Diabetes Info editie 5/2022 september-oktober by Diabetes Liga

Tweemaandelijks tijdschrift Jaargang 66 | Nr 5 September - Oktober 2022 INFO DIABETES 5 SARAINTERVIEW&LEWIS BEKAERT WAT DOET JOUW MUTUALITEIT VOOR NIEUWEDIABETES?PATCHPOMP OP DE BELGISCHE MARKT KETOGEEN DIEET bij doendiabetes:ofniet? WWW.DIABETES.BE080096333

ZIN OM DEEL TE NEMEN? INSCHRIJVEN KAN VIA

WWW.DIABETES.BE/DIABETESLIGA-80JAAR

• tegelijkertijd aan de inhoudelijke sessies zijn er diverse kindershows en workshops zoals The Science Jukebox Show, de Lego WeDo workshop, een rally met opdrachten in de tentoonstellingsruimte …

“Het contact met lotgenoten is zeer belangrijk. In eerste instantie hadden we dat niet. Toen we een achttal maanden na de diagnose met Diakids op diabetesweekend trokken, was dat een openbaring.”

• een ontmoetingsplaats met informatie- en inspiratiestanden • kennismaking en ervaringsuitwisseling met lotgenoten • ontspanning en plezier voor groot en klein in het doe-centrum voor wetenschap en technologie.

05 SARAINTERVIEW&LEWISBEKAERT 80 DIABETES LIGA VIERT HAAR 80 JAAR OPMECHELENTECHNOPOLIS08.10.22HETPROGRAMMASTAAN:

Prof. Dr. Christophe De Block Effect van nieuwe soorten medicatie op hart- en nierlijden. Prof. Dr. Frank PsychologischeSnoekthema’s met betrekking tot diabetes.

DIABETES INFO 10 INTERVIEW ARNOUT WOUTERS, NIEUWE ALGEMEEN DIRECTEUR VAN DE DIABETES LIGA 12 VACCINEREN TEGEN DE GRIEP? DOEN! 16 KETOGEEN DIEET BIJ DIABETES: DOEN OF NIET? 20 HET INITIATIEF BEKWAME HELPER HEEFT MEER AANDACHT NODIG! 22 STAP MEE TEGEN DIABETES 28 WAT DOET JOUW MUTUALITEIT VOOR DIABETES? 32 DIABETES LIGA CYCLING TEAM, HELDEN VAN COL DU GALIBIER! 40 KRACHTOEFENINGENLAAGDREMPELIGE 42 NIEUWE PATCHPOMP OP DE BELGISCHE MARKT 44 JONGERENVAKANTIETERUGBLIK 2022 04 EDITO 24 KIDS MAGAZINE 34 STRIP 35 COLUMN 36 RECEPTEN 38 DIABETES INFOLIJN 45 GELEZEN 47 SPROKKELS 48 AGENDA IN NUMMERDIT INF 5 Voor alle inlichtingen over lidmaatschap, vakantiekampen, en andere activiteiten ... kan je terecht op het secretariaat: liga@diabetes.be of 09 220 05 20. Vragen over het bestellen van materiaal: webshop@diabetes.be WWW.DIABETES.BE080096333

• inhoudelijke sessies voor type 1 en 2 met volgende sprekers: Prof. Dr. Chantal Mathieu Toekomst voor diabetes type 1: 100 jaar insuline is lang genoeg! Dr. Luk Insuline,Buysesporten en bewegen, een moeilijke combinatie?

Strategische partners Met de steun van: steunt de Diabetes Liga als goed doel

TARIEVEN: • Volwassenen:Inhoudelijke sessies + bezoek aan Technopolis: € 30 pp Enkel inhoudelijke sessies: € 15 pp • Kinderen (4 - 18 Kinderprogrammajaar):+ bezoek aan Technopolis: € 20 pp Enkel kinderprogramma: € 10 pp Vrijwilligers van de Diabetes Liga mogen gratis Adres:deelnemen.Technologielaan 1, 2800 ParkerenMechelen.kangratis ter plaatse. 2022 is een feestjaar want de Diabetes Liga bestaat 80 jaar. Dit jubileum vieren we graag samen met jullie op zaterdag 8 oktober 2022 vanaf 10u in Technopolis in Mechelen.

TÊTE-À-TÊTE

Zelf ben ik nog maar sinds mei 2022 bij de Liga aan de slag en heb nog veel te leren. Wat kan ik bijdragen aan het promoten van een gezonde levensstijl? Kan ik aan de slag als hobbykok met de recepten in deze bijdrage? Welke acties zijn er geweest of lopen er nog om geld in te zamelen en zo nog meer te kunnen betekenen voor jullie allen? Veel vragen waarmee ik zit en waarvan ik hoop om die samen met jullie in de nabije toekomst te kunnen beantwoorden.

Dan is het goed te weten dat je er niet alleen voor staat en dat de Diabetes Liga je daarbij kan helpen, je informeren, je in contact kan brengen met lotgenoten. Iedereen moet bij ons terecht kunnen, voor praktische informatie, als je de weg niet kent naar de juiste instanties of specialisten die je kunnen bijstaan. De Diabetes Infolijn beantwoordt graag al jullie vragen.

DIABETES INFO DIABETES INFO

SARATYPE & BEKAERTLEWIS

KOMT LACHJE”EEN In Kessel-Lo hangen de Recht vaardige Rechters (Hier zijn die!) en Edward Hopper aan de muur. Een vleugje Mondriaan is er ook, in de halfopen ruimte die het huis met de tuin verbindt. Bram, Sara, Flynn en Lewis Bekaert kijken uit op een groene tuin en genieten deze zomer van hun ‘Coronazwembad’. Of hoe het leven met een dubbele dosis diabetes veel schoonheid kan bevatten.

“NA ELK PRIKJE

EDITO

TEKST RUBEN DE VOOGHT FOTOGRAFIE MARCO MERTENS

Lees in dit tijdschrift zeker de rubriek waarin ze enkele interessante vragen weergeven. Heb je zelf een vraag? Aarzel niet om hen te contacteren via 0800/96 333 of infolijn@diabetes.be We openen ook mogelijkheden om met lotgenoten te praten, want het is altijd makkelijker te babbelen met mensen die hetzelfde meegemaakt hebben. Misschien kan dat wel tijdens een workshop koken? Of ontmoet je interessante personen op ons event naar aanleiding van ons 80 jaar bestaan of tijdens een rondleiding in ons nieuwe Open Diabeteshuis? Mogelijkheden genoeg. Lees ook zeker wat Lewis en zijn ouders te vertellen hebben. Als je als ouder te horen krijgt dat je zoontje van 2 jaar diabetes heeft, dan is dit een onverwachte schok. Gelukkig was er een goed contact met de crèche en wordt het gezin omringd door bekwame zorgverleners met een hart voor diabetes. Een goede zorg en omkadering voor kinderen met diabetes is van ontzettend groot belang. Als ouder wil je je kind zowel in de crèche, als op school, als tijdens buitenschoolse activiteiten met een gerust hart kunnen achterlaten. Daarom zetten we ook als Diabetes Liga in op het dossier rond de ‘Bekwame Helper’. Ontdek er meer over verder in dit tijdschrift.

Tot het zover is wens ik je alvast veel leesplezier met dit nummer! Met warme groeten, Arnout AlgemeenWoutersDirecteur Diabetes Liga vzw

Een diagnose van diabetes komt als een donderslag bij heldere hemel. Het verandert je hele leven en tegen dat je al goed beseft wat je overkomen is, word je geacht de draad van je leven weer op te nemen.

WENS JE ALVAST VEEL LEESPLEZIER MET DIT NUMMER! 4 5

Technologie speelt een cruciale rol. Gelukkig evolueert die snel. Lewis staat heel goed geregeld en er is vanuit het ziekenhuis aandacht voor vernieuwingen. De nieuwe katheder is makkelijker te zetten en minder pijnlijk als Lewis ergens tegenaan stoot. De voorbije jaren is de pomp verbeterd en is monitoring vanop afstand gangbaar geworden. Lewis heeft vandaag een rugzakje bij. Letterlijk. Daarin steken gsm en pomp, waardoor we continu zijn data kunnen volgen. Ook de juf krijgt die gegevens op haar telefoon. Zo is iedereen mee en het voorkomt dat we slag om slinger heen-en-weer-contact moeten hebben tijdens de schooldag. Al laat je dat natuurlijk nooit helemaal los en blijven we altijd in de buurt.” afgelegd daarin. Samen met de omgeving want – geen idee hoe het kan – Lewis was vaak ‘de eerste’. In de crèche, in school … Het is amper te bevatten dat een school 50 jaar kan bestaan en nooit een leerling met diabetes zag. Dankzij de diabeteseducatoren en de opeenvolgende kinderverzorgsters, kleuterleidsters en juffen die daarin samen met hun directies een rol opnemen, zijn we hier geraakt. Moeilijkheden waren doorgaans te wijten aan een gebrek aan ervaring en een aantal tekortkomingen: Lewis is te jong om voor de nieuwste sensoren in aanmerking te komen en de volledig automatische modus van zijn pomp mag niet gebruikt worden. Aanvankelijk volgden wij via NightScout, een app van de #WeAreNotWaiting beweging, de glucosewaarden van Lewis vanop afstand mee. Ze stellen open source-software ter beschikking en die kwam niet te vroeg, integendeel. De nachten, waarin hij vaak te hoog geregeld stond, waren bijvoorbeeld De officiële diagnose volgde snel. Je gaat door een soort rouwproces: ontkennen, kwaad worden, volledige controle willen en ten slotte aanvaarden. En verdriet mag je daar in eerste instantie ook aan toevoegen. Er is psychologische bijstand geweest om dat allemaal een plekje te geven, maar vooral het contact met lotgenoten is zeer belangrijk. In eerste instantie hadden we dat niet. Toen we een achttal maanden na de diagnose met Diakids op diabetesweekend trokken, was dat een openbaring.”

“HIJ ZAT NET IN ZIJN POTJESTRAINING DUS VERHAALDEN WE DAAR EEN EN ANDER OP, TOT WE TIJDENS EEN ZOVEELSTE ONMOGELIJKE NACHT ZELF BLOED PRIKTEN.”

Lewis Bekaert is de jongste zoon in het gezin van Bram en Sara. Hij heeft een oudere broer, Flynn. Lewis, zijn mama en zijn grootvader hebben diabetes type 1.

TÊTE-À-TÊTE TÊTE-À-TÊTE

Vader Bram werkt als forensisch geneticus aan UZ/KU Leuven. Mama Sara ruilde een job als redacteur bij Woestijnvis in voor werk bij Nature vzw en Rising You vzw, wat toelaat dichter in de buurt te blijven van Flynn en Lewis die in Holsbeek naar school gaan. Sara is vrijwilliger bij vzw Hippo & Friends en je kan Lewis herkennen als de superheld van de affiches ter promotie van de Hippo-sleutelhanger.

een absolute hel. Als koppel wordt dat na een tijd ook problematisch, los van het gebrek aan stabiliteit in waarden voor Lewis. Met de recente insulinepompen en sensoren verloopt de opvolging makkelijker en beter.

“Niettegenstaande de kennis die we in huis hadden, begon bij Lewis alles van voor af aan. Aanvankelijk was veel een kwestie van zoeken en ontdekken. De ervaringen van andere ouders en kindjes, veel praktische zaken, de pomp … We hebben een heel traject

Om te vermijden dat anderen hetzelfde parcours moeten doorlopen, stelde Bram zich kandidaat voor de opleiding als patiëntexpert. “Daarmee moet ik in staat zijn lotgenoten op weg te helpen. Soms gaat dat over simpele dingen waarvan je nadien zegt ‘hadden we dat geweten …’ maar ze maken het zoveel makkelijker. Als ik iemand onze zoektocht kan laten overslaan, graag.” ALS HET PIEPT, IS HET FEEST “Er zijn zinnetjes die terugkeren en helpen. ‘Na elk prikje komt een lachje’ is hier een mantra. Aanvankelijk hoorde daar een knuffelmomentje bij, ondertussen is het een gsm-moment geworden. Ook dat is onderhevig aan de technologische vernieuwing (lacht).” Ondertussen komt Lewis een gouden beker tonen. ‘Superheld’ staat er te lezen, ‘van juf Sigrid’ en hij is er terecht trots op. “Gekregen omdat ik de flinkste van de klas ben. De juf maakt keigrappige mopjes als mijn pomp lawaai maakt. Wil je een mopje horen? Hoe springt een kikker? Ah, over mijn pomp: ‘Als het piept is het feest’ zegt de juf altijd, en dan krijg ik een dikke duim. Ik heb ook een voetbalbeker, maar die is kleiner”, zegt ie en die toont hij tien seconden later met hetzelfde enthousiasme.

ONDERSTEUNINGTECHNOLOGISCHE

Dit is een atypische tête-à-tête. Het zijn vier hoofden uit één gezin die met wat vertraging aan de ene kant van de tafel plaatsnemen. Nou ja. Flynn (8) en Lewis (bijna 6) gooien de opgestapelde energie nog even overboord na een dagje viskamp (“twee karpers!”) en een dag ‘op kamp bij oma en opa’ (“het was leuk!”). Twee van de vier gezinsleden hebben diabetes type 1. “Maar meestal is het gewoon de jongens tegen de meisjes en dan heb ik enkel de kat in steun”, lacht Sara. Zij kreeg op haar 25e te horen dat ze – net als haar vader – diabetes type 1 heeft en hoewel de kans statistisch klein was, kreeg ook Lewis dezelfde diagnose. Vader Bram steekt van wal terwijl fotograaf Marco tussen de vele gekke bekken tracht te mikken. “Lewis was vandaag de hele dag bij zijn grootouders. Je draagt als ouder de verantwoordelijkheid over iemand die ze zelf nog niet kan dragen, maar je hebt die persoon maar de helft van de tijd bij je. Dat betekent dat je verantwoordelijkheid moet afstaan, of minstens delen, en dat is een uitdaging. Anderzijds kan je het niet alleen. Ondersteuning is nodig. Lewis was twee jaar op het moment van de diagnose, dan wordt het nog lastiger. Tegelijkertijd willen we de aandacht goed en eerlijk verdelen. De focus op het medische is nodig … (tot Flynn, die Sara en Lewis even alleen laat poseren) maar liefde geven we aan iedereen evenveel, hé.” Flynn knikt. “Ook dat is iets wat je niet uit het oog mag verliezen. Hij kiest dit evenmin. Net zoals wij als koppel een aantal behoeften hebben en er individueel lastige momenten kunnen Beginnenzijn.”bij het begin is niet evident. Er is Sara, haar vader en Lewis. “Hij vertoonde de bekende symptomen: plassen, dorst … hij zat net in zijn potjestraining dus verhaalden we daar een en ander op, tot we tijdens een zoveelste onmogelijke nacht zelf bloed prikten. Die waarden waren zo hoog dat we meteen op de spoedafdeling belandden.

6 7

EMPOWERMENT ZELFSTANDIGHEIDEN “Lewis klaagt nooit. Helemaal in het begin vroeg hij zich wel eens af waarom hij het INFO “DE JUF MAAKT KEIGRAPPIGE MOPJES ALS MIJN POMP LAWAAI MAAKT. WIL JE EEN MOPJE HOREN? HOE SPRINGT EEN KIKKER?” had, maar hij kán natuurlijk veel. Zwemmen is geen probleem – een uur – en naar feestjes gaan lukt perfect. We blijven vanzelfsprekend in de buurt. Boerderijkamp met overnachtingen, het zal straks moeten blijken. Voorlopig doen de juffen op school het uitstekend. Sinds september leert hij lezen en schrijven. Naarmate hij stappen zet, zal hij ook zelfstandiger kunnen, willen en mogen omgaan met zijn diabetes. De prikkertjes in zijn meettoestel kan hij stilaan zelf vervangen. Hij gaat er heel volwassen mee om. Zelfbedruipend worden, is een eerste stap. Dat is – samen met de technologie – het belangrijkste, denken we. Beide beïnvloeden elkaar want dankzij technologische vooruitgang kán je net beter voor jezelf zorgen. Dat laat ook meer empowerment toe als patiënt. Het is belangrijk dat je begrijpt wat er gebeurt en weet welke opties er zijn. Toch blijf je afhankelijk: je rekent erop dat alles altijd werkt en dat panne niet op zondagavond voorvalt. Ook de producenten van de pompen en sensoren spelen daarin een rol en de goodwill om dat goed te doen, is er gelukkig vaak.” Bram volgt als wetenschapper en geneticus de vakliteratuur. “Die geeft hoop maar zet je anderzijds toch ook met beide voeten op de grond. De eerstkomende vijf jaar zie ik nog geen plotse verbeteringen. Progressie wel. Die is er constant, maar echte oplossingen … Omdat de diagnose van mijn schoonvader en van Sara pas later kwam – ze waren 48 en 25 jaar – had ik gehoopt dat er al een oplossing voor onze kinderen zou zijn mocht het scenario die kant uitgaan. Alleen, Lewis is een goede 20 jaar te snel.” Sara: “Onze kinderwens is destijds besproken en overwogen, ja. Absoluut. Er was 3 tot 4% kans dat ik het zou doorgeven. Zelfs Bram, als geneticus, vond dat oké (glimlacht). Ik heb me daar lang schuldig over gevoeld. Of beter: verantwoordelijk. ‘Je geeft ook alle goede zaken door’, zeggen ze maar het blijft … moeilijk.”

ER IS NOG IEMAND MET DIABETES

“Onze beide ouders kunnen en mogen bij Lewis een aantal handelingen stellen en de DiaBabysits die af en toe komen oppassen zijn een geruststelling. Het is belangrijk dat er een mini-gemeenschap is om de zorg mee te dragen en verantwoordelijkheid te nemen, al blijft het moeilijk afgeven hoor. We timen een verlengd weekend netjes rond de cruciale wisselmomenten van sensoren en katheders maar we zijn wel al naar Frankrijk getrokken zonder kinderen. Lewis is redelijk snel blijven slapen bij zijn grootouders. Het is goed dat zij dat zien zitten want het blijft een stevige verantwoordelijkheid die je niet mag onderschatten. Lewis heeft wel veel geduld. Hij maakt er weinig van als de grootouders eens wat langer moeten zoeken hoe iets werkt. Speelt Flynn een actieve rol? Niet echt. Hij pikt natuurlijk veel op en wil graag eens een prikker vervangen – “ik mag bijna nooit”, klinkt het – maar hem daarmee belasten is niet nodig. Hij weet dat Lewis een volwassene nodig heeft als de pomp piept.” Lewis komt ondertussen triomfantelijk zijn Cécémel aan Flynn tonen en maakt van de situatie gebruik om spelletjes te spelen op de smartphone.

TÊTE-À-TÊTE

05.2022.V3.0521NlTC www.glucomenday.com (smartwatch)metgeconnecteerdzonderinbrengennaaldFitbit14 gebruikdagenreal-timegegevens delen in de cloud smartphonedirect1milieuvriendelijkresultaat/minuutopuw 1 resultaat per minuut zonder prikken en zonderReal-timescannencontinue glucosemonitoring systeem

zich het laatste kwartier met zijn broer teruggetrokken. Te veel in de kijker lopen is niet goed als je dat spelletje wat langer dan normaal wil spelen, wellicht. Bij wijze van afscheid geeft de kleine man een vuistje. Schoonheid schuilt in kleine dingen.

