradycji bibliotekarskich Olsztyna ogłosiła gospodarza 9.

Forum w 201 4 roku. Będzie nim Gorzów Wielkopolski. Wręczyła nagrody za Tydzień Bibliotek.

Małgorzata Szmigielska namawiała nas do rejestracji na portalu SBP przedstawiając płynące z tego korzyści. Łukasz Gołębiewski w wykładzie inauguracyjnym, którego tematem była przyszłość rynku wydawniczego i tradycyjnego czytelnictwa w świecie cyfrowym, zastanawiał się nad ewentualnością wprowadzenia „abonamentu na kulturę” .

Nowe znajomości, Forum sprzyja nawiązywaniu kontaktów, tu zawarcie znajomości z Pulowerkiem. Źródło: własność autorki

Pierwszym wybranym przeze mnie blokiem były dwa wykłady w panelu Rusz z miejsca. Profesor Mariusz Rutkowski z UWM mówił O specyfice rozmowy z klientem . Z jego wykładu dowiedzieć się można było jak często dopuszczamy się 19

lub stajemy się ofiarami „przemocy symbolicznej” wchodząc w role społeczne agenta, klienta, gospodarza lub gościa.

Jako bibliotekarze stajemy się dla petentów urzędnikami, sprzedawcami i doradcami. W pracy powinniśmy zatem stosować język urzędowy, jednak bez niezrozumiałego dla naszych klientów słownictwa i kodów.

do zagadnienia, jakim jest ochrona danych osobowych. Rozpoczęło je krótkie pytanie: „] czy jest na sali dyrektor? Nie? – No to już wiem jak poprowadzić zajęcia” Na początku wykładu padły najbardziej podstawowe informacje dotyczące ochrony danych i obowiązujące w tej kwestii prawo. Wkrótce okazało się, jak wielu bibliotekarzy ma pytania związane z tą problematyką. Godzinne warsztaty okazały się zdecydowanie za krótkie. Pytań było wiele, ale już wzywali nas na Grę Miejską.

Dr Agata Walczak-Niewiadomska zatytułowała swe wystąpienie Mobilność bibliotekarza = zadowolenie czytelnika.

Spodziewałam się słów na temat szukania nowych możliwości dotarcia do użytkow- Gra Miejska reklamowana na facebookoników bibliotek. Niekoniecznie bibliobus, wym profilu 8. FMB, zapowiadana filmiale właśnie „mobilny bibliotekarz” . Oka- kiem na YouTube, okazała się zało się jednak, że mobilność jest tu rozu- prawdziwym hitem. Możemy go obejrzeć miana jako gotowość bibliotekarza do tutaj: dokształcania się. Autorka rozumie przez http://www.youtbe.com/watch?v=MkGwOmobilność: udział w konferencjach, na- JvfmTs). [Proszę go obejrzeć, gdyż przyda wiązywanie nowych kontaktów, przekra- się do czytania dalszej części artykułu – czanie własnych barier oraz pozyskiwanie dopisek red.]. informacji w każdy możliwy sposób. Wiąże Scenariusz Gry], w którym łączyły się się to pośrednio z wyjazdami oraz zdoby- wątki biblioteczne i olsztyńskie, skutecznie waniem doświadczeń w bibliotekach przeprowadził nas przez najbardziej znane i uczelniach na całym świecie. Prelegent- i warte obejrzenia miejsca w centrum ka wskazała możliwości zdobycia dotacji Olsztyna. Planetarium, Starówka, filie bilub całkowitego finanso- Skan Mapki - karty konkursowej wraz z pytaniami i odpowiedziami w Grze Miejskiej. wania udziału w takich Źródło: własność autorki akcjach, omówiła różnego typu programy pozwalające na zagraniczne stypendia dla różnych grup bibliotekarzy.

Tematem kolejnych zajęć prowadzonych przez Syl-

wię Czub-Kiełczewską z Instytutu Książki była Ochrona danych osobowych w bibliotece – nic trudnego a ważne.

Warsztaty pomyślane zostały jako wprowadzenie

20

Tu dowiedziałam się kim jest Maker, a kim jest Haker i co przez udostępnianie przestrzeni biblioteki grupie hakerów/makerów może uzyskać placówka.

bliotek i kolejne zadania do wykonania skutecznie odwracały naszą uwagę od wciąż padającego deszczu. Osobą, która przetrzymała biblioteczną książkę był] Mikołaj Kopernik. Porzucona przez niego książka została na szczęście odnaleziona, a Świat uratowany. Oto stałam się wraz z innymi Galaktycznym Libreratorem :).

Ciekawym momentem było poznanie sposobu wykorzystania możliwości biblioteki do współtworzenia Kultury Darów oraz drukowania 3D, tworzenia filmików DIY jako sposobów na ściągnięcie młodych osób do bibliotek, a co za tym idzie stworzenie z biblioteki trzeciego miejsca.

Udział w grze stał się też świetną okazją do nawiązania nowych bibliotecznych znajomości i pełnej śmiechu rywalizacji.

Przed kolacją mieliśmy niewątpliwą przyjemność wysłuchania mini koncertu olsztyńskiego zespołu Pro Forma (z 2 bibliotekarzami w składzie). Wypełnieni po brzegi kulturą mogliśmy skierować nasze wygłodniałe po udziale w Grze Miejskiej żołądki do restauracji, by przekonać się, że nie samą kulturą człowiek żyje.

Forum kończył wykład Pawła Brauna, dyrektora Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gdańsku. Nosił tytuł Biblioteka w czasach iPada. Omówione zostały szanse rozwoju i możliwości bibliotek we współczesnym świecie.

A już chwilkę później trzeba było pożegnać Olsztyn i wsiąść do pociągu pełnego (można było odnieść takie wrażenie) jeszcze młodszych bibliotekarzy. Każdy z nas dostał olbrzymi zastrzyk pozytywnej energii, pełen wór ciekawych pomysłów i pełną skrzynką nowych kontaktów.

Kolejny dzień rozpoczął się dla mnie niesamowitymi warsztatami z panelu Czas na Ciebie. Najkrótszy łańcuch – warsztaty kreatywności dla bibliotekarzy. Prowadzący je Robert Kuriata udowodnił nam, że kawa z rana wcale nie jest potrzebna, aby wykazać się kreatywnością, którą możemy zaskoczyć samych siebie. Odpowiedzieliśmy sobie na pytanie czy kreatywności można się nauczyć i co jest potrzebne, aby ją rozwijać. Na tym skończyły się moje notatki. Burza mózgów, która nastała w chwilę później przy realizacji kolejnych zadań nie pozwala już nic „ująć w słowa”.

Pozostała też duma, że byłam w grupie, z której wyszły słowa „zabiegista książka” , wykorzystane w tydzień później przy promocji czytelnictwa podczas olsztyńskiego półmaratonu.

Dziękujemy!

A w 201 4 jubileuszowe Forum w Gorzowie, serdecznie namawiam do wzięcia udziału wszystkich młodych bibliotekarzy.

Poruszony był problem braku podobnej imprezy dla czujących się młodo bibliotekarzy, a którym metryka nie pozwala już, niestety, na wzięcie udziału w Forum.

Trzymajmy kciuki, by narodziła się inicjatywa, która odpowie na potrzeby tych „wiecznie młodych bibliotekarzy” .

Ostatnimi warsztatami, w jakich brałam udział było Majsterkowanie 2.0 w bibliotece w panelu Miejsce innowacji prowadzone przez Agnieszkę Koszowską.

Kontakt z autorem: e.szymańska@wroclaw.dbp.wroc.pl

21

Urszula Tobolska Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

BIBLIOTEKI I BIBLIOTEKARZE XXI WIEKU – KSZTAŁCENIE, OCZEKIWANIA A RZECZYWISTOŚĆ uwagi z konferencji W dniu 29 listopada 201 3 r. w Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu miała miejsce konferencja naukowa zorganizowana przez Korporację Bibliotekarzy Wrocławskich i Dolnośląską Bibliotekę Pedagogiczną we Wrocławiu. Konferencja odbyła się już po raz piąty. W tym roku została zorganizowana według nowej formuły. Spotkanie odbyło się w dwóch częściach: prelegenckiej oraz dyskusyjnej.

Spotkanie otworzyła Prezes Korporacji Bibliotekarzy Wrocławskich pani Ewa Grabarska. Przybliżyła tematykę konferencji poświęconej kwestii kształcenia i kompetencji bibliotekarzy. W rozważaniach na temat przyszłości bibliotek i zawodu bibliotekarza brali udział dyrektorzy niektórych bibliotek uczelnianych Wrocławia, a także dyrektor Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego oraz dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej.

Moderatorem panelu dyskusyjnego była prof. dr hab. Maria Pidłypczak-Majerowicz (będąca jednocześnie inicjatorką Korporacji Bibliotekarzy Wrocławskich). Pani profesor w swym wystąpieniu nawiązała do jednej z form aktywności korporacji, jaką są konferencje. Materiały pokonferencyjne, recenzowane przez prof. Marię Pidłypczak-Majerowicz, są publikowane w znanym już cyklu Z bibliotek naukowych Wrocławia. Przedstawiła aktualną sytuację w bibliotekarstwie naukowym.

Przyczynkiem do zainicjowanej dyskusji była kwestia deregulacji zawodu bibliotekarza dyplomowanego. Prezydent RP podpisał Ustawę z dnia 1 3 czerwca 201 3 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywa-

Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu.

22

nie niektórych zawodów. Na liście zawodów do deregulacji jest bibliotekarz dyplomowany. Bibliotekarz dyplomowany, to nie tylko najwyższe stanowisko w bibliotekarstwie, ale przede wszystkim przynależność do grupy nauczycieli akademickich, o czym stanowi ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym, w którym widnieje punkt mówiący, że nauczycielami akademickimi są: 1 ) pracownicy naukowo−dydaktyczni, 2) pracownicy dydaktyczni, 3) pracownicy naukowi, 4) dyplomowani bibliotekarze oraz dyplomowani pracownicy dokumentacji i informacji naukowej.

Dotąd kandydat na bibliotekarza dyplomowanego uzyskiwał certyfikat potwierdzający stosowne kwalifikacje.

Wystawiany był przez powołaną do tego celu komisję, co zapewniało zarówno wysoki poziom kandydatów, jak i jednakowe w skali kraju wymogi kwalifikacyjne. Zgodnie z projektem ustawy deregulacyjnej na stanowisko nauczyciela akademickiego –bibliotekarza dyplomowanego będzie można powoływać osoby bez określania dodatkowych wymogów. Co prawda senat danej uczelni może określić te wymagania, będą one jednak niejednorodne i dla każdej uczelni mogą być inne.

Autor: Magdalena Pilińska

W toku prowadzonego panelu dyskusyjnego włączali się kolejni rozmówcy. Miro-

sław Ziółek – dyrektor Biblioteki Głównej i Ośrodka Informacji NaukowoTechnicznej Politechniki Wrocławskiej nadmienił o projekcie wypracowanym przez biblioteki wydziałowe Politechniki Wrocławskiej, a przygotowującym do nowych zasad weryfikacji zatrudniania bibliotekarzy dyplomowanych.

Zwrócił uwagę na powstanie w 201 4 r. nowej placówki - Środowiskowej Biblioteki Nauk Ścisłych i Technicznych na potrzeby Innowacyjnej Gospodarki (tzw.

BIBLIOTECH). Będzie to zintegrowany cyfrowy kompleks różnorodnych ośrodków informacyjnych oraz naukowo-badawczych. Jednym z elementów ma być Dolnośląskie Centrum Informacji Naukowo-Technicznej, którego celem jest stworzenie optymalnych warunków dla przepływu myśli naukowej w cyfrowej przestrzeni. W ramach Centrum planowane są między innymi: Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa, Regionalny Ośrodek Informacji Patentowej, Regionalny Punkt Informacji Normalizacyjnej, Biuro Informacji o Nowych Technologiach (BINT).

Autorkę niniejszej relacji nie dziwią zatem obawy dyskutantów co do jakości bądź co bądź elitarnego zawodu, w którym wymóg podnoszenia własnych kwalifikacji, nadaje mu prestiż. Referenci wskazali jednocześnie na sytuację dopuszczającą zachowanie swoich uprawnień u osób, które nabyły kwalifikacje dyplomowanego bibliotekarza oraz dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej. Moderatorka panelu zasugerowała, że na pewno wskazane są jakieś być może oddolne inicjatywy mające na celu wyjaśnienie dość zawiłej sytuacji.

Zabierając głos w sprawie kształcenia bibliotekoznawców dr Stefan Kubów – dyrektor biblioteki z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej wskazał, że biblioteka uczelni po23

siada 40 % bibliotekarzy dyplomowanych.

Zwrócił uwagę na fakt, że kompetencje bibliotekarzy powinny odpowiadać potrzebom pracodawców. Stwierdził - z czym zgodzili się pozostali dyskutanci - że absolwenci studiów bibliotekoznawczych spełniają oczekiwania potencjalnych pracodawców, zarówno gdy idzie o posiadane umiejętności, jak i nastawienie do pracy.

mieniła aspekty kształcenia w Instytucie, które charakteryzuje dwutorowość, tj. wiedza ogólna i praktyczna. Studia kształcą bibliotekoznawców, ale przygotowują też do roli edytorów, wydawców. Konkretną specjalizację studenci wybierają na studiach magisterskich - studiach drugiego stopnia. Teoria, którą zdobywa student w toku nauki na uczelni, daje podstawy do elastyczności i przekwalifikowania.

Zwróciła uwagę zebranych na radykalną zmianę kształcenia bibliotekarzy, jaka toczy się obecnie. Odniosła się do uzyskiwanych przez absolwenta kompetencji społecznych. Stwierdziła, że oprócz wiedzy i umiejętności bibliotekarskich osoba kończąca studia rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie jako warunku powodzenia na rynku pracy. Potrafi pracować w grupie, przyjmując w niej różne role, wspólnie z zespołem projektować i realizować zadania związane z działalnością informacyjną, biblioteczną i wydawniczą.

Odniosła się też do praktyk studenckich, stwierdziła, że studenci po praktykach doceniają blaski zawodu. Instytucjami ułatwiającymi kontakt Uczelni z praktyką i umożliwiającymi aktualizację programów kształcenia jest Rada Społeczna Pracodawców.

Okazuje się, że dyrektorzy bibliotek coraz częściej zwracają uwagę na] entuzjazm kandydatów do pracy.

Bibliotekę Wydziału Nauk Społecznych reprezentowała dr Krystyna MichniewiczWanik. Zwróciła m.in. uwagę na sytuację nauczycieli akademickich zobligowanych do otrzymania stopnia doktora. Kolejna osoba pani Barbara Żmigrodzka reprezentująca Bibliotekę Uniwersytetu Ekonomicznego, wskazała na dbałość o społeczny prestiż zawodu bibliotekarza i pracownika informacji naukowej.

Zarówno pani Żmigrodzka, jak i wszyscy szanowni przedmówcy, zgodzili się co do kwestii ich zdaniem najważniejszej, tj. znaczenia praktyki studenckiej. Dyskutowano też na temat kształtowania u studentów umiejętności pracy w zespole i budowania dobrych relacji grupowych.

Także na studiach powinno się położyć nacisk na kompetencje badawcze studentów i na tzw. umiejętności „twarde”, jak znajomość języków obcych.

W części prelegenckiej zaproponowano kilka tematów przewodnich. Swoje referaty przedstawiły osoby pracujące w biblioteAutor: Magdalena Pilińska

Przedmiotem obrad konferencji było przede wszystkim zagadnienie kształcenia bibliotekarzy, dlatego następnie głos zabrała osoba najbardziej zorientowana w kwestii kształcenia studentów bibliotekoznawstwa. Jest nią pani Bożena Koredczuk – dyrektor Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UWr. Wy24

cyfrowym (to połączenie bibliotekarstwa

kach, stąd wiedza, jaką przekazywali poparta była ich wieloletnią praktyką.

i informatyki), gdyż posiada umiejętność tworzenia i redagowania cyfrowego repoI tak pani dr Ewa Jabłońska-Stefanowicz zytorium. A co najważniejsze posiada fa(Instytut Informacji Naukowej i Biblioteko- chową wiedzę biblioteczną i to na znawstwa UWr) przygotowała razem z To- różnych etapach pracy bibliotekarza (semaszem Kalotem (Biblioteka Uniwersytetu lekcja, bibliografia, edytorstwo itp.). PoWrocławskiego) referat pt. Jak wykorzy- nadto coraz częściej staje się stać sieciowe publikowanie w kształce- menedżerem , tj. powinien posiadać wieniu studentów? Sama prelegentka dzę z zakresu marketingu i zarządzania. oświadczyła, że całość problemu zostanie Dobrze jest, gdy współgra ona z posiadaprzygotowana do publikacji jako materiał ną sprawnością menedżerską. Współczepokonferencyjny [i z pewnością opubliko- sny bibliotekarz powinien umieć promować wany we wspomnianych przez prof. M. bibliotekę i zarządzać kapitałem ludzkim.

Majerowicz wydawnictwie Z bibliotek na- Do tych wszystkich obecnych atutów naleukowych Wrocławia – dodatek red.]. Przez ży, zdaniem autorki, dodać predyspozycje prelegentkę przedstawiona została jedynie osobowościowe (kompetencje emocjonalczęść zagadnienia. Przyznać trzeba, że ne i komunikacyjne) i mamy pełny obraz uczyniła to w sposób bardzo elokwentny. bibliotekarza XXI wieku.

Rozmówczyni (sama będąca edytorem) tłumaczyła znaczenie wydawcy. Obecnie każdy autor może bez problemu wydać Maria Bosacka z Biblioteki Instytutu Pewłasną książkę, wiersz czy jakiś inny utwór. dagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego na Są bowiem wydawnictwa, które za odpo- przykładzie małej biblioteki zastanawiała Jak pogodzić specjalizację wiednią opłatą mogą wydać wszystko. się Efekty tej „rozwiązłości” edytorskiej są wi- z wszechstronnością? Mała biblioteka – doczne. Autorka przytoczyła przykłady firm przy zmniejszonej obsadzie bibliotekarzy – wydawniczych, platform wydawniczych, zdecydowanie realizuje wszystkie zadania które bez problemu angażują się w publi- wydziałowe większej biblioteki. Pracownicy kowanie, niestety często bez dbałości o ja- muszą wykazywać się dużą operatywnokość. A chodzi o to, by wydawca ścią działania. Często wdrażają nowoczeprzygotował poprawnie językowo i rzeczo- sne rozwiązania nie czekając odgórne decyzje. Wykonują podstawowe obowiązwo tekst do publikacji. ki, a jednocześnie poszerzają wachlarz Katarzyna Machcińska z Biblioteki Głów- usług, nie zapominając przy tym o pracy nej Politechniki Wrocławskiej w referacie z czytelnikiem. Tu bardzo potrzebne są Bibliotekarz XXI wieku – broker, infor- umiejętności interpersonalne. I konkluzja, matyk, menedżer czy psycholog? którą zaproponowała prelegentka: gdyby przedstawiła atuty zawodu, który przez nie ciągłe uczenie się, realizacja tych zawieki przybierał różne znaczenia. Dziś jed- dań byłaby niemożliwa. noczy w sobie zarówno cechy brokera informacji (wyszukiwanie i przekazywanie Hanna Kowalska z Instytutu Informacji informacji, znajomość narzędzi wyszuki- naukowa i bibliotekoznawstwo w referacie wawczych, interdyscyplinarna wiedza), jak pt. Informacja naukowa i bibliotekoi innych zawodów. Jest też bibliotekarzem znawstwo – kształcenie w próżnię?

25

obawiała się wyników takiego kształcenia.

Ten niepokój zdaje się potwierdzać obecna sytuacja na rynku pracy. Możliwości pracy dla absolwentów kurczą się i maleją szanse na to, by absolwent mógł znaleźć pracę adekwatną do zdobytego wykształcenia.

Bowiem rynek pracy tego nie gwarantuje.

Ciekawe były wystąpienia kolejnych rozmówców. Anna Stach-Siegieńczuk (Biblioteka Politechniki Wrocławskiej) omówiła organizację pracy bibliotek, które odwiedziła w ramach szkolenia Erasmus. Efekty tej wizyty przedstawiła w tekście pt. Szko-

Rogalińskiej (Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu). Wymieniony w tytule profesor Jacek Wojciechowski, jest wybitnym bibliotekoznawcą, długoletnim dyrektorem Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie.

W komentowaniu problemów współczesnego polskiego bibliotekarstwa cechuje go przenikliwość i niestandardowe myślenie. Ten nauczyciel i mentor kilku pokoleń polskich bibliotekarzy właśnie w swych artykułach analizuje stan przygotowania studentów do zawodu bibliotekarza.

prezentowała Beata Starosta (Biblioteka Politechniki Wrocławskiej) w referacie pt.

Okazuje się, że instytuty kształcące przyszłych bibliotekarzy realizują standardy kształcenia i treści kształcenia. Te muszą odpowiadać normom kształcenia Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Student wybiera ścieżkę kształcenia adekwatną do specjalności zapisanych w uczelni. Wskazano na ważny aspekt, jakim jest współpraca instytutów i bibliotek, tj. opinie pracodawców. Poruszono również problem współpracy pomiędzy uczelniami i bibliotekami przyjmującymi studentów na praktyki. Podkreślono konieczność dokładniejszego precyzowania przez uczelnie wymagań i oczekiwań w stosunku do bibliotek organizujących praktyki.

Istotnym elementem rozważanym w procesie przemian bibliotek naukowych są nie tylko przemiany form oferowanych usług i kolekcji zbiorów, lecz także zmiany struktur organizacyjnych oraz ścisłej integracji misji biblioteki z usługami badawczymi i edukacyjnymi uczelni. Edyta Kotyńska (Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu) w referacie pt. Małe biblioteki naukowe a potrzeby nauki XXI wieku próbowała przybliżyć słuchaczom nowe zadania małych bibliotek. Są nimi działania w zakresie technologii informatycznej, informacji, edytorstwa oraz prace związane z marketingiem.

lenie Erasmus szansą rozwoju dla bibliotekarza na przykładzie praktyki Refleksje Jacka Wojciechowskiego na w hiszpańskiej i tureckiej bibliotece. temat przygotowania studentów do zawodu bibliotekarza w kontekście aktu- Zastanawiamy się nad przyszłością biblioalnych programów kształcenia tek polskich, a jest to pewnie droga, którą bibliotekarzy to tytuł referatu Agnieszki idą m.in. biblioteki skandynawskie. Te za-

26

Kształcenie bibliotekarzy w krajach nordyckich .

Hanna Pacholska (Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu) wymieniła dręczące ją niedoskonałości opisów bibliograficznych Formatu Marc 21 . Tym bardziej jest to denerwujące, gdyż błędy czynią sami bibliotekarze. Tytuł jej wystąpienia Między

Formatem MARC 21 a NUKAT-em : dylematy katalogera.

karzy, od której wymagane jest uczestnictwo w życiu naukowym uczelni. Jest to praca niemal na dwóch etatach bo oprócz codziennych i zwyczajowych obowiązków w bibliotece, pracują jeszcze w domu pisząc artykuły, przygotowując się do zajęć sztuką na przykładzie działalności bi- czy udzielając się na konferencjach. Obablioteki Państwowej Wyższej Szkoły Te- wiają się, co zrozumiałe, innych możliwoatralnej im. L. Solskiego w Krakowie ści awansu w kontekście projektu likwidacji Filia we Wrocławiu przedstawiła specyfikę Komisji ds. Bibliotekarza Dyplomowanego, a nawet czarnego scenariusza w postaci pracy biblioteki specjalnej. całkowitej likwidacji tej grupy zawodowej.

Z kolei Elżbieta Sienkiewicz pokazała, jak Brak profesjonalnie przygotowanych spenieduża biblioteka zyskuje zadowolenie cjalistów grozi przecież bylejakością. użytkowników towarzyszące procesowi wyszukiwania, przetwarzania i wykorzystania informacji. W tekście pt. Integracja Biblioteki od zarania traktowane były przez społeczeństwo jako skarbnice wiedzy, informacji i kultury, a ich wartość edukacyjna i kulturowa wynikała z treści zawartych w ich kolekcjach. Joanna Mikuła w referacie pt. Biblioteka we współistnieniu ze

bibliotekarzy powiatu lwóweckiego na przykładzie działań podejmowanych przez Bibliotekę Pedagogiczną w Lwówku Śląskim wskazała na inicjatywy biblioteki odpowiadające potrzebom użytkowników oraz środowiska.

Ewa Bochynek (Biblioteka Pedagogiczna w Wałbrzychu) przedstawiła pracę biblioteki w szpitalu dziecięcym w Wałbrzychu.

Przygotowała referat omawiający tę kwestię pt. Biblioteka szkolna w Zespole

Autor: Magdalena Pilińska

Doceniam głos sprzeciwu płynący od osób najbardziej zorientowanych. Choć nie było Szkół Specjalnych Przyszpitalnych w spisanych postulatów podyskusyjnych, to Wałbrzychu jako przykład sposobu or- jednak uważam, że listopadowe sympoganizacji obsługi bibliotecznej w pod- zjum Biblioteki i bibliotekarze XXI wieku uświadomiło wszystkim obecnym rangę miotach leczniczych . problemu i po raz kolejny konferencja okaRozmówcy docenili rangę bibliotek i pra- zała się ciekawa i bardzo potrzebna. Już cujących tam bibliotekarzy. Bibliotekarze teraz serdecznie zapraszam na przyszłodyplomowani to szczególna grupa bibliote- roczne spotkanie bibliotekarzy!

Kontakt z autorem: u.tobolska@wroclaw.dbp.wroc.pl

27

Jadwiga Maszorek Powiatowe Centrum Edukacji i Kultury w Oleśnicy Filia Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej

REALIZACJA PROJEKTÓW EDUKACYJNO-WYCHOWAWCZYCH W OLEŚNICKIEJ BIBLIOTECE PEDAGOGICZNEJ Współcześnie edukacja jest ważnym elementem jego prawidłowego rozwoju. Obecnie przechodzi ona znaczące przemiany, dzięki którym nie jest już tylko sposobem przekazywania wiedzy i wychowania jednostki, ale staje się elementem wyposażającym człowieka w niezbędny zasób wiedzy i umiejętności. Pozwala ona na samodzielne zdobywanie nowych kompetencji w zmieniającej się rzeczywistości. Nowoczesne technologie pozwalają między innymi na szybki dostęp do źródeł informacji, wizualizacji materiału nauczania, dyskusję niezależnie od czasu i miejsca pobytu, rozwój własnych umiejętności dotyczących wyszukiwania i selekcji informacji czy udział w różnych grach dydaktycznych.

Ważną częścią aktywności biblioteki pedagogicznej jest działalność edukacyjna.

Jedną z najpopularniejszych form pracy z młodym czytelnikiem są lekcje biblioteczne, dzięki którym uczeń ma bezpośredni kontakt z warsztatem informacyjnym biblioteki oraz z różnymi rodzajami dokumentów bibliotecznych.

Uczniowie zdobywają umiejętność wyszukiwania właściwej informacji, młody czytelnik zapoznaje się ze zbiorami Biblioteki.

W ofercie Biblioteki są nie tylko lekcje biblioteczne ale również konkursy, wystawy tematyczne, spotkania autorskie, szkolenia dla nauczycieli, konferencje. Jesteśmy otwarci na propozycje, dostosowujemy nasze działania do czasu i potrzeb szkoły.

Te zadania możliwe są dzięki wielostronnej współpracy ze szkołami.

Przed współczesną polska szkołą stoją obecnie nowe zadania. Jednym z nich jest przygotowanie uczniów do przyjęcia odpowiedzialności za własną naukę, rozwijanie samodzielności, kształcenie kreatywnego myślenia i działania. I w tym zakresie duża jest zasługa Biblioteki, wspierającej nauczyciela w tych działaniach. Biblioteka wychodzi im naprzeciw stając się placówką kreatywną.

Biblioteka Pedagogiczna w Oleśnicy zaczęła realizować projekt edukacyjno-wychowawczy w roku szkolnym 2011 /201 2.

Podjęto wówczas współpracę ze Szkołą Podstawową nr 4 w Oleśnicy, w której nauczyciele z Zespołu ds. Wspierania Uzdolnień byli inicjatorami projektu edukacyjnego Moda na Czytanie.

28

W następnej kolejności uzgodniono wstępne terminy zadań, które należało zrealizować, pamiętająco tym, że jest to „cykl dobrze zaplanowanych działań”.

Część zadań projektu szkoła realizowała we własnym zakresie, przy czym należało uwzględnić harmonogram prac szkoły i możliwości osób prowadzących zajęcia.

Do pozostałych zadań oczekiwano wsparcia ze strony Biblioteki. Zadań, co do których w ramach współpracy Biblioteka zobowiązała się wykonać, było dużo.

Uznając projekt jako „jednorazowe przedsięwzięcie o dużej złożoności, ograniczonej czasowo, mającej charakter interdyscyplinarny” , obawiano się, czy wszystkie zadania uda się zrealizować w terminach wyznaczonych w harmonogramie.

