Diabetes Info 6/2022

Bedankt aan alle spelers van de Nationale Loterij.

Dankzij hen kan de Diabetes Liga jullie blijven ondersteunen met praktische tips en advies om gezond in het leven te staan. Jij speelt toch ook?

DE DIABETES LIGA IS NA 80 JAAR NOG STEEDS RELEVANT

De historisch warme zomer zit erop en een natte herfst is al een feit. De actualiteit stoft ons vakantiegevoel af en drukt ons met de neus weer op de alledaagse feiten. Wapengekletter dichtbij en een opflakkerende coronavlaag doet ons beseffen wat waardevol en relevant is: respect voor elkaar, samenzijn met je dierbaren en je belangeloos inzetten voor wat je nauw aan het hart ligt, bijvoorbeeld.

Op 8 oktober van dit jaar vierden we samen met jullie in Technopolis te Mechelen ons 80 jaar bestaan. Acht decennia al informeert, mobiliseert en verdedigt de Diabetes Liga de maatschappij, de sympathisanten en alle belanghebbenden over en voor het recht om volop te leven met diabetes. We houden de vinger aan de pols, stimuleren wetenschappelijk onderzoek en komen op voor de belangen van alle personen met diabetes. 80 jaar lang reeds vervullen we de rol van informeren, connecteren, mobiliseren en ook in de toekomst willen we relevant blijven, omdat dit ons helpt om antwoorden te bieden op de vragen waarmee personen met diabetes, hun omgeving en de zorgprofessionals zitten en waarmee ze dagelijks geconfronteerd worden.

Dat we effectief relevant zijn, is je misschien opgevallen toen we op 26 september ons veel opgemerkte persbericht vrijgaven als de startschot voor de najaarscampagne naar aanleiding van Wereld Diabetes Dag (14/11). Slechts tien dagen daarvoor openden we feestelijk ons nieuw kantoor in aanwezigheid van onze partners en leden waarbij we opriepen om gebruik te maken van dit Open Huis. Je kan er hier alvast meer over lezen.

We hebben in dit magazine alle registers opengetrokken om er weer een vlot leesbaar geheel van te maken met allerhande interessante onderwerpen als, hoe voorkom ik een hypo achter het stuur? Wat mag wettelijk en wat niet? We zoemen hard in op diabetes type 1 met artikels over hoe men het risico op type 1 wenst op te sporen en te behandelen. Ervaringsdeskundige Loes Heijmans beschrijft welke 42 factoren je bloedglucose beïnvloeden, tweeënveertig! Er is een interessant overzicht van de behandeling bij kinderen en jongeren met diabetes type 1 en ga zo maar door.

We nemen afscheid van de stripreeks ‘suikerstories’ van Kevin Deprez die al sinds 2017 in ons magazine verschijnt en tot slot roepen we op – hoe kan het ook anders in deze tijd van het jaar? – om je lidmaatschap te vernieuwen en willen we jullie aanmoedigen om vrienden en sympathisanten over de streep te trekken om alsnog lid te worden. Om dit alles wat makkelijker te maken pakken we graag uit met een nieuwe reeks aantrekkelijke ledenvoordelen om van te smullen.

Ik ben verheugd om samen met jullie deze jubileumeditie te mogen doornemen en wens jullie een inspirerende en fijne leeservaring toe.

Met warme groeten, Arnout Wouters Algemeen Directeur Diabetes Liga vzw

“WE LEREN ZELFSTANDIG ZIJN, EN OP EEN GOEDE MANIER GEZOND BLIJVEN.”

In De Haan vangt het Zeepreventorium jongeren op met chronische revalidatienoden. Drie van hen – Lilly, Yliaz en Aziz – schuiven aan voor een tête-à-tête(s) waarin ze zeer open maar ook opvallend veeleisend zijn. Voor zichzelf in de allereerste plaats.

YLIAZ

TÊTE-À-TÊTE

“Diabetes? Had ik diabetes toen ik hier aankwam? Dat wist ik niet. Of ik was het al vergeten.” De reactie van Aziz (17) illustreert dat de jongeren die aan dit gesprek deelnemen een hele stapel uitdagingen op hun bord hebben liggen. Diabetes (voor Aziz) of insulineresistentie (zoals bij Yliaz) staan niet noodzakelijk op nummer één. Zich opnieuw goed voelen, vertrouwen krijgen en over meer mogelijkheden beschikken wel.

Aziz: “Ik woog op een bepaald moment 131 kilo en ik kon telkens snel niet meer in nieuwe kleren. Ik was op een paar maanden echt veranderd, maar ik wil echt weer meer dingen kunnen doen.” Yliaz: “Ewel, ik ook. Meer met de rest kunnen meedoen en niet langer het buitenbeentje zijn. En: deftig meedoen. Op het gewicht mogen we hier van de dokter niet te hard focussen. Gezonder worden, dat is het doel. Een gezondere levensstijl aanhouden ook. Ik woog 135 kilogram en ik moest bij de opwarming tijdens de les LO vaak al afhaken. Het gaat ook over meer zin hebben in dingen. Me anders voelen dan anderen wil ik eigenlijk niet. Het gewicht is geen leuk getal om te zien én het is niet gezond. Nu valt het eigenlijk relatief nog mee maar op termijn komt zoiets niet goed. En nu is of was zo’n beetje de laatste kans om daar nog iets aan te doen, denk ik. Nog een jaar wachten, betekent dat ik hier niet meer terechtkan en ik heb echt wel hulp nodig. Thuis probeerde ik al even om alles weer onder controle te krijgen, maar dat verliep moeilijk.”

Vanaf wanneer wordt het te veel? Yliaz: “Ik wou al langer komen maar dat kon niet. Financieel ook. Ik heb hier als eens verbleven toen ik 13 jaar oud was. Na mijn eerste verblijf heeft mijn mama lang

afbetaald. Het is toen een tijd goed gegaan, maar de laatste maanden begon ik me weer echt slecht te voelen. En alsmaar slechter.

Het gevoel dat mijn familie zich voor mij begon te schamen, werd sterker. Ze leken zich niet meer comfortabel te voelen in mijn gezelschap dus dacht ik: nu moet het, anders is het te laat. Op een bepaald moment kan je ook niet meer lopen, bewegen, mee met het leven. Daar had ik schrik voor.”

Aziz: “Ik was bang om hartproblemen te krijgen. Te veel vet rond je hart kan een probleem zijn. Ik denk niet dat ik dat al had, maar ik kon op school niet meer volgen. Na een minuut of vier lopen, stond ik al aan de kant tijdens de Coopertest.”

Lilly: “Hier moeten we die ook doen, ja. In het begin van de opname, het midden en op het eind nog een keer. Verbetering is op verschillende manieren te meten, ook naast de weegschaal.”

Lilly, Yliaz en Aziz verblijven op het ogenblik van dit gesprek een aantal maanden in het Zeepreventorium De Haan. Ze zitten er in dezelfde leefgroep. Lilly en Yliaz komen uit Antwerpen, Aziz is West-Vlaming.

Obesitas is de hoofdreden voor hun verblijf. Bij Yliaz (insulineresistentie) en Aziz (diabetes) kwamen daar –onder meer – diabetesgerelateerde aandoeningen of risico’s bij.

Samen en begeleid door een multidisciplinair team werken ze aan een gezondere levensstijl, meer inzicht, andere gewoonten en hernieuwd vertrouwen. Ze doen dat onder het deskundige medische toezicht van dokter Ellen Dupont.

“OVERGEWICHT IS IETS WAT JE VAAK OOK DOORGEEFT. ALS JE ZELF EEN SLECHTE LEVENSSTIJL HEBT, KAN JE NIEMAND EEN GOEDE LEVENSSTIJL AANLEREN.”

of gewoon eten en dat was het. Vaak uit gewoonte. Ik had niet eens honger. Nu merk ik dat ik tijdens het weekend niet game. Hier eten we drie keer per dag, met een stuk fruit en in de zomer een waterijsje tussendoor en eigenlijk ben ik daarmee net zo tevreden.”

Yliaz: “Naar de absolute getallen mogen we niet te veel kijken. Dat zeggen ze hier vaak. Niet de getallen zijn belangrijk, wel de levensstijl, de gezondheid, de manier waarop we in het leven staan. Soms gaat het niet snel genoeg – zeker niet als je enkel naar de weegschaal kijkt – en dan is het belangrijk om daar nog eens op gewezen te worden.”

Aziz: “Het is ook belangrijker dat je begrijpt hoe je thuis verder kan. Meer dan dat je hier snel 60 kilo kwijtspeelt, die je dan later toch terugkrijgt. Dan val je beter 20 kilo af en leer je hoe je dat thuis zelfstandig verder kan zetten. Als je ’s middags op restaurant moet, eet dan ’s morgens een boterham minder. Je moet het begrijpen en er leren aan denken. Anders lukt het niet. Ik praat daarom graag met mijn diëtiste. Mag ik dit eten? Hoeveel? Mag ik bij mijn slaatje een vinaigrette maken, en wat mag daarin? Als ik dat niet weet, doe ik er gewoon mayonaise bij. Vroeger haalde ik frietjes uit de frituur, nu weet ik dat een aardappel in de oven met kruiden net zo lekker is en veel gezonder.

We krijgen hier kookles. Vroeg of laat staan we op eigen benen dus weten hoe je best met eten omgaat, is belangrijk. Ook voor later.”

EEN LEVEN LANG OPLETTEN

Yliaz: “We gaan hier sowieso ons hele leven mee bezig moeten zijn.”

Aziz: “Ik vind wel dat een diëtiste je niet alles mag afnemen. Een keer naar de bioscoop gaan met vrienden en daar popcorn eten, moet kunnen.”

Yliaz: “Zolang je weet dat je voldoende beweging moet hebben. Actief zijn, op een realistische manier. Elke dag gaan voetballen bij een club is teveel van het goede. Ze leren ons hier dat je niet altijd de wildste dingen moet doen om actief te blijven. Je kan gewoon gaan wandelen, of niet tot 12 uur in je bed liggen om dan in je zetel te gaan zitten. Thuis deed ik dat wel. Uitslapen, eten maken en in de zetel liggen gamen of televisie kijken.”

Aziz: “Gamen! Ik vond mezelf niet té dik maar ik deed gewoon niks. Gamen, eten halen

Yliaz: “Hier ben je vooral meer bezig. Ik at vroeger vaak uit verveling. Gewoon, om iets te doen. De voorbije weekends heb ik weinig in de zetel gezeten … Ik ben actiever, en altijd wel bezig geweest. Desnoods alleen, in de tuin, met een bal.”

Aziz: “Bij mij lukt het beter als ik bij mijn moeder ben. De ligging is daar beter, in de natuur. Ik kan daar mooie wandelingen doen. Een veggieburger mag van de diëtiste. Dan doe ik daar een slaatje bij met een zelfgemaakt sausje en ik zorg voor voldoende beweging.

Een wandelingetje bijvoorbeeld: twintig minuten naar de winkel om die salade. Veel kleine doelstellingen zijn voor andere mensen minder belangrijk: in meer kleren passen, leuke dingen doen met vrienden, deelnemen aan een gekke fietstocht op kamp. Ik ben bijvoorbeeld niet mee geweest op kamp omdat het te ver fietsen was. Nu zou ik dat wel kunnen.”

Yliaz: “Eigenlijk is het de optelsom van veel kleintjes die voor een groot resultaat zorgen. Samen hebben die impact. Je mag nog eten hé.“

TÊTE-À-TÊTE

Aziz: “Ik besef bovendien dat ik ongezond veel duurder leefde dan nu. Snoep, chips, frieten, het is allemaal duur. Al koop ik nu wel weer liever kleren omdat ik een kleinere maat heb.”

Yliaz: “Kleiner is beter voor je zelfbeeld. Ik haatte het vroeger of te gaan winkelen. Nu wissel ik vaker af, kan ik andere dingen dragen, voel ik me beter … Je krijgt hier een soort van nieuw leven. Tijdens mijn eerste verblijf hier had ik het lastiger met verleidingen. In de week deed ik het goed maar in het weekend ‘beloonde’ ik mezelf voor die goede week. Deze keer heb ik daar minder last van. Echt frieten gaan eten of zo, dat is er niet bij nu. Ik wil het ook zelf deze keer, en dat was de vorige keer minder het geval.”

Aziz: “Ik doe dit voor mezelf. En voor mijn kinderen later. ‘Later’ hé. Nu niet. Maar zelf kunnen koken, gezond en lekker, dat wil ik wel. Overgewicht is iets wat je vaak ook doorgeeft. Als je zelf een slechte levensstijl hebt, kan je niemand een goede levensstijl aanleren.”

STRAKKE DAGPLANNING EN STRUCTUUR

Lilly zwijgt tot hiertoe vooral en beperkt zich vooral tot bevestigend knikken. Ze is akkoord met wat haar twee kompanen vertellen, maar “met die twee tettergatten hier … ik krijg er niks tussen.” Aziz en Yliaz kijken elkaar aan en zwijgen.

Lilly: “Tot in het eerste middelbaar was ik altijd vrij mager. Toen kreeg ik wat mentale problemen en de medicatie die ze me voorschreven maakte me dik. Na een programma in het kinderziekenhuis in Wilrijk volgden er een aantal testen waaruit bleek dat mijn lever vervet was. De keuze om naar hier te komen, is de mijne. Mama en papa stonden er niet echt achter omdat ik helemaal niks volhoud.”

Dokter Ellen Dupont – die het gesprek aan de zijlijn volgt – onderbreekt even: “Vroeger!”

Lilly: “Vroeger hield ik niks vol, ja (lacht). Uiteindelijk mocht ik naar hier komen en nu ben ik blij dat ik hier ben. De weekenden gaan goed. Ook de achterliggende problemen die het gewicht mee bepalen en beïnvloeden, krijgen aandacht.”

Hoe ziet een dag in het Zeepreventorium er eigenlijk concreet uit? Opstaan om vijf uur en door het koude water de zee in …?

Lilly kijkt naar haar twee collega’s, die nu natuurlijk blijven zwijgen. “Nee, en uit de douches komt wel degelijk warm water.”

De jongeren staan – in vakantiemodus –zowat rond de klok van 8.30 uur op. Ze ontbijten en wisselen vrije tijd af met blokken zelfzorg – “douchen, aankleden, tanden poetsen, er goed uitzien, eventueel nieuwe kleren aantrekken” – en actieve of minder actieve tijdsbesteding.

Yliaz: “Die optie is er omdat we allemaal op andere punten in ons traject staan. We doen dat tot een uur of elf en daarna blijven we buiten of gaan we naar boven. Na het middagmaal mogen we in tegenstelling tot ’s morgens niet meteen terug naar buiten maar houden we een uurtje platte rust: dutje doen, even rusten. Tot 13 uur blijven we sowieso allemaal aan tafel zitten. In de namiddag staan opnieuw activiteiten gepland, weer vrije tijd en eventuele afspraken. Iedereen heeft elke dag eigen dingen te doen en volgt voor een stuk zijn of haar individuele schema. Om 18.30 uur blijven we allemaal samen aan tafel zitten. Daarna spelen we buiten en kunnen we met andere leefgroepen voetballen of zo. Om 21 uur moeten we boven zijn en ons

klaarmaken, of een taak uitvoeren. Verslag maken, linnen doen, tafels afruimen en bestekkarren legen. We mogen op elkaars gang tot 21.30 uur en om 21.45 uur moeten we op onze kamer zijn. Zo ziet onze dag eruit.”

Sporten jullie eigenlijk graag?

Yliaz: “Ja. Het ging gewoon niet, maar ik deed en doe het graag.”

Aziz: “Ik ook wel. Hier ontdek je bovendien wat je ligt. We doen verschillende dingen: voetbal, hockey, basketbal, volleybal. Het moet wel leuk blijven voor iedereen. Als er andere leefgroepen bijkomen die al wat verder staan en supergoed zijn … Hmm. Ik speel graag met iedereen, ook met wie nieuw is. Het is bovendien belangrijk dat je niet alleen aan jezelf denkt. Met teveel op een veld staan is ook niks: teveel volk op een te kleine ruimte. Maar de opvoeders gaan erop letten, hebben ze gezegd.”

Yliaz: “Soms moeten wij hen een beetje opvoeden, ja. (lacht)”

Kijken jullie op naar anderen hier?

Yliaz: “Er waren hier twee meisjes naar wie ik opkeek. Ze hebben een keigoed traject afgelegd en dan heb je toch een soort rolmodel. ‘Dat kan ik ook bereiken.’ Iedereen is anders en heeft een eigen weg maar als je ziet hoe het kan worden, geeft dat moed.“

Aziz: “Soms maakt iemand het traject ook niet af, terwijl anderen wel hun best willen doen. Daar hou ik rekening mee: na mij komt er nog iemand die het ook nodig heeft.”

Yliaz: “Je krijgt de kans terwijl anderen het misschien zelfs harder nodig hebben. We zijn het aan onszelf en die anderen verplicht om het goed te doen.”

Zijn er moeilijke momenten waarop je zin krijgt om over de slagboom te springen en het op een lopen te zetten?

Yliaz: “(droog) Er is plaats naast de slagboom hoor. Je hoeft er niet over te springen. Er zijn altijd moeilijke momenten hé. Iemand hebben om mee te praten, is belangrijk. Niet noodzakelijk de psychologe. Ook in de groep heb je soms een belangrijk persoon met wie het klikt en die je kan helpen. Je hebt elkaar nodig.”