Het is na anderhalf uur een vreemde vaststelling dat de diabetes van Sara nog amper ter sprake is gekomen. “Nee”, glimlacht ze. “Die is ook minder aanwezig in ons dagelijks leven. Ik heb het aanvaard, een plaats gegeven en momenteel ook goed onder controle. Ik was volwassen toen ik de diagnose kreeg en ik zag bij mijn vader wat er na de diagnose allemaal mogelijk was. Maar het is niet weg hé. Vooral de combinatie kan lastig zijn. Dan zit je ’s avonds eindelijk in de zetel en begint je eigen pomp te piepen.” Sara rekent voor zichzelf in porties (“De oude manier”) maar bij Lewis telt elke gram. “Zijn beperktere lichaamsmassa kan weinig foutenmarge verdragen. We eten gevarieerd, gezond en doorgaans zelfgekookt, en we proberen niets echt te vermijden. Alhoewel, vette frieten zijn geen topidee … We sluiten onszelf ook niet op. Laatst waren we op Rock Werchter – “The Killers fantastisch, de Peppers eigenlijk niet” – en we gaan op reis. We beschikken in Frankrijk drie weken over een vaste uitvalsbasis en dat geeft gemoedsrust en veiligheid. Grotere, meer avontuurlijke reizen hopen we in de toekomst ook weer op te pikken. Er is niet noodzakelijk extra stress. Maar … ik had ooit ketoacidose, veroorzaakt door een barstje in de ampul van mijn insuline, en de verzuring ging zo snel dat je dan toch weer extra op je hoede bent. Het blijft een complexe aandoening. Mijn verwachtingen naar hulp van andere mensen zijn niet al te hoog en het verbaast me vooral hoe weinig mensen nog echte cola in hun koelkast hebben staan Lewis(lacht).”had

DIABETES

DIABETES INFOVERENIGING VERENIGING

Arnout Wouters woont sinds 2004 in Brugge. Hij studeerde Hedendaagse Geschiedenis aan de VUB, Europese Studies aan de ULB en haalde later nog een MBA aan Insead te Fontainebleau. Verschillende managementfuncties in de bank- en verzekeringssector en ITC leidden tot directieopdrachten bij Muntpunt (bibliotheek) en de Erasmushogeschool Brussel. Sinds mei 2022 is Arnout Wouters algemeen directeur van de Diabetes Liga. Voor gedachtewisselingen over industrieel erfgoed, kunst, de Brugge Foundation of een stadsgidsbeurt in Brussel maakt Arnout Wouters graag tijd vrij. “NA TWEE VERBOUWINGS- EN CORONAJAREN WIL IK OPNIEUW EEN REËLE BAND EN DYNAMIEK LATEN ONTSTAAN. ELKAAR ZIEN, ELKAAR SPREKEN, HET IS NODIG OM IDEEËN EN GEDACHTEN TE KRIJGEN.”

REALITEIT “Ik vind die problematiek boeiend, en het is een uitdaging om onze rol als vereniging daarin te bepalen. De traditionele belangenorganisatie of ledenorganisatie lijkt niet langer relevant als je enkel naar de cijfers kijkt: ondanks een toenemend aantal personen met diabetes, worden wij – puur wat ledenaantal betreft – kleiner. Dat is een atypische evolutie en het dwingt ons op zoek te gaan naar onze relevantie. Die is er, maar misschien is ze te onduidelijk? Of is de formule van het lidmaatschap vandaag niet meer interessant? Is ons aanbod voldoende, relevant en toegankelijk? Kunnen we via andere engagementen of linken met nieuwe sectoren en eventueel ook andere financieringsvormen de dynamiek verbeteren? Dit is niet typisch voor de Diabetes Liga natuurlijk. Elke lidmaatschapsorganisatie botst vandaag op dezelfde drempels en structurele uitdagingen. Ook wat vrijwilligers betreft trouwens. Als we er niet in slagen jonge mensen mee te krijgen, sterven we binnen tien jaar letterlijk uit. Ik heb thuis een zoon die zich samen met zijn vrienden nog altijd keihard voor iets kan inzetten maar die tegelijk niet staat te springen voor lidmaatschappen en langetermijnengagementen. Hoe vinden we daar een antwoord op?” De Diabetes Liga is volgens de nieuwe algemeen directeur klaar om de uitdagingen het hoofd te bieden. “Paul Deleye, mijn voorganger, laat een diverse groep medewerkers achter in een nieuw gebouw dat mogelijkheden creëert.

Praktisch en organisatorisch zit het goed, op voorwaarde dat we na twee verbouwings- en coronajaren opnieuw een reële band en dynamiek laten ontstaan. Elkaar zien, elkaar spreken, in meetings of aan de koffiemachine, het is nodig om ideeën en gedachten te krijgen.

Als een deus ex machina kwam Arnout Wouters in beeld als nieuwe algemeen directeur van de Diabetes Liga. Tussen 9 mei – ‘Zou het eventueel uw interesse wegdragen? ‘– 17 mei – ‘U mag beginnen’ – en 23 mei – ‘Welkom op uw eerste werkdag’ – zaten amper twee weken. Net genoeg om nog even zijn voorganger te ontmoeten en daarna een eigen koers te varen.

RUBEN DE VOOGHT

“WE MOGEN STREVEN NAAR VERDIEPING, NAAR EEN BELANGRIJKE ROL.”

“Ik hou niet van metaforen.” De nieuwe algemeen directeur is direct en blijft dat tijdens het hele gesprek. Arnout Wouters is een Bruggeling met een atypisch accent. “Aangespoeld, zeggen ze hier. Eigenlijk ben ik zowat mijn hele carrière actief geweest in Brussel. Brugge-Gent betekent voor het eerst een verkorting van mijn pendeltijd maar het meest voelbare gevolg daarvan is vooralsnog dat ik ’s ochtends een uur voor de wekker spontaan wakker word. De gewonnen tijd vertaalt zich in meer kantoortijd, al bewaak ik bewust de grenzen. Eén van de zaken die ik belangrijk vind, is een goede balans tussen werk en privé. Voor mezelf en de collega’s. Je mag zeggen dat ik een aantal elementen uit de nieuwe arbeidsdeal toepas. Er is weinig dat beter om 20 uur ’s avonds nog opgelost of besproken wordt dan de volgende ochtend om 8 uur. Tenzij ergens een brandalarm afgaat, hoop ik dat medewerkers zichzelf dus de nodige offline-tijd gunnen. In beide richtingen geldt dat: mailtjes die na 22 uur nog verstuurd worden, zijn geen goed signaal.”

Aan de VUB studeerde ik Hedendaagse Geschiedenis. Menswetenschappen dus, en het sociale, het humane, heeft me altijd geboeid.”

DIABETES BETER MANAGEN EN PREVENTIEF WERKEN “Het thema waarrond de Diabetes Liga actief is, spreekt me aan: diabetes begeeft zich sluipenderwijs door onze maatschappij.

Het is wel degelijk de bedoeling verder te bouwen, anders riskeer je in een mooie maar lege doos terecht te komen. Zichtbaarheid, relevantie en inhoud zijn noodzakelijk, en de organisatie is er. Nu moeten we voor verdieping zorgen.”

Tot 10% van de bevolking heeft diabetes, en tot 30% van de 45-plussers heeft een sterk verhoogd risico op diabetes type 2. Het is opvallend hoe weinig ruchtbaarheid er gegeven wordt aan iets wat zo alomtegenwoordig is. 1/3 van de personen met diabetes weet niet dat hij/zij diabetes heeft en heeft dus geen diagnose. Daarom hebben deze mensen nog niet per definitie “Naastdiabetescomplicaties.”eenDiabetesLiga als belangen behartiger zie ik een rol voor ons weggelegd in preventie en zorg. Hoe vroeger in het proces diabetes wordt ontdekt, hoe kleiner de mogelijke gevolgen. Bovendien erkennen en herkennen we diabetes als maatschappij te weinig. Hierdoor mondt prediabetes te vaak uit in diabetes en uiteindelijk in complicaties. Dat vertaalt zich in tal van potentiële verbeterpunten: van het bewustzijn van de symptomen van diabetes door de mensen zelf, via de diagnose door zorgverleners tot de politieke bevoegdheid. Het blijft vreemd dat preventie een Vlaamse bevoegdheid is, terwijl het federale niveau bevoegd is voor de zorg van diabetes. Op verschillende niveaus moeten we signaleren en trachten te verbeteren. De maatschappelijke kosten van een ernstige hypo met ziekenhuisopname, van hartfalen, van een amputatie … zijn enorm en toch worden CGM-systemen voor personen met diabetes type 2 die meerdere insuline-injecties per dag nodig hebben maar gedeeltelijk terugbetaald. Terwijl het goed managen van diabetes in een vroeger stadium heel wat van die kosten op lange termijn net voorkomt. België aanvaardde als één van de eersten in Europa de terugbetaling van CGM bij diabetes type 1 en zal zowat de laatste zijn om het voor personen met diabetes type 2 die afhankelijk zijn insuline volledig terug te betalen.” EEN NIEUW ROL IN EEN NIEUWE

De aanstelling als algemeen directeur van de Diabetes Liga is voor Arnout Wouters een professionele kennismaking met de brede zorgsector. Een bewuste keuze, zo blijkt. “Na lange periodes in het bank- en verzekeringswezen en in de IT-sector stelde ik me een tiental jaar geleden, tijdens een ouderschaps-sabbatical, de vraag welke richting ik nog wou inslaan in mijn carrière. Die vroege midlifecrisis resulteerde in een aantal atypische sollicitaties en bracht me bij Muntpunt, de Hoofdstedelijke Nederlandstalige bibliotheek van Brussel, waar ik voor het eerst een opdracht op directieniveau invulde. De leercurve die ik als kersvers directeur doormaakte, verliep behoorlijk steil: het financieel-economische tot daaraantoe maar de vzw-sector kende ik eigenlijk enkel als vrijwilliger. Met de Erasmushogeschool Brussel kwam later een nieuwe uitdaging op mijn pad. Zowel het bibliotheekwezen als het onderwijs kan je na de financiële sector vreemd vinden maar ze hielden eigenlijk een terugkeer in naar mijn basisinteresses.

10 11

EEN GEDREVEN EN ENTHOUSIASTE DIABETES LIGA “Alle mensen die ik hier ontmoet zijn gedreven en gemotiveerd, enthousiast en positief. Voor mij is dat relatief nieuw en anders dan de typische ambtenarij die ik gewoon was. Het kapitaal van de Diabetes Liga zit in die mensen, die elke dag het verschil maken. Hen gemotiveerd en enthousiast houden, is dus cruciaal. En dat brengt me opnieuw bij de balans tussen werk en privé waarmee ik startte en mijn gezonde allergie voor vergaderingen. Een aantal denkoefeningen zijn gemaakt, nu moeten we aan de slag. Elkaar zitten herhalen om te herhalen, gaan we niet doen. Net zomin als eindeloos vergaderen waardoor mensen dan uiteindelijk toch om 22 uur nog mails moeten versturen. Er zijn goede voorbeelden uit de non-profitsector die de juiste toon en dynamiek wel degelijk vinden, dus het kan. Het zal tijd vragen en dus engageer ik mij voor een langere termijn, ja. Daar ga ik van uit. Persoonlijk ben ik vandaag overtuigd dat het ook boeiend zal blijven en dat ik continue kan evolueren en bijleren binnen dit thema. Iedereen moet natuurlijk mee willen: je mag een mooi stel epauletten hebben als kapitein, het is samen met de bemanning dat je het moet doen. Anders sta je daar ook maar te blinken op je eentje. En nu gebruik ik toch nog een metafoor.”

Naast de drie standaardgedoseerde vaccins Alpharix-Tetra®, Vaxigrip Tetra® en Influvac Tetra® zal er dit jaar voor het eerst ook een hooggedoseerd griepvaccin beschikbaar zijn: Efluelda® Dit vaccin bevat per virusstam vier keer zoveel antigeen, waardoor het niet alleen een betere immuunrespons zou opwekken, maar ook een betere klinische bescherming zou bieden. De beschikbare gegevens hierover zijn echter nog beperkt, waardoor het op dit moment nog niet als voorkeursvaccin aanbevolen wordt.

Ben je iemand voor wie het vaccin wordt aanbevolen, dan wordt jouw griepvaccin gedeeltelijk terugbetaald Het kost minder dan 5 euro. Heel wat mutualiteiten geven nog extra korting. Voor mensen die in een woonzorgcentrum of in sommige andere voorzieningen verblijven, is het vaccin gratis in Vlaanderen.

Ben je tussen 50 en 65 jaar en behoor je niet tot één van bovenstaande groepen? Bespreek dan met je huisarts of een vaccinatie tegen seizoensgriep voor jou opportuun is. Naast het verhoogde risico op complicaties door leeftijd, spelen namelijk in deze leeftijdsgroep bij 1 op 3 personen ook bepaalde leefgewoontes een bijkomende rol. Denk daarbij vooral aan roken, overmatig alcoholgebruik of een ongezond voedingspatroon. Wat de rest van de bevolking betreft, is een systematische vaccinatie niet aanbevolen, al kan het uiteraard ook geen kwaad.

LAAT GRIEP DEZE WINTER IN DE KOU STAAN

Je kan er bijna elk jaar vanuit gaan. Met de winter in het land, duikt op een bepaald ogenblik ook de griepepidemie op. Tijdens een gemiddelde winter wordt één op de tien personen besmet met griep. De meesten genezen vanzelf na enkele dagen, maar toch is griep niet onschuldig. Elk jaar sterven honderden personen aan de gevolgen van griep. Bij personen met diabetes kan griep de bloedsuikerwaarden ernstig verstoren én personen met diabetes hebben een hoger risico op ernstige longen hartproblemen. Voorkomen is dus duidelijk beter dan genezen.

WANNEER VACCINEREN TEGEN HET GRIEPVIRUS?

Vraag een voorschrift aan je arts en haal het vaccin bij de apotheker. Ga er onmiddellijk mee naar je arts om de vaccinatie te laten toedienen. Of bewaar het in de koelkast tot je doktersafspraak, anders kan het effect van de vaccinatie niet gegarandeerd worden.

Met welk vaccin?

AANGEPAST.”WORDENMOETVANDEGRIEPVIRUSSENANDERECIRCULERENWANTWINTERPERIODE.ÉÉNELKJAARERTYPESENSAMENSTELLINGHETVACCINTELKENS

• alle personen vanaf 65 jaar; • alle personen vanaf de leeftijd van 6 maanden die lijden aan een onderliggende chronische aandoening van de longen (inclusief ernstige astma), het hart (uitgezonderd hoge bloeddruk), de lever of de eennieren,metabole aandoening (inclusief diabetes, ongeacht type diabetes, leeftijd), een neuromusculaire aandoening, of een immuniteitsstoornis; • alle personen met een BMI boven de 35; • personen die in een instelling verblijven; • alle zwangere vrouwen ongeacht de fase van de zwangerschap; • en kinderen vanaf 6 maanden tot 18 jaar die een langdurige aspirinetherapie ondergaan.

Het griepvaccin is maar goed voor één winterperiode Want elk jaar circuleren er andere types griepvirussen en de samenstelling van het vaccin moet telkens worden aangepast. Hoe laat je je vaccineren?

MEER INFO? Praat erover met je arts of apotheker, of surf naar laatjevaccineren.be GRIEPVACCIN IS MAAR GOED VOOR

“HET

Daarnaast laten personen die met kwetsbare personen samenwonen (zie hiernaast) of die samenwonen met een kind jonger dan 6 maanden zich best vaccineren (zogenaamde cocoonDevaccinatiestrategie).HogeGezondheidsraad beveelt ook aan om alle personen die werken in de gezondheidssector, zowel binnen én buiten zorginstellingen, te vaccineren tegen seizoensgriep. WANNEER LAAT JE JE BEST NOG VACCINEREN?

VACCINEREN TEGEN DE GRIEP? DOEN!

DIABETES INFODIABETES INFOPRAKTIJK PRAKTIJK

Het griepseizoen duurt gemiddeld 8 tot 12 weken en vindt doorgaans ergens tussen eind november en maart plaats. De Hoge Gezondheidsraad beveelt daarom aan om te vaccineren vanaf midden oktober, wetende dat het griepvaccin bescherming biedt vanaf 10 tot 15 dagen na de prik. Zolang het aantal besmettingen nog niet heeft gepiekt, blijft vaccinatie tegen seizoensgriep nuttig. Na de piek kan vaccinatie geval per geval overwogen worden in samenspraak met de behandelende huisarts. Iedereen kan zich gelijktijdig laten vaccineren, er wordt geen voorrang gegeven aan bepaalde groepen.

WIE LAAT ZICH BEST VACCINEREN TEGEN DE GRIEP (= AANBEVELINGEN GEZONDHEIDSRAAD)?HOGE

Iedere persoon met diabetes (vanaf 6 maanden) wordt jaarlijks geadviseerd om zich te laten vaccineren tegen de griep. Personen met diabetes lopen immers een hoger risico op ernstige verwikkelingen. Een griepprik halen? Niet twijfelen, maar gewoon doen.

12 13

PUBLIREPORTAGE

Dave Herkelman steekt op een woensdagmiddag speciaal de grens over om de meest recente mylife-YpsoPump voor te stellen. De General Manager is trots op de innovatieve en compacte insulinepomp-metapp, maar staat er ook op om het hele verhaal te doen: “Ik ben in deze sector gestapt omdat mijn echtgenote diabetes type 1 heeft.” Meer participatie via de app Opvallendste vernieuwing is de unieke app die op de eigen smartphone van de gebruiker draait. “We hebben daarvoor een partnerschap met Dexcom lopen. De basale insulinetoevoer verloopt perfect automatisch. Via de app doe je de rest. Ook loopen is een mogelijkheid: een algoritme berekent aan de hand van je sensorgegevens hoeveel insuline je op elk moment moet krijgen en stuurt die info naar de YpsoPump. Het algoritme is geen onbekende: CamAPS is zelf lerend op individueel niveau en een bewezen systeem. Via de app gebeuren eventuele updates en je monitort alles op je smartphone. Het ziekenhuis kan meekijken, mits toestemming, maar dit laat vooral toe zelf conclusies te trekken. Participeren, in plaats van louter ondergaan. Zelf merken wat goed gaat, is belangrijk. De behandeling van diabetes wordt vaak gezien als de bijsturing van wat niet goed loopt, maar er schuilt ook een positief verhaal in waarbij je controle krijgt en zelf beslissingen neemt, gebaseerd op juiste info.”

Ook opvallend is het beperkte formaat van de nieuwe YpsoPump. “Het is inderdaad een zeer discreet toestel, ook qua gewicht trouwens. En hoewel de besturing intuïtief en met icoontjes via de display op de pomp zelf kan, monitor en stuur je eigenlijk vanuit de app. De voorgevulde ampul van 1,6 ml is makkelijk in gebruik, al kan net zo goed gekozen worden voor een systeem van zelf vullen. We kiezen om zo weinig mogelijk in de plaats van de gebruiker te kiezen (glimlacht). De ampul, de infuusset, de app wel of niet ge bruiken, met of zonder boluscalculator, loopen … die mogelijkheden zijn er allemaal en iedereen kiest welke hij of zij benut. Dit is een grote stap. Voor Ypsomed als onderneming, maar zeker ook voor mensen met diabetes.”

