








In de Leeuwarder wijk Camminghaburen is de bouw gestart van levensloopgeschikte koopwoningen, met slaapkamer en badkamer op de begane grond. De patiowoningen zijn duurzaam, gasloos en voorzien van een warmtepomp in combinatie met vloerverwarming. Dus nooit meer koude voeten ’s morgens. Er zijn nog slechts enkele woningen beschikbaar.
439.000 vrij
naam.
verruilen straks hun vrijstaande woning in de wijk Zuiderburen in Leeuwarden voor een levensloopgeschikte woning op Swingma Parc in de Friese hoofdstad. ‘Als kersverse pensionado’s willen we minder tuin- en woningonderhoud en méér genieten,’ zeggen Bram (66) en Helena (61) van Hulsen.
anderhalf jaar zijn ze met pensioen. Dat betekent voor Bram en Helena: vaker met de caravan eropuit. Maar bij thuiskomst is het dan altijd een enorme klus om de tuin weer netjes te krijgen. Planten snoeien, onkruid wieden. ‘Ons huis staat op een kavel van bijna 600 vierkante meter.’
Vandaar dat ze op zoek gingen naar een ander huis. Geen appartement, want die stap vonden ze te groot. ‘Wanneer je een heerlijk grote tuin hebt, komt een appartement met een balkon benauwd over, je voelt je opgesloten. We willen wel lekker naar buiten kunnen gaan.’
Hun oog viel op nieuwbouwproject Swingma Parc in de wijk Camminghaburen in Leeuwarden. In een parkachtige omgeving komen daar behalve duurzame en gasloze eengezinswoningen ook levensloopgeschikte woningen, met een slaapkamer en badkamer op de begane grond. En niet onbelangrijk voor Helena en Bram: een
onderhoudsarme buitenruimte in de vorm van een patio of een vlonderterras aan het water. ‘Wij hebben voor dat laatste gekozen. We vinden het heel elegante woningen. Zeg maar, een appartement met buitenruimte op de begane grond. En op de verdieping genoeg ruimte voor als de kinderen en kleinkinderen komen logeren, waardoor je toch een stukje privacy hebt.’
Het voelt als thuiskomen. Destijds behoorden Helena en Bram tot de eerste bewoners van Camminghaburen. ‘Onze beide dochters wonen er nog steeds. Het is jn om straks weer dicht bij de kinderen te wonen. Het is dan maar een klein eindje wandelen erheen. Je woont hier ook op loopafstand van station Camminghaburen. Vandaar ben je met de trein binnen vijf minuten op het centraal station. We gaan graag even de stad in om te lunchen.’
Ook comfortabel wonen?
Net als Bram en Helena er straks warmpjes bijzitten in
een levensloopgeschikte en energiezuinige woning in een parkachtige omgeving? Neem contact op met Makelaardij Hoekstra (058 233 7 382) of kijk op de website.
Informatie en verkoop
Willemskade 9 8911 AW Leeuwarden
Beste lezers,
Heel graag bieden we jullie de nieuwste Leeuwarder Seniorenkrant aan. Het is alweer de 17e editie en ook nu weer een hele gevarieerde krant.
We hebben een mooi interview met Rudy Koopmans, een van de grootste sportmensen die Leeuwarden heeft voortgebracht. Voor de fans van de verhalen van Ritsko van Vliet is er goed nieuws: vanaf deze editie start een nieuwe serie. Dit keer over de jeugdherinneringen die naar boven komen als hij met zijn kleinzoon door de stad wandelt.
Jeltsje heeft zich verdiept in het onderwerp armoede onder senioren. Nu de energierekening explodeert en de prijs van de boodschappen blijft stijgen, zijn er steeds meer mensen die de eindjes niet meer aan elkaar kunnen knopen. Helaas is dat voor de oudere generatie vaak een onbesproken taboe. Terwijl het toch echt helpt als je het met anderen deelt, zodat die de helpende hand kunnen bieden.
Behalve met Rudy Koopmans hebben we nog een interview. De Friese acteur Joop Wittermans (75) staat nog steeds op de planken. Deze winter speelt hij samen met zijn zoon Mads in de voorstelling Vader en Zoon. Hij vertelt over ouder worden en de band met zijn kinderen.
Ik wens jullie veel leesplezier. Schroom niet om te laten weten wat je van de krant vindt! Stuur gerust een mailtje naar info@seniorenkrant.nl.
de volgende krant
op 7 december.
Het nieuwste boek Al mijn moeders van Anita Terpstra komt regelmatig voorbij in de media. In dit boek wordt het leven van haar voorouders in de Friese streek de Wouden beschreven. Ik heb ervoor gekozen om geen recensie van Al mijn moeders te schrijven, maar van Het huis van berouw . Een thriller die zich afspeelt in Holwerd en omstreken.
Anita Terpstra werd geboren in Hallum en woont tegenwoordig in Leeuwarden. Ze studeerde journalistiek en kunstgeschiedenis. Tijdens haar studie begon ze met schrijven en deed mee aan verschillende schrijfwedstrijden. Met haar debuut Nachtvlucht werd Anita genomineerd voor de Schaduwprijs en met Samen voor de Gouden
Strop. Naast het schrijven van boeken is Anita freelance journalist en recensent voor de Leeuwarder Courant. Ze geeft regelmatig lezingen over haar boeken.
Hoofdpersoon Rens stort zich volledig op de renovatie van een vervallen state, nadat ze haar verloofde voor het altaar heeft laten staan en hij vervolgens spoorloos is verdwenen. Mensen waarschuwen haar dat de state vervloekt is en dat er vreemde dingen gebeuren. Rens gelooft niet in fabels en geesten. Tot het lichaam van haar ex-verloofde op het terrein van de state wordt gevonden en er nog meer doden in haar omgeving vallen.
Ze wordt het middelpunt van het politieonderzoek, maar weigert zich
bang te laten maken en gaat op zoek naar antwoorden. Wie probeert haar angst aan te jagen? Of zijn er andere krachten aan het werk? Tijdens haar zoektocht naar de waarheid ontdekt Rens steeds meer over haar ex-verloofde. En niet alleen over hem. Het lijkt erop dat haar schoonmoeder en andere familieleden ook het een en ander te verbergen hebben. Dan lijkt Rens voorzichtig weer een beetje liefde te vinden, maar kan ze deze man wel vertrouwen?
Het boek leest erg vlot door de prettige schrijfstijl en de korte hoofdstukken. Het is een thriller zonder bloederige scènes. Een verhaal waarin speldenprikken worden gegeven, waardoor je verdenkingen krijgt tegen bepaalde personages. Je wordt als lezer meegenomen in
de zoektocht van Rens en haar twijfels en onzekerheden, terwijl ze probeert overeind te blijven. Langzaam vallen er puzzelstukjes op hun plek en er volgt een ontknoping die ik niet had zien aankomen.
Ik las Het huis van berouw in de
boek om in de herfst te lezen terwijl wind en regen om het huis jagen. Dat vergroot de sfeer, waardoor je je nog meer in het verhaal kunt inleven.
We mogen twee exemplaren van Het Huis van berouw weggeven.
We mogen 2 x 2 vrijkaarten voor de voorstelling Slappe Douwe weggeven.
