DIBP - Dolnośląski Informator Bibliotek Pedagogicznych by DIBP - Dolnośląski Informator Bibliotek Pedagogicznych

SPIS TREŚCI

WSTĘP REDAKCYJNY Wstęp redakcyjny………………………………………………………………………………………………4-9

NAUCZYCIELSKIE ROZMAITOŚCI EDUKACYJNE Anna Kokot-Rutkowska, Lidia Soszyńska. Prawo autorskie w pracy bibliotekarza. Relacja z warsztatów – 12 września 2014 r. w Warszawie…………………………………………………………10-17 Urszula Tobolska. VIII Regionalna Konferencja SZKOLNE CENTRA MULTIMEDIALNE. Zadania, nowe wyzwania, Wrocław 22 października 2014 roku……………………………………….18-25 Urszula Tobolska. Anna Chawawko. Wirtualna przestrzeń nauczania. Przekaz z konferencji pt. Dolnośląska Platforma Edukacyjna w praktyce szkolnej XXI wieku, Wrocław 13 listopada 2014 roku……………………………………………………………………………..26-31 Ewa Bochynek. Biblioteki we współczesnym systemie prawnym Polski i Unii Europejskiej . VI Konferencja Korporacji Bibliotekarzy Wrocławskich, Wrocław, 5 grudnia 2014………………...32-35

PODZIEL SIĘ POMYSŁEM Małgorzata Grabowska. Radość tworzenia własnych autorskich zdjęć. Grafika malowana myszką……………………………………………………………………………………………………………36-45 Grażyna Hrebeniuk. TIK w świetlicy środowiskowej. Z doświadczeń Biblioteki Pedagogicznej w Oleśnicy : scenariusz programu edukacyjnego………………………………………………………..46-56 Ewa Bochynek, Iwona Bryl – Pasek. Nobliści polscy w wałbrzyskim gimnazjum………………….57-60 Ewa Bochynek. Wałbrzyskie spotkania z książką. Lekcje z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych : działania Biblioteki Pedagogicznej………………………………………………………61-64 Urszula Tobolska. Pasja i serce. Ludwik Hirszfeld – wybitny polski uczony, jeden z organizatorów medycznego życia naukowego w powojennym Wrocławiu………………..65-70

LEKTURY NA RECEPTĘ Anna Sitarek. Historia pewnego ołówka…………………………………………………………………… 71-73 2

Anna Sitarek. Zróbcie mi miejsce między wami…………………………………………………………...74-77 Ewa Bochynek. Plastusiowa mama, czyli wspomnienia o pisarce dla dzieci………………………..78-79

PRZEDSTAWIAMY BIBLIOTEKARZY Lidia Soszyńska – nauczyciel bibliotekarz z Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu…………………………………………………………………………………………………….80-82

REKOMENDACJE WYBRANYCH NOWOŚCI Anna Kokot-Rutkowska. Wrocław jakiego nie znacie. Rekomendacja lektury Andrzeja Konarskiego pt. „604 zagadki o Wrocławiu”….………………….…………………………….83-86

WIEŚCI Z SIECI Beata Malentowicz. Wspomaganie w Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu. Od pomysłu do realizacji………………………………………………………………………………………87-95 Aleksandra Nalazek. Zaproszenie do udziału w sieci współpracy i samokształcenia nauczycieli. Praca z nowoczesnymi technologiami - TIK………………………………………………………………96-97 Urszula Bajewicz, Agnieszka Jarosz. Jesteśmy razem już pięć lat! Sprawozdanie z działalności Sieci Współpracy i Samokształcenia Nauczycieli Bibliotekarzy w powiecie wołowskim……………………………………………………………………………………….98-102 Wioletta Matelonek. Wspomaganie szkół w powiecie strzelińskim. Wybrane zagadnienia…….103-105 Katarzyna Giedrys-Woźny. Poradnictwo zawodowe dla młodzieży w Bibliotece Pedagogicznej w Świdnicy……………………………………………………………………………..…..106-110 Mirosław Żłobiński. „Góra i ziemia górowska – Moja Mała Ojczyzna” Reminiscencje konkursów. ………………….……….........................................................................111-116 Urszula Tobolska, Anna Kokot-Rutkowska. Obecność treści z edukacji regionalnej w podstawie programowej kształcenia ogólnego na poszczególnych etapach nauczania……………………………………………………………………………………………117-129

WSTĘP REDAKCYJNY

SZANOWNI CZYTELNICY

Przedstawiam Państwu pierwszy w roku

DOLNOSLĄSKI INFORMATOR

2015 numer e-biuletynu Dolnośląski In-

BIBLIOTEK PEDAGOGICZNYCH

formator

Bibliotek

Pedagogicznych

Półrocznik ukazuje się w wersji elektronicznej od 2012 roku. ISSN 2299-2936.

DIBP. Idea Roku 2014 ogłoszonego Ro-

Wydawca: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna, ul. Worcella 25-27, 50-448 Wrocław, reprezentowany przez dyrektora Lucynę Kurowską-Trudzik.

łaniom bibliotek pedagogicznych. Przy-

Adres e-mail Redakcji : wydawnictwo@wroclaw.dbp.wroc.pl ; tel. (71) 377 28 26.

wiam ciekawe inicjatywy placówek mające

kiem Czytelnika była bliska również dziapomnę tylko, że w minionym roku uczczono 650 lat w służbie książki. Przedstana celu ukazanie zintegrowanych działań na rzecz czytelnictwa. Biblioteki nie za-

Skład redakcyjny: Redaktor naczelna: Urszula Tobolska; adres e-mail: u.tobolska@wroclaw.dbp.wroc.pl Zastępca redaktora: Lidia Soszyńska; adres e-mail: l.soszynska@wroclaw.dbp.wroc.pl Opracowanie graficzne: Alina Dyrek; adres e-mail: a.dyrek@wroclaw.dbp.wroc.pl Korekta: Anna Chawawko; adres e-mail: a.chawawko@wroclaw.dbp.wroc.pl

pominają też o innych rocznicowych wydarzeniach, a także o swoich zadaniach statutowych. Stąd w niniejszym numerze znajdą Państwo propozycje placówek i w tych obszarach. Problem przestrzegania przepisów chroniących prawa autorów jest szeroko dyskutowany i poruszany na szkoleniach. Bi-

Magdalena Pilińska; adres e-mail: m.pilinska@wroclaw.dbp.wroc.pl

bliotekarze są zobowiązani do zapoznania się z zasadami związanymi z ochroną

Dolnośląski Informator Bibliotek Pedagogicznych DIBP jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0. Redakcja zastrzega sobie prawodo dokonania koniecznych zmian utworu, wynikających z opracowania redakcyjnego oraz zwielokrotnienia techniką cyfrową.

własności intelektualnej i respektowania ich. Nauczyciele bibliotekarze z placówki wrocławskiej Anna Kokot-Rutkowska i Li4

dia Soszyńska udowodniły, że wnikliwie

kiego przekazywania uczniom czy studen-

śledzą zmiany zachodzące w prawie au-

tom materiałów do zajęć. Uczestniczkami

torskim. Uczestniczyły w warsztatach

sympozjum

o tej tematyce i przedstawiły bardzo inte-

Edukacyjna w praktyce szkolnej XXI

resującą relację z tego spotkania.

wieku były Urszula Tobolska i Anna Chawawko

Dolnośląska

Platforma

z placówki wrocław-

Niewątpliwą cechą cyklicznych spotkań,

skiej. Czytelników chcą zainteresować

odbywających się w Dolnośląskiej Biblio-

przekazem z konferencji.

tece Pedagogicznej we Wrocławiu, a noszących ogólny tytuł Szkolne Centra

Kolejne, szóste już spotkanie biblioteka-

Multimedialne, jest integracja środowiska

rzy, przyciągnęło jak zwykle wielu przed-

nauczycieli bibliotekarzy. Drugą ważną

stawicieli tego zawodu. Pierwsze zjazdy

zaletą jest wysoki poziom merytoryczny

gromadziły osoby z Wrocławia i Dolnego

przedstawianych

Meritum

Śląska. Tym razem rozszerzono zasięg

szkoleniowego

adwersarzy. Uczestnikami spotkania byli

o randze konferencji w Dolnośląskiej Bi-

również bibliotekarze spoza województwa

bliotece Pedagogicznej we Wrocławiu,

dolnośląskiego. Nowością tego spotkania

zaznaczone było przez nowe wyzwania i

był również udział prelegentów innej spe-

zadania bibliotek. Zaproszeni goście

cjalności niż bibliotekarze, bo prawników.

chętnie dzielili się swoją wiedzą, doświad-

Treścią zjazdu był temat Bibliotek we

czeniem oraz umiejętnościami praktycz-

współczesnym systemie prawnym Pol-

nymi. Relację ze spotkania przedstawiła

ski i Unii Europejskiej. W zaprezento-

Urszula Tobolska.

wanych podczas konferencji referatach

ósmego

już

zagadnień.

spotkania

przedstawiono przepisy prawne mające Fronter to norweska platforma edukacyj-

wpływ na działalność placówek biblio-

na, która z powodzeniem znalazła zasto-

tecznych. Na spotkaniu obecna była Ewa

sowanie w wielu krajach europejskich.

Bochynek z placówki wałbrzyskiej, co za-

Jest to wirtualne środowisko nauczania,

owocowało odpowiednim przekazem.

mające zastosowanie tak w szkołach, jak i na wyższych uczelniach. Dzięki platfor-

Praca z programami graficznymi jest co-

mie nauczyciele usprawniają proces na-

raz bardziej popularna. Małgorzata Gra-

uczania, wykorzystując możliwość szyb-

bowska z placówki wrocławskiej słusznie 5

zauważa, że na tym polu nic tak nie rozwi-

razem z Iwoną Bryl–Pasek (nauczycielem

ja kreatywności, jak tworzenie własnych

z Publicznego Gimnazjum nr 1 im. Nobli-

obrazów. I przedstawiła kilka propozycji

stów Polskich w Wałbrzychu). Temat

programów do tworzenia grafiki od pod-

inspirujący, a młodzież może zdobyte

staw. Malowanie… myszką kompute-

informacje praktycznie wykorzystać przy-

rową to propozycja dla nauczycieli, którzy

gotowując się na przykład do konkursu

chcą urozmaicać zajęcia plastyczne, ale

wiedzy z tego zagadnienia zatytułowane-

też

go Polscy Nobliści.

zagospodarować

czas

uczniom

na nieoczekiwanych zastępstwach. Dzielenie się dobrą praktyką i doświadPraca Biblioteki Pedagogicznej nie zamy-

czeniem w zakresie wspierania ucznia

ka się w obrębie jej murów. Istotne miej-

ze specjalnymi potrzebami edukacyj-

sce w jej działalności polega na integracji

nymi jest ważnym elementem współpracy

z lokalnym środowiskiem i wychodzeniu

nauczycieli. Autorka artykułu Ewa Bochy-

naprzeciw jego potrzebom. Grażyna Hre-

nek przedstawia jedną z takich form.

beniuk z Powiatowego Centrum Edukacji

Wszechstronny rozwój dziecka powinien

i Kultury w Oleśnicy przedstawiła do-

stać się celem bardzo ważnym, dlatego

świadczenia

tak istotna staje się efektywna współpraca

Biblioteki

Pedagogicznej

z realizacji zajęć z technologii informacyj-

pomiędzy tymi podmiotami.

no-komunikacyjnej. Lekcje prowadzono w oparciu o stworzony program pt. Znam

5 sierpnia 2014 roku minęła 130. rocznica

Komputer. Miejscem pracy była świetlica

urodzin profesora Ludwika Hirszfelda –

środowiskowa naprzemiennie z Biblioteką

lekarza i naukowca o światowej sławie.

Pedagogiczną. W artykule uwzględniono

Artykuł autorstwa Urszuli Tobolskiej przy-

scenariusze

bliża postać i dorobek tego wybitnego

poszczególnych

modułów

programu.

uczonego. Pretekstem jest zapis w zarządzeniu Rady Miejskiej Wrocławia z 22 ma-

Propozycję zajęć realizowanych w wał-

brzyskim gimnazjum na temat noblistów

od czerwca 2014 roku do maja 2015 Ro-

polskich przedstawiła i opisała Ewa Bo-

kiem

chynek (prowadząca zajęcia z ramienia

da. Uczony ten zasługuje na wspomnienie

Biblioteki Pedagogicznej w Wałbrzychu)

o nim, zwłaszcza, że jest jednym z orga6

2014

roku

pamięci

stanowiącym Ludwika

okres

Hirszfel-

nizatorów medycznego życia naukowego

dzieci snuje Ewa Bochynek z placówki

w powojennym Wrocławiu.

w Wałbrzychu.

Po raz kolejny Anna Sitarek przekazuje

W numerze przedstawiamy koleżankę Li-

czytelnikom porcję głębokich refleksji nad

dię Soszyńską – nauczyciela biblioteka-

tym, co ważne. Zwykły z pozoru ołówek

rza z Dolnośląskiej Biblioteki Pedago-

jest skomplikowaną kombinacją cudów:

gicznej we Wrocławiu.

drzewa, grafitu, kawałka lakieru, gumki. Ale do tych cudów, które ujawniają się

Anna

w naturze, dodany został jeszcze bardziej

lektury Andrzeja Konarskiego pt. „604 za-

niezwykły cud – cud tworzenia i kreacji.

gadki o Wrocławiu” zachęca uczniów,

I udowadnia, że ów zwykły przedmiot, za-

studentów do pogłębiania wiedzy na

sługuje na zachwyt i podziw.

temat swojego miasta. Prezentowana

Kokot-Rutkowska

rekomendacją

publikacja ma też wielką wartość dydakSą książki, które odpowiadają na pytania

tyczną. Autor w sposób jasny, przejrzysty

albo starają się znaleźć na nie odpowiedź

i wyczerpujący zaprezentował historię,

oraz takie, które je tylko stawiają. I jak su-

postacie

geruje autorka Anna Sitarek może na tym

Wrocławia.

oraz

współczesność

miasta

polega największa siła literatury pięknej – stawiać pytania, na które czytelnik mu-

W artykule pt. Wspomaganie w Dolno-

si sam sobie odpowiedzieć. Autorka ma

śląskiej Bibliotece Pedagogicznej we

nadzieję, że pod wpływem lektur nastąpi

Wrocławiu : od pomysłu do realizacji

w człowieku jakaś zmiana.

jego autorka Beata Malentowicz przedstawiła rozwiązania, jakie przyjęła Dolno-

Przeszło 100 lat temu przyszła na świat

śląska Biblioteka Pedagogiczna we Wro-

jedna z najpopularniejszych polskich auto-

cławiu podczas realizacji nowych zadań

rek dla dzieci – Maria Kownacka. Książek,

wynikających z uregulowań prawnych do-

które napisała z myślą o dzieciach jest

tyczących bibliotek pedagogicznych. Arty-

przeszło 60, ale największą popularnością

kuł podsumowuje pierwszy rok pracy

cieszy się opowieść o Plastusiu. Opo-

z tego obszaru.

wieść o autorce w artykule Plastusiowa mama, czyli wspomnienia o pisarce dla 7

Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we

Katarzyna Giedrys-Woźny z Biblioteki Pe-

Wrocławiu planuje

szkolnym

dagogicznej w Świdnicy opisała organiza-

2015/2016 zorganizować Sieć współpra-

cję i prowadzenie warsztatów zawodo-

cy i samokształcenia nauczycieli - pra-

znawczych dla młodzieży. Pomysł jest

ca z nowoczesnymi technologiami -

odpowiedzią na ogłoszenie przez Mini-

TIK. Aleksandra Nalazek przybliżyła cele

sterstwo Edukacji Narodowej roku szkol-

sieci.

nego 2014/2015 Rokiem Zawodowców.

roku

Autorka tekstu pracowała jako pedagog Jednym z zadań bibliotek pedagogicznych

w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej

było od zawsze wspieranie działalności

w Świdnicy w dziale poradnictwa zawo-

bibliotek szkolnych, do czego obligowało

dowego. Zdobyte tam umiejętności po-

rozporządzenie ministra edukacji. Na-

zwoliły na zdobycie doświadczenia w pra-

uczyciele bibliotekarze Urszula Bajewicz

cy z młodzieżą i prowadzenia adekwat-

i Agnieszka Jarosz przedstawiają, jak Bi-

nych zajęć.

blioteka Pedagogiczna w Wołowie realizuje te zadania opierając się na Sieci

Mirosław Żłobiński z Biblioteki Pedago-

Współpracy

Na-

gicznej w Górze zwrócił uwagę czytelni-

uczycieli Bibliotekarzy w powiecie wo-

ków, że jedną z form rozwijania u mło-

łowskim.

dzieży zainteresowania historią własnego

Samokształcenia

regionu, mogą być na przykład konkursy Podobną problematykę zaprezentowała

popularyzujące wiedzę o jego bogac-

Wioletta Matelonek w artykule nt. Wspo-

twie kulturalnym i historycznym.

magania szkół w powiecie strzelińskim. W Bibliotece Pedagogicznej od kilku lat

Urszula

funkcjonuje sieć współpracy skupiająca

Rutkowska z Dolnośląskiej Biblioteki Pe-

bibliotekarzy szkolnych. Kilka razy w roku

dagogicznej we Wrocławiu przeanalizo-

szkolnym organizowane są spotkania,

wały Rozporządzenie Ministra Edukacji

podczas których dyskutuje się o aktual-

Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r.

nych problemach i potrzebach nauczycieli

bibliotekarzy.

wychowania przedszkolnego oraz

Tobolska

sprawie

podstawy

Anna

Kokot-

programowej

kształcenia ogólnego w poszczegól-

Następnym razem spojrzymy na Dolno-

nych typach szkół pod kątem obecności

śląską Bibliotekę Pedagogiczną we Wro-

treści z edukacji regionalnej na poszcze-

cławiu jako na placówkę z wizją. Zaintere-

gólnych etapach nauczania.

sowanych publikowaniem artykułów zapraszam do współpracy i dzielenia się z innymi swymi doświadczeniami. Życzę miłej lektury naszego e-biuletynu.

Redaktor naczelna Urszula Tobolska

NAUCZYCIELSKIE ROZMAITOŚCI EDUKACYJNE

PRAWO AUTORSKIE W PRACY BIBLIOTEKARZA

Anna Kokot-Rutkowska Lidia Soszyńska Nauczyciele bibliotekarze

relacja z warsztatów – 12 września 2014 r. w Warszawie

Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu.

Współczesny bibliotekarz, pracujący w różnego typu bibliotekach, od naukowych do publicznych, jest zobowiązany do zapoznania się z podstawowymi zasadami związanymi z ochroną własności intelektualnej, musi przestrzegać przepisów chroniących prawa autorów dzieł znajdujących się na półkach w ich bibliotekach, przede wszystkim tomów utworów literackich, woluminów dzieł naukowych, popularnonaukowych i fachowych, jak również i czasopism. Szeroki jednak zakres usług świadczonych przez współczesne biblioteki, szybki rozwój techniki w ostatnich dwudziestu latach, a przede wszystkim coraz szersze i bardziej Lorem ipsum wykorzystywanie dolor sit amet, consetetur wszechstronne technologii cyfrowej, w tym Internetu, skłania i wymusza na bibliotekarzach jeszcze wnikliwsze śledzenie zmian zachodzących w prawie autorskim.

Świadome tego faktu postanowiłyśmy po-

w Lublinie. Jest również absolwentką stu-

szerzyć swoją wiedzę na ten temat

diów podyplomowych z zakresu prawa

i uczestniczyć w jednodniowym szkoleniu

autorskiego, wydawniczego i prasowego

nt. Prawo autorskie – co musi wiedzieć

w Międzyuczelnianym Instytucie Wyna-

bibliotekarz, które odbyło się 12 września

lazczości i Ochrony Własności Intelektu-

2014 r. w Warszawie. Organizatorami te-

alnej UJ oraz studiów podyplomowych

go spotkania warsztatowego było Stowa-

komunikacji

rzyszenie Bibliotekarzy Polskich, przy

w Instytucie

współudziale

im.

Ukończyła letnią szkołę międzynarodo-

Zygmunta Jana Rumla w Dzielnicy Praga

wego prawa autorskiego na Uniwersytecie

– Południe m. st. Warszawy, która to pla-

w Amsterdamie.

cówka była również siedzibą szkolenia.

w kancelarii prawnej

Warsztaty poprowadziła pani

Barbara

Hogan Lovells), gdzie kieruje biblioteką

Szczepańska, od lat aktywnie działająca

i zasobami informacyjnymi. Jest również

na rzecz prawnego zabezpieczania inte-

koordynatorką krajową ds. praw autor-

resów bibliotek w Polsce. z wykształcenia

skich w eIFL z ramienia Poznańskiej Fun-

jest bibliotekarzem, ukończyła biblioteko-

dacji Bibliotek Naukowych oraz ekspertką

znawstwo i informację naukową na UMCS

Stowarzyszenia EBIB i Konferencji Dyrek-

Biblioteki

Publicznej

społecznej Badań

i mediów

Literackich

PAN.

Od 2001 r. pracuje Lovells (obecnie

torów Bibliotek Akademickich Szkół Polskich. Bardzo aktywnie

współpracuje

z organizacjami skimi

bibliotekar-

w procesie

reformy

prawa autorskiego. Jest autorką

publikacji

temat

prawa autorskiego, a także prowadzi szereg szkoleń o tej tematyce. Podczas szkolenia poruszono wiele tematów przydatnych w pracy bibliotekarzy, a skoncentrowanych

głównie

na: 

udostępnianiu zbiorów tradycyjnych i cyfrowych;



zachowaniu i ochronie zbiorów;



digitalizacji;



upowszechnianiu i edukacji;



działalności informacyjnej bibliotek;



Autor: jarmoluk Źródło: http://pixabay.com/pl/biblioteka-ksi%C4%85%C5%BCki-czytelnia-488689/ Zdjęcie dostępne na licencji CC0 Public Domain

odpowiedzialności cywilnej i karnej

w Polsce, czyli „Ustawę z dnia 4 lutego

za naruszenie prawa autorskiego

o prawie autorskim i prawach pokrewnych

w Internecie.

1994 r. (Dz. U. nr 90 z 2006 r. poz. 631 tekst jednolity z późn. zmian.), a także

Szkolenie prowadzone było w oparciu

o regulacje

o podstawowy

regulujący

2001/29 w sprawie harmonizacji niektó-

kwestie związane z prawem autorskim

rych aspektów prawa autorskiego i praw

akt

prawny

wynikające

z dyrektywy

pokrewnych

w społeczeństwie

informa-

Ustawy o prawie autorskim biblioteki mo-

cyjnym (Infosoc). Jednak prowadząca już

gą:  udostępniać nieodpłatnie,

na samym wstępie podkreśliła, że obecnie sformułowane przepisy prawa autorskiego

w zakresie swoich zadań statuto-

niejednokrotnie nie nadążają za postępem

wych, egzemplarze utworów roz-

techniki cyfrowej (w tym Internetu), a tym

powszechnionych,

sposobami

 sporządzać lub zlecać sporządza-

eksploatacji utworów przez biblioteki oraz

nie egzemplarzy rozpowszechnio-

inne instytucje oświatowe, edukacyjne,

nych utworów w celu uzupełnienia,

naukowe. Dlatego tak ważne jest prze-

zachowania lub ochrony własnych

prowadzenie reformy prawa autorskiego.

utworów

samym

nowoczesnymi

Wspomniała bardzo ogólnie o projekcie

 udostępniać zbiory dla celów ba-

nowelizacji ustawy o prawie autorskim

dawczych lub poznawczych za po-

przygotowanym przez Ministerstwo Kultu-

średnictwem końcówek systemu in-

ry i Dziedzictwa Narodowego, a także

formatycznego (terminali) znajdują-

o stanowisku organizacji bibliotekarskich

cych się na terenie tych jednostek.

w sprawie konsultacji dotyczących dozwolonego użytku publicznego.

Odwołując się do dozwolonego użytku bibliotek, zwrócono uwagę na specyfikę

W pierwszej części spotkania prowadząca

i sposób udostępniania zbiorów rękopi-

pokrótce omówiła dozwolony użytek chro-

śmiennych, norm, a także programów

nionych utworów, opierając się na pod-

komputerowych oraz zbiorów audiowizu-

stawie art. 23–35 prawa autorskiego. Bar-

alnych (filmów, dodatków do czasopism,

dzo ogólnie scharakteryzowała dozwolony

czyli insertów oraz audiobooków).

użytek osobisty oraz dozwolony użytek publiczny.

W ramach dozwolonego użytku bibliotek w dalszej części prowadząca przeszła do

Następnie

prowadząca

przeszła

omówienia zachowania i ochrony zbiorów.

przedstawienia interpretacji art. 28 pr.

Zgodnie z Ustawą biblioteki mogą spo-

aut., najbardziej interesującego biblioteka-

rządzać lub zlecać sporządzanie egzem-

rzy, a stanowiącego o licencjach na rzecz

plarzy

rozpowszechnionych

bibliotek. Zgodnie z powyższym artykułem

w celu

uzupełnienia,

utworów

zachowania

lub

ochrony własnych zbiorów. Bardzo do-

w społeczeństwie informacyjnym. Prowa-

kładnie została uszczegółowiona termino-

dząca odwołując się do świeżo ogłoszo-

logia zawarta w powyższym przepisie. Jak

nego orzeczenia Trybunału Sprawiedliwo-

podkreśliła prowadząca, biblioteki mają

ści UE z 11 września 2014 r. podkreśliła,

prawo do samodzielnego lub przez inne

że biblioteki mogą, jeśli prawo krajowe na

podmioty sporządzenia kopii egzemplarzy

to zezwala, digitalizować i udostępniać na

utworów

w celu

stanowiskach komputerowych w swoich

uzupełnienia kolekcji (zniesiono przesłan-

czytelniach wszelkie książki ze swoich

kę niedostępności w handlu), zachowania

zbiorów swoim czytelnikom (bez możliwo-

obiektu zniszczonego, a wycofywanego

ści

z udostępniania oraz ochrony obiektu za-

USB lub drukowanej). Wykonanie kopii

nim zostanie zniszczony (dotyczy to rów-

(np. drukowanej lub elektronicznej) dla

nież materiałów łatwych do zniszczenia –

czytelnika jest już zwielokrotnieniem utwo-

płyty DVD lub na nośnikach, które prze-

ru i musi się łączyć z godziwą rekompen-

stają być w użyciu i zachowanie utworu

satą na rzecz podmiotu praw autorskich

wymaga zmiany formatu zapisu). Jednak

(np. na rzecz wydawnictwa lub innego po-

należy pamiętać, iż w obrocie nie powinno

siadacza autorskich praw majątkowych do

znaleźć się więcej kopii utworów niż było

danego utworu) 1.

rozpowszechnionych,

wykonania

kopii

np.

do pamięci

to wcześniej na rynku, czyli w bibliotece. Zwróciła także uwagę na problem zmiany

Po krótkiej przerwie Barbara Szczepań-

formatu w tworzeniu kopii w przypadku

ska na podstawie art. 27, 33 prawa autor-

przejścia na formę cyfrową dokumentu,

skiego przeszła do omówienia pokazów

która

filmów w bibliotekach i wynikających z tym

zostać

przesądzona

problemów. Temat ten w ostatnich cza-

w nowelizacji ustawy o prawie autorskim.

sach bardzo mocno zainteresował główPrzed przerwą bardzo ogólnie omówione

nie

biblioteki

publiczne,

i to

głównie

zostały jeszcze zagadnienia związane 1

Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 11 września 2014 w sprawie Technische Universität Darmstadt - sygn. C-117/13 [online]. [dostęp: 19 stycznia 2014]. Dostępny w WWW: http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jses sionid=9ea7d2dc30dd8eacf3bfb908417bb962890610e4fc 61.e34KaxiLc3qMb40Rch0SaxuPaxj0?text=&docid=15 7511&pageIndex=0&doclang=PL&mode=lst&dir=&occ =first&part=1&cid=33484.

z digitalizacją dokumentów drukowanych oraz dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r.

w sprawie

harmonizacji

niektórych

aspektów praw autorskich i pokrewnych 13

przedstawiciele z tych palcówek uczestni-

odnosi się bezpośrednio do ich upośle-

w dyskusji, która wywiązała się

dzenia, nie ma zarobkowego charakteru

czyli

w trakcie

warsztatów.

Jak

podkreśliła

i jest podejmowane w rozmiarze wynika-

prowadząca, biblioteki w ramach dozwo-

jącym z natury upośledzenia (art. 33 pr.

lonego użytku utworów mogą wypożyczać

aut.).

rozpowszechnione utwory audiowizualne (w tym filmy, koncerty), do których nie jest

Uprawnienia podobne przysługują biblio-

potrzebne

dodatkowych

tekom naukowym i oświatowym korzysta-

umów. Problem zaczyna się w przypadku

jącym z odtwarzania filmów dla celów dy-

publicznego odtwarzania filmów przez

daktycznych lub badawczych (art. 27 pr.

placówki biblioteczne. Wszelkie przypadki

aut.).

zawieranie

odtwarzania filmów dla rozrywki uczniów, np. w świetlicach, w bibliotekach publicz-

Podczas warsztatów bardzo skrótowo

nych odbywać się powinno wyłączne po

omówione zostały: art. 25 i 26 pr. aut. do-

uzyskaniu zgody podmiotu praw autor-

tyczące dozwolonego użytku publicznego

skich w formie stosownej umowy licencyj-

w prasie,

nej oraz uiszczeniu dodatkowego (pozali-

w Internecie)

cencyjnego) wynagrodzenia organizacjom

o aktualnych wydarzeniach, a także art.

zbiorowego zarządzania prawami autor-

29 pr. aut., odnoszący się do prawa cyta-

skimi, które reprezentują interesy współ-

tu. w tej części spotkania prowadząca

twórców utworu audiowizualnego oraz

wspomniała o wątpliwościach prawnych

artystów wykonawców.

związanych z udostępnianiem przez bi-

radiu

i telewizji oraz

tym

sprawozdań

blioteki spisów treści, adnotacji i okładek w wyjątkowych przypadkach

w swoich rekordach bibliotecznych. Pani

prawo zezwala na korzystanie w ramach

Szczepańska podkreśliła, że jak najbar-

dozwolonego użytku z utworów audiowi-

dziej biblioteki mogą, w ramach prawa

zualnych (filmów) bez zgody producenta

cytatu i w celu wzbogacenia swoich re-

i współtwórców i bez zapłaty wynagro-

kordów bibliograficznych, uzupełniać je

dzeń. Takie uprawnienie mają biblioteki

o adnotacje i spisy treści. Problem nato-

specjalne,

rozpo-

miast jest w przypadku zamieszczania

wszechnionych utworów dla dobra osób

miniaturek okładek książek oraz innych

niepełnosprawnych, jeżeli to korzystanie

dokumentów w katalogach bibliotecznych.

Natomiast

korzystające

z już

Autorzy grafik: Centrum Cyfrowe Projekt: Polska i Bibliosfera.net. Plakaty dostępne na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 3.0 Polska (CC BY 3.0). Źródła: http://conasuwiera.pl/wpcontent/uploads/2013/02/ksiazka_a21.pdf oraz http://conasuwiera.pl/wpcontent/uploads/2013/02/skanowanie_a2.pdf.

nie podkreśliła, iż zgodne z art. 23 pr. aut. oraz odwołując się do kampanii w ramach programu reformy prawa autor-

Tak naprawdę nie otrzymaliśmy konkret-

skiego dla bibliotek 2, „można zeskanować

nej odpowiedzi na nurtujące nas pytanie,

lub

bo wszystko to zależy od interpretacji

skserować

całą

książkę,

nawet

w bibliotekach. Prawo autorskie pozwala

prawnej. Ustawodawca nie określił jedno-

na to w ramach tzw. dozwolonego użytku

znacznie czy okładka książki jest utworem

osobistego. Nie stawia ono żadnych

czy nie, i jak to podkreśliła prowadząca,

ograniczeń co do ilości stron czy typu pu-

dopóki nie zostanie to jednoznacznie ure-

blikacji” 3.

gulowane prawnie, a wydawnictwa nie zaczną rościć praw do okładek, biblioteka-

Końcowa część warsztatów poświęcona

rze mają w tej kwestii pewne małe pole

była Internetowi, a dokładniej udostępnia-

manewru.

niu i kopiowaniu plików audiowizualnych (m. in. zdjęć i filmów) zamieszczonych

Warsztaty raz na zawsze rozwiązały kontrowersje interpretacyjne dotyczące kopiowania

i fotografowania

Zorganizowanej przez Centrum Cyfrowego Projekt :

Polska.

książek

Kserowanie - co nas uwiera? [online]. [dostęp: 19 stycznia 2014 r.]. Dostępny w WWW: http://conasuwiera.pl/kserowanie/ .

w bibliotekach. Prowadząca jednoznacz15

w Internecie oraz bieżącemu orzecznic-

Warsztaty były bardzo dobrze zorganizo-

twu w tej kwestii. Prowadząca jedno-

wane pod względem merytorycznym, jak

znacznie podkreśliła, że treści zamiesz-

i organizacyjnym. Pani Barbara Szcze-

czone w Internecie są w większości objęte

pańska, jako osoba kompetentna i żywo

ochroną prawnoautorską i od zezwolenia

działająca na rzecz zmiany prawa autor-

twórcy lub posiadacza majątkowych praw

skiego, starała się rozwiać wątpliwości na

autorskich zależy, w jakim zakresie korzy-

wszystkie nurtujące bibliotekarzy zagad-

stanie z niego jest możliwe. Prawo oczy-

nienia. Jednak tych kilka godzin nie dało

wiście dopuszcza w pewnych przypad-

możliwości

kach korzystanie z nich w ramach tzw.

każdego aspektu prawa autorskiego.

wnikliwego

prześledzenia

dozwolonego użytku osobistego lub dozwolonego użytku publicznego dla biblio-

Spotkanie warsztatowe unaoczniło trud-

tek, instytucji naukowych i oświatowych,

ności interpretacyjne, z jakimi na co dzień

jednak nie możemy przekraczać jego gra-

stykają się bibliotekarze, a także koniecz-

nic, jeśli nie chcemy narazić się na suro-

ność reformy prawa autorskiego. Prowa-

majątkowe

dząca warsztaty podkreśliła, że nad zmia-

przykładach,

nami w polskim prawie autorskim pracuje

uwrażliwiając na problem podawania źró-

od stycznia 2013 r. Forum Prawa Autor-

deł w przypadku dozwolonego użytku np.

skiego. Do wzięcia udziału w forum resort

odnośnie

umieszczonych

kultury zaprosił ok. 80 podmiotów - przed-

w Internecie, dosyć szczegółowo zostały

stawicieli środowisk twórczych, organiza-

omówione poszczególne odpowiedzialno-

cji zbiorowego zarządzania, izb gospo-

ści cywilne i karne grożące za nie prze-

darczych, instytucji kultury oraz użytkow-

strzeganie praw autorskich do utworu.

ników i organizacji pozarządowych, któ-

konsekwencje,

i karne.

w tym

konkretnych

fotografii

rych działanie związane jest z prawem autorskim. Prowadząca zauważyła, że

W trakcie szkolenia wywiązała się dysku-

środowisko bibliotekarskie w Polsce po-

sja na temat różnych aspektów prawa au-

winno bardziej włączyć się w dyskusję

torskiego, kontrowersyjnych wyroków są-

i prace nad nowymi prawnymi uregulowa-

dowych oraz praktycznych problemów

niami w sprawie praw autorskich. Głos

bibliotekarzy, którym próbują sprostać

bibliotekarzy i badaczy oraz środowisk

w swoich placówkach.

edukacyjnych jest znacznie słabszy niż 16

organizacji zrzeszających twórców i osoby

Szkolenie cieszyło się bardzo dużym zain-

posiadające prawa majątkowe do dzieł,

teresowaniem środowiska bibliotekarskie-

dlatego też nowe uregulowania prawne

go, świadczyć o tym mogły chociażby dwa

powinny powstać przy większym udziale

kolejne wznowienia warsztatów, które od-

bibliotekarzy.

były się kolejno 7 listopada oraz 5 grudnia 2014 r.