Hoewel Dave duidelijk laaiend enthousiast is over ‘zijn’ nieuwe YpsoPump, hanteert hij niet het typische marketingjargon. Op geen enkel moment verkoopt hij de nochtans innovatieve pomp als ‘de beste optie op de markt’ Dave: “Nee, want dat bestaat niet. Er is een insulinepomp die ide aal is voor jou. En eentje voor mij. En eentje voor hem, of haar, maar niet voor iedereen tegelijk. Wij geloven dat ‘dé beste optie’ geen algemeen gegeven kan zijn. Diabetes is een individueel verhaal. Het is cruciaal dat we een compatibele YpsoPump aanbieden, waarmee iedereen zijn of haar beste samenstelling kan creëren. Vandaar dat we naast Dexcom ook een partnerschap met “ Op basis van wijdiekunnendemogelijkhedeneninformatiecorrecteveeljuistekeuzesmaken,optiewillenbieden”

“Laat de keuze vooral breed en ruim zijn. Op basis van de juiste info moet de beste combi samengesteld worden. Ik word blijer van één persoon die dankzij onze pomp een beter systeem voor zichzelf kan bouwen dan van de maandelijks stijgende ver koopcijfers. Dat klink wellicht vreemd en we moeten als onderneming natuurlijk wel winst maken maar we mogen niet uit het oog verliezen dat we vooral iets positiefs willen doen. Ons product is top, maar het gaat om meer. Voor ons ligt de focus op de mensen voor wie we onze producten maken, en de keuzes die zij krijgen. Een roeping klinkt te gewichtig, maar ik heb voor een carrièreswitch gekozen in het jaar dat mijn echtgenote ‘aan de insulinepomp’ ging en dat is geen toeval. Er bestaat geen ultieme standaard. De YpsoPump is een pomp met boluscalculatie, een app en alles wat we denken dat goed is. Daarnaast zijn er individuele reacties en vooral veel verschillen de lichamen. Op basis van de juiste informatie en veel mogelijkheden de juiste keuzes kunnen maken, dat moet de uiteindelijke bedoeling zijn. Met een zo goed mogelijk resultaat als gevolg.” Meer informatie? Bezoek onze website www.mylife-diabetescare.be of bel onze klantenservice op het gratis nummer 0800-294 15. 24 op 24 en 7 op 7 iets dragen als verlengstuk van hun lichaam. Wij willen de gevolgen daarvan zo klein mogelijk houden. Dat kan op een aantal manieren: formaat, gebruiksgemak, compatibiliteit, comfort, levensduur … Keuze hebben is daarbij belangrijk voor de man of vrouw die elke dag gebruikmaakt van onze producten en met dat in het achterhoofd, ontwikkelden we de recentste YpsoPump.” De YpsoPump is vandaag het allerbeste wat Ypsomed in huis heeft en staat meteen ook sym bool voor de inhaalbeweging die de Zwitserse specialist in insulinepompen maakt. Ypsomed mag dan wel een relatief jonge naam zijn, het gebruikt de kennis, de ervaring en de knowhow die Disetronic al 35 jaar opbouwt. De nieuwe YpsoPump belichaamt zowel het innovatieve als de menselijke, toegankelijke insteek waarnaar Dave en zijn medewerkers streven.

14 15

“Als peuter kreeg mijn echtgenote de diagnose en toen ze in 1998 voor het eerst een insulinepomp kreeg, ondervonden we samen de positieve im pact op haar en ons leven: de flexibiliteit werd groter en er kwam opnieuw zuurstof.” Dave – in een vorig leven politieagent – liet de ordehand having voor wat ze was en besloot een nieuw pad te bewandelen. Die persoonlijke achtergrond is de rode draad door het verhaal van de Neder landse General Manager van Ypsomed België en Nederland: “Alles wat wij doen, doen we met de gebruiker in gedachten. Dat is een belangrijk uit gangspunt. Niet elke dag kan een goede zijn en wij begrijpen dat. Onze producten moeten voor mensen met diabetes meerwaarde hebben. Im pact, in positieve zin. Praktisch, maar ook ruimer. Daarom is het nodig dat we bij de les blijven. We maken producten die mensen eigenlijk liever niet nodig zouden hebben. Onze gebruikers moeten

“Het is cruciaal dat we een compatibele YpsoPump aanbieden. Vandaar dat we ook een partnerschap met Abbott aangaan, waardoor de FreeStyle Libre 3 een mogelijkheid wordt.”

Abbott aangaan, waardoor de FreeStyle Libre 3 een mogelijkheid wordt. Dat zijn gamechangers die ertoe doen.”

“Ons product is top, maar het gaat om meer. Voor ons ligt de focus op de mensen voor wie we onze producten maken, en de keuzes die zij krijgen.”

De mylife CamAPS app kan gekoppeld worden met de Dexcom G6 sensor. De koppeling met de Freestyle 3 wordt in de loop van 2023 verwacht.

Individueel mogelijkhedenmeest

“Wij kiezen om zo weinig mogelijk in de plaats van de gebruiker te kiezen. De ampul, de infuusset, de app wel of niet gebruiken, met of zonder boluscalculator, loopen … de mogelijkheden zijn er en iedereen kiest welke hij of zij benut.”

De mylife CamAPS app(het loop algoritme voor de mylife Ypsopump) is op dit moment verkrijgbaar voor Android, een IOS versie wordt in de loop van 2023 verwacht.

KENMERKEN Koolhydraten (zetmeel + suikers) zijn normaal de belangrijkste bron van energie voor ons lichaam. Wanneer er onvoldoende koolhydraten worden gegeten en wanneer de reserves aan suiker in het lichaam uitgeput zijn, gaat ons lichaam op zoek naar een nieuwe energiebron, namelijk de vetten. Wanneer vetten worden afgebroken komen er afbraakstoffen vrij, welke ketonen worden genoemd.

Door deze drastische vermindering van de hoeveelheid koolhydraten gaat het lichaam na enkele dagen overschakelen op vetverbranding en zullen er ketonen geproduceerd worden.

Iedereen kent wel een soort dieet met de belofte ‘veel gewichtsverlies op korte tijd’. Ook het ketogeen dieet wordt hiervoor gepromoot. Maar valt een ketogeen te combineren wanneer je diabetes hebt? Kan het aangeraden worden of toch liever niet? In dit artikel zetten we alles voor jou op een rijtje.

Doorveroorzaken.destrikte beperking van koolhydraten gaat een ketogeen dieet vaak gepaard met een verhoogde inname van vetten en eiwitten. Eiwitten zijn belangrijk voor de opbouw van onze lichaamscellen, behoud van de spiermassa, en zorgen daarenboven voor een goed verzadigingsgevoel. Zij worden initieel niet gebruikt als energiebron maar wel als bouwstof voor het lichaam. Wanneer de voeding echter zodanig aangepast is dat er meer eiwitten en minder koolhydraten worden ingenomen, zullen zij wel aangewend worden als energiebron. Een minimale vetinname is noodzakelijk zodat het lichaam optimaal kan functioneren. Echter, gezien de hoge energie-aanbreng (9 kcal per gram vet, in tegenstelling tot 4 kcal per gram koolhydraten of eiwitten), wordt een overdreven hoge vetinname ook niet aangeraden binnen een ketogeen dieet. Dit kan immers een negatief effect teweeg brengen op onze gezondheid en gewichtstoename induceren. Naast de kwantiteit van de vetten is de kwaliteit van de vetten minstens even belangrijk is. Verzadigde vetten of ‘slechte vetten’ verhogen namelijk de cholesterol. Deze vetten vinden we voornamelijk terug in dierlijke producten zoals vlees, charcuterie, kaas … Een betere keuze zijn de onverzadigde vetten of ‘goede vetten’, die het cholesterolgehalte in ons lichaam algeheel doen dalen. Denk hierbij aan vis, olie (uitgezonderd palm- en kokos), plantaardige vetstoffen, noten, olijven en avocado.

DIABETES INFO DIABETES INFOVOEDING VOEDING

CHARLOTTE ANGENOT, DIËTISTE-DIABETESEDUCATOR, AZ HERENTALS EN IN ZELFSTANDIGE PRAKTIJK EVY WEYNANTS, DIËTISTE-DIABETESEDUCATOR, SINT-TRUDO ZIEKENHUIS MORGAN LANSSENS, DIËTISTE-DIABETESEDUCATOR, LECTOR - VOEDINGS- EN DIEETKUNDE, HOGENT voor de aanbreng van voedingsvezels en bepaalde vitaminen en mineralen, zoals vitaminen van het B-complex, vitamine A, C, D en E en mineralen zoals calcium. Een koolhydraatbeperkte voeding kan dus mogelijk tekorten in het lichaam

• 50 gram koolhydraten komt in praktijk overeen met bijvoorbeeld een vijftal sneden koolhydraatarm brood, een ruime portie koolhydraatarme groenten, 1 portie fruit en 1 melkproduct, aangevuld met andere koolhydraatvrije voedingsmiddelen.

Als je dit allemaal leest is het niet eenvoudig om binnen dit aangepast voedingspatroon nog voldoende voedingsstoffen op te nemen. Overleg dus steeds met een diëtist wanneer je dergelijke aanpassingen wil doen!

DOEN OF NIET?

De voedingsmiddelen die koolhydraten bevatten zullen dus strikt beperkt worden. Denk maar aan graanproducten, zoals brood, pasta, rijst; aardappelen; koolhydraatrijke groenten (zoals pastinaak, suikermaïs, doperwtjes, rode biet, artisjok, prei, groene selder of wortel); peulvruchten (zoals kikkererwten, linzen, bruine bonen, kidneybonen en witte bonen); fruit en melk(producten), uitgezonderd vaste kaas. Deze voedingsmiddelen zorgen echter niet alleen voor de aanbreng van koolhydraten, maar staan ook in

KETOGEEN DIEET BIJ DIABETES:

Een ketogeen dieet wordt gekenmerkt door een zeer beperkte inname van koolhydraten, namelijk minimaal 20 gram en maximaal 50 gram per dag: • 20 gram koolhydraten komt in praktijk overeen met bijvoorbeeld een drietal sneden koolhydraatarm brood en een ruime portie koolhydraatarme groenten, aangevuld met andere koolhydraatvrije voedingsmiddelen.

16 17

Verminderde insulinenood Onvoldoende effect bij toediening glucagon Verminderd hongergevoel Dyslipidemie (verstoorde verhouding van vetten (cholesterol) in het bloed)

DIABETES INFO POMPSLANGLOZEEENVOORMEERVRIJHEIDENFLEXIBILITEITONTDEKDEVELEVOORDELENVOORJOUENJOUWLEVENSSTIJL.SCANDEQR-CODE.

We maken een onderscheid tussen diabetes type 1 en 2. Heb je diabetes type 2 en overgewicht of obesitas, dan zou volgens wetenschappelijke studies (zie Tabel 1) een ketogeen dieet een goede voedingsstrategie kunnen zijn om de bloeddruk en de bloedsuiker te verlagen en het buikvet te verminderen. Hierdoor kan mogelijk de diabetesmedicatie afgebouwd worden. Dit dient vaak vrij snel te gebeuren. De koolhydraatbeperking heeft immers een snel effect op de bloedsuikerspiegel. Door het gewichtsverlies dat vaak optreedt, kan de insulineresistentie op langere termijn verminderen, waardoor ook de medicatienood verlaagt. De strenge principes van het dieet zorgen er wel voor dat heel wat personen dit dieet slechts voor een korte periode kunnen volhouden. Al is dit natuurlijk individueel verschillend. Je moet immers heel wat voedingsmiddelen beperken of vermijden! Raadpleeg zeker een diëtist en je behandelend arts. Heb je diabetes type 1 dan bestaat er een verhoogd risico op ketoacidose. Ketoacidose is een verzuring van het bloed, doordat er te weinig insuline is om de glucose in het bloed om te zetten in brandstof voor het lichaam. Het lichaam gaat dan vet als energiebron aanspreken, waardoor ketonen gevormd worden die het bloed verzuren. Als je als persoon met diabetes type 1 een ketogeen dieet volgt, kunnen er ook meer schommelingen optreden in je bloedsuiker en de kans op hypoglycemieën is groter. Het volgen van dergelijk dieet houdt dus ernstige risico’s in. Overweeg je als persoon met type 1 toch om een ketogeen dieet te volgen, bespreek dit dan zeker met je diabetesteam. Ben je zwanger of geef je borstvoeding, dan wordt dit dieet afgeraden.

Onthoud dat het een grote impact heeft op je sociaal leven. Eens je start met een ketogeen dieet wordt dit best onafgebroken verdergezet voor een maximaal resultaat.

CONCLUSIE Een ketogeen dieet is een aangepaste voeding met heel wat beperkingen en risico’s. De koolhydraten worden beperkt tot maximaal 50 gram per dag, wat mogelijk een vitaminen- en mineralentekort kan teweegbrengen.

Op korte termijn kan het voor personen met diabetes type 2 een hulp zijn bij gewichtsverlies. Een geleidelijke omschakeling van het ketogeen dieet naar gezonde voeding onder begeleiding van een diëtist is belangrijk voor het behoud van het gewichtsverlies op lange termijn. Bij personen met diabetes type 1 is er een ernstig risico op ketoacidose en dient dergelijk dieet steeds besproken te worden met de behandelend endocrinoloog en diëtist.

TABEL 1: Positieve en negatieve uitkomsten bij het ketogeen dieet (Bolla et al., 2019)

ACCU-CHEK, ACCU-CHEK SOLO en ACCU-CHEK AVIVA zijn handelsmerken van Roche. Het woordmerk en de logo’s van Bluetooth® zijn wettig gedeponeerde handelsmerken in eigendom van Bluetooth SIG, Inc., en elk gebruik van dergelijke merken door Roche is onder licentie. Alle andere productnamen en handelsmerken zijn het eigendom van hun respectieve eigenaren.

Greenhouse

Positief Negatief Gewichtsverlies ‘Keto-koorts’: duizeligheid, vermoeidheid, constipatie …

Verbetering HbA1c Verhoogde kans op ketoacidose 18

Diegem KETOGEEN

INVLOED OP SOCIALE LEVEN Als je overweegt om een ketogeen dieet te volgen, moet je ook nadenken over de invloed op je sociaal leven. Bij een ketogeen dieet gaat je lichaam in ‘ketose’ (je eigen vetreserves worden aangesproken als energiebron). Wanneer je uit eten gaat en kiest om koolhydraten te eten, neemt je lichaam deze terug op. Het lichaam zal de koolhydraten opslaan, waardoor er ‘nieuwe energie’ beschikbaar is. Doordat het lichaam uit ketose gaat, wordt het proces van gewichtsverlies afgeremd. Bovendien zorgen de ketonen die vrijkomen tijdens het volgen van dit dieet voor een hongerstillend effect, maar als je meer koolhydraten eet, maak je ook geen ketonen meer aan en verdwijnt dit effect. Start je met een ketogeen dieet dan doe je dit best gedurende enkele aaneensluitende weken om het proces van gewichtsverlies niet af te remmen. Uit eten gaan, iets gaan drinken, een feestje … zijn mogelijk bij het volgen van een ketogeen dieet, maar er dienen drastische keuzes gemaakt te worden waardoor het in de praktijk een hele uitdaging is! Dit heeft natuurlijk een grote invloed op je sociaal leven. De vraag die je kan stellen is: ‘Wil je jouw sociaal leven even aan de kant zetten voor het volgen van dit dieet?’.

• elk kind met diabetes gelijke kansen krijgt om deel te nemen aan allerhande activiteiten, zoals hun leeftijdsgenoten dat ook kunnen doen.

DIABETES INFO DIABETES INFOKIND KIND

Evi, mama van Amélie, 12 jaar. “Onze dochter Amélie heeft sinds haar 5 jaar diabetes type 1. Op dit moment is ze 12 jaar en volledig zelfstandig. Maar de jaren daarvoor moest er bij elke schoolreis iemand van de ouders meegaan. Iedere zee – of bosklas verbleven wij dichtbij het verblijf van de kinderen. Mijn dochter heeft nooit blijven slapen bij die klassen. Ik ben mijn job verloren omdat ze niet meer konden rekenen op mij. Want als de school mij opbelde, moest ik onmiddellijk vertrekken. Ik denk dat als de school de nodige ondersteuning en opleiding krijgt om deze kinderen te helpen dat dan de druk bij de ouders verlicht zou worden.”

• bekwame helpers de zorg op een medisch verantwoorde, veilige en legale manier kunnen toedienen.

• de continuïteit van de zorg zal resulteren in betere therapietrouw, minder complicaties en dus een lagere kost voor maatschappij.

STAND VAN ZAKEN Tijdens de vorige legislatuur in 2017 werd – onder impuls van Minister Maggie De Block –het initiatief gelanceerd onder de benaming ‘bekwame helper’. De federale overheid en de deelstaten waren akkoord om dergelijk statuut te creëren. In 2019 werden de geformuleerde voorstellen voorgelegd voor gezamenlijk advies van de Federale Raad voor Verpleegkunde en van de Technische Commissie voor verpleegkunde. Deze formuleerden een aantal opmerkingen en bezwaren. De COVID-19 pandemie strooide roet in de ogen voor verdere opvolging van dit dossier. In oktober 2021 was er een constructief overleg tussen onder meer de Diabetes Liga en het kabinet Vandenbroucke. Begin juli werd een gezamenlijk schrijven gestuurd naar Minister Vandenbroucke. Begin Juli 2022 werd een brief gestuurd naar Minister Vandenbroucke in naam van Diabetes Liga, Vlaamse Diabetescentra voor kinderen en adolescenten, Association du Diabète, Hippo & Friends en Belgian Diabetes Forum. We ontvingen het antwoord dat het kabinet van Minister Vandenbroucke momenteel bezig is aan het uitwerken van een wettelijk kader. We blijven dit dossier verder opvolgen.

Alsof het balanceren op de dunne koord van een goeie glycemie al niet moeilijk genoeg is, wordt dit alles nog eens bemoeilijkt door het feit dat leerkrachten / sport – of kampbegeleiders / directieleden /… niet bevoegd zijn om insuline toe te dienen. Nochtans zijn deze begeleiders vaak heel enthousiast om het kind met diabetes zowel emotioneel, maar ook medisch te ondersteunen. Door het gebrek aan passende wetgeving grijpen veel ouders terug op het inschakelen van thuisverpleegkundigen of maken ze zelf tijd vrij om de insuline toe te INITIATIEF BEKWAME HELPER HEEFT MEER AANDACHT NODIG!

WAAROM IS DIT ZO NODIG?

Dit wetgevend initiatief zou het mogelijk moeten maken dat bekwame helpers bevoegd zouden zijn voor: “alle handelingen die nodig zijn om het normaal functioneren van de persoon met diabetes mogelijk te maken, voor zoverre deze handelingen aangeleerd zijn door een medisch en/of verpleegkundig team. Deze handelingen worden voor elke persoon met diabetes omschreven en op regelmatige basis door het medisch team (minstens jaarlijks) geherevalueerd en in het (elektronisch) patiëntendossier bijgehouden.” Bekwame helpers zouden dus een vergelijkbare rol kunnen spelen als de mantelzorgers. Echter de rol van mantelzorger is beperkt tot bijvoorbeeld partners of familieleden van de zorgbehoevende persoon. Mensen dus met een langdurige sociale band. Leerkrachten, sport- of kampbegeleiders horen hier niet bij. Deze nieuwe wetgeving zou ervoor kunnen zorgen dat:

• ouders hun kinderen zorgeloos naar school of kamp kunnen laten gaan zonder hiervoor zelf continu beschikbaar te moeten zijn.