In Fryslân worden er naast het Nederlands en Fries ook veel streektalen gesproken. In de stad Leeuwarden is dat vanouds het Leewarders, of Liwwadders. De provincie Fryslân wil de streektalen graag behouden en heeft daarom een nieuw streektalenonderzoek opgezet. Alle inwoners van Leeuwarden worden opgeroepen mee te doen. Het maakt hierbij niet uit of u de streektaal juist veel of weinig tot niet gebruikt. Met uw antwoorden kan de provincie in overleg met gemeenten, scholen en andere organisaties de verscheidenheid aan streektalen in onze provincie levend houden.
Deelnemen kan via www.fryslan.frl/streektalen (of scan de QRcode in de advertentie van Provincie Fryslân op pag. 15).
Ritsko van Vliet is sinds eind 2021 opa. Iedere dinsdag past hij op zijn kleinzoon Julian. Weer of geen weer: Ritsko neemt de kleine mee de stad in. Deze ommetjes brengen herinneringen naar boven aan zijn eigen kindertijd. In persoonlijke verhalen vertelt Ritsko over deze jeugdervaringen in de Friese hoofdstad van de jaren vijftig en zestig.
Ik vind het geweldig om opa te zijn en geef een hele nieuwe draai aan het begrip Dolle Dinsdag. Voordat Julian en ik aan onze stadswandeling beginnen, is het namelijk eerst tijd voor muziek. Ik neem de kleine op de arm en zwier met hem door de kamer, terwijl Love is All van Roger Glover de ruimte vult. Toen ik eens het orkest van Perez Prado op de radio hoorde, beeldde ik mij in dat mijn moeder hetzelfde bij mij deed.
de plek waar mijn moeder verongelukte toen ik twee was. Ze kwam terug uit de stad met in de ene hand een tas vol sinterklaascadeautjes en in de andere een paraplu tegen de natte sneeuw. Ze stak over en liep zo onder een auto. Mijn vader goo chelde op dat moment driehonderd meter verderop in De Harmonie voor de kinderen van het PEB-personeel. Een bizar idee. Onvoorstelbaar ook, zeker als je bedenkt dat er begin jaren vijftig nog maar weinig auto’s in de stad reden en altijd met lage
Als we moe maar voldaan zijn, gaan we op samen op pad. We wandelen langs al die vertrouwde plekken in Leeuwarden waar ook mijn voetstappen liggen. Een van onze favoriete ommetjes is van de Vrouwenpoortsbrug via de Noor dersingel naar de Noorderbrug en dan via de Prinsentuin weer terug. Op de singel voel je in het voorjaar de eerste zonnestralen door de kruinen
van de bomen glippen. Zomers loop je er sloom in de verkoelende schaduw. In de herfst dwarrelen de bladeren rond bij het passeren van andere wandelaars. In de winter zie je langzaam het water in ijs veranderen.
Voor de Noordersingel pakken Julian en ik eerst nog een stukje Harlingersingel. Het pand van Rijnja Repro roept herinneringen op aan De Groene Weide. De zaal waar ik vaak bij mijn vader in de coulissen zat als hij optrad. Omdat hij dan geen oppas had, ging ik mee in de taxi van De Vries. Het ritje was een feestje. De grote achterbank van de Chevrolet voor mij alleen. Meestal schoof ik achter de chauffeur en reed ik zogenaamd sturend met hem mee. Van de Eewal naar De Groene Weide was met maar vijf bochten een kort ritje, maar toch. Daar aangekomen liep ik met pa achterom de kleedkamer in. Hij droeg twee grote goochelkoffers, ik zijn schminkkoffertje. Ik ben al gestopt met mijn kindervoorstellingen, maar ik zou mijn kleinzoon die momenten achter het podium
ook gunnen. Ik keek dan enorm tegen mijn vader op en was trots als ik door een gaatje in het gordijn de verwachtingvolle gezichtjes van de Leeuwarder jeugd zag.
De eerste keer dat ik met Julian in de Prinsentuin liep, zag ik mijzelf daar in de wandelwagen liggen. Samen met ma naar de rand van het water om de eendjes te voeren. Het is de vroegste herinnering die ik denk te hebben. Het maakt niet uit of het klopt; ik word er intens gelukkig van. Later maakte ik in diezelfde Prinsentuin met mijn vriendjes ‘tuuntsjeplisie’ Douwe Andries Bijlsma het leven zuur. “Slappe Douwe, muus in de mouwe”, riepen we, want hij had een enorme hekel aan zijn bijnaam. Ik ben daar nu niet trots op. We schreeuwden altijd vanaf een veilige afstand, om vervolgens rennend de uitgang aan de Groeneweg te bereiken.
Na de Prinsentuin sta ik vlak voor de Vrouwenpoortsbrug even stil bij
kwam er een einde aan de herinneringen aan mijn moeder. Mijn tante was een vriendin van mijn moeder en zij heeft vast nog heel veel nooit vertelde verhalen. Het wordt hoog tijd dat ik haar eens bezoek, want straks is ze er niet meer.
Mijn kleinzoon hoeft niet bang te zijn dat onze dierbare momenten vervliegen in nooit te pakken herinneringen. Opa Ritsko heeft al heel wat dansjes en andere bijzondere gebeurtenissen op zijn iPhone vastgelegd. Maar of dat nu zo geweldig is? Die overkill aan bewegende beelden staat in schril contrast met de zeldzame kiekjes uit mijn eigen jeugd. Maar is het niet juist de schaarste aan beelden die emoties oproept?
Rudy Koopmans (74) is een bokslegende. In 1979 werd hij Europees kampioen boksen in het halfzwaargewicht. Tot 1984 bleef hij in tien partijen waarvoor hij werd uitgedaagd overeind: een unieke prestatie. “Ik loop niet met mijn borst vooruit, maar ik vind het toch wel knap.” We hebben afgesproken in het enige hotel van Wirdum, een dorp net onder de rook van Leeuwarden. Rudy logeert er bij vrienden. Hij is op zoek naar woonruimte, maar dat valt gezien de huidige woningmarkt niet mee.
udy werd in 1948 geboren op de Oosterkade in Leeuwarden. Het gezin bestond uit negen kinderen; zes jongens en drie meisjes. Zijn vader was voordat Rudy ter wereld kwam zeeman en veel weg. Na twee jaar werden de twee kamers op de Oosterkade verruild voor een woning aan de Nieuweburen. Wanneer hij zijn jeugd beschrijft, klinkt dat als een jongensboek. Eentje vol kattenkwaad, dat wel. Zo was school
niet aan Rudy besteed. “Ik vond het afgrijselijk. Ik stond regelmatig op de gang en uit verveling deed ik klompen vol water of verwisselde jassen. En dan ging ik ervandoor.” Het leidde er uiteindelijk toe dat Rudy in de zesde klas naar een jeugdkamp werd gestuurd. “We sliepen met zijn twaalven in een hut. Ik was niet te houden. Iedere dag moesten we opmarcheren. Als je dat netjes deed, kreeg je punten. Op een gegeven moment mocht ik daar ook niet meer aan meedoen.”
Thuis was het geen vetpot. “Om rond te kunnen komen deed mijn moeder schoonmaakwerk. En ze kocht veel op de pof. Van de groenteboer kreeg ze regelmatig een kist vol vergeelde spruitjes of bloemkool die hij niet meer kon verkopen. Ik had een hekel aan spruitjes en bloemkool, moest er echt van kokhalzen, dus
dan armoede zijn, honger had Rudy nooit. “Er zaten drie groenteboe-
ren in de buurt. Dan liep ik langs en jatte een appel. Of ik klom op het dak van de bakkerij en gapte een brood van de lopende band.”