Propozycja współpracy w realizacji projektu, została zaakceptowana przez dyrekcję Powiatowego Centrum Edukacji i Kultury. Koordynatorem realizacji projektu ze strony PCEiK została Biblioteka (znajdująca się w strukturze Centrum ).

Celem projektu było : - rozwijanie i promowanie uczniowskich zainteresowań i zdolności, - stymulowanie kreatywności i dojrzałości społecznej oraz emocjonalnej uczniów, - doskonalenie umiejętności uczestniczenia w planowaniu i realizacji zajęć edukacji czytelniczej i medialnej.

Pracę przy projekcie rozpoczęto od promocji pomysłu w Bibliotece. Na stronie internetowej Biblioteki umieszczono zakładkę z nazwą i logo projektu oraz metryczkę przedsięwzięcia z zamiarem dokumentowania realizacji działań, które będą naszym udziałem. Logo przygotowała pani Anita Tomala - nauczyciel-instruktor Młodzieżowego Domu Kultury w Oleśnicy.

Zadania realizowane w ramach projektu to Warsztaty medialne dla dzieci . Wzięło w nich udział 1 5 uczniów – członków koła dziennikarskiego prowadzonego przez panią M. Wesołowską. Zajęcia prowadził pan Krzysztof Szwałek – dziennikarz i edukator Fundacji Nowe Media. W trakcie ich realizacji zajmowano się takimi zagadnieniami, jak: kreatywność, źródła informacji prasowej, konferencje prasowe, sztukę pisania tekstów informacyjnych, organizowania sondy ulicznej, kreowania wizerunku publikacji prasowych. Zdobywanie praktycznych umiejętności szło w parze z zabawą, która jak wiadomo sprzyja rozwijaniu aktywności i kreatywności.

Logo projektu Moda na Czytanie. Źródło: PCEiK, Biblioteka

Na warsztatach została także zaprezentowana prosta w działaniu platforma multimedialna http://mam.media.pl/, która pozwala na założenie własnej redakcji i publikację internetowej gazetki. Korzystanie z niej jest bezpłatne.

29

Celem zajęć dla uczniów klas szóstych było przedstawienie Biblioteki jako instytucji edukacyjnej posiadającej bogaty zbiór książek, czasopism, kaset wideo, multimediów i innych dokumentów przydatnych uczniowi. Uczniowie zostali przygotowani do korzystania z warsztatu informacyjnego Biblioteki i korzystania z różnych źródeł informacji w procesie zdobywania wiedzy.

Spotkanie autorskie Źródło: PCEiK, Biblioteka

„Słowa niosą uśmiech”. Spotkanie przebiegało w bardzo sympatycznej atmosferze.

Pierwsze cztery zadania zostały zrealizowane w pierwszym semestrze omawianego roku szkolnego. Informacje o przebiegu działań na bieżąco zamieszczano na stronie internetowej Biblioteki.

Bajka po angielsku, SP nr 4 w Oleśnicy Źródło: PCEiK, Biblioteka

Bajka po angielsku to warsztaty z języka

W kolejnym semestrze zorganizowano na platformie Moodle konkurs interaktywny Bohaterowie naszych lektur. Była to okazja do sprawdzenia znajomości treści lektury i bohaterów powieści C. S. Lewisa Lew, czarownica i stara szafa.

angielskiego dla uczniów. Celem było pokazanie możliwości wykorzystania bajki jako źródła poszerzenia kompetencji językowych uczniów. Prowadziła je pani Iwona Szuwlaska – tłumaczka, lektorka, prowadząca zajęcia i kursy językowe dla dzieci i dorosłych z zastosowaniem nowoczesnych metod (w tym nauczanie języka angielskiego metodą Helen Dorn). W zajęciach wzięli udział uczniowie klas piątych.

Bajka to niezwykle atrakcyjne źródło do wykorzystania na lekcji. Należy pamiętać o istotnych aspektach, jak dostosowanie treści bajki do poziomu uczniów.

Tym razem długopis i kartka papieru została zamieniona na myszkę i ekran monitora. Zadania konkursowe składały się z trzech części. Pierwsza to test wyboru.

Drugie zadanie polegało na udzieleniu poprawnej odpowiedzi na podstawie cytowanego fragmentu. Trzecim poleceniem było rozwiązanie krzyżówki. Pytania konkursowe przygotowała pani Grażyna Hrebeniuk nauczyciel bibliotekarz Biblioteki w Oleśnicy. Od strony informatycznej całość opracował pan Zbigniew Woliński nauczyciel informatyk.

Odbyło się też spotkanie uczniów klas czwartych z pisarzem panem Marcinem Pałaszem – jak sam mówi o sobie – z „zawodu pisarzem i optymistą”. Cechą wyróżniającą jego twórczość jest wielkie poczucie humoru, stąd motto jego prac 30

realizację projektu w całości bądź we fragmentach zgodnie z potrzebami i oczekiwaniami szkoły. Jego celem było rozwijanie i promowanie uczniowskich zainteresowań i zdolności, a także poszerzenie wiedzy na temat tolerancji i rozumienia innych ludzi.

Zmagania konkursowe spotkały się z żywym zainteresowaniem ze strony uczniów.

Wykazali się też oni wielką wiedzą na temat zaproponowanej lektury. Etap szkolny przeszło aż 30-ro uczniów. Ponieważ pracownia komputerowa w Bibliotece liczy 1 5 stanowisk, wobec tego konkurs rozgrywany był w 2 grupach. Gdy jedna grupa realizowała zadania konkursowe, druga w tym czasie brała udział w spotkaniu z panem Janem Kaczkowskim – wrocławskim artystą grafikiem . Artysta zademonstrował powstanie małej formy graficznej – exlibrisu. Uczniowie mieli też okazję zobaczyć dwie wystawy: Postać

Do projektu przystąpiły trzy szkoły podstawowe. Katolicka Szkoła Podstawowa realizowała projekt w całości, natomiast Szkoły Podstawowe nr 2 i 8 wybrały te działania, które zaspokajały potrzeby ich uczniów.

Napoleona Bonaparte. Dziewiętnastowieczna historia Europy ilustrowana exlibrisem w Galerii 56 oraz Zygmunt Krasiński – w 200 rocznicę urodzin

Podobnie jak projekt poprzedni, ten również miał swój znak. Tym razem logo do projektu wykonała pani Agata Iwińska.

Metryczka projektu została umieszczona na stronie internetowej Biblioteki. Tam też zamieszczano relacje z działań.

Zadania realizowane w ramach projektu to między innymi akcja głośnego czytania zainicjowana w ramach projektu nosząca tytuł Czytamy głośno.

w Czytelni Biblioteki. Po godzinie grupy zamieniły się rolami. Spotkanie zakończono rozdaniem nagród i wzajemnymi podziękowaniami oraz gratulacjami dla zwycięzców.

W ramach szkolenia rad pedagogicznych realizowano zajęcia pt. „Biblioterapia” – warsztaty dla nauczycieli . Prowadziła je pani Małgorzata Nowak, metodyk PCEiK. Wykonanie wszystkich zadań jest udokumentowane na stronie internetowej biblioteki. Wywiązanie się z nich było możliwe dzięki współpracy z instytucjami, które są w strukturze PCEiK, ale też dzięki ludziom dobrej woli, którzy zechcieli wziąć w nich udział.

Logo projektu Źródło: PCEiK, Biblioteka

Kolejny projekt edukacyjno-wychowawczy, pod hasłem Książka Twoim Przewodnikiem , odbył się w roku szkolnym 201 2/201 3. Tym razem opracowany i realizowany przez nauczycieli bibliotekarzy Biblioteki Pedagogicznej w Oleśnicy. Projekt skierowany był do uczniów i nauczycieli szkół podstawowych. Zakładał on 31

W roku szkolnym 201 2/201 3 od października do kwietnia Biblioteka realizowała raz w tygodniu głośne czytanie lektur, których myślą przewodnią była tolerancja. Czytali nauczyciele, rodzice, zaproszeni goście.

Ciekawostką był fakt, że dzieci starsze czytały maluchom. W realizacji zadania wzięli udział uczniowie Katolickiej Szkoły Podstawowej oraz Szkoły Podstawowej nr 8 w Oleśnicy. W akcji bardzo aktywnie brali udział pracownicy Biblioteki.

Rozwinięciem tego zadania był wybór Mistrza Głośnego Czytania oraz konkurs plastyczny na ilustrację do przeczytanej książki pod hasłem Twarz tolerancji .

VI Szkoły Podstawowej nr 8.

Z wizytą w Bibliotece Pedagogicznej –

to cykl zajęć dla uczniów. Jedno z tematów dotyczyło katalogów jako źródła informacji o zbiorach biblioteki . Była też możliwość obejrzenia aktualnych wystaw tematycznych, jak np. wystawa pt. Prasa

o Jozefie Piłsudskim. Lata 1 928-1 985 czy Piotr Skarga – 400 rocznica śmierci

zawierająca ciekawostki dotyczące osoby i działalności wybitnego kaznodziei. Z tych propozycji skorzystały wszystkie szkoły zaangażowane w realizację projektu.

Bardzo ciekawym okazało się spotkanie z weterynarzem panem Tomaszem Grabowskim pod hasłem Przyjaciela mieć.

Dzieciom podkreślono m.in. jak ważne jest pamiętanie o potrzebach zwierząt, obowiązkach wobec zwierząt, którymi opiekujemy się i szacunek, który się im należy.

Rozmowa dotyczyła też zwierząt – bohaterów czytanych książek. To bohaterowie

Konkurs interaktywny Bohaterowie naszych lektur w poprzedniej edycji cieszył się bardzo dużym zainteresowaniem, w związku z czym postanowiono o jego kontynuacji w roku szkolnym 201 2/201 3.

Tym razem konkurs był realizowany w oparciu o lekturę "Tajemniczy Ogród" F. H. Burnetta. W konkursie udział wzięli uczniowie klas III – VI szkół podstawowych.

Spotkanie z lekarzem weterynarzem. Źródło: PCEiK, Biblioteka

Konkurs interaktywny. Żródło zdjęcia: PCEiK, Biblioteka

odważni, przyjacielscy, zdolni do poświęceń. Takiego przyjaciela nie tylko dzieci, ale i każdy z nas chciałby mieć.

W spotkaniach odbywających się na terenie szkół (w różnych terminach) wzięli udział uczniowie klas 0, I – IV Katolickiej Szkoły Podstawowej oraz uczniowie klas I-

Imprezą towarzyszącą było przygotowanie wraz z młodzieżą wystawy pokonkursowej prac plastycznych na ilustrację do przeczytanych lektur pod hasłem Twarz Tolerancji oraz ekspozycja wystawy tematycznej 201 3 Europejski Rok Obywateli Unii Europejskiej .

32

Po zmaganiach konkursowych grupy mogły podziwiać swoje prace i wymienić się uwagami. Rozdanie nagród i podziękowań w sali Galerii 56 przebiegało w sympatycznej atmosferze. W realizacji zadania wzięli udział uczniowie dwóch szkół. Realizacja zadania miała miejsce na terenie PCEiK. Wystawa pokonkursowa Twarz Tolerancji prezentowana była w bibliotece przez dwa tygodnie.

Spotkanie autorskie z pisarką Idą Pierelotkin było ostatnim w ramach projektu

Z wizytą w oleśnickiej cerkwi – to temat

Realizacja projektu wymaga bardzo dużego zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron, w tym nauczycieli bibliotekarzy, a przecież nie zwalnia z innych działań i przedsięwzięć. Współpraca wymaga zrozumienia wzajemnych potrzeb i oczekiwań, dostosowania terminów. Niesie jednak wiele pozytywnych zmian. Biblioteka Pedagogiczna w Oleśnicy jest coraz częściej postrzegana jako placówka otwierająca się na potrzeby środowiska, bliska temu środowisku, służąca pomocą i chętną do współpracy.

Uważam, że warto kontynuować tę formę działalności edukacyjnej Biblioteki. Nie bez znaczenia jest dobra współpraca placówek, przyczyniająca się do realizacji projektów, których beneficjentem jest całe środowisko edukacyjne Oleśnicy i powiatu.

następnego spotkania, tym razem z jej przedstawicielem, księdzem Jerzym Szczurem. Odbyło się w maju 201 3 roku.

Gospodarz spotkania, który na zaproszenie Biblioteki przyjechał specjalnie z Wrocławia opowiadał bardzo ciekawie o historii i współczesnym wizerunku Kościoła Prawosławnego. Padło wiele pytań o różnice i podobieństwa pomiędzy religią katolicką a prawosławiem, proszono o przedstawienie zwyczajów świątecznych tej religii. Wizyta przedstawiciela Kościoła Prawosławnego poszerzyła wiedzę na temat kultury i religii osób wyznających to wyznanie a zamieszkujących okolice Oleśnicy. W spotkaniu brali udział uczniowie dwóch szkół podstawowych.

i ostatnim w roku szkolnym 201 2/201 3.

Odbyło się w czerwcu. Gośćmi spotkania byli nauczyciele oraz uczniowie szkół podstawowych i gimnazjum powiatu oleśnickiego. Była to też okazja do podsumowania działań w roku szkolnym 201 2/201 3 oraz złożenia podziękowań za całoroczną pracę.

Kontakt z autorem: olesnica@olesnica.dbp.wroc.pl

Małgorzata Grabowska Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

WIRTUALNE LEGO Klocki Lego to marzenie nie tylko dzieci. Nie każdy ma jednak możliwość realizowania w prawdziwym świecie swoich fantazji. Rozwiązaniem są wirtualne klocki. Ich zaletą jest brak kosztów (darmowa dostępność), oszczędność miejsca i możliwość budowania skomplikowanych budowli bez ograniczeń, a zwłaszcza obawy, że zabraknie jakiegoś elementu. Przedstawione programy są od dawna na rynku i wciąż cieszą się sporym powodzeniem. Proste w obsłudze, pozwalają rozwinąć wyobraźnię i kreatywnie spędzić czas, nie tylko najmłodszym.

LEGO Digital Designer Produkt The LEGO Group, czyli twórcy oryginalnych klocków to darmowy program do tworzenia komputerowych modeli z klocków Lego. Jest dostępny zarówno dla Windows jak i Mac. Podstawowe wymagania dla Windows (dane ze strony producenta): • System: Windows XP, Windows Vista, Windows 7, Windows 8.

• Procesor: 1 GHz • Karta graficzna: 1 28 MB • RAM: 51 2 MB • Miejsce na dysku: 1 GB

Ekran startowy Obszar roboczy

Program charakteryzuje prosty intuicyjny interfejs, z którym poradzą sobie nawet mało doświadczeni użytkownicy. Do wyboru są dwie wersje językowe (angielska i niemiecka).

Po wpisaniu w przeglądarkę internetową zapytania „lego digital designer 34

spolszczenie” można trafić na portal z nieoficjalnymi spolszczeniami do kolejnych wersji programu (korzystanie jej jednak na własną odpowiedzialność).

Filtrowanie elementów

Ilość oferowanych narzędzi i funkcji jest oszałamiająca. Paleta z narzędziami znajduje się po lewej stronie.

Podstawowe elementy pogrupowane są w zestawy – pudełka (boxes) oznaczone przejrzystymi ikonkami.

W prawie każdym zestawie jest kilkadziesiąt wersji kolorystycznych danego elementu lub jego rodzajów, np. nakryć głowy. Zawartość zestawu (pudełka) widzimy po kliknięciu plusika przy ikonie. Klocki można filtrować wg rodzajów i kolorów, dzięki menu pod paletą z narzędziami.

Widok obszaru roboczego zmieniamy za pomocą strzałek lub kółka myszy (zbliżanie, oddalanie, obroty). W miarę rozbudowy projektu, jest on automatycznie powiększany. Cała praca

Przykładowe klocki

polega na przeciąganiu wybranych klocków z palety na pole robocze lewym przyciskiem myszy (drag&drop). W każdej chwili można zmienić wygląd wybranego elementu, usunąć go, skopiować, obrócić. Nie ma ograniczeń co do ilości wykorzystywanych elementów.

Kot w trzech wersjach Widok „w plenerze”

Stworzone projekty da się zapisywać i wielokrotnie edytować, jedna z opcji pozwala wydrukować projekt z podaną ilością wykorzystanych elementów.

Na stronie domowej programu znajdują się galerie, gdzie można opublikować swoje dzieło.

35

Ciekawą funkcją jest możliwość utworzenia animacji pokazującej krok po kroku powstawanie projektu (Building guide mode) lub widok „w plenerze” (do wyboru 4 tła).

LDD to świetny program łączący bogactwo funkcji i narzędzi z prostotą obsługi. Może zapewnić wiele godzin rozrywki nie tylko dzieciom.

Oficjalna strona: http://ldd.lego.com/pl-pl/ Pobieranie: http://ldd.lego.com/pl-pl/download Galerie prac: http://ldd.lego.com/en-us/gallery/

BlockCad, AnkerCad BlockCad to darmowy i prosty w obsłudze program do tworzenia projektów z klocków przypominających lego.

Podobnie jak LDD działa na zasadzie (drag&drop). Projekty można zapisywać i wielokrotnie edytować. Intuicyjny interfejs prawie nie zawiera tekstu.

Czytelne ikonki symbolizują poszczególne funkcje. Paleta narzędzi zawiera kilkaset elementów, których kolor można zmieniać. Jest też możliwość wstawienia własnego tła lub zmiany jego koloru.

Swoje projekty można składać z pojedynczych elementów lub gotowych zestawów (na stronie domowej są do pobrania dodatkowe elementy). Można również zmieniać i rozbudowywać gotowe projekty. W trakcie pracy możemy zapisać część lub cały projekt jako obraz JPG, BMP lub PNG, a następnie wykorzystać w kolejnych konstrukcjach.

Budowanie ułatwia opcja obracania projektu w dwóch osiach (górne menu) i oglądania rzutów z góry, z boku, pod różnymi kątami (dolne menu).

Nieco kłopotliwe jest natomiast obracanie i przesuwanie pojedynczych elementów.

36

Projekt stworzony w AnkerCad

AnkerCad, to projekt uboczny programu BlockCad. Działa identycznie, różni się tylko wyglądem ikon i zestawem klocków.

BlockCad

Oficjalna strona: http://blockcad.net/ Pobieranie: http://blockcad.net/proglego.htm#downloads Galerie prac: http://blockcad.net/gallery/index.htm

AnkerCad

http://blockcad.net/anders.htm http://blockcad.net/ankercad.htm#downloads http://blockcad.net/agallery/index.htm

On-line

W lego można bawić się również on-line, na stronie http://www.buildwithchrome.com (Buduj z Chrome).

Wbrew nazwie można używać również przeglądarki Firefox. Po wejściu na stronę mamy do wyboru: obejrzeć twórczość innych (Obejrzyj wszystkie budowle), skorzystać z samouczka (Build Academy) lub od razu wypróbować działanie aplikacji (Zacznij budować).

Strona główna

Obszar roboczy

37

Aplikacja jest bardzo prosta. Do dyspozycji mamy kilka rodzajów klocków, w dziesięciu kolorach. Na obszar roboczy przesuwamy je lewym przyciskiem myszy (drag&drop), obracamy klawiszami strzałek lub klikając w ikonkę w menu.

Ograniczona jest całkowita ilość elementów, które można wykorzystać (do 3000).

Niewielką platformę na której powstaje budowla można obracać, zmieniać wysokość widoku, pomniejszać i powiększać.

Zmiana kolorów

W każdej chwili możemy włączyć lub wyłączyć podpowiedzi (wskazówki) Gotowe „dzieło” można opublikować po zalogowaniu się na swoje konto w Google+.

Mimo prostoty aplikacja potrafi „wciągnąć” na długie godziny. Wirtualne lego to ciekawa propozycja wspólnej zabawy dla dzieci i opiekunów, skoro już trzeba korzystać z komputera.

Kontakt z autorem: m.grabowska@wroclaw.dbp.wroc.pl

38

Urszula Tobolska Anna Chawawko Nauczyciele bibliotekarze Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

WIELOWYMIAROWOŚĆ TWÓRCZOŚCI CLIVE’A S. LEWISA: WYOBRAŹNIA, KULTURA LITERACKA, WARTOŚĆ MORALNA propozycja metodyczna Dzieci z zainteresowaniem i przyjemnością czytają opowieści C.S. Lewisa. Rzecz ciekawa, choć Lewis nie miał własnych dzieci, a nawet za nimi nie przepadał, to jednak okazał się znawcą ich potrzeb i psychiki. Twórczość tego pisarza jest atrakcyjna nie tylko dla młodego czytelnika. Zachęcamy do poznania największego dzieła pisarza, jakim jest niewątpliwie „Lew, czarownica i stara szafa”, ale również sięgnięcia po kolejne utwory dużego cyklu Opowieści z Narni.

C. S. Lewis znany jest nie tylko z kreowania świata fantasy, lecz także jako propagator nauki chrześcijańskiej. Pod wpływem swego przyjaciela J. R. R. Tolkiena z postawy ateistycznej przeszedł na drogę głębokiej wiary, stając się jednym ze znaczących autorytetów chrześcijańskich.

Autorki mają nadzieję, że dzięki tej propozycji szanowni czytelnicy odkryją (podobnie jak stało się to udziałem obu autorek), że wielowymiarowość twórczości tego wybitnego pisarza, jego znajomość literatury i kultury to źródło prawdziwej życiowej mądrości.

BIOGRAFIA CLIVE’A S.LEWISA (1 898 - Ojciec przyszłego pisarza, Albert, był do1 963) brze wykształconym prawnikiem. Ale też droga od postawy ateisty do głębokiej wiary chrześcijańskiej

znał się na muzyce, literaturze i historii.

Matka miała na imię Florence, przejawiała wyjątkowe uzdolnienia matematyczne.

Ukończyła nawet studia matematyczne.

Interesowała się też literaturą, chętnie pisywała do gazet. W domu państwa Lewisów wszechobecne były książki. Te znaleźć można było niemal wszędzie – o różnej tematyce odzwierciedlające najbardziej nawet krótkotrwałe pasje czytelnicze.

Dzieciństwo Urodził się 29 listopada 1 898 roku w Dundela Villas pod Belfastem w Irlandii. Obecnie nie ma śladu po domu. Jest jedynie tablica upamiętniająca miejsce jego narodzin.

39

i zatrudnił dla niego prywatnego nauczyciela. Czas nauki pod okiem prywatnego nauczyciela był bardzo ważnym dla jego rozwoju intelektualnego. Dzięki niemu poznał literaturę średniowiecza, zaczął uczyć się logiki, dyskutowania i retoryki. Odkrył pisarzy fantasy, co rzutowało na jego późniejszą twórczość.

Clive miał starszego o trzy lata brata, Warrena. Byli sobie bardzo bliscy, spędzając z sobą wiele czasu. Obaj bracia na strychu rodzinnego domu urządzili samotnię, którą nazwali Mały Koniec Świata.

Dzieciństwo ukształtowało wyobraźnię Lewis. To właśnie wtedy tworzył pierwsze wyimaginowane opowieści, a jeszcze przed ukończeniem 1 0-go roku życia zaczął pisać dziennik.

Młodość – lata pierwszej wojny światowej i lata studiów

Kiedy pod kołami samochodu zginął jego ukochany pies, chłopiec zdecydował, że odtąd będzie używał imienia swojego wiernego przyjaciela – Jacksie. Z czasem Jacksie zostało zamienione na imię Jack.

Właśnie w ten sposób zwykli nazywać go przyjaciele.

Lewis uwieczniał swoje pierwsze próby poetyckie w kilku notatnikach, z którymi nie rozstawał się nawet wtedy, gdy jako bardzo młody mężczyzna zgłosił się do armii walcząc z Niemcami. Mimo ran doznanych w jednej z bitew, kontynuował służbę.

Podczas niej zaprzyjaźnił się z niejakim Edwardem Moorem (zwanym przez znajomych Paddy). Mężczyźni obiecali sobie, że w razie śmierci któregoś z nich, drugi zaopiekuje się pozostawionym rodzicem.

Z wojny nie wrócił Paddy, a na Lewisie ciążyła obietnica złożona przyjacielowi.

Dotrzymał słowa i opiekował się jego matką i siostrą bardzo długo, bo aż do 1 951 roku.

Gdy miał 9 lat zmarła na raka jego matka.

Lewis wspominał po latach, że po śmierci mamy dla niego i dla brata skończyło się spokojne dzieciństwo. Jego ojciec nie potrafił zająć się synami. Starszy brat i dziesięcioletni Lewis zostali wysłani do Anglii, do szkoły z internatem w miejscowości Malvern. Pobyt w niej okazał się dla Lewisa trudnym doświadczeniem. Nie potrafił on przystosować się do życia w internacie ze względu na reżim panujący w szkole.

Po latach mówił, że nawet pobyt w okopach podczas pierwszej wojny światowej nie dostarczył mu takiej traumy jak przebywanie w Malvern.

Po zakończeniu wojny i zdobyciu stypendium podjął naukę na uniwersytecie w Oksfordzie. W 1 91 9 roku pierwsze teksty Lewisa zostały opublikowane. Autor używał panieńskiego nazwiska matki i podpisywał się jako Clive Hamilton . Dużo też pisał do swojego przyjaciela, Arthura Greevesa. Jednak książkami, które w tym czasie napisał i wydał, nikt się specjalnie nie interesował. Wielu młodych autorów poddałoby się presji porażek wydawniczych, lecz Lewis okazał się wytrwałym. Czuł, że nie powinien rezygnować z wybranej drogi.

W czasie studiów Lewis pomagał matce

W tym okresie Lewis przechodził poważny kryzys wiary katolickiej. Boga zaczął traktować jedynie jako źródło inspiracji i natury. Zaczął również interesować się mitologią nordycką (krajów skandynawskich) oraz odkrył muzykę Richarda Wagnera. Podczas pobytu w szkole zaprzyjaźnił się z Arthurem Greevesem.

W 1 91 4 roku ojciec zabrał go ze szkoły 40

i siostrze Paddy’ego Moore’a. W 1 921 r. zamieszkał z nimi w wynajętym domu w Oksfordzie, prawie uznając matkę przyjaciela za swoją, a może nawet bardziej się angażując. Znawcy twórczości Lewisa wnioskują bowiem, że z biegiem czasu między nimi narodził się odbiegający od ogólnie przyjętych zasad uczuciowy związek. Lewis miał wówczas niecałe 1 9 lat, pani Moore lat 45.

Tolkiena Lewis spotkał po raz pierwszy w 1 926 roku. Tolkien był starszy od Lewisa o sześć lat. Znajomość obu nie wyglądała na początku na zapowiedź wielkiej sympatii. Jednak z czasem pod wpływem przyjaźni z Tolkienem rozpoczął się proces powrotu Lewisa do chrześcijaństwa, co przejawiało się w jego twórczości. Znaczącą rolę odegrał utwór Błądzenie piel-

W 1 922 roku otrzymał stopień bakałarza literatury (stopień bakałarza nadawano absolwentom studiów I stopnia). Studia ukończył z wyróżnieniem. W roku 1 925 został wybrany na prestiżowe stanowisko wykładowcy literatury średniowiecznej i renesansu Magdalen College w Oksfordzie. Miał pełnić tę funkcję przez pięć lat, a pracował tam przez 29 lat. Jego książka Alegoria miłości jest pierwszą prawdziwie naukową pracą Lewisa, krytycznym opracowaniem literatury miłosnej od wczesnego średniowiecza po schyłek wieku XVI. Rozsławiła ona nazwisko Lewisa w Oksfordzie. Prowadził też wykłady z filozofii, lecz z mniejszym powodzeniem. Lewis rozpoczął swoją karierę akademicką jako filozof i ateista. Był całkiem dumny ze swojej zdolności do burzenia twierdzeń o Bogu.

Po powrocie Lewisa do wiary, w jego twórczości pojawił się wątek teologiczny i religijny.

grzyma : alegoryczna obrona chrześcijaństwa, rozumu i romantyzmu .

W 1 929 roku zmarł ojciec Lewisa. Rok później dwaj bracia Warren i Clive kupili posiadłość pod Oxfordem. Starszy brat Warren zaczął karierę wojskową w armii brytyjskiej, lecz wkrótce przeszedł na emeryturę i zamieszkał razem z bratem i rodziną Paddy'ego Moore'a w dzierżawionej przez nich posiadłości.

Lewis po 1 937 roku zaczął zastanawiać się nad zwróceniem się w stronę prozy fantastycznonaukowej, gdzie również mógłby wyrazić swoje zainteresowanie kwestiami moralności i wiary. Pomysł ten zrodził się podczas rozmowy z Tolkienem.

Obaj zastanawiali się, czy nie napisać czegoś wspólnie, lecz po namyśle odrzucili ten pomysł. Tolkien i Lewis reprezentowali bowiem całkowicie odmienne typy pisarstwa. Tolkien drobiazgowo rozwijał akcję, podczas gdy Lewis umieszczał szybkie tempo i spontaniczność. Uznali zatem, że najlepiej będzie, gdy każdy z nich napisze własne opowieści.