HET

WAT KAN JIJ DOEN? Deel je getuigenis met ons via infolijn@diabetes.be. Hoe meer input we krijgen, hoe sterker we het dossier kunnen maken en hoe beter we kunnen inspelen op jullie noden. Indien het dossier blijft aanslepen zullen we het dossier opnieuw in de media brengen.

Het nieuwe schooljaar staat voor de deur. Dit is sowieso een spannend moment voor zowel kinderen als ouders. Maar dit is het zeker en vast voor (ouders van) kinderen met diabetes. Veel vragen en to do’s gieren door je hoofd: afspraak maken met diabeteseducator en directie / juf / meester, hoe gaan we om met schooluitstappen, en wat met meerdaagse schooluitstappen, hoe gaan klasgenoten reageren op mijn kind met diabetes, wat met traktaties, wat met hobby’s … dienen, of … . Helemaal niet evident, want de gevolgen zijn niet min: • onmogelijkheid om correctiebolussen te geven. • onmogelijkheid om de timing van de maaltijd te kiezen, waardoor kinderen soms moeten aansluiten bij een andere groep om te eten. • onmogelijkheid om tussendoortjes met koolhydraten te eten. • ouders die deeltijds gaan werken om de juiste zorgen te kunnen bieden. • Dit alles heeft vanzelfsprekend een grote impact op de levenskwaliteit van de kinderen, maar ook op die van hun ouders! En dit moet Daaromanders. pleit de Diabetes Liga, samen met andere diabetesorganisaties in België (Association du Diabète, Hippo & Friends, Belgian Diabetes Forum, Vlaamse Diabetescentra voor kinderen en adolescenten ) voor het snel invoeren van het voorstel omtrent de bekwame helper.

Elien, mama van Violette, 7 jaar. “Een week na de diagnose en uitstekende bijstand in het ziekenhuis, moest Violette weer naar school (…). Ik ben 2 weken en half meegegaan naar school en was full time verpleegster. Daarna kwam er een verpleegster (en nu nog steeds ) haar insuline geven op de middag zodat zij haar boterhammetjes kan eten. Violette klaagt regelmatig dat de verpleegster een half uur te laat komt. En dat is begrijpelijk want de verpleging moet natuurlijk ook door het verkeer en heeft een heuse planning elke dag. Maar voor het kind is dit helemaal niet fijn, soms hebben alle kindjes in haar klas al gegeten en blijkt dan dat Violette mee gegeten heeft bij de kleutertjes. Op school zijn er ook twee pauze momenten. In de voormiddag een fruitje, in de namiddag een koek. En wanneer ze in de opvang zou blijven, mag daar nog eens een koek worden gegeten. Zowel fruit als koeken bevatten koolhydraten en dus is dat bij ons niet mogelijk. Violette eet dan steeds worteltjes, komkommer, kaasjes, tomaatjes. Maar het zou voor ons zo makkelijk zijn, moest er iemand insuline mogen geven aan haar. Op vrijdag ga ik sowieso naar school om 15u30 om haar insuline te geven en dan kan ze een koekje eten voor ze zwemlessen volgt op school. Eén keer in de week lukt dat. Ik ben er van overtuigd, moest je een aantal personen aanspreken op school, dat ze dit met plezier willen aanleren. Maar nu is het dus nog steeds niet mogelijk. Ook haar juf van de derde kleuterklas die de eerste weken heeft meegemaakt, was meteen bereid om alles over diabetes te leren, haar bij te scholen en zelfs prikjes insuline te zetten. Maar toen moest ik haar zeggen: ‘dat is ontzettend lief van jou, maar het mag niet! “

20 21

Bijzonderheden Wandelzoektocht (doorheen de wereld van diabetes): 4,5 km, in het centrum van Roeselare, uitbreiding mogelijk tot 5 km of 6,5 km Natuurwandeling: 14 km, aan de rand van Roeselare, doorheen ‘open’ landschappen. (laatste inschrijving om 13u) Info en verplicht inschrijven Bart Ghekiere, 0485 04 22 03

Datum Zondag 13 november Startuur 9u tot 14u, laatste aankomst 17u Startplaats Vakantiepatronaat, Sint-Lambertusstraat, 3940 Hechtel-Eksel Prijs € 2, kinderen tot 12 jaar gratis Praktische info Gratis parking ter plaatse Catering ter plaatse aanwezig Afstanden 5, 8 of 13 km Info Yvette Vanbuel, 0479 68 11 16 diabetesnoordlimburg@gmail.comof

STAP MEE TEGEN DIABETES ZONDAG 13 NOVEMBER 2022 In het kader van Wereld Diabetes Dag organiseert de Diabetes Liga op zondag 13 november 2022 regionale gezinswandelingen Vlaams-Brabant Lubbeek Antwerpen Oud-Turnhout West-Vlaanderen Brugge, Roeselare Limburg Hechtel-Eksel,LeopoldsborgKiewit, WANDELING MÉT GEZOND14MAANDAGONTBIJTNOVEMBERINTIENEN 22 23

WWW.DIABETES.BE/WANDELINGEN

LUBBEEK LEOPOLDSBURG

Catering: drank, broodjes, soep en taart verkrijgbaar Afstanden Lussen van 4 km, 5 km, 7 km en 10 km combineerbaar tot 26 km Bijzonderheden Kinderzoektocht tot 12 jaar Wandelingen zullen bewegwijzerd zijn Info Mario Van Emelen, 016 63 56 96

Diabetes-liga-leuven-wandeling@van-emelen.beof

Parking ter plaatse en in de omliggende straten Drank en snacks verkrijgbaar Afstanden 3 km en 5 km (beide met fotozoektocht), 7 km, 10 km, 12 km, 13 km of 15 km Alle afstanden Bijzonderheden Allerhande leuke beweegactiviteiten voor alle leeftijden (om zelf uit te proberen of gewoon te bekijken) Randanimatie voor kinderen Infostanden Diabetes Liga & podologe Tombola ten voordele van de Brugse afdeling van de Diabetes Liga vzw Info Geert Van Vlaenderen, 050 36 27 37 of Eengeert@brugge-diabetes.beorganisatievanDiabetes Liga afdeling Brugge in samenwerking met KTA Brugge

Datum Zondag 13 november Startuur 9u tot 16u Startplaats Don Bosco, ’s Gravenstraat, Roeselare Prijs € 2, kinderen tot 12 jaar gratis Praktische info Gratis parking op 100 m (Parking De Spil)

Prijs € 2, kinderen tot 12 jaar gratis Praktische info Op wandelafstand van het station (uitgang Sint-Michiels)

Datum Zondag 13 november Startuur Vrije start: 10u tot 15u Startplaats Zaal Zwaneven, Steenweg op Mol 157, Oud-Turnhout Prijs € 2, kinderen tot 12 jaar gratis Praktische info Gratis parking ter plaatse en in de omliggende straten Drank en snacks verkrijgbaar Afstanden 3 km, 5 km, 7 km, 10 km, 12 km, 13 km of 15 km Bijzonderheden Randanimatie voor kinderen Infostand Diabetes Liga Tombola ten voordele van de Turnhoutse afdeling van de Diabetes Liga vzw Info Theo Van Balen, 0486 67 45 27 of theo.van.balen@telenet.be

BRUGGE ROESELARE OUD-TURNHOUT

Datum Zondag 13 november Startuur 8u tot 15u Startplaats Buurthuis Heppen, Heidestraat 65, Leopoldsburg Prijs € 2, kinderen tot 12 jaar gratis Praktische info Drank en snacks verkrijgbaar in het Buurthuis Ruime gratis parking Afstanden 2 km, 4 km ), 5 km, 7 km of 9 km De afzonderlijke lussen van 5 en 7 km zijn combineerbaar tot een wandeling van 12 km Boekjes van de wandelaar worden afgestempeld Bijzonderheden Wandeling in de bossen rondom het zwembad De Merel De wandeling van 2 km is kindvriendelijk: onderweg zijn er figuurtjes in houtsnijwerk Info Julien Pulinckx, 011 42 49 10 - 0486 97 85 34 of julien.pulinckx@skynet.be

DIABETES INFO DIABETES INFOVERENIGING VERENIGING

Wandel mee en steun ons Groot en klein, iedereen kan mee

Datum Maandag 14 november Startuur 8u15, start ontbijt Startplaats Cafetaria van het RZ Heilig Hart, Campus St-Jan, Houtemstraat, Tienen Prijs Gratis Afstanden 3 of 5,5 km Bijzonderheden Er wordt gestart met een gezond ontbijt, gevolgd door een wandeling, stretchoefeningen onder leiding van een kinesist en als afsluiter een tas soep Info en inschrijving Jos Wanten, 011 780128 jozef.wanten@telenet.beof

Datum Zondag 13 november Startuur Vrije wandeling 9u tot 16u Startplaats Kinderboerderij Kiewit, Putvennestraat 110, Kiewit (Hasselt) Prijs € 2, kinderen tot 12 jaar gratis Praktische info Inschrijven verplicht Na de wandeling is catering mogelijk (mits inschrijving hiervoor) Afstanden Vrije wandeling: 1,4 km of 3,2 km of 4,3 km met gratis wandelroutekaart Bijzonderheden Themawandeling met gids: start om 10u en 14u, keuze uit Eetbare natuurwandeling, Keltische bomenwandeling of Zintuiglijke prikkeltocht Initiatie nordic walking: 9u - 9u30 Begeleiding wandeling met gids: start om 9u30, keuze uit 4 of 8 km (wandelen of nordic walking) Info en inschrijven Roger Nickmans, 0478 84 96 31 of Inschrijvenroger_nickmans@hotmail.comisverplichtvia:www.dlml.be/wandeling

Datum Zondag 13 november Startuur Vrije wandeling: 10u tot 15u Algemene activiteiten: 10u tot 18u Locatie Sportzaal KTA Brugge, Rijselstraat 7, Brugge

HECHTEL-EKSEL TIENENHASSELT

Datum Zondag 13 november Startuur 8u tot 15u, laatste aankomst voor 17u30 Startplaats Zaal Libbeke, Gellenberg 16, Lubbeek Prijs € 2, kinderen tot 12 jaar gratis Praktische info Gratis parkeergelegenheid aan de zaal Bereikbaar met het openbaar vervoer (De Lĳn): Lĳn 3

MAGAZINEKIDS DIABETES INFO 24 DJ Mijn naam is DJ. Ik woon in Connecticut (Verenigde Staten) en ik kreeg 1,5 jaar geleden de diagnose diabetes type 2. In mijn vrije tijd beluister ik graag muziek, hou ik van lezen en hang ik graag rond met vrienden in de stad. Een tweetal jaar geleden kwam ik op een jaar tijd een 30 pond bij (+/- 15 kilogram). Tijdens een bezoek aan de dokter werd de diagnose diabetes type 2 vastgesteld. Mijn vader heeft ook diabetes, maar toen ik mijn diagnose te horen kreeg had ik toch veel vragen. Hoe zal mijn leven eruitzien? Ik neem nu dagelijks diabetestabletten in en probeer zo gezond mogelijk te leven. Minder suiker en meer volle granen bijvoorbeeld. Ik lust nu liever groenten en fruit dan snoep. Mijn familie steunt me enorm en eet nu ook gezonder. Meer bewegen vind ik soms moeilijk, maar ik ga naar de fitness en wandel veel meer dan vroeger. Ook doe ik sinds kort zelfs aan yoga KIDSmagazine wordt gemaakt voor, maar ook door kinderen. Stuur dus een toffe tekening, gedicht, verhaal of iets anders creatief door. We geven het graag een plaatsje in KIDSmagazine én je krijgt een leuke verrassing toegestuurd. JE MAG JE OPSTURENTEKENING,VERSLAGJE,GEDICHT…NAAR: Diabetes Liga OttergemsesteenwegKIDSmagazinevzw 456 9000 Gent STAAT JOUW BINNENKORTTEKENINGINKIDSMAGAZINE?

REFAAT Ik ben Refaat en woon samen met mijn gezin in een vluchtelingenkamp in Libanon. We zijn gevlucht uit Syrië. Ik kreeg diabetes op mijn zeven jaar. Mijn moeder maakt gezonde voeding voor mijn diabetes zoals eieren, tomaten, komkommer en vlees. De dokter vertelde dat ik minder rijst en chocolade mag eten. Dat vind ik jammer, want dat lust ik wel graag. Ik injecteer zelf mijn insuline. Eén keer in de ochtend voor mijn ontbijt en eén keer in de late namiddag. Overdag ben ik bijna altijd buiten aan het rondfietsen. Sommige kinderen van het kamp gaan naar school, maar is er geen bus. Ik ga dus niet naar school, want de afstand is te groot om te fietsen.

BILKHISSA Ik ben Bilkhissa. Ik ben 15 jaar oud en woon in Guinee, in de hoofdstad Conakry. Ik heb sinds meer dan 10 jaar diabetes. Mijn vader maakte zich toen erg ongerust omdat ik veel plaste, zo’n 4 à 5 keer per nacht, en ook veel vermagerde. Toch at ik meer dan anders. Ik weet nog dat ik ook vaak moe was en soms slecht zag. Na de diagnose was het soms erg moeilijk om aan insuline te geraken. Het was niet in elke apotheek verkrijgbaar en soms konden we het zelfs een tijdje helemaal niet aankopen. Gelukkig kan ik nu regelmatig in het ziekenhuis op controle gaan en krijg ik er altijd gratis insuline. KOOS Hoi! Ik ben Koos, ik ben 17 jaar en woon in Nederland. Zo’n 10 jaar geleden kreeg ik diabetes type 1. Ik ben toen in het ziekenhuis beland met 55 mmol/l, dat was heel veel! Waarschijnlijk denk je nu, hoeveel is dat? Wel, in Nederland rekenen wij met mmol/l en dat is 18 keer minder dan mg/dl. Om het duidelijk te maken, ik stond bij mijn diagnose dus 1000 mg/dl. Van mijn dokter moest ik meer sporten. Dus besloot ik om elke dag 10 km naar school en 10 km terug te fietsen. Het is wel belangrijk dat je geen hypo hebt, want anders beland je nog in een struik zoals ik ooit eens heb gehad. Ik gebruik de Omnipod pomp (dat is een pomp zonder draadje) en freestyle libre 3, dat is de nieuwe sensor van freestyle die je alleen met je gsm kan verbinden. Dat vind ik niet erg want dan heb ik een reden om mijn gsm te gebruiken tijdens de les! Ik ging ook elk jaar mee op jongerenreis met de Diabetes Liga want zo’n toffe reizen bestaan er niet in Nederland.

1. Een vingerprik is nodig indien de metingen van de glucosewaarden niet overeenstemmen met de symptomen of verwachtingen.

Einsteinlaan, 14 - B-1300 Waver. ADC-25537. 11/21 v3.0.

Bestellingen en informatie myFreeStyle.beop

ALARM Er gaat een alarm af wanneer uw glucosewaarde te laag of te hoog is ten opzichte van de vastgelegde waarden of als het signaal verloren is. SCANNEN Scan uzelf met uw FreeStyle Libre 2 om uw glucosewaarde te controleren. HANDELEN Dankzij de ontvangen informatie en de trendpijlen, handelen naar de aanbevelingen van uw zorgverlener.

optioneledealarmen1

LEPOUVEZVOUSFAIRE WAAR EN WANNEER U WILT U DOENHETKUNT 2 3 Driving change for long-termsustainable,impact BE22CD00036 – JUN 2022 Learn about our commitment

Nu met

2. 60 minuten opwarmen vereist bij het aanbrengen van de sensor. 3. Sensor is waterbestendig tot 1 meter water. Niet langer dan 30 minuten onderdompelen. Niet te gebruiken boven 3048 meter. Gegevens en afbeeldingen zijn enkel ter illustratie. Geen echte gegevens, patiënt of professionele zorgverlener. iPhone en App Store zijn handelsmerken van Apple Inc.

• Tegemoetkoming van € 25 per jaar voor sessies bij een diëtist of arts-voedingsdeskundige

De tussenkomst bedraagt tot 20 euro per app, met een maximum van 20 euro per kalenderjaar.

Eenmaal de diagnose ‘diabetes’ gesteld is, komt er heel wat op je af. Naast de emotionele en fysieke impact, is er ook de financiële impact. Iedereen met diabetes heeft in ons land vanaf de diagnose recht op een bepaalde ondersteuning, afhankelijk van zijn/haar behandeling. Het gaat om begeleiding door verschillende zorgverleners enerzijds, anderzijds het recht op gratis zelfcontrolemateriaal (enkel voor personen die insuline of incretinemimetica inspuiten). Pennaalden dienen steeds zelf aangekocht en betaald te worden. In de praktijk wordt dit georganiseerd via 3 wettelijke zorgsystemen (het voortraject, het zorgtraject en de Bijdiabetesconventie).allemutualiteiten

• Tegemoetkoming van 20 euro per jaar voor medische applicaties (apps) erkend door mHealthBELGIUM die ondersteunend zijn binnen je diabetesbehandeling: mySugr, myDiabby Healthcare …

• Comfoplus verkoopt; Startset One Touch Verio Reflect € 28,00 - Teststrips One Touch Verio (50 st.) € 25,75 Lancetten One Touch Delica (100 st.) € 6,55 - Prikpen One Douch Delica Plus € 16,55 De startset bevat de glucosemeter, 10 strips, 1 prikpen en 10 lancetten.

WAT

• Tegemoetkoming van 5 euro per behandeling voetverzorging met een maximum van 4 sessies per jaar bij de podoloog of pedicure (20 euro).*

• Bij 65-plus wordt er een tegemoetkoming voorzien voor voetverzorging. De tegemoetkoming bedraagt 5 euro per behandeling met een maximum van 5 sessies per kalenderjaar (25 euro).*

• Diabeteskampvergoeding van 5 euro per dag met een maximum van 120 euro per kalenderjaar tot en met de 18de verjaardag.

• Bij 60-plus wordt er een tegemoetkoming voorzien voor voetverzorging. De tegemoetkoming bedraagt 5 euro per behandeling met een maximum van 5 sessies per kalenderjaar (25 euro).*

VLAAMS & NEUTRAAL ZIEKENFONDS (VNZ)

DIABETESVOORDELEN OP EEN RIJTJE De tegemoetkomingen voor personen met diabetes kunnen gaan van kortingen op de aankoop van diabetesmateriaal tot financiële ondersteuning van je consultaties bij bv. de podoloog, de diëtist … Hou er rekening mee dat de extra voordelen op ieder moment kunnen veranderen. Elke mutualiteit is vrij om een bijkomend voordeel wel of niet aan te bieden en kan dit bijgevolg op elk moment wijzigen of afschaffen.