‘We waren altijd aan het voetballen of vechten.” De ene straat vocht tegen de andere straat. “Buurtlegers”, lacht hij. Geen wonder dus dat hij voetballer óf bokser wilde worden. Het werd dat laatste. “Volgens mijn moeder kon ik beter boksen dan voetballen.” Dat talent zag ook Albert Groen van boksschool B.A.V. Frisia. De school bevond zich in de straat waar Rudy woonde en fascineerde hem mateloos. Zijn oudere broers boksten en zo belandde Rudy er ook. “Het zat boven een sigarenmakerij. Dan moest je een trap op, door een luik en dan stond je in de ring.” De contributie was een gulden; geld dat thuis niet gemist kon worden. “De penningmeester zat me op de huid om te betalen, maar Albert hoorde dat en zei: deze jongen hoeft niet te betalen en mag zo vaak komen trainen als hij wil.”
Gelukkig maar, want zijn schoolcarrière werd geen succes. Hij stopte na twee jaar met de mulo, na een akkefietje met een leraar.
“Hij sloeg me met een stok. Ik pakte een stoel en sloeg hem daarmee op zijn hoofd. Toen ben ik weggerend en nooit meer teruggekomen.” Met vijftien jaar ging hij aan de slag bij Jelle Terpstra, die drie groentezaken had. Van hem heeft Rudy veel geleerd. “Levenslessen, maar ook praktische zaken, zoals autorijden.”
Na anderhalf jaar had hij het echter wel gezien – “ik verveelde me”en er volgde een serie baantjes. Op zijn achttiende moest hij trouwen en werd hij vader van een zoon.
Samen met een vriend ging Rudy naar Amsterdam, waar ze voor de Melkunie aan de slag gingen. “Melk rondbrengen met een vrachtwagen. Het verdiende goed, 225 gulden in de week. Meer dan de 67 gulden die ik in Leeuwarden kreeg.”
Ondertussen bleef Rudy boksen. En met succes. Hij werd verschillende keren Nederlands kampioen. In
die hij verloor. Maar hij werd opgemerkt door Duitsers, die hem uitnodigden om in de Duitse competitie te komen boksen. Hij kreeg 1500 mark per wedstrijd én een auto. De Nederlandse boksbond was ‘not amused’ met die overstap en schorste hem. Rudy liet het er niet bij zitten en besloot professional te worden. Vanaf dat moment ging zijn carrière snel. Rudy kreeg een manager en een contract voor zes wedstrijden per jaar. “Veel hardlopen en iedere dag trainen. Je wordt pas goed als je elke dag spart.” Hij reisde de hele wereld over: Parijs, Londen, Madrid, Los Angeles, Venice Beach. Om zelf wedstrijden te boksen, maar ook om sparringpartner voor andere boksers te zijn. Een van hen was Cohen, die oefende voor de wereldtitel. “Ik werd naar Parijs gehaald om met hem te sparren. Tot ik hem tijdens een training een keer knock-out sloeg. Voorbij was het Parijse avontuur.”
“In 1978 was ik Europees kampioen voor één dag. De volgende dag werd de uitslag teruggedraaid naar vijftien ronden onbeslist. De scheidsrechter had een punt te veel gegeven. Aldo Traversaro was een Italiaan en de scheidsrechter ook. Nog nooit gebeurd in het boksen. Een jaar later sloeg ik hem knockout in de zevende ronde. Ik ben het
vijf jaar gebleven.” Rudy bokste in totaal dertien keer om de titel. In 1981 bokste hij voor de wereldtitel tegen Mustafa Muhammed. “Ik verloor door een oogblessure en moest stoppen van de dokter. Ik was zwaar teleurgesteld: maanden keihard getraind en dan zo verliezen…”
Een kapotte rechterhand dwong hem uiteindelijk om helemaal te stoppen met boksen. Hij bokste nog een wedstrijd met zijn linkerhand, maar daarna was het toch echt afgelopen. Om zijn hand te herstellen, die hij twee jaar lang niet kon gebruiken, werd er bot uit zijn heup in zijn hand aangebracht. Ook heeft hij nieuwe pezen in zijn schouder.
Rudy heeft zoveel verhalen dat je gemakkelijk een biografie over hem zou kunnen schrijven. Maar dat wil hij niet, hoewel hij meerdere keren is benaderd. “Dan zou ik mensen pijn moeten doen en dat wil ik niet.” En dus blijft het bij interviews. “Ik heb veel geleefd. Veel vrouwen gehad ook. Ik was onder andere getrouwd met Miss Holland.” Zijn huidige vrouw woont in Brazilië. Op de vraag hoeveel kinderen hij heeft, antwoord hij vaag: “Geen idee.” Wat hij wel kwijt wil, is dat hij vier achterkleinkinderen heeft.
Ondanks het feit dat hij de hele wereld heeft gezien, wil hij niet weg uit Nederland. “Ik verloochen mijn roots niet.” Aan het einde van het gesprek wil ik de rekening betalen, maar dat wil hij beslist niet. De blik die hij me toewerpt is staalhard. Het is dezelfde blik waar hij zijn tegenstanders op trakteerde, stel ik me zo voor.
huidige nieuwbouwnormen niet veel, maar vol-
Een spouwmuur bestaat uit een binnenen buitenmuur met daartussen een ruimte (spouw). Woningen die gebouwd zijn vanaf 1928 waren verplicht om een spouwbreedte aan te houden
met een breedte van ca. 20 cm. De gevolgen een hoog rendement!
gebouwd zijn tussen 1925 en 1978.
Er zijn inmiddels al duizenden woningen uit die muur van de huizen die in die periode gebouwd zijn is 6 cm breed. Dat is ten opzichte van de
Met goed isoleren wordt vooral veel tocht weg-
Het leeghalen van de spouwmuren is een proces dat vraagt om het nodige beleid. Voorop de weersomstandigheden wanneer we met uw huis aan de slag gaan. Terwijl u van een slecht geïsoleerd huis het
de beste periode om dat op te lossen. Juist in Steenwol. In die periode vindt er veel meer teriaal nat wordt.
gen van de status van de iso-
de buiten- en binnenmuur waardoor de woning veel comfortabeler wordt. Daarom is het isoleren van de spouw, het dich-
we in de muur en met een grijpertje halen we materiaal eruit. Wanneer we er
muur leeghalen. Dat doen we met een
Het oude glas- en steenwol is niet vormvast wordt door vocht en steengruis zwaar en zakt na en vocht blijft daarin zitten. Mogelijk zijn uw muren nooit goed gevuld geweest of is de wol al vrijwel direct na gezakt.
Het kan zijn dat de verlijming niet goed is geweest. Tijdens een verbouwing of door een gat in de muur komen de parels naar buiten. Voor 1985 werd er vaak zonder lijm gewerkt.
vergaat deels na verloop van tijd en wordt deels stof.
gewend zijn hier in het noorden, netjes en opgening weer comfortabel, schoon en energiezuinig.
ontstaan plekken in de muur waar het materiaal er los en gebroken
zit.
Foto: Simon van der Woude
Er komen steeds meer woonvormen voor ouderen die tussen zelfstandig wonen en een zorginstelling in zitten. Soms geboren uit noodzaak, maar er zijn ook mensen die heel bewust kiezen voor een woongroep, tiny house of kangoeroewoning. Riemie was benieuwd naar hun verhaal en maakte daarom de serie Bijzonder Wonen. Deel 3 gaat over Jesina, die op het erf van haar dochter en schoonzoon woont
in het voormalige onderkomen van de schapen op het erf van de boerderij van haar dochter en schoonzoon.