Dalsze lata – rozwój twórczości W Oksfordzie C.S. Lewis związał się z kręgiem Inklingów. Pod tą nazwą kryła się nieformalna grupa intelektualistów oksfordzkich spotykających się w pubach i dyskutujących o roli i kształcie literatury.

Sławę grupie zapewnił, obok C.S. Lewisa, inny autor – J.R.R.Tolkien.

Lewis ku swej irytacji, uznanie zdobył nie dzięki powieściom fantastycznym, lecz dzięki utworowi Listy starego diabła do młodego. Ideą Listów] jest mechanizm kuszenia człowieka przez złego ducha 41

Opowieści z Narni to pod wieloma

oraz konieczność oparcia się na wierze chrześcijańskiej po to, aby tych pokus uniknąć. Wspomniany sukces Lewis osiągnął w głównej mierze dzięki oryginalnemu stylowi pisarstwa. Jest to nie tylko mądra książka, ale i zabawna, zjednująca zarówno wyznawców wiary chrześcijańskiej, jak też osoby niewierzące.

względami najbardziej osobista ze wszystkich jego książek. To przywołanie wspominanego z tęsknotą dzieciństwa. Po ukończeniu serii Lewis pisał dalej, poruszając tematy religijne i autobiograficzne, ale już na znacznie mniejszą skalę. Był jednym z najwybitniejszych współczesnych filozofów chrześcijańskich i napisał wiele książek o tematyce filozoficzno-teologicznej, jak choćby wspomniane wcześniej Cztery miłości, Listy Starego

Lewisa próbował też swoich sił w wygłaszaniu pogadanek na antenie radiowej.

W radio BBC prowadził cotygodniowe, krótkie audycje, które spotkały się z ogromnym uznaniem słuchaczy. Tematem cyklu wykładów było Dobro i zło : klucz do zrozumienia sensu życia. Dal słuchaczy Lewis stał się autorytetem w wielu sprawach, nie tylko teologicznych czy etycznych. Z tych radiowych wystąpień, kontynuowanych zresztą i po wojnie, powstały książki, m.in. opublikowane w 1 960 roku Cztery miłości.

Diabła do Młodego, Podział ostateczny, Zaskoczony radością i inne. W utworze Zaskoczony radością spisał swoistą kronikę własnego nawrócenia na wiarę chrześcijańską. Starał się opisać sposób, w jaki odczuwał] radość z nawrócenia.

Pisarz próbował mówić o najistotniejszych problemach dotyczących Boga i człowieka z pozycji zdrowego rozsądku.

Małżeństwo

Po drugiej wojnie światowej Lewis stał się już powszechnie szanowanym autorytetem w Kościele anglikańskim. W latach 1 950-56 powstawały Opowieści z Narni napisane z myślą o młodych czytelnikach.

Dla wielu to tylko pięknie przedstawiony świat fantasy – odwiecznej walki dobra ze złem. Jednak wytrawny czytelnik dostrzeże opisane przez pisarza prawdy chrześcijańskie.

Dzięki swojej twórczości stał się sławny.

Korespondował z czytelnikami z całego świata. W ten sposób poznał Helen Joy Davidman Gresham – amerykańską pisarkę pochodzenia żydowskiego, także nawróconą na chrześcijaństwo.

Joy byłą gorącą wielbicielką Lewisa i jego twórczości. Po raz pierwszy spotkał się z nią we wrześniu 1 952 roku. Oboje poczuli do siebie natychmiastową sympatię.

Joy miała wtedy męża i dwóch synów.

Wkrótce jednak rozwiodła się i wraz z dziećmi przyjechała do Anglii, stając się częstym gościem Lewisa. Joy była największą miłością Clive’ a.

Pierwotna inspiracja do napisania powieści zrodziła się w umyśle Lewisa kiedy miał on] 1 6 lat. Na poważnie autor zajął się pisaniem opowieści dopiero po 1 948 roku. Z czasem treść rozszerzała się i po wydaniu pierwszej książki cyklu pt. Lew, Czarownica i stara szafa – Lewis napisał sześć kolejnych książek. Wieńczącą serię Opowieści z Narni – Ostatnią Bitwę (jako siódmą) opublikował w 1 956 roku.

23 kwietnia 1 956 roku wzięli ślub (najpierw cywilny), który pozwalał Joy zostać w Anglii na stałe. W tym czasie Lewis na42

śnie taki był. Nienawidził ceremoniałów obowiązujących na uniwersytetach, ale nigdy nie zrezygnował z pracy na uczelni.

Stracił też wiarę, aby ją potem odzyskać.

W pamięci czytelników na całym świecie pozostanie jako autor zachwycający i inspirujący coraz to nowe pokolenia. Współcześnie powstał film 1 opowiadający o miłości Jacka i Joy.

pisał kilka książek, do których napisania mogła inspirować go żona, m.in. wspomniany utwór Zaskoczony radością, Póki mamy twarze i inne.

W 1 957 roku wykryto u Joy raka kości.

Wkrótce odbył się ich ślub kościelny. Po jakimś czasie choroba zaczęła ustępować.

Jednak w 1 959 roku nastąpił powrót choroby. Przed śmiercią Joy, udało się spełnić jedno z jej wielkich marzeń – wyjazd do Grecji. Joy zmarła w 1 960 roku.

Powstało wówczas jego dzieło pt. Smutek, w którym opisał uczucia do żony.

W trzy lata później zmarł w swoim domu w Kilns. Było to 22 listopada 1 963 roku.

Jego grób znajduje się w Oxfordzie, na cmentarzu kościoła Świętej Trójcy. Przed śmiercią pisał książki, pracował na Cambridge, spotykał z przyjaciółmi. Zostawił po sobie wiele książek naukowych, powieści i innych wartościowych prac, które przyniosły mu sławę na całym świecie.

Pomnik C.S. Lewisa.

Autor: klndonnelly Źródło: http://www.flickr.com/photos/genvessel/1 49269475/in/set-720575941 39281 324/ Zdjęcie dostępne na licencji Creative Commons Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)

W pamięci potomnych Zapamiętamy go jako pisarza obdarzonego mądrością, niezwykłą wyobraźnią, umiejącego dotrzeć do każdego dzięki umiejętności mówienia o sprawach najtrudniejszych w prosty sposób. Wydał dziesiątki prac naukowych, zbiory poezji, rozprawy filozoficzne, teologiczne i historyczne, autobiografię, książki z gatunku fantasy. Ponadto był dowcipny i miał ogromne poczucie humoru.

Pomocna literatura: White, Michael. C. S. Lewis : chłopiec, który spisał dzieje Narni. Warszawa 2007. ISBN 978-8371 635-64-9.

Kontakt z autorem: u.tobolska@wroclaw.dbp.wroc.pl

Przez całe życie Lewisem targały sprzeczne uczucia. Niespecjalnie lubił dzieci, a napisał jedną z najbardziej mądrych powieści głównie dla nich. Nie akceptował homoseksualistów, choć jego wieloletni przyjaciel Arthur Greeves wła-

1 . Attenborough, Richard. (reż.). Cienista dolina. [film]. 1 993.

43

Urszula Tobolska Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

ODNIESIENIA CHRZEŚCIJAŃSKIE W POWIEŚCI C.S. LEWISA „LEW, CZAROWNICA I STARA SZAFA” Wyobraź sobie mnie, samego w tamtym pokoju w Magdalen, noc po nocy czującego – kiedykolwiek mój umysł odrywał się choć na sekundę od pracy – stałe, nieuchronne zbliżanie się Tego, którego tak gorąco pragnąłem nie spotkać.

W końcu to, czego tak bardzo się obawiałem, przyszło na mnie.

W święto Trójcy Świętej 1929 roku ustąpiłem.

Uznałem, że Bóg jest Bogiem i uklęknąłem, by się modlić, być może jako najbardziej przybity i uparty nawrócony w Anglii tej nocy.

C.S. Lewis - autor "Opowieści z Narni"

Autor: David Bedell Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Narnian.world.map.jpg Praca udostępniana na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0.

ratury dziecięcej. Lewis wykorzystał prawie wszystkie elementy poetyki baśniowej, jakimi są m.in.: zła królowa, zwierzęta mówiące ludzkim głosem, fantastyczne stworzenia czy walka dobra ze złem.

Tak mówi o swoim nawróceniu na wiarę chrześcijańską pisarz, którego najbardziej znane dzieło to Opowieści z Narni . Lewis po 1 937 roku zaczął zastanawiać się nad zwróceniem się w stronę prozy fantastycznonaukowej, gdzie również mógłby wyrazić swoje zainteresowanie kwestiami moralności i wiary. Opowieści z Narni to nie tylko dziecięca powieść fantasy, zaliczana do ścisłego kanonu światowej lite-

Jest to również obfitująca w symbole opowieść o sprawach uniwersalnych, a przede wszystkim chrześcijańskich. Piękno Narni jest ukryte przed naszymi oczami. By je 44

odnaleźć potrzebna jest pewna szczególna dyspozycja. Sekretu tego uczy nas jeden z bohaterów innej powieści pt. „Mały Książę” Antoine’ a de Saint Exupery’ ego:

„Dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu” .

Z całego cyklu siedmiu części Opowieści z Narni , to właśnie pierwsza z nich, zatytułowana Lew, czarownica i stara szafa, jest najbardziej metaforyczna. Akcja powieści rozgrywa się w Anglii podczas drugiej wojny światowej. Kiedy rozpoczęły się naloty bombowe na Londyn, wiele rodzin zmuszonych było opuścić to miasto. Właśnie po jednym z takich nalotów czworo rodzeństwa: Łucja, Edmund, Zuzanna i Piotr trafia do starego domu, w którym mieszka zdziwaczały profesor. Jest on posiadaczem wysłużonej, intrygującej dzieci szafy. Właśnie ten mebel stał się impulsem do napisania powieści o fantastycznej krainie. Dzieci są zainteresowane jej zawartością.

Autor: Dave_S Źródło: http://www.flickr.com/photos/david_e_smith/3241 423546/ Zdjęcie udostępnianie na licencji Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)

czytająca ją osoba dorosła dostrzeże odniesienia do wydarzeń odnajdywanych w Nowym Testamencie.

Jednym z motywów chrześcijańskich widocznych w powieści jest informacja o pojawieniu się w krainie lwa o imieniu Aslan – legalnego władcy Narni. Jego przyjście przepowiada pan Bóbr – pozytywna postać baśni. Mówi o tym czwórce rodzeństwa: „Powiedziałem wam, że on jest Królem”. Zjawienie się Aslana – króla zapowiada kres rządom Czarownicy.

Okazało się, że wejście do szafy skutowało przejściem do baśniowej krainy zwanej Narnią, gdzie mieszkają fauny i zwierzęta mówiące ludzkim głosem. Światem tym rządzi Biała Czarownica, samozwańczo nazwana królową Narni. Jest przekonana, że nieustannie ktoś czyha na jej koronę. Każdy, kogo podejrzewa o ten zamiar, zostaje przez jej czary zamieniony w kamień. Za sprawą niedobrej królowej w krainie panuje terror i wieczna zima.

„Zło zostanie naprawione, Gdy w tę Aslan przyjdzie stronę; A gdy głośno on zaryczy, Znikną smutki i gorycze; A gdy zębem wkoło błyśnie, Zimę nagła śmierć uciśnie, A gdy grzywą złotą wstrząśnie Da początek wiecznej wiośnie”.

W tym artykule chciałabym przybliżyć chrześcijańskie motywy w powieści Lewisa. Przeciętny czytelnik nie wie, że dzieło to w swej treści jest również dziełem religijnym i katolickim, gdyż Bóg nie jest bowiem ukazany tu jasno i wyraźnie.

Czytające powieść dzieci będą traktowały ją jako cudowną baśń. Ale już wnikliwie

By tak się stało Aslan musi przybyłych z świata ludzi czterech władców posadzić na 45

Na kartach powieści odnaleźć można jeszcze wiele innych podobieństw fikcyjnej postaci lwa Aslana do Jezusa Chrystusa.

Sama obecność Aslana przywraca życie całej krainie, m.in. Aslan odczarowuje wszystkie istoty zamienione przez czarownicę w kamień. Podobnie za czasów Jezusa ludzie poznawali zbawiennego działania dobra rozprzestrzeniającego się za sprawą Jezusa, jak m.in. wskrzeszanie przez Jezusa zmarłych.

czterech tronach. Ten istotny warunek proroctwa – pojawienie się potomków z rodu Adama i Ewy – musi się spełnić.

Czarownica zna tę przepowiednię i wie czym grozi pojawienie się w jej królestwie czwórki dzieci. Nie chce dopuścić, by odebrano jej władzę. Zamiarem jej jest odnalezienie dzieci, a następnie ich zgładzenie.

Gdy rodzeństwo przybywa do Narni, obiecuje młodszemu z dwójki braci (Edmundowi), że uczyni go księciem. Żąda w zamian, by przyprowadził do niej pozostałe rodzeństwo.

Jednak najważniejszym odniesieniem do treści biblijnych jest fragment opisujący śmierć Aslana. W nocy Aslan oddala się od obozowiska, w którym przebywał wraz z trójką rodzeństwa i kieruje się w stronę Kamiennego Stołu. Tam dobrowolnie oddaje się w ręce Czarownicy. Jezus też podjął samotną modlitwę w Ogrójcu do Boga Ojca, po czym dobrowolnie oddał się w ręce Poncjusza Piłata.

Zgodnie z tradycją chrześcijańską na świecie pojawia się Jezus Chrystus, którego nadejście poprzedziło proroctwo Izajasza, zawarte w księgach Starego Testamentu. Sam fakt, że Aslan ukazany jest w książce jako lew (a nie inne zwierzę), ma również odniesienie do tradycji chrześcijańskiej. Chrystus jest zapowiedzianym Mesjaszem, którego utożsamiano z biblijnym „Lwem Judy”. Jan Ewangelista w swojej apokaliptycznej wizji nawiązuje do tego wprost (Ap 5,5):

Aslan jest wyśmiewany przez podwładnych Czarownicy, którzy biją go i szydzą z niego („i znowu ryk szyderczego śmiechu zagrzmiał nad tłumem jej poddanych”), a potem zakładają mu na pysk kaganiec „Nałóżcie mu kaganiec! – rozkazała Czarownica”).

Rozochoceni tym, że król zwierząt nie stawia im najmniejszego oporu ostatecznie obcinają lwu grzywę „(]) gdy jeden z ogrów wysunął się do przodu z nożycami do strzyżenia owiec w ręku i nachylił się nad głową Aslana. Rozległ się szybki zgrzyt nożyc i masy wijącego się złota zaczęły spadać na ziemię”.

Cierpienia zadawane bezbronnemu lwu są paralelą Drogi Krzyżowej Jezusa Chrystusa. Żołnierze rzymscy zakładają Jezusowi koronę cierniową na skronie i odzierają go z szat.

„I mówi do mnie jeden ze Starców: "Przestań płakać: Oto zwyciężył Lew z pokolenia Judy, Odrośl Dawida, tak że otworzy księgę i siedem jej pieczęci".

Rządzący w czasie narodzin Chrystusa Herod, dowiedziawszy się, że nowonarodzone dziecko ma być królem żydowskim.

Dopuścił się zatem zbrodni na nowonarodzonych dzieciach płci męskiej. Na szczęście „Anioł Pana ukazał się we śnie Józefowi i powiedział: Wstań, weź Dziecko i Jego matkę i uciekaj do Egiptu. Bądź tam, aż ci powiem, bo Herod będzie szukał tego Dziecka, aby Je zabić" (Mt 2,1 3).

46

Podobnie jak Jezus umierając odkupił grzechy ludzkie, Aslan odkupił grzech Edmunda (jego zdradę). Powrót Aslana do świata żywych oznacza kres obowiązywania czarów złej królowej i oznacza nowy porządek. „W obecności przyjaciół i przy dźwiękach trąb Aslan ukoronował uroczyście wszystkich czworo i powiódł ich do czterech tronów wśród ogłuszających okrzyków: „Niech żyje król Piotr! Niech żyje królowa Zuzanna! Niech żyje król Edmund! Niech żyje królowa Łucja!”.

Wreszcie upojona zwycięstwem Czarownica zadaje Aslanowi śmiertelny cios nożem, ogłaszając tym samym swoje zwycięstwo. Podobnie przebity został bok Jezusa Chrystusa.

Po nocy spędzonej przez dzieci na opłakiwaniu króla Narni, rankiem budzi je donośny hałas pękającego Kamiennego Stołu, na którym umarł Aslan. Łucja i Zuzanna dostrzegły przełamany stół i tajemnicze zniknięcie Aslana. „Och! Och! Och! - wykrzyknęły dziewczynki i pobiegły do Stołu.

Och, tego już ZA wiele! - łkała Łucja. Mogli chociaż ciało zostawić w spokoju”.

Analogicznie Zmartwychwstanie Jezusa daje również początek nowych relacji z ludźmi.

Paralela do Ewangelii, co autor Opowieści z Narn i uczynił z wielkim taktem, w największym stopniu decyduje o ponadczasowym przesłaniu opowieści. Lewisowi udało się napisać wspaniałą baśń, uwielbianą przez całe pokolenia dzieci. Zawarte w niej przesłanie świadczy niewątpliwie o mądrości książki. Aslan, choć jest przecież fikcyjną postacią, symbolizuje Chrystusa. Jego postępowanie jest bardzo szlachetne. Można je porównać do czynów i słów samego Jezusa Chrystusa.

Analogie ewangeliczne z całą pewnością pogłębiają wymiar baśniowej tradycji walki dobra ze złem.

Okazało się, że Lew Aslan powrócił do życia. Chrystus też powstał z martwych.

Kamień, który został wtłoczony do grobu, został odsunięty, a uczniowie nie znaleźli w grobie martwego Chrystusa. Świadkami zmartwychwstania Chrystusa w Ewangelii są też kobiety: „Po upływie szabatu, o świcie pierwszego dnia tygodnia przyszła Maria Magdalena i druga Maria obejrzeć grób. A oto powstało wielkie trzęsienie ziemi. Albowiem anioł Pański zstąpił z nieba, podszedł, odsunął kamień i usiadł na nim. Postać jego jaśniała jak błyskawica, a szaty jego były białe jak śnieg. Ze strachu przed nim zadrżeli strażnicy i stali się jakby umarli.

Anioł zaś przemówił do niewiast: «Wy się nie bójcie! Gdyż wiem, że szukacie Jezusa Ukrzyżowanego. Nie ma Go tu, bo zmartwychwstał, jak powiedział. Chodźcie, zobaczcie miejsce, gdzie leżał. A idźcie szybko i powiedzcie Jego uczniom: Powstał z martwych i oto udaje się przed wami do Galilei. Tam Go ujrzycie. Oto, co wam powiedziałem». Pośpiesznie więc oddaliły się od grobu, z bojaźnią i wielką radością, i biegły oznajmić to Jego uczniom (Mt 28,1 -8 ).

Chcę zachęcić czytelników do odnajdywania wszystkich alegorii w kolejnych księgach całego cyklu Opowieści z Narni , na który składają się: omawiany w artykule Lew, czarownica i stara szafa i następne księgi. W dalszej kolejności są to: Książę Kaspian (dwie pierwsze doczekały się ekranizacji), Podróż wędrowca do Świtu , Srebrne krzesło, Koń i jego chłopiec, Siostrzeniec czarodzieja, Ostatnia bitwa. Każda z części cyklu ma swój motyw przewodni. Lewis proponuje czytelnikowi 47

1 . Gulisano, Paolo. C.S. Lewis : od Narnii do Ewangelii. Tł. Joanna Skoczylas. Poznań 200. ISBN 83-7033-583-7.

2. Rogers, Jonathan. Świat według Narnii : chrześcijańskie znaczenie niezwykłych opowieści C. S. Lewisa. Tł. Marcin Nowicki. Poznań 2005. ISBN 978-83-751 6-281 3.

w każdej z nich inny świat. W omawianym opowiadaniu kryje się opowieść o ukrzyżowaniu i zmartwychwstaniu Chrystusa.

W powieści Siostrzeniec czarodzieja znajdziemy opowieść o tym, jak zło wkracza do Narni, Srebrne krzesło to nieustanna duchowa walka przeciwko mocom ciemności, a Ostatnia bitwa opowiada o Sądzie Ostatecznym i stworzeniu nowego świata. Aslan jest jedyną postacią występującą w każdej części cyklu. Ma decydujący wpływ na losy innych bohaterów, którzy doświadczaj przemiany w dobro.

Cytaty zaczerpnięto z dzieł:

C.S. Lewis. Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa. Il. Pauline Baynes, Tł. Andrzej Polkowski. Poznań 2005. ISBN 83-7278-1 80-X. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu : najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem. Częstochowa 2009. ISBN 978-83-7424-1 96-9.

Pomocą dla poszukujących niech będzie literatura przedmiotu wykorzystana do napisania tego felietonu:

Kontakt z autorem: u.tobolska@wroclaw.dbp.wroc.pl

48

Anna Chawawko Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

KONSPEKT LEKCJI Z JĘZYKA POLSKIEGO „W kręgu przyjaźni i w pętli wrogów” FORMY ORGANIZACYJNE LEKCJI:

Czas: 90 minut Klasa: VI SP

- zbiorowa - jednostkowa - indywidualna

TEMAT LEKCJI:

W kręgu przyjaźni i w pętli wrogów.

METODY:

CEL GŁÓWNY:

- swobodne wypowiedzi uczniów (pogadanka) - praca z tekstem

Odczytywanie sensu moralnego i formułowanie wniosków uogólniających sens utworu ; walka dobra i zła jako odwieczny motyw literacki.

MATERIAŁY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE: - brystol x2 - kartki papieru - magnesy - tablica - zeszyt, ołówek

CELE OPERACYJNE:

1 . Uczeń dostrzega analogię pomiędzy fragmentem Biblii a Opowieściami z Narni.

2. Uczeń potrafi scharakteryzować postać Aslana i Białej Czarownicy.

3. Uczeń odtwarza wydarzenia z lektury.

4. Uczeń dostrzega nadrzędną wartość dobra.

5 Uczeń potrafi wyszukać odpowiednie fragmenty w książce.

6. Uczeń potrafi przyporządkować postacie do dwóch grup: postaci pozytywnych i negatywnych.

7. Uczeń potrafi argumentować swój wybór odnośnie postaci.

8. Uczeń doskonali umiejętność słuchania.

9. Uczeń potrafi opisać świat Narni z czasów panowania Białej Czarownicy, działań Aslana i świata Narni po zwycięskiej bitwie Piotra.

BIBLIOGRAFIA:

- C.S. Lewis. Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa. Il. Pauline Baynes, Tł. Andrzej Polkowski. Poznań 2005.

- Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu : najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem. Częstochowa 2009. „Upadek pierwszych ludzi”, s. 38-40.

- Żuchowska, W. Opowieści z Narni czyli WIELKA PODRÓŻ. Lew, czarownica i stara szafa, Wydawnictwo edukacyjne, Kraków 2000.

- Scenariusz lekcji – szkoła podstawowa, kl. VI : cykl lekcji. [online].[dostęp: 1 6 stycznia 201 4]. Dostępny w WWW: 49

http://www.doradca.wombb.edu.pl/jpolski/narni.htm.

CZĘŚĆ WSTĘPNA Witam uczniów. Sprawdzam obecność.

Proszę, aby w międzyczasie uczniowie wykonali wizytówki (3 min.)

Autor: Calvin Dellinger Źródło: http://www.flickr.com/photos/cstreetus/4050002677/ Zdjęcie udostępniane na licencji Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)

Czytam uczniom fragment z Biblii. Proszę ich, aby opowiedzieli o kim jest mowa w tekście i o czym ów tekst traktuje. Pytam uczniów dlaczego omawiamy właśnie ten fragment?

Pytam ich czy widzą pewną analogię pomiędzy Tekstem z Biblii a Opowieściami z Narni . Jakie są podobieństwa? (8 min.)

• Uczniowie uważnie słuchają tekstu. Odpowiadają na pytania.

• Uczeń odpowiada na pytania. Doskonali umiejętność słuchania.

• Fragment ten jest znany uczniom z różnych tekstów kultury.

• Uczniowie charakteryzują obie postacie.

Informacje zapisują w zeszytach, w tabelce.

Następnie proszę, aby do każdej cechy odnaleźli odpowiednie fragmenty tekstu (8 min.)

• Uczniowie wyszukują w lekturze odpowiednie fragmenty tekstu (praca z tekstem/książką: „Lew, czarownica i stara szafa”).

Wspólnie sprawdzamy zadanie (3 min.)

Pokazuję uczniom slajdy - obrazy różnych malarzy, które mówią o zerwaniu owocu zakazanego z drzewa poznania Dobra i Zła. Omawiam je (5 min.)

• Uczniowie oglądają poszczególne obrazy.

Zapisuję na tablicy temat lekcji: „W kręgu przyjaźni i w pętli wrogów” (2 min.)

• Uczniowie zapisują w swoich zeszytach temat lekcji.

Rozmawiamy na temat dobra i zła przedstawionego w lekturze. Wspólnie omawiamy dobro i zło we współczesnym świecie.

Przytaczam postawę Prometeusza, a także postaci ewangeliczne. Mówimy o problemie odwiecznej walki dobra ze złem (1 0 min.)

• Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela.

• Uczeń odtwarza wydarzenia z lektury.

Dostrzega nadrzędną wartość dobra

CZĘŚĆ WŁAŚCIWA

Dzielę uczniów na grupy (wg listy z dziennika). Pięć grup po cztery osoby (2 min.)

Proszę uczniów, aby opisali wygląd, zachowanie, sposób odnoszenia się do innych, opinie o nich formułowane przez mieszkańców Narni, zarówno Aslana jak i Białej Czarownicy. Proszę, aby informacje zapisali w zeszycie, w tabelce (11 min.)

Proszę uczniów, aby zaprojektowali plakat (brystol, ilustracje, nagłówki artykułów) obrazujący świat dobra w opozycji do świata 50

zła (świat współczesny). Sprawdzamy wspólnie zadanie (1 2 min.)

• Uczniowie wykonują zadanie.

• Uczeń selekcjonuje materiały, negocjuje.

Proszę uczniów, aby w swoich zeszytach narysowali tabelkę (zeszyt, tabelka, ołówek i linijka). Proszę aby opisali wnioski dotyczące świata Narni z czasów panowania Białej Czarownicy, działań Aslana i świata Narni po zwycięskiej bitwie Piotra (1 0 min.)

• Uczniowie rysują tabelkę, formułują wnioski.

• Uczeń potrafi opisać świat Narni z czasów panowania Białej Czarownicy, działań Aslana i świata Narni po zwycięskiej bitwie Piotra.

CZĘŚĆ KOŃCOWA Na tablicy zawieszam dwa brystole: pierwszy z napisem „krąg” dobra, na drugim „pętla” zła (brystol, kartki, magnesy).

Na osobnych kartkach mam wypisane postacie pozytywne i negatywne, więc proszę uczniów aby przyporządkowali bohaterów do odpowiednich grup (1 3 min.)

• Uczniowie szukają odpowiednich fragmentów w tekście.

• Uczniowie dzielą postacie pozytywne i negatywne na dwie grupy, argumentując przy tym swój wybór.

Dziękuję uczniom za lekcję i żegnam się z nimi.

Wspólnie sprawdzamy poprawność tabelki (3 min.)

Kontakt z autorem: a.chawawko@wroclaw.dbp.wroc.pl

51

Anna Chawawko Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

KONSPEKT LEKCJI Z JĘZYKA POLSKIEGO „Narnio, przebudź się! Kochaj. Myśl. Mów”

MATERIAŁY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

Czas: 45 minut Klasa: VI SP

- płyta CD z melodią „Powrót do przyrody”.

- karta pracy z tekstem, z lukami do wypełnienia (załącznik nr 1 ).

- karta pracy z rozsypaną (załącznik nr 2).

- karta pracy - tabelka (załącznik nr 3).

- podręcznik „To lubię” dla kl. V, fragment opowiadania ze str. 56-59.

- koperty

TEMAT LEKCJI:

„Narnio, przebudź się! Kochaj. Myśl. Mów” – wizja powstania świata na podstawie fragmentu „Opowieści z Narni” C. S. Lewisa.

CEL GŁÓWNY:

Kształcenie umiejętności odbioru tekstu należącego do gatunku fantasy na przykładzie fragmentu „Powstanie Narni” C.S. Lewisa.

CZĘŚĆ WSTĘPNA Witam uczniów. Sprawdzam obecność (3 min.)

CELE OPERACYJNE:

1 . Uczeń odczytuje ogólny sens utworu.

2. Uczeń wskazuje poszczególne elementy świata stworzone przez Boga opisane w Biblii.

3. Uczeń dostrzega analogię między powstaniem świata narnijskiego i biblijnego.

4. Uczeń potrafi zestawić ze sobą odpowiednie elementy świata przedstawionego (odgłosy i zjawiska).

Rozdaję uczniom koperty z karteczkami z rozsypanką, na których znajdują się kolejne elementy stworzenia świata (wg chrześcijan) (3 min.)