Aziz: “Ook al is de psychologe natuurlijk de meest betrouwbare persoon ter wereld, toch

“WE ZIJN HET AAN ONSZELF EN DIE ANDEREN VERPLICHT OM HET HIER GOED TE DOEN.”

babbel ik graag met iemand die op dezelfde golflengte zit. Die me begrijpt.”

Yliaz: “Hier wordt veel gebabbeld. Ook hard, soms. Soms botst dat eens. Die momenten zijn er ook. Ruzie infecteert de rest hé. Je trekt hier zoveel met elkaar op dat alles misschien ook wat uitvergroot wordt.”

Lilly: “Ik heb deze week nog gedacht dat ik wou stoppen door een ruzie. Maar ja … Dat is dan ook weer zo stom om daarvoor alles stop te zetten. Het is mijn natuurlijke reactie om te vluchten. Ik hou niet van confrontaties. Misschien is dat wel een stukje mijn probleem ook?”

Yliaz: “Ik heb redelijk snel gedacht: nu gaat het goed, ik hou mijn gewicht na het weekend, het lukt wel. Tegelijk besef ik dat het misschien moeilijk vol te houden zou zijn. Dat een beetje meer tijd wellicht niet slecht is. Het is hier ook … hoe zeg ik dat? Hier gaat het gewicht er beter af. Dus blijf ik om een beetje marge te nemen. Dat extraatje eraf krijgen en dan thuis verder doen. Hier ga je door een minder moment,

terwijl je thuis denk ik sneller laat schieten. Een slechte dag hebben zou thuis gelijk kunnen zijn aan opgeven. Hier is het risico kleiner. Er gaat sowieso altijd een beetje schrik mee gepaard. Maar, ik heb mezelf en mijn familie beloofd dat ik dit keer alles ga doen wat ik kan om het zo te houden. De eerste keer verpestte ik het, geen tweede keer. Anders faal ik opnieuw. Dat gevoel heb ik, ja. Ook al zeggen ze hier dat ik zo niet mag denken, zo voelt het diep vanbinnen wel.”

Over diabetes, prediabetes en insulineresistentie hebben we het eigenlijk nog niet eens gehad … Aziz: “Ik had dus eigenlijk diabetes. Ik was het vergeten. Ik wist dat ook niet. Maar bij de laatste bloedafname was het goed. (Kijkt naar de dokter ) Voorlopig ben ik gezond, toch?”

Dokter Ellen: “Obesitas hangt inderdaad vast aan een aantal problemen. In de toekomst, maar misschien ook nu al. Je voelt dat niet altijd, een bloedwaarde, maar we doen bij

de start van een opname een aantal tests.

Bij Aziz waren die niet goed. Vaak moeten we hier ook echt de uitleg nog geven: ‘Ik heb insulineresistentie, maar wat wil dat dan zeggen? Wat is diabetes precies?”

Yliaz: “Ik heb die uitleg ook nooit echt gekregen voordien. Of toch veel minder dan ik hier van de dokter heb gekregen.”

Dokter Ellen: “Dat inzicht is het belangrijkste: het is pas door te weten hoe het in elkaar zit dat ze de motivatie vinden om te voorkomen dat iets erger wordt. Want insulineresistentie die verergert, wordt gewoon prediabetes of diabetes. Als je dat begrijpt, kan je er iets aan doen. En het is zo dat het programma hier al zoveel doet wat levensstijlverandering betreft dat we de medicatie – die we natuurlijk wel kunnen opstarten als het nodig is – niet als enige instrument beschouwen. Daar heeft een arts in een ziekenhuis minder opties, net omdat hij of zij minder op die levensstijlverandering kan werken. Wie één keer per maand naar de diëtiste gaat, ervaart daar minimaal effect van. Terwijl, als je bekijkt wat zij hier in drie maanden realiseren …” Yliaz: “Twintig kilo af!”

Dokter Ellen: “Ik spreek dus nooit gewichten of cijfers uit. Yliaz is hier twee maanden en nog in hoofdzaak extrinsiek gemotiveerd: naarmate het gewichtsverlies groter wordt, begint sport plezanter te zijn, is beweging makkelijker, ervaart hij een andere trots en wordt dat gewicht secundair: ‘Dit ga ik echt volhouden, dit heb ik zelf gedaan.’ Dat hele proces is belangrijk. Waar het externe eerst motiveert, neemt dat interne uiteindelijk die plaats in. Als ik Aziz de eerste keer zie en ik laat het woord diabetes vallen, komt zoiets natuurlijk binnen.” Aziz: “Omdat mijn moeder het ook heeft.” Dokter Ellen: “Het is een omkeerbaarheid. Nu nog. Omdat hij al drie maanden heel hard zijn best doet en wij het intensief monitoren, ontloopt hij het risico op diabetes voorlopig. Het zal natuurlijk altijd op de achtergrond sluimeren. Het is nodig om het te blijven opvolgen. Wat we hier doen – op elk vlak – is geen succesrecept voor altijd. Ik ga Aziz met heel veel plezier op ontslag sturen …”

Aziz: “Ho, ho … ik wil nog niet weg hoor!”

Dokter Ellen: “Nee, nee, maar op een dag gaan we hier afsluiten en dan zal dat gebeuren met – liefst – veel skills, nieuwe inzichten en zonder weegschaal, maar ook met de boodschap dat opvolging nodig blijft.”

SAMEN STREVEN NAAR EEN BETER LEVEN MET DIABETES

‘Samen streven naar een beter leven met diabetes.’ Deze leuze prijkt sinds vrijdag 16 september op de gevel van het nieuwe Open Huis van de Diabetes Liga. Het nieuwe gebouw werd officieel geopend in het bijzijn van een aantal prominente figuren.

Met onze sprekers zijn we erin geslaagd diabetes ‘top of mind’ te plaatsen zowel in zorgbeleid als in preventie. We zijn vooral verheugd dat het kabinet van Minister Vandenbroucke – bij monde van Ri De Ridder – bevestigde dat hij de rechten van personen met diabetes zal verdedigen in het dossier van de ‘bekwame helper’. Daarmee is er vooruitgang geboekt en vanuit de Diabetes Liga volgen we dit dossier nauwlettend verder op.

Ook Jeroen van den Brandt, afgevaardigde van het kabinet van Vlaams Minister Hilde Crevits, Carina Van Cauter, gouverneur van de provincie Oost-Vlaanderen en Jannie Haek, CEO van De Nationale Loterij waren van de partij. Onze voorzitter, dr. Luk Buyse nam het slotwoord op zich en daarmee trok de receptie zich op gang.

Op zondag 18 september verwelkomden we al onze leden en vrijwilligers als eerste gasten in het nieuwe Open Huis. Een aantal voordrachten in onze nagelnieuwe vergaderzalen stonden op de planning.

Dr. Joke Marlier (UZ Gent) had het over sporten met diabetes, Sofi e Vandenbulcke (diëtiste-diabeteseducator) nam etiketten op voedingswaren onder de loep en dr. Youri Taes had het over de toekomst. Deze voordrachten werden gretig bijgewoond.

Voor ouders met kinderen met diabetes was er ook een praatcafé om ideeën uit te wisselen.

Voor de kinderen stond er ondertussen verteltheater van de zeer enthousiaste verhalenverteller Tom Van Outryve op het programma. Daarna werd er gesprongen, bellen geblazen en lieten ze hun gezichtjes beschilderen door een grimeur. “We zijn toch nog niet naar huis?”, hoorden we hier en daar vallen. Dat zegt genoeg!

SARA DE LOMBAERT, COÖRDINATOR EVENEMENTEN, DIABETES LIGA VZW

Donderdag 22 september zette de openingsweek zich voort. Het programma van de dag: een infosessie in samenwerking met Testament.be. Vijf belangrijke vragen werden beantwoord tijdens deze leerrijke sessie. “Hoe wordt mijn nalatenschap verdeeld?”, “Welke successierechten zijn mijn erfgenamen verschuldigd op wat ze erven?”, “Hoe neem ik een goed doel op in mijn testament?” Dit waren er alvast enkele. Voor meer info over de Diabetes Liga opnemen als goed doel, kan je terecht op onze website www.diabetes.be/nalatenschap

Last but not least was de jonge generatie aan zet. Jongeren met diabetes werden op vrijdag 23 september uitgenodigd om ons nieuwe huis te ontdekken. Gezellig keuvelen bij een hapje en drankje, verzorgd door Tapeo, het nieuwe cateringbedrijf van Julie De Vos, lid van de Raad van Bestuur van de Diabetes Liga. Een paar volksspelen erbij, een BeReal op het juiste moment en plezier verzekerd!

Een laatste troef in ons nieuwe Open Huis: een professioneel uitgeruste keuken. Sinds de opening plannen we maandelijks een kookworkshop in een bepaald thema. Zo stonden ‘feestelijke hapjes’ en ‘smaakvolle ovenschotels’ reeds op het menu. Eind deze maand gaan we de uitdaging van het jaar aan: het oudejaarsmenu.

Een toffe, gevarieerde groep, een mix van jong & oud, type 1 en 2 waagde zich aan onze eerste kookworkshop op woensdag 28 september De meningen waren unaniem: eenvoudige, maar lekkere en originele recepten, een gezellige sfeer en een sympathieke kok. De daaropvolgende workshops waren de dag erop prompt volzet! Wil je graag ook deelnemen aan een kookworkshop. Check onze website om alle data en thema’s te ontdekken, www.diabetes.be/kookworkshops

De afstand overbruggen met diabetes

Hoe lang heeft u diabetes en hoe lang gebruikt u het Omnipod DASH®-systeem?

“Ik heb diabetes sinds 1999, dus al 22 jaar, en ik gebruik de Omnipod DASH® sinds oktober 2020.”

Kunt u de symptomen uitleggen die tot uw diagnose hebben geleid en hoe u zich voelde toen u voor het eerst de diagnose kreeg?

zou het onhandig zijn. Toen ik hoorde over de op handen zijnde introductie van de Omnipod DASH® in België, heb ik onmiddellijk contact opgenomen met mijn ziekenhuis en zij gaven me de kans om het als een van de eersten in België te krijgen.”

Even voorstellen:

David Van der Vloet

“Ik ben David, ik ben 35 jaar oud, ik doe graag triatlons, ik heb een passie voor talen, ik hou van reizen, vooral naar Italië, en ik ben een amateurkok in de keuken. Mijn 2 jonge dochters laten me elke keer lachen als ik ze zie!”

“Ik had echt dorst en moest de hele tijd naar het toilet. We hadden een paasfeest bij mijn grootouders thuis en ik dronk al het water en de frisdrank die op het buffet stonden. Ik voelde me moe en erg geïrriteerd, het was geen leuke tijd.”

Wat heeft u doen besluiten om voor het Omnipod DASH®-systeem te kiezen?

“Als sporter volg ik andere sporters op sociale media en lees ik veel boeken en nieuws over diabetestechnologie. Ik ontdekte dat veel van deze atleten een pomp gebruikten. Mijn endocrinoloog had ook voorgesteld om het een paar keer te proberen, maar ik was er terughoudend voor omdat ik dacht dat het onhandig zou zijn voor iemand die elke dag sport, en vaak meerdere keren per dag. Met name bij het zwemmen

Hoe snel heeft u zich aangepast aan het gebruiken van het Omnipod DASH®-systeem? Vertel ons over uw ervaring toen u het voor het eerst ging gebruiken.

“Ten eerste was ik blij dat het zo gemakkelijk was in te stellen en te gebruiken. Het voelde eigenlijk als een groot systeem voor continue glucosebewaking (CGM) op mijn lichaam. Het dwong me wel om mijn hele diabetesmanagement te heroverwegen. Mijn diabetesverpleegkundige had de PDM geconfigureerd met mijn instellingen, maar ik kwam er al snel achter dat de basaalwaarden niet helemaal klopten. Ik heb een paar dagen geen koolhydraten genuttigd om ze correct in te stellen en daarna ging het snel beter. De eerste weken waren dus moeilijk, maar dat veranderde toen ik het eenmaal onder de knie had.”

Hoe voelde u zich in de daaropvolgende weken/maanden toen u aan het systeem gewend raakte en wat was de grootste verandering ten opzichte van eerdere therapie?

“Het ging beter toen ik mijn basaalwaarden correct had ingesteld. De volgende uitdaging was om het te gebruiken voor sportactiviteiten; dit ging gepaard met vallen en opstaan. Ik heb het gevoel dat ik nu meer mogelijkheden heb om met mijn diabetes om te gaan. Met meerdere dagelijkse injecties (MDI) had ik alleen bolussen en koolhydraten waar ik mee kon variëren. Met de Omnipod DASH® kan ik nog steeds bolussen en koolhydraten gebruiken, maar ik kan ook mijn basale insuline aanpassen voor meer flexibiliteit. Ik voel dat mijn suikers nu gedurende de dag

gelijkmatiger zijn, en het geeft me de mogelijkheid om mijn controles te finetunen.”

Welke eigenschappen van het Omnipod DASH®-systeem zijn uw favoriet?

“Ik vind het fijn dat je je basaalsnelheid kunt verhogen maar ook kunt verlagen. Ik gebruik dit de laatste tijd veel aan het einde van een training om mijn lichaam voor te bereiden op de koolhydraten in mijn herstelmaaltijd.”

Welke verschillen heeft het in uw leven gemaakt, als die er zijn?

“Toen ik Meerdere Dagelijkse Injecties (MDI) gebruikte, vergat ik als drukke ouder ‘s avonds vaak mijn basaalinsuline. Dat is nu geen probleem meer en het helpt echt bij mijn diabetesmanagement.”

Dit verhaal van een gebruiker over het Omnipod DASH®-systeem gaat over de ervaring van een persoon met de behandeling met het Omnipod DASH® systeem. Het verhaal van de persoon geeft echter geen indicatie, advies of garantie over de reactie van andere personen op het gebruik van het Omnipod DASH®-systeem. De reactie van andere mensen kan anders zijn. Raadpleeg uw diabeteszorgverlener om te beoordelen of u geschikt bent voor het Omnipod DASH®-systeem.

Raadpleeg de gebruikershandleiding voor het Omnipod DASH®-insulinetoedieningssysteem voor de volledige veiligheidsinformatie, waaronder indicaties, contra-indicaties, waarschuwingen, aandachtspunten en instructies. INS-ODS-09-2022-00009 V1

De schermafbeelding is een voorbeeld dat slechts dient ter illustratie.

LAAGDREMPELIGE KRACHTOEFENINGEN MET WEERSTANDSBAND

In dit derde en laatste artikel over krachtoefeningen, brengen we enkele eenvoudige oefeningen met een weerstandsband. Door het gebruik van zo’n elastische band kan je een bepaalde oefening net iets uitdagender maken.

WEERSTANDSBANDEN: WAAROP LETTEN

Weerstandsbanden kun je bij verschillende krachtoefeningen gebruiken: het zijn elastische banden, sommige heel sterk, andere makkelijk te rekken. Naargelang hun sterkte hebben ze een ander kleurtje. Kies de band die jou het best ligt.

Je kan de ‘sterkte’ van de weerstandsband ook veranderen door de lengte van de weerstandsband iets te verminderen of te vermeerderen. Koop een weerstandsband bij twijfel dus eerder te ‘zwak’ dan te ‘sterk’. Een weerstandsband kan je zowel online als in alle sportwinkels aankopen. De prijs is relatief beperkt: onder de 15 euro heb je reeds een grote keuze. Vermijd echter een weerstandsband van latex, omdat latex allergie kan opwekken.

De oefeningen in dit artikel maken gebruik van een ‘open’ weerstandsband, een langwerpig elastisch stuk stof of rubberband. Er zijn ook ‘gesloten’ weerstandsbanden verkrijgbaar, voor een ander type van oefeningen.

Tip: Gebruik je de weerstandsband al enige tijd? Blijf jezelf dan uitdagen en kies voor een zwaardere band met een grotere weerstand. Door veelvuldig gebruik van een bepaalde weerstandsband kan de ‘rek’ er ook wat uitgaan. Je vervangt dan best je weerstandsband.

Voor meer informatie zie www.bewegingsdriehoek.be

KRACHTOEFENING

MET WEERSTANDSBAND

VANUIT�EEN�STEVIGE�STOEL

KRACHTOEFENING

MET WEERSTANDSBAND

VANUIT�EEN�STEVIGE�STOEL

EN BOVENRUGSPIEREN

• Ga rechtop zitten op een stevige stoel.

• Hou een knie gebogen en haak de weerstandsband achter een voet.

• Hou de weerstandsband stevig vast met beide handen en strek je been.

• Kom rustig terug naar het begin.

• Probeer dit 8 tot 12 keer te herhalen met een been en daarna met het andere been. (start met 1 reeks, lukt dit vlot: ga naar 2 tot 3 reeksen).

• Wil je jezelf meer uitdagen? Neem de weerstandsband dan dichter bij de voet vast.

• Ga niet te snel en blijf goed doorademen tijdens de bewegingen.

• Ga rechtop zitten op het puntje van een stevige stoel.

• Zet je hielen op de grond en wijs met je tenen naar boven.

• Hou je rug recht. Kijk recht naar voor.

• Pak in elke hand een einde van de weerstandsband achter je voeten.

• Trek de weerstandsband naar je buik toe.

• Ga met je ellebogen naar achter, laat je voorarmen langs je buik schuiven.

• Strek je armen rustig, maar hou je ellebogen een klein beetje gebogen.

• Probeer dit 8 tot 12 keer te herhalen. (start met 1 reeks, lukt dit vlot: ga naar 2 tot 3 reeksen).