Kontakt z autorami: a.rutkowska@wroclaw.dbp.wroc.pl l.soszynska@wroclaw.dbp.wroc.pl

NAUCZYCIELSKIE ROZMAITOŚCI EDUKACYJNE

VIII REGIONALNA KONFERENCJA

Urszula Tobolska

SZKOLNE CENTRA MULTIMEDIALNE

Nauczyciel bibliotekarz

zadania, nowe wyzwania, Wrocław 22

Dolnośląska Biblioteka

października 2014 roku

Pedagogiczna we Wrocławiu.

Meritum kolejnego spotkania szkoleniowego o randze konferencji były nowe wyzwania i zadania bibliotek. Zaproszeni goście chętnie dzielili się swoją wiedzą, doświadczeniem oraz umiejętnościami praktycznymi.

Zebranych powitała dyrektor Dolnośląskiej

nictwo w dobie nowych mediów. Podej-

Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu,

mował temat kondycji książki drukowanej.

życząc wszystkim owocnego spotkania.

Autorka swój wywód oparła o raporty czy-

Następnie głos zabrała pani Róża Pod-

telnictwa i artykuły pojawiające się na ła-

górska – przewodnicząca Zarządu Od-

mach czasopism. Nawiązała do kluczo-

działu SBP we Wrocławiu podkreślając,

wego eseju amerykańskiego pisarza Ro-

że po raz ósmy Oddział jest zaangażowa-

berta Coover’a pt. The End of Books.

ny w organizowanie konferencji adreso-

Tekst napisano ponad 20 lat temu. Poja-

wana do bibliotekarzy i nauczycieli biblio-

wienie się wówczas nowoczesnych

tekarzy.

technologii

cyfrowych

i teleko-

munikacyjnych przewidywało przestarzaPierwszym referatem był tekst Marii Bo-

łość książki tradycyjnej.

sackiej z Biblioteki Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego pt.

Inny autor (tym razem polski) Łukasz Go-

Czytel-

łębiewski w publikacji pt. Śmierć książki :

Pani Maria Bosacka

no future book zwiastował nadejście nowego czytelnika, który będzie odsuwał tekst drukowany na rzecz tekstu widocznego na monitorze komputera. Prowadząca wyraziła nadzieję, że nie należy obawiać się o przyszłość książki. Zdaniem znanych pisarzy i bibliofilów, m.in. Umberto Eco oraz Jean-Claude’a 18

Carriera kultura tekstu wymaga wielu no-

wspomnianej postaci, w referacie oparła

śników. Nawiązała do rozmowy-wywiadu

się na danych pochodzących z artykułów

przeprowadzonego

panami

z czasopism naukowych, raportów Biblio-

i przybliżyła ich niektóre myśli 1. Według

teki Narodowej, Polskiej Izby Książki, ale

nich Książka ciągle jest nośnikiem najdo-

też na źródłach internetowych, głównie

skonalszym, zarówno pod względem es-

raportów producentów czytników książek

tetycznym, jak i ergonomicznym. Jest bo-

elektronicznych,

wiem jak koło, raz wynaleziona nie znik-

booków.

nie, tak jak nie sposób zapomnieć koła.

Dla pokolenia wzrastającego w świecie

Książka ma jednak także swoje wady –

mobilnego

Internetu

książki epoki masowego druku zaczynają

telefonów

komórkowych,

się po prostu rozsypywać. i jak się okazu-

częścią ich życia stają się komputery.

je rozwiązaniem wcale nie jest… cyfryza-

Zwróciła uwagę na aspekt naturalnej mi-

cja, bo w okresie zaledwie kilkunastu lat

gracji

już wielokrotnie zmieniły się standardy

w stronę tekstów elektronicznych. Zda-

i nośniki. Powodowało to tylko, że niektó-

niem autorki referatu fala e-bookowego

rych zapisów sprzed zaledwie dwóch de-

entuzjazmu

kad nie sposób już dziś… odczytać.

z miłośnikami książki papierowej, którzy

z obu

czy

analiz

rynku

i wszechobecnych

zainteresowania

nieodłączną

czytelników

równoważona

jest

przywiązali się do intymnego kontaktu Następnie prelegentka przeszła do anali-

z tym medium, tęsknią do zapachu papie-

zy e-czytelnictwa wśród polskich dzieci

ru i farby drukarskiej.

i młodzieży. i zaczęła od uściślenia termi-

Na koniec padły słowa Justyny Sobolew-

nologii, podając definicje e-czytelnictwa.

skiej – dziennikarki i krytyka literackiego.

Uznała, że skoro nie powstała jeszcze

Nie da się zatrzymać postępu rynkowego

trafna definicja, należy ją sformułować na

nowej technologii. Nie możemy się cof-

bazie istniejącego terminu

czytelnictwo.

nąć, możemy się adaptować i ćwiczyć

Dodać należy jedynie określenie w formie

w takim czytaniu, które pobudza myślenie.

cyfrowej. Nakreślając obraz korzystania przez dzieci i młodzież z tekstów we

Kolejne wystąpienie dotyczyło tematu Sieci współpracy i samokształcenia jako

E. Bendyk, Umberto Eco, Jean-Claude Carierre – opowieść o czytaniu. [online]. [dostęp: 18 października 2014]. Dostępny w Internecie: http://bendyk.blog.polityka.pl/2009/11/02/umberto-ecojean-claude-carriere-opowiesc-o-czytaniu/.

forum praktyków.

Prowadziła je Marzena Bogdańska

–

ekspert

merytoryczny w tej dziedzinie. Uczestników konferencji

zainteresowała

Zasadą

Pareto,

która

nosi alternatywną nazwę Zasada 80/20. Schemat leżący u podstaw tej zasady

został

odkryty

w 1897 roku, przez włoskiego

ekonomi-

stę Vilfreda Pareto. Nie-

Autor: Unsplash Źródło: http://pixabay.com/pl/kindle-amazonka-e-czytnika-ereader-381242/ Zdjęcie dostępne na licencji CC0 Public Domain

prawdą jest, by 100% nakładów przynosi-

znane już warunki i cechy funkcjonowania

ło

odwrotnie,

sieci współpracy. Wyraźnie podkreśliła,

skromniejszymi środkami i mniejszym wy-

jak ważne są wspólne cele, jasno okre-

siłkiem można osiągnąć większe efekty.

ślony obszar / temat zagadnień. w sieci

Dlatego zaledwie 20 % naszej pracy daje

ważna jest aktywność członków. Nie jest

aż 80 % efektów. Znajomość istoty tej za-

to jednak działanie w pojedynkę, lecz ra-

sady może być przeniesiona na płaszczy-

czej zwiększenie operatywności pracy ze-

znę pracy w grupie przynosząc doskonałe

społu poprzez nadanie zadania każdej

100%

efektów.

Wręcz

aspektu

osobie w grupie. Takie rozumowanie ba-

działania różnych grup nauczycieli do

zuje na różnorodnym doświadczeniu każ-

rozwiązywania

dego z członków. Należy uczynnić myśle-

efekty.

Prowadząca

Wystarczy

dotknęła

wspólnych

rozdzielić

problemów.

zadania

wśród

nie o brzmieniu: Jak ja przekażę informa-

członków grupy w ich pracy nad np. ja-

cję (wiedzę, którą posiadam), to ktoś sko-

kimś projektem. Pozwoli to na osiągnięcie

rzysta. Ale i ja wykorzystam tę informację,

znacznie większych efektów, bo wykony-

którą ma ktoś inny. w efekcie buduje się

wane jest tylko to, co rzeczywiście jest

działania

potrzebne. Nauczyciele posiadają do-

kontaktów, wymianę poglądów, dostęp do

świadczenie zawodowe, ale jednocześnie

informacji, współpracę i współdziałanie,

pewne określone nawyki. Przypomniała 20

umożliwiające

nawiązywanie

ułatwiające dochodzenie do oczekiwa-

Referat zakończyła myślą Marylin Fergu-

nych rezultatów.

son – autorki książki The Aquarian Con-

Praca w sieci kojarzy się prowadzącej

spiracy, którą

z kluczem gęsi. Dzięki temu, że gęsi lecą

Ery”. Autorka sformułowała swoisty mani-

w kluczu, zwiększają zasięg swojego lotu

fest, wejścia w Nową Epokę Nie można

wobec zasięgu o wiele niższego, gdyby

nakłonić nikogo do zmiany. Każdy z nas

każdy ptak przebywał ten lot samotnie.

pilnuje własnej furtki do zmian, która

Podobnie w grupie, która ma wspólny cel

otwiera się tylko od wewnątrz.

okrzyknięto „biblią Nowej

działań, czyli zmierza do tego samego kierunku. Uczestnicy grupy mogą dotrzeć

Kolejne wystąpienie dotyczyło tematu pt.

do wyznaczonego celu szybciej, niż gdyby

Inspirujący

mieli to zrobić w pojedynkę. Wykorzystuje

Przygotowała go Elżbieta Sienkiewicz

się przy tym energię wszystkich członków

z Biblioteki Pedagogicznej w Lwówku Ślą-

zespołu. Ważną osobą w grupie jest jej

skim. Konferencja była doskonałą okazją,

przywódca. Lider to siła wznosząca całe-

go zespołu, osoba zarządzająca pracą

w kontekście propagowania edukacji re-

sieci. i to on tak jak ta prowadząca klucz

gionalnej. Treści edukacji regionalnej re-

gęś, za każdym razem gdy uderza skrzy-

alizowane są podczas sesji spotkań re-

dłami, zwiększa siłę skrzydeł ptaka lecą-

gionalnych. w spotkaniach tych uczestni-

cego zaraz za nim. Jako pierwsza poko-

czą regionaliści, tj. znawcy i pasjonaci hi-

nuje opór powietrza, dlatego jak się zmę-

storii regionu. Regionaliści prowadzą też

czy, trzeba ją zmienić. Wówczas inna

Dyskusyjny

osoba powinna przejąć obowiązki lidera.

otwarte spotkania uatrakcyjniają wykłady

i grupa może pracować dalej. Idąc dalej

pracowników IPN. Celem jest zintegrowa-

analogią ptasią. Gęganie pozostałych gęsi

nie środowiska regionalnego. Zachęca się

można porównać do zagrzewania do wal-

młodzież do tworzenia opracowań tema-

ki i działań. Również ważni są oponenci

tycznych nt. regionu. Zdaniem prelegentki

w grupie. Trzeba też mieć świadomość,

mogłyby one posłużyć do powstania mo-

że funkcjonowanie sieci trwa ok. 3 lat

nografii o Lwówku Śląskim. Na wspo-

i wyczerpuje się po tym czasie. Ma to ko-

mnianych spotkaniach często obecni są

losalne znaczenie w zarządzaniu pracą

też liczni przedstawiciele mediów i tych

sieci.

lokalnych, i wojewódzkich. 21

region

pochwalić

się

Klubu

w pracy

walorami

Biblioteki.

regionu

Regionalistów.

Na uwagę zasługuje również cykl zjazdów

grywa

pod nazwą Spotkania z Historią. Organi-

w powiecie poprzez organizację wystaw,

zatorem ich jest PCE – Biblioteka Peda-

samodzielnych

gogiczna w Lwówku Śląskim we współ-

z innymi jednostkami. Również działania

pracy ze szkołami i innymi instytucjami

historyków regionalistów, przewodników

edukacyjnymi. w latach 2007-2014 odbyło

i nauczycieli wpisują się w budowanie po-

się ich 20, w tym we Lwówku Śląskim –

czucia przywiązania do Małej Ojczyzny.

10 spotkań, 8 miało miejsce we Wleniu,

Biblioteka w oparciu o księgozbiór regio-

a 2 w Lubomierzu. w ramach edukacji re-

nalny realizuje działalność Punktu Infor-

gionalnej zorganizowano też szereg spo-

macji Regionalnej. Trafiają tu archiwalne

tkań o randze konferencji historycznych,

czasopisma i kopie dokumentów. Między

podczas których odkrywane były mniej

innymi Doris Baumann przekazała Biblio-

znane ciekawostki o regionie. Prelegentka

tece czasopisma historyczne, które po-

zainteresowała zebranych na konferencji

siadała

choćby niektórymi z nich, jak np. pobyt

w ostatnich latach miejsce to zostało do-

ponad 60. lat temu w Płakowicach (wsi

datkowo uzupełnione w regionalne mapy

obok Lwówka Śląskiego) 1500 sierot wo-

turystyczne, cieszące się wielkim zainte-

jennych z ogarniętej wojną Korei Północ-

resowaniem. Tego typu zbiory kartogra-

nej. Była to akcja poufna, koordynowana

ficzne stanowią jedyny taki zasób na tere-

na najwyższym stopniu ministerialnym.

nie powiatu lwóweckiego. Księgozbiór re-

Kolejnym nieznanym faktem był np. pobyt

gionalny systematycznie powiększa się

Napoleona w Lwówku Śląskim w 1813

o kopie materiałów historycznych doty-

roku.

czących regionu, pozyskiwanych dzięki

Oprócz lwóweckich spotkań są też orga-

współpracy

nizowane Wleńskie Spotkania z Historią.

w Jeleniej

Wydarzenie od 2007 roku przyciąga mło-

i regionalistami.

dzież i dorosłych, którzy dzięki zaanga-

Prelegentka przedstawiła także działania

żowaniu organizatorów poznają historię

Sieci współpracy nauczycieli bibliotekarzy

miasta i regionu.

powiatu lwóweckiego. Zapoczątkowano

Ważną płaszczyzną działań Biblioteki Pe-

prowadzenie Powiatowego Forum Biblio-

dagogicznej w Lwówku Śląskim jest wła-

tekarzy, zrzeszającego bibliotekarzy bi-

śnie edukacja regionalna. Placówka od-

bliotek szkolnych i publicznych. Stanowi 22

ważną

rolę lub

kulturotwórczą we

własnym

z Archiwum Górze

oraz

współpracy

księgozbiorze.

Państwowym z historykami

ono istotną płaszczyznę komunikacyjną

nie/Pinterest%20w%20bibliotece_Teresa

służącą wymianie doświadczeń.

%20Prokowska.pdf) znajduje się pokaz w PowerPoint.

Po przerwie na kawę głos zabrała Teresa

Prelegentka przedstawiła też pojawiające

Prokowska reprezentująca Szkołę Pod-

się w sieci ciekawe aplikacje i narzędzia,

stawową nr 1 Miejskiego Zespołu Szkół nr

które wykorzystuje w pracy z uczniami.

2 w Bolesławcu. Przedstawiła bardzo cie-

kawy referat nt. Tworzenie gier online

http://narzedziaetwinning.blogspot.com/

i wykorzystanie platformy Pinterest jako

zgromadziła

swego rodzaju kartoteki publicznej. Prele-

sze programy oraz pokazuje przykłady ich

gentka jest nauczycielem bibliotekarzem.

wykorzystania, a link do strony udostępni-

w szkole, w której pracuje wykorzystywa-

ła słuchającym.

ne jest narzędzie zwane Pinterest. To por-

Ostatnią składową jej wykładu było zainte-

tal

przypominający

resowanie odbiorców tematem pt. Gry

ogromną tablicę korkową, do której moż-

edukacyjne w bibliotece. Tworzenie wielu

na przypinać dowolne treści z Internetu

ciekawych gier dla uczniów jest możliwe

i własnego komputera. Wszelkie umiesz-

dzięki

czone tam materiały można szeregować

gApps.org (http://learningapps.org), dar-

tematycznie, tworząc kolekcje dotyczące

mowej platformy do tworzenia, obok gier,

określonych wydarzeń, miejsc, ludzi, hob-

również

by, zainteresowań czy innych obszarów.

i interaktywnych działań. Na platformie

Efektem jest stworzenie tzw. internetowej

można umieścić też zadania typu: test

kartoteki czyli tematycznych tablic. Wy-

jednokrotnego wyboru, wykreślanka, pa-

starczy przypiąć materiał do odpowiedne-

sujące pary, odsłoń obrazek, zaznacz

go miejsca i wykorzystać go kiedy zajdzie

w tekście, dopasowywanie pól, tabelki itp.

taka potrzeba. Tym samym interesujące

Prelegentka

zaprezentowała

działanie

treści nie zostaną utracone, a uczeń nie

aplikacji

i możliwości

platformy

będzie tracił czasu na poszukiwania.

(http://www.dbp.wroc.pl/wsipo/images/Ws

Mówczyni przedstawiła, jak praktycznie

pomaga-

można korzystać z portalu. Na stronie

nie/Gry%20edukacyjne%20w%20bibliotec

http://www.dbp.wroc.pl/wsipo/images/Wsp

e_Teresa%20Prokowska.pdf).

omaga-

dem gry, którą z powodzeniem można

społecznościowy,

stronie jej

aplikacji

innych

zdaniem

o nazwie

najciekaw-

Learnin-

multimedialnych

Przykła-

polecić uczniom jest np. gra Milionerzy.

wawcy

Praca na platformie zwiększa aktywność

z biblioteki pedagogicznej daje okazję do

uczniów. Umożliwia dostęp do różnorod-

poszerzenia programu zajęć z edukacji

nych źródeł informacji. Daje też możli-

czytelniczej prowadzonych przez nauczy-

wość indywidualizacji nauczania (dosto-

cieli danej szkoły.

sowania do różnych stylów uczenia się).

W roku szkolnym 2013/2014 powstał pro-

Przedstawione

jekt edukacyjny pt. Czytanie łączy, a

materiały

wzbogacają

i nauczyciela

ramach

cykl

bibliotekarza

ofertę biblioteki szkolnej. a wystarczy tyl-

w jego

zajęć

Podróże

ko, zdaniem prowadzącej, pomysł + na-

w zaczytanie. Adresatami byli uczniowie

rzędzia LearningApps. w efekcie uzyskać

szkoły podstawowej. Jednym z celów było

można interaktywne i multimedialne za-

kształcenie nawyku kulturalnego obcowa-

dania.

nia z książką. Podczas zajęć, które odbywały się na terenie Biblioteki Pedagogicz-

Ostatnie wystąpienie należało do Ewy

nej w Wałbrzychu, uczniowie mieli też

Bochynek

możliwość

z Biblioteki

Pedagogicznej

zapoznania

się

w Wałbrzychu. Był to tekst pt. Podróże

z pomieszczeniami Biblioteki i jej zbiora-

w zaczytanie, czyli o edukacji czytelniczej

mi. w roku szkolnym 2013/2014 uczniowie

w Bibliotece. Rozpoczęła sentencją Hen-

klas młodszych uczestniczyli w wielu in-

ryka Sienkiewicza Gdy się ktoś zaczyta,

nych spotkaniach, jak np. zajęcia z cyklu

zawsze albo się czegoś nauczy, albo za-

w krainie bajek i baśni. Dzieci chętnie słu-

pomni o tym, co mu dolega, albo zaśnie –

chały tekstów baśni specjalnie wybranych

w każdym razie wygra. Dalej więc do

na tę okazję ze zbiorów Biblioteki. Na-

książek!

stępnie mogły przygotować ilustracje do

Głównym

celem

pracy

edukacyjnej

wysłuchanego tekstu.

wszystkich nauczycieli jest dążenie do

Inne zajęcia, jak z Marią Konopnicką

wszechstronnego rozwoju uczniów przy

w krainie krasnoludków, były okazją do

uwzględnieniu ich możliwości, potrzeb

poznania utworów tej pisarki, a także

i zainteresowań. Biblioteka

Pedagogicz-

przybliżenia najważniejszych faktów z jej

nej w Wałbrzychu włączyła się w to zada-

życia. Czytanie utworów Marii Konopnic-

nie przygotowując ofertę dla uczniów

kiej było kontynuowane podczas zajęć

szkół Wałbrzycha i powiatu wałbrzyskie-

świetlicowych

go. Korelacja pracy nauczyciela, wycho-

uczniowie uczęszczali. Dzieci przygoto24

w szkołach,

których

wywały także ilustracje w świetlicy szkol-

W roku szkolnym 2013/2014 prowadzono

nej

też zajęcia z edukacji czytelniczej promu-

podczas zajęć z nauczycielem. Dużym

jące twórczość Juliana Tuwima pod ha-

zainteresowaniem wśród małych miesz-

słem Rok 2013 rokiem Juliana Tuwima.

kańców Wałbrzycha cieszył się także te-

w szkole

mat z Korczakiem u króla Maciusia. Przy-

czytali fragmenty Kwiatów polskich, a dla

bliżając postać Starego Doktora położono

uczniów młodszych klas szkoły podsta-

akcent na jego dzieciństwo.

wowej

ramach

współpracy

Biblioteki

ponadgimnazjalnej

przygotowano

uczniowie

spotkanie

z najpopularniejszym wierszem tego po-

z Zespołem Szkół Specjalnych Przyszpi-

ety - Lokomotywa.

talnych w Wałbrzychu przeprowadzono zajęcia z cyklu Czytanie przy choince.

Na koniec odbyły się warsztaty w grupach

Spotkania z książką odbywają się w tej

prowadzone przez nauczycieli biblioteka-

placówce corocznie w okresie grudzień –

rzy. Obejmowały jak zwykle ciekawe te-

luty. Podkreślić trzeba duże zaintereso-

maty. w tym roku warsztaty koncentrowały

wanie wśród uczniów – pacjentów wał-

się

brzyskiego szpitala.

Pierwszym było Prawo autorskie w szkole

Z kolei dla uczniów klas maturalnych

prowadzone przez Magdalenę Pilińską.

przygotowano inny temat, jakim był Lite-

Drugim był temat Strategie wyszukiwania

rackie wędrówki po Ziemi Wałbrzyskiej

informacji – krytyczna ocena źródeł, pro-

z Zygmuntem Krasińskim. Na zajęciach

wadzone przez Annę Chawawko i Annę

zwracano uwagę na najważniejsze wyda-

Zakrzewską. Tematem trzeciego były Na-

rzenia z życia osobistego Zygmunta Kra-

rzędzia interaktywne w edukacji – tworze-

sińskiego, a szczególnie akcent położony

nie testów, zadań i quizów online prowa-

był

dzone przez Aleksandrę Nalazek. Ostat-

w Szczawnie Zdroju miało miejsce ostat-

nie spotkanie poprowadziła Beata Malen-

nie, zakończone rozstaniem, spotkanie

towicz, a jego temat oscylował wokół pro-

poety z ukochaną Joanną Bobrową.

blemu Biblioteka-media-odpowiedzialność

maj

1838

roku,

kiedy

wokół

następujących

zagadnień:

-kompetencje, czyli o wizerunku Biblioteki.

Kontakt z autorem: u.tobolska@wroclaw.dbp.wroc.pl

NAUCZYCIELSKIE ROZMAITOŚCI EDUKACYJNE

WIRTUALNA PRZESTRZEŃ

Urszula Tobolska

NAUCZANIA

Anna Chawawko

przekaz z konferencji pt. Dolnośląska

Nauczyciele bibliotekarze

Platforma Edukacyjna w praktyce

Dolnośląska Biblioteka

szkolnej XXI wieku, Wrocław 13 listopada

Pedagogiczna

2014 roku

we Wrocławiu.

Fronter to norweska platforma edukacyjna, która z powodzeniem znalazła zastosowanie w wielu krajach europejskich. Jest to wirtualne środowisko nauczania, mające zastosowanie tak w szkołach, jak i na wyższych uczelniach. Dzięki platformie nauczyciele usprawniają proces nauczania, wykorzystując możliwość szybkiego przekazywania uczniom czy studentom materiałów do zajęć. Kolejną korzyścią jest dokumentowanie wyników nauczania oraz komunikacja pomiędzy szkołą, nauczycielami, uczniami i rodzicami.

Konferencja pt. Dolnośląska Platforma

Nauczycielskie Kolegium Języków Ob-

Edukacyjna w praktyce szkolnej XXI wie-

cych we Wrocławiu. Konferencja była ko-

ku odbyła się 13 listopada 2014 roku. Or-

lejnym spotkaniem przedstawicieli ponad

ganizatorem przedsięwzięcia był Urząd

stu placówek biorących aktywny udział

Marszałkowski. Honory gospodyni spo-

w projekcie Dolnośląska e-szkoła – osób

tkania czyniła Jolanta Szwedowska, wice-

korzystających z platformy Fronter. Uro-

dyrektor Dolnośląskiego Ośrodka Dosko-

czystego otwarcia konferencji dokonał Je-

nalenia Nauczycieli we Wrocławiu. Miej-

rzy Więcławski – dyrektor Wydziału Edu-

scem zjazdu osób zainteresowanych no-

kacji i Nauki Urzędu Marszałkowskiego

woczesnym e-learningiem było

Województwa Dolnośląskiego. Nawiązał

Gospodyni spotkania Jolanta Szwedowska z DODN. Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu.

do projektu Dolnośląska e-szkoła. Jest on w centrum zainteresowań Urzędu Marszałkowskiego we Wrocławiu. Przedstawione przed dyrektora liczby robiły wrażenie.

Budżet

projektu

wyniósł

22.203734,55, z tego ze środków UE uzyskano 85 % (18.750.000). Nie dziwi zatem, że projekt na zewnątrz pokazywany jest jako dobry przykład gospodarowania

unijnymi pieniędzmi. To wiodący obszar edukacji na terenie kraju.

Pierwszy

referat

przedstawił

Jaro-

sław Majski – administrator

platformy

Fronter.

Prelegent

w krótkim

podsu-

mowaniu przytoczył parę danych, doty-

Autor: geralt Źródło: http://pixabay.com/pl/dowiedz-si%C4%99-wi%C4%99cej-szko%C5%82a-r%C4%99ce586409/ Zdjęcie dostępne na licencji CC0 Public Domain

we Wrocławiu). Prawdopodobnie powsta-

czących m.in.: ilości szkół (w liczbie 300)

nie też Dolnośląska Chmura Edukacyjna

i użytkowników (ponad 100 tys.) korzysta-

(integracja z pakietem Office 365 (w wer-

jących

2013/2014

sji chmurowej). Rozwiązanie to oferuje

z platformy. Odnotował udział osób party-

m.in. duży serwer pocztowy, czy system

cypujących

wideokonferencji.

w roku

szkolnym

w projekcie

w konkursach

międzyszkolnych i międzynarodowych.

Zdaniem administratora platformy należy

Referent nawiązał do złożonej oferty na

dążyć do dywersyfikacji działań, ale też

modernizację Infrastruktury Teleinforma-

dbać o prawidłowe wykorzystanie platfor-

tycznej Urzędu Marszałkowskiego Woje-

my. Do zadań wzmiankowanych referent

wództwa Dolnośląskiego, którego okres

zaliczył m.in. usuwanie już nieużywanych

realizacji przypadł na styczeń 2009 – luty

sal, nieaktualnych kont użytkowników,

2014. Etap i przedsięwzięcia obejmował

zbędnych grup użytkowych i innych po-

Budowę Centrum Przetwarzania Danych

rządków w węzłach (jak czyszczenie ko-

z szeregiem

odpo-

szy). Prelegent zwrócił uwagę na waż-

wiedni system zasilania w energię). Etap

ność tego zadania. z obecnie używanych

II to była już właściwa Komunikacja –

500 GB, przeszło połowę miejsca zapeł-

usługi online. Na slajdach pokazano

niają nieopróżniane kosze. Zapowiedział

fragmenty Centrum (platforma została

powstanie w przyszłości więcej miejsca

zabezpieczeń

(jak

osadzona na serwerze znajdującym się 27

w wirtualnej przestrzeni, niemniej jednak

Prelegentka podzieliła się swoimi do-

te, które są należy rozsądnie użytkować.

świadczeniami

z innych zapowiedzi zasygnalizowanych

aktywności uczniów i przedstawiła wyko-

przez referenta to powstanie komunikato-

rzystanie

wspierającego

z najmłodszymi uczniami. Dzieci już od

efektywne nauczanie. Daje ono w czasie

i klasy zapoznają się z tym narzędziem.

rzeczywistym możliwości współpracy wie-

Nauczyciel nadaje uczniom prosty login

lu klientów, dzięki którym możliwa jest

i hasło do wejścia na platformę. Są one

praca zespołowa na przykład nad jednym,

na etapie nauczania wczesnoszkolnego

wspólnym projektem. w referacie znalazło

tożsame, a zatem łatwe do zapamiętania.

się też miejsce na przedstawienie 10 czo-

Dopiero na późniejszym etapie nauczania

łowych placówek (ze statystyki Frontera)

można zindywidualizować hasła dostępu.

pod względem intensywności logowania

Przystępne są też ikony wejść do po-

na platformę.

szczególnych sal. Rozwiązaniem jest cie-

MSLync,

narzędzia

w zakresie

platformy

zwiększenia

podczas

zajęć

kawe i proste menu. Nauczyciel przygoW konferencji uczestniczyli nauczyciele,

towuje dla nich tzw. Mapę strony. Dziecko

którzy w swoich szkołach i placówkach

nie musi szukać, jak dotrzeć do konkret-

pełnią funkcję koordynatora lub lidera

nego zadania, lecz dzięki odpowiedniemu

platformy. Jedną z nich jest pani Anna

oznaczeniu od razu wchodzi w zawartość

Curyl, nauczyciel kształcenia zintegrowa-

testu.

nego Szkoły Podstawowej nr 1 w Oławie. Nauczycielka jest też laureatką ogólno-

Kolejnym punktem wystąpienia była pre-

światowego konkursu Frontera.

zentacja

W swym referacie pt. Lekcja w wirtualnym

w edukacji wczesnoszkolnej. Można ją

ZOO. Prezentacja Sali nawiązała do dzia-

obejrzeć

łań, w jakich platforma sprawdza się naj-

https://prezi.com/6s9njj8unadd/fronter/.

lepiej. Wiadomości nt. zaproponowanej

Należy pamiętać, że Fronter to przede

w tytule referatu Lekcji w wirtualnym ZOO

wszystkim

można

z zabawą. Sala jest miejscem na platfor-

znaleźć

stronie

nt.

Wykorzystania na

nauka,

Frontera stronie

choć

połączona

http://com.fronter.info/teachers/tips-

mie, które prowadzi nauczyciel. Przygo-

tricks/learning-fun-at-the-fronter-zoo/.

towane przez niego zadania, testy, gry, umieszcza w zasobach. Prelegentka po28

kazała propozycje wykonania plansz inte-

ności nauczycielskiej. Są bogate wizual-

raktywnych i osadzenia ich na Fronterze,

nie, np. sala edukacji wczesnoszkolnej

jak:

w oparciu o Nasz Elementarz. Prelegent

puzzle,

tekst

z dyktandem.

wszystko opatrzone odpowiednimi aplika-

zaproponował

cjami (dla małych dzieci). Dzieci rozwiązu-

i zaistnienie Biblioteki podręczników. Pre-

ją nie tylko testy, nauczyciel wykorzystuje

legent zwrócił uwagę na kilka aspektów

też filmiki edukacyjne, jak kreskówki

wykorzystania platformy Fronter. Dzięki

z cyklu Owce w sieci, dzięki którym moż-

Dziennikom Elektronicznym szkoła zysku-

liwa staje się edukacja dzieci na temat

je stały, interaktywny kontakt z rodzicami,

zagrożeń

z korzystaniem

a rodzice mogą śledzić postępy w nauce

przez dzieci z Internetu, telefonów komór-

swoich dzieci. Platforma edukacyjna to

kowych i innych nowych technologii.

zestaw aplikacji, które dają nauczycielowi

Kolejną próbą wykorzystania platformy

możliwość

jest nauka piosenek. Na Fronterze na-

i przeprowadzenia jej w sposób atrakcyj-

uczyciel umieszcza tekst piosenki i linki

ny.

do melodii. w tę pracę zaangażowani są

gramy z LearningApps.org, która jest apli-

też rodzice, którzy w domu sprawdzają

kacją Web 2.0 wspierającą proces ucze-

stopień przygotowania dzieci. Rodzice są

nia się i nauczania za pomocą małych in-

wcześniej odpowiednio przygotowani do

teraktywnych modułów. Aplikacje nie sta-

pracy na platformie Fronter. To połowa

nowią jednostki lekcyjnej, lecz muszą być

mniej pracy dla nauczyciela.

osadzone

związanych

też

założenie

przygotowania

zakładek

lekcji

Można wykorzystać użyteczne pro-

w odpowiednim

scenariuszu

nauczania. Podkreślił znaczenie Zasady 3 kliknięć

Kolejnym referatem był tekst Jakuba Aleksandrowicza

–

prezesa

(The three-click rule), która bazuje na te-

Edukacji

Otwartej NetEdukator w Gdańsku pt. Wy-

zie,

korzystanie w procesie dydaktycznym go-

i szybkiego

towych sal przedmiotowych oraz pod-

w przeciwnym razie opuszczają serwis.

ręcznika do programowania w wirtualnym

Użytkownik witryny powinien być w stanie

środowisku edukacyjnym. Przedstawione

dotrzeć do każdej informacji na stronie

kwestie dotyczyły w szczególności wspie-

wykonując maksymalnie trzy kliknięcia

rania pracy zespołowej nauczycieli. Sale

myszą. Logowanie – 1 klik. Wybór sali to

są przejawem nieprawdopodobnej aktyw-

2 klik. Trzecim powinno być wybór narzę29

że

użytkownicy dostępu

żądają

łatwego

treści,

dzia, zadania, materiału. Tak zatem po-

zwie Scratch (autorem programowania

winna być skonstruowana sala.

jest

prof.