• Uczniowie układają karteczki z rozsypanką.

• Uczeń odwołuje się do wiedzy szkolnej i pozaszkolnej.

FORMY ORGANIZACYJNE LEKCJI:

Pytam, z czym się im kojarzą te elementy.

Proszę o podanie nazwy dzieła, w którym jest zawarty taki opis. Informuję, że w gimnazjum i w liceum będą poznawać fragmenty tego wielkiego tekstu kultury (3 min.)

- zbiorowa - jednostkowa

METODY:

- praca z tekstem - podająca 52

Włączam płytę CD z nagraniem melodii pt. „Powrót do przyrody”. Czytam fragment opowieści pt. „Powstanie Narni”.

• Uczniowie słuchają zarówno muzyki jak i tekstu.

• Uczeń zapoznaje się z tekstem.

• Uczniowie odpowiadają, że elementy kojarzą im się ze stworzeniem świata przez Pana Boga opisanym w Biblii.

• Uczeń odwołuje się do wiedzy szkolnej i pozaszkolnej.

• Warto zachęcić uczniów do podzielenia się wiedzą, prawdopodobnie potrafią podać także nazwę Księgi Rodzaju, w której znajduje się opis stworzenia świata.

Proszę uczniów wypełnienie luk w tekście, w karcie pracy. Uczniowie wyszukują i wskazują zdania z karty pracy w tekście (załącznik nr 1 ) (5 min.)

• Uczniowie wypełniają szczegółowy plan wydarzeń, dzięki temu lepiej rozumieją tekst.

• Uczeń wyszukuje w tekście właściwe informacje.

• Karta pracy (załącznik nr 1 ) - tekst z lukami do uzupełnienia + wyrazy pomocnicze. Podręcznik.

Proszę o ułożenie elementów świata w takiej kolejności, w jakiej zostały stworzone i odczytanie ich (2 min.)

• Uczniowie po poprawnym ułożeniu karteczek odczytują kolejno stworzone elementy świata.

Pytam uczniów, czy znają jeszcze jakieś inne opisy powstania świata (mitologia, literatura piękna – przykłady.

• Uczniowie krótko prezentują różne opisy powstania świata.

Proszę uczniów, aby odpowiedzieli na następujące pytania (są to pytania sprawdzające czy dobrze zrozumieli tekst metoda ćwiczeniowa) (3 min.): - co było na początku? (na początku było NIC),

Jeśli nie wspomną o książce Lewisa, staram się naprowadzić uczniów na to, aby wymienili tytuł „Opowieści z Narni”.

CZĘŚĆ WŁAŚCIWA

Autor: Kathleen Franklin Źródło: https://www.flickr.com/photos/kathycsus/407031 203/ Zdjęcie udostępniane na licencji Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)

Zapisuję na tablicy temat: „Narnio, przebudź się! Kochaj. Myśl. Mów”- wizja powstania świata na podstawie fragmentu opowiadania pt. „Powstanie Narni” C. S. Lewisa (2 min.)

• Uczniowie zapisują na tablicy temat lekcji Proszę, aby dzieci zamknęły oczy, wsłuchały się w melodię i słuchały czytanego przeze mnie tekstu (1 0 min.)

• Uczniowie zamykają oczy i słuchają tekstu.

• Uczeń dzięki muzyce lepiej przyswaja fragment opowieści. Muzyka pobudza wyobraźnię ucznia.

53

CZĘŚĆ KOŃCOWA

- co sprawiło, że w ciemności pojawiły się gwiazdy? (Pierwszy Głos sprawił, że pojawiły się gwiazdy), - co nastąpiło po ciemności? (po ciemności nastąpiła jasność), - kim był Śpiewający? (Śpiewającym był Lew), - co wydobywało się z paszczy Lwa? (z paszczy Lwa wydobywał się GŁOS PIEŚŃ), - co robił śpiewający Lew? (Lew stwarzał świat Narni), - jakie zwierzęta zostały stworzone przez Lwa? (krety, psy, jelenie, żaby, pantery, leopardy, dzikie koty, ptaki, motyle, pszczoły, słoń, bobry, króliki) - jaką czynność wykonywał Lew, wybierając po dwie pary zwierząt? (dotykał końcem swojego nosa, nosy zwierząt).

Proszę wybranych uczniów o to, aby krótko opowiedzieli, jak powstała Narnia? Pytam ich także, jak rozumieją ostatni akapit z tekstu („Narnio, Narnio, Narnio, przebudź się! Kochaj. Myśl. Mów]”) (5 min.)

• Uczniowie krótko opowiadają jak powstała Narnia i jak rozumieją ostatni akapit (ostatni akapit mówi o tym jak Aslan tchnął życie we wszystko co stworzył, tak jak Pan Bóg ukształtował człowieka z prochu ziemi i tchnął w niego tchnienie życia, wskutek czego stał się człowiek istotą żywą).

• Uczeń doskonali umiejętność opowiadania.

• Uczeń tworzy krótką, spójną wypowiedź.

• Uczeń dostrzega analogię pomiędzy powstaniem świata narnijskiego i biblijnego.

Pytam uczniów, dlaczego Aslan jako pierwszego użył słowa „Kochaj”? Dlaczego miłość dla Aslana jest tak bardzo ważna?

• Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela.

• Uczeń wyjaśnia metaforyczny sens opowiadania.

• Uczeń potrafi wartościować zjawiska.

Rozdaję uczniom kartę pracy z tabelką. W pierwszej kolumnie znajdą się: elementy świata przedstawionego, w drugiej: odgłosy/zjawiska. Dzieci uzupełniają tabelkę z pomocą tekstu (8 min.)

TABELKA:

Zadanie domowe (1 min.)

• Uczniowie potrafią wyszukać odpowiednie elementy świata przedstawionego i dopasować do nich odgłosy/zjawiska.

• Uczeń potrafi zestawić ze sobą odpowiednie elementy świata przedstawionego i odgłos/zjawiska.

Napisz skąd, według ciebie, wzięło się zło na świecie? (w oparciu o świat Narni lub świat w Biblii - Księga Rodzaju, a także mitologię - do wyboru) Proszę, aby na następną lekcję uczniowie przynieśli wycinki z gazet, nagłówki z artykułów, tytuły wiadomości mówiące o dobru 54

Rozwiązanie tekstu:

i złu na świecie.

Dziękuję za lekcję, żegnam się z uczniami.

1 . Na początku było - NIC .

2. Dzieci nie widziały się nawzajem, taka była ciemność.

3. Z daleka zaczął dochodzić śpiew.

4. Wydobywająca się spod ziemi pieśń nie miała słów, raczej melodię.

5. Zieleń rozlewała się wokół niego jak woda z potężnego źródła, a potem płynęła po zboczach gór jak fala.

6. Przez cały czas Lew krążył po okolicy nie przestając śpiewać.

7. Gdziekolwiek się spojrzało, powierzchnia łąki wybrzuszała się w dziwaczne garby.

8. Krety wychodziły z małych krecich pagórków, jak to się dzieje w Anglii .

9. Pszczoły rzucały się do pracy obsiadając kwiaty, jakby nie miały ani chwili do stracenia.

1 0. Po raz pierwszy w tym dniu zapanowała całkowita cisza, jeżeli nie licząc szemrania wody w rzece.

11 . Lew wpatrywał się w zwierzęta, tak jakby chciał je spalić swoim spojrzeniem.

1 2. Lew otworzył pysk, ale tym razem nie wydobył się z niego żaden dźwięk, lecz długie, ciepłe tchnienie.

1 3. Najgłębszy, najdzikszy głos mówił: Narnio, Narnio, Narnio!

Karta pracy-załącznik nr 1 Korzystając z fragmentu opowiadania, proszę wpisać brakujące słowa używając poniższych wyrazów: 1 . Na początku było]] 2. Dzieci nie widziały się nawzajem, taka była ]]..

3. Z daleka zaczął dochodzić ]]].

4. Wydobywająca się spod ziemi pieśń nie miała ]], raczej melodię.

5. ]]] rozlewała się wokół niego jak woda z potężnego źródła, a potem płynęła po zboczach gór jak ]].. .

6. Przez cały czas ].. krążył po okolicy nie przestając śpiewać.

7. Gdziekolwiek się spojrzało, powierzchnia ]] wybrzuszała się w dziwaczne garby.

8. ]] wychodziły z małych krecich pagórków, jak to się dzieje w ]]. .

9. ]]. rzucały się do pracy obsiadając ]] , jakby nie miały ani chwili do stracenia.

1 0. Po raz pierwszy w tym dniu zapanowała całkowita ].., jeżeli nie licząc szemrania ]]. w rzece.

11 . Lew wpatrywał się w ]]] , tak jakby chciał je spalić swoim spojrzeniem.

1 2. Lew otworzył pysk, ale tym razem nie wydobył się z niego żaden ]]., lecz długie, ciepłe tchnienie.

1 3. Najgłębszy, najdzikszy głos mówił: ]]., ]]., ]]. !

Karta pracy-załącznik nr 2 ŚWIATŁO WODA LĄDY I MORZA JASNOŚĆ DNIA I CIEMNOŚĆ NOCY ZWIERZĘTA CZŁOWIEK ODPOCZYNEK W DNIU ŚWIĘTYM

(śpiew, woda, ciemność, NIC, zieleń, Narnia, fala, Lew, krety, kwiaty, słowa, cisza, zwierzęta, Anglia, dźwięk, pszczoły, łąki)

Kontakt z autorem: a.chawawko@wroclaw.dbp.wroc.pl

55

Anna Chawawko Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

KONSPEKT LEKCJI Z JĘZYKA POLSKIEGO „Córki Ewy i synowie Adama - charakterystyka porównawcza bohaterów Lwa, czarownicy i starej szafy C.S.Lewisa”

MATERIAŁY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

Czas: 45 minut Klasa: VI SP

TEMAT LEKCJI:

- karta pracy - załącznik nr 1 - tablica, zeszyt - kartki z numerami grup

rownicy i starej szafy C.S.Lewisa.

CZĘŚĆ WSTĘPNA

CEL GŁÓWNY:

Witam uczniów. Sprawdzam obecność (2 min.)

Córki Ewy i synowie Adama - charakterystyka porównawcza bohaterów Lwa, cza-

Kształcenie umiejętności pisania charakterystyki bohaterów Opowieści z Narni .

Na tablicy zawieszam zdjęcia Edmunda, Piotra, Zuzanny i Łucji (tablica, magnesy, zdjęcia -kadry z filmu Lew, czarownica i stara szafa).

Proszę aby uczniowie przyjrzeli się bohaterom i powiedzieli jak powinna wyglądać charakterystyka postaci (5 min.)

• Uczniowie oglądają zdjęcia, mówią jak powinna wyglądać charakterystyka postaci.

CELE OPERACYJNE:

1 . Uczeń wie jak powinna wyglądać charakterystyka postaci.

2. Uczeń potrafi napisać charakterystykę postaci.

3. Uczeń potrafi wskazać różnice pomiędzy cechami charakteru rodzeństwa.

4. Uczeń potrafi umiejętnie nazywać cechy bohaterów.

FORMY ORGANIZACYJNE LEKCJI:

Zapisuję na tablicy, w punktach, zasady pisania charakterystyki. Karta pracy - załącznik nr 1 (2 min.)

• Uczeń wie, jak powinna wyglądać charakterystyka postaci.

- zbiorowa - jednostkowa - indywidualna

METODY:

- praca w grupie - podająca 56

CZĘŚĆ WŁAŚCIWA

CZĘŚĆ KOŃCOWA

Dzielę uczniów na grupy (podział na cztery grupy (po 5 uczniów w każdej) wg listy w dzienniku. Każda grupa otrzymuje ode mnie kolorową karteczkę z numerem grupy, wybierają lidera (1 min.)

Każda z grup ma za zadanie scharakteryzować jednego bohatera: gr. I. charakteryzuje Edmunda, gr. II. Piotra, gr. III. Zofię, a IV. Łucję (1 2 min.)

• Uczeń potrafi napisać charakterystykę postaci.

Pytam kilkoro uczniów, który z bohaterów podobał się im najbardziej i dlaczego? (3 min.)

• Uczeń potrafi umiejętnie nazywać cechy bohaterów.

Zadaję zadanie domowe. Proszę uczniów aby napisali charakterystykę swojej siostry lub brata (2 min.)

• Uczeń potrafi napisać charakterystykę postaci.

Dziękuję za lekcję i żegnam się z uczniami.

Lider każdej z grup odczytuje swoje propozycje charakterystyki (3 min.)

Proszę aby uczniowie wspólnie porównali rodzeństwo, zwracając uwagę na ich wiek, cechy charakteru, usposobienie, na okoliczności, sytuacje, w jakich się znaleźli (Piotr i Łucja) itp. (3 min) • Uczeń potrafi porównać postacie, wskazać podobieństwa i różnice pomiędzy nimi.

Karta pracy - załącznik nr 1 Elementy charakterystyki postaci:

WSTĘP

- przedstawienie postaci

ROZWINIĘCIE

Proszę aby narysowali w zeszytach tabelkę (dwie kolumny). Wskazują podobieństwa i różnice pomiędzy rodzeństwem (ich cechy charakteru) (7 min.)

• Wskazują podobieństwa i różnice pomiędzy rodzeństwem.

- wygląd zewnętrzny - charakter bohatera (stosunek do innych ludzi) - usposobienie - umysłowość (zdolności, zainteresowania, hobby)

Uczniowie popierają cytatami bądź przywołują różne sytuacje, które mogą wykazać różne cechy bohaterów w ich zachowaniu (5 min.)

• Uczniowie wyszukują odpowiednie cytaty w książce.

ZAKOŃCZENIE - ocena postaci

Kontakt z autorem: a.chawawko@wroclaw.dbp.wroc.pl

Notatkę zapisuję na tablicy.

57

Alina Dyrek Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

PUBLIKUJ SWOJE PRACE W NOWOCZESNEJ FORMIE W SERWISIE ISSUU opis procesu publikowania

Możliwości jakie daje Internet, pozwalają na szeroki wybór różnych sposobów publikacji prac, które tworzymy podczas pracy w szkole czy bibliotece, a także prac pisanych przez uczniów.

Często podczas publikacji prac poprzestajemy na umieszczeniu jej na stronie internetowej, pliku pdf czy też pozostawiamy naszą pracę do opublikowania w najzwyczajniejszym edytorze tekstu. Co jednak możemy zrobić, jeżeli chcemy spróbować nowego sposobu publikacji? Jakiego programu lub serwisu użyć, aby nasza praca – czasopismo, książka, referat lub też prace naszych uczniów zostały opublikowane w ciekawej, przejrzystej i nowoczesnej formie?

Do tego celu można skorzystać z serwisów, wykorzystujących nowsze technolo-

gie takie jak Issuu czy Calaméo – bezpłatne serwisy, umożliwiające publikowanie, udostępnianie, a także zbieranie i czytanie dokumentów Internecie w formie magazynów. Treść opublikowana w tych serwisach wygląda atrakcyjnie i przypomina dokumenty drukowane, nawet poprzez imitację przewracanych kartek, dzięki przekonwertowaniu ich do formatu Flash.

Popularność tych narzędzi kryje się w ich intuicyjności i prostocie obsługi. W celu umieszczenia swojej pracy w serwisie Issuu trzeba wykonać kilka prostych kroków - wystarczy zarejestrować się w serwisie, przekonwertować swoją pracę na plik pdf, a następnie w bardzo łatwy sposób wgrać ją do Issuu.

W artykule skupię się na pierwszym przytoczonym przeze mnie serwisie – Issuu.

Oprócz prezentacji informacji o samym serwisie, pokażę krok po kroku – poprzez samouczki video, jak publikować w nim swoje prace.

58

Natomiast w starszych edytorach należy najpierw zainstalować tzw. wirtualną drukarkę, która pozwała na konwersję dokumentu na plik PDF, poprzez wybór tej drukarki w opcji drukowania w programie.

Maksymalny rozmiar pliku przesyłanego do serwisu Issuu nie powinien przekraczać 500 stron i 1 00 MG. Opublikowana praca może być później osadzona (nie licząc serwisu Issuu) na własnej stronie internetowej lub na blogu. Publikację wgraną do Issuu czytelnik może także pobrać w formacie pdf na swoje urządzenie.

O tym jak zainstalować wirtualną drukarkę PDF Creator, a następnie dzięki niej przekonwertować dokument z edytora Word do PDF pokazuję z samouczku w formie filmu. Zapraszam do obejrzenia:

Wśród plików, które obsługuje Issuu są: PDF, Word (DOC), PowerPoint (PPT), Open Office (ODS, ODP), WordPerfect (WPD), Rich Text Format (RTF), Star Office (SXI, SXW). Spośród nich najbardziej polecam plik PDF, ponieważ dzięki przesłaniu publikacji do serwisu w tym formacie, nie spotka nas niespodzianka w postaci przesunięć tekstu czy zdjęć po opublikowaniu pracy.

Kliknij w obrazek, by przejść do filmu.

Jak przekonwertować dokument z edytora Word na plik PDF Jak zarejestrować się na platformie Issuu

Nie każdy wie jak przekonwertować plik z edytora tekstu takiego jak Word do formatu PDF. Jak pokonać tę pierwszą trudność? Postaram się to wyjaśnić. Jeśli chodzi o nowszy edytor Microsoft Word 201 0, wystarczy wejść w Plik/Zapisz jako, a następnie wybrać spośród formatów plik PDF.

Kolejnym krokiem w drodze do publikowania swoich prac w Issuu jest bezpłatna rejestracja w serwisie. Istnieje możliwość rejestracji poprzez adres naszej poczty elektronicznej, konto Facebook, Google lub LinkedIn. Zarejestrować może się każda dorosła osoba. Jeśli chcemy, aby nieletni uczniowie publikowali prace w serwisie, konto powinien założyć nauczyciel. Możemy zarejestrować się jako czytelnik lub jako wydawca – jeżeli chcemy publikować prace – rejestrujemy się jako wydawca i wybieramy bezpłatne konto.

W nastepnym filmie pokazuję, jak wypełnić formularz rejestracji, aby wgrać publikację do Issuu.

Kliknij w obrazek, by przejść do filmu.

59

Jak wgrać publikację do Issuu

Jak edytować spis treści i hiperłącza w publikacji

Publikacja prac jest bardzo intuicyjna – wystarczy się zalogować, a następnie kliknąć przycisk Upload (prześlij) i wyszukać na komputerze plik, który chcemy wgrać do serwisu lub po prostu przeciągnąć go do ukazującej się ramki. Później należy dodać tytuł publikacji oraz jej krótki opis.

Można też wybrać datę wydania dokumentu, jeśli chcemy opublikować ją później. Podczas przesyłania możemy zaznaczyć, że chcemy, aby nasi czytelnicy mieli możliwość pobrania naszej pracy.

Kolejnych kilka kroków, które możemy zrobić już po opublikowaniu pracy, sprawi, że naszym czytelnikom łatwiej będzie się po niej poruszać. Jeżeli w naszej publikacji umieściliśmy spis treści, warto go uaktywnić, poprzez edycję publikacji. Dzięki temu po kliknięciu na tytuł w spisie treści, praca będzie otwierała się na pożądanej przez nas stronie.

Po wgraniu publikacji do Issuu, program uaktywnia większość linków, które znajdują się w tekście pracy. Niestety linki, które są wpisane w dwóch linijkach często są nieaktywne lub źle działają. Zdarza się to zwłaszcza wówczas, kiedy nasza publikacja podzielona jest na kolumny, tak jak to często dzieje się w czasopismach. Issuu daje możliwość szybkiej i prostej naprawy tego stanu rzeczy.

Jeśli chcemy, aby nasza opublikowana już praca była dostępna tylko dla nas lub dla osób, którym podamy do niej link, istnieje możliwość zastrzeżenia sobie takiego warunku. Możemy opublikować tylko 25 takich prywatnych publikacji. Tego limitu nie ma przy publikacjach udostępnianych wszystkim.

W kolejnym filmie pokazuję jak przejść przez wszystkie te kroki związane z przesyłaniem publikacji do Issuu:

Poprzez edycję dokumentu można też dodawać przyciski dotyczące takich działań jak pobieranie dokumentu, przejście np. do konkretnej – np. 4 lub pierwszej czy ostatniej strony.

Kliknij w obrazek, by przejść do filmu.

60

W samouczku filmowym pokazuję w jaki sposób uaktywnić spis treści i hiperłącza, w publikacji wgranej do Issuu:

Kliknij w obrazek, by przejść do filmu.

Kontakt z autorem: a.dyrek@wroclaw.dbp.wroc.pl

61

Edyta Wzorek Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu.

Filia w Wałbrzychu

MOJE PASJE zachwyt kinem francuskim

Autorka artykułu preferuje francuską kinematografię, gdyż jej zdaniem, historie opowiadane dzięki X Muzie zaciekawiają i dostarczają wzruszeń. Uważa filmy francuskie za bardzo interesujące ze względu na dobrą reżyserię i grę aktorską oraz ciekawą fabułę. Nie zapominajmy, że miejscem, w którym zorganizowano po raz pierwszy seans filmowy, była właśnie Francja. Kinematografię zapoczątkowali bracia Lumière. Oddajmy głos autorce, która zechciała podzielić się wrażeniami o jednym z obejrzanych przez siebie filmów, zaliczając go w poczet tych niezapomnianych obrazów.

Zainteresowana kinem, szczególnie francuską produkcją filmową, nie mogę nie wspomnieć o obrazie Remi Bezanҫon „Dzień, który odmienił twoje życie”. Fantastyczne, ciepłe kino obyczajowe, z niebywałą subtelnością opowiada historię pewnej francuskiej rodziny i jej zmagania z codziennością. Z pozoru błahe problemy głównych bohaterów: konflikt pokoleniowy, bezskuteczna walka z nałogiem niko-

tynowym, dorastające dzieci, świadomość upływającego czasu, syndrom pustego gniazda, stanowią treść filmu. Przez pryzmat tych i wielu innych problemów, z którymi zmaga się większość z nas, bohaterowie uświadamiają widzowi, jak ważna w życiu człowieka jest miłość, rodzina, wsparcie bliskich.

To dzięki tym wartościom państwo Duval pokonują przeciwności losu, jednoczą się w tru dnych

chwilach zapominając o wcześniejszych waśniach, żywionych urazach. Można rzec „samo życie”.

Koncentrując uwagę na tzw. „klimacie filmu” można pokusić się o stwierdzenie, że produkcja, choć nie jest komedią, czerpie wiele z gatunku. Finezja, z jaką przedstawiono rzeczywistość, niewyszukane, humorystyczne dialogi, zabawne sceny, relacje rodzinne w „niepoważny” sposób traktują o poważnych sprawach. Ten zabieg pozbawia film zbędnego patosu, dramatyzmu, egzaltacji. Oglądając „Dzień, który odmienił twoje życie” nie można oprzeć się wrażeniu, że humor, w subtelny sposób flirtuje z powagą, radość miesza się z zadumą, sentymentalizmem.

Na szczególną uwagę zasługują kreacje aktorskie. Bohaterowie stanowią lustrzane odbicie nas samych. Wzbudzają sympatię, współczucie, ale również wywołują skrajne emocje. Jak każdy z nas posiadają wady i zalety. Wyeksponowanie słabych stron, pozbawienie bohaterów aureoli powoduje, że stają się bliscy naszemu sercu.

Częścią składową specyficznego „klimatu filmu” jest niewątpliwie muzyka. Sentymentalna, łzawa, spokojna, innym razem dynamiczna, porywająca, zawsze spójna z akcją, potęgująca nastrój, piękna.

Cieka-

wym rozwiązaniem jest sposób montażu filmu. Akcja podzielona została na pięć części, które odpowiadają pięciu, szczególnym dniom z życia rodziny Duval, „dniom, które odmieniły ich życie”. Zastosowany podział, w chronologiczny sposób wprowadza widza w świat rodzinnych problemów, trosk, ale również radości, sukcesów. Stajemy się świadkami wydarzeń, które powodują, że „ich życie już nigdy nie będzie takie same”.

Film wywołuje skrajne emocje. Salwy śmiechu mieszają się ze łzami, współczucie, zrozumienie z brakiem akceptacji dla postępowania głównych bohaterów, energia, radość życia ustępuje miejsca zadumie. Warto pochylić się nad obrazem Remi Bezanҫon, zastanowić się, co w życiu jest najważniejsze, dlaczego pewne wartości stawiamy ponad inne, jaką rolę odgrywa rodzina i dlaczego tak ważne jest mieć obok siebie kogoś bliskiego. Polecam wszystkim wrażliwcom, dla których wartka akcja nie jest najważniejszą cechą filmu. Przygotujcie chusteczki.

Kontakt z autorem: 78ew@wp.pl

Urszula Tobolska Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

„PRAGNĘ ZNALEŹĆ TYCH, KTÓRZY CZUJĄ TAK SAMO, JAK JAP” Witold Lutosławski (1 91 3-1 994) - pianista, kompozytor i dyrygent

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłosił miniony rok 201 3 Rokiem Witolda Lutosławskiego. Tym samym uczcił dorobek kompozytora i docenił jego znaczenie dla dziedzictwa narodowego. Okazją do pamiętania o Witoldzie Lutosławskim była 1 00. rocznica urodzin pianisty, kompozytora i dyrygenta. W lutym 201 4 roku minęła 20. rocznica jego śmierci.

Patronami roku 201 3 byli też Julian Tuwim (poeta), i Jan Czochralski (fizyk). Artykuły honorujące ich dokonania pojawiły się w poprzednich numerach e-biuletynu.

Witold Lutosławski zasługuje na to, by o Nim pamiętać. To jeden z największych kompozytorów, na trwale wpisany w historię muzyki polskiej i światowej XX wieku. Krzysztof Penderecki po śmierci artysty powiedział: „Był ideałem człowieka i artysty. Jego wielkość polegała na połączeniu tego, co klasyczne, z tym, co nowe, co w muzyce wyznacza nową erę".

Nie sposób przypisać twórczość Witolda Lutosławskiego do jednego stylu muzyki XX wieku. Przytoczone przez Krzysztofa Pendereckiego słowa doskonale oddają cechy muzyki uprawianej przez kompozytora. Artysta był zarówno kontynuatorem tradycji w muzyce, jak i zwolennikiem nowych trendów. Szedł własną drogą twórczą, przemyślaną i niezwykle wyrazistą.

Mało jest znana działalność rozrywkowa kompozytora, a także napisane przez niego utwory dziecięce czy muzyka do słu-

Żródło: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lutoslawski2.jpg

64

chowisk radiowych i przedstawień teatralnych. Poniższy tekst z pewnością przybliży postać tego artysty, którego największą zasługą było podniesienie muzyki polskiej do światowego poziomu. Zachęcam czytelników do poczytania i poznania historii całej rodziny Lutosławskich (rodziców i dwóch braci Witolda), gdyż jest ona ciekawa i mało znana.

szawskim. W uczelni tej gry na fortepianie i czytania partytur orkiestrowych nauczał Jerzy Lefeld. I to u niego Lutosławski kształcił się pianistycznie. Dzięki swojej pracy uzyskał dwa dyplomy: pianisty i kompozytora. (dyplom pianisty uzyskał w 1 936, a kompozytora – za utwór Requiem na sopran, chór mieszany i orkiestrę w 1 937).

Do czasów II wojny światowej

Utwór o nazwie Wariacje symfoniczne uznaje się za jego debiut kompozytorski (1 938 rok). Prawykonanie rok później Wariacji symfonicznych pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga przyniosło mu pierwszy wielki sukces.

Witold Lutosławski wychowany był głównie przez matkę Marię Olszewską – osobę bardzo energiczną, obdarzoną poczuciem humoru i talentem organizatorskim. Ukończyła studia medyczne w Zurychu. Chętnie leczyła ludzi pomagając im w każdej potrzebie. Gdy znalazła się w Moskwie, w krótkim czasie i w bardzo niesprzyjających warunkach zorganizowała i prowadziła polski szpital. Posiadała znajomość języków obcych, miała łatwość pisania i opowiadania (zwłaszcza bajek dziecięcych). Angażowała się w sprawy społeczne.

Ojciec Witolda, Józef Lutosławski, choć ukończył studia rolnicze w Zurychu, posiadał wybitne zdolności muzyczne i humanistyczne. Przyjęto go do koła filozoficznego Towarzystwa Naukowego Uniwersytetu w Berlinie. Był gorliwym patriotą. Kiedy Witold miał niespełna 5 lat (w 1 91 8 r.) jego ojciec został rozstrzelany w Moskwie przez bolszewików.

Matka Lutosławskiego niemal w jednym czasie straciła męża, ojca i brata, co spowodowało pojawieniem się u niej stanów depresyjnych, z bie¬giem lat coraz bardziej dokuczliwych.