Ze lopen de deur niet plat bij elkaar. Jesina redt zich wel en hulp is dichtbij als het nodig is.
Wat moet ik met een wasmachine? Die paar dingetjes van mij gaan gewoon mee in het geheel. Greetje helpt me met het opmaken van het bed. Dat lukt mij niet meer; zij is 1.80 lang en wipt het er in een keer overheen.”
“Op een maandag zat ik op een toestel in de sportschool en werd niet lekker. Het ging beter nadat ik even was gaan liggen. Maar de vrijdag daarop was het er weer. Waarschijnlijk heb ik die maandag een kleine hartaanval gehad. De huisarts kon echter niets vinden en stuurde me door naar het ziekenhuis voor een ablatie (behandeling bij hartritmestoornissen - red.). Die vond de volgende dag al plaats. Een dag later zat ik zo fris als een hoen-
In 1967 kreeg Jesina de boerderij van haar pake. Van 1982 tot 1996 molk ze twee keer daags vijftig schapen en maakte daar schapenkaas van. Aan het melken en rondbrengen van de kaas bij vaste adresjes had ze de handen vol. Dochter Greetje, ook een liefhebber van buiten en beesten, kwam regelmatig een handje helpen. Nadat Jesina de schapen goed verkocht had, vertrok ze met haar toenmalige vriend naar Cyprus om te kijken of ze daar permanent konden wonen. Haar dochter en schoonzoon namen de boerderij over en hun twee kinderen gingen in Jelsum naar school. In 2001 verhuisde het stel naar Leeuwarden om dichter bij de school voor speciaal onderwijs van hun zoon te kunnen wonen. Jesina - alleen teruggekomen uit Cyprus - kocht het huis terug van haar dochter.
Alleen wonen in het grote huis schrok Jesina niet af. Ze heeft tien prachtige jaren gewerkt bij dagopvang De Terp, staat haar mannetje en heeft zich altijd veilig gevoeld. Toch dacht ze wel eens: wat als er iets met mij gebeurt? Inmiddels hadden haar kleinkinderen hun schoolperiode afgesloten. Haar schoonzoon Teun zei: Greetje wil wel weer terug naar Jelsum. Een goed plan, maar hoe konden
ze dat regelen? “Ik heb toen gezegd: als jullie hier willen wonen, ga ik in het schapenhok. Ús mem komt niet in het schapenhok, was Greetjes reactie. Maar ik had al een idee hoe ik het wilde hebben. Het is klein, maar alles is er. Een bed op hoogte met bakken eronder voor spullen, een keuken, wc en douche en een schuur. Ik heb het doorgezet en een vriend heeft het voor me verbouwd. Ik betaal nu huur, gas en water.”
Vanuit de ramen heeft Jesina een prachtig uitzicht over de landerijen en op de scharrelkippen die rond het huis lopen. De blauwe kozijnen van haar onderkomen, dat in niets meer doet denken aan een schapenhok, zijn een verwijzing naar Jesi na’s liefde voor Cyprus. Jesina en Greetje drinken niet plat bij elkaar. “We hebben een tijdje samen boodschappen gedaan. Dan gingen we eerst bij de Hema ontbijten en daarna naar de Lidl. Maar dat is verwaterd. Nu neemt Greetje donderdags na haar werk boodschappen voor me mee. In het begin hebben we samen een auto gedeeld. Maar het was onhandig als ik naar Stiens ging voor mijn werk bij het Leger des Heils en Greetje andere plannen had. Mijn was doe ik wél bij Greetje en Teun.
erger gedurende de dag. Het voelde niet goed op de borst en de keel. ‘s Nachts heb ik de dokterswacht gebeld en die zei: we sturen een ambulance. Ik klopte bij Greetje op het raam, want die heeft geen telefoon naast het bed. Ze schrok zich een hoedje. Er volgden allemaal onderzoeken. Dan is het wel mooi dat ze zo dichtbij wonen.”
Hoe de toekomst eruit ziet? Jesina weet het niet.
“Het is hier allemaal oneffen, misschien moeten we daar nog eens naar kijken. Als ik ervoor kies ergens anders heen te gaan, dan is dat prima voor Greetje. Maar daar heb ik nog niet over nagedacht. We gaan gewoon door zolang het kan; ik heb hier altijd gewoond. In het dorp kom ik nooit, daar heb ik niets mee. Ik heb altijd mijn werk en collega’s gehad, maar met andere mensen samenwonen is niks voor mij. Ik ben een buitenmens, moet letwel en hulp is altijd dichtbij.”
Deze maand gaat Jesina samen met Greetje weer naar haar geliefde Cyprus.
De theaterproductie over het leven van de Friese straatartiest Douwe Andries Bijlsma kende een aanloop met de nodige hobbels. Het speelschema moest twee keer verschoven worden vanwege corona. Maar schrijver van het stuk Sietse de Vries en hoofdrolspeler Ritsko van Vliet lieten zich niet uit het veld slaan en hielden vertrouwen. En terecht, want het gaat er nu eindelijk van komen. De première van SlappeDouwe is op 28 oktober in theater De Bres.
Beide mannen zijn samen met Theo van der Geest (straatmuzikant Hoempa) en regisseur Maaike van der Geest druk bezig met de voorbereidingen. Ik nam een kijkje bij een repetitie. Het belooft een bijzon-
dere voorstelling te worden. Hoewel er maar weinig spelers op het toneel staan, gebeurt er van alles. Er komen veel extra personages voorbij, zoals de commissaris van de politie, de burgemeester en een journalist. Allemaal gespeeld door Sietse de Vries, die ook de rol van verteller heeft. Douwe Andries Bijlsma was getrouwd met Trijntje en het stel had tien kinderen. De vrouwen uit zijn leven spelen een bijzondere rol in Slappe Douwe. Hun verhalen zullen via een laken aan een waslijn verwerkt worden in de voorstelling. Veel afwisseling dus én natuurlijk de nodige acts.
De Vries neemt de kijker als verteller meeslepend mee in het leven van een van meest markante Leeuwar-
Wie een avond naar het theater gaat, ronddwaalt in een museum of een concert bezoekt, is er echt even helemaal uit. Veel mensen genieten enorm van kunst en cultuur. Je wordt ondergedompeld in een andere belevingswereld die confronteert, verleidt, verrast en ontroert. Ontmoet bekende en nieuwe mensen. Maar op oudere leeftijd is een uitstapje soms een hele onderneming. Hoe kom je aan een kaartje? Hoe ga je er naartoe en met wie? Kan de rolstoel of rollator mee? Stichting Vier het Leven neemt je al die zorgen uit handen, zodat je alleen nog maar hoeft te genieten.
Als je op oudere leeftijd steeds minder de deur uitgaat, verlies je het contact met anderen en met het leven om je heen. Stichting Vier het Leven zet zich in om die verbinding te herstellen door alle drempels waardoor je besluit om dan maar niet te gaan, weg te nemen. ‘Gasten’ van Vier het Leven worden persoonlijk opgehaald en weer thuisgebracht door vrijwilligers. Begeleiding, vervoer, entreebewijs en consumpties worden geregeld. Alles word je uit handen genomen, zodat je zorgeloos uit kunt kijken naar een mooie ervaring waar je nog lang van nageniet.