Mitch Resnick).

z łatwiejszych

narzędzi

jedno

programistycz-

Ważnym punktem spotkania było wręcze-

nych. Dziecko może samo w sposób wi-

nie listów gratulacyjnych za wybitne osią-

zualny tworzyć gry, pokazy multimedialne,

gnięcia

w popularyzowaniu

historyjki itp. i co ważne szybko dostrzega

i wykorzystaniu Dolnośląskiej Platformy

rezultaty swojej pracy. Ma to niebagatelne

Edukacyjnej Fronter. Przekazał je dyrek-

znaczenie zwłaszcza przy nauce naj-

tor Wydziału Edukacji i Nauki Jerzy Wię-

młodszych dzieci.

cławski w imieniu Wicemarszałka Woje-

Ten sposób nauki pozwala utrzymać ich

wództwa Dolnośląskiego Radosława Mo-

uwagę i motywację do dalszego zgłębia-

łonia. Obok nauczycieli, wyrazy uznania

nia tajników programowania. Zajęcia uczą

logicznego

wybitne

osiągnięcia

myślenia,

swobody

w popularyzowaniu i wykorzystaniu Plat-

i kreatywności. Nauczyciel pokazuje pew-

formy, usłyszeli pracownicy

Dolnoślą-

ną drogę, a dzieci mają mnóstwo propo-

skiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli

zycji rozwiązań danej gry czy zadania.

we Wrocławiu.

Mają przy tym ogromną radość, że mogą podzielić się z innymi poznaną wiedzą.

Konferencję

zamknął

referat

Michała

Demskiego pt. Mistrzowie kodowania.

Na koniec drugiej części spotkania zostały

Nauczyciel pracuje w Zespole Szkolno-

przeprowadzone

Przedszkolnym w Smolcu. Pełni funkcję

obejmujące kwestie wykorzystania Dolno-

trenera Mistrzów kodowania. Pod tą na-

śląskiej Platformy Edukacyjnej – umiejęt-

zwą kryje się projekt edukacyjny. Prele-

ności wykorzystania narzędzi Frontera

gent przedstawił ideę pomysłu, pokazał

w zarządzaniu

jego realizację w placówce, w której jest

nym. Warsztaty, prowadzone w grupach,

nauczycielem.

zamierzeniem

cieszyły się dużym zainteresowaniem.

projektu jest upowszechnienie nauki pro-

Zadaniem moderatorów zajęć warsztato-

gramowania wśród najmłodszych dzieci –

wych, którymi byli konsultanci i specjaliści

uczniów szkół podstawowych z całej Pol-

DODN, było zdiagnozowanie potrzeb na-

ski. W ramach zajęć dzieci uczą się pro-

uczycieli pracujących na platformie oraz

gramowania w intuicyjnym języku o na-

opracowanie wniosków i rekomendacji.

Głównym

warsztaty

procesem

w grupach

dydaktycz-

Padła też propozycja założenia cyfrowej biblioteki materiałów edukacyjnych. Nauczyciele zaapelowali również o więcej warsztatów,

czy

szkoleń.

Spotkanie

warsztatowe było także doskonałą okazją do wymiany dobrych praktyk. W grupie, w której uczestniczyły piszące te słowa, zwrócono uwagę na użycie Frontera jako platformy wspomagającej metodę nauczania zwaną odwrócona klasa. Stosując ją nauczyciel gromadzi szereg materiałów do wykorzystania przez uczniów w domu i na lekcji. Są to materiały zróżnicowane, zgodnie z ich potrzebami. w tej metodzie również sami ucznioJarosław Majski – jeden z prowadzących warsztaty. Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu

wie przygotowują w małych grupach także

Padały propozycje stworzenia wzorco-

własne materiały do nauki, którymi później

wych sal na Fronterze, dążenie do posia-

dzielą się z resztą klasy. Czas w szkole

dania tablicy interaktywnej w każdej kla-

poświęcony jest nie na zapoznawanie się

sie, większej ilości komputerów (tabletów)

z materiałem,

po jednym dla każdego nauczyciela.

i dyskusje.

ale

już

ćwiczenia

Kontakt z autorami: u.tobolska@wroclaw.dbp.wroc.pl a.chawawko@wroclaw.dbp.wroc.pl

NAUCZYCIELSKIE ROZMAITOŚCI EDUKACYJNE

BIBLIOTEKI WE WSPÓŁCZESNYM SYSTEMIE PRAWNYM POLSKI

Ewa Bochynek Nauczyciel bibliotekarz

I UNII EUROPEJSKIEJ

Dolnośląska Biblioteka

VI Konferencja Korporacji Bibliotekarzy Wrocławskich, Wrocław, 5 grudnia 2014

Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu.

Kolejne, szóste już spotkanie bibliotekarzy, przyciągnęło jak zwykle wielu przedstawicieli tego zawodu. Pierwsze zjazdy gromadziły osoby z Wrocławia i Dolnego Śląska. Tym razem rozszerzono zasięg adwersarzy. Obecni byli bibliotekarze z Warszawy, Katowic, Poznania, Nowego Sącza i szeregu innych miejscowości. Nowością tego spotkania był również udział prelegentów innej specjalności niż bibliotekarze. Z przyjemnością wysłuchano zdania prawników Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. W zaprezentowanych podczas konferencji referatach przedstawiono przepisy prawne mające wpływ na działalność placówek bibliotecznych. Skonfrontowano je z rzeczywistością, w jakiej te instytucje działają i świadczą usługi.

Dnia 5 grudnia 2014 roku odbyła się VI

organizatorzy, nie ograniczał się tylko do

Konferencja Korporacji Bibliotekarzy Wro-

tego zagadnienia.

cławskich pt.: Biblioteki we współczesnym systemie prawnym Polski i Unii Europej-

W pierwszej części zaprezentowano czte-

skiej, która została zorganizowana przez

ry referaty. Jako pierwszy dr Julian Jezio-

Korporację Bibliotekarzy Wrocławskich we

ro omówił Wybrane instytucje dozwolone-

współpracy z Dolnośląską Biblioteką Pe-

go użytku w działalności bibliotek. Zwra-

dagogiczną oraz Centrum Wiedzy i Infor-

cając uwagę na regulacje prawne nakre-

macji Naukowo-Technicznej Politechniki

ślił m.in. „własnościowe” ujęcie autorskich

Wrocławskiej. Na miejsce tego spotkania

praw majątkowych. Przedstawił zasady

wybrano nowy budynek uczelni technicz-

korzystania z dozwolonego użytku osobi-

nej. Po powitaniu uczestników przez

stego i publicznego oraz

organizatorów wystąpiła pani profesor

nianie utworów jako wstępny warunek le-

Maria Podłypczak-Majerowicz, recenzent

galności dozwolonego użytku. W dalszej

tekstów referatów z krótkim omówieniem

części podał ogólne zasady korzystania

tematu konferencji. Choć w znakomitej

z utworów w ramach dozwolonego użytku,

części temat referatów dotyczył wybranej

a także tzw. dozwolony użytek utworu

grupy przepisów prawnych, to jednak, tak

w celach oświatowych i naukowych.

jak zapowiadali 32

rozpowszech-

Następnie prof. dr hab.

Lidia

Klat-

Wiertelecka stawiła

przedPrawne

aspekty

deregulacji

zawodu

biblioteka-

rza. Omawiając dokładnie Ustawę z 13 czerwca 2013 roku o zmianie ustaw regulujących wykonywanie

niektórych za-

wodów

(weszła

Autor: jarmoluk Źródło: http://pixabay.com/pl/biblioteka-ksi%C4%85%C5%BCki-czytelnia-488671/ Zdjęcie dostępne na licencji CC0 Public Domain

życie 23 sierpnia 2013 roku), skupiła się

w nowych realiach prawnych. Ponadto

na artykule 7, 21, 28, 29 odnoszącym się

omówiła zalecane wobec kandydatów na

zatrudnionych

bibliotekarzy wymagania ustalone przez

zachowanie

KDBASP (Konferencja Dyrektorów Biblio-

praw nabytych przez pracowników służby

tek Akademickich Szkół Polskich) oraz

bibliotecznej i bibliotekarzy dyplomowa-

podkreśliła fakt, że bibliotekarz dyplomo-

nych, akcentując równocześnie rozsze-

wany to „duże obciążenie finansowe” dla

rzenie praw uczelni, która za pomocą

uczelni.

pracowników

w bibliotekach.

Podkreśliła

prawa wewnętrznego (statut, regulaminy, zarządzenia) ma możliwość decydowania

Ostatni z referatów prezentowanych przed

o kwalifikacjach zawodowych osób za-

przerwą nosił tytuł Przyszłość biblioteka-

trudnianych na stanowiskach w bibliotece

rzy dyplomowanych w kontekście tzw.

swojej uczelni.

„ustawy deregulacyjnej” (na przykładach zapisów w statutach różnych uczelni wyż-

Do tych zagadnień nawiązała też w swoim

szych) dał możliwość zaobserwowania

referacie Ewa Dąbrowska. Jego tytuł

różnic w zawodowych wymaganiach kwa-

brzmiał

Bibliotekarz „zderegulowany” :

lifikacyjnych, jakie stawiają wyższe uczel-

przepisy dotyczące bibliotekarzy dyplo-

nie przed swoimi przyszłymi biblioteka-

mowanych w bibliotekach uczelnianych

rzami. Pani Maria Bosacka – autorka refe33

ratu – wykonała precyzyjną analizę zapi-

zbiorów w bibliotekach. Egzemplarz obo-

sów wewnętrznych aktów prawnych przy-

wiązkowy zarówno w Polsce, jak i w Au-

kładowych wyższych uczelni w odniesie-

strii ma długą historię. A to jest też pod-

niu do zawodu bibliotekarza.

stawą do zmian w przepisach prawnych na przestrzeni lat, które regulowały jego

Drugą część konferencji rozpoczęła dr

funkcjonowanie. W tym miejscu należy

Hanna Kowalska swoim referatem pt. Za-

zauważyć, że słuchając o podobień-

kupy materiałów bibliotecznych pod rzą-

stwach i różnicach w aktach prawnych

dami ustawy Prawo o zamówieniach pu-

obu państw na temat egzemplarza obo-

blicznych (1997 – 2014). Przypomniała,

wiązkowego, można było jednocześnie

że początki uregulowań prawnych doty-

oglądać zdjęcia prezentujące najładniej-

czących zamówień publicznych sięgają

sze zakątki Austrii.

jeszcze okresu przedwojennego. A wracając do czasu aktualnego przedstawiła

Na brak ustaleń prawnych odnośnie ewi-

funkcjonowanie Ustawy w bibliotekach

dencjonowania

wyższych uczelni, jej liczne nowelizacje

w wersji elektronicznej wskazywała Joan-

wynikające częściowo z niedoskonałości,

na Czyrek w prezentacji tematu pt. Pro-

a także z konieczności dostosowania

blemy prawne w działalności bibliotek bę-

przepisów do zmieniających się warun-

dące

ków społecznych i gospodarczych oraz

technologii informatycznych. W referacie

przepisów Unii Europejskiej.

Celem

skoncentrowano się na analizie Rozpo-

uchwalenia w 1994 r. Ustawy o zamówie-

rządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa

niach publicznych (od 2004 r. Prawa za-

Narodowego z dnia 29 października 2008

mówień publicznych) było wprowadzenie

roku w sprawie sposobu ewidencji mate-

mechanizmów wymuszających racjonal-

riałów bibliotecznych, gdzie w załączniku

ne, efektywne i uczciwe wydawanie środ-

nr 3 do Rozporządzenia, wymieniono tyl-

ków publicznych.

ko dyskietki i płyty CD lub DVD jako jed-

książek

konsekwencją

czasopism

rozwoju

nowych

nostki ewidencyjne dla dokumentów elekPani Ewa Mydlarz w tekście Egzemplarz

tronicznych.

obowiązkowy w Austrii i w Polsce – podo-

czasopism czy zakupu książek dostęp-

bieństwa i różnice postawiła na przedsta-

nych online nie została w Rozporządzeniu

wienie ważnego aspektu gromadzenia

poruszona. 34

Sprawa

prenumeraty

Ewa Bochynek w referacie Nauczyciel

Wiedzy i Informacji Naukowo – Technicz-

bibliotekarz i biblioteka szkolna w środo-

nej Politechniki Wrocławskiej prześledziła

wisku edukacyjnym : obowiązujące prze-

historię powstawania Centrum Wiedzy

pisy prawne a rzeczywistość przedstawiła

i Informacji Naukowo – Technicznej na

uregulowania prawne dotyczące nauczy-

podstawie aktów prawnych dotyczących

ciela bibliotekarza i bibliotek szkolnych.

tej placówki. Po dyskusji zaproponowano

Prelegentka zaakcentowała też podobień-

uczestnikom zwiedzanie Centrum Wiedzy

stwa i różnice między zawodem nauczy-

i Informacji Naukowo-Technicznej Poli-

ciela bibliotekarza w Polsce i we Francji.

techniki Wrocławskiej.

Problemy prawne bibliotek publicznych

Warto podkreślić, że wszystkie prezento-

przybliżył dr Marek Piotr Urbański. Zebra-

wane podczas konferencji zagadnienia są

nych zainteresował referatem pt. Przepisy

istotne i ważne dla środowiska bibliote-

prawne w działalności publicznych biblio-

karskiego. Można też żywić nadzieję, że

tek powiatowych. Przytoczył treści kilku

w niedalekiej przyszłości zostaną dopre-

ustaw o największym znaczeniu dla funk-

cyzowane te rozwiązania prawne, które

cjonowania bibliotek.

stanowią wielką bolączkę dla bibliotekarzy, mając na uwadze prawidłowe funk-

Ostatni referat należał do dr Anny Wałek

cjonowanie bibliotek i ich pracowników

– gospodyni spotkania, która referatem pt.

w XXI wieku.

Organizacja i funkcjonowanie Centrum

Kontakt z autorem: ewa.m.bochynek@wp.pl

PODZIEL SIĘ POMYSŁEM

RADOŚĆ TWORZENIA WŁASNYCH AUTORSKICH ZDJĘĆ

Małgorzata Grabowska Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna

grafika malowana myszką

we Wrocławiu.

Chyba każdy próbował samodzielnego retuszu fotografii. Programów do poprawiania zdjęć jest mnóstwo, również dostępnych on-line za pośrednictwem przeglądarek internetowych. Praca z programami graficznymi jest coraz bardziej popularna. Jednak nic tak nie rozwija inwencji i kreatywności jak tworzenie własnych obrazów. Wprawdzie dla prawdziwego artysty zapach farb jest inspirujący ale amatorom wygodniej i taniej będzie zacząć na ekranie komputera. Dlatego przedstawię kilka propozycji programów do tworzenia grafiki od podstaw. To propozycja urozmaicenia zajęć plastycznych, jak i zagospodarowania czasu na nieoczekiwanych zastępstwach. Wszystkie programy są darmowe, z niektórymi łatwiej pracować przy pomocy tabletu graficznego, ale myszka również wystarczy do tworzenia dziecięcych arcydzieł.

TuxPaint Program znany od lat i popularyzowany w podręcznikach Informatyka Europejczyka. Przeznaczony dla dzieci w wieku 3-12 lat [raczej młodszych] oferuje kilkadziesiąt różnorodnych narzędzi do rysowania. Każdemu kliknięciu towarzyszą zabawne efekty dźwiękowe. Na przykład wklejając obraz niedźwiedzia [narzędzie stempel] słychać jego ryk i pojawia się podpis „Niedźwiedź”.

Instalacja programu jest prosta, wystarczy potwierdzać komunikaty. Po instalacji pojawia się okno ustawień. Jedyną zmianę jaką warto wprowadzić jest zmiana katalogu zapisu. [zakładka Zapisywanie]. Domyślnie jest to katalog programu w Program files. Ustawienie automatycznego zapisu przy wyjściu zapobiegnie utracie pracy. 36

Jak widać interfejs jest w języku polskim. Jest bardzo intuicyjny. Dodatkowo sympatyczny pingwin podsuwa podpowiedzi. Dwie podwójne kolumny z narzędziami do rysowania po lewej i prawej stronie okna oraz pasek kolorów na dole kryje od kilku do kilkudziesięciu opcji. Na przykład kliknięcie na ostatni kolor otwiera paletę.

Gotowe rysunki można zniekształcać i modyfikować (efekt rybiego oka, bąbelki, odwracanie koloru, deszcz, mur z cegieł, itd.). Część pędzli działa jak stemple, na przykład rysunek kota:

Pobierając program dobrze jest od razu pobrać paczkę stempli, [tuxpaint-stamps-2014-0823-win32-installer] zawierającą kilkaset obiektów, zarówno rysunki jak i zdjęcia. Po kliknięciu instalatora, stemple zainstalują się automatycznie w katalogu programu. Przykłady dodatkowych stempli:

Rysunki można oczywiście uzupełniać napisami. Nieco zastrzeżeń budzą nazwy niektórych kolorów. Nie można też zmieniać wielkości narzędzi. Malutkie wiewiórki i ogromne owady trochę drażnią, ale dzieci mają inne poczucie estetyki. Mimo, że program adresowany jest do najmłodszych potrafi zająć również całkiem dorosłych. Strona programu: http://www.tuxpaint.org/download/windows/

Mały malarz To również propozycja dla najmłodszych. Produkt oferowany przez serwis NaukaDlaDzieci.net nie wymaga instalacji. Wystarczy ściągnąć plik i otworzyć go. Przy pracy warto mieć połączenie z Internetem, co umożliwia korzystanie z dodatkowych opcji. Praca z MM przypomina pracę z TuxPaintem. Zabawny, kolorowy interfejs i dźwięki towarzyszące pracy powinny spodobać się najmłodszym. Pracując można posługiwać się zarówno lewym jak i prawym przyciskiem myszy. Po lewej dostępne są narzędzia, m. in: ołówek, pędzel, linie, pisanie tekstu, wypełnienie kolorem, zmazywanie, wstawianie kształtów oraz pieczątek; po prawej mamy pole wyboru koloru. W trakcie pracy można zmieniać wielkość narzędzi. Przy pisaniu dostępnych jest kilkadziesiąt krojów i wielkości czcionek. Tekst

wpisujemy

w specjalne

okienko

i swobodnie przesuwamy po polu roboczym do chwili zatwierdzenia [Wstaw tekst].

Program daje możliwość wyboru wielkości obrazu (plakat, pocztówka, wizytówka). Gotowy obraz można zapisać w czterech formatach [JPG, BMP, PNG, TGA]. Do skorzystania z opcji Kolorowanki i Dodatki potrzebne jest połączenie z Internetem. Strona programu: http://www.naukadladzieci.net/informacja/18/maly-malarz-20-wydany.html Greenfish Painter Prosty program pozwalający malować od podstaw, lub wczytać zdjęcie i pokolorować. Zestaw pędzli jest duży, dodatkowo można tworzyć własne pędzle i palety.

Zestaw pędzli dostępny w Load preset

Zaletą programu jest prostota obsługi, ale nie ma opcji zapisu do dalszej pracy [jedynie do formatu JPG i BMP]. Program jest mały i nie wymaga instalacji.

Paint Nowy systemowy Paint [dostępny od Windows7] w zupełności wystarczy początkującym malarzom. Aplikacja zawiera między innymi realistyczne „pędzle” cyfrowe, efekty akwareli, kredek i kaligrafii. Wszystkie narzędzia są widoczne na wstążce i od razu dostępne, a nie ukryte w menu. W programie Paint można już pracować za pomocą dotyku.

Fresh Paint Aplikacja dla Windows 8, jest bardzo intuicyjna. Przybornik zawiera symulowane farby olejne i zestaw pędzli, pastele, kredki ołówkowe, gumkę, próbnik koloru oraz narzędzie do rozmazywania. Podobnie jak przy malowaniu prawdziwymi farbami, możemy je mieszać na palecie, aby uzyskać nowe kolory, lub korzystać z koła barw i suwaków. Strona programu: http://apps.microsoft.com/windows/plpl/app/fresh-paint/1926e0a0-5e41-48e1ba68-be35f2266a03

MyPaint Również darmowy program dla zdecydowanie starszych i bardziej zaawansowanych użytkowników, nazywany uboższą wersją ArtRage. Dobrze współpracuje z tabletami graficznymi, szybki i dokładny w odczycie piórka. Czytelny interfejs [częściowo po polsku], pozornie „ubogi” kryje dużą ilość opcji. Narzędzia są wyświetlane w swobodnie przesuwanych oknach, [można je ustawić poza obszarem malowania].

Dużą zaletą programu jest praca na warstwach, świetna imitacja realnych narzędzi i opcja dodawania własnych narzędzi. Efekty można zapisać w formatach JPG, PNG oraz ORA (OpenRaster – zachowuje warstwy). Możliwości programu można podziwiać między innymi na stronie użytkowników programu: http://www.digart.pl/grupy/15798/MyPaint/ oraz Wiki MyPainta: http://wiki.mypaint.info/Main_Page . Tu również znajdziemy dokumentację, porady i tutoriale.

Artweaver Free Bezpłatna wersja Artweaver Plus. Podobnie jak MyPaint współpracuje z tabletami, pozwala pracować

warstwach

oraz rozbudowywać

i przeźroczystościach

narzędzia

o dostępne

w sieci wtyczki. Cyfrowe odpowiedniki dobrze naśladują rzeczywiste narzędzia: różnego rodzaju pędzle, pióro, węgiel, kreda, ołówek, kredka, flamaster, gumka itd. Aplikacja obsługuje własny format graficzny (AWD), a także popularne BMP, GIF, JPEG, PCX, TGA, TIFF i PNG. Najnowsza wersja obecnie nie ma spolszczenia. Strona programu: http://www.artweaver.de/en

Smoothdraw Zestaw narzędzi i opcji typowy dla tego rodzaju programów. Przyjazny interfejs, możliwość pracy na warstwach i zapis w wielu formatach. Zapis stworzonego projektu do formatu programu (.sddoc), przyda się gdy będziemy chcieli kontynuować pracę. Efekty specjalne to: skala szarości, mozaika, rozmycie,

wyostrzanie,

i jasności,

wycinanie

zmiana

kontrastu

fragmentu

rysunku

i wklejanie w inne miejsce, możliwość stosowania efektu specjalnego tylko na zaznaczonym obszarze. Pisanie tekstu (kolor, wielkość, czcionka, wyrównanie do interesującej nas strony). Inne narzędzia: selekcja, gumka, pobieranie koloru z wybranego miejsca na rysunku. Strona programu: http://smoothdraw.com/

Pixia Sympatyczny i lubiany program, współpracujący z tabletami graficznymi. Oferuje takie narzędzia jak pędzel, maska i warstwy. Na stronie producenta dostępne są wtyczki umożliwiające rozszerzenie możliwości programu. Aplikacja obsługuje większość formatów plików graficznych m.in. bmp, dib, ico, jpg, jpeg, pict, pct, png, psd, pxa, rgb, tga, tif, tiff, wmf. Program stworzony przez Japończyka Isao Maruokę jest stale rozbudowywany przez fanów. Warto odwiedzić internetowe galerie prac stworzonych w Pixii. Polska strona programu: http://pixia_polska.republika.pl Instalowanie programu: http://www.instalki.pl/programy/download/Windows/obrobka_zdjec/Pixia.html .

ArtRage 2.6.0 [starter Edition] Ta bezpłatna wersja komercyjnego, doskonałego programu ma mocno ograniczone funkcje. Jednak nawet korzystanie z uproszczonej aplikacji dostarcza dużo przyjemności. Posługując się cyfrowymi narzędziami, podobnie jak na prawdziwym płótnie obserwujemy

mieszanie

się,

rozmazywanie

i zużycie farb, wysychanie pędzla. Możemy regulować wielkość narzędzi nacisk i stopień przejrzystości. Za darmo można wypróbować wersję próbną [bez możliwości zapisu], ale z pełnym dostępem do narzędzi. Art.Rage 4.5 kosztuje około 50$, jednak dla entuzjastów program wart jest wydatku. Strona programu: http://www.artrage.com/ 43

Inkskape Wyjątkowy w tym zestawieniu, ponieważ służy do tworzenia grafiki wektorowej. Stworzony w ramach projektu GNU służy do tworzenia przede wszystkim symboli, znaków towarowych i logotypów, ale również postaci komiksowych.

Odpowiednik

komercyjnego

CorelDraw,

umożliwia tworzenie kształtów i linii, strzałek, tworzenie krzywych Beziera, wyginanie napisów

wzdłuż

krzywych,

malowanie

obiektów – także gradientem, nadawanie im przezroczystości, zmianę kształtów dowolnych obiektów za pomocą rozbudowanej edycji węzłów, sumowanie i odejmowanie ścieżek,

grupowanie

i rozgrupowywanie

obiektów, kaligrafię. W sieci znajdziemy bogate wsparcie i mnóstwo tutoriali poświęconych programowi Inkscape. Do tworzenia grafiki wektorowej jest służy również Sodipodi. Strona programu: https://inkscape.org/en/.

Krita Do modyfikowania zdjęć, ale również malowania została zaprojektowana Krita. Program zawiera bogactwo narzędzi i opcji, umożliwia pracę na warstwach i tworzenie masek oraz gradientów, pozwala pracować z elementami wektorowymi, a

także zawiera mnóstwo

przydatnych zestawów filtrów. Krita symuluje użycie

realistycznych

narzędzi

łącznie

z wysychaniem farby. Strona programu: https://krita.org/ Jak widać programów pozwalających na realizację własnych artystycznych projektów jest wiele. Ceniony za możliwości i bogactwo funkcji Gimp, służący głównie do obróbki gotowej grafiki rastrowej, również umożliwia tworzenie własnych projektów. Również wiele innych programów do obróbki grafiki rastrowej umożliwia proste tworzenie własnej grafiki. O wyborze często zdecyduje własny gust i upodobanie. Ciekawą opcją jest też tworzenie obrazów on-line, ale to już odrębny temat.

Kontakt z autorem: m.grabowska@wroclaw.dbp.wroc.pl

PODZIEL SIĘ POMYSŁEM

TIK W ŚWIETLICY

Grażyna Hrebeniuk Nauczyciel bibliotekarz

ŚRODOWISKOWEJ z doświadczeń Biblioteki Pedagogicznej

Powiatowe Centrum

w Oleśnicy

Edukacji i Kultury

scenariusz programu edukacyjnego

Biblioteka Pedagogiczna w Oleśnicy.

Praca Biblioteki Pedagogicznej nie zamyka się w obrębie jej murów. Istotne miejsce w jej działalności p olega na integracji z lokalnym środowiskiem i wychodzeniu naprzeciw jego potrzebom. Autorka przedstawiła doświadczenia swej macierzystej placówki z realizacji zajęć z technologii informacyjno-komunikacyjnej. Lekcje prowadzono w oparciu o stworzony program pt. Znam Komputer. Miejscem pracy była świetlica środowiskowa naprzemiennie z Biblioteką Pedagogiczną. W artykule uwzględniono scenariusze poszczeLorem modułów ipsum dolor sit amet, consetetur gólnych programu.

Filia Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej w Oleśnicy od dawna współdziała z istniejącą w tym mieście Świetlicą Środowiskową Bratnia Dłoń. Współpraca polega między innymi na prowadzeniu dla dzieci ze świetlicy zajęć edukacyjnych i wychowawczych przez nauczycieli bibliotekarzy w ramach różnych projektów. W roku szkolnym 2013/2014 przez panie

Lekcja „Poznajemy program komputerowy WORD” prowadzona przez panią Justynę Krzyszczuk. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Oleśnicy.

Grażynę Hrebeniuk i Justynę Krzyszczuk był

realizowany

program

edukacyjny

ZNAM KOMPUTER. Głównym celem pro-

tować teksty, rysować i korzystać z zaso-

gramu jest pomoc w posługiwaniu się

bów Internetu we właściwy sposób. Po-

ważniejszymi programami komputerowy-

mocą mają być zajęcia prowadzone przez

mi na poziomie podstawowym. Już od po-

nauczycieli-bibliotekarzy w Świetlicy Śro-

czątku nauki szkolnej uczeń powinien

dowiskowej. Mają one dotyczyć: podsta-

umieć

wowej obsługi komputera, pracy w pro-

posługiwać

się

komputerem.

gramie WORD, PAINT, bezpieczeństwa

Wskazane jest, by potrafił tworzyć i edy46

w sieci,

pokazania

katalogu

książek

zało się, że mimo bardzo młodego wieku nie boją się komputera wykonując zadane

i strony biblioteki.

polecenia. W razie problemów na zajęCykl składający się z pięciu tematów skie-

ciach wykorzystywany był szereg metod

rowany był do najmłodszych użytkowni-

pozwalających na utrwalenie wiadomości

ków komputerów – uczniów klas I-III. Pro-

jak: obserwacja, pokaz, ćwiczenia.

gram obejmował pięć godzin dydaktycz-

2 czerwca 2014 w Świetlicy Środowisko-

nych, które stanowiły cykl zajęć o tema-

wej odbyło się podsumowanie tego pro-

tach: Poznajemy program komputerowy

jektu. Pani Małgorzata Kędzia, kierownik

WORD, Edytor grafiki PAINT, Poznaj bi-

Świetlicy Środowiskowej, przyjęła podzię-

bliotekę, Co to jest katalog elektroniczny,

kowanie za współpracę. Dzieci na zakoń-

Agresja w sieci - cyberprzemoc.

czenie otrzymały pamiątkowe dyplomy i

Lekcja „Agresja w sieci – cyberprzemoc” w Świetlicy Środowiskowej. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Oleśnicy.

Zakończenie projektu – wszyscy uczestnicy. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Oleśnicy.

Tematy dotyczące programu WORD, PA-

słodycze. Całość spotkania przebiegała

INT oraz cyberprzemocy przygotowała

w życzliwej i radosnej atmosferze. Zakoń-

i przeprowadziła Justyna Krzyszczuk, po-

czenie uwieńczyło zrobienie wspólnej fo-

zostałe Grażyna Hrebeniuk. W projekcie

tografii wszystkich uczestników projektu.

wzięło udział 18 uczniów. Lekcje odbywały się od kwietnia do maja 2014 w niewiel-

Dziękujemy i liczymy na dalszą współpra-

kich grupach w pracowni komputerowej

cę ze Świetlicą Środowiskową w przy-

Biblioteki, lub Świetlicy. Uczniowie chętnie

szłym roku szkolnym.

i aktywnie uczestniczyli w zajęciach. Oka 47

Program zajęć komputerowych – scenariusze poszczególnych modułów programu I.

Kliknięcie jest to przyciśnięcie przycisku myszki. Podwójne kliknięcie to szybkie dwukrotne przyciśnięcie lewego przycisku myszki

Poznajemy program komputerowy WORD.

2. Ćwiczenie: Chwycić myszką, to znaczy ustawić kur-

Czas: 45 min.

sor myszki, np.: na ikonce, wcisnąć lewy

Klasa: I-III SP

przycisk i trzymać go.

Formy organizacji: pracownia komputero-

3. Pogadanka.

Ruchem myszki można przesuwać po

Treści programowe:

ekranie chwyconą np., ikonkę, w tym cza-

- uczeń wie: jak posługiwać się progra-

sie musi być wciśnięty lewy przycisk. Na-

mem do tworzenia tekstów WORD,

ciśnięcie lewego przycisku MYSZKI po-

- uczeń rozumie: działanie klawiatury

zwala ustawić kursor. Naciśnięcie prawe-

i myszki,

go przycisku MYSZKI pozwala (wybrać

- uczeń potrafi:

stworzyć plik tekstowy

między innymi czcionkę, symbol, wypunk-

i zapisać go w folderze.

towanie). Pokazanie planszy z klawiaturą

Metody: pogadanka, ćwiczenia praktycz-

(klawisze funkcyjne, alfanumeryczne :

ne.

zawierają litery i cyfry; kursory); klawisz

Środki dydaktyczne: podręcznik, przygo-

ENTER używamy gdy chcemy zatwierdzić

towane polecenia.

polecenie. 4. Ćwiczenia.

Tok lekcji Kolega podaje dowolną literkę, a Ty sta1. Pogadanka wyjaśniająca.

rasz się jak najszybciej ją napisać.

Korzystając z komputera posługujemy się

Jakich klawiszy użyjesz, aby napisać liter-

klawiaturą bądź myszką. Aby zapisać in-

kę A? (caps Lock a lub Shift a)

formacje potrzebny jest komputer z od-

Tomek napisał słowo kotttt literki tttt są

powiednim oprogramowaniem do edycji

zbędne jak je usuniesz (backspace)

tekstu WORD.

Kasia napisała tomama. O czym zapo-

Działanie myszki:

mniała? (spacja)

Ruch kulki w myszy powoduje przesuwa-

Proszę napisać: 11!8@0*$

nie się kursora na ekranie. 48

Napisz literkę „ą” (ctrl, alt i a)

chcesz sam utworzyć nową linijkę wystar-

Jeśli chcesz napisać POLSKA naciśnij:

czy nacisnąć Enter.

Shift lub Caps Lock

Możemy z paska Menu wybrać dowolną

Aby napisać wyraz słońce używamy kla-

czcionkę oraz rozmiar czcionki.

wiszy:

Proszę wpisać swoje imię i nazwisko za

<S>

(<ALT>+<L>)

+<O>+

(<ALT>+ <N>) +<C> +<E>

pomocą różnych czcionek. Następnie:

Esc – klawisz ten służy do przerwania

pogrubić, podkreślić, napisać pismem po-

działania programu lub też do wycofania

chyłym przy użyciu klawiszy: B, I, U.

się z czynności, którą w danej chwili wy-

Proszę napisać nazwy państw - dowolne

konujesz.

za pomocą różnych kolorów czcionki

Ctrl c (kopiuj) – wypróbuj klawisz zazna-

i tekst wyśrodkować.

czając lewym przyciskiem myszki tekst

Proszę następnie napisany tekst zazna-

i kopiując ten tekst i daj polecenie Ctrl v

czyć. Następnie zaznaczony tekst prze-

(wklej) poniżej

kopiować poniżej. Wybieramy z paska Edycja polecenie kopiuj

a następnie

Kursor (kursor edycyjny) do przesuwania

wklej. Możemy w tym celu wykorzystać

kursora służą klawisze:    po prawej

myszkę, wybierając prawy przycisk my-

stronie

szy.

klawiatury.



Spróbuj wykonać akapit w tekście wybie-

Klawisze funkcyjne oznaczone są symbo-

rając przycisk tab

lami F1.

Proszę wstawić:





 Punktory EDYTOR TEKSTU WORD

 numerację

Program Word wybieramy z paska „Start”

1. Tekst

Akcesoria pakiet MS. Office i program

2. słowo

WORD. Miejsce od którego zaczynamy wskazuje migająca kreska na ekranie zwana kursorem edycyjnym. Jeśli zdanie

ZAPISYWANIE I ODCZYTYWANIE DO-

jest długie i nie mieści się w jednej linijce

KUMENTU

komputer sam dokona przeniesienia do

Aby zapisać plik tekstowy wybieramy

następnej. Podobnie jest ze stroną. Jeśli

opcję Plik oraz zapisz jako. Otwiera się nam okno, w którym system prosi nas o 49

podanie nazwy pliku oraz o wybranie

W górnej części paska tytułu aplikacji

miejsca, w którym chcemy zapisać wy-

znajdują się przyciski: _  X

braną informację.

_ zwijanie (schowanie) okna aplikacji do

Możemy również utworzyć nowy folder,

paska zadań

w którym będziemy gromadzić utworzone

 przywrócenie poprzedniej wielkości

pliki.

okna aplikacji

Nowy folder tworzymy wybierając opcję PLIK, następnie opcję NOWY FOLDER.