• Wil je jezelf meer uitdagen?

Neem de weerstandsband dan dichter bij de voet vast.

• Ga niet te snel en blijf goed doorademen tijdens de bewegingen.

VLAAMS

GEZONDLEVEN.BE

DENK OOK EENS AAN EVENWICHTSOEFENINGEN!

Zeker voor 65-plussers is het belangrijk om ook aan je evenwicht te werken om vallen te voorkomen. Het regelmatig uitvoeren van evenwichtsoefeningen kan vallen helpen voorkomen. Voorbeelden van evenwichtsoefeningen:

• Ga op 1 been staan.

• Loop op een denkbeeldige lijn – zet de hiel van je ene voet tegen de tenen van de andere.

• Loop achteruit op een lijn – zet de tenen van je ene voet tegen de hiel van de andere.

• Loop op de tippen van je tenen.

KRACHTOEFENING

Zijn de oefeningen hiernaast te gemakkelijk? Leg de lat dan wat hoger. Voer bijvoorbeeld de oefeningen uit, maar beweeg ondertussen je armen en/of benen of sluit je ogen even. Opgelet! Pak evenwichtsoefeningen veilig aan. Zet een stoel in de buurt – als houvast voor wanneer je je evenwicht verliest. Vraag voor je eerste coördinatie-oefeningen ook een helpende hand. Gaat alles goed? Laat deze steun dan los. Zorg voor genoeg ruimte om je heen.

Neem een kijkje op www.valpreventie.be voor extra tips.

• Ga rechtop staan. Voeten plat op de grond. Tenen wijzen recht naar voor. De voeten staan op heupbreedte. Hou je rug recht. Kijk recht naar voor.

• Strek je armen voor je lichaam. Laat je handen zo hoog komen als je schouders (niet hoger).

• Hou de weerstandsband vast met twee handen.

• Je ellebogen zijn een klein beetje gebogen.

• Breng je armen naar buiten.

• Kom rustig terug naar het begin.

• Probeer dit 8 tot 12 keer te herhalen (start met 1 reeks, lukt dit vlot: ga naar 2 tot 3 reeksen)

• Wil je jezelf meer uitdagen?

Neem dan de weerstandsband dichter bij het midden vast.

• Ga niet te snel en blijf goed doorademen tijdens de bewegingen.

KRACHTOEFENING

KRACHTOEFENING

• Ga rechtop staan.

Voeten plat op de grond.

Tenen wijzen recht naar voor.

De voeten staan op heupbreedte.

Hou je rug recht. Kijk recht naar voor.

• Laat de weerstandband onder de oksels lopen en neem hem vast met twee handen.

• De ellebogen zijn gebogen.

• Strek daarna de armen tot je ellebogen nog een klein beetje gebogen zijn.

• Hou de rest van het lichaam stil.

• Probeer dit 8 tot 12 keer (start met 1 reeks, lukt dit vlot: ga naar 2 tot 3 reeksen)

• Wil je jezelf meer uitdagen?

Dan kan je de weerstandsband iets verder naar het midden vastnemen.

• Ga niet te snel en blijf goed doorademen tijdens de bewegingen

• Ga recht voor een gesloten deur en de deurklink staan.

Ga rechtop staan.

Voeten plat op de grond.

Tenen wijzen recht naar voor.

De voeten staan op heupbreedte.

Hou je rug recht. Kijk recht naar voor.

• Haak de weerstandsband achter de klink van de deur.

• Pak de weerstandsband met beide handen vast, en hou je handen samen.

• Breng de weerstandsband in een vloeiende beweging naar links en naar rechts.

• Hou je armen gestrekt, je heupen probeer je zo min mogelijk te bewegen.

• Probeer dit 8 tot 12 keer (start met 1 reeks, lukt dit vlot: ga naar 2 tot 3 reeksen).

• Wil je jezelf meer uitdagen?

Neem dan weerstandsband meer naar het midden vast.

• Blijf goed doorademen tijdens de bewegingen.

Vlaams Insituut Gezond Leven, 2017.

Vlaams Insituut Gezond Leven, 2017.

Vlaams Insituut Gezond Leven, 2017.

42 FACTOREN DIE JE BLOEDGLUCOSE BEÏNVLOEDEN

Het managen van diabetes type 1 is een dagtaak, dat weten we allemaal. Je telt je koolhydraten, berekent je insulinedosis, stuurt bij wanneer je gaat sporten of stress hebt en dan nog blijft het een eeuwige puzzel. Puzzelen voor gevorderden, zo mag het ook wel genoemd worden. Loes Heijmans, spreker en auteur over leven met diabetes type 1, kwam vijftien jaar na haar diagnose voor het eerst in aanraking met een lijst van 42 factoren die je bloedglucose beïnvloeden. Er ging een wereld voor haar open.

Toen ik de eerste keer hoorde dat er 42 factoren zijn die je bloedglucose beïnvloeden viel ik zo ongeveer van mijn stoel. Twee-enveertig? Elke dag weer? Hoe dan?!

Ik had inmiddels al zo’n vijftien jaar diabetes type 1 toen deze lijst me onder ogen kwam. Vijftien jaar met wisselende bloedglucosewaardes, vijftien jaar met vaak onverklaarbare hypo’s en hypers, vijftien jaar met dagelijkse gevoelens van frustraties en onmacht.

Vroeger ging ik er prat op dat ‘perfectionisme’ een van mijn persoonlijke eigenschappen was. Inmiddels heb ik geleerd dat dat heus niet in alle facetten van het leven een handige eigenschap is en al helemaal niet in combinatie met diabetes type 1. Met de tranen die ik heb gelaten omdat mijn waardes niet ‘in range’ waren, kun je minstens drie subtropische zwembaden vullen. Telkens wanneer ik een waarde op mijn bloedglucosemeter of later sensor zag die niet tussen 4*en de 8* lag, had ik gefaald. Koolhydraten niet goed geteld, te laat gebolust, niet op tijd mijn pompstand lager gezet wanneer ik ging sporten en zo was er altijd wel iets. Ik kon niemand anders de schuld geven, want het was mijn lijf, het waren mijn beslissingen en het waren mijn niet-perfecte bloedglucosewaardes.

LOES HEIJMANS, SPREKER EN AUTEUR MET DIABETES TYPE 1

“VROEGER GING IK ER PRAT OP DAT ‘PERFECTIONISME’ EEN VAN MIJN PERSOONLIJKE EIGENSCHAPPEN WAS. INMIDDELS HEB IK GELEERD DAT DAT HEUS NIET IN ALLE FACETTEN VAN HET LEVEN EEN HANDIGE EIGENSCHAP IS EN AL HELEMAAL NIET IN COMBINATIE MET DIABETES TYPE 1.”

Tot die beruchte lijst mij dus bereikte. ’42 factors that affect blood glucose’ is de originele titel die werd uitgebracht door DiaTribe, een Amerikaanse diabetesorganisatie. Mijn diabeteswereld schudde op zijn grondvesten. Tweeënveertig factoren … ik spitte de lijst van A tot Z door.

Zo kwam ik erachter dat niet alleen het aantal en het soort koolhydraten bepalend zijn, maar ook eiwitten, cafeïne en vetten een grote rol spelen in de fluctuaties van je bloedglucose.

Dat zowel dosering als timing van mijn insuline-toediening belangrijk zijn wist ik wel, maar dat de interactie met andere medicatie ook kan zorgen voor hypo’s en hypers, daar had ik nog nooit bij stil gestaan.

Sporten met diabetes vond ik altijd al een uitdaging en toen ik de lijst zag, werd me ook duidelijk waarom. Ga je licht of zwaar trainen, ben je goed getraind of heb je al een tijdje niets gedaan, ga je in de ochtend of avond je hardlooprondje doen en oh ja, hoe ver van te voren heb je nog een maaltijd gehad? Ik zei het al eerder; puzzelen voor gevorderden.

In de lijst komt ook een kopje ‘biologie’ voor. Een breed begrip en dat bleek ook toen ik me hier in ging verdiepen. Stress en hypers zijn al jaren onlosmakelijk met elkaar verbonden in mijn diabetesleven. Maar pas nu viel het kwartje dat onvoldoende slaap óók kan zorgen voor het stijgen van je bloedglucose. En dat wanneer je vroeg op de dag een hypo

hebt, diezelfde hypo er voor kan zorgen dat je nog meer hypo’s krijgt op die dag. Ook dat was me al wel eens opgevallen, maar dan zocht ik de reden hiervoor altijd bij mezelf. Terwijl het gewoon een biologische reden heeft, voila! Heb je last van bepaalde allergieën? Let dan eens op, want misschien is dat wel een reden voor hogere bloedglucosewaardes dan je gewend bent. En zo gaat het maar door.

was me al wel eens opgevallen, maar dan gaat

De lijst bevat daarnaast ook factoren die

diabetesmanagement. Denk daarbij aan het standaardiseren van opties; zorg bijvoorbeeld

dat je de hele voorraadkast plundert met alle gevolgen van dien. Maar ook; wees je bewust

of ‘Hier joh, drink een wijntje met ons mee, doe niet zo ongezellig!’. Lucky bastards, de

kunnen pakken zonder daarvoor eerst de puzzel te hoeven leggen. Voor een type 1-er

De lijst bevat daarnaast ook factoren die niet biologisch van aard zijn, maar wel een eye-opener als het aankomt op je diabetesmanagement. Denk daarbij aan het standaardiseren van opties; zorg bijvoorbeeld voor standaard hypo-voedsel waarvan je weet dat het voor je werkt, om te voorkomen dat je de hele voorraadkast plundert met alle gevolgen van dien. Maar ook; wees je bewust van sociale druk. ‘Hey, je neemt toch wel een toetje? Moet wel een keer kunnen hoor!’ of ‘Hier joh, drink een wijntje met ons mee, doe niet zo ongezellig!’. Lucky bastards, de mensen voor wie een toetje meer of minder niet uitmaakt en die een glaasje alcohol kunnen pakken zonder daarvoor eerst de puzzel te hoeven leggen. Voor een type 1-er zijn het echter weer een paar factoren uit de rij.

Na vijftien jaar struggelen met mijn diabetes

rust. Natuurlijk zijn er factoren die mijn bloedglucose beïnvloeden waar ik zelf invloed

Na vijftien jaar struggelen met mijn diabetes gaf deze lijst me, nadat ik van de eerste schrik bekomen was, voor het eerst wat rust. Natuurlijk zijn er factoren die mijn bloedglucose beïnvloeden waar ik zelf invloed op heb. Maar er zijn er ook een heleboel waar

zogenaamd iets verkeerd heb gedaan. Het liet me inzien dat de puzzel nog ingewikkelder is dan ik al had ervaren, maar het maakt het ook

waarde eerder naast me neer te leggen.

ik geen invloed op heb. Waar ik me dus ook niet schuldig over hoef te voelen omdat ik zogenaamd iets verkeerd heb gedaan. Het liet me inzien dat de puzzel nog ingewikkelder is dan ik al had ervaren, maar het maakt het ook een stuk makkelijker om een niet-perfecte waarde eerder naast me neer te leggen.

te maken met de uitleg aan anderen. Hoe vaak hoor ik niet ‘ah, heb je diabetes? Dan zul wel een

factoren.

Ik ontdekte ook nog een bijkomend voordeel, toen ik de lijst had uitgeplozen. Dat heeft alles te maken met de uitleg aan anderen. Hoe vaak hoor ik niet ‘ah, heb je diabetes? Dan zul je wel een beetje op je eten moeten letten of niet?’ Klopt, zeg ik dan, en op nog 41 andere factoren.

Daarmee is de toon gezet; diabetes is geen kattenpis.

Daarmee is de toon gezet; diabetes is geen kattenpis.

In overleg met DiaTribe kreeg de goedkeuring om deze lijst te vertalen naar het Nederlands.

social media posts over bij en bundelde alle informatie in het e-book ’42 factoren die je

In overleg met DiaTribe kreeg de goedkeuring om deze lijst te vertalen naar het Nederlands. Ik maakte er twee podcastafleveringen voor De Diabetes Podcast over, schreef er 42 social media posts over bij en bundelde alle informatie in het e-book ’42 factoren die je bloedglucose beïnvloeden’. Omdat ik wil dat zoveel mogelijk mensen met diabetes, hun naasten en zorgverleners dit boek kunnen lezen, is het als gratis download op mijn website beschikbaar. Ga naar www.loesheijmans.nl/info/42

*In Nederland worden de glucosewaardes uitgedrukt in mmol/l. Je dient te vermenigvuldigen met 18, om de waarde om te zetten naar mg/dl (zoals gebruikt in België). 4 en 8 mmol/l komt dus overeen met 72 en 144 mg/dl.

DECEMBER FEESTMAAND

Decembermaand feestmaand. Is dat echt zo? Ik vind het best gezellig hoor, dat het zo vroeg donker is, het huis vol met kaarsjes staat en je zo lekker onder een dekentje weg kunt kruipen op de bank. Die gezelligheid gaat echter vaak gepaard met eten. Veel eten.

Eerlijk gezegd begint dat natuurlijk al ver vóór december, wanneer vlak na de zomer de pepernoten al in de supermarkt liggen en je in de herfstvakantie al niet meer om de kerstkransjes heen kunt. Die maanden zijn een ware beproeving qua boodschappen doen. Telkens weer moet ik mij inhouden om niet te zwichten voor al dat ‘gezellige’ eten, want dergelijke pakken koekjes zijn niet veilig wanneer ze eenmaal thuis én open zijn.

Maar ook al haal ik het zelf niet in huis, dan nog is er geen ontkomen aan. Toen ik nog in dienst was voor een bedrijf, waren de Sinterklaasacties, kerstontbijtjes en eindejaarsborrels niet van de lucht. En natuurlijk, ik kan alles eten wat ik wil. Kwestie van koolhydraten tellen en de juiste hoeveelheid insuline toedienen et voila. Maar dat klinkt makkelijker dan dat het is!

Weet jij hoeveel koolhydraten er in een glaasje glühwein zitten? Of ik beter voor een vers gebakken wafel of een saucijzenbroodje kan kiezen? En die oliebollen, waarom worden die bij de oliebollekraam niet verkocht met een voedingswaardetabel erbij?! Zomaar een paar uitdagingen waar je met diabetes type tegenaan loopt.

Ooit las ik in het decembernummer van een diabetesblad het advies dat december niet uit 31 feestdagen bestaat en dat het dus allemaal wel meevalt. Dat klopt natuurlijk als een bus, maar met bovenstaande in het achterhoofd weet je dat het heus niet bij die paar échte feestdagen blijft.

Wat is dan de oplossing om deze maand zo goed mogelijk door te komen qua bloedglucosewaardes? Wie het weet, mag het zeggen!

Inmiddels ben ik erachter wat voor mij zo’n beetje wel en niet werkt. Zo koop ik geen pepernoten meer vóór 1 december. Met als gevolg dat ik vorig jaar helemaal zonder zat, omdat ik daarin blijkbaar de enige ben. Dat was perfect voor mijn bloedglucose, iets minder leuk voor mijn kinderen. Nog iets waar zij mee moeten dealen; in mijn gezin krijgt niemand een chocoladeletter van de Sint, omdat die weet dat er maar één persoon in huis is die deze allemaal opeet.

Met kerst geniet ik van al het lekkers dat op tafel staat, maar schep ik maar één keer op. En op oudejaarsavond snoep ik heerlijk van de oliebollen, waarbij het er nooit bij eentje blijft. Het gegoochel met extra koolhydraten en insuline wat dat tot gevolg heeft, neem ik die avond voor lief. De volgende ochtend overheerst vooral een groot gevoel van opluchting. Ik heb december weer overleefd, op naar een maand zonder feestdagen!

LOES HEIJMANS

spreker en auteur met diabetes type 1

Loes schreef de boeken ‘Doe mij maar Diabetes’ en ‘Doe mij maar diabetes … en een baby’ en spreekt als ervaringsdeskundige op symposia en congressen.

Tevens host zij De Diabetes Podcast, te beluisteren via Spotify. Boek bestellen? www.loesheijmans.nl/webshop Podcast luisteren? www.loesheijmans.nl/podcast

vrijheid van een leven zonder dagelijkse injecties

Omnipod

Insulinetoediening

Een insulinepomp zonder slangetje, bestaand uit een kleine, waterdichte*

die wordt aangestuurd door een apparaatje dat op een smartphone lijkt (Personal Diabetes Manager, Persoonlijke Diabetesmanager)

met uw zorgverlener om de geschiktheid van het Omnipod DASH®-systeem

Hannah

WAT LEERDE HÉT EUROPESE CONGRES VOOR DIABETES ONS DIT JAAR?

Het EASD congres is hét Europese congres waar heel wat recent wetenschappelijk onderzoek naar diabetes voor het eerst onthuld wordt. De thema’s waren heel divers: technologie, geneesmiddelen, complicaties, diabetesremissie, preventie en vroegdetectie … Het is niet mogelijk om in één artikel alles samen te vatten, maar we nemen jullie graag even mee in enkele hoogtepunten van het congres.