Witold od najmłodszych lat uczył się gry na fortepianie i na skrzypcach. Tajniki kompozycji poznawał u Witolda Maliszewskiego (polskiego kompozytora, dyrygenta i pedagoga). W latach 1 932-1 937 kontynuował naukę w Konserwatorium War-

Okres II wojny światowej Na początku II wojny światowej Lutosławski brał udział w kampanii wrześniowej jako radiotelegrafista. Pod koniec września dostał się do niewoli niemieckiej, skąd udało mu się zbiec i wrócić do stolicy. Całą okupację spędził w Warszawie. Starając się zapewnić egzystencję sobie i matce, zarobkował grając w kawiarniach warszawskich, m.in.: w kawiarni U Aktorek.

Grał tam razem ze swoim przyjacielem – Andrzejem Panufnikiem 1 . Obaj muzycy, którym wojna przerwała ich dobrze zapowiadające się kariery pianistyczne i kompozytorskie, nie mieli innej możliwości grania koncertów. Okupant zabronił wszelkich zgromadzeń ludności. Mogli jedynie uczestniczyć w tajnych koncertach w domach prywatnych. Razem zrealizowali ok. 200 opracowań utworów na 2 fortepiany. Niestety, wszelkie tworzone przez nich zapisy muzyczne, zaginęły. Według dostępnych źródeł jedynym utworem zaPanufnik jest m.in. autorem piosenki Warszawskie dzieci pójdziemy w bój – jednej z najbardziej popularnych piosenek 1

powstania warszawskiego.

65

chowanym z tych czasów są Wariacje na temat Paganiniego na dwa fortepiany z 1 941 roku.

nowy porządek powojennej Polski, napisał kilka utworów opiewających socjalizm. Na szczęście zarzucił tworzenia takiej muzyki, którą uznał za sprzeczną z własnymi ideW czasie wojny Lutosławski poznał ami. Naraził się tym samym komunistyczDanutę Bogusławską, siostrę pisarza nej władzy. Mimo wszystko uważał, że ta Stanisława Dygata. Bogusławska miała za pochopnie podjęta decyzja, nie była dobrą sobą związek małżeński z architektem Ja- w jego życiu. Nigdy też nie zaprzeczał, że nem Bogusławskim i syna z tego związku. taki incydent miał miejsce w jego twórczoDygat przyjaźnił się zarówno z Lutosław- ści. skim, jak i Panufnikiem.

Lutosławski zawsze pomagał potrzebują- Wolał komponować utwory związane cym. Między innymi wraz z Eugenią Umiń- z polskim folklorem. Należą tu m.in. Bukoską – polską skrzypaczką, zbierał liki (utwory przedstawiające w sposób wyfundusze na pomoc dla ukrywających się idealizowany uroki życia wiejskiego), które artystów, jak choćby Władysława Szpilma- oparł na melodiach kurpiowskich. Zainspina. rowany muzyką ludową stworzył w 1 954 Tuż przed wybuchem powstania war- roku Koncert na orkiestrę. Dziełem tym szawskiego wraz z matką opuścił Warsza- zdobył międzynarodową sławę. Zapraszawę i zamieszkał u rodziny w Komorowie. no go do udziału jako juror w prestiżowych festiwalach, konkursach kompozytorskich Po II wojnie światowej itp. Choć nie związał się z żadną uczelnią, to jednak był też zapraszany do prowaPo wojnie Witold Lutosławski zamieszkał dzenia wykładów traktujących o muzyce. na stałe w Warszawie. W 1 946 roku poślubił Danutę Bogusławską. Adoptował jej Jako autor wszechstronny Lutosławski zakilkuletniego syna Marcina. jął też komponowaniem utworów dla dzieci – do tekstów Juliana Tuwima. To Kompozytor nigdy nie uchylał się od mało znany wątek jego twórczości, działań na rzecz odbudowy życia a z pewnością wart rozpowszechniania. muzycznego po II wojnie. Dla Polskiego W 1 951 roku powstał cykl piosenek dla Radia pisał utwory rozrywkowe. Zaanga- dzieci: Słomkowy łańcuszek i inne. żował się w organizację Związku Kompozytorów Polskich , który to związek Tworzył też muzykę do słuchowisk rakontynuował tradycje przedwojennego diowych i przedstawień teatralnych .

Stowarzyszenia Kompozytorów Pol- A kiedy w latach 50. popularność w Polsce skich . Pełnił w nim funkcję sekretarza zaczęła zdobywać piosenka rozrywkowa, i skarbnika. Praca w Związku trwa do koń- taneczna, wzorowana na podobnej twórca jego życia. czości zachodniej, postanowił spróbować swych sił jako twórca piosenek o charakW 1 946 roku na nowo opracował kolędy terze tanecznym (jak fokstroty, tanga). jako zbiór 20 utworów na głos i fortepian.

Niewiele osób wie, kto jest autorem przePoddany presji władzy komunistycznej, bojów śpiewanych przez znanych piosenoczekującej od niego (jak i od innych kom- karzy tego okresu, jako że Lutosławski nie pozytorów) tworzenia pieśni chwalących publikował ich pod własnym nazwiskiem.

66

rocznicy śmierci Béli Bartóka (węgierskiego kompozytora i pianisty).

Awangardową kompozycją Lutosławskiego są Gry weneckie. Utwór powstał w 1 961 roku. Tu kompozytor wprowadził do muzyki element kontrolowanego przypadku, zwanego aleatoryzmem kontrolowanym 2. Odtąd jest to jeden ze znaków rozpoznawczych jego twórczości.

Od 1 963 roku rozpoczął działalność dyrygencką prawykonaniem utworu na chór i orkiestrę pt. Trzy poematy Henri Michaux. Było to pierwsze dzieło Lutosławskiego skomponowane na zamówienie pochodzące z zagranicy. Jako tekst posłużyły kompozytorowi trzy poematy współczesnego poety francuskiego Henri Michaux.

Ciekawostką charakteryzującą utwór jest niezależność śpiewu chóru od występującej równocześnie z nim orkiestry.

Awangardowy charakter utworu wymagał obecności dwóch dyrygentów, z których jeden kierował chórem, a drugi muzykami.

No i oczywiście ogromnego kunsztu wszystkich występujących artystów.

W dziedzinie dyrygentury realizował się do końca życia odbywając wiele podróży artystycznych.

Autor grafiki: Alina Dyrek

Przyjął pseudonim artystyczny Derwid (postać z Lilli Wenedy). Zamierzał się nim posługiwać w utworach muzyki lekkiej.

W tym czasie twórca borykał się z trudnościami finansowymi.

W 1 955 roku na zgromadzeniu Związku Kompozytorów Polskich padł pomysł zorganizowania festiwalu muzyki współczesnej , którego celem było zapoznanie polskiej publiczności z nowoczesną muzyką zachodnią. Była to też okazja do przerwania odosobnienia, w jakim znalazły się polskie środowiska artystyczne w latach stalinowskich. Tym festiwalem była Warszawska Jesień , która szybko nabrała rangi Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej. Lutosławski od początku związany z festiwalem pracował przy jego organizowaniu przez 37 lat.

Muzyk posiadał własny styl, co przejawiało się oryginalnością wypowiedzi muzycznej oraz mistrzostwo warsztatowe. Odkrywając nowe obszary muzyki, kompozytor nie zrywał przy tym z tradycją. W latach 70. Lutosławski dużo pracował, podróżował i odbierał nagrody. Między innymi z myślą o jednym z największych wiolonczelistów

W latach 1 956-1 958 tworzył pieśni na głos żeński i fortepian inspirowane poezją Kazimiery Iłłakowiczówny.

Cały czas kształtował swój język muzyczny. Efekty tej pracy doprowadziły do powstania kolejnego dzieła, jaką była Muzyka żałobna. To tytuł utworu powstałego w 1 958 roku, zamówionego przez Jana Krenza (polskiego kompozytora i dyrygenta) w związku z uczczeniem 1 0.

Lutosławski, Witold. O muzyce : pisma i wypowiedzi. Oprac.

Zbigniew Skowron. Gdańsk 2011 . O rytmice i organizacji wysokości dźwięków w technice komponowania z zastosowaniem ograniczonego działania przypadku, s. 95-11 9.

2

67

Ostatnie utwory artysty to cykl 9 pieśni Chantefleurs et Chantefables (śpiewokwiaty i śpiewobajki). To pieśni na sopran i orkiestrę. Kompozytor w tym przypadku sięgnął do wierszy francuskiego poety Roberta Desnosa. Wiersze przeznaczone są dla dzieci i opowiadają o kwiatach oraz zwierzętach.

XX wieku, Mścisławie Rostropowiczu skomponował Koncert na wiolonczelę i orkiestrę.

Po ogłoszeniu stanu wojennego Lutosławski wycofał się z obecności w państwowych wówczas mediach. Ale zawsze był wyczulony na potrzeby innych i dlatego, jak tylko mógł, pomagał ludziom potrzebującym wsparcia.

Zdobywał niedostępne w kraju leki, fundował stypendia młodym kompozytorom, dawał oparcie poszkodowanym. Choć jak sam mówił, „nie czuł się predysponowany do jakiejkolwiek działalności politycznej”, to w okresie stanu wojennego przyłączył się do bojkotu artystów, brał udział w innych działaniach solidarnościowych inicjatyw społecznych przeciw ograniczeniu praw obywatelskich, wystąpił także na Kongresie Kultury Polskiej w Gdańsku. W 1 989 roku wyraźnie opowiedział się po stronie Solidarności i jako jedyny reprezentował środowisko muzyczne w Komitecie Obywatelskim przy Lechu Wałęsie.

Twórczość muzyka spotkała się z licznymi dowodami uznania. Lutosławski skomponował najwięcej utworów orkiestrowych i one są najważniejsze w jego dorobku.

Otrzymywał zamówienia na utwory od czołowych orkiestr i instytucji. Odebrał wiele nagród i odznaczeń polskich, jak m.in.: Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich, Nagrodę I stopnia Ministra Kultury i Sztuki, Nagrodę Państwową I stopnia, najwyższe polskie odznaczenie: Order Orła Białego i wiele zagranicznych. Choć nie związał się z żadną uczelnią, był członkiem honorowym wielu akademii artystycznych oraz stowarzyszeń muzycznych w Londynie, Paryżu, Rzymie, Nowym Jorku.

W latach osiemdziesiątych Lutosławski skomponował trzy utwory, którym dał tytuły: Łańcuch I, Łańcuch II i Łańcuch III .

Nazwy odnoszą się do zastosowanej przez kompozytora łańcuchowej techniki wykonania dzieł, polegającej na tym, że kolejne frazy nakładają się na siebie. Podczas gdy poprzednia jeszcze trwa, rozpoczyna się już następna.

Pisarski dorobek to wykłady wygłaszane na kursach kompozytorskich, czy książka jego autorstwa pt. O muzyce. Pisma i wypowiedzi . W książce znajdziemy m.in. wypowiedzi wielkiego kompozytora, dotyczące muzyki. Trafimy m.in. na opinię kompozytora dotyczącej problemu braku poszanowania ciszy we współczesnym społeczeństwie. „Już dziś mówić mogę z całą pewnością o jednej stronie tego zagadnienia. Jest nią mianowicie zanik wrażliwości muzycznej u ludzi mających nawyk słuchania tzw. muzyczki przy każdej możliwej okazji, nie wykluczając godzin poświęcanych jednocześnie pracy umysłowej. Z całą pewnością twierdzę, że człowiek słuchający przez kilka godzin dziennie radia (tzw. muzyczki tła) w ciągu paru lat jest już

Napisany pod koniec lat 80. XX wieku utwór Koncert na fortepian spotkał się z olbrzymim entuzjazmem publiczności i krytyki. Lutosławski zamierzał napisać koncert fortepianowy jeszcze przed wojną.

Do powstania utworu nie doszło zarówno przed wojną, jak i tuż po niej. Jedynie szkice muzyczne napisane wówczas kompozytor wykorzystał w innych utworach.

68

dostatecznie spreparowany, aby nigdy nie doznawać najmniejszego wzruszenia przy słuchaniu kwartetu Beethovena lub preludium Debussy’ego” 3. Lutosławski tak bardzo bał się tej dźwiękowej szarańczy (jak ją sam nazwał), że w oknach swojego domu kazał zainstalować potrójne dźwiękoszczelne szyby, aby odizolować się od hałasu.

Witold Lutosławski zmarł 7 lutego 1 994 roku w Warszawie. Kochająca go bardzo żona zmarła tuż po nim, bo 23 kwietnia na atak serca. Znamienne były jej słowa wypowiedziane na pogrzebie męża : „Szczęśliwa Rowicka, że umarła zaraz po mężu!".

Grób Lutosławskiego sąsiaduje z grobem Witolda Rowickiego - polskiego dyrygenta i pedagoga.

Polecam literaturę, którą wykorzystałam przy pisaniu artykułu:

1 . Będkowski, Stanisław. Mikrofilmy w Szwajcarii. „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 22.

2. Bolesławska-Lewandowska, Beata. „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 1 4.

3. Chłopecki, Andrzej (oprac.). Alfabet Lutosławskiego. „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 1 2-1 3.

4. Cichy, Daniel. Muzyka absolutna. „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 2.

5. Encyklopedia muzyczna PWM : część biograficzna. [T. 5]. K- Ł. Red. Elżbieta Dziębowska. Kraków 1 997. ISBN 83-224-3303-4 (t. 5).

6. Gwizdalanka, Danuta. Sztuka emocji. „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 3-4.

7. Hartwig, Julia. Muzy podają sobie rękę. (Głosy o Lutosławskim). „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 1 5.

8. Kapuściński, Ryszard. Japońska równowaga. (Głosy o Lutosławskim). „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 1 5-1 6.

9. Komarnicki, Krzysztof (oprac.). Stacje życia. „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 5-7.

1 0. Kozińska, Dorota. Doktor Lutosławski i pan Derwid. „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 1 8.

11 . Lutosławski, Witold. O muzyce : pisma i wypowiedzi. Oprac. Zbigniew Skowron. Gdańsk 2011 . ISBN 978-83-7453-078-1 .

1 2. Meyer, Krzysztof. Samotny wilk. „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 1 0.

1 3. Michalski, Grzegorz. Lutosławscy przed Witoldem. „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 8-9.

1 4. Mutter, Anne-Sophie. Przed snem. (Głosy o Lutosławskim). „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s.

1 6-1 7.

1 5. Puchalski, Jakub. Ideału nie powtarzać! „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 20.

1 6. Puchalski, Jakub. Muzyka w książkach. „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 21 .

1 7. Rappe, Jadwiga. Wysokie “as”. (Głosy o Lutosławskim). „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 1 7.

1 8. Sułek, Małgorzat. Twórczość drażliwa. „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 1 9.

1 9. Topolski, Jan. Lutos czy Lutosławski. „Tygodnik Powszechny” 201 3, nr 4, s. 11 .

Kontakt z autorem: u.tobolska@wroclaw.dbp.wroc.pl

Lutosławski, Witold. O muzyce : pisma i wypowiedzi. Oprac. Zbigniew Skowron. Gdańsk 2011 . O ciszy, s. 435.

3

69

Ewa Maria Walczak Nauczyciel bibliotekarz Biblioteka Pedagogiczna w Górze

WSPOMNIENIA O OSOBACH, KTÓRE JUŻ ODESZŁY ZOFIA STEPAN (1 953-2009) wzór bibliotekarza

Zofia Stepan, nauczyciel bibliotekarz, kierownik Biblioteki Pedagogicznej w Górze w latach 1 985-2001 , urodziła się 5 marca 1 953 roku w Górze. W 1 972 roku zdała maturę w Liceum Ogólnokształcącym im.

Adama Mickiewicza w Górze. W latach 1 972-1 974 pracowała m.in. jako księgowa w Powiatowym Zakładzie Weterynarii w Górze, kierowniczka Dziecińca przy Kole Gospodyń Wiejskich w Sławęcicach i Dziecińca Wiejskiego w Bełczu Wielkim.

sierpnia 2001 roku była wicedyrektorką Powiatowego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Górze. 1 września 2001 roku podjęła pracę w bibliotece szkolnej Gimnazjum nr 2 w Górze.

W 1 990 roku uzyskała pierwszy stopień specjalizacji zawodowej w zakresie bibliotekoznawstwa. W 2000 roku tytuł nauczyciela mianowanego, a cztery lata później została nauczycielem dyplomowanym. Za zasługi w pracy bibliotekarskiej została w 2002 roku uhonorowana Brązowym Krzyżem Zasługi .

W 1 978 roku uzyskała tytuł magistra bibliotekoznawstwa i informacji naukowej na Uniwersytecie Wrocławskim. W roku ukończeniu studiów, 1 października, podjęła pracę w Bibliotece Pedagogicznej w Górze. W 1 983 roku, również na Uniwersytecie Wrocławskim, ukończyła studia podyplomowe, specjalizacja biblioteki szkolne i pedagogiczne.

Biblioteka Pedagogiczna, której kierowniczką została Zofia Stepan, od 1 975 roku znajdowała się na ul. Marchlewskiego 43 (obecnie ul. Podwale) i miała zdecydowanie zbyt małą powierzchnię, zarówno w stosunku do potrzeb czytelniczych, jak i wielkości księgozbioru. W 1 993 miały zwolnić się pomieszczenia na pl. Bolesława Chrobrego 27, dotychczas zajmowane przez bibliotekę szkolną górowskiego liceum.

Zofia Stepan dołożyła wszelkich starań, aby podległa jej Biblioteka Pedagogiczna utworzyła tam swoją nową siedzibę. Od

W tajniki pracy bibliotekarskiej wprowadzał ją Ryszard Kucharski, ówczesny kierownik Biblioteki. On to, w 1 985 roku, planując przejście na emeryturę, zarekomendował Zofię Stepan na stanowisko swojego następcy. Funkcję tę pełniła do 31 grudnia 2000 roku, od 1 stycznia do 31 70

gospodyni tej placówki, z dumą oprowadzała przybyłych gości po nowej siedzibie.

stycznia do marca 1 993 roku pracownicy biblioteki (Bożena Ginc, Ryszard Kołodziej, Elżbieta Sarek, Elżbieta Szymczak, Mirosław Żłobiński), pod zwierzchnictwem szefowej, przygotowali do transportu ok. 50 tysięcy woluminów. W przenosinach do przestronniejszych pomieszczeń nowej siedziby pomogli dyrektor Szkoły Podstawowej nr 3 (użyczył samochodu) i Zespołu Szkół Zawodowych w Górze (skierował do pomocy uczniów) oraz pracownicy Wojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Lesznie.

Od 1 978 roku (z przerwami) nauczyciele bibliotekarze zatrudnieni w Bibliotece Pedagogicznej w Górze aktywizowali działalność zespołu samokształceniowego nauczycieli bibliotekarzy. Zofia Stepan była członkinią rady programowej zespołu (w latach 1 993-1 998 i 2001 -2002). Organizowała jej posiedzenia, przygotowywała zestawienia tematyczne, przeglądy przepisów prawa oświatowego i bibliotekarskiego, wzory opisów bibliograficznych.

Opracowała i dokonała analizy ankiet dotyczących stanu bibliotek szkolnych rejonu Delegatury KO w Górze. Prowadziła warsztaty moderatorskie Jak być dobrym bibliotekarzem? oraz opracowała kilka numerów przeglądu wydawnictw bibliotecznych Bibliotekarskie Lektury.

Do 2009 roku była aktywną członkinią zespołu samokształceniowego nauczycieli bibliotekarzy. W roku szkolnym 2002/2003 zorganizowała spotkanie w Gimnazjum nr 2 pt. Formy pracy z Kołem Bibliotecznym . Chętnie uczestniczyła w wyjazdach szkoleniowo-dydaktycznych do interesujących bibliotek.

Pracownicy Biblioteki Pedagogicznej w Górze.

Od lewej: B. Ginc, E. Szymcza, M. Żłobiński, Z. Stepan, E. Sarek. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Górze.

Przenosiny pozwoliły pani Zofii na wprowadzenie zmian w ustawieniu księgozbioru i zmianę organizacji udostępniania. Część obszernego holu, po niezbędnych pracach remontowo-budowlanych, stała się integralną częścią Biblioteki. Tu udostępniana była w wolnym dostępie literatura piękna, biograficzno-wspomnieniowa i materiały repertuarowe. Wyodrębniono księgozbiór pedagogiczno-psychologiczno-socjologiczny. Ten, jako najbardziej poczytny, umieszczono w wypożyczalni. Trzecią część stanowiły książki z pozostałych dziedzin. Magazyny znajdujące się w piwnicy służyły (i nadal pełnią tę rolę) do przechowywania starszej literatury naukowej. A kiedy w marcu 1 994 roku do górowskiej Biblioteki przyjechali nauczyciele bibliotekarze województwa leszczyńskiego,

Spotkanie z Kołem Bibliotecznym. 1 0 grudnia 2002 roku. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Górze.

71

Swoim doświadczeniem i fachową wiedzą dzieliła się również ze studentami Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Lesznie, prowadząc zajęcia z bibliotekoznawstwa i informacji naukowej.

i zwroty obcojęzyczne. Był to doskonały

Spotkanie z Kołem Bibliotecznym. 1 0 grudnia 2002 roku. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Górze.

Sprawowała też opiekę nad Internetowym Centrum Informacji Multimedialnej.

sposób na zachęcenie uczniów do wizyty w Bibliotece oraz pobudzanie zainteresowań, nie tylko czytelniczych.

Jej zasługą było również skomputeryzowanie księgozbioru biblioteki Gimnazjum nr 2. Pierwszą książką którą, 26 lutego 2002 roku, wprowadziła do programu MOL 2000 były Matematyczne aforyzmy i nie tylko, nr inwentarzowy 7900. Na przełomie 2003 i 2004 roku postanowiła stworzyć stronę internetową biblioteki szkolnej. Przy niewielkiej pomocy piszącej te słowa opracowała projekt i wykonała stronę www pod adresem http://panzo.w.interia.pl

Publikowała artykuły w Górowskich Zeszytach Oświatowych i lokalnej prasie.

Po zmianie miejsca pracy przed Zofią Stepan stanęły nowe wyzwania. Ogromną satysfakcję dawała jej praca z Kołem Bibliotecznym i realizowanie wspólnie z młodzieżą programów edukacyjno-wychowawczych m.in.: Poradnik kultural-

nego gimnazjalisty, W krainie Internetu, Wokół Kopernika, Kawiarenka literackomuzyczna, Vademecum czytelnika, W świecie multimediów, Niezwykłe historie zwykłych przedmiotów, Wirtualne wędrówki . W ramach programu Cudze

Zofia Stepan w bibliotece szkolnej Gimnazjum nr 2 Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Górze

Julita Kruszka, nauczyciel bibliotekarz w Bibliotece Pedagogicznej w Górze, tak wspomina Zofię Stepan: „Pani Zosia wprowadzając mnie jako nowego pracownika (w 2001 roku) w arkana pracy bibliotekarskiej, czyniła to z wielką otwartością, łagodnością i ogromną wiedzą. Tę wiedzę potrafiła przekazać mi w bardzo przystępny sposób. Niestety, pracowałam z Nią tylko przez 5 miesięcy, tuż przed Jej odejściem do pracy do biblioteki Gimnazjum. To, co zapadło mi w pamięć, to wiel-

chwalicie, swego nie znacie... wzięła udział w opracowaniu Przewodnika tury-

styczno-krajoznawczego po Ziemi Górowskiej .

Wymyślała i organizowała ponadto liczne konkursy czytelnicze, m.in.: Tajemnice

naszych lektur, Lektury dobrze znane?, Jak to napisać?, Z polszczyzną za pan brat, Syzyfowe prace, czyli jak to kiedyś w gimnazjum było..., Wyrazy obce 72

kie serce do tego, co robiła, ogromne zaangażowanie w pracę i bardzo dobry kontakt z czytelnikami. Dla mnie była wzorem bibliotekarza i żałuję tylko, że miałam z Nią taki krótki zawodowy kontakt”.

Bibliografia

1 . Stepan Zofia. Doskonalenie bibliotekarzy – tradycje i współczesność. „Górowskie Ze szyty Oświatowe” 2001 , nr 3, s. 1 05-1 08.

2. Żłobiński Mirosław, Kaiser M. Życie wśród ksią żek. „Kwartalnik Górowski” 2009, nr 28, s. 35 41 .

Dokumenty z archiwum Gimnazjum nr 2 w Gó rze.

Zofia Stepan była oddana swojej pracy i dumna ze swojego pięknie wyremontowanego domu, lubiła dobrą literaturę i szczerych ludzi. Zmarła 23 sierpnia 2009 roku – zbyt wcześnie, zbyt szybko – mając zaledwie 56 lat. Na zawsze pozostanie w naszej pamięci.

Kontakt z autorem: gora@dbp.wroc.pl

73

Aleksandra Nalazek Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

NAUCZYCIEL BIBLIOTEKARZ DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ WE WROCŁAWIU Jestem nauczycielem bibliotekarzem z....

siedmioletnim stażem, ale w Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej pracuję dopiero cztery miesiące.

UkończyłamP

Informację Naukową i Bibliotekoznawstwo na Uniwersytecie Wrocławskim.

Jakie było moje wyobrażenie o pracy, którą wybrałam?

na pewno pozytywne] i nie rozczarowałam się :). Nie spodziewałam się chyba jednak, tak dynamicznie zachodzących zmian w zawodzie bibliotekarza.

W bibliotece zajmuję się...

Fot. ze zbiorów autorki.

pracuję w Wydziale wspomagania szkół i placówek oświatowych. Do moich głównych zadań należy przede wszystkim, popularyzowanie działalności Biblioteki, poprzez umieszczanie komunikatów na stronie internetowej, utrzymywanie stałych kontaktów ze szkołami, organizacjami oraz instytucjami kulturalno-społecznymi. Ponadto w zakresie moich obowiązków jest organizacja wystaw w DBP, spotkań otwartych (literackich, metodycznych) dla

nauczycieli i bibliotekarzy. Współtworzę także stronę placówki na portalu społecznościowym Facebook. Również kilka razy w miesiącu pełnię dyżury w Czytelni.

Przede mną jeszcze prowadzenie zajęć edukacyjnych dla uczniów oraz przygotowanie i prowadzenie kursów i szkoleń stacjonarnych i zdalnych.

Istotnym zadaniem, a zarazem wyzwaniem jest uczestniczenie w zmodernizo74

i spędzenia wolnego czasu. Ponadto dzięki współpracy DBP z innymi instytucjami, promowana jest działalność dzieci i młodzieży, np. poprzez organizowanie wystaw autorskich młodych artystów.

wanym systemie doskonalenia i wspomagania szkół. W związku z Rozporządzeniem z dnia 28 lutego 1 01 3, przygotowuję się do nowych zadań nałożonych na biblioteki pedagogiczne, mających na celu poszerzenie roli bibliotek w uczestniczeniu w procesie wspomagania szkół i placówek oświatowych, a także tworzenie sieci współpracy. W tym celu ukończyłam już dwa szkolenia, które przygotowały mnie do wypełniania zadań w zakresie kompleksowego wspomagania wyżej wymienionych placówek.

Uważam, że nauczyciel bibliotekarz w dzisiejszych czasach... niewiele ma wspólnego ze stereotypem bibliotekarza :) jest natomiast osobą otwartą, energiczną, nastawioną na zmiany, a zarazem empatyczną i życzliwą dla czytelników. Ponadto jest specjalistą ds. wykorzystania technologii informacyjnokomunikacyjnych w edukacji, dzięki czemu odgrywa istotną rolę w budowaniu społeczeństwa informacyjnego.

Moje dalsze plany zawodowe P

obecnie nadal jestem na etapie pogłębiania znajomości zasad oraz sposobu działania Biblioteki, natomiast dalsze plany to na pewno rozwijanie swoich umiejętności oraz kompetencji zawodowych.

Czytam...

bardzo różne książki, od klasyki po fantastykę. Lubię między innymi współczesną literaturę amerykańską (np. John Irving, Jonathan Franzen), ponadto nie pogardzę dobrym kryminałem. Niedawno zaczytywałam się skandynawską literaturą, m.in.: Stieg Larsson, Jo Nesbø, Leif GW Persson. Bardzo też lubię przeglądać książki kucharskie :).

Moje zdanie na temat roli, jaką placówka pełni dla nauczycieli P ważne miejsce, służące wspieraniu doskonalących i kształcących się nauczycieli.

Oferuje przede wszystkim aktualną literaturę z zakresu psychologii, pedagogiki, dydaktyki, z zakresu polityki oświatowej państwa. Organizując kursy z obszaru wykorzystania technologii w edukacji, wspomaga nauczycieli w nabywaniu i pogłębianiu kompetencji cyfrowych.

Moje hobbyP

lubię spędzać czas aktywnie, staram się kilka razy w tygodniu chodzić na jakieś zajęcia sportowe (ostatnio indoor walking), a jak pogoda sprzyja to biegam po parku.

Ponadto uwielbiam siatkówkę, od lat jestem wierną kibicką naszej reprezentacji :).