“Ik ben al jaren lid van Stichting Vier het Leven en heb al diverse voorstellingenbezocht.EerstinmijnvorigewoonplaatsennuinLeeuwarden. Debegeleidingisgeweldig;devrijwilligersbezorgenjeechteenzorgeloos avondje uit. Het aanbod is heel erg divers. Van serieuze toneelstukken toteenluchtigemusical.Ikzouhetiedereenaanraden!”
ders aller tijden. Volgens de verhalen liep Bijlsma al op zijn veertiende weg van huis omdat hij bij het circus van Jildert Zuidema wilde werken. Na zijn jaren als circusartiest trad hij in Friesland op tijdens markten en kermissen. Soms samen met Hoempa, een andere straatartiest. Veel oudere Leeuwarders zagen hem in de jaren vijftig op de Lange Pijp en naast de Waag. Hij liep een sabelladder op, lag op een spijkerbed en bevrijdde zich uit kettingen. Als er tenminste genoeg geld op het kleed lag. “Daar laat ik mien ouwe moer nog niet eens foor krupe”, riep hij regelmatig. Ook kroop de Friese fakir door ijzeren ringen. “Het vouwen, plooien, buigen van de ledematen, gelijk een slang, gelijk een paling”. Vanwege zijn lenigheid kreeg hij de bijnaam Slappe Douwe . Een naam die hij en zijn familie niet konden waarderen. Als Douwe
de bijnaam zag, dan kraste hij slappe altijd door. Hij noemde zichzelf trots Kapitein Nero de Friesche Fakir, met de toevoeging: Doodsverachter van het Noorden
uitdaging om in de huid te kruipen van de lenige en onverschrokken Bijlsma. De vijf acts die in de voorstelling te zien zijn vormen een pittige opgave. Voor één van de acts ging Van Vliet in training bij oud-boeienkoning Harry Alouette. Daarnaast heeft hij in zijn woonkamer een spijkerbed neergezet, om langzaam te wennen. Tot nu toe nog een pijnlijke ervaring, maar dat komt vast op tijd goed. Bijzonder detail: de vader van Ritsko was in de tijd van Kapitein Nero goochelaar. De beide mannen kenden elkaar en Ritsko jr. heeft persoonlijke jeugdherinneringen aan Bijlsma.
De laatste jaren voor zijn pensioen bood de gemeente Leeuwarden de straatartiest een baan aan als ‘tuuntsjeplisie’ in de Prinsentuin. Natuurlijk komt ook die fase in zijn leven in het stuk voor.
Slappe Douwe is van 28-10 t/m 6-11 te zien. Kijk voor meer informatie op www.theaterdebres.nl.
Een greep uit de agenda van voorstellingen in de buurt van Leeuwarden:
•HOOP EN LIEFDE- SHIRMA ROUSE
Donderdagavond 3 november, De Koornbeurs Franeker
•UIT HET HOOFD - LOES LUCA
Zondagmiddag 13 november, De Koornbeurs Franeker
•LUNCHCONCERT MET JONGE MUSICI
Vrijdagochtend 25 november, De Harmonie Leeuwarden
•GEDEELDE SMART - JENNY AREAN & BRIGITTE KAANDORP
Woensdagavond 30 november, De Harmonie Leeuwarden
•THEATERLEZING - MAARTEN VAN ROSSEM
Donderdagavond 1 december, De Harmonie Leeuwarden
•100 JAAR PIAZZOLLA - CAREL KRAAYENHOF QUARTET
Woensdagavond 7 december, De Harmonie Leeuwarden
•BIJKE - PIER 21
Zondagmiddag 11 december, De Koornbeurs Franeker
•SENIORENBIOS - LOURDES
Donderdagmiddag 15 december, Slieker Film Leeuwarden
Wil jij ook een gezellig avondje uit met Vier het Leven?
Neem dan contact op via www.4hetleven.nl of tel. 035- 5245156.
Ben je ouder of opvoeder en wil je een gezin ondersteunen bij de opvoeding, dan zoeken wij jou!
Ouders willen het beste voor hun kinderen en proberen zo goed mogelijk voor ze te zorgen. In de praktijk verloopt dit niet altijd vlekkeloos, dat weet elke ouder en is het fijn om je ervaring te delen met een andere ouder/opvoeder. Niet iedereen heeft een netwerk waarin dat kan en daarom zoeken we jou.
Een gezinsmaatje bezoekt wekelijks een gezin. De ouders geven zelf aan waarbij ze steun willen en vragen vaak een luisterend oor, samen aandacht geven aan de kinderen, meedenken bij opvoedvragen of meehelpen met praktische zaken. Je ondersteunt op basis van je eigen ervaring als ouder/opvoeder en het contact is gelijkwaardig. Gezinsmaatjes krijgen een training en begeleiding.
Humanitas Leeuwarden ondersteunt gezinnen met lichte opvoedvragen én gezinnen bij wie ook professionele hulpverlening betrokken is. Zoek jij interessant en zinvol vrijwilligerswerk? Ben
ouder/opvoeder en een
enkele uren per week beschikbaar,
plussers,
komen wij
Belangstelling?
Had u van 1 januari 2022 tot 1 april 2022 een inkomen lager dan 125% van de bijstandsnorm? En geen bijstandsuitkering van de gemeente? Dan kunt u nog tot 1 januari 2023 energietoeslag aanvragen. Dit is een bedrag van € 1.300,- om de hoge energiekosten te kunnen betalen.
Hoe vraagt u energietoeslag aan?
De snelste manier is digitaal aanvragen -Vul het aanvraagformulier in op www.leeuwarden.nl/ energietoeslag -Hier heeft u een DigiD voor nodig -Heeft u geen DigiD? Vraag deze aan via www.digid.nl/digid-aanvragen-activeren
U kunt ook schriftelijk aanvragen -Download het aanvraagformulier via www.leeuwarden.nl/ energietoeslag -Vul het formulier in en stuur het naar ons op -Schriftelijk energietoeslag aanvragen duurt langer dan digitaal aanvragen
U krijgt binnen 8 weken nadat wij uw aanvraag hebben ontvangen bericht van ons.
Hulp nodig bij het aanvragen van energietoeslag?
Ga naar een buurt- of dorpskamer. Kijk voor meer informatie op www.lwdvoorelkaar.nl/buurtendorpskamers. Of bel de gemeente Leeuwarden
Telt de energietoeslag mee als inkomen?
Nee, de energietoeslag is een gift en telt niet mee als inkomen bij een uitkering. Of voor de toeslagen die u van de Belastingdienst ontvangt.
Boer
We lezen bijna iedere dag in het nieuws dat alles duurder wordt. Dat dat ook echt zo is, merk je bij het boodschappen doen: er ligt minder in je kar voor meer geld. En wie een nieuw en veel hoger termijnbedrag van de energieleverancier, weet dat er een serieus probleem is.
K unnen de 23.635 vijfenzestigplussers in de gemeente Leeuwarden nog rond komen van hun AOW, met of zonder aanvullend pensioen? Durf jij toe te wie je aan kunt kloppen voor hulp?
HULP VRAGENde stijgende kosten van het levensonderhoud, ook
De oudere generatie leeft vaak met het motto ‘Niet klagen maar dragen’. Je moet zelfredzaam zijn
Weinig digitale vaardigheden en laaggeletterdheid gen niet om hulp en daar maak ik me zorgen over”, Armoede van Amaryllis Leeuwarden.
VROEGSIGNALERING
dat door en gaat één van onze medewerkers op de telefoon niet meer op en laten post ongeopend een uitkering.”