NOTHING ABOUT US WITHOUT US

De stem van personen met diabetes wordt ook in wetenschappelijk onderzoek meer en meer gehoord. In het verleden was het niet mogelijk om als persoon met diabetes een wetenschappelijk congres bij te wonen, maar hier komt stilaan verandering in. Dedoc is een internationale organisatie die diabetes ‘advocates’, personen met diabetes die de belangen behartigen van personen met diabetes, van over heel de wereld samenbrengt. Meer zelfs! Sinds kort zorgen ze er ook voor dat een deel van hen ook diabetesgerelateerde congressen kan bijwonen door hun registratie- en verblijfskosten te betalen. Tijdens een speciale dedoc-sessie brachten enkele onder hen hun eigen initiatieven om personen met diabetes samen te brengen naar voor. Eén bom inspiratie. Enkele inititatieven uitgelicht:

• Diabetes chat: een chatroom op Twitter voor personen met (een hart voor) diabetes. Iedere maandagavond om 20u komen personen van over heel de wereld virtueel samen om te spreken over diabetes. Vragen stellen, antwoorden bieden, maar ook verschillende sprekers komen aan bod. Nieuwsgierig? Surf

• Children with diabetes: Een Amerikaanse organisatie die gestart is uit een initiatief van een ouder van een kind met diabetes type 1. Ze organiseren jaarlijks een groot evenement – Friends for Life congres – in Disney World. Hun missie is om personen met diabetes zoveel mogelijk met elkaar te verbinden, want “als persoon met diabetes spendeer je maar 0,02% van de tijd samen met je zorgprofessionals, de andere 99,98% ben je op jezelf aangewezen”.

INGE EVERAERT, STAFMEDEWERKER BELEID EN ONDERZOEK, DIABETES LIGA VZW

• Diabetic Amputee Community: Een Zuid-Afrikaanse man richtte een heel laagdrempelig initiatief op voor personen met diabetes die geconfronteerd werden met een amputatie als gevolg van diabetes. Hij doet dit door de mensen te verbinden via WhatsApp en Instagram. Naar eigen zeggen is dit voor veel personen een ware lifechanger

De dedoc voices waren ook aanwezig in de verschillende wetenschappelijke sessies, waar ze heel regelmatig een kritisch vraag stelden aan de wetenschappers.

Ook interesse om een dedoc voice te worden, neem dan contact op met inge.everaert@diabetes.be en dan bekijken we het samen!

WETENSCHAPPELIJKE VOORUITGANG

Er werden verschillende updates gegeven over nieuwe medicatie die binnenkort verwacht wordt.

• Op naar een wekelijkse insuline-injectie. Zowel de firma Novo Nordisk (icodec) als de firma Lilly (BIF) hebben zo’n product die in volle ontwikkeling is. Ze voeren momenteel grootschalige studies uit bij vooral personen met diabetes type 2. De resultaten zijn veelbelovend in vergelijking met de dagelijkse basale insuline-injectie: even goeie effecten op HbA1c, geen verhoogd risico op hypoglycemie, grotere tevredenheid bij personen met diabetes … Het zal wel aanpassen zijn, want de dosis toe te dienen insuline is 7x zo hoog als de normale basale dosis voor 1 dag. Maar verschillende aanpassingen aan de molecule zorgen ervoor dat er geen grote piek is van insuline vlak na het toedienen. Integendeel, de wekelijkse insuline vertoont een vlakke, stabiele curve overheen minimum 1 week. Deze wekelijkse basale insuline zal vooral gebruikt kunnen worden voor personen met diabetes (voornamelijk type 2) die een stabiele levensstijl hebben, want je kunt de dosis niet meer aanpassen eens die toegediend is.

• Tirzepatide (Lilly). Een nieuwe klasse van medicijnen die sinds een paar maanden op de markt is in Amerika. Tirzepatide is een GIP/ GLP-1- analoog, die nog betere resultaten oplevert dan de huidige GLP-1-analogen (Ozempic®, Trulicity®, Victoza® of Bydureon®) op vlak van HbA1c-daling en gewichtsverlies. De resultaten zijn zo sterk dat ongeveer 50% van de deelnemers aan de klinische studie remissie van diabetes type 2 bereikten. Dit wil zeggen dat ze een HbA1c hebben die lager is dan 5,7% voor minstens 3 maanden zonder diabetesmedicatie.

•

Een nieuwe consensus rond de behandeling van personen met diabetes type 2. Een internationale groep van wetenschappers, hebben de laatste wetenschappelijke evidentie gebundeld in een nieuwe consensus. Enkele belangrijke nieuwe elementen in die consensus:

- Grote focus op gezonde leefstijl: matige tot intense fysieke activiteit, krachttraining, slaap, wandelen, zitten onderbreken.

- GLP-1-analogen en SGLT-2-inhibitoren winnen aan belang voor personen met (verhoogd risico op) cardiovasculaire aandoeningen, hartfalen en chronisch nierlijden. Bij deze groep hoeft, volgens

de consensus, niet eerst metformine opgestart te worden. Onmiddellijke behandeling met een medicijn uit één van deze klasses wordt sterk aanbevolen. Opgelet! In België moet er eerst metformine opgestart worden om in aanmerking te komen voor terugbetaling van een GLP-1-analoog of een SGLT-2inhibitor.

- Er is een sterke focus op medicatie die zorgt voor gewichtsverlies.

• Remissie van diabetes type 2. Heel wat onderzoeken zoeken naar de beste manieren om te streven naar remissie van diabetes type 2. Remissie wil zeggen dat je bloedglucosewaardes opnieuw in de gezonde range zijn zonder dat je diabetesmedicatie gebruikt. Dit kon bereikt worden door een subgroep van personen met diabetes type 2 met een recente diabetesdiagnose (meestal minder dan 4 jaar geleden) door een aanzienlijke hoeveelheid gewicht te verliezen. Dit wordt weerspiegelt in volgend statement “Gewichtsverlies voor diabetes type 2 zou moeten zijn wat chemotherapie is voor kanker”. Meestal spreekt men over een gewichtsverlies van 10 à 15 kg. Hoe meer gewicht iemand met overgewicht of obesitas verliest, hoe groter de kans op remissie. Zowel een dieet met een heel lage calorie-inname (850 calorieën/dag), als vermageringschirurgie als de nieuwste medicatie-klassen zijn effectief gebleken om te komen tot remissie van diabetes type 2.

• Diabetes type 1 index. Dit is een initiatief van JDRF (Juvenile Diabetes Research Foundation), een internationale organisatie die streeft naar een wereld zonder diabetes type 1. De index geeft aan hoeveel mensen

wereldwijd leven met diabetes type 1 én wat de impact is van deze aandoening.

Zo leert het ons dat wereldwijd 8,7 miljoen mensen lijden aan diabetes type 1. Daarnaast berekenen ze het aantal mensen die vandaag nog zouden leven als ze niet vroegtijdig stierven als gevolg van een diabetescomplicatie. Dit cijfers is bedroevend hoog: 3,9 miljoen. En wereldwijd verliest een gemiddeld persoon met diabetes type 1, 32 jaar aan gezonde levensjaren. Dit wil zeggen dat die persoon gedurende 32 jaar van zijn leven niet volledig gezond was.

In België zijn de cijfers gelukkig minder dramatisch: 42 637 personen met diabetes type 1, 6 626 mensen die vandaag nog geleefd zouden hebben en een verlies van 21 gezonde levensjaren per persoon. Opgelet, dit zijn steeds gemiddeldes en kun je niet reflecteren op je eigen situatie. Daarnaast is er gelukkig ook een vooruitgang in de diabetesbehandeling, zodat we naar de toekomst mogen verwachten dat deze cijfers een stuk beter zullen zijn.

• Technologie. Op het EASD congres is er ook telkens een industriebeurs waar de laatste nieuwe technologieën en medicaties voorgesteld worden. Zo kwamen we te weten dat de Omnipod 5® (de eerste hybride closed loop technologie zonder katheters) een CE markering gekregen heeft in Europa (dit is de toelating om op de markt te komen). Wanneer en óf het in België beschikbaar zal zijn, is nog onduidelijk. Daarnaast konden we ook de Dexcom One® bekijken. Dit is de opvolger van de Dexcom 5® en met deze CGM moet je niet meer kalibreren of scannen en krijg je waarschuwingen op maat. Deze is reeds

beschikbaar in de Belgische conventies, zie pagina 39 in dit magazine. Ook een slimme insulinepen van Medtronic - InPenTM - was te bezichtigen. Deze pen is verbonden met een app die ook glucosedata capteren. Op die manier kan de app je bolus berekenen of een correctiebolus voorstellen. Deze zou in de loop van volgend jaar naar Europa moeten komen.

Samengevat, het EASD congres toonde ons opnieuw veelbelovende wetenschappelijke vooruitgangen. Én de stem van de persoon met diabetes wordt steeds belangrijker. Maar meer onderzoek blijft nodig om te streven naar een beter leven met diabetes of zelfs een leven zonder diabetes.

NOG MEER WETEN?

Neem dan een kijkje op de website www.diabetotech.com, zie onder Blog: ‘Updates EASD diabetes technologie’. Ook Loes Heijmans, zelf ook dedoc voice, besteedde hier in haar podcast ‘De Diabetes Podcast’ aandacht aan (# 59 De EASD in Stockholm).

“HOPELIJK VLOEIEN UIT ONS EVENEMENT OOK NIEUWE ONTMOETINGEN EN EEN COMMUNITY.”

Rania Dhondt is een Gentse die genoemd is naar een Jordaanse prinses. Ze heeft de wereld aan haar voeten liggen en organiseert met twee medeorganisatoren (Fleur Torfs en Daniëlle Deman) op 13 november de eerste editie van MINUS SUGAR. Het event mag haar een diploma en de diabetesgemeenschap een nieuw afspraakmoment opleveren.

“In 2010 kreeg ik zelf de diagnose diabetes type 1, dus dat is al meer dan 13 jaar geleden. Ik herinner me dat mijn ouders er met tranen in de ogen zaten terwijl ik ze probeerde op te beuren. Zo is het altijd gebleven: ik ben van nature zeer optimistisch. Altijd geweest. Met of zonder diabetes, ik zou mezelf vooral als ‘gelukkig’ omschrijven. En dus beurde ik mijn ouders als tienjarig meisje op toen we de diagnose kregen. Toen besefte ik het wellicht ook niet, maar ik denk dat het met mijn algemene kijk op de zaken te maken heeft. ‘Er zijn ergere dingen’, denk ik dan. Die manier van in het leven staan voorkwam een harde confrontatie met diabetes. Tot op vandaag, hoor. In plaats van te focussen op de uitdagingen of moeilijkheden, bedenk ik me dat er veel zaken zijn die me helpen om mijn diabetes goed te managen. Tja … zeggen dat ik ‘blij’ ben met diabetes is absoluut overdreven maar ik ben zolang als ik me kan herinneren een happy kiddo geweest en dat wil ik eigenlijk graag nog even doortrekken.”

gaat over haar plannen om in Italië te gaan werken, over Tomorrowland en Greenfields, en over hoe ze haar Franse buldog ooit binnensmokkelde in het ziekenhuis door te beweren dat het om een therapiehond ging (“Ze is net zo koppig als ik, dus ik denk niet dat iemand me geloofde”) en over het feit dat ze amper een foto heeft waarop ze alleen staat: “Ik ben altijd in gezelschap, altijd sociaal.” Ideale kwaliteiten voor een studente Event- en Projectmanagement en een medeorganisator van een eerste diabetesevent, zo blijkt.

GEEN DIABETES OP FESTIVALS?

EVENT- EN PROJECTMANAGEMENT

Rania Dhondt viert haar 23e verjaardag op de dag dat ze digitaal op de afspraak verschijnt. ‘Love is the cure’ staat op haar trui te lezen en ze lacht constant. Het gesprek

“Concreet hebben we met een wrappingtechniek gewerkt waarbij deelnemers geleidelijk ontdekken wat ze mogen verwachten. We bouwen een beetje op richting apotheose. Ik kan natuurlijk al zeggen dat het om een dag voor jongeren met diabetes en hun ouders of gezin gaat. Dat MINUS SUGAR niet toevallig op Blauwe Zondag plaatsvindt, net voor Wereld Diabetes Dag en midden in Diabetes Awareness-maand november. En we zijn natuurlijk uitgegaan van een probleemstelling en hebben daar in eerste instantie marktonderzoek naar gevoerd.”

Wie dacht dat dit een snel en ambitieus in elkaar geknutseld project was, denkt dus best even opnieuw.

Rania giechelt. “Dit moet ons straks natuurlijk wel een diploma opleveren. We implementeren zowat onze hele handboek in dit event. Mijn twee medeorganisatoren hebben overigens ook een link met diabetes, via mensen in hun omgeving of familie. Uit onze bevraging bleek dat mensen met diabetes doorgaans niet het gevoel hebben dat er met hen veel rekening gehouden wordt op evenementen. Op een festival kan je als vegetariër tegenwoordig bijvoorbeeld relatief vlot een aangepaste maaltijd vinden waar jij je goed mee voelt. Dat is niet zo als persoon met diabetes. Eigenlijk sta je vooral zelf in voor wat je wenst, nodig hebt of gebruikt. De resultaten waren dus weinig opbeurend. Bovendien bleek ook dat mensen met diabetes daar eigenlijk weinig over spreken. Ook niet met elkaar. In de ons omringende landen ontstaan vaak online community’s, hier eigenlijk amper. Nu, als ik naar mezelf kijk, geef ik meteen toe dat ik ook ‘gewoon’ naar een festival trek zonder daar veel verwachtingen aan te koppelen. ‘Moeilijk gaat ook’, denk ik dan, en dat gaan we dus op 13 november even doorbreken.”

MINUS SUGAR heet het informatieve event waarop zowel ouders als kinderen welkom

zijn. “Er komen sprekers, er zijn workshops, we hebben een dj uitgenodigd … voor iedereen valt er wel iets te ontdekken en we hopen dat daaruit ook nieuwe ontmoetingen vloeien. Op die manier creëren we misschien uiteindelijk toch die online community? Dat zou een leuk gevolg zijn. Afhankelijk van hoe deze eerste editie verloopt, kunnen we MINUS SUGAR in de toekomst eventueel een vervolg geven. Wanneer is het voor ons geslaagd? Wij willen die avond graag met trots terugkijken op een goed verlopen dag.”

PRAKTISCH

MINUS SUGAR, of een kennisevent voor families met kinderen die diabetes hebben. Op 13 november van 14 tot 19 uur.

Volg de Instagrampagina @Minussugarfest om op de hoogte te blijven.

BEHANDELING BIJ KINDEREN EN JONGEREN MET DIABETES TYPE 1: EEN OVERZICHT

ENKELE CIJFERS

Diabetes type 1 is een vorm van diabetes die wordt getypeerd door het verlies van insulinesecretie. Hierdoor treden er problemen op in de verwerking van koolhydraten, maar ook in de verwerking van vetten en eiwitten. Diabetes type 1 is de meest voorkomende vorm van diabetes bij kinderen en jongeren. In België zijn er meer diagnoses in de leeftijdscategorie 0 – 14 jaar in vergelijking met de leeftijdscategorie van 15 – 29 jaar. Over een periode van 15 jaar zien we een verdubbeling van het aantal nieuwe diagnoses bij kinderen onder de 10 jaar (voor meer info zie het Belgisch Diabetes Register vzw – bdronline.be). Er werden in 2019, 3365 kinderen en jongeren met diabetes type 1 (onder de 19 jaar) behandeld in een diabetesconventie (zie verder voor meer uitleg), daarvan waren er 363 kinderen die in dat jaar de diagnose kregen.

Diabetes type 2 is een andere vorm van diabetes die wordt gekenmerkt door een verminderde insulinegevoeligheid en een verlaagde insulinesecretie. Bij adolescenten wordt er een toename van diabetes type 2 vastgesteld. Diabetes type 2 wordt zelden voor de puberteit gediagnosticeerd. Het voorkomen van diabetes type 2 bij adolescenten blijkt het hoogst in families met dichte familieleden met diabetes type 2. Het voorkomen is eveneens hoger in families met een laag opleidingsniveau en een laag sociaaleconomische status. Bijna alle adolescenten met diabetes type 2 hebben obesitas, waarvan de helft morbide

obesitas. Het voorkomen van diabetes type 2 blijkt ook te variëren tussen verschillende bevolkingsgroepen (bv. meer voorkomend bij Noord-Afrikaanse, o.a. Turkse origine, en West-Aziatische bevolking, o.a. Marokkaanse origine). Kinderen en adolescenten met een monogenetische vorm van diabetes, zoals bv. MODY, worden soms foutief gediagnosticeerd als diabetes type 2. Kinderen en jongeren met mucoviscidose hebben omwille van hun aandoening ook een hoger risico om diabetes te ontwikkelen. Beide vormen van diabetes hebben gelijkenissen met zowel diabetes type 1 als diabetes type 2. In dit artikel wordt enkel de behandeling bij diabetes type 1 besproken.

DORIEN VERMAIRE, DIËTISTE - DIABETESEDUCATOR, ZEEPREVENTORIUM EMMA DEROO, DIËTIST, KINDERDIABETESTEAM UZ LEUVEN DIMITRI DECLERCQ, DIËTIST - DIABETESEDUCATOR, KINDERDIABETESTEAM UZ GENT; DOCTORAATSTUDENT EN ASSISTENT AAN DE VAKGROEP INWENDIGE ZIEKTEN EN PEDIATRIE, UGENT EN VOORZITTER COMMISSIE VOEDING, DIABETES LIGA VZW

“DIABETES TYPE 1 IS DE MEEST VOORKOMENDE VORM VAN DIABETES BIJ KINDEREN EN JONGEREN.”

Joke (15 jaar): “deze zomer was ik twee weken op taalkamp in nice en ik plan volgend jaar opnieuw zoiets. Alleen. Ik speel toneel, ik dans, ik doe aan fitness en spinning.”

Charlotte (14 jaar): “ik ben op scoutskamp geweest. In tenten, toch een beetje een avontuur.”