2. Rysowanie:

Podświetlamy nazwę folderu i kasujemy

Czasem należy zetrzeć cały rysunek

Backspacem i wpisujemy własną nazwę.

można to zrobić bez gumki.  Wybieramy w Edycji. Opcję Za-

II. Edytor grafiki PAINT.

znacz wszystko. Po zaznaczeniu wybieramy klawisz Delete.

Czas: 45 min. Klasa: I-III SP Formy organizacji: pracownia komputero-

Drugi sposób:

 Wybieramy na pasku opcję: Ob-

Treści programowe:

raz i Wyczyść obraz

- poznanie wiadomości o edytorze grafiki Paint; - rysowanie linii, kształtów w programie

Za pomocą przycisku \ rysujemy linie lub

Paint;

odcinki. Proszę posprawdzać wszystkie

- wykonanie ozdobnych napisów oraz

ikonki jaki dają możliwości.

prostego

Wybierz ikony z figurami: trójkąt, kwadrat,

edytora

zaproszenia

wykorzystaniem

koło. Postaraj się zamalować każdą figurę

grafiki.

Metody: objaśnienia słowne, ćwiczenia

innym kolorem. Użyj: ołówka lub pędzla.

praktyczne.

Postaraj się namalować domek przy uży-

Środki dydaktyczne: komputer z oprogramowaniem Tok lekcji: 1. Otwieramy program PAINT , poprzez uruchomienie ikonki PAINT.

ciu znanych ci ikonek: za pomocą użycia:

Wszystko co narysujemy w Edytorze Gra-

ołówka, pędzla, kształtów.

fiki PAINT możemy przekopiować do Edy-

Zapamiętaj!

tora tekstu WORD.

Wylewanie się koloru. Jeśli narysujesz

Aby zapisać rysunek w formie pliku nale-

jakąś figurę i w którymś miejscu nie zo-

ży: z górnego menu wybrać opcję „Plik” a

stanie ona zamknięta, a następnie wypeł-

z niej „Zapisz jako”. W oknie „Nazwa pli-

nisz ją dowolnym kolorem, to farba rozleje

ku” wpisujemy swoją nazwę np.: Wy-

się na całą kartkę.

cieczka i dajemy „Zapisz jako”.

Z paska narzędzi tekstowych „Czcionka”

Aby otworzyć plik ( rysunek) wybieramy

wybierz charakter (krój) i wielkość pisma.

z górnego menu opcję „Plik”, a z niej

Ćwiczenie.

„Otwórz”. Otwiera się nam folder moje do-

Obracanie napisu

kumenty i nasz plik: Wycieczka. Możemy

w poziomie, pionie,

ustawienie napisu pod kątem.

zapisać też nasze dane na nośniku wy-

Napisz swoje imię. Wybierz opcję Prze-

miennym:

rzuć/obróć (na pasku narzędzi funkcja

CD/DVD.

Obraz) wybierz operację : przerzuć w po-

Ćwiczenie.

ziomie następnie przerzuć w pionie, ob-

Możesz spróbować napisać teks: przykła-

róć o kąt np.: 90 stopni.

dowo zaproszenie na swoje urodziny. Na-

Istnieją również inne funkcje w Edytorze

pisać tekst oraz wkleić obrazek z progra-

Grafiki Paint, możemy napisany wyraz

mu PAINT.

przedstawić

pomocą

funkcji

„po-

pendrive

czy

też

ZAPROSZENIE

chyl/rozciągnij".

płycie

(pogru-

biona, pochyła, kolorowa czcionka)

Przykład: W sobotę 9.11.2013 świętuje swoje 10 urodziny. Będziesz mile widziany. Oczekuję cię o godz.15 u mnie w domu. (pogrubiona czcionka) Z programu PAINT zaznacz rysunek i z górnego menu wybierz „Kopiuj”. Z paska zadań wybierz program Word i wstaw rysunek.

- zapoznanie uczniów ze stroną PCEiKu - objaśnienie czym się zajmuje biblioteka - informacje są zawarte na stronie Internetowej biblioteki Metody: ćwiczenia indywidualne i w grupie, pokaz Środki dydaktyczne: komputer z Internetem, kartki, kredki Pomiar osiągnięć uczniów: Sprawdzenie osiągnięć uczniów odnośnie tego tematu odbywa się na zasadzie wykonania zadania na koniec zajęć. Tok lekcji Należy pracę zapisać wybierając z górne-

1. Przywitanie się z uczniami. Przedsta-

go menu opcję PLIK: „Zapisz jako”.

wienie tematu i celu zajęć.

Następnie nadaj tytuł swojej pracy, wpisując go w polu „Nazwa pliku”. Na koniec

2. Pokazanie dzieciom strony Biblioteki

kliknij „Zapisz”.

Pedagogicznej. Wejście na stronę Biblioteki Pedagogicz-

Wykorzystano książkę: Kowalczyk, E.

nej:

z komputerem na ty. Warszawa, 2000.

http://pceik.nazwa.pl/public_html/fdbp/. 3. Objaśnienie, czym się Biblioteka zajmu-

III. Poznaj bibliotekę.

je.

Objaśnienie

zawartości

zakładek:

Czas: 45 min.

Korzystanie z Wypożyczalni, Korzystanie

Klasa: I-III SP

z Czytelni, Wypożyczenia międzybiblio-

Formy organizacji: pracownia komputero-

teczne, Działalność Edukacyjna, Działal-

wa, biblioteka

ność Informacyjna.

Treści programowe:

4. Zwrócenie uwagi ważniejsze elementy

- zapoznanie uczniów ze stroną biblioteki

strony. Omówienie takich elementów jak:

pedagogicznej

zdjęcie budynku, logo, zakładki: „kontakt”, 52

„konkursy”, „galeria”, „nowości bibliotecz-

Sprawdzenie osiągnięć uczniów odnośnie

ne”.

tego tematu odbywa się na zasadzie wy-

5. Linki.

konywania poleceń i zadań w trakcie i na

Pokazanie uczniom możliwości przejścia

koniec zajęć.

ze strony biblioteki do strony PCEiKu Tok lekcji

i MDK. 6. Projektowanie własnej strony.

1. Przywitanie się z uczniami. Przedsta-

Rozdanie dzieciom kartek i kredek. Pole-

wienie tematu i celu zajęć.

cenie, by w dwu- trzyosobowych grupach zaprojektowali własną stronę internetową, z wykorzystaniem najważniejszych ele-

2. Pokazanie uczniom katalogów papie-

mentów.

rowych.

7. Podsumowanie i zakończenie zajęć.

Uczniowie oglądają katalogi, np.: kosmetyków, ubrań itp. Mają wskazać charakte-

IV. Co to jest katalog elektroniczny?

rystyczne elementy katalogu. Wspólne

Czas: 45 min.

finicji na dużej kartce.

tworzenie definicji katalogu. Zapisanie de-

Klasa: I-III SP Formy organizacji: pracownia komputero-

Objaśnienie czym jest katalog ksią-

żek.

Treści programowe:

KATALOG – spis książek

- czym jest katalog elektroniczny

KATALOG BIBLIOTECZNY - spis książek

- do czego służy katalog

znajdujących się w danej bibliotece. Służy

- proste wyszukiwanie w katalogu

do wyszukiwania książek.

książek Metody: ćwiczenia indywidualne i w gru-

4. Objaśnienie, czym jest katalog elektro-

pie, wykład, pokaz;

niczny, na przykładzie katalogu Biblioteki

Środki dydaktyczne:

Pedagogicznej.

przygotowane polecenia, komputer z In-

Książek można szukać także w katalogu

ternetem, różne katalogi papierowe;

komputerowym. To jest taki spis, w któ-

Pomiar osiągnięć uczniów:

rym

książki nie są wypisane na kart-

kach, ale są wpisane do specjalnego pro53

gramu komputerowego. Książek, które są

Agresja w sieci – cyberprzemoc.

w Bibliotece Pedagogicznej możemy szukać w katalogu elektronicznym przez In-

Treści programowe:

ternet. 5.

- zwrócenie uwagi dzieci na zagrożenia wynikające z nieprzemyślane korzystania

Wytłumaczenie zasad wyszukiwania

z Internetu, telefonu komórkowego;

w katalogu elektronicznym. Wchodzimy

stronę

- zachęta do empatii, dzielenia się swoimi

biblioteki:

emocjami, również tymi trudnym z bliskimi

http://pceik.nazwa.pl/public_html/fdbp/.

osobami;

Potem wchodzimy w „katalog-Oleśnica” i „Katalog główny”. Następnie wystarczy

Metody: objaśnienia do oglądanej bajki,

otworzyć zakładkę „wyszukiwanie” i w od-

dyskusja, pokaz, pantomima, ćwiczenia

powiednią tabelkę wpisać to, czego się

plastyczne

szuka. Tu możemy szukać podając na-

Środki dydaktyczne:

zwisko autora lub tytuł książki. Można

kreskówki dydaktyczne „Owce w sieci”,

wpisać tu także temat, według którego się

kartki, kredki, komputer z dostępem do

szuka, jeśli nie znamy dokładnego tytułu

Internetu

czy nie wiemy, kto ją napisał. Sprawdzać jakie książki są w naszej bibliotece może-

Tok lekcji

cie u siebie w domu czy w szkole, a po-

1. Przywitanie dzieci. Sprawdzenie obec-

tem tylko je zamówić przez Internet. Re-

ności. Przedstawienie tematu lekcji.

wers sam się u nas drukuje, a wy może-

Dyskusja:

cie tylko przyjść odebrać książki. 6.

2. Dlaczego używamy komputera?

Proste wyszukiwanie w katalogu –

ćwiczenia.

wiecie co to jest Internet, do czego go używacie?,

Według autora: Brzechwa, Tuwim -

Po tytule: Hobbit, Koziołek Matołek

kto korzysta z własnego telefonu komórkowego i do jakich celów słu-

Według hasła: bajki

ży?

3. Pytania przed obejrzeniem bajki. Przed chwilą rozmawialiśmy o komputerze, Internecie, telefonach komórkowych. 54

Wszystkie te urządzenia mogą nam być

Opowiadają, czy znają kogoś, kto popełnił

przydatne i dostarczyć zabawy. Co może

podobny błąd?

się stać jak ich niewłaściwie używamy?

Nauczyciel podejmuje dalej wątek: W na-

Pozwalamy dzieciom pomyśleć i opowie-

szej bajce wystąpił mądry Baca, odważny

dzieć o własnych doświadczeniach życio-

Gajowy, którzy na szczęcie zawsze na

wych.

czas reagują. Do kogo mogłybyście się

4. Kontynuacja:

zwrócić, gdyby przydarzyłoby się wam

A teraz proponujemy obejrzenie bajki o

coś podobnego?

owieczkach. Te owieczki zachowują się

7. Przygotowujemy pantomimę.

jak dzieci.

Jedno dziecko pokazuje nieszczęśliwą

Patrzcie uważnie i słuchajcie.

owieczkę, a drugie dziecko (bądź dzieci)

Wyświetlenie na rzutniku kreskówek dy-

starają się jej pomóc.

daktycznych

8. Znaki drogowe/Netykieta.

serii

(http://sheeplive.eu/):

Owce „Bez

sieci

kożuszka”

Porozmawiajmy z dziećmi, czego nauczy-

http://pl.sheeplive.eu/fairytales/bez-

ły się z bajek i jakie niebezpieczeństwa im

kozuszka oraz „Tajemniczy przyjaciel”

grożą w trakcie korzystania z Internetu

http://pl.sheeplive.eu/fairytales/tajemniczy

albo telefonów komórkowych. Stwórzmy

-przyjaciel.

z nimi własne znaki drogowe, które mo-

5. Po obejrzeniu bajki pytamy dzieci:

głyby mieć zastosowanie w Internecie.

O czym jest ta bajka?, kogo widzieliśmy

Jeśli istnieje np.: ZAKAZ WJAZDU, mógł-

w bajce?, co się przydarzyło owieczce,

by istnieć ZAKAZ FOTOGRAFOWANIA

głównej bohaterce, jak owieczka się czu-

SIĘ W BIELIŹNIE, bądź PILNUJ SWOJEJ

ła? Jak wy byście się czuli w podobnej

PRYWATNOŚCI. Młodsze dzieci mogą

sytuacji? Bałybyście się, byłoby wam

rysować OWCE.

przykro? Wstydziłybyście się?, nie wie-

Znaki drogowe wieszamy na ścianie

działy, co zrobić?

w sali komputerowej, w domu obok kom-

6. Rozmowa z dziećmi na temat konse-

putera, bądź klasie w taki sposób by dzie-

kwencji tego, gdy nieostrożnie używają

ci zawsze je miały przed oczami.

komputera, Internetu, telefonu. Zwrócenie

9. Podsumowanie zajęć:

uwagi dzieci na temat, co złego zrobiły

Podziękowanie za udział dzieci w zaję-

owieczki. Dzieci wypowiadają się, co na-

ciach.

leży robić w podobnych przypadkach. 55

Bibliografia: 1. Dziecko w sieci. [online]. [Dostęp 6 lutego 2015 roku]. Dostępny na www: http://dzieckowsieci.fdn.pl/owce-w-sieci. 2. Słysz, A., Arcimowicz, B. Przyjaciele w Internecie. Gdańsk, 2009.

Kontakt z autorem: olesnica@olesnica.dbp.wroc.pl

PODZIEL SIĘ POMYSŁEM

Ewa Bochynek Nauczyciel bibliotekarz

NOBLIŚCI POLSCY

Dolnośląska Biblioteka

W WAŁBRZYSKIM GIMNAZJUM

Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu. Iwona Bryl–Pasek Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Noblistów Polskich w Wałbrzychu.

Propozycja zajęć realizowanych w wałbrzyskim gimnazjum na temat noblistów polskich. Temat inspirujący, Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur a młodzież może zdobyte informacje praktycznie wykorzystać przygotowując się konkursu wiedzy.

Każdego roku jesienią pierwszoklasiści

Nagrody Nobla oraz naszych rodaków,

z Publicznego Gimnazjum nr 1 im. Nobli-

którzy na przestrzeni przeszło stu lat

stów Polskich w Wałbrzychu mają możli-

otrzymali to zaszczytne wyróżnienie przy-

wość zapoznania się z informacjami na

gotowuje dla gimnazjalistów wałbrzyska

temat życia i działalności swoich patronów

filia Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicz-

przygotowując się do grudniowego kon-

nej we Wrocławiu. Organizatorem spotkań

kursu wiedzy zatytułowanego Polscy No-

w wałbrzyskim gimnazjum jest ze strony

bliści. Corocznie prezentację na temat

szkoły

Wałbrzyskie gimnazjum, w którym odbywają się zajęcia edukacyjne i konkurs Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu.

i historii pani Iwona Bryl-Pasek.

nauczycielka

języka

polskiego

W bieżącym roku szkolnym 2014/2015 w dniach 17 i 19 listopada odbyły się zajęcia edukacyjne dla uczniów Publicznego Gimnazjum nr 1 w Wałbrzychu. Uczestniczyły cztery klasy pierwsze. Po obejrzeniu prezentacji

młodzież

przedstawianymi

zainteresowana

postaciami

zadawała

pytania prowadzącej. Ale i prowadząca sprawdzała 57

jak

młodzież

zapamiętała

przekazywane informacje. Uczniowie po-

pierwszy w roku 1903 z fizyki (wraz z mę-

radzili sobie z tym wyzwaniem i odpowia-

żem Piotrem Curie i Henrim Becquere-

dali prawidłowo.

lem) za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości, a po raz drugi w 1911 roku

To, co szczególnie ciekawiło młodych

z chemii za wydzielenie czystego radu

wałbrzyszan, miało związek z życiem

i badanie właściwości chemicznych pier-

prywatnym Noblistów. Interesowała ich

wiastków promieniotwórczych.

także

procedura

wyboru

kandydatur.

Rocznie do każdej dyscypliny naukowej jest nominowanych około 300 osób, Pokojową Nagrodę wybiera się spośród ok. 120 kandydatur, a do nagrody literackiej nominowanych jest około 200 osób. Nazwiska kandydatów do Nagrody Nobla nie są ogłaszane publicznie. Uczniowie poruszeni byli faktem, że cały proces wyboru

Rysunek 1 Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu.

osób ubiegających się o otrzymanie nagrody musi pozostać w tajemnicy. Ponadto osoby biorące udział w procesie muszą

W rozmowach po zajęciach niektórzy

przez 50 lat dochować tej tajemnicy. Mło-

gimnazjaliści zastanawiali się, czy istotne

dzi poznali też zasady towarzyszące

jest, że Noblistka miała obywatelstwo

przydzielaniu nagród, jak choćby ta, że

francuskie (po mężu), inni podkreślali, że

nagroda nie może być przyznawana po-

jest ona jedyną kobietą, która spoczęła

śmiertnie, a także, że w jednej dziedzinie

w paryskim Panteonie w dowód uznania

nie można przyznać nagrody więcej niż

zasług na polu naukowym. Zaciekawienie

trzem osobom.

uczniów wzbudziły przedstawiane postaci. Młodsza córka Noblistki - Ewę, dożyła 102 wzbudziła

lat. Podobno żartobliwie o sobie mawiała,

pierwsza polska Noblistka. Maria Skłodo-

że przyniosła „wstyd rodzinie”. „W mojej

wska – Curie jako jedyna kobieta dwu-

rodzinie było pięć Nagród Nobla (...) dwie

krotnie została wyróżniona Nagrodą No-

dla matki, jedna dla ojca, jedna dla siostry

Największe

zaciekawienie

bla za osiągnięcia naukowe. Po raz 58

Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu.

i szwagra (...). Tylko mnie się nie udało...”. Młodzież poznała laureata Pokojowej Nagrody Nobla w 1995 roku – radiobiologa Józefa Rotblata. Nagrodę otrzymał za: „zasługi w zmniejszaniu roli, jaką odgrywa broń atomowa w polityce międzynarodo-

Źródło: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu.

wej oraz za likwidację tych broni". Józef

W przygotowaniu prezentacji o Polskich

Rotblat przez całe życie podkreślał swoje

Noblistach wielu cennych informacji do-

związki z Polską mówiąc, że jest Pola-

starczyły autorce następujące książki:

kiem z brytyjskim paszportem (obywatelem brytyjskim był od roku 1946, a od roku

Jak co roku z okazji Święta Szkoły odby-

1998 otrzymał tytuł szlachecki Sir).

wa się szereg konkursów tematycznie związanych z Noblistami. I tak, jeszcze

Uatrakcyjnieniem zajęć w jednej z klas

w listopadzie uczniowie pisali dyktando pt.

była piękna recytacja utworu poetyckiego

Co każdy gimnazjalista o Nagrodzie No-

Wisławy Szymborskiej przez gimnazjalist-

bla wiedzieć powinien?

kę, która przygotowywała się do udziału w konkursie

recytatorskim.

MISTRZEM ORTOGRAFII została uczen-

Recytacja

nica klasy III c Paulina Wojnowska. Odbył

uczennicy dostarczyła wszystkim niema-

się także konkurs pt. Nobliści Polscy.

łych wzruszeń.

Uczniowie klas I przystąpili do konkursu 59

w ramach projektu, a uczniowie klas star-

formę testu: zadania zamknięte i otwarte.

szych, aby sprawdzić swoje wiadomości.

Do konkursu przystąpiła wręcz rekordowa

Podobnie jak w latach poprzednich jego

liczba uczniów – 34. Poziom

organizatorka pani Iwona Bryl-Pasek, któ-

ków, którzy zajęli najlepsze miejsca, był

ra współpracowała z reprezentującą wał-

bardzo

brzyską filię Dolnośląskiej Biblioteki Pe-

uczeń z klasy 3a - Michał Cisowski (zdo-

dagogicznej we Wrocławiu panią Ewą Bo-

był 19 punktów), II miejsce zajęła Natalia

chynek. Tym razem do konkursu zostały

Guz z kl. 2b (18 punktów), a III miejsce -

wykorzystane

opracowane

Dominika Ajs z kl. 2b (17 punktów). Ser-

przez nauczyciela bibliotekarza z DBP,

decznie gratulujemy wszystkim gimnazja-

który wcześniej przygotował prezentację o

listom,

Noblistach dla klas pierwszych. Konkurs

w konkursie.

materiały

wyrównany.

którzy

uczestni-

Najlepiej

zechcieli

wziąć

napisał

udział

odbył się 26 listopada 2014 roku, miał

Kontakt z autorem: ewa.m.bochynek@wp.pl

PODZIEL SIĘ POMYSŁEM

WAŁBRZYSKIE SPOTKANIA

Ewa Bochynek

Z KSIĄŻKĄ

Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka

lekcje z uczniami o specjalnych

Pedagogiczna we Wrocławiu.

potrzebach edukacyjnych

Filia w Wałbrzychu.

Dzielenie się dobrą praktyką i doświadczeniem w zakresie wspierania ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi jest ważnym elementem współpracy nauczycieli. Autorka artykułu przedstawia jedną z takich form. Wszechstronny rozwój dziecka powinien stać się celem bardzo ważnym, dlatego tak istotne staje się efektywne współdziałanie pomiędzy tymi podmiotami.

Nauczanie języka polskiego uczniów nie-

Z inicjatywy nauczycieli świetlicy: pani

pełnosprawnych intelektualnie jest zada-

Małgorzaty Liszewskiej (Publiczna Pod-

niem bardzo trudnym. Czytanie ze zrozu-

stawowa Szkoła Specjalna nr 10 w Wał-

mieniem, praca z lekturą, zabawy z książ-

brzychu) i pana Jana Tomery (Publiczne

ką, małe inscenizacje teatralne – to tylko

Gimnazjum Specjalne Nr 10 w Wałbrzy-

niektóre wybrane metody i środki naucza-

chu) przez wałbrzyską filię Dolnośląskiej

nia, po które sięgają nauczyciele poloni-

Biblioteki Pedagogicznej zostały przygo-

ści. Bardzo chętnie korzystają oni z pro-

towane zajęcia z edukacji czytelniczej.

pozycji zajęć w bibliotece pedagogicznej,

Przeprowadzono je zarówno w świetlicy

czy szkolnej, ponieważ dają one wymier-

szkolnej, jak i w Bibliotece. Celem zajęć

ne korzyści. Można na przykład dostoso-

było wspomaganie działań nauczycieli

wać zajęcia proponowane w bibliotece do

szkół specjalnych (podczas pracy z lektu-

aktualnie omawianej lektury przez na-

rą) przez nauczyciela bibliotekarza z Bi-

uczyciela języka polskiego. Warto zwrócić

blioteki

uwagę, że chcąc zaspokoić różnorodne

z Wałbrzycha chcieli też zachęcić swoich

potrzeby uczniów lepsze rezultaty można

wychowanków do korzystania z różnych

osiągnąć pracując we współpracy z inny-

bibliotek i poznania ich oferty. Nauczycie-

mi nauczycielami, na przykład dostosowu-

lom przyświecała troska o to, by każde

jąc tematykę zajęć świetlicowych do pro-

dziecko mogło otrzymać odpowiadającą

pozycji Biblioteki.

jego potrzebom ofertę, uwzględniającą

Pedagogicznej.

Nauczyciele

zarówno jego szczególne uzdolnienia, jak 61

i pojawiające się trudności. Zajęcia w Bi-

ba pamiętać, że dzieci uwielbiają baśnie

bliotece umożliwiły poznanie drogi do Bi-

i bajki, i to właśnie najczęściej te pozycje

blioteki, godzin otwarcia, pomieszczeń

znalazły

placówki. Dzięki temu dzieci wiedzą, że

z uczniem specjalnej troski. Dzieci

jest to miejsce przyjazne im. Uczniowie

znają świat sercem, a baśnie są doskona-

uczą się najważniejszych zasad korzysta-

łą płaszczyzną do takiego poznania, bo tu

nia z Biblioteki i obowiązków czytelnika.

wszystko jest proste: zło jest ukarane,

się

jako

propozycje

pracy po-

a dobro nagrodzone. Niezapomnianych Współczesne tendencje rozwoju roli na-

wrażeń wciąż dostarczają baśnie Hansa

uczyciela idą w kierunku rozbudzania

Christiana Andersena, które towarzyszą

w dzieciach ciekawości świata, uczenia

coraz to nowym pokoleniom czytelników.

ich, jak mają się uczyć i jak mają żyć. Za-

Uczniowie z młodszych klas szkoły pod-

tem istotne jest budzenie w uczniach za-

stawowej lubią teksty krótkie i rymowane.

miłowania do czytania książek, w tym czy-

Lepiej i szybciej je zapamiętują. Czasami

tania samodzielnego. Już po kilku spotka-

potrafią nauczyć się całkiem długiego

niach bibliotecznych można było zauwa-

fragmentu na pamięć. Wierszem, który

żyć, że praca z uczniami przyczynia się

podoba się nieustannie, jest utwór Juliana

do ich rozwoju nie tylko w zakresie wypo-

Tuwima Lokomotywa.

wiedzi ustnych (pod względem formułowania zdań, czy siły głosu), ale i nabycia umiejętności prawidłowego funkcjonowania w dużej bibliotece, innej niż znana im biblioteka szkolna, czy być może niektórym biblioteka miejska. Rozwijane jest w uczniach poczucie własnej wartości, wspierana jest jego aktywność poznawcza czy wspomagania rozwoju do uczestnictwa w kulturze.

Wiele radości daje czytanie tekstu, który przepełniony jest wyrazami dźwiękona-

Bardzo ważne jest, aby uczniowie byli

śladowczymi. A jeśli do dyspozycji prowa-

przygotowani do czytelnictwa, do obco-

dzącej zajęcia są wykonane pomoce, ta-

wania z książką. Wybierając lekturę trze-

kie, 62

jak:

lokomotywa

wagoniki,

uśmiech, radość i wesołość na zajęciach będą na pewno towarzyszyły czytaniu. Warto w tym miejscu podziękować pracownikowi wałbrzyskiej DBP – pani Iwonie Kozłowskiej, dzięki której wspaniała lokomotywa i kilka kolorowych wagoników uatrakcyjniły zajęcia z edukacji czytelniczej prowadzone w czerwcu 2014 roku w wałbrzyskiej bibliotece. doskonałą okazją do przybliżenia postaci pisarki z ubiegłego stulecia, która przez całe swoje życie tworzyła tylko dla dzieci i z myślą o dzieciach. Można przy okazji spotkania uczniów z Plastusiem sięgnąć po zbiór wspomnień o Marii Kownackiej zatytułowany Plastusiowa mama i przeczytać uczniom wybrane fragmenty książki, pokazać zamieszczone w książce zdjęcia. Nadal bliska jest dzieciom książka Marii Kownackiej Plastusiowy pamiętnik. Treść

W Wałbrzychu Plastuś bardzo spodobał

tej lektury uczy przyjaźni i koleżeństwa,

się nie tylko uczniom szkoły podstawowej,

sprzyja temu, aby uczniowie polubili szko-

ale i gimnazjalistom. Książka zaliczana

łę. Przygody plastelinowego ludzika są też

jest do tych środków wychowawczych, które pomagają poznać świat, kształtują osobowość, uczą życia, uczą wyboru drogi życiowej. Stąd też tak ważne jest obcowanie z książką, która odpowiednio dobrana wzmocni to, co w człowieku najlepsze. Każde dziecko posiada mniejsze, większe lub nadzwyczajne możliwości. Celem nadrzędnym zatem staje się traktowanie każdego ucznia jako odrębnej 63

jednostki, uznając jej indywidualność za

fragment. Uczniowie doceniani za wysiłek,

godną poszanowania. Zwracanie uwagi

nagradzani za swoje osiągnięcia i zachę-

na osiągnięcia poszczególnych uczniów

cani

z uwzględnieniem ich wyjątkowych zdol-

uzyskują lepsze wyniki. To właśnie ta rola

ności i umiejętności pomaga w tworzeniu

nauczyciela,

atmosfery motywującej ich do większego

uczniów wbudowaniu pozytywnego obra-

wysiłku.

zu samych siebie i motywacji do nauki jest

nagradzania rola

samych

osoby

siebie

wspierającej

ważna i stanowi prawdziwe wyzwanie dla Zapoznając dzieci z tekstem lektury moż-

profesji nauczycielskiej w nowoczesnej

na też było podczas omawiania zwrócić

edukacji.

uwagę na przeżycia emocjonalne, czy prawidłową ocenę postępowania bohate-

Warto, aby Biblioteka stawała się takim

rów, a przede wszystkim sprawić, aby

miejscem, gdzie uczniowie zaczęliby ce-

uczniowie chcieli się wypowiadać, spró-

nić samych siebie, gdzie rozwijaliby wiarę

bowali dzielić się swoimi przemyśleniami,

w samych siebie i poczucie własnej war-

uzasadniać swoje stanowisko, ocenę bo-

tości. Należy pamiętać, iż jest to szcze-

hatera lektury. Na pewno takim rozmo-

gólnie ważne w procesie edukacyjnym

wom sprzyjały czekoladki przygotowywa-

ucznia ze specjalnymi potrzebami eduka-

ne przez pana Jana Tomerę na każde za-

cyjnymi. W Wałbrzychu spotkania z książ-

jęcia z edukacji czytelniczej. Coś słodkie-

ką zostały zaakceptowane przez uczniów

go pomagało przełamać nieśmiałość.

i już planujemy kolejne wspólne czytanie...

Należy pamiętać, aby tempo korzystania Zdjęcia do tekstu wykonali: pani Małgorzata Liszewska (Pu-

z lektury było dostosowane do możliwości

bliczna Podstawowa Szkoła Specjalna nr 10 w Wałbrzychu)

dzieci, ich zainteresowań. Podczas czyta-

i pan Jan Tomera (Publiczne Gimnazjum Specjalne Nr 10

nia należy bacznie obserwować swoich

w Wałbrzychu), którzy zgodzili się na zamieszczenie swoich zdjęć w e-czasopiśmie DIBP, za co składam serdeczne po-

słuchaczy, czy nie są zmęczeni, a jeśli

dziękowanie.

potrzeba – wracać do miejsc dla nich najciekawszych i przeczytać ponownie dany Kontakt z autorem: ewa.m.bochynek@wp.pl

PODZIEL SIĘ POMYSŁEM

PASJA I SERCE

Urszula Tobolska

Ludwik Hirszfeld – wybitny polski uczony jeden z organizatorów medycznego życia naukowego w powojennym Wrocławiu

Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu.

5 sierpnia 2014 roku minęła 130. rocznica urodzin profesora Ludwika Hirszfelda – lekarza i naukowca o światowej sławie. Artykuł przybliża postać i dorobek tego wybitnego uczonego. Pretekstem jest zapis w zarządzeniu Rady Miejskiej Wrocławia z 22 maja 2014 roku stanowiącym okres od czerwca 2014 roku do maja 2015 Rokiem pamięci Ludwika Hirszfelda.

Ludwik Bolesław Hirszfeld urodził się 5

1902 r. ukończył gimnazjum. Pozostawał

sierpnia 1884 roku w Warszawie. Jego

pod wpływem idei socjalistycznych. Jed-

przodkowie

nak szybko okazało się, że nie była to

pochodzenia

żydowskiego,

bardzo zamożni, przybyli do Warszawy

droga dla niego.

z Berlina na początku XIX w. Dość szybko przystosowali się do życia w Polsce 1.

Wątek würzburgski

Choć mieli żydowskie pochodzenie, to

Wyjechał do Würzburga, by tam studio-

większość z nich przeszła na chrześcijań-

wać medycynę. Medycyna była wtedy

stwo i przyjęła Sakrament Chrztu Święte-

w rozkwicie, a wykłady z tej dziedziny były

go. Jedynie przy swoim wyznaniu pozo-

najwyższych

stał ojciec Ludwika. Rodzice Stanisław i Jenny

Ginsberg

czuli

się

lotów.