28 29

DIABETES INFO DIABETES INFO SOCIAALSOCIAAL

LIEN DIERCKX, PODOLOOG-DIABETESEDUCATOR, MEDEWERKER KENNISCENTRUM – INFOLIJN, DIABETES LIGA VZW

Naast de basisverzekering biedt iedere mutualiteit ook nog extra voordelen (= aanvullende ziekteverzekering). Deze voordelen, ook wel tegemoetkomingen genoemd, verschillen per mutualiteit. In dit artikel verzamelden we de algemene voordelen voor Vlaanderen. We lijsten voor jou een aantal ‘diabetes’ voordelen op. Treur niet wanneer nu nét jouw mutualiteit het minste voordelen lijkt te hebben. Diabetes is niet het enige waar financiële voordelen aan gekoppeld zijn. Mutualiteiten bieden ook andere belangrijke voordelen zoals: tegemoetkoming in mondzorg, gedeeltelijke terugbetaling bril of lenzen, consultaties voor mentale gezondheid … En ook deze voordelen verschillen per mutualiteit. Je kan ze onder andere terugvinden op hun website of vraag ernaar in een kantoor in je buurt.

• In het kader van het project ‘Bewegen op Verwijzing’ (BOV) wordt binnen het sportvoordeel een tegemoetkoming voorzien tot 30 euro per kalenderjaar per persoon.

• Tegemoetkoming van € 5 per dag tot 20 dagen per jaar voor deelname aan kampen en € 75 voor deelname aan gezondheidskampen met medische criteria zoals diabetes.

Via de algemene ziekteverzekering (wettelijke verzekering), kan iemand met diabetes in ons land rekenen op bepaalde financiële tegemoetkomingen. De verschillende mutualiteiten hebben daarnaast nog extra voordelen in hun aanbod via de aanvullende ziekteverzekering.

HELAN (HET VROEGERE OZ EN PARTENA)

• Tegemoetkoming in de aankoop of abonnementskosten van medische apps in het kader van preventie of revalidatie. De medische app moet voorgeschreven zijn door een arts of erkend door mHealthBELGIUM.

loopt de terugbetaling vanuit het RIZIV (= basisverzekering of wettelijk voorziene tegemoetkomingen) gelijk. Dit betekent dat je insuline en andere diabetesmedicatie op voorschrift, volledig kosteloos kan afhalen in de apotheek. Via het voortraject, het zorgtraject diabetes type 2 of de diabetesconventie, geniet je van een aantal wettelijke voordelen. Deze staan uitgebreid beschreven in onze brochure ‘zorgsystemen en voorzieningen bij diabetes’, raadpleegbaar via www.diabetes.be/publicaties. Ook voor bepaalde preventieve behandelingen, zoals rookstopbegeleiding of griepvaccinatie, zijn er binnen de wettelijke verzekering, tegemoetkomingen voorzien. DOET JOUW MUTUALITEIT VOOR DIABETES?

• Ook fijn: mutualiteitensommigebetalen een deel van diabeteskampen terug. Meer informatie over onze diabetesvakanties kan je terugvinden via diabetes.be/vakanties TIPS In onderstaande tekst worden alle voordelen opgesomd. Ben je het bos door de bomen kwijt? Dan kan de vereenvoudigde weergave in de tabel je misschien op weg helpen.

• Tegemoetkoming van 10 euro per sessie dieetbegeleiding, met een maximum van 40 euro per kalenderjaar. De dieetbegeleiding moet gebeuren door een RIZIV erkende diëtist(e) of na het voltooien van 10 sessies bij WeightWatchers, Bodystyling, Infraligne, Figurel.**

• Tegemoetkoming van 10 euro per sessie dieetbegeleiding, met een maximum van 50 euro per kalenderjaar. De dieetbegeleiding moet gebeuren door een diëtist(e) of de organisatie WeightWatchers.**

• Er zijn mutualiteiten die het lidgeld van de Diabetes Liga terugbetalen. Een attest van aansluiting bij de Diabetes Liga kan steeds opgevraagd worden via liga@diabetes.be of 09/220 05 20.

• Tegemoetkoming voor het lidgeld bij de Diabetes Liga tot 30 euro per kalenderjaar.

• Comfoplus - Verkoop van materiaal Startset One Touch Verio Reflect € 28,00 - Teststrips One Touch Verio (50 st.) € 25,75 Lancetten One Touch Delica (100 st.) € 6,55 - Prikpen One Douch Delica Plus € 16,55 De startset bevat de glucosemeter, 10 strips, 1 prikpen en 10 lancetten.

• Tegemoetkoming voor het lidgeld bij de Diabetes Liga tot 30 euro per kalenderjaar.

• Tegemoetkoming tot 60 euro per jaar voor raadplegingen bij de huisarts, diëtist, tandarts of oftalmoloog en het lidgeld bij de Diabetes Liga • 30% korting op diabetesmateriaal dat aangekocht wordt in de Helan zorgwinkel.

• Diabeteskampvergoeding van 5 euro per dag met een maximum van 50 euro per kalenderjaar tot en met de 18de verjaardag.

NEUTRAAL ZIEKENFONDS VLAANDEREN (NZVL)

30 31

•

• Tegemoetkoming van 5 euro per kampdag voor kinderen met recht op kinderbijslag, met een maximum van 100 euro per kalenderjaar. De organiserende jeugdvereniging moet voldoen aan de definitie jeugdwerk of erkend zijn door CM. Jeugdkampen van de Diabetes Liga komen alvast in aanmerking voor deze tegemoetkoming.

Voor meer info kan je terecht op www.diabetes.be of bij de collega’s dienstverlening op 09 220 05 20.

CHRISTELIJKE MUTUALITEIT (CM)

Check de tekst voor meer verduidelijking.

SOLIDARIS (DE VROEGERE SOCIALISTISCHE MUTUALITEIT)

• Tegemoetkoming tot 20 euro per kalenderjaar in de gemaakte kosten voor medische apps die erkend zijn door mHealthBelgium.

Vlaams & ziekenfondsNeutraal 24 x € 5 / dag € 30 Comfoplus 1 x € 20 60+: 5 x € 5 5 x € 10 / /

Vind je deze toch niet terug? Neem dan telefonisch contact met jouw mutualiteit op of ga langs bij een van de kantoren in jouw buurt. TIP Heb je alle voordelen van je mutua liteit en hospitaliteitsverzekeringen op een rijtje? Vergeet dan zeker niet dat de Diabetes Liga ook heel wat voordelen biedt aan haar leden.

• Tegemoetkoming van 50% in de aankoop van: glucosestrips, glucosemeter, insuline-injectienaalden, prikpen en lancetten.

Een verhoogd voetrisico houdt in: Verminderde gevoeligheid (neuropathie), licht afwijkende voetstanden (bv. hamer- of klauwtenen, doorgezakt voorvoetsgewelf of afwijkende stand grote teen) of erger, doorbloedingsproblemen (vaatlijden) of vroegere voetwonden, amputatie of Charcot-voet.

Ga niet enkel na wat de voordelen van je mutualiteit zijn (o.a. terug te vinden in dit artikel), maar bekijk ook wat je na-onderzoeken,terugbetaald,buiten(somsvoorhospitalisatieverzekeringjoukanbetekenenwordenookkostenhetziekenhuisbv.voor-ofrevalidatie of zelfs diabetesmateriaal). Hou er ook rekening mee dat als je een alsverzekeringhebthospitalisatieverzekeringbijjemutualiteit,jevandientteveranderenjevanmutualiteitwijzigt. TIP

mutualiteitLiberale 14 x € 22 overnachting/ JA 50% (samen met lidgeld Diabetes Liga tot € 150) € 20 6 x € 4 / / / Solidaris / / 50% (tot € 300) / 4 x € 3.15 cholesterolHoge of BMI >25: 6 x € 5 / /

“VERSCHILLENDEMUTUALITEITENGEVENOOKEENTEGEMOET-KOMINGOPHETINSCHRIJVINGSGELDVOOREENSPORT-VERENIGINGOFBEWEEGINITIATIEF.”

• Eenmaal per kalenderjaar een adviesgesprek bij een CM-gezondheidsconsulent, die je op weg helpt bij gezondheidsvragen. De CM-gezondheidsconsulent verwijst je door naar hulpverleners of organisaties in de buurt.

Voor de aanvraag van bepaalde voordelen zal je ook de correcte documenten nodig hebben. Deze zijn meestal terug te vinden op de website van je mutualiteit (downloaden afdrukbaar).

• Een tegemoetkoming van 22 euro per overnachting, met een maximum van 14 overnachtingen per kalenderjaar, voor specifieke verblijven in binnen- of buitenland voor o.a. kinderen met diabetes. Het betreft verblijven die voorzien worden voor kinderen met bepaalde aandoeningen, waaronder diabetes.

• Eenmalige tegemoetkoming van 40 euro voor wie minstens vier sessies voedings- en dieetadvies volgt bij een erkende diëtist.Met het aanbod van infosessies, webinars, cursussen en workshops wil CM je informeren, inspireren en vaardigheden aanleren rond uiteenlopende gezondheids- en welzijnsonderwerpen.

* Een goede voetzorg is voor personen met diabetes erg belangrijk. Personen met diabetes met een verhoogd voetrisico (zie verder) kunnen hiervoor terecht bij de podoloog. Personen met diabetes zonder verhoogd voetrisico kunnen naast de podoloog, ook terecht bij een gespecialiseerd voetverzorger.

LIBERALE MUTUALITEIT (LM)

• Tegemoetkoming van 4 euro per behandeling bij de podoloog of pedicure met een maximum van 6 behandelingen per jaar (24 euro).*

• Tegemoetkoming in het lidgeld van de Diabetes Liga De maximale tegemoetkoming voor materiaal en lidgeld van de Diabetes Liga bedraagt samen maximaal 150 euro per kalenderjaar.

• Tegemoetkoming van 5 euro per consultatie dieetbegeleiding, met een maximum van 6 consultaties per kalenderjaar (30 euro) voor wie een verhoogd cholesterolgehalte heeft of een BMI hoger dan 25 of lager dan 17,5.

• Tegemoetkoming van 50 % in de kostprijs van controlemiddelen voor glucosebepaling met een maximum van 300 euro per kalenderjaar.

• Tegemoetkoming van 3,15 euro per behandeling bij de podoloog of pedicure, met een maximum van 4 sessies per kalenderjaar (12,60 euro).*

DiabetesKampLiga DiabetesLidgeldLiga Diabetes-materiaal Mobieleapp verzorgingVoet- Diëtist Bewegen Extradiabetesvoor Helan € 75 € 60 30% Helan zorgwinkel € 20 4 x € 5 € 25 + max. € 60 raadplegingen(combienlidgeldDiabetesLiga) / / NeutraalVlaanderenZiekenfonds 10 x € 5 / dag € 30 Comfoplus / 65+: 5 x € 5 4 x € 10 € 30 / (BOV)jaar /

Zo kan je je dit najaar inschrijven voor de cursus diabetes type 2: gezond aan de slag. In 2023 starten ze met dit leefstijlprogramma in heel Vlaanderen.

DIABETES INFO DIABETES INFOSOCIAAL SOCIAAL

Heb je nog vragen over financiële tegemoetkomingen, dan kan je ook terecht bij de sociale dienst van je mutualiteit of ziekenfonds.

**In de Belgische wetgeving is opgenomen dat enkel erkende diëtisten voedingsadvies mogen geven aan personen met diabetes of andere medische aandoeningen. We vinden dit ook als Diabetes Liga erg belangrijk. Ga steeds goed na wie je voedingsadvies geeft.

Christelijkemutualiteit 20 x € 5 / dag / 10% - 35% thuiszorgwinkelGoed(tot€250) € 20 4 x € 5 1 x € 40 (min. 4 x) / diabetesprogrammaLeefstijl-type 2 (vanaf 2023) 1 x gezondheids-consulent

VEREENVOUDIGDE WEERGAVE VAN TEGEMOETKOMINGEN DOOR DE VERSCHILLENDE MUTUALITEITEN.

• Een korting van 10% op het volledige gamma van de Goed thuiszorgwinkel en 35% korting op een beperkt aanbod van thuiszorghulpmiddelen met een maximum van €250.

Tegemoetkoming tot 20 euro per kalenderjaar in de gemaakte kosten voor medische apps die erkend zijn door mHealthBelgium.

• Tegemoetkoming van 5 euro per behandeling bij de podoloog of pedicure, met een maximum van 4 sessies per kalenderjaar (20 euro).*

Stefanie, deelneemster Cycling4Diabetes: Luk Buyse, de sportarts, had een wild idee: ‘Waarom fietsen we niet van Gent naar de Galibier?’ Een paar zotten beantwoordden aarzelend deze lokroep En vormden een hechte en hele leuke groep. ‘De volhouder wint’ zo moet Axel hebben gebeden Hij fietste op karakter, wat heeft die man geleden. De spieren van Stefan werden alsmaar strammer en dus deed hij een stretchende kniebuiging en we hoorden een knalluide scheet.

• Onze 7 Vlaamse ambassadeurs verzamelden meer dan € 27.000 aan fondsen die zullen worden ingezet voor diabetesonderzoek.

Parcoursbouwer Jan, ons fietstechnisch vernuft die graag met muziek vrolijk naar boven tuft. Als educator bezorgd om jan en alleman, is Ilse zelf een echte klimgeit pur sang Haar man, Luc, bepaalde het tempo van groep 2 daardoor kon altijd ook de traagste vlot mee.

Dirk, ambassadeur Climbing For Life: “Door het regelmatig sporten is mijn suikerspiegel veel beter geregeld. Als ik een lange inspanning doe, heb ik zelfs nog effect de dagen nadien. Dan moet ik minder insuline inspuiten.”

Rocky, tetterende klasbak, maar hartje zo klein maakt ludiek filmpjes van als we ‘keihert’ aan ’t rijden zijn.

32 33

Sophie, ambassadeur Climbing For Life: “De groep is ook een soort van safe space. In plaats van over mijn grens te gaan en een hypo te riskeren weet ik dat ik in deze groep gewoon op elk moment mag aangeven wanneer ik het moeilijk heb, en dan heeft iedereen daar meteen begrip voor.”

Eerder die week arriveerden 17 leden van het Diabetes Liga Cycling Team aan de voet van Col du Galibier. Zij vertrokken op zaterdag 11 juni met de fiets vanuit het Open Diabetes Huis richting Valloire. Dit Cycling4Diabetes project was goed voor 900 km en 10.000 hoogtemeters. Met dit huzarenstukje wilden deze helden, samen met hun 6 begeleiders, diabetes onder de aandacht brengen. Na een laatste inspanning op Col du Télégraphe werden zij op donderdagnamiddag in het centrum van Valloire feestelijk onthaald om samen met de ambassadeurs en andere leden van het Diabetes Liga Cycling Team deel te nemen aan Climbing for Life (www.climbingforlife.be).

• Het Cycling4Diabetes team verzamelde meer dan € 28.000 aan fondsen die rechtstreeks naar kinderen en jongeren met diabetes zullen gaan die het financieel niet gemakkelijk hebben. Om ook hen de kans te geven om deel te nemen aan Diabetes Liga vakantiekampen.

Als Diabetes Liga zijn we super trots op het volledige Diabetes Liga Cycling Team en dit prachtige evenement waar teamspirit, sportiviteit, doorzettingsvermogen en beleving centraal staan. ! Volgend jaar trekt de Climbing for Life karavaan voor de 5e keer opnieuw richting het prachtige Bormio (22-24 juni 2023). Waar in 2013 de eerste editie van Climbing for Life – Diabetes plaatsvond. We hopen om nog meer personen met een hart voor diabetes te kunnen overtuigen om deel te nemen en hun dromen na te jagen.

DIABETES LIGA CYCLING TEAM, HELDEN VAN COL DU GALIBIER! Na 2 jaar vol geduld, doorzettingsvermogen, trainen en bijleren was zaterdag 18 juni hèt moment van Lin, Nastasia, Sophie, Dirk, Jonathan, Pepijn en Stefan. Deze 7 Climbing for life ambassadeurs overwonnen met verve Col du Galibier en toonden hiermee aan dat sporten en diabetes perfect samengaan. Sporza was ook aanwezig en maakte een prachtige reportage over hun traject. Deze reportage kan bekeken worden via het Diabetes Liga Youtube kanaal. met bepaalde twijfels zetten: jaag jouw dromen na, geloof in jezelf, laat je goed omringen en ook jij zal jouw top bereiken. • Daarenboven doneerde de organisatie van Climbing For Life samen met partner Novo Nordisk meer dan € 67.000 aan de Diabetes Liga en Association du Diabète.

Lin, ambassadeur Climbing For Life: “Het is niet belangrijk wie als eerste de top bereikt. We zijn allemaal lotgenoten die elkaar goed begrijpen en samen voor een doel gaan. Dat groepsgevoel sterkt ons, samen met het goede doel dat eraan verbonden is.”

Al deze helden zijn een inspiratiebron voor alle personen met diabetes, of voor zij die

Sander, onze junior, gift mo chette zonder klagen en houdt ervan ’t zwin deur de bjitn te joagen Warhoofd John zou ondanks pijnlijke gewrichten dankzij z’n volharding ook nooit zwichten. Vol stress zocht maar vond hij ze niet, de juiste kadans alleen de grote plaat bracht Peter naar de top, al chance. De tandempomp geregeld en de hypo’s kwijnden weg Stil water in de groep, maar leuke babbels op de fiets met Eric, zeg Danny, Petra, Noel, Ivan, Gerda en Ann vulden alle dagen met pannenkoeken, Tucskes en verse broodjes onze magen. Maar niets gaat boven dit gerecht, nummer 1 met stip: Een dagelijkse portie pasta of rijst met (uitgedroogde) kip! Een groep mensen kenden elkaar van pluim noch haar De adembenemende bergen brachten ons dichter bij elkaar. De steun voor elkaar door dik en dun, op ons ros van staal De stille traan, de schaterlach … we schreven een mooi verhaal.

DIABETES INFO DIABETES INFOVERENIGING

Stefan, ambassadeur Climbing For Life: “Het Diabetes Liga Cycling Team is een heel toffe bende, wat ons natuurlijk motiveert om te blijven doorgaan. Dankzij dit ambassadeurschap heb ik echt de fietsmicrobe te pakken. Ik heb enkel spijt dat ik er niet veel eerder mee ben begonnen.”

’t Gezelschap van de Lommelse Beer is dus nooit saai We houden contact, ‘tot in den draai’. Mark werd dan weer trendsetter, echter onbedoeld zijn kliksandalen hielden zijn voetjes wel gekoeld De maatjes Mark en Paul brachten humor, bij voorkeur droog Die laatste ademt rock ’n roll en vliegt vloeiend de berg omhoog. Roze sokken en gebruinde kuiten zoefden voorbij complimenten roepend, zo is Kris de volgende in rij.

‘Auto achter’ verwittigde Johan ons mooi op tijd hoewel achteraan, klimt hij alsof hij door boter rijdt.

Inge fietst al stoempend door het ganse land ‘ik snap het’ scandeert ze vast, roseetje in de hand.