Insulinepennen, leren spuiten, koolhydraten tellen … ik moet het nog vaak aan mensen uitleggen. “Snoept ze veel?” Vragen de mensen dan. Of ze denken dat ik er wel “uit zal groeien”. Maar het is dus type 1. Kan ik niks aan doen.” Stien (11 jaar)

AUTO-IMMUUNZIEKTEN

Kinderen en jongeren met diabetes type 1 blijken een verhoogd risico te hebben op andere autoimmuunziekten in vergelijking met hun leeftijdsgenoten. Ongeveer 25% van de kinderen met diabetes type 1 kan een andere auto-immuunaandoening ontwikkelen. De meest voorkomende auto-immuunaandoeningen zijn glutenintolerantie (coeliakie) of een aandoening van de schildklier.

TABEL 1: Niveaus hypo

ACUTE COMPLICATIES

Mensen met diabetes type 1 hebben een risico op complicaties op korte en lange termijn. Dit artikel behandelt enkel de complicaties op korte termijn of acute complicaties.

Een hyperglycemie (glucosewaarde boven de 200 mg/dl) is een gevolg van onvoldoende actieve insuline. De symptomen zijn mede een gevolg van de duur van de hyperglycemie. Deze zijn, net zoals bij volwassenen, o.a. veel

Drempel Glucosewaarde Nodige actie

Eerste niveau 70 mg/dl

Tweede niveau 54 mg/dl, ernstige hypo

Derde niveau 54 mg/dl én kind/jongere kan niet meer zelfstandig koolhydraten innemen

Inname koolhydraten om verdere daling te voorkomen

Onmiddellijke inname snel absorbeerbare glucose of koolhydraten

Toediening glucagon door derden (via injectie of neusspray*)

dorst, veel drinken, vaak plassen, slaperigheid, buikpijn, misselijkheid, braken, verwardheid en een naar aceton ruikende adem. Deze laatste symptomen hangen sterk samen met de productie van ketonen. Als hier niet wordt op gereageerd, kan bij diabetes type 1 gevorderde ketoacidose optreden met overlijden als gevolg. Bij langdurig verhoogde waarden kan ook gewichtsverlies optreden. Kinderen en jongeren die soms insuline vergeten geven, verhogen hun risico op het ontwikkelen van ketonen. Daarom wordt tijdens educaties zoveel aandacht gegeven aan de noodzaak van (correcte) insulinetoediening. Bij de diagnose van diabetes type 1 zijn vaak symptomen van een ernstige hyperglycemie en soms ketoacidose aanwezig. Ook hier is een adequate detectie en opvolging zeer belangrijk om erger te voorkomen.

Het tegenovergestelde van een hyperglycemie is een hypoglycemie. De meest voorkomende symptomen bij kinderen en jongeren zijn beven, koud zweet, hartkloppingen, hoofdpijn, slaperigheid, prikkelbaarheid en concentratieproblemen. Er worden drie niveaus voor een hypo onderscheiden (zie Tabel 1).

“Ik voelde me helemaal niet slecht. Het was mijn mama die het vreemd vond dat ik zo veel moest plassen en zo veel dorst had”. Tibo, 11 jaar, over zijn diagnose diabetes type 1

“Het is soms lastig, maar het leven is te kort om het te herleiden tot ‘alleen maar’ diabetes. Ze moet zin blijven hebben in het leven, positief zijn.” Ann-Sophie, mama van Klara (11 jaar)

“Ze hebben me diabetes uitgelegd aan de hand van een spel. Ik kreeg ook een knuffel met verschillende kleurtjes, om me te leren waar ik moest inspuiten.” Yuna (12 jaar)

Het is belangrijk dat kinderen en jongeren signalen van een hypo leren herkennen en hier ook op reageren. Met de nieuwe monitoringtechnieken (sensoren) is het vaststellen van een hypo eenvoudiger. De behandeling van een hypo is afhankelijk van de hoeveelheid nog actieve insuline op dat moment. Het algemeen advies is starten met 3 gram glucose per 10 kg lichaamsgewicht (maar kan individueel verschillen). Kinderen en jongeren wordt aangeleerd om het hongergevoel dat optreedt tijdens een hypo te aanvaarden om zo overcompensatie van de hypo te vermijden (met hoge waarden als gevolg).

BEHANDELING

De behandeling van diabetes type 1 steunt op 4 pijlers: insuline, voeding, beweging en educatie. Het doel is streven naar een adequate groei (volgens genetisch voorbeschiktheid), goede ontwikkeling kind/jongere en beperking langetermijncomplicaties. Het streefdoel is een HbA1c lager dan 7% en time in range (TIR of tijd dat de glucosewaarde tussen

70 – 180 mg/dl ligt) van minimum 70%. De TIR geeft vooral informatie over de variabiliteit van de glucosewaarden. Ondanks het belang van deze getallen, is het niet eenvoudig om deze streefwaarden te behalen. Kwaliteit van leven is ook een belangrijke doelstelling van de diabetesbehandeling. Ook de inspanningen van kinderen/jongeren en hun omgeving moet meegenomen worden in de evaluatie van de diabetesregeling. De kinderconventie begeleidt het kind/ jongere en zijn omgeving en bestaat uit een multidisciplinair diabetesteam van endocrinoloog, verpleegkundigediabeteseducator, diëtist-diabeteseducator, psycholoog en sociaal verpleegkundige. Kinderen en jongeren met diabetes type 1 lopen een hoger risico op psychologische uitdagingen zoals angst, depressie en eetstoornissen. Naast ondersteuning van het diabetesteam is er ook deskundige aandacht van professionals in de sociale en geestelijke gezondheidszorg nodig. Het diabetesteam geeft ook uitleg aan het schoolpersoneel. Ongeacht leeftijd en bekwaamheid, moeten alle studenten met diabetes type 1 de steun, aanmoediging en supervisie kunnen krijgen van schoolpersoneel.

INSULINETHERAPIE

Insuline kan worden toegediend via een insulinepen of insulinepomp. Beide systemen hebben hun voor- en nadelen. De keuze van insuline wordt bepaald door de endocrinoloog, op basis van de leefstijl en voedingsgewoontes. De insulinedosis wordt afgestemd op basis van de leeftijd, gewicht en lengte en de hoeveelheid gegeten koolhydraten. Kinderen/jongeren en hun omgeving moeten leren insuline geven, maar ook hoe de insuline aanpassen volgens gegeten koolhydraten, bij sport, in periodes van ziekte of stress ...

Regelmatige glucosemetingen (via sensor of glucosemeter) zijn nodig ter evaluatie van de voorgeschreven insuline. Door groei en ontwikkeling wijzigt de insulinebehoefte. Relevante tijdstippen om te meten zijn o.a.:

• voor de maaltijd (aanpassing maaltijdinsuline indien nodig):

• bij activiteiten en sport (vermijden hypoglycemie of hyperglycemie);

• extra bij ziekte (ziekte kan glycemie ontregelen).

“Ze merkt dat ze anders is. Zomaar naar een verjaardagsfeestje gaan, kan niet. Dan ga ik mee.” Brenda, mama van Ella (7 jaar)

ondersteunen. Ook de hoeveelheid vet en eiwit binnen een maaltijd heeft een effect op de glycemie na de maaltijd. Dit kan opgevangen worden met extra insuline. De diëtist of endocrinoloog kan hierrond meer informatie geven.

VOEDINGSTHERAPIE

Kinderen en jongeren met diabetes type 1 hoeven geen dieet te volgen. Ze hoeven immers geen voedingsstof of -middel te vermijden. De basis van de voedingstherapie is een gezonde en evenwichtige voeding: voldoende graanproducten, groenten en fruit en beperkte inname van producten zoals koeken, chocolade, fastfood en kant-enklare maaltijden. Dit is niet anders dan hun leeftijdsgenoten zonder diabetes. Een ideaal voedingsschema varieert in de tijd, want het is afhankelijk van leeftijd, lengte en gewicht. Ook geslacht speelt een rol en er wordt rekening gehouden met culturele verschillen en familietradities

Bij diabetes type 1 is het wel belangrijk om de hoeveelheid koolhydraten goed te berekenen, zodat een variërende voedingsinname een goede diabetesregeling niet belemmert. Koolhydraten worden berekend door de grammen koolhydraten van alle voedingsmiddelen in de maaltijd op te tellen of te werken met een koolhydraatruilwaardensysteem. Apps (bv. Mijn Eetmeter, Carbcounter, Lifesum …) of websites (bv. internubel.be) kunnen hierbij

Bij gebruiken van een insulinepomp, worden de koolhydraten doorgaans in grammen berekend. De pomp berekent op basis hiervan automatisch de nodige hoeveelheid insuline. Door gebruik te maken van een insuline/koolhydraatratio heeft het kind/jongere meer vrijheid in het samenstellen van de maaltijd. De insuline/koolhydraat-ratio geeft weer hoeveel gram koolhydraten verwerkt worden per eenheid insuline en per tijdsmoment. De diëtist en/of endocrinoloog van het diabetesteam kan dit uitleggen. Toch kan de vrijheid van het systeem van insuline/koolhydraatratio zorgen voor een moeilijkere diabetescontrole. Een gestructureerd maaltijdpatroon kan hierbij helpen. Het is sowieso belangrijk om bij eventuele maaltijdaanpassingen het volledige gezin te betrekken én dit niet alleen op te leggen aan het kind/jongere met diabetes type 1.

Naast het toedienen van insuline en het aanpassen van de voeding is ook beweging en niet te vergeten factor. Meer beweging zorgt voor meer insulinegevoeligheid. Hierdoor zal de insulinebehoefte dalen. Daarnaast zorgt voldoende beweging, naast heel wat andere voordelen, ook voor een gezonder gewicht, wat ook positief is voor de insulinegevoeligheid. Alleen maar voordelen dus!

“In de vakantie zijn mijn waarden ’s ochtends altijd hoger. Omdat ik langer uitslaap. Het is niet altijd te voorspellen, ook al probeer je dat wel.” Stien (11 jaar)

TOT SLOT

Heel veel factoren om rekening mee te houden dus en niet zo evident om dit meteen onder de knie te krijgen. Daarom is voldoende educatie belangrijk. Het begrijpen hoe een lichaam werkt en waarom we bepaalde behandelingen doen is de sleutel om het ook effectief op lange termijn vol te houden. De educatie is zowel voor de ouders een belangrijk onderdeel, maar ook de kinderen dienen op hun eigen niveau voldoende educatie te krijgen.

DIABETESTECHNOLOGIE ACHTER HET STUUR: WAT ZEGT DE WET?

Achter het stuur is een goede concentratie cruciaal. Alcohol, vermoeidheid, te snel rijden … hebben een grote negatieve invloed op de rijvaardigheid. Voor personen met diabetes is het daarnaast ook belangrijk om de bloedsuikerspiegel goed op te volgen, want zowel een hyper- als vooral een hypoglycemie kan de rijvaardigheid ernstig verstoren. Sinds 1 juli 2022 is er een nieuwe wetgeving van kracht omtrent het gebruik van mobiele elektronische apparaten achter het stuur. Deze wetgeving heeft ook een impact op personen met diabetes.

WAT ZEGT DE WET?

Sinds 1 juli 2022 is er een nieuwe wetgeving omtrent het gebruik van mobiele elektronische apparaten achter het stuur.

De wet luidt: “Behalve wanneer zijn voertuig stilstaat of geparkeerd is, mag de bestuurder geen mobiel elektronisch apparaat met een scherm gebruiken, vasthouden noch manipuleren, tenzij het in een daartoe bestemde houder aan het voertuig bevestigd is.”

De wet is er gekomen omdat afleiding van de bestuurder tijdens het rijden, zoals het gebruik van een mobiel elektronisch apparaat, het risico op een ongeval aanzienlijk vergroot.

Maar, de wetgeving impliceert dat personen met diabetes ook geen diabetestechnologie mogen hanteren achter het stuur. Voor het overtreden van deze wetgeving kan een boete worden uitgeschreven.

WAT MAG NIET?

• Scannen van een sensor met een reader of smartphone (ook niet bij een alarm);

• Bedienen van de insulinepomp.

! Dit mag zowel niet tijdens het rijden, voor een rood licht of in een file.

WAT MAG WEL?

• Aflezen van een smartphone/reader die in een houder zit. Dus enkel personen met een real time-CGM kunnen hier eventueel gebruik van maken. Je dient wel steeds, ook in deze situatie, ‘rijbekwaam’ te blijven.

• Stilstaan of parkeren om diabetestechnologie

te hanteren of manipuleren. Pas op, je staat enkel stil wanneer je iemand laat in- of uitstappen of je auto in- of uitlaadt ( dit geldt dus niet voor stilstaan in de file of voor een rood verkeerslicht).

• Eten. Maar de rijgeschiktheid mag er niet door aangetast worden. Voorzie dus eten dat gemakkelijk hanteerbaar is.

WAAR IJVERT DE DIABETES LIGA VOOR?

De Diabetes Liga ijvert voor het voorzien van een uitzondering in de wetgeving voor personen met diabetes, zodat glucosewaardes wel gescand mogen worden (al dan niet bij een alarm) of afgelezen worden op een insulinepomp. Indien een uitzondering in de wetgeving niet mogelijk is, ijveren we voor mildheid door de politie voor personen met diabetes. We staan momenteel in nauw contact met het VIAS, het instituut voor de verkeersveiligheid, om verdere stappen te ondernemen.

WAT KAN JIJ DOEN?

Deel je getuigenis, bezorgdheid of suggesties met ons via liga@diabetes.be

Benieuwd naar onze andere dossiers rond belangenbehartiging? Neem dan een kijkje op onze website via www.diabetes.be/belangenbehartiging

TIPS VOOR HET RIJDEN

• Zorg ervoor dat je steeds snelwerkende suikers (bv. druivensuiker, een klein blikje cola van 150 ml) binnen handbereik hebt. Dit is trouwens ook een wettelijke verplichting voor iedere persoon die medicatie inneemt die hypo’s kan veroorzaken (bv. insuline of sulfonylurea).

• Lichamelijke inspanningen kunnen een grote invloed hebben op de glycemie en dit zelfs enkele uren later nog. Hou hier steeds rekening mee.

• Zoals voor iedereen geldt ook voor personen met diabetes dat rijden en alcoholgebruik niet samengaan.

• Meet ook steeds je bloedsuiker bij het begin van een rit. Indien deze minder dan 100 mg/dl bedraagt, moet je zeker eerst eten vooraleer je je achter het stuur begeeft, en ook tijdens de rit is het belangrijk om voldoende te pauzeren en dan te controleren. Het uitvoeren van een vingerprik is een complexe handeling en is dus niet veilig om te doen terwijl je aan het rijden bent.

• Zorg voor een geldig rijbewijs. Iedere persoon met diabetes moet beschikken over een rijbewijs met beperkte geldigheidsduur. Hiervoor moet een arts een rijgeschiktheidsattest correct invullen. Breng ook je autoverzekering van dit aangepaste rijbewijs op de hoogte. Meer informatie zie diabetes.be/rijbewijs of 0800/96 333.

TIPS TIJDENS HET RIJDEN

• Als er zich tijdens het rijden een hypo voordoet, moet je onmiddellijk de auto aan de kant zetten en meteen snel opneembare suikers innemen. Wacht voldoende lang, best minimum een kwartier na de correctie van de hypo en controleer je bloedsuiker vooraleer je de reis verder zet.

• Neem de maaltijden en eventuele tussendoortjes in op de juiste tijdstippen. Hou hierbij ook rekening met eventuele files. Zorg er dus steeds voor dat je ook traag opneembare koolhydraatbronnen, bv. een vezelrijke koek, in de auto hebt liggen.

• Het kan zinvol zijn te rijden in gezelschap. Je passagiers merken soms sneller dan jezelf op dat je rijvaardigheid achteruitgaat omwille van een hypo.

• Lange autoritten kunnen vaak een onvoorspelbare invloed hebben op je bloedsuikerspiegel. Besteed dus extra aandacht aan je suikerspiegel en controleer deze wat vaker dan in normale omstandigheden.

5 OKTOBER 2022: BELANGRIJKE UPDATE DOSSIER ‘RECHT OM VERGETEN TE WORDEN’

WAT ZOU DIT IN DE TOEKOMST KUNNEN BETEKENEN VOOR PERSONEN MET DIABETES?

Indien de uitbreiding naar verzekering gewaarborgd inkomen wordt bevestigd door de plenaire kamer én diabetes type 1 aanvaard wordt als chronische ziekte die onder deze wetgeving valt, dan zullen personen met diabetes type 1 geen meerpremies of weigeringen mogen krijgen voor zowel schuldsaldoverzekering als verzekering gewaarborgd inkomen . Dit zou een einde maken aan deze discriminatie.

WAT IS ER NIEUW?

Onder impuls van kamerleden Robby Decaluwé (Open VLD) en Kathleen Verhelst (Open VLD) werd op 5 oktober 2022 in de commissie Economie unaniem de goedkeuring gegeven voor de uitbreiding van het ‘recht om vergeten te worden’ naar verzekering gewaarborgd inkomen Een verzekering gewaarborgd inkomen vergoedt de vermindering of verlies van beroepsinkomen ten gevolge van arbeidsongeschiktheid. Tot nu toe was deze beschermende wetgeving enkel van toepassing voor schuldsaldoverzekering. Deze wetgeving moet wel nog bevestigd worden in de plenaire kamer. Maar een eerste belangrijke stap is alvast genomen.

hebben na een bepaalde periode geen verhoogde bijpremie aangerekend mogen krijgen bij het aanvragen van een schuldsaldoverzekering.