Studia

rozpoczął

w 1902 roku. Był zafascynowany nauką

Polakami

do tego stopnia, że jako niespełna 20-letni

i w duchu miłości do ojczyzny wychowy-

student postanowił poświęcić się pracy

wali swoje dzieci – syna Ludwika i dwie

naukowej.

córki – Józefę i Różę. Rodzina zamieszkała w Łodzi, gdzie przyszły naukowiec w

Wątek berliński Dwa lata później przeniósł się na Uniwer-

Z ciekawostek rodzinnych: stryj Ludwika - Bolesław Hirszfeld - był jednym z założycieli i fundatorów Biblioteki Narodowej w Warszawie. Sam Ludwik Hirszfeld był bratem matki Heleny Radlińskiej - twórczyni pedagogiki społecznej i teoretyka bibliotekoznawstwa.

sytet do Berlina. Krótko, bo przez jeden semestr, zajął się studiowaniem filozofii. Jednak miłość do medycyny przeważyła i powrócił do tego kierunku. Zapisał się na 65

kurs bakteriologii. Droga naukowa Hirsz-

uniwersytecie poszukiwano asystenta do

felda miała już odtąd wyraźny kierunek.

pracy w Oddziale Parazytologii Zakładu

Szykował się do napisania pracy doktor-

Badań Raka. To była idealne zajęcie dla

skiej. Zainteresowała go serologia. Przy-

młodego naukowca. Posiadał on znajo-

stąpił do pisania pracy doktorskiej, której

mość zagadnień z odporności organizmu,

tematem były Badania nad aglutynacją

więc mógł prowadzić swoje pierwsze ba-

krwi i ich podstawy fizykalne. Miał wów-

dania, skierowane na metody niszczenia

czas zaledwie 21 lat i był już żonaty. Pra-

tkanki nowotworowej. Niedługo potem in-

cę doktorską ukończył w 1907 roku mając

ny naukowiec Emil von Dungern (arysto-

23 lata. Zdobył stopień doktora medycyny

krata, który wybrał drogę naukową) za-

i chirurgii. Oprócz zdolności naukowych

proponował Hirszfeldowi objęcie u niego

wykazywał też zdolności literackie. Pisał

asystentury na Oddziale Serologii. Dun-

wiersze.

gern był jednym z najbardziej znaczących umysłów w dziedzinie serologii. Wkrótce Ludwik Hirszfeld stał się jego najbliższym

Hanna

współpracownikiem i przyjacielem. Zna-

Hanna z Kasmanów Hirszfeld urodziła się

jomość i wspólna praca z Dungernem

w Warszawie, lecz podobnie jak Ludwik

miała ogromne znaczenie w dalszej karie-

uczęszczała do gimnazjum w Łodzi. I tam

rze naukowej Hirszfelda. Obaj stworzyli

spotkała swojego przyszłego męża Lu-

podwaliny pod nową dziedzinę nauki –

dwika. Poznali się na kursie tańca. Uczucie ich było tak gwałtowne, że postanowili

o grupach krwi. To oni oznaczyli grupy

się pobrać.

krwi przez A, B, 0 i AB. Terminologia ta

Ślub cywilny wzięli w Berli-

została uznana na forum międzynarodo-

nie w 1905 roku. W tym czasie oboje nie

wym w 1927 roku. Wspólnie ogłosili kilka

byli jeszcze katolikami, stąd tylko ślub cy-

prac badawczych. Ludwik Hirszfeld miał w

wilny. Przysięgę kościelną złożyli 14 lat

Heidelbergu możliwość pełnego rozwoju

później 18 października 1919 roku. Praw-

naukowego i poważnie myślał o habilitacji.

dopodobnie w tym samym dniu wcześniej

Wkrótce jego nauczyciel i przyjaciel Emil

przyjęli Chrzest Święty.

von Dungern otrzymał powołanie do Hamburga, a Hirszfeldowi zaproponowa-

Wątek heidelbergski

no asystenturę w Instytucie Higieny w Zu-

Po ukończeniu studiów Hirszfeld przeniósł się do Heidelberga, gdzie w tamtejszym 66

rychu z możliwością habilitacji. Chętnie

i wojny światowej do małżonków dotarła

skorzystał z tej propozycji.

informacja o odzyskaniu przez Polskę Niepodległości. W 1918 roku był już znanym uczonym w dziedzinie serologii i bak-

Pobyt w Zurychu

teriologii oraz lekarzem doświadczonym

Do Zurychu przybył wraz z żoną w 1911

w zwalczaniu chorób zakaźnych. I choć

roku. Zaczął pracę jako asystent na sta-

na zachodzie miał sporo ciekawych pro-

nowisku obiecanym mu, a jego żona pod-

pozycji pracy, to jednak zdecydował się

jęła pracę jako asystentka Kliniki Dziecię-

powrócić do kraju.

cej. Czteroletni pobyt w Szwajcarii ugruntował pozycję Hirszfelda jako badacza

Wątek polski – Polska Niepodległa

nad różnymi właściwościami krwi. Tu

„W ojczyźnie ma się przeszłość i przy-

obronił pracę habilitacyjną. Miał wtedy 29

szłość, na obczyźnie tylko teraźniejszość”

lat. Pobyt w Zurychu otworzył też młode-

(Hirszfeld)

mu uczonemu drogę do pracy dydaktycznej. Marzył o niej od dawna. Prowadził

Do Polski Niepodległej wrócił jako 35 la-

wykłady dla studentów, lecz pracował za-

tek. Po drodze pojechał jeszcze do Wied-

ledwie jeden semestr. Rozpoczęła się

nia, by tam uaktualnić swą wiedzę i za-

bowiem I wojna światowa. Żona jego

opatrzyć się bogatą literaturę medyczną.

szkoliła pielęgniarki do pracy na froncie, a Hirszfeld zajął się pracą w Instytucie

w Warszawie nawiązał kontakt ze swoim

Higieny. Ale gdy tylko w Serbii wybuchła

kuzynem Ludwikiem Rajchmanem, kierującym wówczas w Ministerstwie Zdrowia

epidemia duru plamistego, zdecydował

sprawami higieny. Ów zaproponował mu

się na wyjazd. Miejscowa służba była bez-

stanowisko kierownicze w Zakładzie Ba-

radna wobec epidemii. Podjął heroiczną

dania Surowic. Doświadczenie zbierał

walkę z rozprzestrzenianiem się tej cho-

dzięki podróżom, m.in. do Niemiec i po-

roby. Niestety on sam padł ofiarą kolejnej

przez udział w licznych międzynarodo-

epidemii, jaką była malaria. Wiedział, że

wych konferencjach. Jego kompetencje

jest bardzo potrzebny jako lekarz. Dlatego

okazały się później bardzo przydatne.

zdecydował się na dość ryzykowne rozwiązanie. Postanowił wstrzyknąć sobie

W 1920 roku Państwu Hirszfeldom urodzi-

dożylnie dużą dawkę chininy. O mało nie

ła się córeczka Marysia. W ich domu wy-

przypłacił tego życiem. Po zakończeniu 67

Okres II wojny światowej

chowywał się też syn przyjaciółki jego żony – Jacek Prentki, przyszły badacz fizyki

We wrześniu 1939 roku miał odbyć się

cząstek elementarnych i profesor College

w Nowym Jorku Międzynarodowy Zjazd

de France.

Mikrobiologów. Choć w obliczu zbliżającej się wojny nadarzyła się doskonała okazja

Kiedy w 1926 roku otwarto w Warszawie

do wyjazdu, to Hirszfeld nie opuścił kraju.

Państwowy Zakład Higieny, Hirszfeld zo-

Już w pierwszych dniach wojny razem

stał dyrektorem Oddziału Bakteriologii

z żoną organizował pomoc dla rannych.

i Medycyny Doświadczalnej. Był to bardzo

Prowadził wojskową pracownię bakterio-

dobry czas dla nauki polskiej. Domeną

logiczną. Po kapitulacji stolicy Hirszfeld

jego badań były prace nad grupami krwi.

wraz z całym personelem został wypę-

Naukowiec zajmował się zagadnieniem

dzony z Zakładu, w którym pracował.

związku między określonymi chorobami

Prawie natychmiast zorganizował sobie

a grupami krwi, a także podjął próby

inne zajęcie. Postanowił nie marnować

stwierdzenia podatności osób mających

czasu i opracować materiał dotyczący

daną grupę krwi na pewne choroby. Pro-

dziedziczenia grup krwi oraz napisać kilka

wadził wykłady w Wolnej Wszechnicy

innych prac naukowych. Na szczęście

Polskiej. Tam też pracowała jego kuzynka

udało mu się ukryć u przyjaciół te prace.

Halina Radlińska – twórczyni pedagogiki

Dzięki temu po wojnie mógł je opubliko-

społecznej w Polsce. Rozpoczął pracę pedagogiczną

studentami

wać.

farmacji

i medycyny. Do roku 1939 zorganizował

Mimo wysiłków ze strony grona uczonych

służbę bakteriologiczno-epidemiologiczną,

amerykańskich na wyjazd rodziny Hirsz-

a także prowadził działalność naukową.

feldów z kraju, nie otrzymali oni zezwole-

Inną dziedziną aktywności Hirszfelda było

nia na opuszczenie Polski. Gdy Niemcy

zorganizowanie ośrodków krwiodawstwa.

wydzielili specjalne zamknięte dzielnice

Działalność Hirszfelda nie pozostała bez

żydowskie,

echa w nauce światowej. W 1938 roku

getta

warszawskiego

w 1941 roku trafiła cała rodzina naukow-

otrzymał on propozycję objęcia kierownic-

ców. Lecz i tu nie pozostawał bierny.

twa Instytutu Higieny Uniwersytetu w Zu-

w getcie z jego inicjatywy powstała Rada

rychu. Jednak nie przyjął tego zaszczyt-

Zdrowia. Choć warunki w getcie były po-

nego stanowiska.

rażające, to zarówno on, jak i jego żona 68

(w tym czasie pracowała w szpitalu za-

opuścić dzielnicę żydowską. Rok później

kaźnym) czynili starania, by zapobiegać

zmarła jego jedyna córka Marysia. Od ro-

rozprzestrzenianiu się chorób – głównie

ku 1943 Hirszfeldowie zostali zmuszeni

tyfusu. Pozostawały jedynie jakieś doraź-

do ukrywania się. Powstała wówczas bar-

ne działania, raczej mało skuteczne, zwa-

dzo ważna jego książka pt. Historia jed-

żywszy, że nie dysponowali odpowiednimi

nego życia.

środkami. Hirszfeld wraz z innymi lekarzami zamkniętymi w murach dzielnicy

Po wyzwoleniu Hirszfeldowie przenieśli

żydowskiej, zaczął organizować tema-

się do Lublina, gdzie został powołany

tyczne wykłady i różne kursy. Ułożył na-

Uniwersytet

wet kursy kliniczne dla studentów medy-

Senat uczelni wybrał Hirszfelda na stano-

cyny, których niemało było w getcie. Na-

wisko prorektora, a zarazem dał mu zgo-

wiasem mówiąc te kursy były na tyle sku-

dę na zorganizowanie Państwowego Za-

teczne i jakościowe, że te złożone przed

kładu Higieny. Jego żona, po przeprowa-

komisją egzaminacyjną w getcie war-

dzonym w grudniu 1944 r. przewodzie

szawskim, były po wojnie zaliczane przez

habilitacyjnym, objęła katedrę pediatrii

komisje weryfikacyjne Wydziałów Lekar-

i zorganizowała klinikę pediatryczną.

Marii

Curie-Skłodowskiej.

skich. Wątek wrocławski Te wszystkie działania (nawet zorganizo-

W 1945 roku Hirszfeld wraz z żoną przy-

wana praca naukowa Hirszfelda, która

był do Wrocławia. Delegowano go z Lu-

wydawać się może niemożliwa w tak

blina przez Departament Szkół Wyższych

okropnych warunkach, a jednak była),

Ministerstwa Oświaty z misją zorganizo-

skończyła się w momencie bezwzględnej

wania we Wrocławiu Wydziału Lekarskie-

eksterminacji Żydów. W getcie profesor

go. Funkcjonował on wówczas jako jeden

z żoną i córką mieszkał na plebani kościo-

z wydziałów Uniwersytetu Wrocławskie-

ła. Kiedy władze zdecydowały się na jej

go. Z początkiem stycznia 1946 roku za-

zamknięcie, to właściwie rodzinę Hirszfeldów,

częli przybywać do powojennego Wrocła-

groziła wywózka i niechybna

wia pierwsi studenci. Zakład Mikrobiologii

śmierć. Na szczęście całej jego rodzinie

Lekarskiej powstał na bazie dawnego In-

udało się, w przebraniu robotników wy-

stytutu Higieny Uniwersytetu Wrocław-

chodzących do pracy poza mury getta,

skiego (jeszcze niemieckiego). Zakładem 69

kierował do końca swojego życia. Tuż

grody Nobla z dziedziny fizjologii i medy-

przed jego śmiercią pracownia zmieniła

cyny. Z niewiadomych jednak przyczyn

nazwę na Instytut Immunologii i Terapii

nagrody tej ostatecznie nie otrzymał.

Doświadczalnej. Profesor wraz ze swoimi

Należy jeszcze wspomnieć o jego zaan-

współpracownikami wsławił się wybitnymi

gażowaniu w sprawy dotyczące pokoju na

zasługami w dziedzinie badań najrozmait-

świecie. Wziął udział w Światowym Kon-

szych chorób zakaźnych oraz w opraco-

gresie Intelektualistów w Obronie Pokoju,

waniu najskuteczniejszych metod walki

zorganizowanego we Wrocławiu w sierp-

z nimi. Znaczenie tych prac podnosiło

niu 1948 roku. W 1953 roku Hirszfeld

osiągnięcia nauki polskiej w świecie.

ciężko zachorował. Umarł na zawał serca

w powojennym Wrocławiu Hirszfeld zaan-

w swoim mieszkaniu przy ul. Wittiga. In-

gażował się również w organizację krwio-

stytut Immunologii i Terapii Doświadczal-

dawstwa na Dolnym Śląsku. Napisał bli-

nej, którym kierował otrzymał imię Ludwi-

sko 300 prac naukowych. Był współzało-

ka Hirszfelda. Profesora pochowano we

życielem i redaktorem czasopism Medy-

Wrocławiu na cmentarzu św. Wawrzyńca.

cyny Doświadczalnej oraz Postępów Hi-

Zachowały się dwa filmy zrealizowane

gieny i Medycyny Doświadczalnej.

przez WFDiF ukazujące profesora przy pracy. Są one dostępne w repozytorium

W 1950 roku profesor Ernest Witebsky

cyfrowym Filmoteki Narodowej:

z Uniwersytetu w Buffalo wystąpił z wnio-

http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/no

skiem do Komitetu Noblowskiego typując

de/4821 2 oraz

Ludwika Hirszfelda na kandydata do Na

http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/no de/4338 3.

Kontakt z autorem: u.tobolska@wroclaw.dbp.wroc.pl

Profesor Hirszfeld (film). [online]. [Dostęp: 6 lutego 2015]. Dostępny na www: http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/4821. 3 Wrocławskie uczelnie [Reportaż z życia Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu]. (film). [online]. [Dostęp: 6 lutego 2015]. Dostępny na www: http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/4338. 70

LEKTURY NA RECEPTĘ

HISTORIA PEWNEGO OŁÓWKA

Anna Sitarek

Ja, Ołówek, choć z pozoru jestem taki prosty, ofiarowuję Wam cud mojego stworzenia na dowód, że istnieje wiara tak praktyczna, jak słońce, deszcz, cedr i dobra ziemia. (Leonard Read)

Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Jeleniej Górze.

Autorka przekazuje czytelnikom porcję głębokich refleksji nad tym, co ważne. Zwykły z pozoru ołówek jest skomplikowaną kombinacją cudów: drzewa, grafitu, kawałka lakieru, gumki. Ale do tych cudów, które ujawniają się w naturze, dodany został jeszcze bardziej niezwykły cud – cud tworzenia i kreacji. I udowadnia, że ów zwykły przedmiot, zasługuje na zachwyt i podziw.

Jestem ołówkiem – zwykłym drewnianym

metalu i gumkę. [...] Lekcja, którą chcę

ołówkiem,

wszystkim

Wam przekazać, jest taka: pozostawcie

chłopcom, dziewczynkom i dorosłym, któ-

całą twórczą energię ludzi niepowstrzy-

rzy umieją czytać i pisać. Pisanie to zara-

maną. Teraz wystarczy tylko zorganizo-

zem moja praca i hobby. To wszystko,

wać społeczeństwo zgodnie z tą lekcją.

czym się zajmuję. [...] Ja, ołówek, choć

Niech aparat rządzący ze wszystkich swo-

mam najzwyklejszy wygląd, zasługuję na

ich sił, najlepiej jak może, usunie wszelkie

twój podziw i zamierzam to wykazać. Do

przeszkody. Pozwólmy twórczej wiedzy

tego, jeśli tylko pojmiesz cud, który sym-

swobodnie pokonywać granice 1.

dobrze

znanym

bolizuję, będziesz w stanie pomóc innym

...Chłopiec patrzył, jak babcia pisze list.

ludziom w zachowaniu wolności, którą

w pewnej chwili zapytał: – Piszesz o tym,

niestety tracą. Mam wam bardzo ważną

co ci się przydarzyło? A może o mnie?

lekcję do przekazania. I przekażę tę lekcję

Babcia przerwała pisanie, uśmiechnęła

lepiej niż samochód, samolot czy pralka,

się i odpowiedziała: – To prawda, piszę

ponieważ tylko pozornie jestem taki pro-

o tobie, ale ważniejsze od tego, co piszę,

sty. Prosty? Jak dotąd, żaden człowiek na

jest ołówek, którym piszę. Chcę ci go dać,

całej Ziemi nie wie, jak mnie zrobić. Czyż

gdy dorośniesz. Chłopiec z zaciekawie-

nie brzmi to fantastycznie? Podnieś mnie

niem spojrzał na ołówek, ale nie zauważył

i obejrzyj. Co dostrzegłeś? Tylko to, co

w nim nic szczególnego. – Przecież on

masz przed oczami: trochę drewna, lakie-

niczym się nie różni od innych ołówków,

ru, wydrukowany napis, grafit, kawałek

Read, Leonard. E. Ja, ołówek. Warszawa 2009, s. 11-12, 18.

które

widziałem!

–

Wszystko zależy od tego, jak na niego spojrzysz. Wiąże się z nim pięć ważnych cech i jeśli je będziesz odpowiednio pielęgnował,

zawsze

będziesz żył w zgodzie ze światem.

Pierwsza

cecha:

mo-

żesz dokonać wielkich

Autor: blickoixel Źródło: http://pixabay.com/pl/o%C5%82%C3%B3wki-kolorowe-o%C5%82%C3%B3wkid%C5%82ugopisy-447479/ Zdjęcie dostępne na licencji CC0 Public Domain

Wreszcie piąta cecha: ołówek zawsze po-

rzeczy, ale nigdy nie zapominaj, że istnie-

zostawia ślad. Pamiętaj, że wszystko, co

je dłoń, która kieruje twoimi krokami. Ta

uczynisz w życiu, zostawi jakiś ślad. Dla-

dłoń to Bóg i to On prowadzi cię zgodnie

tego miej świadomość tego, co robisz.

ze swoją wolą.

Opowiadanie pochodzi z książki Paula

Druga cecha: czasem muszę przerwać

Coelho Być jak płynąca rzeka 2. Jest to

pisanie i użyć temperówki. Ołówek trochę

zbiór esejów, myśli i krótkich impresji,

z tego powodu ucierpi, ale potem będzie

rozważania estetyczne, twórczość czysto

miał ostrzejszą końcówkę. Dlatego naucz

literacka, opowiadania o zwykłej codzien-

się znosić cierpienie, bo dzięki niemu wy-

ności, obserwacje natury ludzkiej. Można

rośniesz na dobrego człowieka.

powiedzieć: wielopłaszczyznowe i pełne

Trzecia cecha: używając ołówka, zawsze

refleksji spojrzenie na Świat, na sens Ży-

możemy poprawić błąd za pomocą gumki.

cia, możliwość uchwycenia istoty filozofii,

Zapamiętaj, że poprawianie nie jest ni-

która niepostrzeżenie staje się literaturą.

czym złym, przeciwnie, jest bardzo waż-

Coelho, w swoich felietonach z lat 1998-

ne, bo gwarantuje uczciwe postępowanie.

2005, opowiada o celach i zadaniach współczesnego człowieka. Rzeka jest me-

Czwarta cecha: w ołówku nieważna jest

taforą Życia, które płynie swoim nurtem

drewniana otoczka, ale grafit w środku.

i które pełne jest niespodzianek, zakrę-

Dlatego zawsze wsłuchuj się w to, co dzieje się w tobie.

Coelho, Paul. Być jak płynąca rzeka. Warszawa 2011.

tów, wiraży... Przywołuje wspomnienia,

Świat. Inaczej patrzy się na słońce,

pamięci

przynosi

deszcz i dobrą Ziemię. Ta piękna opo-

oczyszczenie. Utwory te czyta się dosko-

wieść o ołówku, będąca świadectwem

nale. Może to za sprawą interpretacji,

wielkiego umiłowania Wolności, została

przeskokom w czasie i przestrzeni oraz

po raz pierwszy opublikowana w roku

różnym, jakby sprzecznym sytuacjom.

1958 i wciąż zbiera pochwały.

tęsknoty.

Rzeka

Wszystko zapisane jest w języku Świata!

Wyobraź sobie, że jesteś rzeką, która za wszelką cenę musi płynąć naprzód… Wyobraź sobie, że jesteś hojny, a zapłodnisz pola… Panta rhei – Wszystko płynie. Bądź jak płynąca Rzeka!

Tak twierdzi Cyganka. Dzieło tworzenia. Niewielki tekst Leonarda Reada sprawia, że inaczej patrzy się na

Kontakt z autorem: opracowanie@jeleniagora.dbp.wroc.pl

LEKTURY NA RECEPTĘ

ZRÓBCIE MI MIEJSCE

Anna Sitarek

MIĘDZY WAMI Ciemnego pokoju nie trzeba się bać, bo w ciemnym pokoju Czar może się stać... Ach! W ciemnym pokoju, powiadam Wam dzieci, Lampa Alladyna czasami się świeci... (Ewa Szelburg-Zarembina)

Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Jeleniej Górze.

Są książki pod wpływem których następuje w człowieku jakaś zmiana. I te można uznać za najważniejsze. Są takie, które wzbogacają człowieka intelektualnie bądź emocjonalnie o wiedzę lub przeżycie. Są takie, które odpowiadają na pytania albo starają się znaleźć na nie odpowiedź... i takie, które je tylko stawiają. Może na tym polega największa siła literatury pięknej? Stawiać pytania, na które Czytelnik musi sam sobie odpowiedzieć.

Książka i możność czytania, to największy

si, o Dzieciach z Bullerbyn, o Kocie w bu-

z cudów ludzkiej cywilizacji. Właśnie dla-

tach i Słoniu Trąbalskim, o Przygodach

tego, że inspiruje człowieka, pokazuje

Pana Kleksa, o Lokomotywie, która stała

świat, stawia pytania i umożliwia szukanie

na stacji i sapała. Takie obrazy z książek

na nie odpowiedzi. Lektura nie musi,

wczesnego dzieciństwa wryły się w pa-

a może nawet nie powinna być żmudnym

mięć i stały się najtrwalszym składnikiem

gromadzeniem wiadomości, ale raczej

późniejszych skojarzeń. Książka z dzie-

fermentem – zaczątkiem własnej myśli 1.

ciństwa ustępuje książce następnej, to

Potrzeba książki, radość obcowania z jej

znaczy tej, która odsłania tajemnice po-

treścią i ilustracjami pojawia się wcześniej

wodzeń i upadków, radości i smutków. Od

niż

Pamiętam

późnego dzieciństwa staje się narzędziem

książki z dzieciństwa, które dostarczały

pracy, doradcą i pomocą w szkole, w ży-

obrazów Świata Zaczarowanego… Obra-

ciu codziennym. W starzeniu się bywa

zów wybranych spośród odblasków. Ob-

cierpliwym przyjacielem, podporą w mro-

razów wyśnionych, wymarzonych, wywo-

kach największych tajemnic bytu i śmierci.

łujących w dziecięcej duszy poruszenie.

Książkę można otwierać i zamykać do

o Królowej Śniegu, o Dziewczynce z za-

woli, niczego z zawartości nie roniąc,

pałkami, o Krasnoludkach i sierotce Mary

w niczym jej nie umniejszając i w niczym

umiejętność

czytania.

nie uszkadzając. Można ją odkładać i po1

Truskolaska, Justyna. Wychować miłośnika książki czyli czytelnictwo i okolice .Tychy 2007, s. 5.

wracać do niej tyle razy, ile razy ma się ochotę. Wybory literackie – jak

zresztą

każdy

wybór – charakteryzuje całkowita dobrowolność. W poszukiwaniu

praw-

dziwej miłości, spełnienia marzeń, pragnień, często wydaje się, że życie jak w książce

się

Autor: PublicDomainPictures Źródło: http://pixabay.com/pl/o%C5%82%C3%B3wki-kolorowe-o%C5%82%C3%B3wkid%C5%82ugopisy-447479/ Zdjęcie dostępne na licencji CC0 Public Domain

poto-

ciętnej intuicji artysta i pisarz wyrażają

czy… Od literatury oczekuje się prawdy,

i przedstawiają w swoich dziełach indywi-

coś na kształt życiowego prawdopodo-

dualne prawdy, które stają się prawdami

bieństwa poprzez skłanianie się do po-

Czytelników.

szukiwania prostych relacji między litera-

Książka jest po to, aby była przeczytana

turą i sztuką, a życiem. Literatura jest

i przyjęta do wiadomości. Teraz, może

sztuką słowa, a słowa zawsze mają jakieś

później, może za parę lat…

desygnaty. Istnieć to znaczy rozwijać się

Wybierajmy książki, które mają sens!

wewnętrznie aż do ostatnich dni życia. Wiąże się to z wysiłkiem i niepokojami,

Książka bez sensu nie tylko nie wnosi nic

które można i należy przetwarzać w nie-

cennego do rozwoju dziecka, ale co gor-

pokoje twórcze – pamiętając, że zaintere-

sza, może pozostawić wrażenie, że książ-

sowania są pragnieniem, tematem poszu-

ki dla dzieci są nudne i głupie.

kiwań, myślą nadrzędną. Są skomplikowaną strukturą intencji i wrażliwości czło-

Wybierajmy książki napisane lub tłuma-

wieka. To one silnie motywują procesy

czone poprawną i ładną polszczyzną!

czytelnicze. Można je nazywać ciekawością, zamiłowaniem. Mocą ponadprze75

Język pisany bowiem operuje nieporów-

Każda niemal lektura może być przyczyn-

nanie większą liczbą słów i zwrotów,

kiem do ciekawej dyskusji o postawach

większym bogactwem składni oraz wyż-

i wartościach.

szym poziomem subtelności niż język

dziecka prawdą. Ważne jest, po czyjej

mówiony.

stronie stoi autor.

Wybierajmy

książki

dostosowane

Książka

przemawia

Wybierajmy książki przynoszące rozrywkę

wrażliwości dziecka –

na wysokim poziomie,

niewzbudzające lęku i niepokoju!

rozwijające dobry smak i poczucie humoru!

Okrutne baśnie i inne drastyczne teksty mogą małemu dziecku zaszkodzić, zabu-

Książki nie powinny być nudne; niech przy

rzając

bezpieczeństwa

ich czytaniu dzieci dobrze się bawią. Na-

i wyzwalając niepotrzebne lęki. Dzieci

pisane pięknym językiem rozwijają gust

powinny jak najdłużej prowadzić życie ra-

literacki i smak. Pięknie napisana książka

dosne i beztroskie, a rolą dorosłych jest

jest dziełem sztuki, z którym obcowanie to

mądrze je chronić przed sytuacjami, które

prawdziwa przyjemność. Dziecko wycho-

mogą im zagrażać.

wane na dobrej literaturze nie zechce się-

jego

poczucie

gać w przyszłości po literackie byle co. Wybierajmy

książki

kształtujące

opty-

Ach! W ciemnym pokoju podobno na

mizm, pozytywny stosunek do świata

pewno zobaczyć się można ze Śpiącą

i wiarę w siebie!

Królewną...

Warto, korzystając z lektur, budować

Koźmińskiej i Elżbiety Olszewskiej Wy-

optymistyczne nastawienie dziecka do

chowanie przez czytanie

świata, jego wiarę w siebie i pozytywny

zbędną wiedzę o roli, jaką czytanie dzie-

stosunek do innych. Wiadomo nie od dziś,

ciom odgrywa w procesie ich rozwoju

że optymizm ułatwia życie, a nawet po-

i edukacji. Czytanie dzieciom wartościo-

dobno je przedłuża.

wych książek, rozmowa o ich treści,

Znakomita

książka 2

Ireny

zawiera nie-

kształtowanie potrzeby i nawyku czytania Wybierajmy książki promujące pozytywne

jest warunkiem rozwoju krytycznego my-

wzorce postępowania

ślenia,

i jednoznaczny przekaz moralny!

mądrości

życiowej,

wyobraźni

Koźmińska, Irena, Olszewska, Elżbieta. Wychowanie przez czytanie. Warszawa 2014.

i wrażliwości

moralnej.

droga

Irena Koźmińska – założycielka i prezes Funda-

cji „ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom”.

uczestnictwa w kulturze i jej współtworze-

Elżbieta Olszewska – członek zarządu i dyrektor

nia. Czytanie uczy języka, rozwija wy-

programowy Fundacji „ABCXXI – Cała Polska

obraźnię, uczy myślenia, uspokaja i wyci-

czyta dzieciom”.

sza, uczy koncentracji i empatii. Usta milczą dusza śpiewa, usta milczą świat roz-

Kontakt z autorem: opracowa-

brzmiewa!

nie@jeleniagora.dbp.wroc.pl

LEKTURY NA RECEPTĘ

PLASTUSIOWA MAMA

Ewa Bochynek

czyli wspomnienia o pisarce dla dzieci

Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu.

Przeszło 100 lat temu przyszła na świat jedna z najpopularniejszych polskich autorek dla dzieci – Maria Kownacka. Urodziła się 11 września 1894 roku w Słupie (małej mazowieckiej wsi), a zmarła 27 lutego 1982 roku w Warszawie. Książek, które napisała z myślą o dzieciach jest przeszło 60, ale największą popularnością cieszy się opowieść o Plastusiu.

Książka Plastusiowa mama. Wspomnie-

„Bo tylko w tym sadzie

nia o Marii Kownackiej wydana przez Państwowy Instytut Wydawniczy to zbiór

Ptak gniazdo uwije

wspomnień, anegdot, historyjek o pisarce.

Gdzie człek serce kładzie

Czytelnik poznaje wspomnienia dzięki

We wszystko, co żyje”

wnukom sióstr Marii Kownackiej. Pisarka

miała dwie siostry: Zofię (Malicką) i Janinę (Holnicką-Szulc). Syn Zofii Malickiej – Lechosław jako pierwszy opowiada o cioci

W książce, do której materiały zebrała

Marysi, która ponoć bardziej lubiła swoją

i opracowała Mariola Pryzwan, są też za-

siostrę Janinę (najładniejszą z trzech

mieszczone listy pisane przez Marię

sióstr Kownackich). Sam też przyznaje, że

Kownacką, a wśród nich i ten adresowany

nie był ulubionym siostrzeńcem Marii,

do siostrzeńca – Lechosława Malickiego,

mimo wyraźnego fizycznego podobień-

a zaczynający się od ciepłych słów: „Ko-

stwa. Było ono nawet przyczyną nazwania

chany Leszku...”.

go w dzieciństwie przydomkiem „Marysio”.

Swoimi przemyśleniami na temat Marii

Po swej cioci odziedziczył także zamiło-

Kownackiej dzieli się na łamach tej książki

wanie do przyrody. Pamięta motto Marii

Wanda Chotomska, która z nazwiskiem

Kownackiej:

Marii Kownackiej zetknęła się jako kilku-

Pryzwan, Mariola (oprac.). Plastusiowa mama : wspomnienia o Marii Kownackiej. PIW. Warszawa 2009, s. 10. 78

letnia dziewczynka, bo jak sama przyzna-

skrawków futerka. Podkreśla też, że:

je: „W moim domu znało się nazwiska au-

„Kownacka wszystko robiła z pasją. Była

torów. Pierwsze moje lektury to był Tu-

niezwykle zaangażowana i pracowita (...).

wim, Brzechwa, Makuszyński i Maria

Bardzo poważnie traktowała swoich czy-

Kownacka” 2.

telników, niezależnie od wieku” 5.

Potem oglądała przedstawienie o Żaczku Szkolaczku na warszawskim Żoliborzu w „Baju” (a to właśnie tego teatrzyku dla dzieci Maria Kownacka była współzałożycielką). Jednak największym przeżyciem dla małej Wandy było przeczytanie wydanej w 1936 roku książki Plastusiowy pamiętnik. Wanda Chotomska przyznaje, że: ”Po przeczytaniu książki Marii Kownackiej maniakalnie lepiłam Plastusia!” 3.

Źródło zdjęcia: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu.

Natomiast Ewa Urbańska, która od 2002

Warto sięgnąć po ten zbiór wspomnień

roku pracuje w Izbie Pamięci Marii Kow-

o autorce książek nadal chętnie czytanych

nackiej przyznaje na kartach „Plastusio-

przez uczniów młodszych klas szkoły

wej mamy”, że tak naprawdę to właśnie

podstawowej. Możemy tu także odnaleźć

wtedy – od 2002 roku – zaczęła pozna-

wiele ciekawych, a dotąd nieznanych

wać pisarkę, chociaż: „W naszym domu

zdjęć Marii Kownackiej. Uczniowie żało-

Maria Kownacka była od zawsze. Przy-

wali tylko trochę, że nie są to kolorowe

chodziła, kiedy chciała. Była traktowana

zdjęcia.

jak ktoś z rodziny” 4.

Była wielkim przyjacielem dzieci. Sympatia do dzieci przejawiała się nie tylko po-

Z kart lektury możemy też dowiedzieć się

przez twórczość literacką, lecz również

o pasjach Marii Kownackiej. I tak Ewa

w codziennym życiu. „Piszę dla Was –

Urbańska przyznaje z humorem, że dzięki

powiedziała kiedyś młodym czytelnikom –

znajomości z panią Marią (tak nazywa

a każda nowa książka, która Was cieszy,

pisarkę) nauczyła się tkać dywaniki ze

jest moją radością...”. Kontakt z autorem: ewa.m.bochynek@wp.pl

Tamże, s. 49. Tamże, s.49. 4 Tamże, s.53. 3

Tamże, s.54.

PRZEDSTAWIAMY BIBLIOTEKARZY

NAUCZYCIL BIBLIOTEKARZ

Lidia Soszyńska

DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTEKI

Nauczyciel bibliotekarz

PEDAGOGICZNEJ WE WROCŁWIU

Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu.

Jestem nauczycielem bibliotekarzem

dąca wzorem dla innych bibliotek peda-

z....

gogicznych w województwie dolnośląskim

siedemnastoletnim stażem, ale w Dolno-

jak i w Polsce. Spodziewałam się, że to

śląskiej Bibliotece Pedagogicznej pracuję

będzie dla mnie duże wyzwanie, ponie-

od lutego 2009 roku. Wcześniej uczyłam

waż dotąd robiłam coś zupełnie innego.

młodzież gimnazjalną historii i wiedzy

Nie wiedziałam do jakiego wydziału zo-

o społeczeństwie.

stanę skierowana.

Ukończyłam…

W bibliotece zajmuję się...

Historię o specjalności pedagogicznej

pracuję w Wydziale gromadzenia i opra-

(mgr), Podyplomowo studiowałam nato-

cowania. Obecnie wiele moich zadań jest

miast wiedzę o społeczeństwie z europe-

związanych z likwidacją kolekcji znajdują-

istyką oraz informację naukową i bibliote-

cej się w magazynie Czytelni. Książki ma-

koznawstwo. Te ostatnie studia ukończy-

ją być „bliżej” użytkownika. Dlatego spe-

łam w czerwcu 2008 r. na Uniwersytecie

cjalna

Wrocławskim.

oceny księgozbioru i podejmuje decyzję,

komisja

dokonuje

sukcesywnie

co dalej ma się dziać z daną pozycją. Jakie było moje wyobrażenie o pracy,

Część z nich trafia do Archiwum, część do

którą wybrałam?

Wypożyczalni inne do Czytelni z wolnym dostępem. Literatura zdezaktualizowana

Wyobrażałam sobie, że będę musiała sta-

jest natomiast ubytkowana.

le uczyć się nowych rzeczy, bo DBP było

Prowadzę lekcje dla uczniów, czasem

mi znane jako Biblioteka wzorcowa, bę-

jeżdżę do bibliotek sieci na szkolenia dla

nauczycieli. Pełnię dyżury w Wypożyczal-

czego oczekiwali?” Okazuje się, że mło-

ni.

dzież szczególnie ceni sobie nie tylko nasze bogate zbiory, katalogi i bazy czy

Moje dalsze plany zawodowe…

ofertę szkoleniową. Często słyszę, że jest wiele bibliotek, ale przychodzą pracować

We wrześniu rozpoczęłam staż na kolejny

właśnie u nas, bo wiedzą, że bardzo

stopień awansu. Zaplanowałam kilka mo-

chętnie

im zdaniem ciekawych zadań. Mam na-

i udzielamy informacji o najbliższej możli-

dzieję, że ich realizacja rozwinie mnie

wej lokalizacji poszukiwanych materiałów.

pomagamy

wyszukiwaniu

i przyniesie pozytywne wyniki placówce. Uważam, że nauczyciel bibliotekarz Moje zdanie na temat roli, jaką placów-

w dzisiejszych czasach...

ka pełni dla nauczycieli… To kombajn! I Musi być wszechstronny, Wszystkie działania naszej placówki są

poszukujący i niezmordowany. Powinien

podporządkowane

naszych

pamiętać, że praca, którą wykonuje to tak

użytkowników. Zarówno oferta edukacyj-

naprawdę służba dla społeczeństwa in-

na, katalogi i bazy, jaki i nasza witryna

formacyjnego.

potrzebom

internetowa są szczególnie dedykowane właśnie nauczycielom. Istniejemy dla nich.