WILLEN JIJ EN JE FAMILIELEDEN / VRIENDEN ZICH AANSLUITEN BIJ ONS UNIEKE DIABETES LIGA CYCLING TEAM? Dat kan! Maak je lid via preventie@diabetes.be. Voor Climbing for Life 2023 zullen 7 nieuwe ambassadeurs worden geselecteerd. Vanaf oktober 2022 wordt de oproep gelanceerd. Wens jij je nu al kandidaat te stellen of wens jij meer info over het ambassadeurschap? Neem dan contact op via preventie@diabetes.be Met dank aan de sponsors: Climbing for life: Novo Nordisk, Energy Lab – organisatie: Golazo Cycling4Diabetes:Sports Etixx, Galloo Recycling, Gregoor Trucks, BOA, Verge Belgium – organisatie: Diabetes Liga Marc, deelnemer Cycling4Diabetes: “Ik vond het een heel inspirerende week, zien hoe al deze persoonlijkheden toch een team vormden. Iedereen stond permanent voor iedereen klaar. Ik heb veel geleerd over het sporten met diabetes, alhoewel duidelijk is geworden dat het voor iedereen anders is en iedereen er ook anders mee omgaat.”

Niet gek dus dat sporten met diabetes een ware beproeving kan zijn. Ik ben altijd vrij sportief geweest. Toen ik op mijn 20e de diagnose diabetes type 1 kreeg, was er dan ook geen haar op mijn hoofd die eraan dacht om te stoppen met tennissen.

Dat kwam mijn prestaties niet ten goede, maar had op mentaal gebied nog veel meer impact. Op een gegeven moment was de grootste strijd die ik leverde, die met mijn diabetes. Toen ik me dagen voor een wedstrijd al zorgen begon te maken of mijn diabetes me op de wedstrijddag goed gezind zou zijn, werd het hoog tijd om er een punt achter te zetten. Ik was het plezier in de sport compleet verloren.

Acht jaar geleden kwam ik opeens weer in contact met mijn oude liefde: handballen. Ik deed dit al als klein meisje en dit voelde als thuiskomen. Het sportplezier was in één klap terug. Inmiddels waren mijn bloedglucosewaardes met een pomp én een sensor wat beter te temmen. De intrede van mijn DIY-loop systeem heeft dit nog wat makkelijker gemaakt. Desalniettemin zijn er nog steeds trainingen waarin ik een kwartier langs de kant zit om een hypo weg te werken of wedstrijden waarin ik een extra wissel aanvraag om even bij te tanken. Maar het allerbelangrijkste is; ik strijd niet meer tégen mijn diabetes, ik strijd mét mijn diabetes.

DIABETESVOEDINGINFO COLUMN

*De volledige lijst is gratis te downloaden via www.loesheijmans.nl/info/42 Loes maakte ook een e-book en 2 podcasts over dit Inonderwerp.eenvolgend nummer van Diabetes Info zal aan dit onderwerp ook een artikel gewijd worden.

Loes schreef de boeken ‘Doe mij maar Diabetes’ en ‘Doe mij maar diabetes … en een baby’ en spreekt als ervaringsdeskundige op symposia en congressen.

Tevens host zij De Diabetes Podcast, te beluisteren via Spotify. Boek bestellen? www.loesheijmans.nl/webshop Podcast luisteren? www.loesheijmans.nl/podcast

SPORT EN DIABETES

LOES HEIJMANS spreker en auteur met diabetes type 1

Dat deed ik al vanaf mijn 7e met veel plezier en moest ook met diabetes gewoon kunnen. Helaas bleek het voor mij moeilijker dan gedacht. In die tijd had ik nog geen pomp en sensor en waren mijn waardes zeer grillig. De wedstrijdspanning die ik tot die tijd altijd kon tackelen met een extra toiletbezoekje, werd nu zichtbaar in torenhoge waardes.

In de lijst van 42 factoren die je bloedglucose beïnvloeden* staan maar liefst vijf factoren die te maken hebben met fysieke activiteit.

OOK VAN KEVIN DEPREZ: ‘De Baby Brigade –De klopjacht op de ooievaars’ 34 35

Nadat ik het verdriet om dit verlies een plek had gegeven, ging ik op zoek naar een andere sport. Verschillende sporten passeerden de revue. Ik startte met hardlopen en hield een nauwkeurig diabetesdagboek bij om precies te kunnen tracken hoe mijn suikers reageerden. Helaas kwam door een knieblessure een voortijdig eind aan dit experiment. Op de mountainbike kon ik gezellig met mijn man mee, maar die was natuurlijk niet bij te houden. De spinningfiets dan, dat was meer aan mij besteed. Al kwam het vaak genoeg voor dat ik al met een mond vol met Dextro aan de training begon of een les voortijdig af moest breken door een opkomende hypo. Mijn waardes met sporten onder controle krijgen bleef een dingetje.

VOEDINGSWAARDE voor 1 snede ontbijtkoek (±30 g) ENERGIE (KCAL) 110 VETTEN (G) 10 KOOLHYDRATEN (G) 1 KOOLHYDRAATPORTIES 0 EIWITTEN (G) 4

11,5 KOOLHYDRAATPORTIES 1 EIWITTEN (G) 25,5

OVENTIJD 25 minuten VEGETARISCH KOOLHYDRAATARM MATERIAAL (Siliconen) rechthoekige cakevorm INGREDIËNTEN 200 g amandelmeel 5 eieren 8 walnoten 6 el vloeibare margarine zoetstof die 100 g suiker vervangt (voorkeur zoetkracht 2:1 of 1:1) 1 el bakpoeder 3 el wittespeculaaskruidenpepernaarsmaak

INGREDIËNTEN 200 g gerookte zalm 60 g parmezaan 100 g room (5% vetgehalte, of soja alternatief light) 4 courgettes 2

36 37

VOORBEREIDING Snipper de uien fijn. Maak met een dunschiller of spiraalsnijder spaghettislierten van de ongeschilde courgettes. Snij de zalm in reepjes. . Rasp de parmezaan. Rooster de pijnboompitten goudbruin in de oven of in een pan met antiaanbaklaag, zonder vetstof. BEREIDING Meng de room met het limoensap. Kruid met peper, oregano (en zout). Snij de avocado’s in 2 en schep er het vruchtvlees uit. Plet het fijn en meng met het limoen roommengsel. Verhit de olijfolie in een wok en stoof de uien glazig. Voeg de courgetteslierten toe en bak ± 3 minuten. Schep regelmatig om. AFWERKING Verdeel de avocadosaus over de courgetteslierten. Schep er de rucola onder en leg er de stukken zalm bovenop. Bestrooi met de pijnboompitten en serveer met de geraspte parmezaan. COURGETTI AANTAL 4 personen BEREIDINGSTIJD 30 minuten KOOLHYDRAATARM MATERIAAL wokpan

MET ZALM

Dit recept is afkomstig uit LEKKER KOKEN MET DIABETES Te koop shop.diabetes.bevia Koolhydraatarme ONTBIJTKOEK

RECEPT

Dit recept is afkomstig van COLRUYT.BE/LEKKERKOKEN, aangepast door de Diabetes Liga.

Peper5Sap31250avocado’sgrucolauienelolijfolieelpijnboompittenvan1citroengoregano(1kl)(enzout)

VOEDINGSWAARDE per persoon ENERGIE (KCAL) 503 VETTEN (G) 37,6 KOOLHYDRATEN (G)

AANTAL ±19 sneden BEREIDINGSTIJD 15 minuten (excl. afkoeltijd)

SPAGHETTI

BEREIDING Verwarm de oven voor op 175° C. Vet de cakevorm in met 1 eetlepel vloeibare margarine (indien geen siliconen cakevorm). Meng het amandelmeel, de zoetstof, het bakpoeder, de speculaaskruiden en witte peper naar smaak in een kom door elkaar. . Voeg de overige 5 eetlepels vloeibare margarine toe en meng deze met een vork onder het beslag. Voeg de eieren toe en meng tot een homogeen mengsel. Giet het beslag in de cakevorm en verdeel de walnoten hier Plaatsbovenop.de cakevorm 25 minuten in de oven. Haal de ontbijtkoek uit de oven en laat afkoelen op een rooster. TIP Amandelmeel verbrandt relatief snel. Controleer de ontbijtkoek door er met een satéprikker in te prikken. Hangt er geen beslag meer aan de satéprikker en voelt de bovenkant van de ontbijtkoek stevig aan, dan is hij klaar om uit de oven te halen.

DIABETES INFO DIABETES INFO RECEPT

• Ook een ouderwetse spelletjesnamiddag, samen foto’s kijken of een kruiswoordraadsel invullen zijn gezellige activiteiten, waarbij de focus minder op het ‘eetgebeuren’ ligt.

IK HEB EEN GROTE FAMILIE EN BIJNA ELKE WEEK IS ER WEL ERGENS EEN BEZOEK GEPLAND: VAAK URENLANG STILZITTEN EN TAART ETEN. IK ZOU HET GRAAG EENS OVER EEN ANDERE, GEZONDERE, BOEG GOOIEN. HEBBEN JULLIE IDEEËN? VRIENDELIJKE GROETEN LEONTIEN Beste Leontien, Bij het samenzijn is het niet voeding die centraal dient te staan, maar wel het leuke gezelschap. Natuurlijk mag je af en toe eens genieten van een ongezondere lekkernij, maar misschien kunnen ook volgende tips je •inspireren:Verander de plaats van afspraak eens naar een park in de buurt of het lokale bos. Zo ga je automatisch wandelen in de buitenlucht en/ of gezellig bijpraten op een bank.

Praat erover met uw arts of apotheker, ze weten welk griepvaccin voor u geschikt is. Griep kan tot ernstige complicaties leiden, Loop geen risico !

• Bij een familiefeest hoort steeds koffie en taart? Gooi het eens over een volledig andere boeg en organiseer dit jaar een petanque- of kubbtornooi. Plezier verzekerd en niemand zal de taart missen.

Podartis Bota Soft en herenschoenen voor diabetici Naadloze voering, extra teenruimte Stretchmateriaal voor teenknobbels of hamertenen Verstevigde hiel, antislipzool Verschillende breedtes Geschikt voor steunzolen Assortiment uniseks kousen voor diabetici Soepele, niet-knellende boord Geen storende naden of druk aan tenen Gemakkelijk aantrekbaar Perfecte pasvorm met goed gevormde hiel 30/03/20 09:35

• Plan eens wat vaker samen een uitstapje. Een rommelmarkt, een wandelzoektocht, een museumbezoek, opendeurdag … Weinig inspiratie? Neem eens een kijkje op bijvoorbeeld uitinvlaanderen.be

DIABETES INFO 38

BINNENKORT GA IK VOOR HET EERST SOLLICITEREN. MOET IK IETS VERTELLEN OVER MIJN METDIABETES?VRIENDELIJKE

Om te weten hoeveel insuline de kat of de hond exact per dag nodig heeft, moet het huisdier vaak even in de dierenartspraktijk worden opgenomen. De hoeveelheid insuline wordt berekend op basis van het lichaamsgewicht en het bloedglucosegehalte. Op deze manier wordt bepaald hoeveel insuline de eigenaar van de kat of de hond thuis moet inspuiten. Katten moeten vaak tweemaal per dag een spuitje met insuline krijgen en honden éénmaal. Het is belangrijk dat er thuis een goede regelmaat wordt ingebouwd en dat de insuline telkens op hetzelfde tijdstip wordt gegeven en dat het dier dan telkens wordt gevoed. Zo niet kan het dier net zoals bij de mens hypo’s krijgen.

KAAT Beste Kaat, Ja, dieren kunnen zeker ook diabetes krijgen. Bij katten is de oorzaak meestal diabetes type 2, maar er zijn hierop uitzonderingen. Bij honden is vaak diabetes type 1 de oorzaak. Omdat niet altijd duidelijk is welk type diabetes aan de basis ligt van de verhoogde bloedsuikerspiegel, wordt er vaak met insulinespuitjes gestart.

IK MOET EEN SPREEKBEURT GEVEN VOOR SCHOOL. KLOPT HET DAT DIABETES OOK KAN VOORKOMEN BIJ DIEREN? GROETJES

NL2020/03ADMeer info: Tel. +32 9 386 11 78 • info@bota.be • www.bota.be Since 1940

Vaccinatie is de meest effectieve manier om je tegen griep te beschermen.3

Je immuunsysteemkanvertragen, maar U niet.1 1. Gavazzi G. et al., 2002. 2. Gozalo P. et al., 2012. 3. WHO online topic influenza. 06/2022V1.0MAT-BE-2200412BELGIUMSANOFI 2

Dames-

Gewoonten veranderen kan in het begin een beetje raar aanvoelen, maar als je iets een paar keer op een andere manier hebt gedaan, dan introduceer je een nieuwe gewoonte. Even volhouden dus.

GROETEN LASSE Beste Lasse, Neen, je bent niet verplicht om iets te zeggen over je gezondheid tijdens het sollicitatiegesprek of in je -brief. Meer zelfs, een toekomstige werkgever mag wettelijk gezien tijdens de sollicitatieprocedure geen vragen stellen over gezondheid en ziekte(verzuim). Je denkt best goed na of je iets kwijt wil over je diabetes en wat dan eventueel. Sommige mensen vertellen het liever meteen, andere niet. Dit is vooral een persoonlijke keuze.

• Strek je armen langs je lichaam. Laat je handen zo hoog komen als je schouders.

SLIMME SPIEROEFENINGEN

• Hou je handen langs je lichaam

• Hou de rest van het lichaam stil, en hou je rug recht (‘vormspanning’).

• Wil je jezelf meer uitdagen? Ga dan iets verder van de muur staan.

• Ga niet te snel en blijf goed doorademen tijdens de bewegingen.

• Ga voor een gezonde gewoonte en wissel elke dag zitten, staan en bewegen af. • Voldaan na de oefeningen? Top! Tijd voor een verfrissend glas water.

DIABETES INFOBEWEGEN BEWEGEN

<right> Ga rechtop staan. � Voeten plat op de grond. � Tenen wijzen recht naar voor. � De voeten staan op heupbreedte. � Hou je rug recht. Kijk recht naar voor. <right> Neem een bal of flesje water met beide handen vast en hou deze gestrekt voor je. <right> Breng de bal in een vloeiende maar rustige beweging naar links en naar rechts. <right> Probeer dit 8 tot 12 tellen aan één stuk uit te voeren (start met 1 reeks, lukt dit vlot: ga naar 2 tot 3 reeksen). <right> Wil je jezelf meer uitdagen? Neem dan in elke hand een flesje water vast. <right> Blijf goed doorademen tijdens de bewegingen.

• Probeer dit 8 tot 12 keer te herhalen (start met 1 reeks, lukt dit vlot: ga naar 2 tot 3 reeksen).

• Ga in een stevige zetel liggen, zet je voeten plat in de zetel.

• Steun met elke hand stevig op de rand van de stoel.

• Hou je rug recht. Kijk recht naar voor.

• Ga rechtop staan. Voeten plat op de grond. Tenen wijzen recht naar voor. De voeten staan op heupbreedte. Hou je rug recht. Kijk recht naar voor.

• Probeer dit 8 tot 12 keer te herhalen (start met 1 reeks, lukt dit vlot: ga naar 2 tot 3 reeksen).

• Laat je voeten staan en ga daarna rustig terug zitten. Probeer niet in de stoel te vallen.

• Winkel met een mandje in de hand in plaats van een boodschappenkar.

(*) Vlaams Insituut Gezond Leven, 2017. 40

• Breng je bekken rustig naar boven

• Brengt je bekken rustig terug naar onder.

• Wil je jezelf meer uitdagen? Dan kan je je knieën een beetje strekken.

KRACHTOEFENING RECHTSTAAND BUIKSPIEREN MAKKELIJKSTE OEFENING

• Hou dit 8 tot 10 tellen vol (start met 1 reeks, lukt dit vlot: ga naar 2 tot 3 reeksen).

• Hou je rug recht. Kijk recht naar voor.

ELKE 30 MIN. RECHT-EVENSTAAN

• Ga niet te snel en blijf goed doorademen tijdens de bewegingen. 9

• Hou je rug recht. Kijk recht naar boven.

• Ga ongeveer 1 meter van een muur staan.

NOG EEN KEER … In dit artikel geven we een aantal krachtoefeningen. De oefeningen bestaan uit herhalingen en sets. Een herhaling is één volledige uitvoering van de beweging. Een set is een groep herhalingen. Probeer één set van 8 tot 12 herhalingen te doen van elke oefening. Zodra je de oefening goed onder de knie hebt, kun je geleidelijk overgaan naar twee tot drie sets. Ga niet te snel en blijf goed doorademen tijdens de Doebewegingen.eenaantal herhalingen tot je niet meer kunt. De spieren die je oefent, moeten ‘moe’ zijn na de krachtoefeningen. Probeer wekelijks 1 tot bij voorkeur 3 dagen oefeningen te doen. Na de eerste paar sessies kan je misschien spierpijn voelen: dat is normaal. Deze spierpijn verdwijnt spontaan naarmate je meer oefent. Geef dus niet op. Blijf je toch spierpijn voelen? Dan doe je de oefening misschien verkeerd: vraag raad aan je huisarts, kinesist of gekwalificeerde personal trainer. TIPS • Zit minder lang stil én beweeg meer. Pak het stap voor stap aan.

(*) Vlaams Insituut Gezond Leven, 2017.

• Ga rechtop zitten op het puntje van een stevige stoel.

In de vorige editie van Diabetes Info belichtten we reeds enkele laagdrempelige spieroefeningen. In dit artikel brengen we oefeningen die net een niveautje moeilijker zijn, maar ook deze oefeningen kan je makkelijk thuis of op het werk doen.

• Probeer je voeten plat op de grond te zetten.

• Start met 1 reeks, lukt dit vlot: ga naar 2 tot 3 reeksen.

KRACHTOEFENING RECHTSTAAND BUIKSPIEREN MAKKELIJKSTE OEFENING <right> Ga rechtop staan. � Voeten plat op de grond. � Tenen wijzen recht naar voor. � De voeten staan op heupbreedte. � Hou je rug recht. Kijk recht naar voor. <right> Neem een bal of flesje water met beide handen vast en hou deze gestrekt voor je. <right> Breng de bal in een vloeiende maar rustige beweging naar links en naar rechts. <right> Probeer dit 8 tot 12 tellen aan één stuk uit te voeren (start met 1 reeks, lukt dit vlot: ga naar 2 tot 3 reeksen). <right> Wil je jezelf meer uitdagen? Neem dan in elke hand een flesje water vast. <right> Blijf goed doorademen tijdens de bewegingen.

Probeer dan je handen voor je lichaam te houden. Als dat goed lukt, ga je niet meer volledig terug zitten maar raak je slechts kort de zetel aan met je billen.

BEWEGINGSELKESTAPTELTDRIEHOEKELKEWEEKELKEDAG

De spieroefeningen in dit artikel kan je zowel thuis als op het werk doen, waardoor ze gemakkelijk in te plannen zijn in je dagschema. Maar ook letterlijk tijdens je dagelijkse activiteiten kan je je spieren verstevigen. Denk bijvoorbeeld aan:

• Gebruik de trap en voor wie lenig genoeg is: neem twee treden per stap (hou de leuning goed vast).

Voor meer informatie zie www.bewegingsdriehoek.be

VLAAMS INSTITUUT GEZOND LEVEN – GEZONDLEVEN.BE

• Plaats je handen op de muur. Hou de handen ter hoogte en breedte van de schouders.

LAAGDREMPELIGE

(*) Vlaams Insituut Gezond Leven, 2017.

ELKE 30 MIN. RECHT-EVENSTAAN

• Breng je knieën een klein beetje omhoog en blijf zo 8 tot 12 tellen zitten.