Znaczenie placówki dla studentów i uczniów P podobnie jak dla nauczycieli, bogate źródło informacji z zakresu pedagogiki, psychologii i dydaktyki. Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna, jako nowoczesna instytucja, ma także w swojej ofercie atrakcyjne zajęcia edukacyjne dla uczniów, np. z wyszukiwania informacji. Dla najmłodszych adresowane są zajęcia, dzięki którym mogą się przekonać, że Biblioteka może być również dobrym miejscem do zabawy

A gdybym mogła pracować gdzie indziej..., byłoby to... lubię swoją pracę, ale gdybym miała kiedyś coś zmienić, to może pomyślałabym o prowadzeniu restauracji z dietetycznym jedzeniem.

Kontakt z autorem: a.nalazek@wroclaw.dbp.wroc.pl

75

Urszula Tobolska Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

SZUKAJMY W PRZYJACIOŁACH, TO CO W NICH NAJLEPSZE DAJMY IM TO, CO NAJLEPSZE W NAS historia niezwykłej przyjaźni „Gdy zacząłem się obracać w świecie, ostrzeżono mnie (bez słów), że nigdy nie powinno się ufać papistom:”, napisał kiedyś Lewis, „a gdy zjawiłem się na Wydziale Anglistyki, otrzymałem (tym razem wyraźną) radę, by nie ufać filologom. Tolkien należał i do jednych, i do drugich”1 .

CZUJĘ TAK SAMO JAK TY. MYŚLISZ TAK SAMO JAK JA

Na przekór tym ostrzeżeniom C.S. Lewis i J.R.R. Tolkien byli najlepszymi przyjaciółmi przez blisko 40 lat2. Jak większość przyjaźni, tak i tę cechowały wzloty i upadki. Tych ostatnich było niewiele, przeważał entuzjazm, dlatego ich wzajemne relacje można uznać za niezwykłe. Po raz pierwszy spotkali się w 1 926 roku. Obaj byli wykładowcami na Uniwersytecie w Oksfordzie. Z początku w ich znajomości można było znaleźć więcej różnic aniżeli podobieństw. Lewis był protestantem, lecz w wieku młodzieńczym stał się ateistą.

Tolkien był żarliwym katolikiem. Lewis był postacią bardziej barwną i nie tak zasadniczą, jak Tolkien. Lewis nie miał też tradycyjnej rodziny, jak jego przyjaciel. Obaj utracili swe matki w bardzo młodym wieku.

nia i trwania przyjaźni są „(]) wspólne zajęcia i upodobania, przebywanie z sobą”. Ponadto dla niego warunkiem narodzenia się przyjaźni były wrodzone skłonności podobieństwo charakterów czy podobieństwo ducha 3.

Lewis darzył Tolkiena wielkim szacunkiem, przepadał za jego towarzystwem i wiele czerpał ze wzajemnych relacji.

Rozwijająca się przyjaźń miała dla obu

O przyjaźni pisali już starożytni mędrcy.

Cyceron twierdził, że warunkiem powstaLewis, C.S. Zaskoczony radością, s. 21 3.

Inspiracją dla autorki do napisania artykułu była książka: Duriez, Colin. Tolkien i C.S. Lewis : historia niezwykłej przyjaźni. Kraków 2011 .

1

Cyceron, Marcus Tullius. Pisma filozoficzne. T. IV. Tł. Wiktor Kornatowski.

Warszawa 1 963. O przyjaźni, s. 1 03-1 04.

3

2

76

aniżeli byciu kochanym. Obdarzanie drugiego człowieka miłością jest zaletą przyjaciela i powoduje trwałość przyjaźni 4.

Przyjaźń może być budowana na bazie wspólnych zainteresowań. Nie każdy jednak tak budowany związek musi kończyć się przyjaźnią. Może to być tylko koleżeństwo. Zdaniem Lewisa, w przyjaźni celem jest wspólne odkrywanie i kontemplo-

ogromne znaczenie. Spotkania Lewisa z Tolkienem były dość regularne, cotygodniowe. Przyjaciele mówili do siebie] po nazwisku lub używali przydomków. Tolkien był „Tollersem”, a Lewis po prostu „Lewisem”. Rozmawiali o polityce oksfordzkiego wydziału anglistyki, komentowali swoje wiersze, czasem dyskutowali o teologii lub grali w kalambury. Jednym z problemów, które rozważali na spotkaniach, była kwestia stworzenia spójnego programu nauczania dla studentów wydziału anglistyki.

Lewis określał je jako jeden z najprzyjemniejszych punktów całego tygodnia. Obaj dzielili również fascynację literaturą staroangielską.

wanie jakiejś prawdy.

Włoski socjolog Francesco Alberoni pisał, że „przyjaciel przemawia w duchu prawdy i poznajemy przy nim siebie” 5.

Obaj pisarze są zafascynowani mitologią, przede wszystkim mitami ludów Północy.

Pasją ich życia staje się zgłębianie zawartych w nich treści. Tolkien znalazł w Lewisie godnego słuchacza swoich historii.

A wyjaśniał, że ludzie tworząc mity nie robią niczego innego, jak tylko naśladują dzieło stworzenia dokonane przez Stwórcę. Wytwory ich wyobraźni też pochodzą od Boga. Opowieść o Jezusie, Synu Bożym, została spisana w Ewangelii, tym różni się jednak od mitów, że jest historią prawdziwą, a poetą, który ją opowiada jest sam Bóg. Dlatego Ewangelii nie sposób potraktować jako zwykłego mitu, bo ta historia ma realny wpływ na nasze życie.

Tolkien uważał, że każde wydarzenie w Ewangelii zostało ukształtowane przez Boga – Mistrza i Twórcę historii świata i człowieka. Lewisowi poglądy Tolkiena na mity pomogły uwierzyć w istnienie Boga i w Ewangelię. Choć Lewis zdeklarowany ateista, długo odrzucał prawdę o Bogu chrześcijan, to jednak jego postawie życiowej kształt nadawał ważny priorytet: poszukiwanie prawdy. W jakimś mo-

Byli sobie równi pod względem intelektualnym. Obydwu pisarzy połączyła pasja do świata fantasy, a mity i baśnie nieustannie inspirowały ich wyobraźnię. Ich powieści poruszające te klimaty zdobyły popularność na całym świecie. Obok tematów opiewających legendy nordyckie pojawił się też w ich twórczości temat chrześcijaństwa. Można zaryzykować tezę, że gdyby nie przyjaźń Tolkiena i Lewisa i ich wiara i religia, może nie powstałyby ich największe dzieła tak mocno zakorzenione w kulturze chrześcijańskiej, odwołujące się do mitów, tj. „Opowieści z Narni" oraz „Władca Pierścieni".

Arystoteles tłumaczy istotę przyjaźni, która jego zdaniem polega bardziej na kochaniu, DOSTRZEGAM TĘ SAMĄ PRAWDĘ CO TY

Por. Arystoteles. Etyka nikomachejska. Tł. Daniela Gromska. Warszawa 1 982, s. 1 45.

5 Alberoni, Francesco. O przyjaźni. Warszawa 1 994.

4

77

mencie życia Lewis wrócił na drogę wiary, uznając, że historia Chrystusa jest doskonałym i najpełniejszym wariantem mitu o Bogu stającym się człowiekiem i umierającym za człowieka.

Tolkien był chrześcijaninem i nigdy nie zszedł z tej drogi. I to on podjął wyzwanie powrotu przyjaciela do chrześcijaństwa.

ZAZDROŚĆ

ODSŁANIANIE NOWYCH HORYZONTÓW

łalności Lewisa wypowiadał się nieco mniej przychylnie. Nie podobała mu się powieść Opowieści z Narni i otwarcie o tym mówił.

Uważał, że zawierają za dużo alegorii, a za mało logiki. I nawet nie starał się ukryć swoich poglądów na spotkaniach Inklingów, zawstydzając nieco Lewisa przed resztą przyjaciół.

Oczywiście nie odmawiał przyjacielowi talentu czy dobrych chęci. Doceniał je jedynie jako książki dla dzieci, nawet podarował egzemplarze każdej z nich swoim wnukom.

Oczywiście nie można definitywnie stwierdzić, że powrót do wiary był zasługą Tokiena. To Bóg naprawdę szuka człowieka i dociera do niego najróżniejszymi drogami. Takimi, jakie w danym momencie są najlepsze. I może dotrzeć do każdego.

Pod jednym tylko warunkiem: że człowiek szczerze szuka w życiu prawdy.

Oprócz wspólnych zainteresowań łączyły ich także wspólne niechęci, m.in. do postępującego kultu nauki, odrzucającego inne drogi do osiągnięcia wiedzy. Dla Tolkiena i Lewisa tymi alternatywnymi drogami były sztuka, religia, a także zwykła ludzka mądrość. Szanowali osiągnięcia naukowe, doceniali prace badaczy, jednak nie mogli się pogodzić z modernizacją mentalności ludzkiej, która odrzucała to, co dawne, lecz mimo to trwałe.

Z pewnością jednak przekonujące przedstawianie prawd wiary przez Tolkiena w znacznej mierze skłoniło Lewisa do duchowego przebudzenia. „Przyjaciel to ktoś, kto sprawia, że po-

szerzają się moje horyzonty intelektualne, emocjonalne, moralne, duchowe, religijne i społeczne” 6. Tolkien dzielił się

Paradoksalnie wspólne poglądy doprowadziły do ostudzenia ich przyjaźni. Lewis przyjął na siebie rolę ideologa chrześcijaństwa i swymi powieściami chciał przybliżyć chrześcijaństwo wszystkim. Pisał prosto i zrozumiale, odwołując się do przykładów znanych i czytelnych. Ta rola uczyniła go kimś sławnym.

z Lewisem nie tylko swoją wiarą, ale także swoją twórczością. Lewis był wręcz przekonany, że to on jako pierwszy, dostąpił zaszczytu przeczytania Hobbita. I stał się wielbicielem dzieł przyjaciela. Lecz bez wzajemności. Tolkien o twórczości i dzia6

Dziewiecki, Marek. Przyjaźń i jej owoce. „Wychowawca” 2011 , nr 1 , s. 8-1 0.

78

Przyjaźń wymaga szczerości, troski o jej rozwijanie. Nie można nam sądzić, że gdy zaprzyjaźnimy się z kimś, to uczucie to będzie dalej toczyć się i rozwijać samo.

Mądrość starożytnych myślicieli uczy nas postępować po przyjacielsku, rozszerza naszą wiedzę o międzyludzkiej więzi, jaką jest przyjaźń i umożliwia świadome pielęgnowanie owej relacji. Wszyscy tęsknimy za przyjaźnią, bo „przyjaźń to najlepszy system ochronny dla człowieka. Przyjaźń jest dla nas tym, czym dla zamku warownego są mury obronne” 7.

Tolkien nie zdobywał takich rzeszy odbiorców, powoli stawał się coraz bardziej] zazdrosny o przyjaciela. Nie podobała mu się metamorfoza Lewisa z człowieka nawróconego w popularnego głosiciela Ewangelii. Uważał bowiem, że publiczne głoszenie Słowa Bożego jest zadaniem duchownych.

POTRAFIĘ BYĆ PRZYJACIELEM

Często przyjaciel potrafi zranić. „Ten, kto za pomocą przyjaźni usiłuje coś zyskać, zniszczy każdą przyjaźń. Natomiast ten, kto jest przyjacielem nie ze względu na swoje potrzeby czy oczekiwania, ale dlatego, że druga osoba jest dla niego cenna, umacnia przyjaźń i odkrywa, jak wiele sam przez to zyskuje” 8. Pamiętać trzeba, że każdy konflikt powodujący cierpienia, o ile zostanie rozwiązany poprzez wspólną rozmowę o łączącej przyjaciół uczuciu jest jakby przejściem na wyższy poziom przyjaźni.

Ponadto Tolkien odnosił wrażenie, że Lewis w jakiś sposób wykorzystał w swoich książkach jego pomysły. Świat stworzony przez niego, a zwłaszcza tworzone w nim nazwy, nieco przekształcone dostrzegał w utworach Lewisa.

Irytowało go też to, że przyjaciel pisał z taką łatwością. Lewis pisał szybko i w błyskotliwy sposób, był niecierpliwy i nie lubił poprawiać tekstu. Tolkienowi zajęło 1 4 lat, by napisać Władcę Pierścieni , podczas gdy Lewis w tym samym czasie wydał 20 książek. Tolkien uważał, że to nierozsądne publikować tak dużo i tak szybko oraz, że wiele z prac Lewisa wymaga co najmniej jednej korekty.

Mimo ochłodzenia wzajemnych stosunków obu pisarzy, Tolkien nadał darzył zaufaniem Lewisa w sprawach swojej twórczości i wielokrotnie konsultował się z nim.

UBOGACENIE PRZYJAŹNIĄ. DAR PRZYJAŹNI

Możliwe, że to właśnie wielkie dzieła literackie Lewisa stały się przyczyną największego rozłamu pomiędzy nimi.

Arystoteles w Etyce nikomachejskiej wskazuje, że kryzysem przyjaźni może być różnica zdań w sprawach publicznych.

Tolkien nie mógł darować Lewisowi małżeństwa z rozwódką.

7 8

79

Dziewiecki, Marek. Przyjaźń i jej owoce. „Wychowawca” 2011 , nr 1 , s. 8-1 0.

Tamże.

nad 40 lat aż do śmierci Lewisa w 1 963 roku. Śmierć Lewisa była dla Tolkiena ogromnym ciosem.

W dalszym ciągu dla Tolkiena przyjaźń ta znaczyła bardzo wiele. Zresztą każdego z nich ta przyjaźń wzbogaciła i obaj weszli na wyższy poziom ich wzajemnych relacji.

Każdy z nich pod wpływem drugiego stał się lepszym człowiekiem.

Już w starożytności Arystoteles mówił o „przyjaźni ludzi podobnych” 9. Omawiani w artykule przyjaciele byli do siebie bardzo podobni i chyba było im przeznaczone, żeby się spotkać. Ich przyjaźń trwała po-

Dobrze się stało, że powstała książka Colina Durieza Tolkien i C.S. Lewis : historia niezwykłej przyjaźni, która po wielu latach odsłania relacje między obu przyjaciółmi. Byłoby wielką szkodą, gdyby dzieje tej przyjaźni pozostały niezauważone.

Autor grafiki: Urszula Tobolska

Kontakt z autorem: u.tobolska@wroclaw.dbp.wroc.pl

Cyceron, Marcus Tullius. Pisma filozoficzne. T. IV. Tł. Wiktor Kornatowski.

Warszawa 1 963. O przyjaźni, s. 50.

9

80

Stefania Uchańska Dyrektor Biblioteki Pedagogicznej w Legnicy

Małgorzata Łodyga Kierownik Biblioteki Pedagogicznej w Legnicy

Bogumiła Niewiadomska Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu.

Filia w Legnicy

DZIAŁAMY DLA WAS PONAD 60 LAT Rozmowę ze Stefanią Uchańską długoletnim dyrektorem oraz obecnym kierownikiem Biblioteki Pedagogicznej w Legnicy Małgorzatą Łodygą o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości placówki przeprowadziła Bogumiła Niewiadomska

Legnicka Biblioteka Pedagogiczna została założona 1 lutego 1 952 roku. Przez 60 lat funkcjonowania w placówce wprowadzono wiele modyfikacji. Dotyczyły one m. in.: zmiany nazwy, struktury organizacyjnej czy statutu. O historii Biblioteki Pedagogicznej w Legnicy, jej rozwoju oraz związanych z nią planach opowiadają: Stefania Uchańska (była dyrektor placówki) i Małgorzata Łodyga (obecna kierownik biblioteki).

Bogumiła Niewiadomska: W jakich latach obejmowała pani stanowisko dyrektora Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Legnicy?

objęłam stanowisko dyrektora PBW w Legnicy.

Bogumiła Niewiadomska: W jakim stanie była placówka, gdy zaczynała pani nią zarządzać?

Stefania Uchańska:

Wspierana intensywnymi namowami grona współpracowników w czerwcu 1 992 roku stanęłam do konkursu na stanowisko dyrektora Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Legnicy. Po pozytywnym werdykcie komisji egzaminacyjnej otrzymałam nominację. Z dniem 1 września 1 992 roku, po 1 7 latach pełnienia funkcji kierownika wydziału informacyjno-bibliograficznego,

Stefania Uchańska:

W chwili, gdy objęłam stanowisko dyrektora, budynek biblioteki był w fazie zawansowanej rozbudowy. Do istniejącego budynku mój poprzednik - dyrektor Antoni Korzeniowski (po otrzymaniu akceptacji Kuratorium Oświaty w Legnicy oraz wszystkich niezbędnych zezwoleń) rozpo81

czął budowę tzw. dobudówki o pow. całkowitej 360 m 2. Kontynuację powyższej inwestycji otrzymałam w „spadku” wraz z objęciem funkcji dyrektora.

zarówno kadrami, jak i finansami powierzonej mi placówki w Legnicy oraz jej czterech filiach w: Głogowie, Jaworze, Lubinie i Złotoryi. Ówczesne lata dziewięćdziesiąte były latami bardzo skromnych budżetów. Władze oświatowe rozumiejąc trudną sytuację placówek oświatowych umożliwiły im prowadzenie tzw. działalności gospodarczej, by placówki mogły wspomóc samodzielnie własne budżety.

Mając wyremontowany budynek usytuowany w centrum miasta podjęłam, wraz ze swoimi współpracownikami, działania w wyżej wymienionym kierunku. Wynajem pomieszczeń piwnicznych i niezagospodarowanych przez PBW sal przyniosło wymierne korzyści finansowe. Biblioteka wszystkie dochody z tego tytułu przeznaczała na wzbogacanie księgozbioru i rozszerzenie prenumeraty. W 1 996 roku zakupiono pierwszy komputer.

W ówczesnym czasie prowadzenie planowej polityki gromadzenia zbiorów było bardzo trudne. Skromny budżet przyznany placówce na prowadzenie jej statutowej działalności nie pozwalał na systematyczne, planowe zakupy nowości.

Bogumiła Niewiadomska: Jakie zmiany podnoszące jakość placówki udało się pani wprowadzić?

Stefania Uchańska:

Po zakończeniu rozbudowy i przeniesieniu zbiorów do nowych pomieszczeń okazało się, że główny budynek biblioteki wymaga natychmiastowego remontu kapitalnego. Szczegółowe przedstawienie zaistniałej sytuacji władzom ówczesnego Kuratorium Oświaty w Legnicy spowodowało podjęcie przez KO decyzji o konieczności remontu. Remont kapitalny głównego budynku został zapisany do realizacji w plan budżetowy KO w Legnicy na rok 1 993. Prace remontowe zakończyły się w grudniu 1 994 r. Chcę nadmienić dodatkowo, że zarówno w trakcie rozbudowy, jak i remontu kapitalnego biblioteka nieprzerwanie wypełniała wszystkie działania statutowe.

W tym samym roku, u pracowników Biblioteki zrodziło się marzenie komputeryzacji placówki w szerszym zakresie. Jako dyrektor rozpoczęłam intensywne poszukiwania możliwości pozyskania środków pozabudżetowych na realizację owych marzeń. Rozmowy z dyrektorami dużych zakładów, firm prywatnych oraz parlamentarzystami dały pozytywne rezultaty. Ówczesna poseł, Bronisława Kowalska z wielkim zaangażowaniem i skutecznością poparła nasze dążenia. W wyniku jej działań Zarząd KGHM "Polska Miedź" SA przyznał legnickiej bibliotece środki na realizację planów dotyczących założenia sieci komputerowej. W maju 1 996 roku Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Legnicy otrzymała znaczne dofinansowanie na rozpoczęcie komputeryzacji biblioteki.

Bardzo intensywne, ale i przemyślane działania całego grona pracowników zaowocowały tym, że w roku 1 997 biblioteka rozpoczęła budować kom-

W lutym 1 995 roku Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Legnicy zaistniała jako placówka dysponująca wspaniałymi warunkami do gromadzenia, przechowywania i udostępniania zbiorów bibliotecznych.

W styczniu 1 994 roku, decyzją władz Kuratorium Oświaty w Legnicy, otrzymałam całkowitą samodzielność w zarządzaniu 82

puterowy katalog księgozbioru. Byliśmy jedną z pierwszych bibliotek pedagogicznych w kraju, która miała własną sieć komputerową i własny program umożliwiający budowę komputerowego katalogu księgozbioru. Równocześnie wprowadzano komputeryzację do wszystkich filii Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej.

jewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu, placówka legnicka była w nowym województwie (dolnośląskim) jedyną biblioteką pedagogiczną, która miała największą ilość komputerów, dysponowała własną siecią komputerową, zawansowanym komputerowym wprowadzaniem księgozbioru do katalogu komputerowego oraz posiadała najlepsze warunki bazowe do gromadzenia, przechowywania i udostępniania zbiorów.

Bogumiła Niewiadomska: Który okres, według pani, był najkorzystniejszy dla rozwoju i działań zarządzanej przez panią placówki?

Dziękując pani Stefanii Uchańskiej bardzo serdecznie za te wspomnienia, kieruję swoje pytania do pani Małgorzaty Łodygi. Porozmawiamy o teraźniejszości Biblioteki jednak również przez pryzmat lat minionych.

Stefania Uchańska:

Już z wcześniejszej mojej wypowiedzi można odczytać, że najkorzystniejszym okresem dla placówki był czas po roku 1 994, gdy decyzją władz Kuratorium Oświaty w Legnicy, Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy otrzymała całkowitą samodzielność. Jako dyrektor mogłam podejmować własne decyzje, zarówno w sprawach kadrowych, finansowych, jak i merytorycznej działalności placówki. Dochody z wynajmu niezagospodarowanych przez bibliotekę pomieszczeń oraz usług kserograficznych umożliwiały prowadzenie systematycznego planu wzbogacania zbiorów bibliotecznych. W tym czasie zbiory biblioteki wzbogacały się nawet o 3 tysiące woluminów rocznie. Biblioteka mogła pozwolić sobie na zakup drogich wydawnictw encyklopedycznych.

Bogumiła Niewiadomska: Kiedy zaczęła Pani zarządzać placówką, o której rozmawiamy?

Małgorzata Łodyga:

Placówką zaczęłam kierować w marcu 2005 r. Od tego czasu status mojego stanowiska jako osoby zarządzającej placówką i zakres obowiązków zdążył zmienić się trzykrotnie.

Bogumiła Niewiadomska: Jak obecnie funkcjonuje Biblioteka?

Małgorzata Łodyga:

Aktualnie w placówce nie funkcjonują już formalnie żadne wydziały – kiedyś było 5 wydziałów, lecz ich ilość systematycznie się zmniejszała. Jednak dla lepszej organizacji pracy konkretne osoby odpowiadają za wyznaczone odcinki pracy. Zadania realizowane przez nas są zgodne ze Statutem Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu i wciąż realizowane pod kątem: gromadzenia, opracowania, udostępniania oraz popularyzacji zbiorów

Lata 1 996-1 999 to okres intensywnych prac nad komputeryzacją biblioteki i wzbogacania placówki w sprzęt komputerowy. Za dowód poświadczający jak bardzo korzystnym dla biblioteki był wspomniany powyżej okres niech będzie fakt, że z chwilą utraty statusu województwa przez województwo legnickie i wejście z dniem 1 stycznia 1 999 roku Biblioteki Pedagogicznej w Legnicy w struktury Wo83

odpowiednią dla siebie literaturę, a tej niestety w ostatnim czasie coraz mniej kupujemy. W zasadzie już wcale nam się nie zdarza kupić poczytnych książek w kilku egzemplarzach, tym samym poszukiwana literatura jest coraz trudniej dostępna. Dużą pomoc otrzymujemy od czytelników, którzy oddają nam swoje prywatne egzemplarze.

i informacji. Zgodnie z najnowszym Rozporządzeniem MEN będziemy także służyć wspieraniu procesu kształcenia i doskonalenia nauczycieli i wspomaganiu działalności szkół w realizacji zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych.

Przez te wszystkie lata zmiany organizacyjne znajdowały również odzwierciedlenie w polityce kadrowej Biblioteki. Pamiętam, że przez kilka pierwszych lat mojej pracy w Bibliotece (a pracuję w niej od 1 984 r.) były 22 etaty nauczycielskie, a dziś mamy ich tylko] 8.

Biblioteka od lat mieści się w tym samym budynku. O jego remoncie opowiadała w pierwszej części rozmowy moja poprzedniczka pani dyrektor Stefania Uchańska i mimo zapewnień wykonawcy, że remont wystarczy na 50 lat, to w międzyczasie konieczne było wykonywanie różnorodnych prac budowlano-remontowych. Ostatnie miały miejsce jesienią 201 2 r. Dzięki zabiegom dyrektora DBP we Wrocławiu w Urzędzie Marszałkowskim o finanse, wykonano remont dachu, częściowo wymieniono instalację wodno-kanalizacyjną, a także zmodernizowano instalację elektryczną i sieci teleinformatycznej. Aktualnie osobie postronnej na pierwszy rzut oka wydaje się, że budynek jest w dobrym stanie, ale my doskonale wiemy, którym jego elementom przydałby się remont.

Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy.

Bogumiła Niewiadomska: Jakie osoby najczęściej odwiedzają placówkę i z jakich zbiorów korzystają?

Małgorzata Łodyga:

Myślę, że profil posiadanych zasobów ściśle jest związany ze statusem naszego użytkownika. Ponieważ w znacznej części nasze zbiory to literatura pedagogiczna, psychologiczna oraz pokrewna tym dziedzinom literatura naukowa, to ze zbiorów najchętniej korzystają studenci kierunków pedagogicznych, oczywiście nauczyciele oraz uczniowie. W naszych zbiorach literatura piękna stanowi niewielki procent, dlatego też głównym naszym użytkownikiem nie jest zwykły „pożeracz książek”, ale osoby kształcące się, doskonalące czy też podnoszące kwalifikacje.

Prawdą jest, że potencjalnego użytkownika nie interesuje, z jakimi codziennymi problemami boryka się placówka. Z pewnością chciałby, aby to miejsce było miejscem nowoczesnym, aby był obsłużony przez kompetentnego pracownika, ale najważniejsze są dla niego zbiory. Użytkownik jeśli przychodzi to chce znaleźć

Bogumiła Niewiadomska: Czy wie pani jak czytelnicy oceniają Dolnośląską Bibliotekę Pedagogiczną Filię w Legnicy?

84

Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy.

Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy.

Małgorzata Łodyga:

szłości nasza Biblioteka stała się tym „trzecim miejscem” (po domu i pracy czy szkole), w którym użytkownik będzie spędzał znaczną część swojego czasu i to nie z musu, ale dla przyjemności. Tym samym

Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy.

Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy.

Bogumiła Niewiadomska: Jakie ma pani plany związane z rozwojem Biblioteki?

chciałabym, aby znalazł u nas nie tylko potrzebne mu zbiory i informacje, ale także „atmosferę”, do której zawsze chętnie wróci.

Z przeprowadzonych ankiet wynika, że użytkownicy biblioteki na ogół pozytywnie oceniają zarówno zbiory zgromadzone w placówce, jak i kompetencje pracowników. Spośród osób, które wzięły udział w sondażu, większość uznała, że zasoby biblioteki są bogate i różnorodne, a pracownicy placówki to profesjonaliści, rzetelnie wykonujący swoje obowiązki.

Małgorzata Łodyga:

Bogumiła Niewiadomska: Bardzo serdecznie dziękuję za rozmowę.

Niestety trzeba stwierdzić, że plany to jedno, a realia w których funkcjonujemy to drugie. Niemniej chciałabym, aby w przy-

85

1 996 - 1 997 Dzięki sponsorom całkowicie

HISTORIA BIBLIOTEKI PEDAGOGICNEJ W LEGNICY W PIGUŁCE

skomputeryzowano wydział gromadzenia i opracowania zbiorów.

1 lutego 1 952 Założenie Biblioteki Peda-

styczeń 1 990 Nowy podział administra-

czona w siedzibie Oddziału Powiatowego Związku Nauczycielstwa Polskiego, a następnie wraz z nim przeniesiona do budynku przy ulicy Jordana 1 7.

cyjny kraju odbiera Legnicy statut województwa, a Biblioteka Pedagogiczna – po ponad 20 latach samodzielności – ponownie zostaje wcielona w szeregi biblioteki wrocławskiej i otrzymuje nazwę: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Oddział w Legnicy.

1 974 Kolejna przeprowadzka - tym razem

2004 To okres pewnego rodzaju degrada-

gogicznej w Legnicy.

1 959 - 1 967 Biblioteka zostaje umiesz-

cji placówki do roli filii. Był to rok zastoju we wszelkiego rodzaju zakupów, a w szczególności nowości wydawniczych.

do pomieszczeń Domu Nauczyciela przy ulicy A. Zawadzkiego 7B.

1 960 - 1 975 Czas wytężonej pracy, dzięki

luty 2005 Zakończono wprowadzanie za-

której zostaje podniesiona ranga biblioteki w środowisku nauczycielskim Legnicy, a nawet Dolnego Śląska.

sobów książkowych do bazy komputerowej w programie ISIS/SAPI, a tym samym biblioteka stała się jedną z niewielu w kraju, a jedyną na Dolnym Śląsku, która wprowadziła 1 00% zasobów do bazy komputerowej.