Czytam...

Wszelkie zdiagnozowane i zgłoszone potrzeby nauczycieli i placówek oświato-

Prawie wszystko… jednak moje ulubione

wych obligują nas do pracy.

gatunki to fantastyka i science fiction. Moją ulubioną autorką jest Ursula K. Le Guin,

Znaczenie

placówki

dla

studentów

przedstawicielka tzw. soft science fiction.

i uczniów…

Ostatnio czytałam a właściwie słuchałam audiobooków naszego dolnośląskiego pi-

Prowadząc zajęcia dla uczniów i pełniąc

sarza i poety Ryszarda Adama Gruchawki

dyżury w wypożyczalni mam okazję roz-

pt. „Bajki z lasu” i „Bajki drwala Gruchaw-

mawiać z naszymi młodszymi użytkowni-

ki”. Polecam śledzenie jago fraszek na

kami, od których otrzymuję informację

Facebooku. Genialne!

zwrotną na pytanie: „Czy znaleźli u nas to, 81

A gdybym mogła pracować gdzie in-

Moje hobby…

dziej..., byłoby to... w rozkładzie mojego dnia jest bardzo mało czasu dla mnie samej, ale wszystko

Moim dziecięcym marzeniem były podró-

czym się zajmuję jest dla mnie pasją i wy-

że. Może gdyby nie choroba lokomocyjna

zwaniem. Z przyjemnością spędzam czas

myślałabym o pracy w branży turystycz-

z moją dużą rodziną i ukochanym psem.

nej?

Czasem udaje mi się „wyrwać” gdzieś w świat. Uwielbiam zwiedzać i podróżować. Kocham teatr - zwłaszcza muzyczny.

Kontakt z autorem:

Namiętnie słucham muzyki rockowej. Lu-

l.soszynska@wroclaw.dbp.wroc.pl

bię piec ciasta.

REKOMENDACJE WYBRANYCH NOWOŚCI

WROCŁAW JAKIEGO NIE ZNACIE

Anna Kokot-Rutkowska Nauczyciel bibliotekarz

rekomendacja lektury Andrzeja Konarskiego

Dolnośląska Biblioteka

pt. 604 zagadki o Wrocławiu

Pedagogiczna we Wrocławiu.

Od pewnego czasu można zauważyć zmiany, jakie następują w sposobie mówienia o historii, jej nauczaniu, ale przede wszystkim w omawianiu zagadnień dotyczących lokalnej tożsamości w tzw. „małej ojczyźnie”. Chodzi tutaj zarówno o edukację szkolną, muzealną, ale również o popularyzowanie wiedzy o regionalnych dziejach wśród odbiorców, będących reprezentantami różnych grup społecznych.

Obecnie, w dobie szybkiego rozwoju

Przykładem takiej publikacji może być re-

technologii oraz wynikającego z tego nie-

komendowane przez Autorkę artykułu

ograniczonego dostępu do informacji, co-

dzieło Andrzeja Konarskiego pt. 604 za-

raz powszechniejsze stało się nauczanie

gadki o Wrocławiu, będącego bardzo

poprzez zabawę, która to nakłania odbior-

ważnym i wartościowym źródłem wiedzy

cę do aktywnego poszukiwania odpowie-

o stolicy Dolnego Śląska, wpisującym się

dzi na zadane pytania. Nieograniczony

w program Europejskiej Stolicy Kultury

rozwój techniki oraz wszechobecny Inter-

2016. Na uwagę zasługuje również fakt, iż

net dostarczyły szereg narzędzi, typu pro-

ukazała się ona w 66 rocznicę przewod-

gramy komputerowe, specjalne aplikacje,

nictwa turystycznego we Wrocławiu, 61

które mają nam ułatwiać w szybkim dotar-

rocznicę

ciu do informacji. Jednak tak naprawdę,

Przewodników PTTK we Wrocławiu oraz

najstarsze sposoby nauczania poprzez

w 58 roku działalności Towarzystwa Miło-

zabawę, nadal są niezastąpione. Mowa

śników Wrocławia. Autor, posługując się

tutaj o prostej, nieskomplikowanej formie

w publikacji metodą zadawania pytań

zabawy, jaką jest zagadka, która szcze-

i prowokowania czytelnika do poszukiwa-

gólnie może być pomocna w zmierzeniu

nia odpowiedzi, proponuje skuteczną,

się z tematem trudnym, prezentującym

chodź tradycyjną metodę do zapoznania

głównie fakty historyczne.

się ze skomplikowaną, ale jednocześnie

powstania

pierwszego

Koła

ekscytującą historią miasta Wrocławia.

Powyższe wydawnictwo jest kontynuacją

Przygotowany tekst „604 zagadek o Wro-

publikacji pt. „500 zagadek o Wrocławiu”

cławiu” Autor zawarł w dwóch nieformal-

Tadeusza Szumskiego z 1971 roku. To

nych częściach. Bardzo obszerny materiał

również ciąg dalszy pierwszej edycji

sformułował w postaci pytań i odpowiedzi,

książki Andrzeja Konarskiego z 1999 roku

które zostały opracowane na podstawie

pt. „434 zagadki o Wrocławiu”, wydanej

własnych przemyśleń, w oparciu o zdoby-

przez Towarzystwo Miłośników Wrocławia

te doświadczenia Autora z wieloletniej

przy udziale Biura Promocji Miasta Urzę-

praktyki zawodowej, zarówno jako prze-

du Miejskiego Wrocławia. Ówczesna pu-

wodnika po Wrocławiu, jak i wykładowcy

blikacja, obejmująca zagadnienia ujęte

na profesjonalnych kursach szkolenio-

w 34 rozdziałach tematycznych, spotkała

wych dla kandydatów na przewodników

się z dużym zainteresowaniem zarówno

turystycznych. Ale jak możemy przeczytać

wrocławian, jak i turystów zwiedzających

w przedmowie do powyższego wydania,

miasto. Była też jedną z ważniejszych

„…nie należy jej czytać kartka po kartce,

prac,

raczej należy wybierać interesujące roz-

kształcenia nowych przewodników tury-

działy, przeczytać pytanie i nim znajdzie

stycznych miejskich.

się odpowiedź, zawartą w drugiej części

Nowe wydanie publikacji Andrzeja Konar-

książki, zastanowić się, co samemu wie

skiego jest bardziej zróżnicowane niż po-

się o tym, co zawiera pytanie.”

która

wykorzystywana

była

przednie. Autor uwzględnił w niej wszelkie istotne zmiany, które nastąpiły na począt-

Rekomendowana publikacja składa się

ku nowego stulecia, a które to dotyczyły

z 44

m. in. nowych inwestycji, zmian w topo-

w sposób bardzo obszerny i wnikliwy po-

grafii miasta, jego ukształtowaniu prze-

ruszają chyba wszystkie aspekty związa-

strzennemu, jak również zawarł w niej

ne z miastem Wrocławiem. Początkowych

wyniki

historycznych.

11 rozdziałów Autor poświęcił ukazaniu

z tego wynika, iż opracowany tekst nie

bogatych wydarzeń historycznych, obej-

jest tylko zaktualizowanym wznowieniem

mujących czasy najdawniejsze, a na Wro-

poprzedniego wydania, bowiem rozsze-

cławiu powojennym kończąc. W tym miej-

rzony

które

scu Czytelnik może również sprawdzić

w pierwszej edycji książki nie zostały po-

swoją wiedzę m. in. na temat licznych

ruszone.

klęsk i tragedii, które dotknęły Wrocław

nowych

został

badań

nowe

tematy,

rozdziałów

tematycznych,

które

w przeszłości, jak i w ostatnich kilkunastu

Andrzej Konarski przy pisaniu „604 zaga-

latach.

dek o Wrocławiu” nie opierał się wyłącznie

Ciąg dalszy publikacji poświęcony został

na własnej wiedzy i zdobytym doświad-

zobrazowaniu

architektury

czeniu. Odwoływał się do wcześniej wy-

miasta, w tym i wrocławskich kościołów,

danych monografii i naukowych prac

nie pomijając również pytań odnośnie jej

z zakresu architektury, sztuki i historii

najnowszej infrastruktury. Czytelnik ma

Wrocławia, a także do licznych przewod-

możliwość sprawdzenia swojej wiedzy

ników, informatorów oraz popularnych

m.in. na temat katedry, wrocławskiego

publikacji, które bardzo licznie zostały wy-

rynku oraz kamienic go otaczających,

dane w ostatnich czasach. Jednak infor-

sztuki renesansowej, barokowej, aż na

macji tych nie zawarł w postaci tradycyjnej

architekturze początków XXI wieku koń-

bibliografii, a uczynił z tego tematykę

cząc.

ostatniego rozdziału, w którym to Czytel-

Na uwagę zasługuje również poruszona

nik ma możliwość sprawdzenia swojej

w dziele tematyka tradycji kultu religijne-

wiedzy na temat najważniejszych autorów

go, która wyrażona została także w historii

przewodników i książek o Wrocławiu.

nekropolii obecnych w mieście. Oprócz

Nieprzeciętnym walorem tej publikacji,

powyższych zagadnień wiele miejsca po-

oprócz oczywiście bogatej i wszechstron-

święcono najważniejszym wydarzeniom

nej tematyki, jest to, iż została napisana

kulturalnym, edukacyjnym miasta Dolnego

prostym, potocznym językiem, zrozumia-

Śląska, podaniom i legendom związanych

łym dla przeciętnego odbiorcy. Zdania są

z Wrocławiem, osobom wyróżnionym za

rozbudowane, występują

zasługi dla miasta, a nawet popularnym

wtrącenia nawiązujące do innych wątków,

ostatnio wrocławskim krasnalom.

co sprawia, że czyta się materiał z dużym

przepięknej

w nich liczne

zainteresowaniem. To oczywiście nie wszystkie zagadnienia, jakie zostały poruszone w tym obszernym

Szczególnie interesujący wydaje się także

dziele; opracowane zagadki traktują także

sam dobór stopnia trudności zagadek, od

m.in. o topografii miasta, rozwoju komuni-

powszechnie znanych, na które odpowie

kacji miejskiej, a nawet odnośnie fauny

każdy wrocławianin, po nieco trudniejsze,

i flory Wrocławia.

wymagające już sięgnięcia do specjalistycznej literatury. Dzięki temu wszyscy 85

odbiory powyższej lektury mają szanse

Dlatego też, powyższe wydawnictwo bę-

uczestniczyć w edukacyjnej zabawie po-

dzie przydatnym kompendium wiedzy dla

głębiając swoją wiedzę.

uczniów,

Należy podkreślić, iż prezentowana publi-

mieszkańców

kacja ma wielką wartość dydaktyczną.

w formie zabawy pogłębić wiedzę na te-

Autor w sposób jasny, przejrzysty i wy-

mat swojego miasta. To może być rów-

czerpujący zaprezentował historię, posta-

nież znakomity rodzaj przewodnika dla

cie oraz współczesność miasta Wrocła-

wszystkich turystów, coraz liczniej odwie-

wia.

dzających stolicę Dolnego Śląska.

studentów

oraz

Wrocławia,

wszystkich pragnących

Kontakt z autorem: a.rutkowska@wroclaw.dbp.wroc.pl

WIEŚCI Z SIECI

WSPOMAGANIE W DBP

Beata Malentowicz

WE WROCŁAWIU

Kierownik Wydziału wspomagania szkół i placówek

od pomysłu do realizacji

oświatowych Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu.

W artykule przedstawiono rozwiązania, jakie przyjęła Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu podczas realizacji nowych zadań wynikających z uregulowań prawnych dotyczących bibliotek pedagogicznych. Przedstawiono działania Biblioteki z partnerami realizującymi proces wspomagania oraz podsumowano pierwszy rok pracy.

W Rozporządzeniu MEN z 28 lutego 2013

formy

roku w sprawie szczegółowych zasad

ukierunkować dotychczasowe działania

prowadzenia

bibliotek

pedagogicznych

wsparcia

pracę

szkół

szkołą

i placówek,

jako

całością,

zostały zapisane nowe zadania dla pla-

a przede

wprowadzić

cówek polegające na wspomaganiu przez

rozwiązania kompleksowe, systemowe.

wszystkim

biblioteki pedagogiczne szkół i placówek oświatowych.

Minęły

dwa

Pomocne okazało się zdefiniowanie pro-

ukazania się rozporządzenia, a dyskusje

cesu wspomagania i rozróżnienie go od

na temat realizacji zadań wciąż są żywe.

stosowanego do tej pory sposobu wspie-

Na początku znaczna część bibliotek

rania szkół i placówek

określiła

dotychczasową

rozumianego jako wycinkowa współpraca

działalność w zakresie współpracy ze

ze szkołami i placówkami lub współpraca

szkołami, a zwłaszcza działania na rzecz

bibliotekarzy,

swoją

bibliotekarzami.

Pierwsze

dogłębna

analiza

z planowaniem wspomagania w DBP we

treści rozporządzenia oraz wiele spotkań

Wrocławiu polegały na doprecyzowaniu

i dyskusji w gronie ekspertów i innych

pojęcia wspomaganie jako działalności

bibliotekarzy

pedagogicznych

adresowanej do szkoły, nie zaś wyłącznie

wskazała, że aby w pełni zrealizować

do poszczególnych osób lub grup (np.

nowe zadania trzeba jednak zmienić

bibliotekarza

bibliotek

kroki

nowymi

Jednak

spójne

nauczycielami

zadaniami.

jako

lata

pracy

czy

związanej

nauczycieli).

Wspomaganie to proces nakierowany na

w pracy

pracę

monitorowanie efektów wprowadzanych

konkretną

szkołą.

Jest

zawodowej

nauczycieli,

odpowiedzią na jej indywidualne potrzeby

zmian.

– wynika z analizy sytuacji danej szkoły.

ekspertów nowoczesny system wspoma-

i choć

gania rozwoju oświaty powinien służyć

pomaga

rozwiązywaniu

jej

Zgodnie

rekomendacjami

problemów, to jednak nie wyręcza jej ani

wspieraniu

nie narzuca rozwiązań. Wspomaganie

zadań nakładanych przez państwo, jak

wpisuje się w system kompleksowego

również wspomagać w rozwiązywaniu

doskonalenia nauczycieli, odchodzi od

indywidualnych problemów. Oczywiście

pojedynczych form doskonalenia i skupia

się na doskonaleniu zespołów nauczycieli

nauczyciele bibliotekarze mają możliwości

zgodnie z potrzebami placówki.

realizacji tak postawionych zadań. DBP

Na proces wspomagania składają się

we Wrocławiu od razu po ukazaniu się

elementy:

rozporządzenia

Wspomaganie to towarzyszenie szkole

organizację wspomagania. Pomysłu, który

w procesie rozwoju: od diagnozy potrzeb,

pozwoliłby na jak najszersze wykonanie

przez zaplanowanie i przeprowadzenie

zadań

działań wspomagających szkołę, pomoc

i zgodnych

w wykorzystaniu wiedzy i umiejętności

a jednocześnie 88

razu

placówki

pojawiły

wykonywaniu

się

pytania,

szukała

opisanych z

pomysłu

rozporządzeniu

przytoczoną mógł

czy

być

definicją, realizowany

przez

pracowników

biblioteki

zgodnie

informacyjnych np. polskich bi-

z ich kwalifikacjami i kompetencjami. Plan

bliotek cyfrowych oraz kształcenie

Biblioteki polegał na opracowaniu oferty

kompe-tencji czytelniczych,

wspomagania: Biblioteki,

działań

obszarów form

poinformowaniu a w konsekwencji

realizacji

placówek

niezbędnych do od-bioru tekstów

oraz

literackich, naukowych i po-

ofercie,

pularnonaukowych.

znalezienia chętnych

3. Popularyzacja edukacji medialnej –

part-nerów do wspólnej pracy. Założeniem

nadrzędnym

zaplanowanie

kompleksowej

ukazanie roli mediów we współczesnej cywilizacji

było

i wyrabianie umiejętności

oferty

krytycznego odbioru komunikatów

wspomagania szkoły czy placówki przez

medialnych.

DBP we Wrocławiu, która miała trafić do

4. Popularyzacja edukacji

szkół i placówek oświatowych, aby te

informacyjnej – kształtowanie

mogły wybrać elementy oferty zgodnie ze swoimi

Założono,

potrzebami.

umiejętności wyszukiwania, selekcji

że

oraz analizy informacji.

Biblioteka razem ze szkołą określą na podstawie

diagnozy

5. Wykorzystanie technologii

przeprowadzonej

informacyjno-komunikacyjnej (TIK)

przez szkołę priorytety wspomagania,

w pracy biblioteki szkolnej.

obszary i formy, a na zakończenie –

6. Wykorzystanie technologii

harmonogram działań. Punktem

wyjścia

informacyjno-komunikacyjnej (TIK)

opracowania

w nauczaniu przedmiotów

obszarów wsparcia były dotychczasowe

nieinformatycznych.

do-świadczenia w ramach współpracy ze

7. Wykorzystanie platformy

szkołami, obserwacja otoczenia oświatowego,

opisane

wymagania

edukacyjnej w pracy nauczyciela.

państwa

8. Podnoszenie umiejętności

wobec szkół, a także kierunki polityki

posługiwania się pakietem Office

oświatowej. W rezultacie zaprojektowano

w pracach nauczycieli na rzecz

takie obszary wsparcia jak:

placówki.

1. Popularyzacja kultury czytelniczej.

9. Bezpieczeństwo w sieci –

2. Popularyzacja edukacji czytelniczej

przeciwdziałanie zagrożeniom

– rozwijanie wiedzy na temat

wynikającym z korzystania sieci.

dostępnych zasobów 89

10. Nauczyciel 45+ – podnoszenie

Do każdego tematu wspólnie z placówką

kompetencji pracowników

zostały dobrane formy wspomagania spo-

placówki w obszarze obsługi

śród propozycji opracowanych przez bi-

nowych technologii.

bliotekę:

11. Otwarte zasoby edukacyjne –

1. Doskonalenie nauczycieli –

szansą dla edukacji.

szkolenia rad pedagogicznych,

12. Licencje Creative Commons

warsztaty dla grup nauczycieli,

i prawo autorskie w szkole.

konsultacje grupowe i indywidualne.

Wymienione zagadnienia były punktem

2. Zajęcia edukacyjne dla uczniów.

wyjścia do skonstruowania oferty dla kon-

3. Gromadzenie literatury zgodnie

kretnej placówki.

z potrzebami placówki

W pierwszym roku DBP we Wrocławiu

i udostępnianie jej na uzgodnionych

objęła

warunkach.

wspomaganiem

szkołę

podstawową, przedszkole oraz świetlicę

4. Opracowanie informacji o zasobach

środowiskową. Wsparcie każdej z tych jej

pedagogicznych – przygotowanie

indywidualnych potrzeb zdiagnozowanych

zestawień materiałów źródłowych

przez

w postaci tzw. minipakietów na

placówek

dostosowane placówkę.

zaproponowanych (Biblioteka

przedszkole)

było W

obszarów

szkoła,

dolnośląskiej sieci bibliotek

ramach wspólnie

świetlica

określono

wybrane przez placówki tematy.

czy

5. Opracowanie informacji oświatowej

przedmiot

na określony przez placówkę temat. 6. Współpraca ze środowiskiem –

wspomagania.

współorganizowanie konkursów,

i przygotowali ulotki informacyjne dla

wystaw, spotkań.

rodziców (4 wydania) pod wspólnym tytułem Czytamy głośno dzieciom, które

Zarówno

Bibliotece

jak

partnerom

rozdawano

rodzicom

zależało, aby pracownicy Biblioteki byli jak

Ponadto

nauczyciele

najbliżej

Nauczyciele

zainspirowani akcją bookcrossingu w Bi-

bibliotekarze uczestniczyli w imprezach

bliotece zorganizowali specjalną półkę

okolicznościowych organizowanych przez

uwolnionych książek dla dzieci. Idea ta

placówki: obchody 70. rocznicy bitwy o

aktywizowała rodziców oraz przypominała

Monte

o roli książki i czytania w rozwoju dziecka.

placówki.

Cassino,

prace

jury

w Międzyszkolnym Konkursie literacko -

przedszkolu. przedszkola

spotkań.

graficznym Ja i moja rodzina, prace w jury w

konkursie

wierszyki

recytatorskim

oraz

Śmieszne

Inną formą wspomagania realizowaną

Bajkowe

przez nauczycieli bibliotekarzy było przy-

plastycznym

gotowanie zestawień materiałów źródło-

bibliotekarzy specjalnie dla nich przy-

wych na tematy określone przez pracow-

gotowane zakładki do książek oraz dy-

ników przedszkola i świetlicy środowisko-

plomy uczestnictwa w konkursach. Waż-

wej. W ciągu roku szkolnego opracowano

nym elementem wsparcia placówek były

28 tzw. minipakietów w oparciu o źródła

także działania bibliotekarzy dla rodziców:

wiedzy i informacji dostępnej w zgroma-

się

dzonych zasobach Dolnośląskiej Biblioteki

sieci,

Pedagogicznej we Wrocławiu oraz zaso-

–

bach Internetu. Były to opracowania me-

dodatkowo podczas spotkania rodzice

todyczne i scenariusze zajęć dla dzieci

otrzymali ulotkę „10 porad dla rodziców

wszystkich przedszkolnych grup wieko-

dotyczących bezpiecznego

wych, materiały dla nauczycieli, literatura

inspiracje.

szkole

prelekcja

Dzieci

podstawowej

odbyła

Bezpieczeństwo

cyberprzemoc

z Internetu

otrzymywały

przepisy

przez

w przedszkolu

prawne

korzystania

dzieci”.

jednym

Natomiast z

przedmiotu dla nauczycieli oraz rodziców.

założeń

programu było zaangażowanie rodziców

Najczęściej wybierane przez placówki

w proces popularyzacji czytelnictwa. Aby

formy wsparcia to oczywiście szkolenia

zachęcić

rad

ich

głośnego

czytania

pedagogicznych

warsztatowe

dzieciom, pracownicy biblioteki opracowali 91

oraz

zespołów

szkolenia nauczycieli,

a także zajęcia edukacyjne dla uczniów przez

ramach

wykonywanych

zadań

pracowników

Biblioteka gromadziła również literaturę

większość

na temat nowych technik i metod pracy

przygotowana

z dziećmi dla nauczycieli przedszkola.

specjalnie na potrzeby realizacji zadania

Łącznie w okresie nawiązanej współpracy

wspomagania. Tematyka zajęć i szkoleń

z przedszkolem przekazano do placówki

prowadzonych

pracowników

108 publikacji, każdorazowo na okres

Biblioteki wynikała ze zdefi-niowanych

trzech miesięcy. Współpraca przebiegała

przez współpracujące placówki potrzeb

w sposób bardzo pozytywny. Nauczycielki

i oczekiwań.

prowadzone Biblioteki. szkoleń

Zdecydowana i

zajęć

była

przez

Zawsze

jednak,

wszystkie

realizowane

procesie

wspomagania,

tak

jak

były zadowolone z dostarczanej literatury,

działania

niejednokrotnie pytały kiedy mogą liczyć

była

zgodna

przestrzegały

z kompetencjami nauczycieli bibliotekarzy oraz

zadaniami

kolejne

wynikającymi

materiały. także

Rzetelnie terminowego

oddawania książek, a zwroty odbywały się

z rozporządzenia.

bądź osobiście przez pracowników

Przedszkola,

bądź

wyznaczonego gromadzenia Nauczycielki

pośrednictwem

zadania oraz osoby do kontaktu. Można

pracownika

Wydziału

powiedzieć,

opracowania

wspomagania

wyraziły

chęć

DBP. dalszej

że

wyznaczającym

opracowany był rytm

Plan

dokumentem pracy

Biblioteki

współpracy.

z placówką.

Etap planowania procesu wspomagania

Niezwykle ważnym elementem projektu

zakończył się wypracowaniem harmono-

procesu wspomagania było zaplanowanie

gramów działań, w których zawarto dia-

efektów,

jakie

gnozę

potrzeb

uzyskać

efekty

oraz

placówek, szczegółowe

zakładane rozkłady

programu.

realizacji zadań. Wymieniono również osoby odpowiedzialne za poszczególne

obie

strony

zakończeniu

powinny realizacji

Realizacja programu wspomagania trwała

w poprzednim

roku)

weryfikował

od września 2013 r. do czerwca 2014 r.

i dostosowywał czas realizacji oferty do

i zakończyła się podsumowaniem działań

planowanych zadań.

dokonanym przez obie strony. Co prawda Biblioteka nie miała możliwości w sposób

W roku szkolnym 2014/15 Biblioteka or-

bezpośredni zbadać, w jakim stopniu zre-

ganizuje wspomaganie dla czterech pla-

alizowane zadania wpłynęły na pracę

cówek: szkoły podstawowej, szkoły po-

szkoły i przedszkola, jednak rozmowy

nadgimnazjalnej oraz dwóch przedszkoli.

z przedstawicielami placówek, wspólnie

Szczegółowe

sporządzone sprawozdanie z zapisami

w bieżącym roku szkolnym to:

w jaki

wykorzystano

sposób

nabyte

tematy

wspomagania

- Wykorzystanie technologii informacyjno-

umiejętności, a także informacja zwrotna

komunikacyjnej

przedmiotów nieinformatycznych oraz po-

chęci

kontynuowania

współpracy

(TIK)

w takiej formie, napawały optymizmem

pularyzacji czytelnictwa.

i zachęcały

działania.

Jedynym

nauczaniu

Wykorzystanie platformy edukacyjnej

mankamentem były zbyt przeładowane

Moodle w procesie dydaktycznym.

programy wsparcia.

- Zastosowanie technologii informacyjnokomunikacyjnej (TIK) w sposobach pre-

Zanim podjęto pracę w nowym roku

zentacji efektów pracy uczniów oraz

szkolnym, dokonano w ofercie wspoma-

wprowadzenia nowych metod uczenia się.

gania

Przede

- Popularyzacja edukacji medialnej - uka-

uprościła

zanie roli mediów we współczesnej cywili-

niewielkie

wszystkim

zmiany.

Biblioteka

prowadzoną

dokumentację,

zacji

zaktualizowała ofertę o nowe tematy

krytycznego

szkoleń

medialnych.

zajęć

edukacyjnych.

Najważniejsza zmiana dokonywała się podczas

rozmów

uniknąć

niechęci

wspomagania zmęczeniem

uzgodnień.

komunikatów

Aby

kształtowanie umiejętności wyszukiwania

uczestników

oraz selekcji źródeł informacji w zgodzie z prawem autorskim.

przeładowanym

- Poszukiwanie inspiracji i nowych metod pracy z dziećmi.

programem, przedstawiciel Biblioteki (w oparciu

odbioru

umiejętności

- Popularyzacja edukacji informacyjnej –

spowodowanej zbyt

wyrabianie

doświadczenia

zdobyte 94

- Wsparcie rodziców w procesie czytelnic-

różnych

dziedzinach,

bliżej

twa.

środowisko oświatowe i jego potrzeby i

- Praca z dzieckiem autystycznym.

uczy się w różny sposób reagować na nie.

- Promocja czytania.

Placówka

natomiast

poznaje

korzysta

z doświadczenia nauczycieli bibliotekarzy W realizację programu wspomagania za-

w zakresie

angażowanych jest wielu nauczycieli bi-

informacyjno-komunikacyjnej

bliotekarzy wykonujących różne zadania:

w pracy

przygotowanie

szkoleń

i w procesie dydaktycznym. Ważne jest

i warsztatów, opracowanie tematycznych

także, że zaplanowane zadania można

minipakietów,

gromadzenie

w ciągu trwania programu zawsze omówić

i wypożyczanie literatury, sporządzanie

i zmodyfikować w zależności od potrzeb.

materiałów

Jest

prowadzenie

edukacyjnych.

Niezwykle

zastosowania własnej

duża

zarówno

nauczycieli,

szansa i

technologii

wdrożenie

jak

wspólne

cennym doświadczeniem dla Biblioteki

wypracowanie

nowych

jest ścisła współpraca z jedną placówką

rozwiązań dydaktycznych oraz dzielenie

przez dłuższy okres czasu. Biblioteka

się wiedzą i doświadczeniem z innymi

zdobywa partnera do współpracy w

nauczycielami.

Kontakt z autorem: b.malentowicz@wroclaw.dbp.wroc.pl

WIEŚCI Z SIECI

ZAPROSZENIE DO UDZIAŁU W SIECI WSPÓŁPRACY I SAMOKSZTAŁCENIA NAUCYZICELI

Aleksandra Nalazek Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna

praca z nowoczesnymi technologiami

we Wrocławiu.

- TIK

Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu planuje w roku szkolnym 2015/2016 zorganizować Sieć współpracy i samokształcenia nauczycieli - praca z nowoczesnymi technologiami - TIK. Celem sieci jest nabycie wiedzy oraz umiejętności praktycznego wykorzystania technologii informacyjnokomunikacyjnych TIK, pomocnych w przygotowaniu nowoczesnych i efektywnych zajęć edukacyjnych.

Rekrutacja do grupy przewidziana jest na

umieszczania materiałów pomocniczych,

wrzesień 2015 r. i odbędzie się online.

scenariuszy zajęć, itd. W ramach działań

Potencjalni uczestnicy zostaną poprosze-

wirtualnych zaplanowano przeprowadze-

ni również o wypełnienie ankiety, dzięki

nie wideokonferencji, a także przygoto-

której będzie można przeprowadzić dia-

wanie szkolenia e-learning.

gnozę potrzeb i oczekiwań. Wsparcie w sieci odbędzie się poprzez spotkania sta-

Program niniejszej sieci będzie skupiał

cjonarne – planuje się pięć takich spotkań

uwagę uczestników wokół zagadnień do-

– w siedzibie Dolnośląskiej Biblioteki Pe-

tyczących zastosowania TIK podczas za-

dagogicznej we Wrocławiu oraz poprzez

jęć edukacyjnych. Uczestnicy będą mieli

działania na platformie e-learningowej.

okazję poznać programy, aplikacje i usługi

Spotkania stacjonarne przybiorą głównie

sieciowe, przydatne w codziennej pracy

formę warsztatów. Pomiędzy spotkaniami

nauczyciela. Dokładny harmonogram oraz

stacjonarnymi odbywać się będą syste-

szczegółowy zakres tematyczny zostaną

matyczne działania z wykorzystaniem

wypracowane podczas spotkania organi-

platformy internetowej. Uczestnicy na bie-

zacyjnego.

żąco będą mieli możliwość wymiany doświadczeń, dzielenia się ciekawymi po-

Chętnych serdecznie zachęcam do zapi-

mysłami, tworzenia banku dobrych prak-

sów i uczestnictwa w naszej sieci. Do-

tyk,

kładne informacje dotyczące rekrutacji 96

będą podawane na bieżąco na naszej

Kontakt:

stronie internetowej, a także na portalach

Koordynator sieci – Aleksandra Nalazek:

społecznościowych.

Wszystkie

a.nalazek@wroclaw.dbp.wroc.pl

zajęcia

Tel. 71 077 28 26

w ramach sieci są bezpłatne.

WIEŚCI Z SIECI

JESTEŚMY RAZEM JUŻ PIĘĆ LAT!

Urszula Bajewicz kierownik Biblioteka Pedagogiczna w

sprawozdanie z działalności

Wołowie

Sieci Współpracy i Samokształcenia

Agnieszka Jarosz

Nauczycieli Bibliotekarzy

nauczyciel bibliotekarz

w powiecie wołowskim

Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie.

Aktualną podstawę programową określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół opublikowane w Dzienniku Ustaw dnia 30 sierpnia 2012 r., poz. 977.

Szczególną rolę przywiązuje się do akty-

Od tej chwili spotykamy się dwa razy

wizowania i integrowania środowiska na-

w każdym semestrze, czyli cztery razy

uczycieli bibliotekarzy. Niektóre biblioteki

w roku. Tematyka zrealizowanych od

pedagogiczne od lat organizowały spo-

stycznia 2010 r. do czerwca 2012 r. Ze-

tkania tej grupy nauczycieli. Czasem

społów Samokształceniowych była nastę-

przybierało to formę zorganizowaną pod

pująca:  18.01.2010 r. Rola biblioteki we

różnymi nazwami: Klub dyskusyjny nauczycieli bibliotekarzy, Klub przyjaciół

wspieraniu

książki, Zespół samokształceniowy itp.

i młodzieży

uzdolnień

dzieci

 22. 03. 2010 r. Otwarte zasoby edu-

W styczniu 2010 r. z inicjatywy Biblioteki Pedagogicznej w Wołowie powołano Ze-

kacyjne

spół Samokształceniowy Nauczycieli Bi-

 24.

bliotekarzy. Zaproszono wszystkich na-

05.

2010

Dokumentacja

w bibliotece

uczycieli bibliotekarzy ze szkół powiatu

 8.11.2010 r. Szkolne Centra Multi-

wołowskiego. Temat tego pierwszego

medialne – sprawozdanie multime-

spotkania brzmiał: Rola biblioteki we

dialne z komentarzem

wspieraniu uzdolnień dzieci i młodzieży.

 7.03.2011 r. Prawo autorskie w publikacjach elektronicznych

 30.05.2011

akcji

Od 2012 r. uchwałą Rady Pedagogicznej

„Uwolnij książkę” (Bookcrossing) ja-

placówki zmieniono nazwę zespołu na

ko formy zachęty do czytelnictwa

Sieć Współpracy i Samokształcenia Na-

 5.10.2011 r. Międzynarodowy Mie-

uczycieli Bibliotekarzy. Koordynatorami

Omówienie

Sieci są pracownicy biblioteki pedago-

siąc Bibliotek Szkolnych

gicznej, którzy przygotowują miejsce spo-

 12.12.2011 r. Rola biblioteki w edu-

tkania, prowadzą i moderują spotkanie,

kacji informacyjnej

a także wspierają aktywność uczestników.

 24.05.2012 r. Biblioteki jako centra multimedialne w pracy nauczyciela

Na spotkaniach uczestnicy mają

bibliotekarza – sesja wyjazdowa do

wość wymieniania się swoimi doświad-

DBP we Wrocławiu i Mediateki

czeniami, dzielenia się dobrymi praktykami, uczenia się nawzajem

możli-

od sie-

bie. Tematyka zrealizowanych od września

2012

Sieci

Współpracy

i Samokształcenia była następująca:  1.10.2012 r. Stres i wypalenie zawodowe w pracy nauczyciela bibliotekarza  10.12.2012 r. Projekt „Dolnośląska e-szkoła” w bibliotekach pedagogicznych

Prace zespołu w 2011 roku. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie.

Dolnego

Śląska

11.03.2013 r. Inspirowanie czytelnictwa dzieci i młodzieży przez bibliotekę szkolną  23.05.2013 r. Znaczenie Zakładu Narodowego

im. Ossolińskich dla

nauki i kultury polskiej - sesja wyjazdowa do Ossolineum  26.09.2013 r. Możliwości platformy edukacyjnej FRONTER – tworzenie sieci współpracy

 10.12.2013 r. Esperanto – język narodów świata. 125 lat esperanto  6.03.2014 r. Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w sieci  5.06.2014 r.