HOGE DREMPEL
hoge drempel als het om hulp vragen gaat. En dat
ningenWijzer, waarmee je online kunt toetsen op menteel vrijwilligers opgeleid.”
mee kunnen of durven doen. Als je niet rond kunt
Het is een ingewikkeld vraagstuk dat niet zomaar komingen en mooie initiatieven.
Initiator Douwe Beimin heeft theatermaakster ling te maken om het thema armoede uit de in 2023.
BUDDY’S sturen naar professionals. Vragen en zorgen kunnen
en dorpskamers, voedselpakketten via de Rotary. En dat is nog maar een kleine greep uit de vele handreikingen die worden gedaan.
sing zijn. Wie het goed heeft, helpt degene met wat nen ons vermogen ligt. Als rijk en arm meer delen, gende generatie armoedevrij; het doet denken aan de woorden van Martin Luther King: “I have a de eindjes aan elkaar te knopen. Dan komt die
De gemeente Leeuwarden heeft in 2021 de 'Visie Armoede en schuldhulp, Samen werken aan een Armoedevrij Leeuwarden' gepubliceerd. De drie hoofdpunten zijn:
- De laatste generatie in armoede Armoede gaat vaak van generatie op generatie. Waar je wieg heeft gestaan is van grote invloed op je latere leven.
- Het vergroten van de bestaanszekerheid
Primaire zaken als woonruimte, eten en kleding dragen bij aan bestaanszekerheid en mee kunnen doen in de samenleving. Net als een
op te vangen en zorg krijgen als je ziek wordt - Het vereenvoudigen en versnellen van de schuldenaanpak
Iedereen kan door omstandigheden voor korte of langere tijd in armoede belanden. Oorzaken zijn bijvoorbeeld het verliezen van een baan of een echtscheiding. Het snel ingrijpen door een vroege signalering staat centraal.
Voor wie het onderwerp interessant vindt: Het document ‘Visie Armoede en schuldhulp, Samen werken aan een Armoedevrij Leeuwarden’, is te vinden op de website van de gemeente onder: publicatie raadsvergadering januari 2022.
Sportief Bewegen, wekelijks of maandelijks, zoals koersbal,
natuur, achtergrond bij de maandkalender. Tenslotte bevat het magazine de activiteitenagenda van de maand, alsmede belangrijke adressen met telefoonnummers.
Het doel van LOS is belangenbehartiging, dienstverlening, organisatie van sociale activiteiten en informatievoorziening voor senioren. Het lidmaatschap van LOS betekent actief kunnen meedoen in een sociaal netwerk van gelijkgestemde generatiegenoten om daarmee eenzaamheid en isolement te voorkomen. LOS wil haar leden ‘voor elk wat wils’ bieden en gaat daarbij uit van een zekere vrijblijvendheid, in de trant van ‘alles mag en niets moet’. Omdat het ledenbestand de laatste jaren snel vergrijst, is LOS op zoek naar nieuwe leden. Ook jongere senioren vanaf vijftig jaar zijn van harte welkom bij de vereniging. LOS houdt jaarlijks een ledenvergadering om het beleid en de plannen van de vereniging te bespreken.
LOS is aangesloten bij de OSiF: Onafhankelijke Senioren in Friesland. Dit is een overkoepelende organisatie met ingangen bij overheidsinstanties, verzekeringen, etc. Daarmee vertegenwoordigt LOS de belangen van haar leden. Bovendien ontvangen leden korting: op een zorgverzekering bij o.a. De Friesland; bij het verlengen van een
rijbewijs; bij ondernemers, zoals een tuinman, taxibedrijf.
Deskundige vrijwilligers binnen LOS staan voor u klaar op verschillende terreinen. Sommige kunnen helpen bij het invullen van de jaarlijkse belastingaangifte, anderen kunnen informeren over recht op huur- of zorgtoeslag. Voorts kan een speciale LOS-ombudsman adviseren en meewerken bij vragen en problemen rond de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Leden boven 75 jaar kunnen voor hun rijbewijskeuring naar een daartoe bevoegde arts en LOS-lid worden verwezen. Onze dienstverlening gaat via eenvoudig persoonlijk contact, zonder ingewikkelde telefonische keuzemenu’s en/of lange wachttijden.
Vanaf de oprichting heeft LOS met succes diverse activiteiten georganiseerd. In het seizoen ‘22-’23 staat het volgende gepland: Maandelijks een middagvoorstel-
huis Slieker in Leeuwarden en een
Doek in Leeuwarden/Westeinde;
Ja, ik doe mee en word lid van LOS!
Leeuwarder Onafhankelijke Seniorenvereniging
Ontspanning en gezelligheid maandelijks op zaterdagmiddag, bijv. bij een muzikaal optreden, een theatervoorstelling, een actuele of historische lezing; Een Kerstmiddag en een Nieuwjaarsconcert op locatie in Leeuwarden; Reisjes en uitstapjes, op een middag of een hele dag met boot en/of bus naar interessante locaties in Friesland of andere Nederlandse provincies; Excursie, vaartocht of wandeling in en rond Leeuwarden onder leiding van een stadsgids, c.q. LOS -lid; Meerdaagse cursus, onder andere
Museumbezoek in kleine groepen, georganiseerd door leden.
Kortom: LOS biedt haar leden een scala aan mogelijkheden voor actief vertier.
INFORMATIEMAGAZINE
Iedere maand verschijnt het kleurrijke magazine LosVast. Het magazine bevat nuttige informatie uit de vereniging, met een inleidend artikel van het bestuur en met nieuws van de redactie. Daarnaast bevat het interviews en reportages over lokale geschiedenis, gezondheidszorg, wonen, veiligheid, welzijn, leefstijl; veel artikelen zijn geschreven door LOS-leden. Tevens zijn vaste rubrieken opgenomen: koken met recept, puzzel, boekbespreking, gedicht, reisverslag,
Elk nummer is geïllustreerd met fraaie foto’s, gemaakt door een LOS-lid. LOS-vrijwilligers bezorgen het magazine in Leeuwarden aan huis; daarbuiten kunt u het tegen portokosten per post thuis ontvangen.
Het lidmaatschap kost 25 euro per jaar; voor samenwonenden op één adres kost het veertig euro per jaar. Bij aanmelding ontvangt u een welkomstbrief, ledenpas, machtigingsformulier en een magazine LosVast.
Aanmelden kan bij de ledenadministratie: telefonisch: 058-2668131, per email: leden@losleeuwarden.nl of via het aanmeldingsformulier op www.losleeuwarden.nl
Tevens kunt u zich aanmelden door het invullen en opsturen van onderstaand strookje naar het daarin genoemde adres van het LOSsecretariaat.
Meer informatie is te lezen op www.losleeuwarden.nl
Stuur deze bon op naar LOS - Sassingastins 50, 8925 JN Leeuwarden. E-mailen kan ook op: info@losleeuwarden.nl. Kijk voor meer informatie op onze website: www.losleeuwarden.nl
Voor senioren met een koopwoning die geen of niet voldoende geld hebben om hun huis te verduurzamen, heeft de gemeente Leeuwarden een oplossing: de verzilverlening. Klaas: “Bij de verzilverlening wordt gekeken naar de overwaarde van de woning. De lening gaat tot 80% van de WOZ-waarde van de woning. De overwaarde kun je gebruiken om te investeren in je woning. De rente wordt jaarlijks bij de restschuld van de woning opgeteld. De lening wordt afgelost aan het einde van de looptijd, bij verkoop van de woning of bij overlijden van de langstlevende schuldenaar.” De gemeente is trouwens niet de enige met een regeling voor senioren, ook banken hebben die, maar: “De regels bij de gemeente zijn vaak net iets ruimer dan die de banken hanteren. Het is laagdrempeliger.”