• Hou je rug recht, leun daarvoor eventueel een beetje naar achter.

BEWEGINGSSTAPTELTDRIEHOEKELKEWEEKELKEDAG

ELKE 30 MIN. RECHT-EVENSTAAN ELKE

• Probeer je voeten plat op de grond te zetten.

• Plaats spullen die je vaak nodig hebt in de onderste of bovenste kasten, want hurken, rekken of een trapje opstappen is goed voor je spieren.

• Probeer je voeten plat op de grond te zetten.

• Buig de ellebogen en ga met je neus naar de muur toe.

• Ga niet te snel en blijf goed doorademen tijdens de bewegingen.

WEEKELKE

• Probeer dit 8 tot 12 keer (start met 1 reeks, lukt dit vlot: ga naar 2 tot 3 reeksen).

• Ga niet te snel en blijf goed doorademen tijdens de bewegingen.

• Wil je jezelf meer uitdagen? Dan kan je je handen op je borst leggen.

KRACHTOEFENINGEN

• Hou je rug recht. Kijk recht naar voor.

• Ga rechtstaan.

BEWEGINGSELKESTAPTELTDRIEHOEK

• Strek daarna de armen tot je ellebogen nog een klein beetje gebogen zijn.

(*) Vlaams Insituut Gezond Leven, 2017. BEWEEGOEFENINGEN IN BEELD. Beschikbaar online: https://www.gezondleven.be/themas/beweging-sedentair-gedrag/beweegoefeningen

• Wil je jezelf meer uitdagen?

• Je ellebogen zijn een klein beetje gebogen. • Draai kleine cirkels met je armen.

• Ga rechtop zitten op het puntje van een stevige stoel.

• Wil je jezelf meer uitdagen? Neem dan in elke hand een flesje water vast.

• Zet de versnelling van je fiets wat zwaarder, zodat je harder kan trappen.

ELKEDAG

• Ga rechtop zitten op het puntje van een stevige stoel.

• Ga niet te snel en blijf goed doorademen tijdens de bewegingen.

• Steun met elke hand op de rand van de stoel.

• Geef niet op bij een terugval. Elk beetje beweging telt.

SPECIFIEKE KENMERKEN

Insulet_BE elke slangetje, kleine, die wordt aangestuurd door een apparaatje dat op een lijkt

NIEUWE PATCHPOMP OP DE BELGISCHE MARKT

ONDERDELEN ACCU-CHEK® SOLO Het systeem bestaat uit 3 onderdelen, die elk apart kunnen vervangen worden. Als je van infusieplek wilt veranderen, hoef je dus niet de hele pomp weg te gooien. Je kan ook enkel het insulinereservoir vervangen, in plaats van de gehele pomp. Dit is handig voor personen met een hoge insulinebehoefte.

Sinds kort is in België, via de pompconventie, de Accu-Chek ® Solo patchpomp beschikbaar. Een patchpomp is een pomp die kleeft op de huid zonder uitwendig lang ‘slangetje’. De Accu-Chek ® Solo is de tweede beschikbare patchpomp. In 2021 werd de Omnipod ® reeds geïntroduceerd in België.

dag meerdere injecties > Insulinetoediening op maat > Een insulinepomp zonder

De Accu-Chek® Solo is algemeen beschikbaar via de pompconventie, maar dit wil niet zeggen dat elk conventiecentrum dit aanbiedt. Bij vragen kan je steeds bij je behandelend diabetesteam terecht.

waterdichte* Pod

Omnipod DASH®-systeem

• Reservoir Het reservoir gaat gemiddeld zo’n 4 dagen mee. Het kan tot 200 eenheden insuline bevatten (bij concentratie U100). Het reservoir is doorschijnend, wat helpt om luchtbellen te detecteren tijdens het vulproces en waardoor je kan zien hoeveel insuline de pomp nog bevat.

De Accu-Chek® Solo heeft een ‘geïntegreerde diabetesmanager’. Deze manager is tegelijkertijd de afstandsbediening van de pomp, een bloedglucosemeter, dagboek en het toestel waarop je manueel waarden van je continue glucose monitor of bloedglucosemeter kan ingeven voor een bolusadvies. Je kan in de diabetesmanager verschillende herinneringen instellen. De Accu-Chek® Solo geeft insuline af via persoonlijk instelbare doseringen voor tijdsperiodes van één uur. Je kan de pomp (nog) niet bedienen via een app op je smartphone. Er is ook nog geen rechtstreekse connectie met een CGMsysteem mogelijk. Deze pomp kan dus nog niet ‘loopen’. De Accu-Chek® Solo wordt bij voorkeur gedragen ter hoogte van de buik of de bovenarm, maar kan ook gedragen worden op de dijen en de onderrug/bovenbil. Voldoende roteren is ook voor deze pomp erg belangrijk. De pomp heeft een klein formaat (zie Figuur 1).

om de

• Canulesysteem en pomphouder Het canulesysteem en pomphouder moet elke drie dagen veranderd worden. De canule wordt onderhuids ingebracht via een specifieke inbrenghulp. Er bestaan twee verschillende canulelengtes, namelijk 6 en 9 mm diepte.

• Pompbasis Deze gaat tot 180 dagen mee. De pompbasis heeft snelle bolustoetsen, zodat ook via de pomp zelf een insulinebolus kan gegeven worden. De bolustoets is persoonlijk instelbaar (0,2 tot 2 eenheden per indrukking).

smartphone

FIGUUR 1: SoloAccu-Chekafmetingen® 3,8 cm 6,1 cm 1,3 cm NIEUW BINNEN DE GDTCONVENTIE Er zijn in België 27 GDT-conventies of ‘Geavanceerde Dure Technologieconventies.’ In deze diabetescentra wordt ‘nieuwe diabetestechnologie’ terugbetaald (vooral duurdere sensorgestuurde pompen) en zo kan deze worden uitgeprobeerd via studieverband bij een kleinere groep personen met diabetes (in totaal maximaal 1200 personen). Recent werd ook het hybride closed-loop systeem met Accu-Chek Insight (in combinatie met de Dexcom G6) in de GDT-conventie opgenomen. Het systeem werkt samen met DBLG1 een speciale afstandsbediening die plaats biedt aan het Diabeloops besluitvormende zelflerende algoritme. De DBLG1 zorgt dat de Accu-Chek Insight connecteert met de Dexcom G6-sensor, zodat deze als het ware kunnen ‘praten’. Deze DBLG1 analyseert de glucosegegevens in real-time en besluit of de insulineafgifte wordt stopgezet, de afgifte bij de basale dosering wordt aangepast of zo nodig zelfs een automatische correctiebolus wordt afgegeven. Het systeem biedt de mogelijkheid tot personalisering van streefwaardenbereik, hypo- en hyperdrempels. Indien nodig wordt de inname van reddingskoolhydraten voorgesteld bij een hypo.

Overleg met uw zorgverlener geschiktheid het te bepalen.

OmnipodBE omnipodbe Ervaar injectiesdagelijksezondereenvrijheiddevanlevenHetOmnipodDASH®-systeemis een eenvoudige en discrete manier om insuline toe te dienen Simplify LifeTM > Niet meer

Pod op

bestaand uit een

insulinepompAccu-ChekafstandsbedieningDBLG1:methetalgoritmeInsight Dexcom G6 sensor (CGM)

(Personal Diabetes Manager, Persoonlijke Diabetesmanager) Hannah McCook OMNIPODSINDS®GEBRUIKER2018

ware VOORBEELD-PODBESTELgrootteEENGRATIS † Omnipod.com/DL

*De Pod heeft een IP28-specificatie voor waterdichtheid tot een diepte van 7,6 meter gedurende 60 minuten. De PDM is niet waterdicht. †De voorbeeld-Pod is een Pod zonder naald die geen insuline toedient. Geleverd zonder PDM. De afbeelding op het scherm is een voorbeeld, uitsluitend bedoeld ter illustratie. ©2021 Insulet Corporation. Omnipod, het Omnipod-logo, DASH, het DASH-logo en Simplify Life zijn handelsmerken of gedeponeerde handelsmerken van Insulet Corporation in de VS en verschillende andere rechtsgebieden. Alle rechten voorbehouden. Alle andere handelsmerken zijn het eigendom van de desbetreffende eigenaars. Het gebruik van handelsmerken van derden vormt geen onderschrijving en duidt niet op een relatie of andere connectie. Insulet Netherlands BV Stadsplateau 7, 3521 AZ Utrecht. INS-ODS-09-2021-00137 V2-Pt1

van

DIABETES INFOPRAKTIJK

Van 16 tot 24 juli trokken 69 jongeren met diabetes naar Bokrijk voor een vakantie waarbij diabetes de norm is en geen uitzondering. Qua sfeer en activiteiten verschilt de jongerenvakantie van de Diabetes Liga niet van andere jeugdkampen.

HeartAct4Your.com

JONGERENVAKANTIE 2022 Een team van 8 monitoren en 6 medische begeleiders zorgde voor de omkadering tijdens deze vakantie. Een welgemeende dank-je-wel is voor al deze personen meer dan op z’n plaats.

V.U.: Boehringer Ingelheim SComm. V, Arnaud Fraiteurlaan

15-23, 1050 Brussel - MPR-BE-100517 - 06/2022 Ondersteunddoorde De website voor mensen met type 2 diabetes Zorg Voor Je Hart! Heb je type 2 diabetes? Dan moet je extra zorg dragen voor je hart. Patiënten met type 2 diabetes hebben namelijk meer kans om hart- en vaatziektes te ontwikkelen.1 Op de website Act4YourHeart.com vind je een heldere uitleg over het verband tussen type 2 diabetes en hart- en vaatziektes in de vorm van video’s, folders, een symptoomchecker en duidelijke tips. 1. MC. Bertoluci et al Cardiovascular risk assessment in patients with diabetes. Diabetol Metab Syndr. 2017;9:25. 22168_AD_Act4YHeart_AD_DiabetesInfo_NL_v03.indd 1 07/06/2022 21:25:30 44

DIABETES INFOVERENIGING

Ook hier allerhande buitenspelletjes onder een stralende zon, een bezoek aan een zwembad en een bonte avond als afsluiter. Daarnaast stonden o.a. een bezoek aan het Openluchtmuseum Bokrijk, de schaatsbaan en het C-mine museum op het programma. Halverwege het kamp kwam een filmploeg van Kanaal Z langs om een korte reportage te maken over de Diabetes Liga en waarom een vakantie georganiseerd door de Diabetes Liga een meerwaarde is. Zoals steeds, klonk ook nu op het einde van het kamp: “Dit was het beste kamp ooit!”. De deelnemers kijken alvast uit naar volgend jaar

BEZOEK vandaag nog de website om meer te weten te komen

TERUGBLIK

De werkzaamheid van dit nieuw medicijn werd in de SURPASS studies uitvoerig bestudeerd. We zetten enkele van de belangrijkste resultaten op een rij:

OP KOMST VOOR PERSONEN MET

Op 12 augustus wandelde Wim Pelckmans samen met zijn dochter Caroline de Dodentocht. Een klein beetje voor zichzelf en vooral heel veel voor de Diabetes Liga. Wim vertelt: “De Dodentocht is een uitdaging die ik samen met mijn dochter Caroline aanga.

De Duitse toptennisser Alexander Zverev heeft sinds zijn vier jaar diabetes type 1. Dat liet de Olympische kampioen van Tokio, en het huidige nummer 2 van de wereld, in de zomer van 2022 weten aan de pers. Door hiermee naar buiten te treden wil Alexander Zverev aantonen dat je het ook met diabetes ver kan schoppen. Hij wil optreden als rolmodel voor andere personen met diabetes type 1, vooral kinderen. Hij richtte in augustus ook de ‘Alexander Zverev FoundationServing against Diabetes’ op. Deze organisatie wil kinderen met diabetes ondersteunen en o.a. kinderen in ontwikkelingslanden een betere toegang geven tot insuline en andere medicatie.

• De hoogste dosis tirzepatide verminderde het lichaamsgewicht met gemiddeld 9,5 – 12,9 kg, resulteerde bij 77 – 88% in een gewichtsverlies van ≥ 5 kg en iets minder dan de helft van de deelnemers bereikte een gewichtsverlies van ≥ 15 kg.

MOE OF MOEILIJKHEDEN OM JE TE CONCENTREREN? CHECK JE GLUCOSE IN DE NACHT. Bron: Pyatak et al. ADA Conference 2022 Het is al langer bekend dat de hoeveelheid glucose in het bloed een impact heeft op het algemeen functioneren van personen met diabetes. Met de komst van de sensoren is het nu ook mogelijk om deze relatie van nader bij te personen met diabetes type 1 droegen gedurende 10-14 dagen een continue glucose monitoring systeem (CGM), vulden verschillende vragenlijsten in en ondergingen verschillende cognitieve testen. Dit waren de belangrijkste bevindingen van dit onderzoek: • Hoe langer de glucose onder 70 mg/dl was gedurende de slaap, hoe slechter iemand zich kon concentreren de volgende dag.

ADV_INFUUS_DIABETESsymposium2022_205x140.indd 1 8/08/22 11:47

• een grote variatie in glucose (veel afwisseling tussen hoge en lage waardes) had de grootste impact, met verminderde concentratie, meer vermoeidheid, en minder betrokkenheid bij veeleisende activiteiten. De effecten waren niet dramatisch, maar gezien het chronische karakter van de aandoening vergt dit toch de nodige aandacht. Nacht-na-nacht slechte glucosewaardes heeft dus niet alleen een groter risico op fysieke complicaties op lange en korte termijn, maar ook je algemeen functioneren kan er aanzienlijk door beïnvloed worden. Spreek erover met je behandelend team! snelweg van

de innovatie: Tijd om wakker te schrikken vanuit Care4You diabetes care Feestelijke editie Programma en inschrijvingen www.diabetessymposium.be

HENDRIK VIERT ZIJN VERJAARDAG100STE

• De hoogste dosis tirzepatide (15 mg) zorgde voor een daling in HbA1c van 2,07% - 2,59%, resulteerde bij 88 – 94% van de deelnemers in een HbA1c ≤ 7% én ongeveer de helft van de deelnemers bereikte zelfs normale bloedglucose waardes (HbA1c < 5,7%).

• De meest gerapporteerde bijwerking waren maag-darmproblemen (zoals bij GLP-1-analogen). De klachten waren afhankelijk van dosis en tijd (meer in begin van de behandeling), waren mild tot gemiddeld in ernst. Een trage, stapsgewijze opbouw van de dosis vermindert het voorkomen en de ernst van de symptomen.

Meerbekijken.dan100

DIABETES TYPE 2. Bron: SURPASS studies, Lilly. Er wordt al enkele jaren onderzoek gedaan naar een veelbelovend nieuw medicijn: tirzepatide. Dit medicijn is een molecule dat kan binden op 2 receptoren – de GIP en de GLP-1 receptoren. Dit in tegenstelling tot de reeds bestaande GLP-1-analogen die enkel op de GLP-1 receptoren binden.

EEN NIEUWE KLASSE MEDICIJNEN

• hoe langer de glucose boven de 250 mg/dl was gedurende de slaap, hoe meer moe men was en hoe minder stappen men zette de volgende dag.

Op de

Dit symposium wordt georganiseerd door NETWERK VERPLEEGKUNDE en richt zich naar zorgverleners.

ALEXANDER ZVEREV: TOPTENNISSER MET DIABETES TYPE 1

WIM EN CAROLINE STAPPEN DE DODENTOCHT TEN VOORDELE VAN DE DIABETES LIGA

DIABETES INFO

Ons hoofddoel is mensen verenigen en de giften die daaruit voortvloeien rechtstreeks door te storten naar de Diabetes Liga. We willen ons steentje bijdragen. En natuurlijk is wandelen ook gewoon een gezond gegeven. Ik ondervind de positieve effecten aan den lijve sedert de voorbereidingen.” We willen vanuit de Diabetes Liga, Wim en Caroline, van harte bedanken voor hun toewijding en steun.

DIABETES INFO SPROKKELS Op de snelweg van de innovatie: Tijd om wakker te schrikken vanuit Care4You diabetes care Feestelijke editie Programma en inschrijvingen www.diabetessymposium.be ADV_INFUUS_DIABETESsymposium2022_205x140.indd 1 8/08/22 11:47 GELEZENGELEZEN INTERESSANTEN BEVONDEN INGE EVERAERT, STAFMEDEWERKER BELEID EN ONDERZOEK, DIABETES LIGA VZW

Dit medicijn werd voorlopig nog niet getest bij zwangere vrouwen of bij personen met diabetes type 1. Tirzepatide werd recent goedgekeurd in Amerika, maar nog niet in Europa. Het is momenteel ook nog onduidelijk wat de prijs zal zijn in Europa/België en onder welke voorwaarden dit geneesmiddel al dan niet terugbetaald zal worden in VeelbelovendeBelgië. resultaten dus. Maar! Het blijft belangrijk om te benadrukken dat het aanhouden van een gezonde leefstijl – met aandacht voor voldoende beweging, gezonde voeding, goede slaapkwaliteit en niet roken – dé hoeksteen is van de behandeling van diabetes type 2.