WAT IS HET ‘RECHT OM VERGETEN TE WORDEN’ OOK AL WEER?

Dit is een wetgeving die ervoor zorgt dat personen die kanker overleefd

In oktober 2021 werd de goedkeuring gegeven om deze wetgeving uit te breiden naar andere chronische aandoeningen. Hiervoor werd de opdracht gegeven aan het Federaal Kenniscentrum voor Gezondheidszorg (KCE) om uit te zoeken welke chronische aandoeningen hiervoor in aanmerking zouden komen. Diabetes type 1 wordt momenteel onderzocht. Belangrijk is dat de Diabetes Liga hier haar advies heeft mogen formuleren. We wachten dus met spanning af of het KCE een positief advies zal geven om diabetes type 1 onder deze wetgeving te laten vallen. En! Welke voorwaarden hier eventueel aan gekoppeld worden. Op het moment dat we dit artikel schrijven (begin oktober) vernemen we dat we het advies ‘binnenkort’ kunnen verwachten.

Het valt af te wachten of er voorwaarden (vb. glycemieregeling) gesteld zullen worden voor wie in aanmerking komt voor bescherming bij een schuldsaldoverzekering of voor verzekering gewaarborgd inkomen. Mogelijk zijn dit andere voorwaarden voor beide verzekeringen. Als Diabetes Liga ijveren we ervoor dat deze wetgeving zou gelden voor alle personen met diabetes type 1, zonder het stellen van voorwaardes. Daarnaast ijveren we er ook voor dat deze wetgeving ook zou gelden voor alle andere types diabetes.

WAT KAN JIJ DOEN?

We horen graag je getuigenis via infolijn@diabetes.be. Hoe meer input we krijgen, hoe sterker we ons dossier kunnen maken en hoe beter we kunnen inspelen op jullie noden.

Benieuwd naar onze andere dossiers rond belangenbehartiging? Neem dan een kijkje op onze website via www.diabetes.be/belangenbehartiging

U KUNT

* De FreeStyle LibreLink-app is alleen compatibel met bepaalde mobiele apparaten en besturingssystemen. Raadpleeg de website www.myFreeStyle.be voor meer informatie over apparaatcompatibiliteit voordat u de app gebruikt. FreeStyle, Libre, en gerelateerde merk aanduidingen zijn eigendom van Abbott. Andere handelsmerken zijn het eigendom van hun respectievelijke eigenaren. Afbeeldingen ter illustratie, dit is geen echte patiënt of professionele zorgverlener. Gesimuleerde gegevens ter illustratie. Dit is geen echte patiënt of gegevens.

HEB JE ALS PERSOON MET DIABETES RECHT OP HET STATUUT CHRONISCHE AANDOENING? WAT ZIJN DE VOORDELEN? GROETJES CONNIE

Beste Connie

Aan het statuut chronische aandoening zijn enkele voordelen verbonden, zoals de vermindering van het grensbedrag van je persoonlijke aandeel in het kader van de maximumfactuur (MAF). Het statuut wordt automatisch toegekend door je ziekenfonds als je per kwartaal minstens 337,69 euro (bedrag voor 2022) geneeskundige uitgaven hebt, gedurende 8 opeenvolgende kwartalen. De uitgaven voor geneeskundige verzorging omvatten zowel het deel dat het ziekenfonds betaalt als je persoonlijk aandeel. Ook indien je het forfait voor chronisch zieken krijgt (voor personen met hoge persoonlijke gezondheidskosten), heb je het statuut chronische aandoening. In de praktijk blijkt echter dat heel wat personen met diabetes niet in aanmerking komen voor het statuut chronische aandoening.

SINDS KORT MOET IK VAN DE HUISARTS METFORMINE INNEMEN OMDAT ER DIABETES TYPE 2 BIJ MIJ IS VASTGESTELD. KUNNEN DEZE TABLETTEN HYPO’S VEROORZAKEN? MET VRIENDELIJKE GROETEN IBRAHIM

Beste Ibrahim

Het risico op een hypo als je enkel metformine inneemt, is zeer beperkt. Metformine zal immers, in tegenstelling tot sommige andere producten, de pancreas niet stimuleren om extra insuline te produceren. Het zorgt er bij diabetes type 2 in de eerste plaats voor dat de door het lichaam geproduceerde insuline beter haar werk kan doen. Een iets lagere glycemiespiegel dan normaal kan eventueel wel optreden. Een glycemiespiegel van minder dan 70 mg/dl (drempelwaarde voor hypoglycemie) bij personen die enkel metforminetabletten innemen, is echter uitzonderlijk.

IS HET VERSTANDIG OM OVERDAG MINDER TE ETEN (EN ZO ALVAST WAT CALORIEËN UIT TE SPAREN) ALS JE ’S AVONDS EEN FEESTMAALTIJD HEBT? MET VRIENDELIJKE GROETEN ILSE

Beste Ilse, Veel mensen denken dat als je overdag minder tot niet eet, je in de avond meer mag eten.

Dit kan echter het risico op een hypo vergroten voor personen die insuline spuiten of die medicatie innemen die een hypo kan veroorzaken. Door te vasten overdag zal je bovendien vaak een groter hongergevoel hebben aan tafel en dus meer en sneller eten. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met het feit dat als je alcohol inneemt na een langere tijd van vasten er sneller een hypo kan optreden. Het beste is dus om overdag gezond eten, maar probeer de inname van overbodige calorieën toch te beperken (denk hierbij aan koekjes, snoep, chocolade … ). Het avondeten zal waarschijnlijk immers meer energie dan gebruikelijk aanbrengen. Laat dit je er echter niet van weerhouden om te genieten van een gezellige feestmaaltijd.

ULTRALICHT

MET RUSTGEVEND

400.000 BELGEN WETEN NOG NIET

DAT ZE DIABETES TYPE 2 HEBBEN

Dit is de titel van het persbericht waarmee de Diabetes Liga op 27 september heel wat media-aandacht kreeg. Er zijn naar schatting 1,14 miljoen personen met diabetes type 2 in ons land, liefst één op de drie van hen weet niet dat ze diabetes type 2 hebben. Ook de gezondheidskosten voor diabetes lopen op: de aandoening kost onze sociale zekerheid nu al bijna zes miljard euro per jaar. Daarom zetten we de hele maand november de spotlights op preventie, screening en vroegdetectie van diabetes type 2.

diabetes.

op

1 op 10 personen heeft 1 op 3 weet nog niet dat hij/zij diabetes heeft.En jij?

“OP 1 DAG TIJD BEREKENDEN MEER DAN 22.000 VLAMINGEN HUN RISICO OP DIABETES TYPE 2 VIA HET GEZONDHEIDSKOMPAS.”

NOVEMBER = DIABETESMAAND

Met de campagne ‘1 op 10 personen heeft diabetes. 1 op 3 weet het nog niet. En jij?’ richten we ons tot het grote publiek. We creëren extra bewustwording rond diabetes, maken diabetes bespreekbaar en roepen alle 45-plussers op om hun risico op diabetes type 2 te berekenen via het Gezondheidskompas van de Vlaamse overheid.

Op 1 dag tijd berekenden meer dan 22.000 Vlamingen hun risico op diabetes type 2 via het gezondheidskompas. Want als er een verhoogd risico op diabetes type 2 is, kan men een aanzienlijk aantal gezonde levensjaren winnen en mogelijk ook de diagnose uitstellen door zijn of haar leefstijl aan te passen.

Deze campagne loopt heel de maand november en kent een extra boost naar aanloop van Wereld Diabetes Dag.

IEDEREEN KAN HELPEN Als lid van de Diabetes Liga is de kans groot dat jijzelf of iemand uit jouw naaste omgeving de diagnose diabetes heeft. Dus jij weet welke impact diabetes heeft, direct en indirect. Jij kan helpen door jouw verhaal te vertellen of door jouw familie, vrienden en buren te stimuleren om hun risico op diabetes type 2 te meten. Steun elkaar om gezond en gevarieerd te eten, regelmatig te bewegen, te stoppen met roken …

WELKE ACTIES ZIJN LOPENDE EN KOMENDE?

• Eerstelijns zorgprofessionals zoals huisartsen, apothekers, diëtisten, beweegcoaches, verpleegkundigen … spelen een belangrijke rol bij bewustmaking rond diabetes type 2 en de risicofactoren. Zij hebben regelmatig contact met hun patiënten over hun gezondheid en zorg.

Daarom hebben we 5000 affiches uitgedeeld om uit te hangen in de wachtkamer, dokterskabinet, apotheek, spreekkamer … met de oproep ‘doe de test en/of bespreek je resultaten met je huisarts’.

• Lokaal beleid, steden en gemeentebesturen

We hebben alle lokale besturen aangesproken om hun burgers meer te informeren over diabetes en onze najaarscampagne te steunen. Deze oproep is op veel plaatsen positief onthaald. Inmiddels hebben we weet van 15 gebouwen die dankzij hun energiezuinige LED-verlichting op 13 en 14/11 de blauwe spots voor diabetes zullen aanleggen. 46 gemeentes zullen deze campagne in hun communicatie naar hun inwoners opnemen via het gemeenteblad, op website, via social post … én hier en daar zal mogelijk een ‘diabetes’corner in de bibliotheek te vinden zijn midden november.

• ‘Diabetes op kindermaat’: een informatiepakket rond diabetes voor kinderen in de basisschool

Als 1 op 10 personen diabetes heeft, zal elk kind wel iemand met diabetes kennen. En toch weten slechts weinig kinderen wat diabetes is. Daarom willen we reeds van kinds af aan diabetes bespreekbaar maken in de klas. We hebben 3 presentaties voor de lagere school (1ste, 2de en 3de graad) samengesteld die de juf of meester kan toelichten in de klas. De presentatie is gratis, informatief en op kindermaat met leuke weetjes, liedjestekst … Tevens kan men gratis een ‘diabetes-doos’ opvragen met kinderboek ‘Taart voor Tuur’, affiches … én meedoen met de ‘blauwe diabetesactie’. Wie met de leerlingen diabetes

bespreekt en een leuke post, filmpje of foto op social media plaatst in de week van 14/11 kan kans maken op een klasuitstap naar de Smile Safari.

• Wandelen ten voordele van diabetes

Wandel mee op één van de wandelactiviteiten in Brugge, Hasselt, Hechtel-Eksel, Leopoldsburg, Lubbeek, Oud-Turnhout, Roeselare op zondag 13 november of op maandag 14 november in Tienen.

• De kracht van (social) media Deze campagne richt zich tot een heel grote doelgroep. Dus pakken we het groots aan met een eigen landingspagina www.diabetes.be/mijnrisico, een animatievideo, diverse getuigenissen (die in november zullen gepost worden), affiches, flyers, visuals …

Heel wat campagnemateriaal staat gratis ter beschikking voor iedereen én ook voor jou om verder te delen en zo nog krachtiger te communiceren.

We kunnen immers alle hulp gebruiken om diabetes op de kaart te zetten en diabetes type 2 een halt toe te roepen.

Doe ook mee en plaats zelf een bericht op social media of deel onze posts.

#diabetesliga

#diabetes

#werelddiabetesdag

Kevin Deprez

OOK

NIEUW CGM-SYSTEEM

OP DE BELGISCHE MARKT

Binnen de wereld van de diabetestechnologie volgen de nieuwe ontwikkelingen elkaar in een razendsnel tempo op. Zo werd onlangs de Dexcom One gelanceerd op de Belgische markt. In dit artikel geven we je een woordje uitleg over dit nieuwe continue glucosemonitoringssysteem (CGM).

VOOR WIE IS HET GESCHIKT?

WAT IS HET VERSCHIL MET ZIJN

WAT IS HET?

Het Dexcom ONE-systeem bestaat uit een sensor, die via een auto-applicator in de huid wordt gebracht en een herbruikbare zender die je vastklikt op de sensor. Je kan de sensor maximaal 10 dagen dragen.

De zender stuurt de glucosemetingen automatisch elke 5 minuten door naar je (compatibele!) smartphone. Je dient hiervoor wel de Dexcom ONE-app te installeren. Heb je je smartphone even niet in de buurt, dan pikt de app je waarden weer op van zodra die verbinding hersteld is. Er is ook een ontvanger beschikbaar zijn. Dit is handig voor personen die niet over een smartphone beschikken of als deze niet compatibel is.

Tip: Een lijst met compatibele smartphones kan je terugvinden op de website van de firma Dexcom.

Net zoals andere CGM-systemen toont de Dexcom ONE via trendpijlen in welke richting en hoe snel de glucosewaarden evolueren. Wanneer de glucosewaarden buiten jouw vooraf ingestelde waarden vallen, kan je zelf een aantal waarschuwingen instellen, zoals alarm laag of hoog, maar ook technische waarschuwingen.

De Dexcom ONE is beschikbaar voor kinderen en volwassenen vanaf 2 jaar en kan ook gebruikt worden tijdens de zwangerschap. De Dexcom ONE kan gedragen worden in de buik, achterkant van de bovenarm en bij kinderen en jongeren ook bovenaan de bil. De Dexcom ONE kan geen insulinepomp aansturen en is dus niet geschikt voor personen met een zogenaamd ‘loopsysteem’.

‘VOORGANGER’ DE DEXCOM G5?

In tegenstelling tot de Dexcom G5 is voor deze sensor geen regelmatige kalibratie met een vingerprik meer nodig. Je dient er wel ook rekening mee te houden dat de Dexcom ONE geen share/follow-functie.

GOED OM WETEN

• Je kan perfect douchen of zwemmen met de sensor, maar je ontvangt pas terug waarden op je smartphone van zodra de bluetoothverbinding hersteld is.

• Hou je smartphone steeds voldoende opgeladen. Als je telefoon overschakelt op energiebesparingsmodus, wordt Bluetooth uitgeschakeld en ontstaan er verbindingsproblemen met de Dexcom ONE-app en -zender. Beperk ook extra apps die op de achtergrond actief zijn. Bepaalde apps, bijvoorbeeld games of videosites, verbruiken veel verwerkingsvermogen en kunnen tot signaalverlies leiden.

• Gebruik geen vochtinbrengende lotion of olie op de plaats waar je de sensor inbrengt. Breng de sensor niet in onmiddellijk nadat je een douche of bad heeft genomen of in een badkamer met veel stoom.

• Reinig de aanbrengplaats van de sensor met een alcoholdoekje om infecties te voorkomen (laat goed aan de lucht drogen!). Het kan nuttig zijn om voor gebruik van het alcoholdoekje, de huid te reinigen met water en zeep. Ook hierna steeds goed drogen! Soms kan het nodig zijn de huid (droog) te scheren voor het plaatsen van de sensor.

Vragen? De Dexcom ONE is beschikbaar via de conventie, maar weet dat niet elk conventiecentrum elk beschikbaar CGM-systeem aanbiedt.

CARPACCIO VAN EEND

MET GEMENGDE SLA

AANTAL

INGREDIËNTEN

160 g gerookte eendenborstfilets 40 g pecorino

120 g gemengde sla

1 el olijfolie

1 el pijnboompitten

4 el balsamicocrème

1 el witte balsamicoazijn

Peper (en zout)

BEREIDINGSTIJD

VOEDINGSWAARDE per persoon

ENERGIE (KCAL) 259

VETTEN (G) 19,7

KOOLHYDRATEN (G) 6,4

KOOLHYDRAATPORTIES 0,5

EIWITTEN (G) 13,2

KOOLHYDRAATARM

Dit recept is afkomstig van COLRUYT.BE/LEKKERKOKEN, aangepast door de Diabetes Liga.

BEREIDING

Rasp schilfers van de pecorino. Rooster de pijnboompitten goudbruin in een pan met antiaanbaklaag, zonder vetstof.

Meng de olijfolie met de witte balsamicoazijn en kruid met zwarte peper en (zout). Meng onder de sla.

AFWERKING

Verdeel de gerookte eendenborstfilets in cirkelvorm over 4 borden. Schik de sla in het midden.

Bestrooi het geheel met de pecorino en de pijnboompitten. Werk af met de balsamicocrème.

VOEDINGSWAARDE per persoon

ENERGIE (KCAL)

VETTEN (G)

KOOLHYDRATEN (G)

KOOLHYDRAATPORTIES

EIWITTEN (G)

TONGSCHAR

IN KRUIDENKORST MET ERWTENPUREE

MATERIAAL

AARDAPPELEN

600 g aardappelen (geschild), in kleine blokjes 1 el olijfolie peper (en zout)

VIS MET KRUIDENKORST

600 g tongscharfilet 1 teentje knoflook, geperst 60 g amandelen 1 el olijfolie 10 g verse peterselie peper (en zout)

ERWTENPUREE

800 g doperwten (diepvries) 50 ml room light ½ bouillonblokje (groente) nootmuskaat naar smaak

BEREIDING

Verwarm de oven op 200 °C. Bekleed de bakplaat met bakpapier.

VIS MET KRUIDENKORST

Mix de olijfolie, amandelen, knoflook en peterselie in de blender tot een homogeen mengsel. Kruid met peper (en zout).

Leg de tongschar in de ovenschaal en verspreid hierover het kruidenmengsel.

. Leg de aardappelen op de bakplaat en besprenkel met olijfolie. Kruid met peper (en zout).