Biblioteka Uniwersy-

tecka „Na Piasku” jako kolekcja zbiorów dokumentujących dorobek kulturalny regionu i Europy – sesja wyjazdowa do Oddziału Zbiorów

Zespół podczas pracy. Temat Dolnośląska e-szkoła. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie.

Specjalnych BU  23.09.2014 r. Wspomaganie pracy

W ostatnim okresie zajmowałyśmy się

szkół we współpracy z biblioteką

Bezpieczeństwem

szkolną (relacja ze szkolenia ORE

w sieci. Na naszym spotkaniu omówiły-

odbywającego się w Warszawie

śmy wszystkie zagrożenia, jakie czyhają

w dniach 8-10.09.2014)

na nieletnich w Internecie.

dzieci

młodzieży

 2.12.2014 r. Regionalizm w bibliotekach szkolnych i pedagogicznych – współpraca między bibliotekami

Na pierwszym spotkaniu w danym roku szkolnym koordynatorzy planują wspólnie z uczestnikami działalność Sieci w przeciągu całego roku. Tematyka każdego spotkania jest inna, często podejmujemy

Zespół podczas pracy. Temat Bezpieczeństwo w sieci. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie.

jakiś aktualny problem, bądź przekazujemy sprawozdanie z jakiegoś ciekawego

W toku dyskusji wymieniono możliwe

szkolenia, warsztatu. Metody prowadze-

sposoby zapobiegania tym zagrożeniom.

nia zajęć są różnorodne: pogadanka,

Koordynatorzy Sieci zaprezentowali zbio-

elementy wykładu, prezentacja multime-

ry biblioteki pedagogicznej poświęcone

dialna, dyskusja, wymiana poglądów, do-

temu tematowi: książki oraz filmy eduka-

świadczeń.

cyjne możliwe do wykorzystania na zajęciach. 100

Relacje z konferencji Na innym spotkaniu zdano relację ze szkolenia ORE odbywającego się w Warszawie w dniach 8-10.09.2014 r. pn. Wspomaganie pracy szkół we współpracy z biblioteką szkolną. Zespół podczas pracy. Temat spotkania Esperanto. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie.

czyli zwiedzanie innych bibliotek. Od trzech lat w ramach Sieci, w końcu maja wyjeżdżamy do wybranej wcześniej biblioteki. Koordynatorzy Sieci

przygotowują

program wyjazdu i wysyłają go do szkół. Spotykamy się wówczas na dworcu PKP i wyruszamy na naszą

Zespół podczas pracy. Temat spotkania Wspomaganie pracy szkół. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie.

„bibliotekarską

przygodę”. Tym sposobem odwiedziłyśmy już we Wrocławiu: Mediatekę, Ossoli-

Przedmiotem tej konferencji było plano-

neum, Bibliotekę Uniwersytecką „Na Pia-

wanie działań efektywnie wspierających

sku”. Specjalnie wspominamy odwiedziny

pracę szkół w takich obszarach jak: pro-

w Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej

mocja czytelnictwa, wykorzystanie nowo-

we Wrocławiu.

czesnych narzędzi technologii w naucza-

Spotkanie we wrocławskiej Mediatece. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie.

niu, otwarte zasoby edukacyjne, edukacja wczesnoszkolna. Przedstawiono także najnowsze zadanie dla bibliotek szkolnych: ewidencję bezpłatnych podręczników w kontekście nowej ustawy podręcznikowej. Największym powodzeniem cieszy się forma szkoleniowo-wyjazdowa Sieci – 101

W podziemiach Mediateki. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie.

Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie.

Przed gmachem Ossolineum. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie.

Biblioteka „Na Piasku” we Wrocławiu. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie.

W każdej z tych, jakże rożnych bibliotek,

Spotkania Sieci nauczycieli bibliotekarzy

poznałyśmy jej historię, profil zbiorów, ka-

powiatu wołowskiego cieszą się dużym

talogi, wystawiennictwo, komputeryzację

zainteresowaniem.

itp. Na każdą bibliotekę patrzymy pod ką-

formułę tych spotkań, serdeczną atmosfe-

tem procesów bibliotecznych w nich za-

rę, to że mogą wymienić się własnymi do-

chodzących oraz na działalność oświato-

świadczeniami oraz podzielić aktualnymi

wo-kulturalną. Czasami uda nam się po-

problemami pracy bibliotek, a także zna-

dejrzeć coś nowego, co możemy zasto-

leźć pomoc i zrozumienie wśród uczestni-

sować jako innowację w swoich bibliote-

czek.

Nauczyciele chwalą

kach. Kontakt z autorami: wolow@wolow.dbp.wroc.pl 102

WIEŚCI Z SIECI

WSPOMAGANIE SZKÓŁ W POWIECIE

Wioletta Matelonek

STRZELIŃSKIM

Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka

wybrane zagadnienia

Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Strzelinie.

Rozporządzenie z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych bibliotek pedagogicznych precyzyjnie opisuje zadania bibliotek pedagogicznych oraz odpowiada na aktualne wyzwania edukacyjne. Zgodnie z nim do zadań wykonywanych przez biblioteki pedagogiczne należy gromadzenie, opracowywanie, ochrona, przechowywanie i udostępnianie użytkownikom materiałów bibliotecznych, prowadzenie działalności informacyjnej i bibliograficznej, inspirowanie i promowanie edukacji czytelniczej i medialnej oraz wspomaganie szkół i bibliotek szkolnych.

W ramach ostatniego z wymienionych ob-

jej placówka realizuje wspomaganie szkół.

szarów aktywności Biblioteka Pedago-

Poinformowała zebranych o nowych usłu-

giczna w Strzelinie na początku każdego

gach świadczonych przez poradnię i od-

roku szkolnego zaprasza do siebie na-

powiedziała na wiele pytań nurtujących

uczycieli rozpoczynających pracę w pla-

młodych pedagogów. Ofertę Powiatowego

cówkach oświatowych powiatu strzeliń-

Centrum Dydaktyki w Strzelinie przedsta-

skiego. W bieżącym roku również zorga-

wiła dyrektor Krystyna Kubów. Uczestnicy

nizowano dla nich spotkanie informacyjne.

spotkania otrzymali broszury i informatory

Ponieważ nowy system wspomagania ma

na temat form doskonalenia realizowa-

się opierać na współpracy placówek do-

nych przez jej placówkę.

skonalenia nauczycieli, poradni psycholo-

Działania

giczno-pedagogicznych oraz bibliotek pe-

w Strzelinie,

dagogicznych, zaproszono do udziału

wspomagania szkół, omówiła Wioletta

w spotkaniu przedstawicieli tych placó-

Matelonek. Spotkanie zakończyła prezen-

wek.

tacja pani Moniki Tuły nt. „Rola i zadania Biblioteki

Dyrektor

Poradni

Biblioteki realizowane

Pedagogicznej

Pedagogicznej w

ramach

Strzelinie

w ramach DSIE”.

Psychologiczno-

Pedagogicznej w Strzelinie, pani Elżbieta Kasprzyszak, przedstawiła w jaki sposób

Rozszerzeniem wspomagania, zgodnie z rozporządzeniem, ma być budowa sieci 103

współpracy, skupiająca dyrektorów szkół,

nowego w Oławie Zamiejscowy Wydział

nauczycieli, bibliotekarzy i innych osób

w Strzelinie.

zatrudnionych w szkołach i placówkach oświatowo-wychowawczych. Formy dzia-

Prelegent udzielił uczestniczkom wyczer-

łania sieci to m.in. spotkania z ekspertami,

pujących odpowiedzi na wiele nurtujących

wykłady, warsztaty i szkolenia.

je pytań. Wyjaśnił na czym polegają szczególne uprawnienia instytucji oświa-

W Bibliotece Pedagogicznej od kilku lat

towych korzystających z utworów oraz

funkcjonuje sieć współpracy skupiająca

przedstawił zasady korzystania z utworów

bibliotekarzy szkolnych. Kilka razy w roku

i ich zwielokrotniania dla celów dydak-

szkolnym organizowane są spotkania,

tycznych. Duże zainteresowanie i dysku-

podczas których oprócz ww. form dysku-

sję uczestniczek wzbudził problem zasto-

tuje się o aktualnych problemach i potrze-

sowania prawa autorskiego w stosunku

bach bibliotekarzy. To one wpływają na

do Internetu. Oprócz porad prawnych pa-

wybór kolejnego tematu spotkania i jego

nie otrzymały krótki przewodnik po prawie

formy. Uczestnicy chętnie dzielą się swo-

autorskim.

imi doświadczeniami, przygotowują własne prezentacje i opracowania.

Nowe rozporządzenie szczególny nacisk

19 lutego 2014 r. miało miejsce kolejne

kładzie na wspieranie szkół w wykorzy-

z takich spotkań. Tym razem tematem

staniu nowoczesnej technologii informa-

przewodnim było Prawo autorskie w szko-

cyjno-komunikacyjnej w edukacji. Biblio-

le. Wykład na ten temat poprowadził pan

teki mają w większym niż dotąd stopniu

Błażej Malinowski, pracownik Sądu Rejo-

wspomagać

nauczycieli

nabywaniu

i rozwijaniu kompetencji cyfrowych. ChoZdjęcie nr 1. Błażej Malinowski (Sąd Rejonowy w Oławie Zamiejscowy Wydział w Strzelinie), podczas wykładu na temat „Prawo autorskie w szkole”.

dzi m.in. o umiejętność praktycznego wykorzystania innowacyjnych metod

na-

uczania na lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych. Dlatego też drugą częścią spotkania było szkolenie, nt. ISSUU – publikujemy w sieci, przeprowadzone przez panią Wiolettę Matelonek, pracownika Biblioteki Pedagogicznej w Strzelinie. 104

niczki zakładały własne konta na platformie, próbowały przesyłać dokumenty i je publikować. Spotkanie cieszyło się dużym zainteresowaniem, a bibliotekarze w nim uczestniczący znacznie poszerzyli zakres swojej wiedzy w omawianych zagadnieniach. Wszyscy otrzymali materiały szkoleniowe. Zapoznali się też z literaturą na poruszane tematy, dostępną w naszej Bibliotece. Zdjęcie nr 3. Od lewej - Bożena Koseska (Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Strzelinie), pani Marta Modrzejewska (Publiczna Szkołą Podstawowa nr 4 w Strzelinie), pani Małgorzata Walasek (Zespół Szkół Publicznych w Wiązowie) i Wioletta Matelonek (DBP we Wrocławiu Filia w Strzelinie).

Zdjęcie nr 2. Magdalena Mróz-Pacia (Gimnazjum nr 1 w Strzelinie) i Monika Tuła (DBP we Wrocławiu Filia w Strzelinie) podczas szkolenia.

Uczestnikom zaprezentowano darmową platformę ISSUU, pozwalającą na prezentację wielu typów dokumentów w przystępnej i interesującej formie książki elektronicznej. Platforma powstała z myślą o różnych rodzajach dokumentów tj. tekstach, raporty, albumy, prezentacje, cza-

Podczas dyskusji zamykającej spotkanie

sopisma elektronicznych i inne. Podczas

ustalono termin i temat kolejnego szkole-

szkolenia omówiono sposób działania

nia. Pracownicy Biblioteki Pedagogicznej

platformy oraz wskazano wiele możliwości

złożyli zebranym życzenia z okazji nad-

wykorzystania jej w tworzeniu i publikacji

chodzących Świąt Bożego Narodzenia.

opracowań własnych, pracowników szkoły

Drobne prezenty były miłym akcentem

lub uczniów.

kończącym spotkanie.

Szkolenie zakończyła część praktyczna.

Kontakt z autorem: w.matelonek@strzelin.dbp.wroc.pl

Podczas pracy przy komputerach uczest105

WIEŚCI Z SIECI

PORADNICTWO ZAWODOWE

Katarzyna Giedrys -Woźny

DLA MŁODZIEŻY W BIBLIOTECE PEDAGOGICZNEJ W ŚWIDNICY

Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Świdnicy.

MEN chce naprawić szkolnictwo zawodowe. Nauczanie ma być dopasowane do rynku pracy i bardziej efektywne. Minister zapowiada, że priorytetem w szkołach zawodowych będzie kształcenie młodych fachowców pod konkretne zapotrzebowanie pracodawcy.

Rok szkolny 2014/2015 został ogłoszony

Ministerstwo Edukacji Zawodowej, jako

przez Ministerstwo Edukacji Narodowej

jedno z priorytetowych zadań, określiło

Rokiem Zawodowców. Zostały zaplano-

konieczność rozwoju doradztwa zawodo-

wanie konkretne działania mające na ce-

wego oraz systemu informacji edukacyj-

lu:

no-zawodowej. Celem tych działań jest  Dopasowanie kształcenia zawodo-

zapewnienie powszechnego dostępu do rzetelnej informacji edukacyjnej i zawo-

wego do potrzeb rynku pracy;  Uelastycznienie ścieżek zdobywa-

dowej, pomoc uczniom i ich rodzicom w planowaniu kariery edukacyjnej i zawo-

nia kwalifikacji;

dowej, rozwijanie współpracy instytucji

 Pomoc uczniom i rodzicom w planowaniu

kariery

i organizacji realizujących działania z za-

edukacyjno-

kresu doradztwa. Ma on zostać realizo-

zawodowej;

wany poprzez przygotowanie doradców

 Wsparcie kadry szkół w profesjo-

i osób realizujących zadania z zakresu

nalnej realizacji zadań;

doradztwa do wspierania uczniów i rodzi-

 Poprawa funkcjonowania systemu

ców w planowaniu i wyborze dalszej

egzaminowania;

ścieżki kariery edukacyjnej i zawodowej,

 Podniesienie atrakcyjności kształ-

w szczególności szkolenia dla kadry gim-

cenia zawodowego;  Poprawa

jakości

nazjów i Centrów Kształcenia Zawodowe-

efektywności

go i Ustawicznego. Zakłada się rozwój

kształcenia zawodowego.

internetowego systemu informacji eduka106

cyjno-zawodowej poprzez integrowanie systemów

informacyjnych

wypracowa-

nych w KOWEZiU, iBE, PARP, WUP, OHP, obserwatoriach rynku pracy i edukacji oraz przez inne podmioty, przygotowanie nowych zasobów, w tym multimedialnych dotyczących zawodów, planowania kariery, a także przekazywanie informacji o szkolnictwie zawodowym, w tym

Zajęcia warsztatowe dla uczniów. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Świdnicy.

oferty w ramach edukacji dorosłych za pośrednictwem portalu Zintegrowanego

Prace nad tymi działaniami mają być kon-

Systemu Kwalifikacji.

tynuowane w roku szkolnym 2015/2016.

Tematyka doradztwa zawodowego jest mi szczególnie bliska, gdyż od roku 1996 prowadzę warsztaty i indywidualne konsultacje dla młodzieży. Ukończyłam studia magisterskie o kierunku pedagogika opiekuńczo-wychowawcza na Uniwersytecie Wrocławskim, studia podyplomowe w zakresie wiedzy pedagogicznej i psycholo–

Zajęcia warsztatowe dla uczniów. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Świdnicy.

gicznej

Do oczekiwanych rezultatów należy stwo-

oraz studia podyplomowe o kierunku do-

rzenie Systemu doradztwa edukacyjno-

radztwo zawodowe w Wyższej Szkole

zawodowego, opracowanie mapy zawo-

Bankowej we Wrocławiu.

dów i szkół prowadzących kształcenie

Pracowałam jako pedagog w Poradni

zawodowe, utworzenie strony interneto-

Psychologiczno-Pedagogicznej w Świdni-

wej

edukacyjno-

cy w dziale poradnictwa zawodowego.

zawodowego, mapy kwalifikacji występu-

Zdobyłam doświadczenia w pracy z mło-

jących w gospodarce.

dzieżą, co pozwoliło mi na stworzenie

Portalu

doradztwa

doradztwo

pedagogiczno-

psychologicznej na tymże Uniwersytecie

warsztatu zawodowego. 107

Jako doradca zawodowy od września

W ramach Tygodnia Kariery Zawodowej,

2013 roku w Bibliotece Pedagogicznej

w i Liceum Ogólnokształcącym im. Jana

w Świdnicy

dla

Kasprowicza w Świdnicy, zorganizowałam

uczniów. Celem zajęć warsztatowych jest

warsztaty zawodoznawcze dla młodzieży,

uwrażliwienie młodych ludzi na koniecz-

składające się z dwóch części. Celem

ność poznania siebie, zawodów, zapo-

części pierwszej było zapoznanie uczniów

trzebowania na rynku pracy oraz plano-

z czynnikami wpływającymi na wybór

wania ścieżki dalszego kształcenia i karie-

szkoły, zawodu i dalszej drogi życiowej,

ry zawodowej. Osoby zainteresowane

umożliwienie poznania swoich indywidu-

mają możliwość spotkania się ze mną

alnych predyspozycji i zainteresowań,

w ramach

indywidualnych,

prezentacja własnej osoby w aspekcie

podczas których przeprowadzana jest

cech pozytywnych i indywidualnych umie-

diagnoza zawodoznawcza.

jętności, określenie związku zaintereso-

Zajęcia warsztatowe dla uczniów. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Świdnicy.

wań z wyborem zawodu, a także integra-

prowadzę

konsultacji

spotkania

cja grupy. Część druga pełniła funkcję informacyjną. Podczas zajęć przedstawiłam charakterystykę

szkół

wyższych,

pomaturalnych

i policealnych, zaprezentowałam bazy internetowe dotyczące poszczególnych typów szkół i wyboru zawodu, a także scharakteryzowałam poszczególne zawo-

Zajęcia warsztatowe dla uczniów. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Świdnicy.

dy ze szczególnym uwzględnieniem predyspozycji i przeciwwskazań do wykonywania danego zawodu. Uczestnicy podjęli próbę indywidualnego wyboru szkoły, zawodu i dalszej drogi życiowej. Młodzież chętnie uczestniczyła w zajęciach, co zaowocowało pomysłem rozszerzenia oferty Biblioteki

Pedagogicznej

Świdnicy

o zajęcia zawodoznawcze. Także pod108

czas zajęć edukacyjnych na temat korzy-

nywania zawodu. Uczniowie podsumowali

stania z warsztatu informacyjnego biblio-

swoje osiągnięcia szkolne określając rów-

teki typu naukowego, demonstrowałam

nocześnie ich adekwatność do własnych

prezentację multimedialną, której celem

możliwości.

jest zachęcenie młodzieży do samopo-

Zajęcia warsztatowe dla uczniów. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Świdnicy

znania i zastanowienia się nad swoją przyszłością. Zwracałam uwagę na czynniki, które należy uwzględnić planując swoją drogę życiową. Uczniowie przedstawiali poglądy dotyczące wyboru zawodu

i ścieżki dalszego kształcenia.

Osoby chętne dzieliły się swoimi planami zawodowymi oraz wątpliwościami związanymi z karierą zawodową. Młodzież dyskutowała na temat możliwości dalsze-

Samodzielnie, według mojej instrukcji,

go kształcenia, szans na zatrudnienie w

wypełniali arkusze Karty zainteresowań

poszczególnych zawodach, rynku pracy w

oraz ankietę uzdolnień W czym jestem

Polsce i na świecie. W dalszej części za-

mistrzem? Podsumowując wyniki ankiet,

jęć zapoznała się z arkuszem Ja i mój

dzielili się swoimi opiniami na ich temat.

zawód służącym do samopoznania.

Przed zakończeniem zajęć zachęcałam

Arkusz uwzględnia czynniki, które należy

do wzięcia udziału w konsultacjach indy-

wziąć pod uwagę, zastanawiając się nad

widualnych.

wyborem zawodu: stan zdrowia, zainteresowania, umiejętności, cechy charakteru,

Konsultacje indywidualne odbywają się po

temperament, wyniki w nauce, osiągnięcia

uprzednim ustaleniu terminu. Najczęściej

szkolne. Wspólnie z uczestnikami zajęć

składają się z trzech spotkań. Podczas

omawiałam poszczególne pojęcia. Na-

dwóch pierwszych przeprowadzam wy-

stępnie młodzież samodzielnie wypełniała

wiad z klientem i badanie diagnostyczne.

pola arkusza dotyczące wyników w nauce

W rozmowie zwracam uwagę na czynniki,

i stanu zdrowia. Szczególną uwagę zwra-

które należy uwzględnić podczas wyboru

całam na konieczność poznania wymagań

szkoły i zawodu. Zadaję pytania dotyczą-

zdrowotnych i przeciwwskazań do wyko-

ce sytuacji rodzinnej i osiągnięć szkolnych 109

ucznia, stanu zdrowia, zainteresowań,

popracować, jak cechy charakteru czy

uzdolnień, umiejętności, cech charakteru,

oceny szkolne. Uczeń ma możliwość sko-

marzeń i planów na przyszłość. Uczeń

rzystania z książek dotyczących rozwoju

wspólnie ze mną wypełnia arkusz Karty

osobistego, sygnalizowanych problemów,

zainteresowań i ankietę dotyczącą stanu

informatorów o zawodach oraz interneto-

zdrowia. Samodzielnie pracuje nad czte-

wych baz danych o wyższych uczelniach.

rema ankietami: uzdolnień, zaintereso-

Jako doradca pełnię funkcję wspierającą,

wań, temperamentu oraz określającą jego

uczeń podejmuje decyzje samodzielnie.

mocne strony. Podczas drugiego spotka-

Niektóre osoby przychodzą na spotkania

nia uczeń jest badany Młodzieżowym

indywidualne częściej, a po roku proszą

Kwestionariuszem Zainteresowań Zawo-

o powtórne badanie w celu porównania

dowych - MŁOKOZZ, testem badającym

wyników.

temperament i cechy charakteru Charakterologia oraz testem do samooceny

Uczniowie chętnie uczestniczą w zaję-

opracowanym według teorii typów osobo-

ciach, aktywnie biorą udział w dyskusji

wości Hollanda. Wyjaśniam różnicę po-

i poszczególnych ćwiczeniach. Osoby za-

między ankietą a testem jako narzędziem

interesowane kontynuują proces samopo-

badawczym. Na trzecim spotkaniu wspól-

znania, wyboru szkoły i zawodu oraz pla-

nie z uczniem podsumowuję wyniki wy-

nowania kariery zawodowej na spotka-

wiadu, ankiet oraz testów ze szczególnym

niach indywidualnych.

uwzględnieniem mocnych stron, umiejętności oraz pozytywnych cech osobowości.

Praca z młodzieżą stanowi dla mnie źró-

Podstawowym celem konsultacji jest sa-

dło satysfakcji. Spotkania z młodzieżą

mopoznanie ucznia, zastanowienie się

motywują mnie do doskonalenia zawodo-

nad swoimi możliwościami, budowa ade-

wego poprzez studiowanie literatury z za-

kwatnej do rzeczywistości samooceny.

kresu doradztwa kariery, pedagogiki

Wspólnie z nim zastanawiam się nad

i psychologii oraz doskonalenie swojego

aspektami, nad którymi można jeszcze

warsztatu zawodowego.

Kontakt z autorem: swidnica@swidnica.dbp.wroc.pl

110

WIEŚCI Z SIECI

„GÓRA I ZIEMIA GÓROWSKA

Mirosław Żłobiński

- MOJA MAŁA OJCZYZNA”

Kierownik Biblioteka Pedagogiczna w Górze.

reminiscencje konkursów

Rozwijanie zainteresowań historią własnego regionu może odbywać się na przykład poprzez ogłaszanie konkursów popularyzujących wiedzę o jego bogactwie kulturalnym i historycznym

Pomysł konkursu popularyzującego wie-

gania przebiegały w dwóch kategoriach

dzę o Ziemi Górowskiej narodził się wśród

wiekowych – klasy IV-VI i klasy VI-VIII

członków Towarzystwa Ziemi Górowskiej.

a także w dwóch etapach – pisemnym

W 1995 roku przypadała 50. rocznica po-

i ustnym. W czasie finału ustnego emocje

wrotu Ziemi Górowskiej do Polski. Była to

były tak silne, że kibice bardzo żywiołowo

okazja, by zorganizować pod tym hasłem

reagowali, nawet zdarzały się podpowie-

konkursu o nazwie „Góra i Ziemia Górow-

dzi. Towarzystwo Ziemi Górowskiej nie

ska – Moja Mała Ojczyzna”. Zapoczątko-

miało zbyt dużego doświadczenia w orga-

wane wówczas przedsięwzięcie doczeka-

nizowaniu takich imprez i gdy członkowie

ło się dalszego ciągu. W ten sposób To-

komisji konkursowej wpisywali dla każde-

warzystwo Ziemi Górowskiej pragnęło za-

chęcić uczniów szkół podstawowych z

uczniowie się nudzili, hałasowali, prze-

terenu Góry i sąsiednich gmin do aktyw-

szkadzali.

nego zainteresowania się historią i teraź-

Po raz pierwszy konkurs odbywały się

niejszością regionu. Uczniowie mieli się

w auli Liceum Ogólnokształcącego.

wykazać wiedzą z zakresu dziejów Góry

Przed pierwszym konkursem Biblioteka

i jego okolic (teren byłego powiatu górow-

Pedagogiczna w Górze przygotowała dla

skiego), geografii oraz historii najnowszej.

uczestników zestawienie tematyczne pt.

uczestnika

dyplom

uczestnictwa,

„Ziemia Górowska” składające się z 35 Początki

opisów publikacji zwartych i 88 opisów artykułów. Spis ten trafił do bibliotek

W konkursie wzięło udział ok. 90 uczest-

szkolnych.

ników w trzyosobowych drużynach. Zma111

Stanowiło

wskazówki

dla

uczniów do poszukiwań treści i służyło uczniom przez kilka kolejnych lat. Po kilku latach w 2001 r. wprowadzono zestaw publikacji w podziale na literaturę obowiązkową i literaturę zalecaną. Podczas dyskusji członków komisji konkursowej nad wyborem literatury dla uczestników konkursu zawsze głosem Starosta S. Rutecki wręcza nagrodę (2002). Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Górze.

doradczym służyła Biblioteka Pedagogiczna. Po pewnym czasie, żeby ułatwić uczestnikom dostęp do literatury, w 2009 r. umieszczono większą ich część w Internecie na stronie PCDNiPPP. Kolejne

cztery

konkursy

odbyły

się

w Szkole Podstawowej nr 1 w Górze a jej głównym organizatorem była nauczycielka historii Ewa Kopciał. W różnych latach w skład komisji konkursowych wchodziły Posiedzenie komisji konkursowej (14 czerwca 2002). Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Górze.

następujące osoby: Dorota Adamska, Wiesława Czerw, Leszek Darłak, Zofia

Początkowo organizatorzy obawiali się, że

Hanulak, Stanisław Hoffmann, Regina Ho-

zwycięzcami będą wyłącznie uczniowie

łodowa, Bogdan Kaiser, Alina Klak, Ewa

szkół w Górze, ale podczas pierwszej

Kopciał, Stanisław Kwiatek, Elżbieta

edycji

konkursu zostali

wyprowadzeni

z błędu.

Maćkowska, Halina Mielnik, Maria Radzi-

Rywalizacja była poważna – zwyciężali ci

szewska, Bernarda Sitnik, Bogusław Sit-

uczniowie, którzy byli dobrze przygotowa-

nik, Maria Skała, Małgorzata Smolińska,

ni do konkursu (jak np. drużyna ze szkoły

Krystyna Stec, Edyta Turowska, Michał

w Irządzach). W gimnazjum w Naratowie

Zaremba, Mirosław Żłobiński.

nauczycielka historii w ramach godzin karcianych stworzyła kółko historyczne, zajmujące się historią regionalną. W 2013 112

Zmiany w formule konkursu

r. wszyscy uczniowie z Naratowa zakwalifikowali się do finału ustnego, ale jeszcze nie odnieśli zwycięstwa. W najbliższych

Organizatorzy starali się znaleźć najlep-

latach powinny przyjść sukcesy.

szą formułę konkursu, więc następowały

Nie czas i miejsce, żeby przedstawiać

zmiany. W 1996 r. ograniczono liczbę

szczegółowe wyniki zmagań w ciągu

uczestników. W 2000 r. zmieniono podział

ostatnich

trzeba

na kategorie wiekowe, tworząc trzy: klasy

wspomnieć o kilku wyróżniających się

IV-VII, klasy VIII i gimnazja, szkoły po-

osobach: Ewelina Kędzierska czterokrot-

nadgimnazjalne. W tymże roku nagrody

nie zajęła pierwsze miejsce i dwukrotnie

wręczano publicznie na placu Bolesława

drugie. Krzysztof Żłobiński – czterokrotnie

Chrobrego, związane to było z hucznymi

pierwsze, dwukrotnie drugie, dwukrotnie

obchodami jubileuszu 700-lecia Góry, ale

trzecie, Katarzyna Skrzynecka – pięcio-

ta innowacja była niefortunna. Natłok im-

krotnie pierwsze. Może swój rekord jesz-

prez spowodował spóźnienia i niepo-

cze poprawić, gdyż jest jeszcze przez

trzebne czekanie na wręczenie nagród.

dwudziestu

lat,

ale

dwa lata będzie uczennicą liceum ogólnokształcącego. Dwoje pierwszych wydawa-

W 2001 r. doszło do bardzo ważnej zmia-

łoby się, że po ukończeniu szkoły średniej

ny, pojawił się drugi organizator – Powia-

będzie kontynuować naukę na kierunkach

towe Centrum Doskonalenia Nauczycieli

humanistycznych, ale okazało się, że wo-

(obecnie Powiatowe Centrum Doskonale-

leli wybrać kierunki ścisłe (E. Kędzierska

nia Nauczycieli i Poradnictwa Psycholo-

– Politechnika Warszawska, K. Żłobiński –

giczno-Pedagogicznego).

Politechnika Wrocławska).

bardzo

Na wyróżnienie zasługują również Kata-

(druk zaproszeń, dyplomów, podzięko-

rzyna Krówka – trzykrotnie pierwsze miej-

wań, zestawów pytań, itp.). Odstąpiono

sce drużynowo, raz drugie miejsce druży-

również od rywalizacji drużynowej na

nowo i raz drugie miejsce indywidualnie

rzecz indywidualnej.

ułatwiło

Jego

organizację

udział

konkursu

oraz Magdalena Łęszczak – trzykrotnie pierwsze miejsce drużynowo i raz drugie

Od 2001 r. wprowadzono trzy kategorie

miejsce drużynowo.

wiekowe: szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne i ograniczono się do finału pisemnego, a od 2010 r.

113

ten konkurs i odstąpiono od jego organizacji. Początkowo przygotowując wersję internetową konkursu borykano się z problemami technicznymi, po uporaniu się z nimi od 2010 r. wszedł na stałe jako część składowa konkursu „Góra i Ziemia Górowska

–

Moja

Mała

Ojczyzna”.

W pierwszym konkursie internetowym wzięło udział 5 osób, w ostatnim 19.

Wręczanie uczestnikom konkursu książki „Przeszłość w legendach zaklęta” wydanej przez Towarzystwo Ziemi Górowskiej (21 maja 2013). Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Górze.

Mogą w nim brać udział wszyscy – bez względu na wiek, wykształcenie i miejsce

skomasowano w jedną kategorię gimna-

zamieszkania. Pytania są umieszczone

zja i szkoły ponadgimnazjalne.

na stronie internetowej PCDNiPPP w tym samym dniu, gdy jest rozgrywana wersja

W 2002 r. doszło do wzbogacenia zasad

tradycyjna, od godziny 12.00 do 18.00.

zmagań uczniowskich. Pojawiła się bo-

Najpierw trzeba się zarejestrować na tej

wiem jego wersja internetowa. Pomysł ten

stronie. Publicznie jest ujawniane wyłącz-

podsunął ówczesny dyrektor PCDN Jacek

nie nazwisko zwycięzcy. Ma to służyć jako

Figiel. W kolejnym roku nie udało się

zachęta dla tych uczestników, którzy boją

przeprowadzić tej wersji konkursu z po-

ujawnienia swej niewiedzy. Pytania są

wodu

Jeszcze

bowiem trudne, gdyż każdy może próbo-

w 2004, 2005 i 2008 r. przeprowadzono

wać znaleźć odpowiedzi w książkach lub

usterek

technicznych.

Internecie.

Finał konkursu w gimnazjum w Naratowie (21 maja 2013). Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Górze.

Dotychczas miejscem konkursu była Góra, od 2003 r. zaczęto go urządzać w szkołach w różnych miejscowościach – Wąsoszu, Naratowie, Jemielnie, Czerninie, Sicinach. Towarzystwo Ziemi Górowskiej

zapewniało

bezpłatny

transport

z Góry do danej miejscowości i z powrotem. Wtedy konkursowi zaczęły towarzyszyć wycieczki. 114

Rysunek 1 Zwiedzanie pocysterskiego kościoła w Sicinach (12 maja 2005). Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Górze

Składanie kwiatów pod pomnikiem pomordowanych polskich dzieci w Wąsoszu (18 maja 2011). Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Górze.

Po sprawdzianie pisemnym członkowie

ustawiono stoliki z nazwiskami uczestni-

komisji konkursowej sprawdzali prace,

ków konkursu. Po zakończeniu części pi-

a uczestnicy zwiedzali najbliższą okolicę,

semnej konkursu uczestnicy przesiedli się

najczęściej zabytki, ale nie zawsze, bo

do następnego sektora ze stolikami z po-

zwiedzano też kopalnię gazu czy strażni-

częstunkiem i stolikami dla gości. Był

cę strażacką.

jeszcze jeden wydzielony sektor dla finału

Jednemu z konkursów w Wąsoszu towa-

ustnego.

rzyszyła prelekcja na temat niemieckiego obozu dla polskich dzieci w tej miejsco-

Od jemieleńskiej edycji konkursu wpro-

wości, a po jej zakończeniu wszyscy udali

wadzono poważną zmianę. Organizatorzy

się na cmentarz złożyć kwiaty pod pomni-

uznali, że sprawdzian pisemny jest mało

kiem

emocjonujący, przypomina szkolną kla-

upamiętniającym

zamordowane

dzieci.

sówkę, więc postanowiono wykorzystać

Poza TZG i PCDNiPPP swój wkład w or-

formułę konkursu telewizyjnego „Jeden

ganizację

gospodarze

z dziesięciu”. Najpierw odbywał się etap

obiektu, gdzie był on rozgrywany. W 2011

pisemny, a następnie etap ustny. Udział

r. Zespół Szkół w Jemielnie pod kierun-

dla uczniów szkół podstawowych ograni-

kiem dyrektora Grzegorza Łagody tak do-

czono do etapu pisemnego, ale zwycięz-

brze przygotował salę do konkursu, że

cy, zachowując zdobyte miejsce, mogli

w następnych latach jego rozwiązanie sta-

rywalizować ze swymi starszymi kolega-

rano się wykorzystać. Salę gimnastyczną

mi.

konkursu

mieli

podzielono na kilka sektorów. W jednym 115

konkursu starano się, żeby miejscem wręczania nagród była sesja rady gminy lub Rady Powiatu. Od kilku lat odstąpiono od tego, gdyż były problemy z terminami sesji. Ostatnio laureaci pierwszych miejsc otrzymują tablety. Towarzystwo Ziemi Górowskiej wręczało uczestnikom wydanymi przez siebie książkami (Przeszłość w legendach zaklęta, Skąd przyszliśmy, kim jesteśmy?) czy wydanymi przez starostwo

Uczestnicy konkursu w gimnazjum w Jemielnie (16 maja 2012 ). Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Górze.