31 sierpnia 1 975 Powiatowa Biblioteka

Pedagogiczna otrzymuje status wojewódzkiej, odtąd w swojej strukturze posiada 4 filie: w Głogowie, Jaworze, Lubinie i Złotoryi.

1 maja 2005 Reorganizacja placówki. Za-

rząd Sejmiku Województwa Dolnośląskiego powołuje Dolnośląskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej we Wrocławiu w skład którego weszła m. in.: Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy.

1 978 Przeprowadzka do samodzielnego

budynku przy ówczesnej ulicy Lenina 9.

1 990 - 1 994 To ciężkie, wymagające trudu

i dużych nakładów finansowych prace remontowo - budowlane. Do budynku głównego dobudowano 240 m² powierzchni magazynowej.

1 września 201 0 Placówka ponownie zo-

staje włączona do Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu i tym samym staje się jej filią.

styczeń 1 994 roku Zostaje opracowany

nowy statut Legnickiej Biblioteki Pedagogicznej, która otrzymuje nazwę Biblioteki Pedagogicznej w Legnicy. Biblioteka, decyzją Kuratorium Oświaty, staje się samodzielnie funkcjonującą jednostką, prowadzącą również obsługę finansowoksięgową swoich filii.

1 0 czerwca 2011 Został uruchomiony

moduł Wypożyczalni w systemie bibliotecznym ALEPH. Biblioteka zaczęła stosować elektroniczne karty biblioteczne, pozwalające bibliotekarzom na elektroniczną obsługę czytelnika, natomiast czy86

telnikom na wgląd we własne konto biblioteczne online oraz elektroniczne zamawianie książek.

• Czytelnikami są także osoby, które bardzo nie lubią rozstawać się z raz wypożyczonymi książkami. I tak pewnego razu przyjmując zwrot książek od takiej osoby pracownica mówi: - O! Pani dłużna?

I słyszy odpowiedź: - Nie nazywam się Dłużna tylko Aniela B.

1 września 201 2 Kolejna reorganizacja

placówki, likwidacja wydziałów, "cięcie" etatów.

październik 201 2 roku Biblioteka została

doposażona w dwa stanowiska komputerowe wraz z drukarką do obsługi modułu e-Wypożyczalni.

Z ŻYCIA BIBLIOTEKI WZIĘTE

GALERIA ZDJĘĆ

• Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy to dla niektórych drugi dom. Czytelnicy czują się tutaj swobodnie, niemal jak u siebie.

Doskonałym przykładem jest pewien pan, który tak zadomowił się w placówce, że zaraz po wejściu do czytelni ściąga buty, wygodnie się rozsiada i popijając wodę przegląda prasę. Cisza, spokój, wygoda] czego więcej potrzeba do szczęścia?

• Bibliotekę odwiedzają różni ludzie. Typy naukowców, zagubionych maturzystów, studentów, którzy wszystko zostawiają na ostatnią chwilę. Przychodzą też osoby, które posiadają niesamowity talent nieświadomego rozśmieszania innych. Przykładem jest historia o dziewczynie, która pilnie musiała skorzystać z usług biblioteki, ale nie mogła się do niej dostać. W końcu, stojąc pod drzwiami budynku zadzwoniła do biblioteki i zapytała, czy dziś placówka na pewno jest czynna, ponieważ ona ciągnie i ciągnie drzwi, a nie może ich otworzyć. Skonsternowana pani, która odebrała telefon odpowiedziała, że owszem, biblioteka jest czynna, ale drzwi otwierają się do wewnątrz, w związku z tym trzeba je pchać, aby wejść do środka.

Stanowiska komputerowe w czytelni. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy.

Stanowiska komputerowe w czytelni. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy.

87

Komfortowe warunki w czytelni. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy.

Zasoby Biblioteki. Magazyny biblioteczne. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy.

Kontakt z autorem: bniewiad@poczta.onet.pl

Stanowisko Wypożyczalni. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy.

88

Ewa Kazubowska Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu.

Filia w Wałbrzychu

UDZIAŁ DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ W WAŁBRZYCHU na targach książki „MALL KSIĄŻKOWY”

W dniach 7-8 września 201 3 roku w Galerii Victoria w Wałbrzychu odbyły się Targi Książki „Mall Książkowy” zorganizowane przez Studio Magma. W przygotowanie targów włączyły się również: Biblioteka pod Atlantami w Wałbrzychu, Muzeum Okręgowe w Wałbrzychu, PSP 30 w Wałbrzychu, PSP 28 w Wałbrzychu, Slepy: Smyk oraz Empik, Księgarnia Matras, OSK Podzamcze oraz Biblioteka Pedagogiczna w Wałbrzychu.

Nazwa targów „Mall Książkowy” wzięła swój początek od słowa „mall” co w języku angielskim znaczy Centrum Handlowe.

W ten sposób miało nawiązywać do miejsca akcji czyli Galerii Victorii w połączeniu ze związkiem frazeologicznym „mol książkowy”.

Jacek Drejer oraz pisarki: Monika Sawicka i Monika Bisek-Grąz.

Można było wymienić, kupić, ewentualnie sprzedać książki. Każdy z nas ma w domu zbędne lektury, które może oddać innej osobie. Dzięki targom może też zyskać bestseller, który chciałby mieć w swojej biblioteczce.

W trakcie imprezy każda zainteresowana osoba, w tym klienci Galerii Victoria mogli m. in. posłuchać fragmentów utworów Aleksandra hrabiego Fredry. Wydarzeniem imprezy było zorganizowanie Dnia Fredry w ramach Narodowego Dnia Czytania.

Utwory czytali wałbrzyscy politycy: pani poseł Agnieszka Kołacz-Leszczyńska, poseł Małgorzata Mrzygłocka i nie tylko.

Czytanie fragmentów utworów tego wybitnego komediopisarza z przyjemnością podjęli też dyrektor Muzeum w Wałbrzychu

W Galerii Victoria gośćmi byli m. in.: Ilona Felicjańska (modelka, ale też] pisarka), Monika Sawicka (autorka licznych powieści, m.in. "Kruchość porcelany", "Mimo wszystko"), Danuta Góralska-Nowak (autorka wierszy w języku polskim i angielskim) i in.

W strefie spotkań autorskich zorganiowanej w salonie Empik odbyło się również 89

zaprezentować cały pakiet swych propozycji. Oferta skierowana była do każdego czytelnika bądź przyszłego użytkownika zainteresowanego zasobami placówki i informacją edukacyjną. Placówkę reprezentowała autorka poniższego tekstu.

Rozmowa z Iloną Felicjańską. Źródło: Zdjęcie pochodzi ze zbiorów autorki.

spotkanie z Ewą Maćkowiak - autorką książek dla dzieci.

Można było obejrzeć wystawę wałbrzyskiej malarki pani Barbary Malinowskiej.

Barbara Malinowska to wrażliwa artystka, która swoją osobowość przedstawia w licznych dziełach. Pisze poezję, maluje, rysuje, wykonuje biżuterię, projektuje stroje.

Autorka relacji z czytelnikiem zainteresowanym ofertą Biblioteki. Źródło: Zdjęcie pochodzi ze zbiorów autorki.

Przedstawiana oferta Biblioteki obejmowała m.in. : Zbiory Nowości wydawniczych w postaci tematycznych zestawień materiałów źródłowych np. Wspieranie ucznia zdolnego, Samoakceptacja, Emocje, Praca z uczniem trudnym, Psychologia, Pedagogika, Socjologia, Złość, Agresja i in.

Aktualną ofertę edukacyjną Biblioteki, z której mogą skorzystać zarówno szkoły, nauczyciele, uczniowie jak też, każda inna zainteresowana osoba. Szkolenia prowadzone są bezpłatnie. Każdy zainteresowany gość Galerii Victoria otrzymał ulotkę ze szczegółową informacją.

Wyeksponowane obrazy wałbrzyskiej malarki pani Barbary Malinowskiej. Źródło: Zdjęcie pochodzi ze zbiorów autorki.

Uczestnicy targów mieli też możliwość udziału w konkursach i quizach. Atrakcją były kalambury rodzinne. Najmłodsi wałbrzyszanie mogli wziąć udział w warsztatach plastycznych pt. Akcja "Komiks" oraz "Najpiękniejsza ilustracja" .

Ekspozycja oferty Biblioteki. Źródło: Zdjęcie pochodzi ze zbiorów autorki.

Podczas targów również Dolnośląska

Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu Filia w Wałbrzychu , miała przyjemność 90

wypozyczalnia@walbrzych.dbp.wroc.pl e-informacja@walbrzych.dbp.wroc.pl walbrzych@walbrzych.dbp.wroc.pl

Targi dały szansę Bibliotece na szerszą popularyzację wśród gości Galerii Victorii zintegrowanego systemu bibliotecznego ALEPH. W trakcie prezentacji można było posłuchać o korzyściach płynących z posiadania własnego, elektronicznego konta bibliotecznego, o aktualnych możliwościach przedłużania wypożyczeń, zamawiania zbiorów w Bibliotece w Wałbrzychu oraz z całej sieci bibliotek pedagogicznych Dolnego Śląska, a także o innych udogodnieniach systemu ALEPH. Ponadto zainteresowane osoby mogły obejrzeć prezentację multimedialną dotyczącą bazy Wikiedulinki (Edukacyjne zasoby Internetu).

na

stronie

internetowej

Biblioteki

www.dbp.wroc.pl/biblioteki/walbrzych/, nr telefonu: 748423383; fax 748461 076

i innych danych np.: Biblioteka czynna jest od poniedziałku do piątku: 9.00-1 7.00, a w soboty od 9.00-1 5.00.

Przeprowadzona akcja dawała możliwość spotkania się z miłośnikami literatury, którzy mogli pochwalić się swoimi czytelniczymi preferencjami, poznać innych czytelników, spotkać się z pisarzami i autorami reprezentowanych książek. To była świetna okazja na integrację wałbrzyskich instytucji i możliwość spotkania się miłośników literatury i wzajemnej wymiany myśli. Mam nadzieję, że to przedsięwzięcie było wstępem do dalszych akcji przeprowadzanych w takiej atmosferze.

Wyeksponowano egzemplarze wydawnictw ORE, FEE i in. Każdy zainteresowany gość mógł otrzymać darmowy egzemplarz wybranej przez siebie pozycji z wydawnictwa.

Kolportowane wizytówki informowały o obecnym adresie Biblioteki: ul. Wrocławska 1 0 c; 58-309 Wałbrzych i adresach mailowych:

Zdjęcia pochodzą z prywatnych zbiorów autorki. Osoby, które znajdują się na zdjęciach wyraziły swą zgodę na upublicznienie ich wizerunku.

Kontakt z autorem: wypozyczalnia@walbrzych.dbp.wroc.pl

91

Monika Tuła Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu.

Filia w Strzelinie

WSPÓŁPRACA BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ W STRZELINIE ZE ŚRODOWISKIEM LOKALNYM Autorka artykułu opisała wybrane działania placówki dostosowane i w odpowiedzi na potrzeby lokalnego środowiska edukacyjnego. Ich różnorodność i częstotliwość wskazuje na znaczące miejsce Biblioteki Pedagogicznej dla miasta i powiatu.

Biblioteka Pedagogiczna w Strzelinie od dwóch lat znajduje się nowym lokalu na parterze budynku, w którym znajduje się również Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna. Stanowi więc, centrum kulturalnooświatowe, często odwiedzane przez mieszkańców miasta i powiatu.

szkoleniowe (około dwóch spotkań w roku szkolnym), dając możliwość rozszerzania wiedzy merytorycznej nauczycieli bibliotekarzy, służąc im pomocą w prowadzeniu bibliotek szkolnych w sposób nowoczesny. Ściśle współpracujący z filią DBP bibliotekarze szkolni wspierają działania Biblioteki, które kierowane są do nauczycieli poszczególnych przedmiotów nauczania.

Reklamują je w pokojach nauczycielskich, rozmawiają o nich z nauczycielami zachęcając do udziału. Co miesiąc otrzymują drogą elektroniczną folder nowości, a raz do roku zestawienie zakupionych nowości.

Bardzo często poprzez bibliotekarzy bibliotek szkolnych Biblioteka Pedagogiczna wysyła imienne zaproszenia dla nauczycieli.

Ze względu na naukowy charakter zbiorów użytkownikami placówki są osoby uczące się, studiujące i związane z nauką.

W mieście i okolicy pracują cztery szkoły ponadgimnazjalne, kilka gimnazjów, szkoły podstawowe oraz przedszkola. Nauczyciele i pracownicy tych placówek często korzystają z usług placówki.

Działania Biblioteki ukierunkowane są właśnie na nauczycieli, uczniów i studentów, rodziców i pracowników instytucji oświatowych. Szczególną opieką placówka otacza biblioteki i bibliotekarzy szkolnych. Dla tej grupy zawodowej organizowane są cyklicznie spotkania

Współpraca z bibliotekarzami szkolnymi owocuje licznym udziałem uczniów w konkursach . Raz w roku zbiera się komisja powołana przez kierownika Filii DBP 92

z Powiatowym Centrum Dydaktyki i Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną, dyrektorami szkół i władzami samorządowymi.

Dla nauczycieli i studentów Biblioteka Pedagogiczna w ramach Edukacji Medialnej przeprowadza zajęcia przygotowujące do korzystania z systemu bibliotecznego Aleph.

Maturzyści już od kilku lat na początku każdego roku szkolnego korzystają z wiedzy nauczycieli bibliotekarzy i otrzymują wskazówki do poprawnego sporządzania bibliografii załącznikowej i przygotowania prezentacji maturalnej. Ponadto przez cały rok szkolny Biblioteka prowadzi również zajęcia dla innych klas szkół według potrzeb danej placówki. Stałą formą współpracy jest angażowanie aktywu bibliotecznego (uczniów Gimnazjum Nr 1 w Strzelinie) do technicznego opracowania książek i czasopism.

Uczestnicy spotkania. Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Strzelinie

w Strzelinie, która ocenia i wybiera najładniejsze prace wykonane przez uczniów.

Odbyły się już konkursy, m.in.: na plakat, gazetki szkolne, zdjęcia, kartki świąteczne.

W skład komisji wchodzą osoby kompetentne, najbardziej zorientowane w danym zagadnieniu. Na specjalnym spotkaniu wszystkich uczestników przedstawiani i honorowani są wyłonieni zwycięzcy. Informacja o konkursach trafia też na łamy gazety lokalnej.

Od wielu lat w holu Biblioteki prezentowane są prace plastyczne nauczycieli i uczniów. Wyróżnionym autorom wręczane są dyplomy i skromne upominki, a dyrektorzy szkół, z których pochodzą autorzy prac, otrzymują specjalne pisemne podziękowania.

Ponadto, z racji różnorodnych zadań edukacyjnych, Biblioteka organizuje dla nauczycieli spotkania i warsztaty. Odbywają się one cyklicznie w czasie roku szkolnego według opracowanego ramowego planu pracy pedagogicznej. Plan ten z określonymi terminami otrzymują dyrektorzy szkół i placówek oświatowych na początku każdego roku szkolnego i zapoznają z nim rady pedagogiczne. I tak w ciągu roku szkolnego przygotowywane są spotkania dla: - nauczycieli rozpoczynających pracę (we

Jeden z prelegentów. Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Strzelinie

Biblioteka zaprasza na spotkania ciekawych prelegentów i porusza tematy rozszerzające wiedzę nauczycieli. Bardzo często nauczyciele przychodzą na nie ze swoimi uczniami zaciekawionymi danym tematem. W zakresie wyboru tematu i prowadzącego Biblioteka współpracuje 93

wrześniu) - bibliotekarzy (w październiku do maja) - nauczycieli historii (w listopadzie w ramach cyklu Obrazki z historii Strzelina) - polonistów (od grudnia do stycznia w cyklu Lektura współczesna w szkole) - nauczycieli nauczania zintegrowanego i przedszkoli (w marcu) - geografów (w kwietniu w ramach cyklu Ze Strzelina w daleki świat) - matematyków (przypadają na maj, czerwiec po ogłoszeniu wyników egzaminów szóstoklasistów i gimnazjalnych) - nauczycieli przyrody (w maju w cyklu

Grono słuchaczy uczestniczących w prelekcji. Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Strzelinie

Surniak. Udział tych osób podnosi zdecydowanie prestiż Biblioteki w środowisku edukacyjnym Strzelina.

Dzięki stałej współpracy Biblioteki z Powiatowym Centrum Dydaktyki w Strzelinie organizowane są szkolenia i kursy dla nauczycieli . Wszelkie informacje zamieszczane są w specjalnej gablocie w holu biblioteki, a ich uczestnicy otrzymują materiały, zestawienia nowości wydawniczych na dany temat, jak też nowości zakupionych przez Bibliotekę na dane zagadnienie.

Chrońmy nasze środowisko przyrodnicze)

W roku szkolnym 201 2/201 3 w ramach kompleksowego wspomagania szkół i placówek oświatowych Biblioteka w Strzelinie rozpoczęła współpracę z rodzicami uczniów wybranych szkół, przedstawiając m.in. nowości wydawnicze dotyczące wychowania dzieci i młodzieży na zebraniach z rodzicami w Gimnazjum nr 1 w Strzelinie oraz Liceum – Slavia. Rodziców zaproszono też do korzystania ze zbiorów Biblioteki, dzięki czemu powiększyło się grono czytelników.

Jeden ze znamienitych gości. Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Strzelinie

Na terenie miasta bądź gminy mieszka dość liczne grono pracowników naukowych wrocławskich uczelni. Dzięki ich grzeczności i chęci podzielenia się swoją wiedzą Biblioteka ma przyjemność organizowania spotkań z nimi. Bardzo ciekawe prelekcje wygłosili m.in.: prof. A. Zawada, prof. S. Mihilewicz, dr M. Kostyszak, dr I. Borkowski, mgr K. Januszewska, mgr E.

Nawiązano współpracę z filią Wyższej

Szkoły

Humanistyczno-Ekonomicznej

w Brzegu otwartą w październiku ubiegłego roku. Chętnych studentów przeszkolono w zakresie korzystania z systemu Aleph wpisując ich do stałego grona czytelników 94

Biblioteki. Podkreślić trzeba duże zainteresowanie placówką wykładowców uczelni, szczególnie zaś opiekuna pedagogicznego studentów pani mgr Marii Ćmikiewicz.

Starając się wychodzić naprzeciw potrzebom naukowym mieszkańców Strzelina i powiatu, Biblioteka spełnia je najlepiej, jak potrafi.

promocję działań placówki, gdyż gablota ta usytuowana jest w centrum miasta.

Wspólne działania, jak np. uroczystość

strzegana przez społeczeństwo strzelińskie i władze miasta. Aktywnie uczestniczy w życiu edukacyjnym, kulturalnym i społecznym środowiska lokalnego. Pracownicy Biblioteki są z przyjemnością zapraszani na różne uroczystości organizowane przez szkoły i placówki oświatowe.

Biblioteka świadomie kreuje swój wizerunek m.in. poprzez współpracę z prasą lokalną - tygodnikiem Słowo Regionu Strzelińskiego zamieszczając notatki, zdjęcia i artykuły na temat działalności Biblioteki.

dotyczy m.in. informowania wzajemnego o nabytkach i prenumerowanych czasopismach, wypożyczania sobie nawzajem książek na wystawy czy zajęcia z przysposobienia czytelniczego oraz przekazywania darów od czytelników, które nie odpowiadają profilowi Biblioteki. Pracownicy biblioteki bardzo chętnie uczestniczą w imprezach kulturalnych organizowanych przez Bibliotekę Miejsko-Gminną i Dom Kultury w Strzelinie. Ostatnio wspólnie czytano Śluby panieńskie A. Fredry wzbudzając podziw i radość zebranej publiczności.

720-lecia nadania praw miejskich miastu , doskonale jednoczą środowisko.

Wypada też wspomnieć o współpracy z pozostałymi bibliotekami w mieście, jak:

Miejsko-Gminną Biblioteką Publiczną Filia DBP w Strzelinie jest dobrze po- i Biblioteką Parafialną. Współpraca ta

Włodarze miasta i powiatu uwzględniają placówkę w swych przedsięwzięciach i uroczystościach. Chętnie na miarę swoich możliwości, wspierają finansowo zakupy nowości wydawniczych dla Biblioteki.

Od Urzędu Miasta i Gminy placówka uzyskała gablotę ogłoszeń, w której umieszczane są plakaty i bieżące ogłoszenia o spotkaniach zaplanowanych przez Bibliotekę. To doskonały sposób na

Biblioteka w 201 3 roku wzbogaciła się o ponad 1 00 książek dzięki przeprowadzonej akcji Podaruj książkę bibliotece.

Na uwagę zasługuje również działający już od wielu lat Klub Miłośników Dobrej Książki , na którym spotykają się nauczyciele. Na spotkaniach prezentowane i omawiane są godne polecenia pozycje książkowe.

Kontakt z autorem: m.przebinda@strzelin.dbp.wroc.pl

95

Ewa Bochynek Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu.

Filia w Wałbrzychu

EDUKACJA PROZDROWOTNA W WAŁBRZYSKICH SZKOŁACH Dnia 1 5 października każdego roku z inicjatywy UNICEF obchodzony jest ŚWIATOWY DZIEŃ MYCIA RĄK. W wielu szkołach i przedszkolach wczesną jesienią organizowane są różne akcje propagujące czyste ręce wśród dzieci i młodzieży. Nagłaśniane są informacje, do czego prowadzi brak higieny oraz dlaczego woda i mydło to najtańszy i z całą pewnością skuteczny sposób zwalczania wielu groźnych chorób i zakażeń.

Doceniając rangę przedsięwzięcia, w wielu szkołach Wałbrzycha i okolic pod hasłem Czyste ręce, odbyły się zajęcia edukacyjne dla uczniów klas młodszych szkoły podstawowej. Ich celem było promowanie edukacji prozdrowotnej. Zorganizowano je we współpracy z wałbrzyską filią Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu. Uczniowie mieli możliwość zapoznania się z tematem, a dodatkowo

poprzez zajęcia plastyczne, do przedstawienia własnych poglądów na wspomniany temat.

Dziecko poznaje świat przez dotyk.

Wszystko musi wziąć do ręki, dokładnie zbadać, poczuć, a często też posmakować. Niestety, razem z palcami do ust wędrują bakterie, wirusy i pasożyty. To ręce, zwłaszcza brudne, są odpowiedzialne za przenoszenie drobnoustrojów, które wy-

Prace dzieci. Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu.

Prace dzieci. Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu.

96

Uczestnicząc w spotkaniach z dziećmi można było zauważyć ich zaangażowanie w zaproponowaną tematykę. Dzieci chętnie dzieliły się uwagami i spostrzeżeniami na ten temat. To bardzo budujące biorąc pod uwagę nieprzestrzeganie zasad higieny przez osoby dorosłe. Zapewne na takie postępowanie wpływa wiele czynników. Lekarze wymieniają najczęściej: brak czasu, brak wiedzy, ograniczony dostęp do preparatów do higieny rąk, złą ich jakość czy brak pozytywnego przykładu w dzieciństwie.

Prace dzieci. Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu.

wołują choroby układu pokarmowego i oddechowego. Wskutek braku dostatecznej higieny rąk szerzą się m.in. zatrucia pokarmowe, a także grypa i wirusowe zapalenie wątroby typu A.

Mając na uwadze ten ostatni z czynników – brak pozytywnego przykładu w dzieciństwie, istotne jest, aby z higieny rąk uczynić ważny element edukacyjny wśród najmłodszych. Nigdy nie jest „za dużo” informacji na temat prawidłowego mycia rąk.

Dlatego nauczyciele i lekarze, podkreślają znaczenie czystych rąk wśród najmłodszych.

Prawie w każdej sali w młodszych klasach szkoły podstawowej możemy dostrzec plansze przedstawiające dokładną instrukcję mycia rąk. Z moich obserwacji wynika, że szczególnie dziewczęta posiadają bardzo dokładną wiedzę na ten temat. Co ciekawe, niektóre małe uczennice z wałbrzyskich szkół podkreślały fakt, że najlepiej myje się ręce śpiewając znaną wszystkim piosenkę „Wlazł kotek...”. z wałbrzyskich podstawó-

Dzieci mogły poznać też sylwetkę lekarza, żyjącego w XIX wieku Ignacego Filipa Semmelweisa (węg. Ignác Fülöp Semmelweis). Pochodził z rodziny węgierskich Żydów. Jako pierwszy wprowadził w 1 847 roku na oddziale w szpitalu odkażanie rąk wodą chlorowaną. Tym samym położył podwaliny pod nową gałąź medycyny – antyseptykę, która zajmuje się kwestią niszczenia drobnoustrojów. Jego teoria nie znalazła jednak uznania w środowiskach lekarskich.

Podczas prowadzonych zajęć z edukacji prozdrowotnej dzieci zwracały też uwagę, że lepiej myje się ręce ładnym i kolorowym mydełkiem na przykład w kształcie misia. „Wtedy myjemy ręce razem z misiem” – tak można usłyszeć od niektórych milusińskich, gdy rozmawiamy o problemie czystych rąk w szkole, w domu, na podwórku podczas zabawy.

Trzeba jednak pamiętać, że w czasach gdy żył doktor Semmelweis, nie znano jeszcze bakterii i wirusów. Sam lekarz nie potrafił precyzyjnie wyjaśnić mechanizmu zakażenia. Dopiero pod koniec XIX wieku angielski chirurg Joseph Lister uzupełnił tę wiedzę, wprowadzając w szpitalach zasadę dezynfekcji kwasem karbolowym narzędzi chirurgicznych i rąk. Dzięki tym zabiegom zmalała liczba zgonów.

„Gdy mamy mocno brudne ręce, trzeba śpiewać dwa razy...” – tak radziły uczennice w jednej wek.

97

klicznie przeprowadzać zajęcia edukacyjne z uczniami na temat higieny rąk, promować właściwy styl higieny wśród dzieci i młodzieży, bo przecież: „Czego Jaś się

Istnieje wiele zawodów i miejsc pracy, gdzie czyste ręce stanowią podstawę bezpieczeństwa i higieny. Na pewno takim miejscem, w którym należy bezwzględnie zachować wysoki stopnień higieny, jest środowisko szkolne. Dlatego też warto cy-

nie nauczy, to Jan nie będzie umiał”.

Kontakt z autorem: ewa.m.bochynek@wp.pl

98

Urszula Tobolska Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

EDUKACJA ZDROWOTNA zestawienie bibliograficzne z bazy danych sieci bibliotek pedagogicznych Dolnego Śląska (wybór z lat 201 2-1 01 3)

Celem współczesnej edukacji zdrowotnej jest pomoc uczniom w zrozumieniu czym jest zdrowie, od czego zależy, dlaczego i jak należy o nie dbać. W stosownym rozporządzeniu zapisano m.in.: „Doceniając rolę edukacji zdrowotnej, treści z tego zakresu umieszczono w wielu obszarach kształcenia, np. w obszarze wychowania fizycznego, edukacji przyrodniczej i edukacji społecznej.

Ze względu na dobro uczniów, należy zadbać, aby rozumieli oni konieczność oraz mieli nawyk dbania o zdrowie swoje i innych (P)”. [rozdz. II. Treści nauczania – wymagania szczegółowe na koniec klasy III szkoły podstawowej].

Dla ucznia klas IV-VI ważne pozostaje zdrowie i troska o zdrowie. Uczeń „opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych urazach (P)”, zna też (P) zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia konieczność ich stosowania”. [Treści nauczania – wymagania szczegółowe II etap edukacyjny: klasy IV-VI].

Powyższe stwierdzenia nadają edukacji zdrowotnej wysoką rangę wśród zadań szkoły.

Przygotowane zestawienie bibliograficzne dotyczące realizacji edukacji zdrowotnej w szkole jest pomocą metodyczną dla nauczyciela. Zawiera najnowsze, wybrane książki i artykuły z czasopism z lat 201 2-201 3 dostępne w sieci bibliotek pedagogicznych Dolnego Śląska.

Dzieła zwarte

1 . Białek, Ewa. Zintegrowane (holistyczne) podejście do człowieka i zdrowia : program autorski : wychowanie do zdrowia w rodzinie, szkole i świecie. Warszawa : Instytut Psychosyntezy. Centrum Wspierania Zrównoważonego Rozwoju Człowieka, 201 2. ISBN 978-83-63428-20-4.

Program uzupełniający nauczania edukacji zdrowotnej.

Dostępna w bibliotekach sieci na drodze wypożyczania międzybibliotecznego

2. Edukacja zdrowotna : poradnik dla nauczycieli wychowania fizycznego w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Red. Barbara Woynarowska. Kielce : Wydawnictwo Pe99

dagogiczne ZNP, 201 2. ISBN 978-83-71 73-247-8.

Poradnik zawiera podstawowe informacje dotyczące współczesnej koncepcji i metodyki edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży oraz aktualnego jej statusu i organizacji w szkole. Zamieszczono w nim scenariusze zajęć.

Dostępna we Wrocławiu (W 200663, W 200664, Pw 68-200662) Dostępna w bibliotekach sieci na drodze wypożyczania międzybibliotecznego

3. Organizacja i realizacja edukacji zdrowotnej w szkole : poradnik dla dyrektorów szkół i nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych : praca zbiorowa. Red. Barbara Woynarowska.