. Plaats de ovenschaal met de tongschar en de bakplaat 15 minuten in de oven totdat je de aardappelen gemakkelijk kan doorprikken met een vork. Breng water in een kookpot aan de kook. Verkruimel het bouillonblokje erboven en laat volledig oplossen. Voeg de doperwten toe en laat 5 minuten koken tot de doperwten beetgaar zijn. Giet daarna de doperwten af.

. Voeg de room toe, pureer en breng op smaak met nootmuskaat. Haal de aardappelen en tongschar uit de oven. Dresseer op elk bord een stuk tongscharfi let, aardappelblokjes en erwtenpuree.

TIP

Lekker met tzatziki en gehakte dille.

Voor een extra knapperige korst: dep de vis droog met keukenpapier voordat je hem inwrijft met het kruidenmengsel.

VOEDINGSWAARDE per persoon

ENERGIE (KCAL) 167

VETTEN (G) 12,8

KOOLHYDRATEN (G) 4,7

KOOLHYDRAATPORTIES 0,5

EIWITTEN (G) 7,3

WORTELMUFFINS

MET NOTEN EN ABRIKOOS

AANTA L 10 muffins MATERIAAL muffinvorm

INGREDIËNTEN

100 g cottage cheese

2 eieren

1 wortel

4 gedroogde abrikozen

75 g geblancheerde amandelen

g hazelnoten

50 g pompoenpitten

VOORBEREIDING

BEREIDINGSTIJD 20 minuten OVENTIJD 20 minuten

Hak de hazelnoten en de amandelen fijn. Snij de abrikozen in kleine stukjes. Schil de wortel en rasp fijn.

BEREIDING

Verwarm de oven voor op 180 °C. Meng alle ingrediënten goed in een grote mengkom.

. Zet 10 papieren muffinvormpjes in een bakvorm voor muffins en verdeel er het deeg over. Strijk glad met de bolle kant van een lepel en bak 20 minuten in de voorverwarmde oven. Haal de muffins uit de oven en laat volledig afkoelen.

Dit recept is afkomstig van COLRUYT.BE/LEKKERKOKEN, aangepast door de Diabetes Liga.

TIPS

. Muffins over? Dan kan je ze invriezen voor later. Je kan ook op voorhand het recept aanpassen naar minder muffins. De abrikozen kunnen vervangen worden door rozijnen, zachte veenbessen of dadels.

Driving change for sustainable, long-term impact

Learn about our commitment

JOUW LIDMAATSCHAP BIJ DE DIABETES LIGA IS MEER WAARD DAN JE LIDGELDBIJDRAGE.

Bovenop wat de Diabetes Liga als organisatie zelf doet (informeren –connecteren – mobiliseren) biedt jouw lidmaatschap heel wat bijkomende financiële kortingen of extra’s. Ze zijn een verworven voordeel voor alle leden van de Diabetes Liga. Ook jij kan als lid blijvend genieten van interessante deals bij volgende partners.

MINDER BETALEN MET XTRA PRESENT VOORDELENPLATFORM

Elk lid krijgt mooie kortingen en interessante deals bij DreamLand en Dreambaby, JIMS, DATS24 … en Colruyt partners zoals Klassewijnen, ZEB, Newpharma … met je eigen login en paswoord.

30% KORTING OP KEUKEN- EN KOOKGEREI BERGHOFF BELGIUM

Meer dan 200 recepten vind je in ons kookboek: gezond, eenvoudig te bereiden én lekker. Zoek je daarvoor nog kookpotten, servies en bestek, of BBQ-gerei? Check dan www.myberghoffvoucher.be en verzilver jouw ledenvoordeel met de kortingscode ‘DIALBE30’. Voor aankopen vanaf € 50 is de verzending gratis.

50% KORTING OP AXIA®4LIFE BUREAUSTOEL EN 15% OP GAMMA BMA

Een goede zithouding is belangrijk om fysieke klachten te voorkomen en te verhelpen. Met deze ergonomische bureaustoel kan je gezond en productief thuiswerken. Als lid kan je de Axia®4Life bureaustoel aankopen aan 495 euro (excl. BTW) in plaats van 1111 euro op www.bma-shop.be/webshop/axia-4life Vergeet wel niet om tijdig en regelmatig recht te staan en lang stilzitten te doorbreken door te bewegen.

Leuke voordelen verbonden aan je lidmaatschap om jezelf mee te verwennen of een ander mee te verrassen voor zijn/haar verjaardag of de eindejaarsfeesten.

10% KORTING OP BOEKEN BIJ UITGEVERIJ ACCO

‘100 dagen diabetes’, ‘Het 6 minuten dagboek’, ‘Handboek voeding’, ‘Bewust eten’, ‘De diabetes-code’ … bekijk het volledige boekenaanbod op https://shop.acco.be/diabetes-liga en krijg 10% korting met de code DL22P5.

Per verkocht boek met deze kortingscode stort Acco € 1 aan de Diabetes Liga.

10% KORTING OP BOEKEN BIJ UITGEVERIJ LANNOO

‘Mijn energieplanner’, ‘De gezonde mama gids’, ‘Een dagelijkse portie power in 30 minuten’, ‘Je levensstijl als medicijn’, ‘Knooppunter groot fi etsboek Vlaanderen’ … zijn maar enkele voorbeelden. Zoek zelf jouw favoriete boeken op www.lannoo.be/diabetesliga en gebruik de code ‘ledendiabetesliga’.

50% KORTING OP DE EERSTE BESTELLING VAN EEN FLEXIBEL LIDMAATSCHAP BIJ EKOMENU

De Diabetes Liga kiest voor Ekomenu omdat zij gezonde foodboxen bieden die aansluiten bij ieders eetwensen. Diëtisten stellen wekelijks smaakvolle gerechten met lokale seizoensproducten samen. Jij ontvangt je pakket thuis én kan onmiddellijk aan de slag om een gezonde maaltijd te bereiden. Een effi ciënte oplossing die gezonder is dan bereide maaltijden. Goed voor je lichaam, voor je portemonnee én voor de natuur.

Als lid kan je de eerste foodboxen aan halve prijs bestellen met de code ‘EKWAL2PN’.

5% KORTING OP KAMER & ONTBIJT BIJ CORSENDONK HOTELS

Zin in vakantie in eigen land? Corsendonk Hotel ontvangt je graag als gast. Je kan kiezen uit een kindvriendelijke of adults only accommodatie in een rustige, groene of stadslocatie. Enkel nog een datum prikken en boeken via www.corsendonkhotels.com met vermelding van ‘Diabetes Liga’.

Voor extra informatie omtrent de voordelen, het aankoopproces, login en codes, ga naar www.diabetes.be/kortingenenvoordelen of scan deze code

Ben je jouw login of paswoord verloren, neem contact met liga@diabetes.be en we helpen jou graag verder.

RISICO OP DIABETES TYPE 1 OPSPOREN EN BEHANDELEN

In België krijgen kinderen op steeds jongere leeftijd diabetes type 1. De precieze oorzaak van diabetes type 1 is nog onbekend, maar vast staat dat het om een auto-immuunziekte gaat. In dit artikel bespreken we de huidige stand van zaken van enkele lopende onderzoeken rond het opsporen en voorkomen van diabetes type 1.

Het Globale Platform voor de Preventie van Auto-immune Diabetes (GPPAD) werd opgericht in 2015. Dit platform heeft als doel internationaal primaire preventiestudies voor diabetes type 1 te organiseren. Deze studies worden voorgesteld aan zuigelingen met een verhoogd genetisch risico voor diabetes type 1. Het ultieme doel zou zijn om in de toekomst van bij de geboorte te kunnen ingrijpen zodat de ziekte niet of later tot uiting komt.

ALGEMEEN

Bij diabetes type 1 vallen de eigen immuuncellen de insulineproducerende bètacellen in de pancreas aan en vernietigen deze. Dat leidt tot een verminderde insulineproductie en bijgevolg tot diabetes type 1. Dit proces kan in het bloed ontdekt worden door de aanwezigheid van autoantistoffen tegen de bètacel antigenen.

“HET ULTIEME DOEL ZOU ZIJN OM IN DE TOEKOMST VAN BIJ DE GEBOORTE TE KUNNEN INGRIJPEN ZODAT DE ZIEKTE NIET OF LATER TOT UITING KOMT.”

Insuline antistoffen zijn vaak de eerste antistoffen die verschijnen en in Duitse, Finse en internationale studies werd een piek gezien in deze antistoffen tussen de leeftijd van 9 maanden en 3 jaar. Door middel van preventiestudies probeert men het immuunsysteem zo te trainen dat deze auto-immuunreactie niet meer voorkomt.

Vooraleer deze preventie te kunnen starten, is het belangrijk om kinderen met een verhoogd genetisch risico op diabetes type 1 te identificeren. In ongeveer 10% van de gevallen treft diabetes type 1 kinderen die al een familielid met diabetes type 1 hebben. Alle andere patiënten, dus 90%, hebben geen familieleden met de ziekte.

PROF. DR. KRISTINA CASTEELS, PEDIATRISCH ENDOCRINOLOOG, UZ LEUVEN LEYLA SMETS, JASMIN PAULUS, BRONTË VRANCKEN EN VEERLE VANHUYSE, STUDIEMEDEWERKERS, FREDER1K-STUDIE

FREDER1K-STUDIE: OPSPOREN VERHOOGD GENETISCH RISICO OP DIABETES TYPE 1

Het doel van de Freder1k-studie is het identificeren van baby’s met een verhoogd genetisch risico op diabetes type 1, namelijk een risico van meer dan 10% op het ontwikkelen van multipele bètacel autoantistoffen voor de leeftijd van 6 jaar. Deze Freder1k-studie loopt in 5 Europese landen: Duitsland, Verenigd Koninkrijk, Polen, Zweden en België.

Ouders krijgen de mogelijkheid om hun baby gratis te laten testen op het genetisch risico op diabetes type 1. Voor de test zijn een paar druppels bloed al voldoende. Meestal worden deze afgenomen op het moment dat er reeds een bloedafname gebeurt voor de standaard bloedscreening enkele dagen na de geboorte (‘hielprik’).

Na enkele weken is de uitslag van de genetische test bekend. Als er een verhoogd risico wordt vastgesteld (bij ongeveer 1% van de geteste kinderen) is er een risico van 1 op 10 om diabetes type 1 te ontwikkelen. Bij de algemene bevolking is het risico 1 op 250. Bij een verhoogd risico worden de ouders gecontacteerd en krijgen ze de mogelijkheid om deel te nemen aan een preventiestudie. Eerst was dit de POInT-studie (‘Primary Oral Insulin Trial’) en sinds 2021 is dit de SINT1Astudie.

De Freder1k-studie loopt sinds augustus 2018. In België hebben reeds 21 239 pasgeborenen deelgenomen en in heel Europa ligt dit aantal op 362 375. In België had 1,27% van deze groep een verhoogd genetisch risico op diabetes type 1. Nadat de ouders op de hoogte zijn gebracht van dit risico, worden psychologische vragenlijsten afgenomen om na te gaan hoe dit nieuws wordt ervaren. Hieruit blijkt dat het merendeel van de ouders laag scoort op depressie- en angstsymptomen en dat vaders aangeven zich minder zorgen te maken over het risico dan moeders. Ook geven families met een eerstegraadsverwant met diabetes type 1 vaker aan dat ze het verhoogde risico hadden verwacht.

PRAKTISCH

De volgende centra in Vlaanderen werken mee aan de studie: OLV ziekenhuis Aalst, OLV ziekenhuis Asse, Imelda Bonheiden, Campus Sint- jan Brugge, AZ Diest, CHWAPI Doornik, AZ Groeninge Kortrijk, AZ Delta Roeselare en AZ Turnhout. Maar alle ouders kunnen hun kindje laten testen bij hun eigen arts: best nemen ze hiervoor tijdig contact op met het Freder1k team (zie voor meer informatie www.gppad.org of mail naar freder1kstudie@uzleuven.be).

Bij kinderen die deelnemen aan een interventiestudie (zoals POInT-studie of de SINT1A-studie) wordt hun risico om diabetes type 1 te ontwikkelen verder opgevolgd, dit is niet het geval voor kinderen met een laag risico op diabetes type 1.

hiervan deel te nemen. Van alle deelnemers heeft 48,13% een eerstegraadsverwant met diabetes type 1. Tot op heden zijn er in België 2 kinderen die positieve antistoffen ontwikkelden en 1 kind kreeg diabetes op de leeftijd van 24 maanden.

Omdat in maart 2021 het aantal te includeren kinderen bereikt werd, is deelname aan deze studie niet meer mogelijk. Ook tijdens de POInT-studie werden psychologische vragenlijsten afgenomen: hier valt op dat de symptomen van angst en depressie, naarmate de studie vordert, nog verder afnemen.

POINT-STUDIE: PREVENTIE DIABETES TYPE 1

In de Pre-POInT-studie werd aangetoond dat het dagelijks toedienen van een hoge dosis insuline via de mond (67,5 mg, inname via siroop) leidt tot een minder agressief immuunsysteem (dus minder aanvallend). Deze gegevens vormen de basis van de eerste primaire preventiestudie: de POInT-studie. In deze studie krijgen baby’s met een verhoogd genetisch risico op diabetes type 1 heel kleine hoeveelheden insuline via de mond (oraal) of placebo. Het principe is vergelijkbaar met de aanpak voor notenallergie: kinderen die op jonge leeftijd noteneiwit krijgen, ontwikkelen op lange termijn minder vaak een notenallergie. Dit noemt men tolerantie-inductie. Voor deze studie werden in België in het totaal 146 kinderen en in Europa 2 706 kinderen uitgenodigd: uiteindelijk besloten in België 82 (56,16%) en in Europa 968 (35,8%)

SINT1A-STUDIE

In de SINT1A-studie wordt onderzocht of de ontwikkeling van diabetes type 1 kan worden voorkomen door orale toediening van het probioticum B. infantis. Dit probioticum zou een positief effect hebben op de darmflora en zo een regulerend effect moeten hebben op het immuunsysteem. In de studie willen wij nagaan of een verkeerde immuunreactie, zoals we die zien bij diabetes type 1 maar ook bij andere ziekten, zoals coeliakie, op deze manier kan worden vermeden en de ziekte aldus kan worden voorkomen.

Bifidobacterium Infantis is een bacterie die van nature aanwezig is in de darm van pasgeborenen en speelt een rol in de goede ontwikkeling van het immuunsysteem. Uit eerder onderzoek blijkt dat dit probioticum vaak minder aanwezig is bij kinderen die uiteindelijk diabetes type 1 ontwikkelen. Bifidobacterium Infantis werkt ook op een unieke manier samen met moedermelk en is meer aanwezig bij kinderen die borstvoeding krijgen. Aan de SINT1A-studie konden in België tot op heden 75 kinderen deelnemen, waarvan 45 (60%) heeft besloten om deel te nemen. In Europa nemen tot op heden 486 kinderen deel. Pasgeborenen met een verhoogd risico kunnen tot de leeftijd van zes weken deelnemen en deelname aan deze studie is nog steeds mogelijk.

Voor meer informatie: www.GPPAD.org of Freder1kstudie@uzleuven.be

Podartis

Bota Soft

Act4Your

VACCINEREN TEGEN DE GRIEP? DOEN!

Iedere persoon met diabetes (vanaf 6 maanden) wordt jaarlijks geadviseerd om zich te laten vaccineren tegen de griep. Personen met diabetes lopen immers een hoger risico op ernstige verwikkelingen. Een griepprik halen? Niet twijfelen, maar gewoon doen.

Zolang het aantal besmettingen nog niet heeft gepiekt, blijft vaccinatie tegen seizoensgriep nuttig. Na de piek kan vaccinatie overwogen worden in samenspraak met de behandelende huisarts.

Ben je nog niet gevaccineerd? Vraag dan je griepvaccin in de apotheek. Je hebt hiervoor geen voorschrift meer nodig van je arts. Ga er onmiddellijk mee naar je arts om de vaccinatie te laten toedienen, of bewaar het in de koelkast tot je doktersafspraak, anders kan het effect van de vaccinatie niet gegarandeerd worden.

BO BAESEN OP DE RODE LOPER MET INSULINEPOMP

In september vond de officiële première van de Vlaamse film ‘Ritueel’ plaats in Kinepolis Belgium Antwerpen, geregisseerd door Hans Herbots en met Marie Vinck en Geert Van Rampelberg in de hoofdrollen. Ook Bo Baesen verscheen samen met haar vriend én met haar insulinepomp op de rode loper. Bo heeft diabetes type 1 en aarzelt geen seconde om zonder schroom haar pomp aan de wereld te tonen. Zoals Bo het zelf zegt: “mijn pomp is mijn mooiste accessoire en ik ben er fier op!”. Elke gelegenheid om zowel pomp als sensor te normaliseren en awareness te creëren bij het grote publiek, kunnen we vanuit de Diabetes Liga alleen maar toejuichen. Go Bo!

HEBBEN WIJ JOUW (JUISTE!) E-MAILADRES AL?

Wij informeren onze leden op regelmatige basis via elektronische nieuwsbrieven. Ook de plaatselijke afdelingen communiceren vaak via mail over aankomende activiteiten. Ontvang je als lid van de Diabetes Liga geen nieuwsbrieven? Dan hebben wij misschien jouw (huidige) e-mailadres nog niet in onze ledendatabank. Wil je graag beter op de hoogte blijven van het laatste diabetesnieuws, bezorg ons dan zeker het e-mailadres waarop we je mogen contacteren (via liga@diabetes.be).