(np. album „Powiat górowski dawniej

Finał konkursu w gimnazjum w Jemielnie (16 maja 2012). Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Górze.

Uczestnicy, goście i organizatorzy 20. edycji konkursu (29 maja 2014). Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Górze.

Na czas sprawdzania prac pisemnych

i dziś na starych widokówkach i współ-

i zamiast wycieczki pokazywano prezen-

czesnych fotografiach”).

tację, a wiedzę w niej przekazywaną sprawdzano w finale ustnym. Konkurs był

Konkurs Góra i Ziemia Górowska Moja

tak zorganizowany, że kończył się wrę-

Mała Ojczyzna w 2014 r. odbył się po raz

czeniem nagród.

dwudziesty, toteż jest najstarszym kon-

Nagrody fundują samorządy gminne i sa-

kursem lokalnym w Górze.

morząd powiatowy. Aby podnieść prestiż Kontakt z autorem: mzlobinski@pcdn.edu.pl

116

WIEŚCI Z SIECI

OBECNOŚĆ TREŚCI Z EDUKACJI REGIONALNEJ W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ KSZTAŁCENIA

Urszula Tobolska Anna Kokot-Rutkowska Nauczyciele bibliotekarze Dolnośląska Biblioteka

OGÓLNEGO

Pedagogiczna we Wrocławiu.

na poszczególnych etapach nauczania

Jednym z zadań nauczycieli jest znajo-

wo do pewnych preferencji edukacyjnych

mość podstawy programowej. Warto za-

i może je uwzględniać w tworzonym np.

tem zainteresować się tym dokumentem.

przez siebie programie autorskim.

W podstawie programowej kształcenia ogólnego dla każdego przedmiotu zostały

Nowa podstawa programowa zawiera

określone wymagania edukacyjne. Pod-

również odniesienia do edukacji regional-

stawa programowa jest obowiązkowym

nej i wychowania międzykulturowego.

zestawem celów kształcenia dostosowa-

Wśród zadań wychowawczych formuło-

nym do danego etapu edukacyjnego. Na-

wanych w rozporządzeniu wskazuje się,

uczyciel znajdzie w rozporządzeniu zale-

że w procesie kształcenia ogólnego szko-

cane przez ustawodawcę warunki i spo-

ła ma stać się miejscem przekazu dzie-

sób realizacji treści nauczania. Należy

dzictwa kulturowego, przede wszystkim

pamiętać, że wytyczne tam zawarte to

wspierać ucznia w rozumieniu zachodzą-

jedynie baza. Konkretyzacja treści nau-

cych

czania oraz zaleceń z podstawy powinna

kulturowych, w tym procesów integracji

pojawić się w programach nauczania,

i globalizacji. Od wielu lat te ważne treści

programach wychowawczych szkoły czy

nauczania znajdują swoje miejsce w pod-

programach profilaktycznych dostosowa-

stawie programowej kształcenia ogólne-

nych do potrzeb rozwojowych uczniów

go.

i danego środowiska. Nauczyciel ma pra117

współcześnie

zmian

społeczno-

szczebli powinny szeroko uwzględniać

Istota i cel edukacji regionalnej

tematykę regionalną” 3.

Jeden z autorów zajmujących się zagadnieniem

regionalizacji

Optymizmem napawa fakt, że poznanie

nauczaniu,

źródeł życia każdego człowieka, kultury

Dzierżymir Jankowski, określa edukację

lokalnej i narodowej można i należy reali-

regionalną jako „wprowadzenie jednostek i małych grup społecznych w tradycję

zować od wczesnego dzieciństwa, a po-

i aktualne życie społeczno-kulturalne re-

tem na kolejnych etapach edukacyjnych,

gionu i środowiska lokalnego” 1.

dostosowując metody, formy pracy i treści do odbiorców. Dziecko w toku rozwoju

Zasadniczy cel edukacji regionalnej we-

społecznego kształtuje obraz samego

dług innego autora, Piotra Petrykowskie-

siebie, swój świat wartości, zaczyna także

go, to „ukształtowanie w młodych jednostkach poczucia własnej tożsamości regio-

uwzględniać

spostrzegane

dziedzictwo

nalnej jako postawy zaangażowania się

kulturowe własnej społeczności, mając poczucie identyfikacji z tą społecznością

w funkcjonowanie własnego środowiska

i jej kulturą.

oraz autentycznego otwarcia się na inne społeczności i kultury” 2.

Zamiarem autorek niniejszego artykułu

Nierozerwalny związek kompetencji re-

jest wskazanie na miejsce tematyki zwią-

gionalnych podkreślono w dokumencie

zanej z regionem oraz edukacji regional-

Karta regionalizmu polskiego uchwalonej

nej w podstawie programowej z sierpnia

25 września 1994 roku na V Kongresie Regionalnych Towarzystw

Kultury

2012 r.

Wymagania w tym zakresie zostały okre-

Wrocławiu.

ślone dla wybranych przedmiotów. Znie-

Do pracy przedszkoli i szkół odnosi się

siono ścieżki międzyprzedmiotowe. Nie

punkt 6 ww. dokumentu, w którym zapi-

Karta regionalizmu polskiego. [online]. [Dostęp: 13.08.2014]. Dostępny na www: http://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&sourc e=web&cd=6&ved=0CEYQFjAF&url=http%3A%2F%2 Fmazowsze.hist.pl%2FdlArticle.php%3Ffile%3Dfiles%2FNotatk i_Plockie%2FNotatki_Plockie-r1994-t39n3_%28160%29%2FNotatki_Plockie-r1994-t39n3_%28160%29-s50-52%2FNotatki_Plockie-r1994t39-n3_%28160%29-s5052.pdf&ei=KTjrU_qbA6T17AaToDoAw&usg=AFQjCNELUOEYm2y29R4l04QC26uIOlWJe w&bvm=bv.72938740,d.bGE

sano: „Szczególna rola w podtrzymywaniu i kształtowaniu świadomości lokalnej i regionalnej przypada systemowi edukacji. Programy nauczania szkół wszystkich 1

Por. Jankowski, Dzierżymir. Edukacja regionalna jako czynnik regionotwórczy. W: Regionalizm polski. Red. S. Dądrowski, A. Kociszewski. Ciechanów 1990, s. 107. 2 Petrykowski, Piotr. Edukacja regionalna : problemy podstawowe i otwarte. Toruń 2003. s. 52. 118

oznacza to, że zostało pomniejszone ich

wie, gdzie pracują, czym się zajmują).

znaczenie. Aktualnie nie wybrani, lecz

Poznaje swoją miejscowość (zna jej na-

prawie wszyscy nauczyciele mają po-

zwę, poznaje jej historię, ważniejsze za-

święcać szczególną uwagę edukacji re-

bytki, poznaje legendy związane z miej-

gionalnej. Na ten aspekt chciałabym

scowością i regionem). Przedszkolak zna

zwrócić uwagę 4.

ważniejsze instytucje i orientuje się w rolach społecznych pełnionych przez ważne

Treści edukacji regionalnej w podstawie programowej wychowania przedszkolnego

osoby, np. policjanta czy strażaka. Ważne jest rozwijanie u niego poczucia przynależności narodowej. Dziecko wie, jak na-

W omawianym rozporządzeniu jednym z

zywa się kraj, w którym mieszka, potrafi

celów wychowania przedszkolnego jest

wskazać Polskę na mapie Europy, wie,

„kształtowanie u dzieci poczucia przyna-

z kim sąsiaduje Polska, poznaje ważniej-

leżności społecznej (do rodziny, grupy

sze regiony kraju itp. Zna symbole naro-

rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz

dowe (flagę, godło, hymn państwowy).

postawy patriotycznej” 5.

Wie też, że Polska należy do Unii Euro-

Aby osiągnąć ten cel dziecko zostaje za-

pejskiej, a wszyscy ludzie mają równe

interesowane historią swojej rodziny (wy-

prawa.

mienia imiona i nazwiska osób bliskich,

Zasada spójności edukacyjnej wychowa-

Zainteresowanych odsyłam do poniższych publikacji: Józefowicz, Anna. Region oraz edukacja regionalna w podstawach programowych wychowania przedszkolnego i szkoły podstawowej.[online]. W: Ars inter Culturas 2013, nr 3, s. 105-117. [Dostęp: 13.08.2014]. Dostępny na www: http://aic.apsl.edu.pl/aicnr2/Jozefowicz.pdf. Dzieci w procesie kształtowania postaw kulturowych : przewodnik po ścieżkach edukacji regionalnej, wieloi międzykulturowej : (materiały dla nauczycieli przedszkoli i szkół podstawowych) : praca zbiorowa. Red. Tadeusz Lewowicki, Jolanta Suchodolska. Katowice 2011. ISBN 978-83-7587-530-0. Dzieci i młodzież w procesie kształtowania postaw kulturowych : przewodnik po ścieżkach edukacji regionalnej, wielo- i międzykulturowej : (materiały dla nauczycieli gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych) : praca zbiorowa. Red. Tadeusz Lewowicki, Jolanta Suchodolska. Kraków 2012. ISBN 978-83-7587-532-4. 5 Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego. Załącznik nr 1. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 3.

nia przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej polega na tym, że podstawa programowa określa, jakimi wiadomościami i umiejętnościami mają wykazać się dzieci, kończące wychowanie przedszkolne i podejmujące naukę w szkole podstawowej. Obok wspomnianych wyżej kompetencji dziecko będące na tym etapie nauczania przejawia, w miarę swoich możliwości, zainteresowanie wybranymi zabyt-

119

kami i dziełami sztuki oraz tradycjami

Podstawa programowa edukacji wcze-

i obrzędami ludowymi ze swego regionu 6.

snoszkolnej, realizowanej w formie kształcenia zintegrowanego, została tak opra-

Treści edukacji regionalnej w podstawie programowej dla szkół podstawowych (edukacja wczesnoszkolna)

cowana, aby było wiadomo, jakimi wiadomościami i umiejętnościami dysponuje uczeń kończący klasę I, a potem klasę III.

Podstawa programowa kształcenia ogól-

Uczeń kończący klasę I wie, co wynika

nego dla szkół podstawowych dzieli się na

z przynależności do rodziny, jakie są rela-

dwa etapy edukacyjne: I etap edukacyjny,

cje między najbliższymi, wywiązuje się

obejmujący klasy i-III szkoły podstawowej

z powinności wobec nich.

(edukacja wczesnoszkolna) oraz II etap edukacyjny, obejmujący klasy IV-VI szkoły

Zadania szkoły na tym etapie skupiają się

podstawowej (załącznik nr 2 rozporzą-

na dostarczaniu wiedzy na temat ważnych

dzenia).

dla Polski oraz najbliższego regionu wy-

W rozwoju społecznym „bardzo ważne

darzeń i postaci, rozwijaniu postawy pa-

jest kształtowanie postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji

triotycznej i szacunku do symboli pań-

i kul-

stwowych, rozbudzaniu zainteresowania

tury własnego narodu, a także postawy poszanowania dla innych kultur

przeszłością, korzeniami rodzimej kultury,

i trady-

w tym także tradycją regionu 8.

cji. Szkoła podejmuje odpowiednie kroki w

Uczeń kończący klasę III „identyfikuje się

celu zapobiegania wszelkiej dyskrymina-

ze swoją rodziną i jej tradycjami, podej-

cji” 7.

muje obowiązki domowe i rzetelnie je wy-

Edukacja społeczna w szkole podstawo-

pełnia…”. Jest tolerancyjny wobec osób

wej przygotowuje ucznia przede wszyst-

innej narodowości, tradycji kulturowej itp.

kim do zgodnego współdziałania z rówie-

Rozumie, że ludzie mają równe prawa,

śnikami i dorosłymi.

niezależnie od tego, jak wyglądają i jaką wyznają religię, czy jaki posiadają status społeczny. Zna najbliższą okolicę, jej

ważniejsze obiekty, tradycje oraz wie,

Por. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego. Załącznik nr 1. W: Rozporządzenie ME N z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 6-7. 7 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych. Załącznik nr 2. W: Rozporządzenie MEN z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 10.

Por. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych. I etap edukacyjny: klasy I-III edukacja wczesnoszkolna. Załącznik nr 2. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 14-15. 120

lokalną społeczność. Zna symbole naro-

Treści edukacji regionalnej w podstawie programowej II etapu edukacyjnego (klasy IV-VI szkoły podstawowej)

dowe (barwy, godło, hymn narodowy)

Resort edukacji zakłada się, że wiadomo-

i najważniejsze wydarzenia historyczne;

ści i umiejętności kształtowane na eta-

orientuje się w tym, że są ludzie szcze-

pach poprzednich będą powtarzane i po-

gólnie zasłużeni dla miejscowości, w któ-

głębiane na dalszych etapach kształcenia.

w jakim regionie mieszka; uczestniczy w wydarzeniach organizowanych przez

rej mieszka, dla Polski i świata .

Jest to ważne założenie, gdyż wiadomości i umiejętności ukształtowane w kla-

W kształtowanie świadomości regionalnej

sach I-III szkoły podstawowej stanowią

wśród uczniów kształcenia zintegrowane-

bazę i punkt wyjścia do nauki w klasach

go wpisuje się również edukacja przyrod-

IV-VI szkoły podstawowej.

nicza. Podczas tych zajęć uczeń poznaje różne typy polskiego krajobrazu oraz wy-

Umiejętność kształtowania u dzieci po-

mienia rośliny i zwierzęta wybranych re-

czucia przynależności społecznej (do ro-

gionów Polski. Jest to doskonała okazja

dziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty na-

do poszerzenia wiedzy o przyrodniczych

rodowej) oraz postawy patriotycznej zo-

walorach własnej „małej ojczyzny”. W za-

stała opisana w podstawie programowej

kresie czynności przyswajanych podczas

większości przedmiotów II etapu eduka-

edukacji muzycznej uczeń powinien śpie-

cyjnego, choć w różnym zakresie. Jako

wać z pamięci hymn narodowy, znać pod-

pierwszy przedmiot wymieniono język

stawowe kroki i figury krakowiaka, polki

polski, gdzie uczeń „(…) w kontakcie z

oraz innego tańca ludowego. Nauczyciel

dziełami kultury kształtuje hierarchię war-

realizujący edukację plastyczną pomaga

tości, swoją wrażliwość, gust estetyczny,

uczniowi określić jego przynależność kul-

poczucie własnej tożsamości i postawę

turową poprzez kontakt z wybranymi dzie-

patriotyczną”

łami sztuki, zabytkami znajdującymi się w

nonie lektur w ramach edukacji regional-

jego lokalnym środowisku.

nej powinny znaleźć się baśnie, legendy

. W zaproponowanym ka-

i inne teksty wprowadzające w tematykę 9

Por. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych. Treści nauczania – wymagania szczegółowe na koniec klasy III szkoły podstawowej. Załącznik nr 2. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 21.

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych. II etap edukacyjny: klasy IV-VI. Język polski. Załącznik nr 2. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 29. 121

regionu i krąg kultury europejskiej. Na za-

Podczas lekcji poświęconych „małej oj-

jęciach z muzyki uczeń „określa i rozpo-

czyźnie”

znaje charakterystyczne cechy polskich

uwzględniając

tańców narodowych (poloneza, mazura,

kulturową. Dowiaduje się, gdzie w ich naj-

kujawiaka i oberka)” oraz „(…) wykonuje

bliższej okolicy mieści się siedziba władz

kroki, figury i układy taneczne poloneza

lokalnych, w jaki sposób jest powoływana

i krakowiak, tańców ludowych (szczegól-

i jaki ma zakres działań.

nie własnego regionu…”. Z kolei w tre-

Poznając zagadnienia dotyczące ojczyzny

ściach nauczania z plastyki odnajdziemy

uczeń wymienia i tłumaczy znaczenie

zapis, w którym uczeń „określa swoją

najważniejszych świąt narodowych, sym-

przynależność kulturową poprzez kontakt

boli państwowych i miejsc ważnych dla

z wybranymi dziełami sztuki, zabytkami

pamięci

i tradycją w swoim środowisku lokalnym

o mniejszościach narodowych i etnicz-

i regionalnym, a także uczestniczy w życiu

nych żyjących w Polsce a na wybranych

kulturalnym tego środowiska” 11.

przykładach opisuje ich kulturę i tradycje

Poza tym modułem (gdzie mimo wszystko

oraz wymienia miejsca największych sku-

znajdziemy niewiele treści z regionali-

pisk Polaków na świecie.

zmu), najwięcej materiału mieszczącego

Szkoła dostarcza też uczniom znajomości

się w ramach edukacji regionalnej, poja-

zagadnień dotyczących państwa (tj. de-

wia się w kilku punktach wymagań

mokratyczny charakter państwa polskie-

przedmiotu historia i społeczeństwo. Do-

go, wolne wybory, wolność słowa, organy

tyczą one refleksji nad sobą i otoczeniem

władzy w Polsce, wybrane prawa dziecka)

społecznym. Uczeń potrafi m.in. wyjaśnić

itp. Dalej jest to wiedza odnosząca się do

znaczenie rodziny w życiu (wiem, czym

społeczeństwa,

jest kultywowanie tradycji i gromadzenie

znaczenie pracy w życiu człowieka i do-

pamiątek rodzinnych), wskazuje przykłady

strzega jej społeczny podział. Opisuje

praw i obowiązków przysługujących po-

różne grupy społeczne, wskazując ich role

szczególnym jej członkom.

w społeczeństwie. W zakresie wiedzy

uczeń

dokonuje tradycję

narodowej.

gdzie

Uczy

jej

opisu,

historyczno-

się

także

uczeń wyjaśnia

o wspólnocie europejskiej uczeń potrafi opowiadać o uczestnictwie Polski we 11

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych. II etap edukacyjny: klasy IV-VI. Muzyka. Plastyka. Załącznik nr 2. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 35-37.

wspólnocie europejskiej, używając pojęć: Unia Europejska, europejska solidarność, 122

stosunki międzynarodowe oraz rozpoznać

zjum. Przykładowo elementy edukacji re-

symbole unijne: flagę i hymn Unii Euro-

gionalnej mają realizować wszyscy na-

pejskiej 12.

uczyciele w ramach prowadzonych przez

Przedmiot Wychowanie do życia w rodzi-

siebie zajęć.

nie realizuje treści ukazujące wartość rodziny, a w nim bardzo ważne znaczenie

Treści edukacji regionalnej w podsta-

ma przekaz wartości i tradycji w rodzinie.

wie programowej kształcenia ogólnego

Treści realizowane na przedmiocie Język

dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjal-

mniejszości

etnicznej

nych, których ukończenie umożliwia

wskazują zna znaczenie świadomości

uzyskanie świadectwa dojrzałości po

własnego dziedzictwa narodowego lub

zdaniu egzaminu maturalnego.

narodowej

lub

etnicznego. Po ukończeniu szkoły podstawowej uczeń zwłaszcza

kontynuuje kształcenie ogólne na III i IV

uczniów z upośledzeniem umysłowym w

etapie edukacyjnym. III etap edukacyjny

stosunku

uczniów,

okres

realizowany jest w gimnazjum, zaś IV

kształcenia w szkole podstawowej, a na-

etap edukacyjny w szkole ponadgimna-

stępnie w gimnazjum (załącznik nr 3 pod-

zjalnej.

stawy programowej), działania edukacyj-

zapewniają wspólny zasób wiedzy w za-

ne są ukierunkowane na zaspokajanie

kresie podstawowym. Dodatkowo na IV

specyficznych potrzeb edukacyjnych tych

etapie edukacyjnym możliwe jest kształ-

uczniów, odpowiednio do ich możliwości

cenie ucznia w zakresie rozszerzonym

psychofizycznych. Przy ustalaniu kierun-

o istotnie szerszych wymaganiach w sto-

ków pracy z uczniem należy uwzględniać

sunku do zakresu podstawowego.

stopniu

znacznym,

przez cały

III i IV etap edukacyjny łącznie

indywidualne tempo rozwoju ucznia. Z tego względu podstawa programowa nie

W podstawie programowej kształcenia

wyróżnia odrębnych celów, zadań ani tre-

ogólnego dla gimnazjów i szkół ponad-

ści nauczania dla kolejnych etapów edu-

gimnazjalnych (załącznik nr 4), wśród po-

kacyjnych w szkole podstawowej i gimna-

winności szkoły dotyczących rozwoju społecznego uczniów wymienia się „kształto-

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych. II etap edukacyjny: klasy IV-VI. Historia i społeczeństwo. Załącznik nr 2. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 38-39.

wanie postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji i kultury własnego 123

narodu, a także postawy poszanowania

kontekście kształtowania swojej tożsamo-

dla innych kultur i tradycji” 13.

ści [ucznia]” 14.

Szkoła podejmuje odpowiednie kroki, by

Analizując ten sam punkt z treści naucza-

przygotować i wprowadzić młodego czło-

nia na IV etapie edukacyjnym (tj. Wartość

wieka do roli aktywnego, odpowiedzialne-

i wartościowanie) uczeń „dostrzega obec-

go współgospodarza regionu i kraju oraz

ne w utworach literackich oraz innych tek-

uczestnika życia wspólnoty europejskiej

stach kultury wartości narodowe i uniwer-

(poprzez

salne, a także dostrzega w świecie kon-

umożliwienie

zdobywania

wszechstronnej wiedzy o własnym regio-

flikty wartości…” 15.

nie). Szkoła czyni też starania by zapo-

Treści nauczania z języka obcego nowo-

biegać wszelkiej dyskryminacji. Uczeń

żytnego na III etapie edukacyjnym podają,

uczy się szanować prawo innych do od-

że uczeń poznaje „elementy wiedzy o kra-

miennego zdania, sposobu zachowania,

jach obszaru nauczanego języka oraz

obyczajów i przekonań, jeżeli nie stano-

o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kon-

wią one zagrożenia dla innych ludzi; prze-

tekstu międzykulturowego oraz tematyki

ciwstawia się przejawom dyskryminacji.

integracji europejskiej” 16.

Wymagania dotyczące różnych aspektów

Na III etapie edukacyjnym na przedmiocie

edukacji regionalnej znajdują się na wielu

historia uczniowie „sytuują wydarzenia,

przedmiotach III etapu edukacyjnego.

zjawiska i procesy historyczne w czasie

Treści programowe z nauczania języka

(…), dostrzegają zmiany w życiu społecz-

polskiego w punkcie 3. Świadomość języ-

nym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i

kowa, uwzględniają rozpoznawanie przez

cywilizacyjnym”

. Gimnazjalista poznaje

ucznia cech kultury i języka swojego regionu. Z kolei w punkcie 4. Wartość i wartościowanie

uwzględniają

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (…). III i IV etap edukacyjny. Załącznik nr 4. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 80. 15 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (…). III i IV etap edukacyjny. Załącznik nr 4. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 86. 16 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (…). III i IV etap edukacyjny. Załącznik nr 4. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 90. 17 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (…). III i IV etap edukacyjny. Załącznik nr 4. W: Rozporządzenie Mini-

dostrzeganie

przez ucznia „zróżnicowania postaw społecznych,

obyczajowych,

narodowych,

religijnych, etycznych, kulturowych i w ich

nowe zjawiska kulturowe, w tym narodzi-

obecnie w Polsce. Przedstawia przysługu-

ny kultury masowej i przemiany obycza-

jące im prawa, a na podstawie samo-

jowe 18. Na IV etapie edukacyjnym wiedza

dzielnie zebranych materiałów charakte-

ucznia z zakresu omawianej edukacji na

ryzuje jedną z tych grup. Wyjaśnia, co to

tym samym przedmiocie wiedza jest uzu-

jest Polonia i w jaki sposób Polacy żyjący

pełniana o „zmiany kulturowe i społeczne

za granicą podtrzymują swoją więź z oj-

po II wojnie światowej oraz (…) etapów

czyzną. Do zadań szkoły pod tym wzglę-

rozwoju Unii Europejskiej” 19.

dem należy przekazanie uczniom wiedzy z zakresu integracji europejskiej i Polski

Ustawodawca uznał, że najwięcej treści

w Unii Europejskiej 20.

dotyczących życia społecznego i współ-

Ten sam przedmiot, tj. wiedza o społe-

czesnego społeczeństwa polskiego znaj-

czeństwie na IV etapie edukacyjnym

dzie się na zajęciach z wiedzy o społe-

w zakresie

czeństwie. Pojawiają się takie obszary

uczniowi wiedzy nt. wspólnoty lokalnej,

dostarcza

naród

narodowej, europejskiej i globalnej. Celem

i mniejszości narodowe. Celem edukacyj-

tych zajęć jest kształtowanie postaw za-

nym jest wspomaganie ucznia w rozumie-

angażowania w działania obywatelskie.

niu, co oznacza być Polakiem (lub człon-

Ponadto uczeń zaznajamia się z prawami

kiem innej wspólnoty narodowej) i czym

człowieka i poznaje sposoby ich ochrony.

tematyczne,

jak:

patriotyzm,

podstawowym

obywatelstwo różni się od narodowości. Uczeń potrafi też wyjaśnić wielonarodowe

Ciekawe jest, że na III etapie edukacyj-

tradycje Polski, wie, jaki wpływ na kształ-

nym treści z edukacji regionalnej realizo-

towanie narodu mają wspólne dzieje, kul-

wane są też na przedmiocie geografia. Tu

tura, język i tradycja. Wymienia mniejszo-

ustawodawca wyznaczył jako główny cel

ści narodowe i etniczne oraz grupy mi-

kształtowanie

grantów (w tym uchodźców) żyjących

w sobie ciekawość świata poprzez zainte-

postaw.

Uczeń

rozwija

resowanie własnym regionem, Polską,

stra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 128. 18 Por. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (…). III i IV etap edukacyjny. Załącznik nr 4. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 134. 19 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (…). III i IV etap edukacyjny. Załącznik nr 4. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 138.

Europą i światem. Ma świadomość wartości i poczucie odpowiedzialności za śro20

Por. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (…). III i IV etap edukacyjny. Załącznik nr 4. Treści nauczania – wymagania szczegółowe W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 150-154. 125

dowisko przyrodnicze i kulturowe własne-

Etyka na III etapie edukacyjnym proponu-

go regionu i Polski. Kształtuje postawy

je „poznanie specyficznych norm i warto-

patriotyczne i poczucie tożsamości (lokal-

ści leżących u podstaw działalności pu-

nej, regionalnej, narodowej) przy jedno-

blicznej w szkole (samorząd uczniowski),

czesnym poszanowaniu innych narodów

społeczności lokalnej i państwie demokra-

i społeczności - ich systemów wartości

tycznym (…)” 24.

i sposobów życia 21.

Na przedmiocie plastyka (III etap eduka-

Tematy poruszane z zakresu edukacji re-

cyjny) wymienia się uczestnictwo ucznia

gionalnej na przedmiocie, jakim jest wy-

w kulturze poprzez kontakt z zabytkami

chowanie do życia w rodzinie ukazują

i dziełami sztuki współczesnej, w poczuciu

wartości rodziny w życiu osobistym czło-

związku z tradycją narodową i europej-

wieka, m.in.: przekaz wartości i tradycji

skim dziedzictwem kultury oraz docenia-

niu [przez ucznia] dorobku innych kręgów

rodzinie,

wspólnego

świętowania

i spędzania wolnego czasu, a także zna-

kulturowych 25.

czenia więzi rodzinnych, związków uczu-

Przedmiot wiedza o kulturze funkcjonuje

ciowych i innych relacji w rodzinie, jak:

na IV etapie edukacyjnym (w zakresie

konflikty i ich rozwiązywanie

. Wycho-

podstawowym). Wśród wymagań szcze-

wanie do życia w rodzinie na IV etapie

gółowych oczekuje się od ucznia, że bę-

edukacyjnym (w zakresie podstawowym)

dzie znał i wskazywał „relacje miedzy kul-

dotyczy tożsamości i wielowymiarowości

turami: lokalną, regionalną, narodową

człowieka oraz tolerancji wobec odmien-

i europejską,

ności kulturowych, etnicznych, religijnych,

w konkretnych dziełach sztuki i prakty-

seksualnych 23.

kach kultury 26.

Por. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (…). III i IV etap edukacyjny. Załącznik nr 4. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 175. 22 Por. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (…). III i IV etap edukacyjny. Załącznik nr 4. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 268. 23 Por. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (…). III i IV etap edukacyjny. Załącznik nr 4. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 270.

ujawniające

się

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (…). III i IV etap edukacyjny. Załącznik nr 4. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 271. 25 Por. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (…). III i IV etap edukacyjny. Załącznik nr 4. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 116. 26 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (…). III i IV etap edukacyjny. Załącznik nr 4. W: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie…, s. 111. 126

Szkoła ma obowiązek zadbać o wszech-

- podstawie programowej dla klas I – III

stronny rozwój każdego ucznia, dlatego

(załącznik

rozporządzenia)

na III i IV etapie edukacyjnym proponuje uczniom przedmioty uzupełniające. Histo-

Głównym celem zmian w zakresie wy-

ria

i społeczeństwo jako przedmiot

chowania przedszkolnego jest wprowa-

uzupełniający na IV etapie edukacyjnym

dzenie obowiązkowej, bezpłatnej nauki

wyznacza sobie za cel wzbudzenie wśród

języka obcego dla wszystkich dzieci ko-

uczniów

przeszłością.

rzystających z wychowania przedszkolne-

Celem zajęć jest poszerzenie wiedzy z

go. Będzie to możliwe dzięki dodaniu do

zakresu historii z elementami wiedzy o

podstawy programowej nowego obszaru

społeczeństwie

kulturze.

"Przygotowanie dzieci do posługiwania się

Uczeń analizuje, na wybranych przykła-

językiem obcym nowożytnym". Treści no-

dach, współczesne społeczeństwa wielo-

wego obszaru, jeśli tak zdecyduje dyrek-

kulturowe 27.

tor przedszkola, będą mogły być realizo-

zainteresowania

wiedzy

wane już od 1 września 2014 r. Natomiast Aneks

obowiązek w tym zakresie od 1 września

Minister Edukacji Narodowej Joanna Klu-

2015 r. zostanie wprowadzony w stosun-

zik – Rostkowska dnia 30 maja 2014 roku

ku do dzieci pięcioletnich, a od 1 września

podpisała rozporządzenie Ministra Edu-

2017 r. w stosunku do wszystkich dzieci

kacji Narodowej zmieniające rozporzą-

korzystających

dzenie w sprawie podstawy progra-

szkolnego.

mowej

przedszkolnego

Ponadto, do podstawy programowej wy-

oraz kształcenia ogólnego w poszcze-

chowania przedszkolnego – na wniosek

gólnych typach szkół.

Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Na-

wychowania

z wychowania przed-

rodowych i Etnicznych - dodano obszar Rozporządzenie to wprowadza zmiany w:

„Przygotowanie do posługiwania się języ-

- podstawie programowej wychowania

kiem mniejszości narodowej lub etnicznej

przedszkolnego (załącznik nr 1 do rozpo-

lub językiem regionalnym dzieci należą-

rządzenia)

cych do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się

językiem regionalnym, o których mowa w ustawie z dnia 6 stycznia 2005 r. 127

o mniejszościach narodowych i etnicz-

wadzona zmiana spowoduje, że decyzję

nych oraz o języku regionalnym”.

o tym, ile czasu uczniowie poświęcą na

Jednocześnie przepisy nowego rozporzą-

opanowanie wiadomości i umiejętności

dzenia stanowią, że od 1 września 2014 r.

z poszczególnych obszarów podstawy

podstawa

wychowania

programowej edukacji wczesnoszkolnej

przedszkolnego realizowana będzie rów-

będzie podejmował wyłącznie nauczyciel.

nież w ośrodkach umożliwiających dzie-

Wprowadzono również zmiany w zaleca-

ciom z upośledzeniem umysłowym z nie-

nych warunkach realizacji podstawy pro-

pełnosprawnościami sprzężonymi realiza-

gramowej, dotyczące organizacji procesu

cję obowiązku rocznego przygotowania

edukacyjnego w klasach I-III szkoły pod-

przedszkolnego. Doprecyzowano również,

stawowej.

programowa

że wobec dzieci niepełnosprawnych wychowanie przedszkolne dostosowuje się

Zmiany mają na celu:

do ich możliwości psychofizycznych i ko-

•

munikacyjnych oraz tempa rozwoju psy-

ków dydaktycznych, tempa realizacji tre-

chofizycznego.

ści nauczania oraz czasu trwania po-

dostosowanie metod nauczania, środ-

szczególnych zajęć edukacyjnych Celem zmian w podstawie programowej

do możliwości dzieci,

edukacji wczesnoszkolnej jest szersze niż

•

dotychczas dostosowanie przebiegu pro-

edukacyjnych w systemie 45-minutowych

cesu edukacji do indywidualnych możli-

lekcji (z zachowaniem ustalonego z dyrek-

wości i potrzeb najmłodszych uczniów.

torem szkoły tygodniowego i dziennego

Aby zrealizować ten cel zaproponowano,

czasu pracy danego oddziału),

między innymi, rezygnację z wyodrębnie-

•

nia wykazu wiadomości i umiejętności,

liwości ucznia - monitorowanie przez na-

które powinien posiadać uczeń kończący

uczyciela tego, ile czasu zajmuje uczniowi

klasę i szkoły podstawowej. Funkcjonują-

odrobienie tzw. prac domowych; współ-

ce dotychczas, w tym zakresie, rozwiąza-

praca z rodzicami w tym zakresie,

nie często stanowiło utrudnienie dla na-

•

uczycieli w dostosowaniu procesu eduka-

z zajęć świetlicowych możliwości i warun-

cyjnego do potrzeb i możliwości rozwijają-

ków do odrabiania prac domowych.

cych się w różnym tempie dzieci. Wpro128

odejście od przeprowadzania zajęć

dostosowanie prac domowych do moż-

stworzenie dzieciom korzystającym

Zgodnie ze zmianami w rozporządzeniu

Źródło powyższej informacji:

podstawą nauczania w klasach I – III

http://www.men.gov.pl/index.php/aktualno

szkoły podstawowej powinna być różno-

sci/wizyty-krajowe-i-zagraniczne-

rodna działalność dziecka wynikającą

ministra/1128-zmiany-w-podstawie-

z jego potrzeb i możliwości rozwojowych.

programowej-ksztalcenia-ogolnego

Zmiany w zakresie edukacji wczesnoszkolnej wejdą w życie od 1 IX 2014 r. Kontakt z autorami: u.tobolska@wroclaw.dbp.wroc.pl a.rutkowska@wroclaw.dbp.wroc.pl

129