Hendrik Van den Borre vierde op 13 juli zijn verjaardag. En niet zomaar één: hij mocht 100 kaarsjes uitblazen. De vraag ‘Wat zou je willen voor je verjaardag?’ kreeg bovendien een verrassend antwoord. Hendrik riep immers de gasten voor zijn eeuwfeest, gehouden in het rust- en verzorgingstehuis Mayerhof waar hij verblijft, op om een schenking over te maken aan de Diabetes Liga. Wat zou je willen voor je verjaardag? kreeg op die manier een heel mooie invulling. Proficiat Hendrik. Gefeliciteerd met je 100e verjaardag! Meer weten over deze en andere acties? Neem een kijkje op: steun.diabetes.be Wil je zelf graag een actie opzetten? Laat het ons zeker weten! Dat kan ook via deze website of via liga@diabetes.be

AFDELING LANDEN – SINT-TRUIDEN –TIENEN Info & inschrijving: Jos jozef.wanten@telenet.beWanten,–011780128

PROVINCIE ANTWERPEN AFDELING ANTWERPEN-ZUID Info: Ludo Van Eyken 0472 025 900 – dlazludo@proximus.be Actief: Wandeling ‘Met de Strangers door ’t stad’ Zondag 18 september om 14u Infocenter ’t Steen, Antwerpen Inschrijving verplicht (uiterlijk 11 september) Prijs: € 5 pp (max. 10 deelnemers)

Voordracht: Psychologische impact van diabetes Dinsdag 18 oktober om 19u30 AZ Sint-Lucas, Sint-Lucaslaan 29, Assebroek Spreker:(Brugge) Flore Barremaecker, psychologe Over diabetesburn-out, de vaak moeilijke relatie die personen met diabetes ervaren met het aangepaste voedingspatroon, angst voor hypo’s, stress rond hypers … Inschrijven: chris@brugge-diabetes.be –050 33 82 60 Voordracht: Diabetes@School&Beyond Donderdag 6 oktober 2022 om 19u30 Aula AZ Sint-Jan, Ruddershove 10, Brugge Voordracht door dr. S. Depoorter, Opleidingendocrinologevoor leraars van kinderen met diabetes en voor opvoeders en begeleiders van jeugdbewegingen AFDELING Voordracht:ROESELAREValkuilen in de dagelijkse diabetesopvolging vanuit de artsenpraktijk Zaterdag 10 september van 14u30 tot 16u Voordracht door endocrinoloog Dr. Van Den Saffele Gratis voor leden Diabetes Liga en hun begeleider, studenten en houders van een vrijetijdspas Niet-leden betalen 2 euro. Meer info en diabetesligaroeselare@gmail.cominschrijven: –0485 04 22 03 (Bart Ghekiere) Inschrijven verplicht voor 3 september

voor diabetici Donderdag 20 oktober van 20u tot 22u JZ aula Salvator Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, Spreker:Hasselt Dr. Karimi Amine van de Prijs:obesitaskliniekgratis–Parking: gratis (ticket) Info: André Latet, andre.latet@telenet.be –0474 27 56 62 Inschrijven kan via: www.dlml.be/obesitas

AFDELING MAASKANT OOST-LIMBURG Info: Karel Van info@diabetesmaol.be,Suetendael,0473 24 34 05

Actief: Line Dance Zaterdag 19 november om 15u Dienstencentrum Putte, Lijsternest 26, Putte Inschrijving verplicht (uiterlijk 28 oktober) Prijs: € 10 pp (max. 20 personen) –BE 75 0689 0832 0151 Info en inschrijvingen: Leo Van 03inschrijvingen@diabetesligamechelen.beDeyck2890937–04778604912

AFDELING Voordracht:LIERDiabetes en beweging/sport Dinsdag 13 september om 19u30 Voordracht door sportarts, Project ‘Bewegen op metverwijzing’beweegcoaches en interview met personen met diabetes In samenwerking met ELZ Pallieterland, Wit-Gele Kruis en diabetesconventie H. Hart Ziekenhuis GemeenschapscentrumLier

PROVINCIE OOST-VLAANDEREN AFDELING GROOT-GENT Meer info en pa.grootgent@gmail.cominschrijving: of 0473 118 102

Actief: Wandeling – Bezoek nieuw provinciehuis Antwerpen Zaterdag 1 oktober van 13u tot 14u45 Inkomhal Provinciehuis, Koning Elisabethlei 22, Antwerpen Inschrijven verplicht, uiterlijk 15 september Prijs voor leden € 5, niet-leden € 10 Overschrijving op BE24 0689 0831 8838 van Diabetes Liga Antwerpen Zuid, met vermelding provinciehuis, lidnummer en telefoonnummer

Ontspanning: Zangnamiddag met de Floordam Brothers Zaterdag 1 oktober om 14u Dienstencentrum Putte, Lijsternest 26, Putte Inschrijving verplicht, uiterlijk 17 september Prijs € 7 pp (max 30 personen) –BE 75 0689 0832 0151 Info en inschrijvingen: Leo Van 03inschrijvingen@diabetesligamechelen.beDeyck2890937–04778604912

Actief: Wandeling in Heers Zaterdag 17 september om 13u30 Wandeling van 4 à 5 km onder leiding van gids Gerald MogelijkheidKindermanstoteen drankje voor en na de Steenwegwandeling161, Heers – Parkeren naast de Prijs:Steenweggratis mits inschrijving voor 12 september

AFDELING BRUGGE Meer info: geert@brugge-diabetes.be –050 36 27 37 Interactieve voordracht: wegwijs in de nutriscore en verpakkingen lezen Donderdag 29 september om 19u30 Wit-Gele Kruis, Annuntiatenstraat 47, Brugge Sprekers: Brinda Van Nieuwenhuyse en Justine Deblauwe, diëtisten Inschrijven: chris@brugge-diabetes.be –050 33 82 60

PROVINCIE WEST-VLAANDEREN

Voordracht:MIDDEN-LIMBURGObesitaschirurgie

48 49

TOT MIDDEN NOVEMBER De meest recente info over de activiteiten kan je altijd raadplegen Voorwww.diabetes.be/activiteitenopeventuelevragenkanje contact opnemen met de organiserende plaatselijke afdeling via de contactgegevens in deze kalender.

Infostand Wereld Diabetes Dag 14 november 2022, van 9u tot 16u Ziekenhuis ZOL, Schiepse bos 6, Genk Info-uitwisseling aan de hand van folders en direct contact met verpleging van de ZOL diabetes afdeling

Bowling Antares, Vreyshorring 212, Lommel Prijs voor 2 games + 2 consumpties: personen met diabetes: € 10, anderen: € 14 Inschrijving is definitief na overschrijving op BE20 0689 0832 0656 – Diabetes Liga NoordLimburg met vermelding van ‘naam + bowling’ Voordracht: Mondzorg bij personen met diabetes Dinsdag 19 oktober om 20u Spreker: Dr. Verbruggen, stomatoloog Noorderhart Campus Mariaziekenhuis, Auditorium MaesensveldMarie-Curie,1,Pelt Actief: Oktoberwandeling Zaterdag 22 oktober om 14u Café De Klok, Lille Dorp 14, WandelingSint-Huibrechts-Lillevanongeveer 5 km Deelname is gratis, alle personen met diabetes of sympathisanten welkom Infostand Wereld Diabetes Dag Maandag 14 november van 10u tot 18u Noorderhart Campus Mariaziekenhuis, Maesensveld 1, Pelt Info over diabetes aan de hand van folders, mythemeter enz.

Voordracht: Nieuwe diabetesmedicatie Uitleg over nieuwste en toekomstige medicatie Dr. Kirsten Stinkens, endocrinoloog Zaterdag 8 oktober om 14u CC Lanaken, In de Engelse Hof 2-10, Lanaken Info: Karel Van info@diabetesmaol.be,Suetendael,0473 24 34 05

Voordracht: Opfrissing verkeersregels Vrijdag 30 september om 14u Een politieagent geeft toelichting over nieuwe verkeersborden, voorrangregels, gebruik van parkeermeters, veilig rijden op een rond Politiekantoor,punt … Sluisberg 1, Sint-Truiden Workshop: Kooksessie Woensdag 12 oktober om 18u30 Gezonde Aziatische keuken gebracht door Katie Declerck In samenwerking met RZ Heilig Hart Cafetaria van het RZ Heilig Hart, Campus St-Jan, Houtemstraat, Tienen

AFDELING HerfstwandelingZOTTEGEMBrakel Meer info (en vic.beetens@skynet.beinschrijving):of055 42 19 58 Zondag 4 september om 09u30 Vertrek: kerk van Elst, Sint-Apolloniaplein, Brakel Na de wandeling van 7km wordt een drankje aangeboden. Tijdens de wandeling wordt een appel, koek en flesje water voorzien. De wandeling is niet toegankelijk voor rolstoelen of Gratisbuggy’s.voor leden, niet-leden: € 3 Vooraf inschrijven verplicht Voordracht: recente technologieën in diabetesmonitoring Woensdag 16 november om 19u30 AZ St

Actief: stadswandeling: Op bezoek bij de Turkse gemeenschap in Gent Zaterdag 8 oktober om 14u Op verkenning in de buurt rond de Sleepstraat en Dampoort, waar het verhaal van de Turkse migratie vijftig jaar geleden begon en nog steeds zichtbaar is Onder leiding van Pros De Winne. Samenkomst: standbeeld van Jacob Van Artevelde, Vrijdagmarkt, Gent De wandeling duurt ongeveer 1,5 à 2u Inschrijving verplicht voor 30 september Voordracht: Bescherming van de nier + patiënt empowerment Donderdag 27 oktober om 19u30 Sprekers: prof. Dr. Speeckaert en prof. Dr. Van Biesen

Overschrijving op BE24 0689 0831 8838 van Diabetes Liga Antwerpen Zuid, met vermelding lidnummer en telefoonnummer

Gratisvoorzien.NaSpreker:GodveerdegemstraatElisabethziekenhuis,69,ZottegemEndocrinoloogDr.SophieDeweerdevoordrachtiservooriedereeneendrankjevoorleden,niet-leden:€3

Actief: Gruwelwandeling Mechelen Zondag 16 oktober om 20u Wollenmarkt Mechelen Wandeling met gids Inschrijving verplicht, uiterlijk 25 september Prijs: € 15 pp (max 20 personen) –BE 75 0689 0832 0151 Info en inschrijvingen: Leo Van 03inschrijvingen@diabetesligamechelen.beDeyck2890937–04778604912

AFDELING

AGENDAAGENDA

MIDDENAGENDASEPTEMBER

Actief: Wekelijkse wandeling Elke zondag van 9u30 tot 11u30 Kinderboerderij Kiewit, Putvennestraat 110, Kiewit Afstand:(Hasselt)Kiewit – Bokrijk – Kiewit: keuze uit 4 of 8 km Info: Roger Roger_nickmans@hotmail.comNickmans –0478 84 96 31 Inschrijven niet verplicht

DIABETES INFO DIABETES INFO

AFDELING MECHELEN Actief: Flossendellewandeling Zondag 18 september om 14u CC De Bosuil, Witherendreef 1, Overijse Wandeling van ongeveer 7 km Deelname gratis, inschrijving verplicht Info en inschrijving: Francois De Smedt, 03desmedt-snoeys@telenet.be,8865686–0499740062 (François) –0499 74 00 59 (Monique)

Den Boomgaard, Antwerpsesteenweg 43, Ranst (Broechem) Info en inschrijving: Luk Diabetes.Lier@telenet.beSomers–0479 79 20 41 PROVINCIE LIMBURG AFDELING NOORD-LIMBURG Info: Yvette Vanbuel, 0479 68 11 16 –diabetesnoordlimburg@gmail.com Actief: Septemberwandeling Zaterdag 17 september om 14u Buurthuis, Heistraat 65, Heppen Wandeling van ongeveer 5 km Deelname is gratis, alle personen met diabetes of sympathisanten welkom Actief: Bowling Bowlingavond ‘De Jonge Diabeten’ Organisatie van jongeren met diabetes (16-28 jaar) in Limburg Vrijdag 14 oktober vanaf 19u30 (start 20u)

Wil je er graag bij zijn, schrijf dan snel in via de website want de plaatsen zijn beperkt!

In elke sessie wordt stap voor stap getoond met welke ingrediënten en via welk bereidingsproces men gezonde lekkere gerechten kan klaarmaken. Slechts een klein groepje kan de kookworkshop live bijwonen, meehelpen, vragen stellen én proeven van de culinaire creaties.

• Woensdag 19 oktober (vanaf 19 uur)

Zoetje Vrijdag 30 september om 20u CC De Werf, kleine theaterzaal, Molenstraat 51, Aalst Getuigende voorstelling door Koen Dewulf en Sven Bauwens. Ons zoetje is de ideale voorstelling om het thema diabetes bespreekbaar te maken. Gebracht door 2 papa’s comedians waarvan er 1 papa is van een kind met Inkom:diabetes€ 10, online verkoop via Meerwww.ccdewerf.beinfo:Viviane viviane.debaets@telenet.beDebaets –0498 93 02 56

MEER INFO: www.diabetesligalimburg.be/ Albert Schrooten 0471 58 90 39 albert.schrooten.vanhove@telenet.be I.s.m. de multidisciplinaire diabetesteams van het Jessa Ziekenhuis Hasselt en ZOL campus Maas en Kempen Maaseik. Met speciale dank aan onze sponsors: Een dag vol sport, spel en avontuur voor kinderen met diabetes en hun gezin. Met paardrijden, boogschieten, muurklimmen, dans, tuben, springkastelen… Voor de ouders, begeleiders: ervaringsuitwisseling-praatcafé, wandeling met bezoek Bliksemtrap, Cosmodroom. www.diabetes.be 09 220 05 20 Diabetes Liga Ottergemsesteenweg 456, 9000 Gent Diabetes Liga Limburg  Online: www.diabetesligalimburg.be/gezinsdag2022  Inschrijven voor 15 september 2022.  kinderen met diabetes: gratis;  broers, zussen: gratis;  ouders/begeleiders: € 10,00 p/p;  rekeningnummer: Diabetes Liga Limburg BE45 0689 3473 7089, met vermelding ‘gezinsdag 2022’ en vermeld het aantal volwassenen en kinderen (vb. 2V + 2K) MEER INFO: www.diabetesligalimburg.be/ Albert Schrooten 0471 58 90 39 albert.schrooten.vanhove@telenet.be I.s.m. de multidisciplinaire diabetesteams van het Jessa Ziekenhuis Hasselt en ZOL campus Maas en Kempen Maaseik. Met speciale dank aan onze sponsors: Een dag vol sport, spel en avontuur voor kinderen met diabetes en hun gezin. Met paardrijden, boogschieten, muurklimmen, dans, tuben, springkastelen… Voor de ouders, begeleiders: ervaringsuitwisseling-praatcafé, wandeling met bezoek Bliksemtrap, Cosmodroom.

Jaarlijkse bijdrage: € 35, professionele leden: € 50 Giften vanaf € 40 (lidgeld niet inbegrepen) geven recht op een attest fiscale vrijstelling

Thema: Feest! Onze eerste kookworkshop staat volledig in het teken van de feestelijke opening van ons ‘Open Huis’. Hoe kan je gezonde receptiehapjes, tapas en andere lekkere bites klaarmaken?

Schrijf je nu in via www.diabetes.be/kookworkshops

Thema: Verrassend smaakvolle ovenschotels. Handig, gemakkelijk en vooral veel lekkere groenten.

INSCHRIJVEN,ZATERDAGGEZINSNAMIDDAGorganiseert202201OKTOBER2022vanaf13.00utot17.00udomeinKatteveniaKattevennen15,3600GenkPRIJS:

AGENDA Met dank aan onze jubileumpartners jaarpartners

Naar aanleiding van Wereld Diabetes Dag organiseren verschillende plaatselijke afdelingen wandelingen op zondag 13 november en maandag 14 november. Er is vast ook een wandeling bij jou in de buurt. Meer informatie kan je terugvinden op pagina 22 en 23. 50

• Woensdag 28 september (vanaf 19 uur)

AFDELING

Ottergemsesteenweg 456 - 9000 Gent Tel. 09 220 05 20 e-mail: liga@diabetes be website: www.diabetes.be BE 44 0688 8882 2545 BTW BE 0412 404 705 - RPR Gent

Voorzitter: Dr. Luk Buyse Ondervoorzitter: Hendrik Lynen

Elke werkdag telefonisch bereikbaar van 9u tot 17u Het tijdschrift richt zich tot iedereen die betrokken is bij de diabeteszorg; in de eerste plaats de personen met diabetes en hun familie, zorgverleners: artsen, verpleegkundigen, voedingsdeskundigen, podologen ... en iedereen die professioneel of persoonlijk in diabetes geïnteresseerd is. De teksten worden voor een zo breed mogelijk publiek geschreven.

Met de steun van: Diabetes Liga vzw

De eerstkomende sessies vinden plaats op:

KOOKWORKSHOPSMAANDELIJKSEGENT

GERAARDSBERGENAALST-NINOVE-Theatervoorstelling:Ons

OPEN

Prijs (enkel leden Diabetes Liga): € 38 (hierin zit de deelname, het proeven en een leuke kook-attentie).

DIABETESHUISLIGAOTTERGEMSESTEENWEG 456,

• Woensdag 30 november (vanaf 19 uur) Thema: Eindejaar. Hoe tover ik een gezond en toch lekker menu op tafel tijdens de feestdagen?

Vanaf september 2022 organiseren we ook maandelijks een kookworkshop in onze nieuwe keuken.

Na elke workshop vatten we de recepten samen in een korte video. Deze video’s kan je steeds raadplegen via de website. Op die manier kan je elk recept op eigen tempo thuis klaarmaken.

INSCHRIJVEN,ZATERDAGGEZINSNAMIDDAGorganiseert202201OKTOBER2022vanaf13.00utot17.00udomeinKatteveniaKattevennen15,3600GenkPRIJS:

AFDELING DENDERMONDE Meer info: Marc Van Acker, 052 42 42 10 –marc-vanacker@telenet.be Voordracht: Nieuwe technieken: sensoren en insulinepompen Vrijdag 23 september om 20u AZ St Blasius, Kroonveldlaan 50, Dendermonde Voordracht: Nieuwe diabetesmedicatie Donderdag 20 oktober om 20u Lokaal dienstencentrum de Koffiebranderij, Molenstraat 50, Wetteren Spreker: Dr Massaad, endocrinoloog ASZ Aalst Verantwoordelijke uitgever: Arnout Wouters, Diabetes Liga vzw, Ottergemsesteenweg 456, 9000 Gent Lay-out: www.kixx-concept.be Druk: Graphius nv Traktaatweg 8 - 9041 Gent e-mail: info@graphius.com Copyright: Iedere nadruk van de teksten gepubliceerd in dit tijdschrift is verboden, tenzij men een schriftelijke toelating heeft van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor om publiciteit te weigeren. de redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de commerciële boodschap. www.diabetes.be 09 220 05 20 Diabetes Liga Ottergemsesteenweg 456, 9000 Gent Diabetes Liga Limburg  Online: www.diabetesligalimburg.be/gezinsdag2022  Inschrijven voor 15 september 2022.  kinderen met diabetes: gratis;  broers, zussen: gratis;  ouders/begeleiders: € 10,00 p/p;  rekeningnummer: Diabetes Liga Limburg BE45 0689 3473 7089, met vermelding ‘gezinsdag 2022’ en vermeld het aantal volwassenen en kinderen (vb. 2V + 2K)

Infoavond: Waarom worden we dik en wat kunnen we eraan doen? Vrijdag 14 oktober om 20u Dienstencentrum De Maretak, Groteweg 27, Spreker:GeraardsbergenDr.Stefanie Vinken, endocrinoloog Meer info: Viviane viviane.debaets@telenet.beDebaets – 0498 93 02 56

Donderdagnamiddag

Doorlopend is er vrije rondgang in het Open Huis en kinderanimatie. Elke gast ontvangt een welkomstdrankje en fijn aandenken. Het Open Huis is er voor iedereen: personen met diabetes, sympathisanten, zorgprofessionals … jong en oud. Kortom, iedereen is welkom! steunt de Diabetes Liga als goed doel

Strategische partners Met de steun van:

Gent9000456,Ottergemsesteenwegvzw,LigaDiabetesWouters,ArnoutV.U. ZO 18.09.22 14 GENTUUR Iedereen Inschrijvenwelkom!voordonderdag 15/09 via QR-code of 9000OttergemsesteenwegAdres:www.diabetes.be/openingsdagviaOpenHuisDiabetesLiga,456,Gent WE VERWELKOMEN U GRAAG OP ZONDAG 18 SEPTEMBER MET VOLGEND PROGRAMMA • Vrije rondgang in het Open Huis Diabetes Liga • Kennismaking met de werking en collega’s van Diabetes Liga • Korte sessies over diabetes en leven met diabetes Een gezonde leefstijl: starten én vooral volhouden Extra aandacht voor hart, zenuwen en voeten Ervaringsuitwisseling tussen ouders van kinderen met diabetes • Vertel, luister en/of stel uw vragen

OFFICIËLE OPENING OPEN DIABETESHUISLIGA 22 september komt Testament.be spreken over nalatenschap, erfrecht en opname van Diabetes Liga als goed doel, gevolgd door een rondleiding in ons ‘Open Huis’. We verwelkomen jullie graag vanaf 14u. Inschrijven voor 15/09 via www.diabetes.be/testament