Warszawa : Ośrodek Rozwoju Edukacji, 201 2. ISBN 978-83-63428-20-4.

Zawiera m.in. zagadnienia ogólne, związki między zdrowiem a edukacją, cechy współczesnej edukacji zdrowotnej.

Dostępna we Wrocławiu (Pw 68-200323, Pw 68-200324, Pw 68-200325) Dostępna w bibliotekach sieci na drodze wypożyczania międzybibliotecznego

4. Władysław, Pańczyk. Wychowanie fizyczne dla zdrowia : aktywność fizyczna w plenerze wobec zdrowotnych potrzeb człowieka cywilizacji konsumpcyjnej. Rzeszów : Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 201 2. ISBN 978-83-7338-806-2.

Zawiera m.in. koncepcję wychowania fizycznego dla zdrowia.

Dostępna we Wrocławiu (W 202633, Pw 1 26-202632) Dostępna w bibliotekach sieci na drodze wypożyczania międzybibliotecznego

5. Woynarowska, Barbara. Edukacja zdrowotna : podręcznik akademicki. Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 201 2. ISBN 978-83-01 -1 6457-7.

Praca zawiera omówienie podstaw teoretycznych ogólnej edukacji zdrowotnej, jak: koncepcje edukacji zdrowotnej; promocję zdrowia; metodykę edukacji zdrowotnej itp.

Dostępna we Wrocławiu (W 200923, W 200924, W 200925) Dostępna w bibliotekach sieci na drodze wypożyczania międzybibliotecznego

6. Wolny, Barbara. Szkolna edukacja zdrowotna ukierunkowana na doskonalenie jakości życia uczniów. Lublin : Wydawnictwo KUL, 201 2. ISBN 83-7702-398-9.

Dostępna w wypożyczaniu międzybibliotecznym

1 00

Autor: Luc Viatour Plik udostępniony jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0. Źródło: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fruits_Luc_Viatour.jpg.

Artykuły z czasopism

1 . Brzenska, Katarzyna, Purchałka, Marcin. Szkoły promujące zdrowie w Polsce. „Edukacja Biologiczna i Środowiskowa” 201 2, nr 4, s. 1 05-11 2.

Historia powstania Sieci Szkół Promujących Zdrowie (SzPZ). Koncepcja oraz założenia SzPZ.

2. Charzewska, Jadwiga. Szwajcarsko - Polski Program Współpracy "Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej". „Meritum” 201 2, nr 3, s. 78-81 .

Cel i realizacja zadań Projektu. Promocja zdrowego stylu życia u dzieci i młodzieży na wszystkich poziomach edukacji.

3. Cichosz, Adam. Kultura fizyczna - humanistyczny wymiar, nieprzemijające treści i wartości. „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 201 2, nr 1 0, s. 4-9.

Kultura fizyczna - ważnym ogniwem w procesie kształtowania zachowań prozdrowotnych i postaw prosomatycznych każdego człowieka.

4. Franusz, Georginia. Dzieci wiejskie - styl życia a nadwaga i otyłość. „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 201 3, nr 1 , s. 1 4-1 9.

Wyniki badań, których celem była ocena stylu życia dzieci wiejskich na przykładzie uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej w Murowie i na tym tle określenie częstotliwości występowania nadwagi i otyłości.

5. Górecka, Agnieszka. Przyjaciele Zippiego. Cz. 1 . „Remedium” 201 2, nr 9, s. 1 6-1 7.

5-8 lat.

"Przyjaciele Zippiego" - program promocji zdrowia psychicznego przeznaczony dla dzieci w wieku

6. Górecka, Agnieszka. Przyjaciele Zippiego. Cz. 2. „Remedium” 201 2, nr 1 0, s. 1 6-1 7.

7. Gutkowska-Wyrzykowska, Ewelina. Dyscypliny sportu - scenariusz zajęć dla klasy I. „Życie Szkoły” 201 2, nr 6, s. 21 -22.

Praca z wierszem, zapoznanie z podstawowymi dyscyplinami sportu oraz zrozumienie wpływu aktywności fizycznej na organizm człowieka, zabawy grupowe, działalność plastyczna.

8. Gutkowska-Wyrzykowska, Ewelina. Higiena osobista elementem zdrowego stylu życia - scenariusz zajęć dla klasy I. „Życie Szkoły” 201 2, nr 2, s. 21 -23.

Scenariusz wraz z materiałami pomocniczymi do wykorzystania w edukacji wczesnoszkolnej.

9. Hańska, Małgorzata. Opieka i edukacja zdrowotna w szkole. „Problemy OpiekuńczoWychowawcze” 201 3, nr 4, s. 3-11 Sytuacja zdrowotna dzieci. Profilaktyka i opieka w polskich szkołach.

1 0. Kamara, Jadwiga. Kilka słów o edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży. „Przegląd Edukacyjny” 201 2, [nr] 2, s. 28-29.

Problem otyłości wśród dzieci i młodzieży. Błędy żywieniowe. Porady zdrowotne.

1 01

11 . Kiełboń-Bester, Lidia. Aktywne i zdrowe pierwszaki w Szkole Podstawowej w Studzianie. „Życie Szkoły” 201 2, nr 2, s. 20.

Kształtowanie nawyków zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej w klasach I-III szkoły podstawowej jako ważne zadanie edukacji zdrowotnej realizowanej w szkole.

1 2. Krzelowska, Magdalena. Obraz społeczności uczniowskiej - pozalekcyjna aktywność fizyczna, odżywianie, uzależnienia. „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 201 3, nr 9, s.1 31 8.

Wyniki badań dotyczących uczestnictwa młodzieży w różnych formach aktywności ruchowej, sposobu odżywiania oraz rodzajów uzależnień. Badanie przeprowadzono w lutym 201 2 r. na grupie 200 uczniów klas pierwszych i drugich Kłodzkiej Szkoły Przedsiębiorczości.

1 3. Kurzak, Marzena. Przykładowe scenariusze lekcji - edukacja zdrowotna w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 201 3, nr 2, s. 34-39.

Propozycje przykładowych scenariuszy lekcji z edukacji zdrowotnej z wykorzystaniem metod aktywizujących uczniów dla III i IV etapu edukacyjnego : "Narkotyki - znam i nie używam" (gimnazjum), "Zdrowie a środowisko, w którym żyję" (szkoła ponadgimnazjalna).

1 4. Lapeusz, Grażyna. Po rozum do głowy : (scenka propagująca wśród dzieci zdrowy styl życia). „Wszystko dla Szkoły” 201 2, nr 7/8, s. 27.

1 5. Leksy, Karina. Kultura popularna a styl życia - konteksty edukacyjne. „Pedagogika Społeczna” 201 2, nr 2, s. [59]-70.

Analiza elementów kultury masowej, które w sposób szczególny mogą wpływać na szeroko rozumiane zdrowie młodego pokolenia.

1 6. Leksy, Karina. Znaczenie prawidłowego żywienia dla zdrowia dzieci i młodzieży. „Wychowanie na Co Dzień” 201 2, nr 1 0/11 , s. 38-42.

Zasady zdrowego żywienia dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Moda na fast - food? : stan badań. Znaczenie edukacji zdrowotnej w kształtowaniu zdrowych nawyków żywieniowych dzieci i młodzieży.

1 7. Mądrowska, Wiesława. Planowanie treści edukacji zdrowotnej. „Doradca Dyrektora Przedszkola” 201 2, nr 35, s. 41 -44.

Edukacja zdrowotna a realizacja podstawy programowej wychowania przedszkolnego. Aktywność fizyczna. Higiena. Zdrowe odżywianie. Bezpieczeństwo.

1 8. Mądrowska, Wiesława. Podstawy prawne oraz realizacja opieki w publicznych placówkach edukacyjnych. „Doradca Dyrektora Przedszkola” 201 2, nr 35, s. 1 7-22.

Edukacja zdrowotna w przedszkolu. Podstawowa opieka zdrowotna wobec dzieci w wieku przedszkolnym.

1 02

1 9. Mądrowska, Wiesława. Sytuacja zdrowotna dzieci według najnowszych badań GUS. „Doradca Dyrektora Przedszkola” 201 2, nr 35, s. 4-[9].

W 2011 r. GUS opublikował raport o stanie zdrowia ludności. Stan zdrowia dzieci do lat 1 4. Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży.

20. Minge, Natalia, Minge, Krzysztof. W zdrowym ciele zdrowy duch. „Głos Pedagogiczny” 201 2, nr 37, s. 1 8-21 .

Edukacja zdrowotna. Tematy: 1 . Sen lekarstwem na lepsze stopnie? (dla uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych), 2. O sposobach radzenia sobie ze stresem, 3. Niewolnicy kolorowego pudełka - o tym, dlaczego warto ograniczyć telewizję.

21 . Mioduszewska, Halina, Klocek, Józef, Kielak, Elżbieta. Rola antyoksydantów roślinnych w diecie człowieka : profilaktyka chorób cywilizacyjnych. „Wychowanie w Przedszkolu” 201 2, nr 3, s. 1 4-21 .

Niewłaściwe żywienie jako jedna z przyczyn występowania wielu chorób cywilizacyjnych.

Wpływ spożywanej żywności na zdrowie dziecka. Wskazówki dotyczące odpowiedniego żywienia dzieci w przedszkolu.

22. Nadolna, Jolanta, Pietowski, Jarosław. Czym skorupka za młodu - czyli holistyczne ujmowanie człowieka. „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 201 3, nr 2, s. 28-29.

Opis działań podjętych w Zespole Szkół nr 1 0 w Bydgoszczy i w Gimnazjum Publicznym w Białych Błotach w celu propagowania wśród dzieci zdrowego stylu życia.

23. Opieka i edukacja zdrowotna w szkole – literatura. „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 201 3, nr 4, s. 59-61 .

Zestawienie bibliograficzne dotyczące edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży.

24. Pankowska-Koc, Katarzyna. Edukacja zdrowotna w wychowaniu fizycznym. „Meritum” 201 2, nr 1 , s. 80-83.

Scenariusz powstał w wyniku dyskusji o problemach nauczycieli wychowania fizycznego, dotyczących realizacji nowej podstawy programowej w zakresie treści z edukacji zdrowotnej. Przedstawiono propozycje ćwiczeń przygotowujących do zajęć wychowania fizycznego.

25. Parczewska, Teresa. Zdrowie i choroba w percepcji dzieci sześcioletnich. „Wychowanie na Co Dzień” 201 2, nr 3, s. 8-1 4.

Edukacja zdrowotna w podstawie programowej i w wybranych programach wychowania przedszkolnego.

26. Pietowska, Jolanta, Zielińska, Katarzyna. Wiem co jem - żyję zdrowo i kolorowo. „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 201 2, nr 9, s. 1 3-1 4.

Opis działań z edukacji zdrowotnej prowadzonych w Zespole Szkół nr 1 0 w Bydgoszczy.

27. Piotrowska, Danuta, Klauza, Magdalena. Do zdrowia gotowi... Start! „Życie Szkoły” 201 3, nr 6, s. 1 6-1 7.

Edukacja zdrowotna w szkole - na przykładzie Zespołu Szkół nr 1 w Pile.

1 03

28. Porozumienie o współpracy między Ministrem Edukacji Narodowej, Ministrem Zdrowia i Ministrem Sportu i Turystyki w sprawie promocji zdrowia i profilaktyki problemów dzieci i młodzieży. „Lider” (czasopismo elektroniczne) 201 2, nr 3, s. 1 6-20.

Cele współpracy. Działania Ministra Edukacji Narodowej. Działania Ministra Zdrowia. Działania Ministra Sportu i Turystyki.

29. Richert, Monika. Święto jabłka - scenariusz spotkania z rodzicami dla klasy III. „Życie Szkoły” 201 2, nr 8, s. 22-24.

Zajęcia mające na celu zachęcenie dzieci do spożywania owoców, a także zaktywizowanie rodziców do współpracy ze szkołą w celu ujednolicenia oddziaływań prozdrowotnych.

30. Szeląg, Marlena. Gdy choroba Cię dopada... „Wychowanie w Przedszkolu” 201 2, nr 3, s. 30-[33], 34.

Konspekt zajęć zapoznający przedszkolaków z instytucjami i służbami pomagającymi ludziom w leczeniu chorób. Kształcenie orientacji w lokalnej służbie zdrowia. Uświadamianie potrzeby dbania o zdrowie własne i innych.

31 . Szołek, Selwana. Dbamy o zdrowie – inscenizacja. „Życie Szkoły” 201 2, nr 9, s. 3638.

Do realizacji na poziomie edukacji wczesnoszkolnej.

32. Walosik, Alicja. Edukacja zdrowotna w gimnazjum - propozycje rozwiązań dydaktycznych. „Edukacja Biologiczna i Środowiskowa” 201 2, nr 2, s. 74-81 .

Cele edukacji zdrowotnej. Prezentacja programu "Edukacja zdrowotna" wraz z jego ogólnym omówieniem (cele i zadania programu, zadania szkoły).

33. Winczewski, Piotr. Kilka uwag o kształtowaniu postawy ciała. „Wychowanie w Przedszkolu” 201 2, nr 2, s. 6-1 0.

Problemy dzieci z klas I-III z utrzymywaniem prawidłowej postawy ciała. Diagnoza wad postawy u dzieci przez nauczyciela. Wskazówki metodyczne dla nauczycieli dotyczące skutecznych lekcji gimnastyki korekcyjnej.

34. Winczewski, Piotr. Zabawy ruchowe - z motywem profilaktyki zdrowotnej. „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 201 3, nr 7, s. 38-[42].

Zaprezentowano wybrane zabawy ruchowe do wykorzystania w pracy z młodszymi uczniami szkoły podstawowej na lekcjach wychowania fizycznego (i nie tylko). W fabule zabaw zastosowano elementy ochrony zdrowia.

35. Woynarowska, Barbara. Blok "edukacja zdrowotna" - wdrażanie w wychowaniu fizycznym w gimnazjach. „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 201 3, nr 1 0, s. 4-8.

Nieprawidłowości we wdrażaniu w gimnazjach nowej podstawy programowej wychowania fizycznego w zakresie edukacji zdrowotnej na podstawie badań własnych.

1 04

36. Woynarowska, Barbara. Dlaczego edukacja zdrowotna jest potrzebna uczniom, nauczycielom, szkole i społeczeństwu? „Meritum” 201 2, nr 3, s. 6-11 .

Dla utrzymania dobrego zdrowia i jego doskonalenia niezbędne są odpowiednie kompetencje, w tym umiejętności poznawcze i społeczne.

37. Woynarowska, Barbara. Edukacja zdrowotna - w nowych standardach kształcenia nauczycieli. „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 201 2, nr 5, s. 4-1 0.

Uzasadnienie potrzeby uwzględnienia zagadnień biomedycznych i edukacji zdrowotnej w kształceniu nauczycieli oraz przedstawienie treści, które zapisano (i których nie zapisano) w standardach kształcenia.

Autor grafiki: Urszula Tobolska

38. Woynarowska, Barbara. Szkoła promująca zdrowie po 20 latach : dorobek, bariery, perspektywy. „Remedium” 201 2, nr 1 2, s. 1 -3.

Dorobek, bariery i perspektywy szkoły promującej zdrowie - systemowego działania na rzecz zdrowia w szkole.

39. Woynarowska-Sołdan, Magdalena. Idee Janusza Korczaka - wciąż aktualne w szkole promującej zdrowie. „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 201 2, nr 9, s. 4-8.

Wybrane elementy myśli i dzieła Janusza Korczaka, które można odnaleźć w koncepcji szkoły promującej zdrowie (referat wygłoszony na Jubileuszowej Konferencji "20 lat Szkół Promujących zdrowie w Polsce: idee Janusze Korczaka wciąż aktualne w szkole promującej zdrowie" - Warszawa/Sulejówek, 27-29 sierpnia 201 2).

Kontakt z autorem: u.tobolska@wroclaw.dbp.wroc.pl

1 05

Katarzyna Mordzak Zuzanna Bocheńska Studentki I roku studiów uzupełniających magisterskich Informacja Naukowa i Bibliotekoznawstwo Uniwersytetu Wrocławskiego

„JAK OCENIĆ DOJRZAŁOŚĆ DZIECKA DO NAUKI” rekomendacja książki autorstwa Sally Goddard Blythe Zmiany w systemie oświaty wyznaczają nowe kierunki pracy nauczyciela wychowania przedszkolnego. Wynika to przede wszystkim z obniżenia wieku szkolnego. Z troski o efektywne przygotowanie młodszych dzieci do podjęcia nauki w szkole wypływa duża odpowiedzialność nauczyciela w aspekcie planowania i organizacji działań wychowawczo-dydaktycznych. Działania te mają bowiem zapewnić optymalne wspomaganie rozwoju dzieci z uwzględnieniem ich możliwości, potrzeb i zainteresowań.

O fizycznej dojrzałości dziecka do podjęcia nauki szkolnej decyduje w dużym stopniu stan zdrowia, nie tylko tuż przed pójściem do szkoły, ale i w latach wcześniejszych. Dziecko powinno wykazywać sprawność motoryczno-ruchową, ponadto umiejętności związane z kontrolą nad swoim ciałem, koncentracją i stabilnością postawy i ruchu. Ważnym wskaźnikiem fizycznej dojrzałości jest odporność na zmęczenie.

W Polsce zagadnieniem dojrzałości szkolnej zajmowały się m.in.: Kwiatkowska, Maria. Przygotowanie dziecka do szkoły. W: Maria Kwiatkowska, Zofia Topińska (red.). Pedagogika Przedszkolna.

Warszawa 1 978 ; Prus-Wiśniewska, Helena. Zanim dziecko pójdzie do szkoły. Warszawa 1 995) ; Grzywniak, Celestyna.

Dojrzałość neuropsychologiczna do szkol1 06

nego uczenia się dzieci sześcio-i siedmioletnich. Kraków 201 3 ; Derewlana, Hanna, Wosińska, Beata. Badanie gotowości szkolnej : materiały dla nauczyciela. Warszawa 201 2.

Zmiany w systemie szkolnym zmierzające do obniżenia wieku szkolnego powodują aktualność tego zagadnienia i zainteresowania nim nauczycieli zarówno edukacji przedszkolnej, jak i edukacji wczesnoszkolnej.

Autorka Sally Goddard Blythe jest dyrektorem Instytutu Psychologii Neurofizycznej (INPP) w Chester (Wielka Brytania). Instytut zajmuje się oceną i nadzorem programów wyrównawczych dla dzieci i dorosłych ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, agorafobią i napadami paniki. Sally Goddard Blythe, terapeutka

i pracownik naukowy Instytutu, jest autorką wielu innych uznanych publikacji, m.in.

„Odruchy, uczenie się i zachowanie : klucz do umysłu dziecka” (2005), „Harmonijny rozwój dziecka” (201 0), czy „Jak osiągać sukcesy w nauce” (2011 ).

Publikacja, którą rekomendujemy, stanowi efekt zainteresowań zawodowych autorki.

Zauważa ona ścisły związek między niedojrzałością układu ruchowego a osiągnięciami w szkole. Jej propozycja skierowana do nauczycieli stanowi zestaw narzędzi pozwalających rozpoznać, u których dzieci występują niedojrzałe odruchy.

Proponowany program ćwiczeń integrujących nauczyciel w trakcie jednego roku szkolnego może realizować z większą grupą uczniów lub z pojedynczymi dziećmi.

Całość składa się z czterech rozdziałów.

W rozdziale pierwszym autorka wprowadza nas w zagadnienie dojrzałości neuromotorycznej dzieci mających rozpocząć naukę w szkole. Nauczyciele koncentrują się często na problemach rozwoju psychicznego dziecka lub stworzeniu warunków społeczno-ekonomicznych, zapominając o jego gotowości fizycznej do sprostania wymaganiom stawianym przez szkołę. Dokonała przeglądu zagadnień, które zostały poruszone w książce oraz podstawy do wykonywania diagnoz niedojrzałości neuroruchowej. Wyjaśniła na czym polega i jakie są objawy tego typu niedorozwoju u dziecka. Zainteresowany czytelnik poznaje wpływ odpowiedniego rozwoju neuromotorycznego na właściwy bieg edukacji. Przybliżony też jest cel badań nad równowagą i postawą. Autorka bada znaczenie odruchów pierwotnych dla przyszłego kształcenia dziecka oraz związek tych odruchów oraz postawy i równowagi z osiągnięciami szkolnymi. Sally 1 07

Goddard wyjaśnia, jak praca z odruchami może być zrealizowana w stosunku do dzieci w wieku szkolnym. Udowadnia, że odpowiednie programy ruchowe dostosowane do potrzeb młodej osoby, mogą przyczynić się do poprawy wyników w nauce.

Autor: Alexander Novikov Plik udostępniony jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Training_of_young_gymnasts_%28Angarsk,_R ussia%29.jpg

W kolejnych dwóch rozdziałach przedstawiła serię testów przesiewowych przeznaczonych dla dzieci w wieku 4-7 lat oraz od siódmego roku życia wzwyż. To bardzo proste testy możliwe do wykonania przez nauczyciela. Należą do nich testy neuromotoryczne (jak: próba Romberga, test przeciwstawnego palca i kciuka, stanie na jednej nodze), testy odruchów pierwotnych (jak toniczny odruch błędnikowy w pozycji wyprostowanej), testy percepcji wzrokowej i integracji wzrokowo-ruchowej (zadania rysunkowe). Mają one za zadanie sprawdzić poziom sprawności motorycznej dzieci. Pomocą dla nauczyciela są instrukcje ogólne dotyczące przygotowania, przeprowadzania oraz punktacji testów, a także interpretację ich wyników. Wszystkie testy zostały dostosowane do obowiązujących w Wielkiej Brytanii przepisów, które wymagają od nauczycieli, aby, jeśli to możliwe, unikali kontaktu fizycznego z dziećmi powierzonymi ich opiece.

Rozdział czwarty zawiera pełen program

ćwiczeń integrujących stworzony przez Instytut Psychologii Neurofizjologicznej możliwy do zrealizowania w ramach całej klasy bądź mniejszych grup rówieśniczych. Zawarto tu wskazówki dotyczące rozkładu ćwiczeń, przedstawiono zasady ich wykonywania, a także określono ich wpływ na poprawę wyników w nauce.

Za materiały dodatkowe uznano filmy szkoleniowe dostępne na stronie internetowej Instytutu Psychologii Neurofizjologicznej w Chester (www.accessnmr.inpp.org.uk), informację na temat szkoleń prowadzonych przez Instytut, propozycje uzupełniające tematykę ujętą w książce, wiadomości dodatkowe na temat programów terapeutycznych oraz innych książek autorki. Składową publikacji jest indeks nazwisk, indeks rzeczowy oraz bibliografia dołączona do każdego rozdziału.

Odbiorcą docelowym publikacji mogą być przede wszystkim nauczyciele kształcenia wczesnoszkolnego oraz specjaliści w dziedzinie diagnozowania rozwoju neuromotorycznego dzieci. Z tego powodu początkowa, teoretyczna i objaśniająca część książki może sprawić trudności osobom, które nie zajmują się zawodowo omawianą tematyką. Jednakże stanowi ona odpowiednią podstawę informacyjną umożliwiającą dalsze pogłębienie wiedzy dotyczące tego zagadnienia. Spora ilość rysunków dołączonych do opisu ćwiczeń może ułatwić i usprawnić przebieg prowadzonych zajęć. Przedstawione programy ćwiczeń są dokładnie i profesjonalnie opracowane. Dają wystarczające przygotowanie do samodzielnego przeprowadzenia tego rodzaju zajęć. Zaletą książki jest szczegółowa prezentacja jednego z obszarów dyscypliny diagnozowania wczesnoszkolnego, jakim jest rozwój neuromotoryczny i jego wpływ na przystosowanie dzieci do rozpoczęcia nauki.

Kontakt z autorami: Katarzyna Mordzak: depesza6@wp.pl Zuzanna Bocheńska: zuz.boch@gmail.com

1 08

Lucyna Kurowska-Trudzik dyrektor Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

Beata Malentowicz kierownik Wydziału wspomagania szkół i placówek oświatowych Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

ROZMOWA LUCYNY KUROWSKIEJ-TRUDZIK DYREKTORA DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ WE WROCŁAWIU I BEATY MALENTOWICZ KIEROWNIKA WYDZIAŁU WSPOMAGANIA SZKÓŁ I PLACÓWEK OŚWIATOWYCH o projekcie Dolny Śląsk jako zintegrowana wspólnota regionalna

Lucyna Kurowska-Trudzik – dyrektor Biblioteki – Organizowanie i prowadzeDolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej nie działalności edukacyjnej i kulturalwe Wrocławiu: nej , a w programie rozwoju placówki na Kolejny numer Biuletynu ukazuje się wraz z rozpoczęciem drugiego semestru roku szkolnego 201 3/201 4. Jest to czas, w którym Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu przystępuje do realizacji nowego projektu Dolny Śląska jako zintegrowana wspólnota regionalna.

Inspiracją dla stworzenia tego projektu jest Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020, która wytycza cele i kierunki rozwoju regionu zakładając przy tym wzmocnienie spójności i identyfikacji społecznej, kluczowej dla pomyślnej realizacji celów rozwoju Dolnego Śląska. Projekt ten wpisuje się w jedną z wieloletnich strategii 1 09

bieżący rok szkolny mamy zapis o rozszerzeniu oferty edukacyjnej o edukację regionalną i wielokulturową.

Panią, jako kierownika zespołu zadaniowego do tego projektu, proszę o przybliżenie jego założeń.

Beata Malentowicz – kierownik Wydziału wspomagania szkól i placówek: Realizację założeń projektu zaplanowano przynajmniej na dwa lata. Projekt jest otwarty, może być rozbudowywany w miarę potrzeb o nowe działania także w latach następnych.

Punktem wyjścia było postawienie pytania: co chcemy osiągnąć poprzez realiza-

cję projektu? W oparciu o wspomnianą Strategię Rozwoju zostały zdefiniowane priorytety: Kształtowanie zachowań etycznych w społeczeństwie, tworzenie nowoczesnego modelu patriotyzmu , a także kreowanie wizerunku i promo-

wanie Dolnego Śląska jako regionu z bogatą i różnorodną ofertą kulturalną i edukacyjną.

Określając główne założenia projektu zdefiniowano oczekiwane rezultaty, aby później dostosować konkretne działania.

Chcemy wydać kolejny numer Dolnośląskiego Informatora Bibliotek Pedagogicznych, który poświęcony będzie w całości problemowi regionalizmu. Chcemy również opracować Przewodnik po dolnośląskiej edukacji regionalnej , dzięki któremu m.in. łatwiej będzie upowszechniać edukację regionalną i kulturową oraz wzmacniać poczucie tożsamości lokalnej i regionalnej.

Lucyna Kurowska-Trudzik: Zespół zaproponował zaproszenie do udziału w projekcie wszystkich bibliotek pedagogicznych sieci wojewódzkiej. Liczymy, że placówki te podejmą współpracę z Dolnośląską Biblioteką Pedagogiczną we Wrocławiu nie tylko w tym jednym wydarzeniu mającym kształtować postawy tożsamości regionalnej, ale i w innych działaniach wzmacniających pozytywną tożsamość Dolnoślązaka.

Beata Malentowicz: Bardzo liczymy na współpracę i pomoc pedagogicznych bibliotek pedagogicznych sieci. Chcemy wspólnie wybrać treści i formy pracy. Pomysł jest taki, aby realizacja przebiegała dwutorowo: z jednej strony stworzenie zasobów 11 0

Autor grafiki: Alina Dyrek

wspomagających nauczycieli w edukacji regionalnej oraz promowaniu wiedzy o kulturze, środowisku przyrodniczokrajobrazowym i dziedzictwie osobowym , a z drugiej kształtowanie poczucia tożsamości regionalnej poprzez zajęcia, spotkania, konkursy i inne formy aktywności .

Lucyna Kurowska-Trudzik: Mówimy o współpracy z bibliotekami pedagogicznymi sieci w kontekście realizacji naszego projektu, ale chcę podkreślić, że nie tylko tak wyobrażam sobie tę współpracę. Widzę ją również w kontekście przedsięwzięć i organizowanych wydarzeń przez biblioteki w ośrodkach powiatowych, kiedy to Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu może być zaproszona do współudziału.

Beata Malentowicz: Zadanie realizacji przez biblioteki pedagogiczne edukacji regionalnej w najszerszym rozumieniu tego pojęcia, a więc: kształtowania tożsamości Dolnoślązaków i pozytywnego postrzegania tej tożsamości, poznania wielokulturowości regionu i jego dziedzictwa cywilizacyjnego, inicjo-

wania zaangażowania wśród społeczności lokalnych w budowę „małych ojczyzn”, jest jeszcze niezupełnie zdefiniowane. Tę defi-

nicję będziemy sukcesywnie wypełniać kolejnymi koncepcjami i konkretnymi realizacjami.