Het zal niemand zijn ontgaan dat de energieprijzen, zoals die van gas, de laatste tijd enorm stijgen. Het verduurzamen van je koopwoning kan een manier zijn om de kosten te verminderen. Veel ouderen willen wel, maar worstelen met de vraag hoe ze dat moeten doen. De gemeente Leeuwarden heeft daarom sinds kort een Energieambassadeur voor senioren: Douwe de Vries.
De gemeente Leeuwarden maakt sinds zeven jaar gebruik van Energiecoaches die minima helpen met het verduurzamen van hun woning. Eén van hen is Klaas Hofman. Behalve Energiecoaches zijn er ook Energieambassadeurs: zij ondersteunen de coaches in de wijken. Zoals Douwe de Vries (68). Douwe heeft een achtergrond in techniek en was tot zijn pensioen directeur vastgoed van MCL en Noorderbreedte. Onderwerpen als energie en verduurzaming stonden bij die zorginstellingen hoog op de agenda.
Douwe en Klaas raakten in gesprek over energiearmoede onder senioren: “Senioren met een eigen woning dreigen een vergeten groep te worden”, vertelt Douwe. “Men denkt dat deze
dat is lang niet altijd het geval. Volgens het CBS is er bij 20% van de senioren met een eigen woning sprake van armoede. Ouderen wonen in slecht geïsoleerde woningen en krijgen door stijgende energieprijzen moeite om
de rekeningen te betalen. Als je moet rondkomen van je AOW en je wilt je woning verduurzamen, dan kan dat
daging zijn.”
Senioren willen wel verduurzamen, maar weten vaak niet hóe, geeft Douwe aan. Daarom werd besloten hem tot Energieambassadeur senioren te benoemen. Verduurzamen betekent overigens niet alleen de woning zo kostenbesparend mogelijk maken, maar ook levensloopbestendig. Een traplift. Geen drempels. Een badkamer en slaapkamer op de begane grond. Maar ook: zit er een supermarkt, arts en apotheek in de buurt. “Vergeet niet dat het verduurzamen van je woning zorgt voor meer comfort in huis en het kan in de toekomst ongelukken voorje woning kan blijven wonen”, vertelt Douwe. Overigens kun je met kleine aanpassingen ook geld besparen op je energierekening en zorgen voor
meer wooncomfort, zoals tochtstrips, led-lampen en radiatorfolie. "Dit kan leiden tot een kostenbesparing van 10 tot 20%. Bij aanpassingen aan de woning, zoals dubbel glas en vloer- en/of dakisolatie kan dat nog hoger worden", weet Klaas.
Een afspraak maken met de Energieambassadeur senioren is een laagdrempelige en vrijblijvende manier om informatie op te doen over de mogelijkheden. Iedere week op vrijdag van 10.00 tot 12.00 uur houdt de nieuwe energiecoach Wim Timmermans spreekuur in de dbieb van Stiens. Het pleidooi van Douwe is duidelijk: “Doe wat je kunt doen. Neem zelf de regie in handen.”
Voor meer informatie of contact: https://energieloketleeuwarden.nl/ gratis-energiecoach-aan-huis/
Een belangrijke vraag voor senioren is: aanpassen of verkassen?
Soms blijkt dat verkassen beter is dan verduurzamen, al is verhuizen tegenwoordig niet meer zo gemakkelijk. Er zijn immers steeds minder verzorgingstehuizen. En zo zijn er nog tal van andere vragen die leven onder deze doelgroep:
Waarom zou ik nog investeren in mijn woning?
Wat kan ik doen aan het klimaat?
Ik wil de aarde beter achterlaten, wat kan ik doen?
Mijn woning energiezuinig maken is toch veel te duur?
Ik wil een traplift, maar kan ik dat betalen?
Kan ik in mijn eigen wijk blijven wonen nu ik steeds moeilijker ter been ben?
Kan ik nog lenen gezien mijn leeftijd?
Ik wil verhuizen, maar waar kan ik heen?
Er zijn meer acteursfamilies in Nederland, maar het gebeurt niet zo vaak dat een vader en zoon samen op het toneel staan. En al helemaal niet in een voorstelling die ook nog Vader en Zoon heet.
Joop en Mads deden dat drieëntwintig jaar geleden al. Meerdere toneelschrijvers leverden voor dat stuk een tekst aan met als thema de relatie tussen vader en zoon. De twee acteurs namen zich toen al voor om die voorstelling ooit nog een keer te spelen. “Ik zei tegen Mads: als jij aan je midlifecrisis toe bent, doen we het nog een keer”, vertelt Joop. “Dat was een grapje, maar Mads ging er een tijdje geleden toch mee aan de slag.”
En dus wordt Vader en Zoon twee decennia later opnieuw opgevoerd.
In een nieuwe versie, want er is het nodige veranderd. Ook dit keer lever-
den verschillende schrijvers teksten aan. “Die zijn aan elkaar gebreid tot een logisch geheel. Het is een soort lappendeken geworden van alle input.” De vader en zoon uit het stuk zijn nu veel ouder en dat geeft een andere onderlinge dynamiek. Had de vader destijds last van een midlifecrisis; nu zit de zoon in die levensfase. Vader verzet zich tegen de regels die het ouder worden en de naderende dood met zich mee brengen. Net zoals de zoon jaren geleden schijt had aan van alles en nog wat. De rollen lijken omgekeerd. “De eerste keer ging het echt om een
de zoon dat hij iets moest doen met zijn leven, moest presteren. Nu is het
de zoon die zijn vader aanspreekt op hoe hij met de dingen omgaat.” Het gaat ook meer over ouder worden, dichterbij de dood komen. “In een van de scènes vraagt de vader aan de zoon: als ik nou doodga, zit je dan naast me? En wat zou je me dan nog willen vragen?”
Joop vindt dat thema best confronterend. “Het zit niet letterlijk in de voorstelling, maar neem bijvoorbeeld autorijden. Ik herinner me van mijn vader dat hij niet meer veilig reed. Mijn moeder durfde de sleutels niet af te pakken, maar dat moest gewoon. Toen heb ik hem verteld dat het echt niet meer kon. Het was heel lang stil voordat mijn vader zei: wist wat it is Jopie, it komt noait wer werom. Het moment dat ik de sleutels moet inleveren zal ook een keer komen. Ik denk door het stuk meer na over aftakeling en de dood. Mensen rea liseren zich vaak niet dat acteren je niet in de koude kleren gaat zitten. Het proces waar je met elkaar door heen gaat is best heftig.”
Dat ze in het echt ook vader en zoon zijn is een uitdaging, maar het geeft ook een extra laag aan het stuk.
“Sommige dingen zijn heel herkenbaar. Het komt daardoor dicht bij ons en dat voelt het publiek. Onze eigen karakters zijn erin verweven, al is het allemaal wel heel erg uitvergroot.
aanvoelen. Als de ander er even niet goed inzit, kunnen we dat subtiel laten blijken. We houden elkaar niet
uit de wind en worden steeds meer gelijkwaardige collega’s. Al heb ik nog wel eens de neiging om advies te geven, vanuit ervaring. Dan zegt Mads: hoezo ervaring, ik sta ook al meer dan vijfentwintig jaar op het toneel.”