NIEUWE ONDERVOORZITTER

Kris De Vuyst neemt binnen het Dagelijks Bestuur sinds september 2022 de functie van ondervoorzitter op zich. Hij neemt deze functie over van Hendrik Lynen. Kris vertelt in een volgende editie meer over zijn nieuwe engagement binnen de Diabetes Liga. De Diabetes Liga is hem alvast verre van onbekend, want Kris is reeds vele jaren voorzitter van de Plaatselijke Afdeling Aalst, Ninove & Geraardsbergen en lid van de bestuursvergadering. We willen Hendrik van harte bedanken voor zijn jarenlange inzet als ondervoorzitter.

VERNIEUWDE ‘GIDS DIABETES TYPE 1’ GRATIS ONLINE BESCHIKBAAR

Met de vernieuwde ‘Gids diabetes type 1’ biedt de Diabetes Liga vzw personen met diabetes type 1 een aantal nuttige handvaten en praktische tips voor een succesvolle dagelijkse zorg. Familie, omgeving en zorgverleners kunnen er daarnaast ook gebruik van maken.

Je kan de Gids gratis downloaden via diabetes.be/gidstype1

Wens je de gids toch graag in gedrukte vorm te hebben, dan kan je deze bestellen via shop.diabetes.be (ledenprijs 10 euroniet-ledenprijs: 15 euro)

TIPS VAN ONZE LEZERS:

DATA KINDER- EN JONGERENVAKANTIES 2023

Hieronder kan je de data terugvinden voor de kinder- en jongerenvakanties van 2023. Meer informatie vind je terug in de volgende Diabetes Info en in de loop van januari 2023 op onze website.

Sportvakantie (8 – 16 jaar) Genk - Sport Vlaanderen: 3/04/2023 - 7/04/2023

Jongerenvakantie (12– 19 jaar, °2011 t.e.m 2004) Oostenrijk - Stanzach: 10/07/2023 - 20/07/2023

Kindervakantie (6 – 12 jaar, 6 jaar zijn bij aanvang vakantie) Genk - Bokrijk: 5/08/2023 - 12/08/3023

Jongerenweekend (12 – 18 jaar) Sint-Joris-Weert - De Kluis: 1/09/2023 - 3/09/2023

Christel: “Ik heb diabetes type 2. Ik let erg op mijn voeding, heb geen overgewicht, drink nooit alcohol en ik rook niet. Daarnaast ben ik al heel mijn leven zeer sportief. Er stond een verblijf op grote hoogte in Peru gepland (4900 m). Mijn zorgverleners konden me echter weinig advies geven over wat dit met mijn glycemiespiegel zou doen en hoe ik dit het best zou opvangen. Dus vertrok ik met veel energierepen, zonder toegevoegde suiker, en hoopte ik op het beste. Voor mij lag de oplossing om elk uur iets kleins te eten (appel, banaantje, boterham, energiereep …). De enige keer dat ik het vergat, kreeg ik een hypo.”

Heb jij net zoals Christel interessante tips of weetjes voor anderen met diabetes? Laat ze ons weten. Stuur een mailtje naar infolijn@diabetes.be of neem telefonisch contact op met de Diabetes Infolijn (0800/96 333).

AGENDA

MIDDEN NOVEMBER 2022 TOT MIDDEN JANUARI 2023

De meest recente info over de activiteiten kan je altijd raadplegen op www.diabetes.be/activiteiten.

Voor eventuele vragen kan je contact opnemen met de organiserende plaatselijke afdeling via de contactgegevens in deze kalender.

PROVINCIE ANTWERPEN

AFDELING ANTWERPEN-NOORD

Info & inschrijven: Georges Claes georges.claes@telenet.be – 03 326 47 85

Voordracht / Demo: Feestmenu voor personen met diabetes Zaterdag 19 november om 14u30 Sprekers: diëtisten van ZNA Jan Palfijn Merksem

Zaal Zilverheem, Antwerpsesteenweg 212, Kapellen Vooraf inschrijven niet noodzakelijk, wel gewenst

Voordracht: Zorgen voor ons hart en onze bloedvaten Zaterdag 17 december om 10u Spreker: Dr. Bresseleers, cardioloog Zaal LDC Cogelshof, Deuzeldlaan 53, Schoten

AFDELING MECHELEN

Ontspanning: Kerstfeest Zondag 11 december om 12u Feestzaal Familia, Kleinmannekensstraat 4, Putte 4 gangen menu inclusief drank Prijs: € 50 p.p. Inschrijven voor 30 november door overschrijving op rekening BE 75 0689 0832 0151

Info & inschrijvingen: Francois De Smedt, 03 886 56 86 – 0499 74 00 62, desmedt-snoeys@telenet.be

AFDELING LIER

Voordracht: Rijbewijs/ Schuldsaldoverzekering

Dinsdag 13 december van 19u30 tot 21u30 Lokaal Dienstencentrum Balderhuys, Sollevelden 5, Berlaar

In samenwerking met ELZ Pallieterland, huisartsenvereniging, Wit-Gele kruis en Diabetesconventie H.H. Ziekenhuis Lier Info: Luk Somers

Diabetes.Lier@telenet.be – 0479 79 20 41 Inschrijving via ELZ Pallieterland

PROVINCIE LIMBURG

AFDELING NOORD-LIMBURG

Info: Yvette Vanbuel 0479 68 11 16 –diabetesnoordlimburg@gmail.com

Vorming: Infostand Wereld Diabetes Dag Maandag 14 november van 10u tot 18u Noorderhart Campus Mariaziekenhuis, Maesensveld 1, Pelt Info over diabetes aan de hand van folders, mythemeter enz.

Voordracht: Slaapapneu en diabetes Dinsdag 22 november om 20u

Spreker: Dr. Frederik Hermans, pneumoloog Noorderhart Campus Mariaziekenhuis, Auditorium Marie-Curie, Maesenveld 1, Pelt Inschrijven verplicht (zie hierboven)

Actief: Decemberwandeling

Zaterdag 17 december om 14u Soutsrally, Rallylaan 3, Pelt

Wandeling van ongeveer 5 km Alle personen met diabetes en sympathisanten zijn welkom Deelname is gratis

AFDELING MIDDEN-LIMBURG

Voordracht: Alternatieve versus klassieke diëten

Donderdag 24 november van 20u tot 22u Sprekers: Diabetesteam Jessa Ziekenhuis

JZ aula Salvator Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, Hasselt

Gratis deelname, fysiek of digitaal Gratis parking (ticket)

Info: André Latet andre.latet@telenet.be – 0474 27 56 62 Inschrijven kan via: www.dlml.be/dieet

Ontspanning: Ledenfeest

Zaterdag 10 december om 11u30 Gezellig samenzijn met ontvangst, receptie, warm buffet, livemuziek … Ontmoetingscentrum Rapertingen, Luikersteenweg 395, Hasselt

Prijs: nog te bepalen Parking: gratis

Info: Roger Nickmans roger_nickmans@hotmail.com –0478 84 96 31

Inschrijven kan via: www.dlml.be/ledenfeest/

Actief: Wekelijkse wandeling

Elke zondag van 9u30 tot 11u30

Kinderboerderij Kiewit, Putvennestraat 110, Kiewit (Hasselt)

Afstand: Kiewit – Bokrijk – Kiewit: keuze uit 4 of 8 km

Inschrijven niet verplicht

Info: Roger Nickmans roger_nickmans@hotmail.com –0478 84 96 31

AFDELING WEST-LIMBURG

Info & inschrijven: Julien Pulinckx 011 42 49 10 of 0486 97 85 34 –julien.pulinckx@skynet.be

Ontspanning: Kerstfeest Zaterdag 17 december om 14u Parochiezaal Korspel, Kroonstraat 51, Korspel-Beverlo Bijdrage € 10 p.p. kinderen tot 12 jaar gratis Inschrijving vereist voor 11 december

Workshop: Podoloog Zaterdag 14 januari van 14u tot 17u Start met receptie Parochiezaal Korspel, Kroonstraat 51, Korspel-Beverlo (onder voorbehoud – mogelijk alternatief is Sint-Franciscusziekenhuis, Pastoor Paquaylaan 129, Heusden-Zolder) Inschrijven voor 8 januari

AFDELING LANDEN – SINT-TRUIDEN –TIENEN

Info & inschrijving: Jos Wanten jozef.wanten@telenet.be – 011 78 01 28

Ontspanning + Voordracht: Wereld Diabetes Dag

In samenwerking met Sint-Trudo Ziekenhuis Maandag 14 november om 19u Bezoek aan wijngaard gevolgd door lezing: ‘Hoe omgaan met alcohol als je diabetes hebt?’

Als afsluiter enkele proevertjes met een hapje Wijndomein Gloire de Duras, Galgestraat 126, Wilderen – Sint-Truiden Gratis mits inschrijving voor 8 november

Voordracht: Ontbijtsessie met lezing

In samenwerking met Sint-Trudo Ziekenhuis Zaterdag 26 november om 8u15

Het diabetesteam geeft info over pomptherapie bij diabetes type 1 en het gebruik van incretinemimetica (bv. Ozempic) bij type 2 Sint-Trudo Ziekenhuis, Diesterstraat, Sint-Truiden Gratis mits inschrijving voor 19 november

AFDELING MAASKANT OOST-LIMBURG

Vorming: Infostand Wereld Diabetes Dag 14 november 2022, van 9u tot 16u Ziekenhuis ZOL, Schiepse bos 6, Genk Info-uitwisseling aan de hand van folders en direct contact met verpleging van de ZOL diabetes afdeling Info: Karel Van Suetendael info@diabetesmaol.be – 0473 24 34 05

PROVINCIE WEST­VLAANDEREN

AFDELING BRUGGE

Wandelproject herfst: Op stap met de Brugse Diabetes Liga Tweewekelijks van zaterdag 15 oktober 2022 tot en met zaterdag 17 december Korte wandeling om 9u30 – lange wandeling om 13u30 Verschillende startplaatsen Info & inschrijven: nicole@brugge-diabetes.be – 0499 133 975

Voordracht: Nieuwe technologieën in de behandeling van type 1-diabetes: een aanwinst op elke leeftijd Dinsdag 13 december om 19u30 Sprekers: dr. Sylvia Depoorter (meerwaarde nieuwe technologieën kindertijd en adolescentie) en dr. Sara Vandewalle (tijdens de zwangerschap en op oudere leeftijd) Wit-Gele Kruis, Annuntiatenstraat 47, Brugge

Info: geert@brugge-diabetes.be –050 36 27 37

Inschrijven: chris@brugge-diabetes.be –050 33 82 60

PROVINCIE OOST­VLAANDEREN

AFDELING GROOT-GENT

Ontmoet Afdeling Groot-Gent op de Infoavond met standen: ‘Beter leven met diabetes’ Georganiseerd door UZ Gent

Maandag 14 november vanaf 18u30 18u35: Voorstelling Fonds Diabetesonderzoek 18u45-20u30: Verschillende informatieve standen (Diabetes Liga, oogcomplicaties, wetenschappelijk onderzoek, nieuwe technologie, voetproblemen … ) 20u30: drankje en babbel met diabetesteam Locatie: Restaurant UZ Gent, ingang 8 Deelname is gratis Vragen? diabetescentrum@uzgent.be –09 332 29 53

Online inschrijven via uzgent.be (onder ‘Agenda’)

AFDELING ZOTTEGEM

Info: vic.beetens@skynet.be – 055 42 19 58

Voordracht: Recente technologieën in diabetesmonitoring

Woensdag 16 november om 19u30

Spreker: Dr. Sophie Deweer, endocrinoloog AZ St Elisabethziekenhuis, Godveerdegemstraat 69, Zottegem

Na de voordracht wordt een drankje voorzien Prijs voor leden: gratis, niet-leden € 3

AGENDA

Workshop: Kookactiviteit

Woensdag 7 december 2022

Workshop wordt gegeven door Ann Berlengé, diëtiste-diabeteseducator

Locatie en tijdstip op diabetes.be/zottegem

Info: Vic Beetens, 055 42 19 58

AFDELING AALST-NINOVEGERAARDSBERGEN

Voordracht: Nieuwste ontwikkelingen in diabeteszorg

Vrijdag 25 november om 20u Sportcentrum Schotte, Kapellekensbaan 8, Erembodegem

Sprekers: Dr. Nobels, endocrinoloog en Dr. Massaad, endocrinoloog Inkom gratis

Meer info: Viviane.debaets@telenet.be –0498 930 256

AFDELING DENDERMONDE

Info: Marc Van Acker

marc-vanacker@telenet.be – 052 42 42 10

Voordracht: Voetzorg: een belangrijke zorg Vrijdag 18 november om 20u Spreker: Christine Vervaet, diabeteseducator

AZ St Blasius, Kroonveldlaan 50, Dendermonde

Voordracht: Hoe gezonde voeding aankopen? Hoe etiketten lezen op voedselverpakkingen?

Vrijdag 2 december om 20u AZ St Blasius, Kroonveldlaan 50, Dendermonde

Sprekers: Christel Van Geeteruyen en Karolien Buyse, diëtisten

PROVINCIE VLAAMS­BRABANT

AFDELING LEUVEN

Kookworkshop: Feestmenu

3 december 2022 van 9u – 16u Kookworkshop wordt gegeven door een diëtiste

Mogelijkheid om zelf de handen uit de mouwen te steken, daarna samen aan tafel te gaan en verschillende gerechtjes te proeven UCCL - Campus Gasthuisberg, Herestraat 49, Leuven

Prijs: € 15 p.p. enkel voor leden Diabetes Liga Aantal plaatsen beperkt tot 30 personen. Inschrijven via diabetes-liga-leuven@van-emelen.be voor 28 november

Info: Mario Van Emelen 016 63 27 19 –diabetes-liga-leuven@van-emelen.be

Naar aanleiding van Wereld Diabetes Dag organiseren verschillende plaatselijke afdelingen wandelingen op zondag 13 november en maandag 14 november. Er is vast ook een wandeling bij jou in de buurt. Meer informatie kan je terugvinden in het vorige tijdschrift van Diabetes Info of op www.wandelingen.be/wandelingen.

Diabetes Liga vzw Ottergemsesteenweg 456 - 9000 Gent Tel. 09 220 05 20 e-mail: liga@diabetes be website: www.diabetes.be BE 44 0688 8882 2545 BTW BE 0412 404 705 - RPR Gent

Jaarlijkse bijdrage: € 35, professionele leden: € 50

Giften vanaf € 40 (lidgeld niet inbegrepen) geven recht op een attest fiscale vrijstelling

Met dank aan onze jubileumpartners

Elke werkdag telefonisch bereikbaar van 9u tot 17u

Het tijdschrift richt zich tot iedereen die betrokken is bij de diabeteszorg; in de eerste plaats de personen met diabetes en hun familie, zorgverleners: artsen, verpleegkundigen, voedingsdeskundigen, podologen ... en iedereen die professioneel of persoonlijk in diabetes geïnteresseerd is. De teksten worden voor een zo breed mogelijk publiek geschreven.

Voorzitter: Dr. Luk Buyse Ondervoorzitter: Hendrik Lynen

Verantwoordelijke uitgever: Arnout Wouters, Diabetes Liga vzw, Ottergemsesteenweg 456, 9000 Gent Lay-out: www.kixx-concept.be Druk: Graphius nv Traktaatweg 8 - 9041 Gent e-mail: info@graphius.com

Copyright: Iedere nadruk van de teksten gepubliceerd in dit tijdschrift is verboden, tenzij men een schriftelijke toelating heeft van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor om publiciteit te weigeren. de redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de commerciële boodschap.

jaarpartners

Samen voor een beter leven met diabetes

Help je mee centen in te zamelen voor diabetes op steun.diabetes.be?

Steun de koprolactie of start zelf een actie op.

3887

Koen en Stijn zijn van Lichtervelde naar Compostella gefietst om diabetes een warm hart toe te dragen.

Wim en Caroline hebben de Dodentocht gewandeld om aandacht voor diabetes te vragen en centen voor onderzoek in te zamelen.

€ 26 326

€ 26 326

Eric heeft met 16 anderen van Gent naar Valloire gefietst. Ze hebben hun grenzen verlegd alsook een bijzonder mooi bedrag met Cycling4diabetes ingezameld.

Doe een koprol en steun € 1

Doe een koprol en steun € 1 Samen met Hippo & Friends zamelen we centen in voor diabetes onderzoek. Breng je koprol in beeld op FB of IG met #koprolvoordiabetes en @hippoandfriends en @diabetesliga en stort €1.

Onze oprechte dank voor jullie warm hart voor diabetes.

diabetes.

op

op 10 personen heeft 1 op 3 weet nog niet dat hij/zij diabetes heeft.

jij?

Bereken jouw risico.

Scan deze code of ga naar www.diabetes.be/mijnrisico en/of spreek met je huisarts!

Steun onze campagne, spreek erover en deel ze met jouw familie, vrienden, collega’s, buren… Aarzel niet om ook jouw dokter, apotheker, burgemeester … aan te spreken en verwijs naar de website van Diabetes Liga voor extra informatie en gratis materiaal.

Plaats zelf een foto, bericht of fi lmpje op social media in de week van 14 november met #diabetesliga #werelddiabetesdag #Halt2Diabetes en @diabetesliga

Zin in een grotere of actievere rol?

Wij zoeken vrijwilligers, creatievelingen, schrijvers, fotografen, coördinatoren … enthousiastelingen die willen helpen bij onze initiatieven voor jong of ouder publiek, met sportieve, culinaire of informatieve insteek, dichtbij in jouw buurt of op verplaatsing, éénmalig of repetitief …

Laat van je horen via vrijwilliger@diabetes.be en we openen het gesprek.