Tijdens de eerste reeks voorstellingen van twintig jaar geleden zat Joop heel erg in de rol van ‘heit’. “Ik was toen nog bezorgd over Mads. Nam een tas met gezond eten en vitaminepillen voor hem mee. Dat was precies wat hij niet wilde natuurlijk. Mads kwam op een dag niet opdagen bij een repetitie, omdat hij in Ruigoord aan een boom vastgeketend zat. Ik vond dat hij niet zomaar weg kon blijven, maar hij vond iets anders belangrijker. Ik bewonderde hem er wel om hoor, maar dat is typisch een generatieding. Werk gaat bij mij voor.”
Joop en Mads zijn kameraden, maar het knalt ook wel eens. “Dat heb je met explosieve karakters. We speelden een keer in Bolsward. Mads wil meteen na de voorstelling nog wel eens feedback geven. Ik heb daar dan
geen zin in. We kregen knallende ruzie. De technische jongens dachten dat het nooit meer goed zou komen.
Toen we in de auto zaten zei Mads: ik moet even tegen die jongens zeggen dat het bij Sneek wel weer goed is tussen ons.”
Ik vraag of Joop nog iets kan leren van de jongere generatie. “Ja, zeker wel. Ik heb altijd geleerd dat privéomstandigheden absoluut geen invloed mogen hebben op je spel. Maar zij doen dat juist wel; ze putten uit het hier en nu en gebruiken die emoties.
Dat geeft hun spel een extra dimensie. Je ziet dat verschil ook in de stijl van acteren. Ik ben een ambachtsman; Mads is meer een emotionele acteur. Hij zoekt de grenzen op van hoever hij kan gaan in een scène.”
We zouden bijna vergeten dat dochter Margje ook actrice is. In de productie Het hart van het land speelden Joop en Margje een vader en dochter. “Het is prachtig als je de passie van het acteren met beide kinderen kunt delen. Maar we weten ook alle drie hoe zwaar het vak is; hoe moeilijk het
is om aan werk te komen.” Joop heeft zijn werk altijd zoveel mogelijk buiten de deur gehouden. “Ik heb hen gezegd dat ze niet acteur moesten worden. Doe het niet, leer een vak, want het is een ellende. Maar het blijkt een besmettelijk virus en achteraf ben ik er blij om dat ze niet geluisterd hebben. Het is echt bijzonder om met je
zoon en dochter in een productie te staan. Kortgeleden gingen Margje en ik samen naar de première van Narcosis, waar we beide een rolletje in hebben. Geweldig natuurlijk om met haar op de rode loper te staan. Margje geniet ook heel erg van dat soort dingen.” En met een lach: “Mads loopt liever naast de rode loper.”
Onder de goede inzendingen wordt weer een prijs verloot. Deze keer kun je een goedgevuld boodschappenpakket van de Jumbo winnen ter waarde van € 50,- . Stuur de oplossing in voor 6 november 2022 naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. de puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden. Vermeld naast de oplossing je naam, adres en woonplaats, en eventueel telefoonnummer. Vanaf 7 november 2022 is de oplossing te vinden op www.seniorenkrant.nl en op Facebook. De winnaar wordt bekend gemaakt in de volgende editie.
Zet de volgende 5-letterwoorden in het raster, zodat alle woorden geplaatst kunnen worden. De laatste letter van het eerste woord is de beginletter van het tweede woord. Deze puzzel is wellicht wat moeilijker dan wat u gewend bent. EIKEL, EIWIT, GERST, GRAAN, LELIE, NETEL, NICHE, NOTEN, SPELT, TAKJE, TARWE, TAXUS.
Vul het schema hieronder in. Tot aan het woord van 10 letters komt er per regel een letter bij. Daarna gaat er iedere keer weer een letter af. De volgorde van de letters kan veranderen.
1.SYMBOOLVOORSTROOMSTERKTE
De boeren zijn al maandenlang in het nieuws. Deze puzzel bevat dan ook woorden die met boeren en de stikstofcrisis te maken hebben. Maak van de volgende lettercombinaties steeds een woord en vul dat in het diagram in. Begin met de eerste en zet die op plek 1 enzovoort. Houd dus dezelfde volgorde aan. Als je alles goed invult, verschijnt er op de gele balk een woord dat ik de boeren van harte toewens. Dat is de oplossing. Succes!
In de Leeuwarder Seniorenkrant van juni stond weer een uitdagende prijspuzzel. De oplossing was WINTEREIK. Jolanda Postma uit Leeuwarden loste de puzzel helemaal goed op en was de winnaar van een goedgevuld boodschappenpakket. Gefeliciteerd!
Stuur de oplossing van de prijspuzzel voor 6 november 2022 naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of per post naar: Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. De Puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden.
Wilt u zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen, met maximale regie over uw leven? Dan is Nijlânstate een perfecte plek om samen te genieten van het leven, met vele voorzieningen en sociale activiteiten. Daarnaast beschikt Nijlânstate over een eigen zorgteam dat dag en nacht aanwezig is. Heeft u nog geen zorg nodig? Dan is dat een prettige zekerheid voor de toekomst.
Jannet de Vos, Betty Gremmé en Ellen Tabak vormen met z’n drietjes de cliëntenraad van Thuiszorg Het Friese Land. Ze weten waar ze over praten. Ellens echtgenoot kreeg lange tijd thuiszorg voor hij overleed, Betty had zelf enige tijd thuiszorg en Jannet is nog steeds ‘in zorg’ bij Thuiszorg Het Friese Land.
De cliëntenraad van Thuiszorg Het Friese Land is op zoek naar nieuwe enthousiaste en actieve leden. Jannet, Betty en Ellen zoeken hiervoor mondige cliënten, of hun mantelzorgers, en andere geïnteresseerden die op willen komen voor de belangen van alle cliënten van Thuiszorg Het Friese Land. Bij voorkeur mensen met kennis van of interesse in zorginnovatie.
“Zolang je gezond bent, kun je je nauwelijks voorstellen dat je ooit thuiszorg nodig zult hebben.
Maar vroeg of laat krijgt iedereen er een keer mee te maken”, weet Jannet uit eigen ervaring. “Als je zelf thuiszorg hebt, dan weet je wat er belangrijk is, wat een cliënt nodig heeft.” Jannet deelt die kennis en ervaring in de cliëntenraad.
“We adviseren aan de hand van onze eigen ervaringen en denken en praten mee over zorgbeleid”, vult Betty aan. “Soms wordt er achter het bureau iets moois bedacht, maar blijkt dat in de praktijk toch niet goed te werken. Wij trekken dan direct aan de bel.”
Er speelt veel in de zorg, vervolgt Betty. “Er komt veel op ons af, denk bijvoorbeeld aan Zorginnovatie. Dat is voor ons ook nieuw. Het vergt best tijd om je daar goed in te verdiepen. Maar zo draagt de cliëntenraad dus ook bij aan je persoonlijke ontwikkeling.”
Ellen zit het langst in de Cliëntenraad. Zij is heel tevreden over de huidige insteek van het medezeggenschapsorgaan. We adviseren vanuit onze eigen ervaringen en hebben elk onze eigen kennis, onze eigen invalshoek. We behartigen de belangen van de cliënt en laten ons daarbij niet in een hoekje duwen.”
Heeft u interesse om actief lid te worden van onze cliëntenraad? Neem dan contact met ons op, telefonisch of via een email: 0900-8864 of